PDF Versiyonu için tıklayınız.

Transkript

Kimya&
Sanayi
Türkiye
ISSN : 2149-0945
Cilt / Volume : 1 Sayı / No : 3
Nisan - 2015 / April - 2015
Derneği
Kimya
y
Turkish Chemical Society
CHEMISTRY AND INDUSTRY
Kimya& Sanayi
Türkiye Kimya Derneği
CHEMISTRY and INDUSTRY
Yıl: 2015 Cilt: 1 Sayı: 3
ISSN: 2149-0945
BİLİMSEL YAYIN KURULU
Yaygın Süreli Yayın
3 ayda bir yayınlanır
Yüksel ABALI
Abdullah AKDOĞAN
a
&
y
i
y
m
a
i
n
K Sa
Hatice Ardağ AKDOĞAN
Editör
RY
T
US
Ali Akın AKYOL
Hazal Özlem ERUŞ
Editör Yardımcısı
Eser ERGÜN
Yazı Kurulu
Orhan ÇAKAN
Sinan ÇETiNKAYA
Burcu DEMiR
Seza BAŞTUĞ
INDBirgül BENLİ
Korkmaz BELLİTÜRK
D
N
A
Y
R
ST
Selda SERT
I
MŞEVİK
Sinem
E
CHŞeyma TÜFEKYAPAN
Haluk BİNGÖL
Tuba Çakır ÇANAK
Emre DÖLEN
Çetin GÜLER
Hüsnü GERENGİ
Didem Nedret İNCEOĞLU
Yasin KENAR
Hatice ÜN
Ahmet KILIÇ
Fatma KURUN
Abdi VURAN
İrfan KIZILCIKLI
Merve METE
Müge YOL
Semra KURAMA
İmre ÖZEN
Şahin YÜKSEL
Zafer Ömer ÖZDEMİR
Gökçe SAĞLAM
Koray SAYIN
Aytül SOFU
Mustafa SÖZBİLİR
Dergi Tasarım
Eser ERGÜN
Meral TOPCU SULAK
Gökhan TEMEL
Hüseyin Cihangir TUĞSAVUL
Yönetim Yeri
Halaskargazi Caddesi No: 15 (Eski No: 53 ) D: 8
Uzay Apt. Harbiye/İSTANBUL
www. turchemsoc.org
Ayhan YILMAZ
Dergideki yazılar kaynak gösterilmesi koşulu
ile diğer yayın organlarında yayımlanabilir.
Yusuf YILMAZ
Dergi içerisinde yayınlanan yazılar
Türkiye Kimya Derneği'nin resmi görüşleri değildir.
Yazıların hukuki sorumluluğu yazarlara aittir.
Kimya& Sanayi
April
3
ÇİNDEKİLER
a
&
y
i
y
m
a
i
n
K Sa
Y
R
T
US
Antik Çağda Bilim II
2
ND
I
D
N
A
Y
R
ST
I
M
E
CH
ACD ChemSketch 12.0 ile kimyasal
formüller nasıl çizilir?
16
1
Desing Expert
8
En Güvenli Laboratuvar
Henüz Kurulmamış Olandır!
Ağır metallerin ortamdaki diğer
bileşenlerle etkileşimleri
21
NİSAN
Kimya& Sanayi
April
3
ÇİNDEKİLER
a
&
y
i
y
m
a
i
n
K Sa
Gübreden Biyogaza Doğru
31
ND
I
D
Y
R
T
S
U
27
N
A
RY Türkiye İlaç Endüstrisinin
T
S
I
M
E
Sorunları ve Geleceği
H
C
Ressam Feyhaman Duran İmzalı “İSMET İNÖNÜ”
Portresinde Bozulmaların İncelenmesi
33
49
Kablosuz İletişimin Öncüleri
Onlar için Mutsuzluk: Çikolata
54
NİSAN
Kimya& Sanayi
April
3
ÇİNDEKİLER
a
&
y
i
y
m
a
i
n
K Sa
Türkiye’nin İlk Kadın Rektörü
Prof. Dr. Ayşe Saffet Rıza Alpar
ND
I
D
Y
R
T
S
U
60
57
N
A
YOrganize Edeceği ve Diğer
R
Derneğimizin
ST
I
UlusalEve
M Uluslararası Kongreler/Toplantılar
CH
NİSAN
Editörden
Değerli Okuyucularımız;
Türkiye Kimya Derneği, Kimya ve Sanayi Dergisi üçüncü sayısıyla
sizlerin karşısına çıkmanın mutluluğunu yaşıyor.
Dergimizin editörlük görevini üstlenmiş bulunmaktayım ve öncelikle
dergimizin ilk iki sayısında özverili çalışmalarıyla editörlük görevini başarıyla
sürdürmüş olan değerli hocamız sayın Doç. Dr. Alper Tolga ÇOLAK’a katkı
ve çalışmaları için teşekkür ederim.
Geçtiğimiz sayılarda dergimize gösterilen yoğun ilgiden hareketle ve siz
okuyucularımıza daha keyifli bir dergi sunmak adına dergimizdeki makale
çeşitliliği ve farklı alanları daha iyi tanıtma çabası bu sayımız ve sonraki
sayılarımızda da devam edecek. Alanımızın genişliği ve çok farklı sektörlere
hitap etmesi nedeniyle; bu sayımızda ilaç, biyogaz, deneysel tasarım,
arkeometri gibi oldukça farklı alanlardan bir bakış sunmaya, alışılagelmiş
konular dışında güncel ve çok farklı alanlarda yapılan araştırmalardan
hareketle özellikle öğrencilere araştırmalarında ve kariyer planlarında ilham
vermeye çalışacağız.
Alanımızdaki gelişmeleri aktarma çabamızın yanında; 8 Mart Dünya
Kadınlar Günü’ne de gölge düşüren ve Şubat ayında ülkemizi derinden
sarsan Özgecan ASLAN cinayetini Türkiye Kimya Derneği olarak kınıyor;
ülkemizde şiddet olaylarının ve maalesef artık her gün yaşanan kadın
cinayetlerinin sona ermesini diliyoruz.
100. yılına ulaşan 18 Mart Çanakkale Zaferini kutluyor, Gazi Mustafa
Kemal ve tüm şehitlerimizi saygı ve minnetle anıyoruz.
Üçüncü sayımızı sizlere sunmaktan mutluluk duyuyor; derneğimiz ve
çalışma ekibimiz adına tüm annelerimizin Anneler Gününü şimdiden
kutluyoruz.
Saygılarımla,
Hazal Özlem ERUŞ
de bölünebilir olduklarından zaman
ANTİK ÇAĞDA
içinde sonsuza değin bütünlüklerini
BİLİM II
korurlar.
Kaynak:
Yrd. Doç. Dr. Ali Akın Akyol
Gazi Üniversitesi
Kültür Varlıklarını Koruma ve Onarım
Bölümü
[email protected]
Anadolu’yu -özellikle batısını- kesin
olarak, dünyanın öteki ülkelerinden ve
uygarlıklarından
ayıran
özelliği
bilimselliği idi. M.Ö 5. yüzyılda Thales,
dünyaya ilk kez güneşin tutulacağı
tarihi hesap etmişti. TabiKİ böyle bir
hesabı
yapabilmesi
için
yüzyıllar
boyunca bilği toplaması gerekirdi.
Herşeyden önce Milaslı Thales tüm
nesnelerin
temel
olduğunu
maddesinin
düşünüyordu.
“su”
Efesli
Herakleitus bunun “ateş” olduğunu
düşünürken,
izleyen
Demokritus
yazarlar
“bölünemeyen
bazılarının
ile
onu
tarafından
cisimler”
veya
bölümezler
diye
tanımladığı
“atomlar”
sanıyorlardı.
Pythagoras
olduğunu
(Pisagor)
okulu su ve ateşe “hava” ve “toprak”
öğelerini
eklemiştir.
Bu
nedenle,
Demokritus’un kesin bir tanımlama
yapmayıp
yalnızca
bölünmez
cisimlerden söz etmesine rağmen bu
maddeleri
kastettiği
düşünülebilir.
Çünkü yalın hallerde bu maddelere
zarar verilmediği gibi ne çözülebilir ne
Vitruvius, Mimarlık Üzerine On Kitap,
Şevki Vanlı Mimarlık Vakfı Yayınları,
s. 27.
5
FEDERATION OF ASIAN CHEMICAL SOCIETIES (FACS)
C/o Institute of Material Research and Engineering (IMRE)
3 Research Link, Singapore 117602
Tel: +65-6874 8111; Fax: +65-6774 2633
E-mail: [email protected], [email protected]
http://www.facs-as.org
First Circular
16th ASIAN CHEMICAL CONGRESS (16ACC)
18-21 November, 2015
Dhaka, Bangladesh
(www.16acc.org)
Organized by
Bangladesh Chemical Society (BCS)
Under the auspices of
Federation of Asian Chemical Societies (FACS)
Invitation
Language
You are cordially invited to join the 16th
Asian Chemical Congress (16ACC), 2015
which will be held in Dhaka, Bangladesh
during 18-21 November, 2015.
The official language of the congress will
be English.
Venue
Goal of the Congress
The Asian Chemical Congress (ACC) is
the biennial flagship scientific meeting of
FACS. As a tradition, ACC is organized to
bring chemists from Asia, Pacific region,
and other parts of the world together for
strengthening
the
cooperation
and
development in the field of chemical
research and technology.
Bangabandhu International Conference
Centre
&
Bangladesh University of Engineering and
Technology (BUET), Dhaka, Bangladesh.
The congress will provide an exciting
opportunity for participants not only to
benefit from the high standard scientific
presentations but also to explore the
cultural features of Bangladesh.
Call for Papers
International Exhibition
You are invited to contribute presentation
in either oral or poster on any of the
sessions and symposia listed in the
Scientific Program. Detailed information
will be available soon on the conference
web-site (www.16acc.org).
16ACC will arrange an exciting exhibition
for displaying Chemical Instruments,
Equipment, Products and Publications. To
book your space, please contact conference
secretary.
International Advisory Board
1.
2.
3.
4.
5.
All members of FACS EXCO
President, IUPAC
Secretary General, IUPAC
President, American Chemical Society
Professor Akira Suzuki (Nobel
Laureate)
6. Professor Ei-Ichi Negishi (Nobel
Laureate)
7. More to be announced in the 2nd
circular.
16ACC Organizer
Chair:
Prof. Dr. Jasim Uddin Ahmad
[email protected];
[email protected]
Secretary General:
Prof. Dr. Al-Nakib Chowdhury
[email protected]
Convener (Scientific): Prof. Md. Qamrul
Ehsan [email protected]
Scientific Program
The conference will focus on a wide
spectrum of Chemistry and relevant
Technologies, viz.:










Water, Soil and Environment
Organic and Biotechnology
Inorganic and Analytical
Physical and Computational
Food and Agriculture
Medicine and Cosmetics
Industrial and Materials
Energy and Sensors
Nanotechnology
More----
Symposia
To be announced in the 2nd circular.
Publication
A book of Abstract will be published.
Registration
Category
Early
Bird
(USD)
Standard
(USD)
Late/onsite
(USD)
FACS
Members
350
400
450
Non-Members
450
500
550
400
450
500
150
175
200
150
200
200
IUPAC
Members
International
Students*
Accompanying
Persons
(International)
The registration fee includes conference
materials.
*To get the student discount, an evidence
of studentship from the institute will be
required.
Accommodation
Various categories of accommodation
(hotel, motel, guest houses) are available in
Dhaka city around the conference venue.
Detailed information for reservation will
be provided in the second circular.
Social Program
Local sightseeing trips, cultural events,
excursions etc. may also be organized.
All correspondences should be
addressed to:
Prof. Dr. Al-Nakib Chowdhury
Department of Chemistry
Bangladesh University of Engineering and
Technology (BUET),
Dhaka-1000, Bangladesh
e-mail: [email protected]
Cell: +88 0171 6620026
FAX: +880 2 861 3046
Anahtar
Design Expert
tasarım,
Merve METE
Yıldız Teknik Üniversitesi
Kimya Metalurji Fakültesi-Kimya
Mühendisliği Bölümü
[email protected]
Özet
Bilimsel
araştırmalarda
deneyler,
özellikle mühendislik çalışmalarında
yaygın
olarak,
proses
sürecinin
yapısını tanıma ve optimize etme,
bununla beraber ürün tasarımı ve
geliştirmeye
süreç,
odaklıdır.
dikkat ve
isteyen
özverili
deneysel
günümüzde
Uzun
bir
çalışma
araştırmalar,
deneysel
tasarım
yöntemleriyle, hammadde, işgücü ve
zaman sarfiyatı en aza indirgenerek
gerçekleştirilebilmektedir.
Design
Expert 9.0 paket programı ise, gerek
mühendislik gerek bir çok bilimsel
çalışmada,
yüksek
doğrulukda
sonuçların
elde
edilebilmesi,
kullanımı ve uygulanması kolay bir
yazılım
olması
nedeniyle
en
tercih
edilen
deneysel
tasarım
programlarından biridir.
çok
kelimeler:
Design
Deneysel
Expert,
Box-
Behnken tasarım, Faktöriyel tasarım
and labor. In this study, the details
Design Expert
of the experimental design and a few
Experiments in scientific researches,
experimental
particularly
given.
widely
engineering,
focus
used
in
on recognising
Keywords:
design
methods
Experimental
are
design,
and optimize structure of process,
Design expert, Box-Behnken design,
also
Factorial design
product
design
development.
and
Nowadays,
experimental researches which need
1.Giriş
long time, raw materials and labor
Design expert 9.0 deneysel tasarım
consumption
as
programı, özellikle son zamanlarda
by
oprimizasyon çalışmaları için en çok
are
minumum
supplied
conditions
experimental design techniques. The
tercih
design expert 9.0 software package is
olmuştur.
Programın
the
deneysel
tasarım
most
preferred
engineering
in
both
requirement
and
edilen
bahsettiğim
paket
birkaç
programı
kullanılması
adlı
yazımda
temel
unsura
it gives
dayanmaktadır. Anlaşılması oldukça
true results with high correlations
kolay ve kullanımı pratik olan Design
and can apply easily. is easy to use
Expert 9.0 programının 45 günlük
aapply that is the main factor of
demo
scientific studies because
scientific
process
need
so,
long
and
scientists
tiring
tend
on
alternative studies on this issue. At
this
point,
methods
experimental
used
experimental
for
studies.
design
planning
Thus,
achieving results in a short time and
prevent the loss of raw materials are
provided with using minimal energy
versiyonuna
http://www.statease.com/dx9.html
adresinden ulaşmanız mümkündür.
Bunun yanı sıra deneme süreniz
dolduğunda
[email protected]
mail adresine, bu programı kullanma
sebebinizi
ve
kullandığınız
yükleme
yaparken
anahtar
kodunu
belirterek mail attığınızda, deneme
sürümünün
45
gün
uzatılmasını sağlayabilirsiniz.
daha
1.1.
Design
Expert
9.0
Programıyla Deneysel Tasarım
atıksulardan bakır ağır metalinin
aktif
karbonla
parametrenin
gideriminde,
(pH,
3
M=adsorbent
Design Expert programının kullanım
miktarı (g), t=temas süresi (dak)) eş
aşamalarını
bir
örnek
üzerinden
zamanlı etkileşiminin incelendiği bir
inceleyerek
daha
net
anlamamız
prosesi ele alalım. Programda sol
mümkün. Programı ilk açtığınızda
taraftaki skaladan Response Surface,
karşınıza çıkan seçeneklerde yeni bir
buradan da Box-Benhken tasarım
tasarım
yöntemini
oluşturmak
için
‘New
seçtim.
Orta
nokta
Design’, önceden yapmış olduğunuz
deneylerinin tekrar sayısını (Center
bir tasarımı açmak için ise ‘Open
points per block) 5 olarak belirledim.
Design’ seçeneğini tercih etmelisiniz.
Dilerseniz siz bu sayıyı 4 veya 5’den
New Design butonu ile programa
fazla
giriş
oluşturabilirsiniz.
Ancak,
kısmında programın içerdiği bütün
hatayı
edebilmek
tasarım
tekrar deney sayılarının 4’den az
yaptığınızda,
sayfanın
yöntemlerinin
durumda
olduğunu
sol
sıralanmış
göreceksiniz.
olarak
minimize
olmamasında
tasarımınızı
fayda
deneysel
vardır.
adına
Daha
Örneğin, deneysel tasarımınızda 2k
sonraki aşamada, program sizden A,
faktöriyel
B
karar
yöntemini
verdiğinizde,
uygulamaya
ve
C
olarak
kodladığı
proses
inceleyeceğiniz
parametrelerinin ismini ve karşılık
proses parametreleri sayısına göre (k
gelen değerlerini girmenizi isticektir.
sayısı),
Bu noktada, dikkat edilmesi gereken
seçiminizi
yapmalısınız
(3
husus,
parametre için 23 gibi).
Bu noktada, genellikle uygulaması
en çok tercih edilen Cevap yüzey
tasarımlarından (RSM) biri olan BoxBehnken tasarım metodunu seçerek
oluşturduğum
deneysel
tasarımı
adım adım inceleyebiliriz.
Örneğin,
inceleyeceğiniz
parametre
değerlerini seçerken -1, 0, +1 olarak
kodlanan değerleri birbirlerine eşit
uzaklıkta
seçmeli
ve
tasarımı
oluştururken alt (-1) ve üst limit (+1)
değerlerini
yazmalısınız.
Ben
pH
değerlerimi; 3 (-1), 6 (0) ve 9 (+1),
adsorbent miktarlarını; 0.5 g (-1), 1.5
g (0) ve 2.5 g (1), temas sürelerini ise
bakır
20 dak (-1), 40 dak (0), 60 dak (+1)
belirleyebilirdiniz.
olarak
seçtim.
değerler
Kullandığım
literatür
çalışması
değerlerdir.
bazlı
Parametre
değerlerinizi belirlerken çalışmanızla
ilgili
bir
ön
yapmanızı
literatür
tavsiye
araştırması
ederim.
Bir
sonraki aşamada program bana, 5
tanesi merkez noktalı tekrar deneyi
olmak üzere, toplam 17 tane (17
runs)
deney
yapmamı
öneriyor.
Continue butonu ile tasarıma devam
ettiğimizde,
karşımıza
gerçekleştireceğimiz
sonucunda
elde
deneyler
edilecek
olan
cevabın tanımlanması gereken ekran
çıkmaktadır.
cevapları
Ben
elde
ettiğim
%Adsorpsiyon
haline
dönüştürerek
tasarımımı
yapmayı
tercih ettim. Varmak istediğim sonuç
doğrultusunda hesaplama yapmak
prosesim
için
daha
olarak
da
bu
gerçeği yansıtmamakta, sadece örnek
amaçlı
konsantrasyonu
uygun
olduğundan tercih sebebi olmuştur.
Ancak bu tamamen prosesinize ve
incelemek istediğiniz ana etkeninize
göre vermeniz gereken bir karardır.
Örneğin cevaplarınızı atık suda kalan
1.2. Anova Analizi
Deneysel
çalışmalar
sonucunda
sistem üzerinde elde ettiğiniz birden
fazla cevap var ise, 1’den 999’a kadar
tercih
şansınız
butonundan
seçbilirsiniz.
olan
‘Responses’
cevap
sayısını
Yalnız,
hangi
cevabı
tanımlarsanız tasarım tarafından o
cevap üzerinden model denklemin
oluşturulacağını unutmayınız. Finish
butonu ile işleme devam ettiğimizde
karşımıza
birinin
17
tane
hangi
deneyin
koşullar
gerçekleştirilmesi
her
altında
gerektiğini
görebiliceğimiz bir tablo çıkmaktadır.
Burada, cevap (R1) kısmına deney
tasarımının size öngördüğü şartlarda
gerçekleştirdiğiniz deneylerden elde
ettiğiniz
deneysel
verileri
tasarımınızı
yazarak
oluşturmuş
oluyorsunuz. Bu aşamadan sonra,
hesaplamalarınız için gerekli olan
model denklem, Anova analizi ile
Design
Expert
9.0
programı
vasıtasıyla oluşturalabilir ve gerekli
grafiksel incelemeler yapılabilir.
‘Analysis’
bölümünde, fit summary
deneyler
yapılmış,
elde
edilen
kısmına gelerek, tasarımınız için en
cevaplar ile incelenen parametrelere
uygun modeli görebilir ve bu yönde
bağlı
denkleminizi
geliştirebilirsiniz.
(doğruluk) değerinde uygun model
Benim model denklemim için en
denklemi elde edilmiştir (Denklem
uygun
1.1).
modelin
Quadratic
model
olan
olduğunu gördüm (önerilen model
denklemlerin
korelasyonlarını
karşılaştırarak).
Anova
analizi
kısmında, incelediğiniz parametrelere
ve cevaplarınıza bağlı oluşan model
denklem ile etkileşimini gösteren bir
tablo göreceksiniz. Burada dikkat
etmeniz gereken en önemli husus, p
değerlerinin
küçük
kesinlikle
(p-value
gerektiğidir.
<
Yani,
0.05’den
0.05)
olması
anova
analizi
tablosunda parametre etkileşimleri
incelenerek,
p
değerleri
0.05’den
büyük olan parametreler f(x) Model
kısmına
gelinerek,
model
denklemden çıkarılmalıdır. Bu işlem,
çıkarmak
istediğiniz
parametrenin
yüksek
korelasyon
=
36.190*A+314.60000*B+1.02725C21.12500*A*B-0.15500*A*C61.1160*A2-508.50000*B20.0712300*C2-200.05875
(1.1)
Bu denklem sayesinde incelediğiniz
prosesin
farklı
parametrelerde
vereceğini
tekrar
koşul
nasıl
bir
gözlemlemek
veya
yapmanıza
birçok
ve
sonuç
istediğiniz,
sayıda
ihtiyacınız
deney
olmucaktır.
Yapmanız gereken tek şey, yeniden
proses parametrelerini A, B ve C
olarak belirleyip denklemde uygun
yerlerine
yerleştirerek
hesaplama
yapmaktır.
1.3. Deneysel tasarım yönteminin
üzerine sağ tıklanıp, ‘exclude’ butonu
kullanıldığı çalışmalar
tıklanarak
3 faktörlü 3 seviyeli Box-Behnken
gerçekleştirilir.
Bunun
sonucunda, otomatik olarak model
tasarımı
denkleminizin
örneklerinde
korelasyon
değerininde
göreceksiniz.
oluşturulmuş,
yükseldiğini
Böylelikle
bu
tasarım
doğrultuda
ile
dizayn
edilen
kurşun
ekstraksiyonu
tayini
gıda
ve
çalışmasında,
homojen sıvı-sıvı ekstraksiyon adı
altında
yeni
bir
yöntem
geliştirilmiştir.
parametreler,
pH,
konsantrasyonu
ve
İncelenen
koşullar; %11 tuz konsantrasyonu,
dithizone
30 0C osmotik çözelti sıcaklığı ve 120
ekstraksiyon
çözücü hacmi olarak belirlenmiştir.
dak
proses
süresi
olarak
belirlenmiştir (Singh, B. vd., 2006).
Çoklu regresyon analizi vasıtasıyla
katsayıları
modelde
belirlenen
quadratik
polinomiyal
Kaynaklar:
eşitliğin
türetilmesi ile optimum koşullar; pH
Khajeh,
8.4, 0.45 mL koloroform hacmi, ve
modeeling of lead pre-concentration
0.5 lg/L dithizone konsantrasyonu
from food samples byminiaturised
olarak
homogenous
belirlenmiştir
(Khajeh,
M.,
extraction:
2011).
Food
Design
Expert
programının
kullanıldığı bir diğer çalışmada ise,
havuçun sodyum klorit çözeltisindeki
osmotik
dehidrasyonu
için
farklı
konsantrasyonların, sıcaklıkların ve
proses sürelerinin su kaybı ve katı
kazancı
olarak
iki
cevap
yüzeyi
üzerine etkileri gözlemlenmiştir. Bu
çalışmada, maksimum su kaybı ve
rehidrasyon
kazancı
M.,
ve
oranı-minimum
ürün
büzüşmesi
katı
için
proses, kullanılarak 3 faktörlü 5
seviyeli Central Composite tasarımı
(CCRD)
edilmiştir.
tercih
Elde
edilerek
optimize
edilen
optimum
Response
liquid-liquid
surface
solvent
Box- Benhken design,
Chemistry,
129:1832-38.
(2011).
Singh, B., Panesar, P., S., Nanda, V.,
Gupta,
A.,
Application
Methodology
K.,
Kennedy,
Of
Response
For
The
J.,
F.,
Surface
Osmotic
Dehydration Of Carrots, Journal of
Food Process Engineering, 29:592617, (2006).
http://www.statease.com/dx9.html
ACD ChemSketch
Nereden indirilir?
12.0 ile kimyasal
indirmek
ACD/ChemSketch
programını
için
http://www.acdlabs.com/
formüller nasıl
tıklayarak
firmanın
bağlanıyoruz.
adresine
web
sitesine
Ekranın
orta-sağ
çizilir?
kısmında
Hazırlayan:
yuvarlak
Uz. Dr. Barbaros Akkurt
“Desktop
Products”
İstanbul Teknik Üniversitesi
Buradan
“Nomenclature&Chemical
Fen-Edebiyat Fakültesi
Drawing”
Kimya Bölümü
sayfada,
bulunan
şeklin
sol
kısmını
sol
alt
parcalı
diliminde
yazmaktadır.
seçiyoruz.
kısımda
bulunmaktadır.
Anorganik Kimya
dört
iki
Yeni
seçenek
Bunlardan
birisi
“Nomenclature”, diğeri de “Structure
34469 Maslak, İstanbul
Drawing”
[email protected]
olarak
gözükmektedir.
Structure Drawing kısmını seçiyoruz
Bu
eserde,
Advanced
Chemical
ve
açılan
küçük
Development (ACD) isimli Kanada'lı
ACD/ChemSketch
bir yazılım firması tarafından ilk kez
işaretliyoruz.
1994 yılında piyasaya sunulmuş olan
Nasıl kurulur?
“ChemSketch” isimli kimyasal formül
Programın
çizim
Windows
programını
tanıtmaya
kurulumu
ACD
ChemSketch
programının
seceneğini
kurulması
standart
programlarının
kurulumundan
çalışacağız.
pencereden
farksızdır.
dosyası
Program
herhangi
bir
reklam, spyware, malware dediğimiz
programları içermemektedir.
tanıtımı
ACD/ChemSketch
programı
bedava
(freeware) ve ticari (commercial) olmak
Temel özellikleri nelerdir?
üzere
sunulmaktadır.
ACD/ChemSketch programı, organik,
Doğal olarak, ticari sürümde daha çok
organometalik, polimer ve Markush
özellik vardır ve bedava surumdeki
yapıları olmak üzere hemen her tür
bazı özellik kısıtlamaları kaldırılmıştır.
yapıyı çizebileceğiniz, kimya zekâsı
Piyasadaki en güçlü kimyasal formül
olan bir bilgisayar yazılımıdır.
çizim
programı
iki
biçimde
programlarından
biri
olan
ACD/ChemSketch programını severek
kullanacağınızı ümit ediyoruz.
yapılar,
profesyonel
diyagramlar,
Bu
görünümlü
raporlar
ve
yayınlar
oluşturmak
için
ChemSketch yazılımı bir seri dosya
kullanabilirsiniz.
biçimine veri kaydedebilir ve bu dosya
• Yapılar iki boyutlu olarak çizilebilir,
biçimlerinden
üç boyutlu hale dönüştürülebilir ve
başka bir bilgisayarda ChemSketch
istenen açıda çevrilebilir.
kurulu değilse
•
Tepkimeler,
tepkime
reaktif
şemaları,
miktarlarını
Böylece
ortak bir paylaşım
biçimi kullanarak çalışmanıza devam
edebilirsiniz.
yapılar
• InChi ve SMILES dizgelerinden yapı
oluşturabilirsiniz,
CH3
12
11
• 50 atom ve 3 halka yapısı içeren
için
alabilir.
ChemSketch ile çizilen bazı örnek
görüntüleyebilirsiniz,
bileşikler
veri
IUPAC'ın
önerdiği
isimlendirmeyi oluşturabilirsiniz,
H
1
2
10
5
3
4
• Tek yapılar icin logP değerlerini
H
9
H
18 17
13
14
8
H
16
N
O
15
N
S
HO
N
7
6
hesaplayabilirsiniz,
ketiapin
Estran
• 165.000 adet geleneksel, sistematik
ve ticari isimli yapı icinden arama
yaptırabilirsiniz,
Ticari sürüm ile bedava sürüm
Programdan edineceğiniz faydaları da
karşılaştırması
şöyle özetleyebiliriz:
İşlevsellik
Ticari
Bedava
İleri çizim araçları
Var
Var
Tautomerlerin bulunması
var
Var
olan var
var
3D görüntüleyici
var
var
Adobe PDF biçimine aktarma
var
Var
grafiklerle çalışmak mümkündür.
ACD/Sözluk
var
yok
ACD/ChemSketch yazılımı, çizdiğiniz
Bir
bilgisayarınızda var
Yok
•
Uzaysal
dizilimleri
daha
iyi
görüntülemek icin, iki veya üç boyutlu
50
olarak molekülün gösterilmesi,
•
Aynı
anda
üretirken
profesyonel
yapılarla,
atoma
kadar
yapıların isimlendirilmesi
raporlar
metinlerle
ve
yapının diğer tautomerik biçimlerini
gösterebilir.
Tautomerik
ağır
yapının
aranması
ChemDraw
icin
ACD/Labs var
yok
var
yok
eklentisi
bicimlerin düşünülmesi
Teknik destek
yapı arama, pKa gibi fizikokimyasal
ozelliklerin
özelliklerinin
belirlenmesi,
(NMR,
MS
ve
yapı
ve
diğer
Görüldüğü gibi, bedava sürüm pek
çok
kuvvetli
analitik veriler) bulunması icin son
Çalıştığınız
derece önemlidir.
kurumuna
özellik
şirkete
bir
kazandırmayı
ve
adet
içermektedir.
veya
eğitim
ticari
sürüm
ortak
kullanmayı
düşünebilirsiniz. Ticari sürümün bir
b)
lisansı 20 kişiye kadar 900 USD
yakınına gelerek farenin sol tuşuna
civarındadır.
bir kere basmak.
Yapının
Yapıyı
üzerine
gelmeden,
kopyalamak
icin
çok
CTRL+C
ACD ChemSketch programında şekil
tuşuna basmak veya ilgili düğmeyi
çizimi
tıklamak
yeterlidir.
yapıştırmak
için
İlgili
de
yere
CTRL+V
ve
Kolay kopyalama yöntemleri
yapıştırma
ChemSketch programında çizilmiş bir
Ancak
şekli
yöntem başkadır ve bize göre daha
Microsoft
Word
veya
düğmesi
bizim
kullanılabilir.
tavsiye
edeceğimiz
OpenOffice/LibreOffice metin işleme
basittir.
programlarına
5.0
yöntemlerden size uygun olan biriyle
tanıdığımız
yapıyı seçtikten sonra, yapının üzerine
surumunden
aktarabilirsiniz.
bu
yana
Az
ChemSketch programı ile ilgili edinmiş
gelin
olduğumuz tecrübe, şekli kopyalayıp
değişecektir),
doğrudan
tutarak
yapıştır
(CTRL+V
tuşu
ile
(seçim
bahsettiğimiz
işaretinin
CTRL
yapıyı
biçimi
tuşunu
sürükleyin
basılı
ve
bir
basarak)
kopyasını istediğiniz yere bırakın. Bu
yapıştırmanın iyi bir yol olmadığını
yöntemle yapıyı kolay ve hızlı bir
anlatmaktadır.
şekilde
yapıştır
düğmesine
veya
önce
Bunun
yerine
fonksiyonunu
özel
kopyalayabilir
ve
üzerinde
çalıştırarak
değişiklik yapabilirsiniz. Bu yöntem
yapıyı bir resim (metafile-bitmap-GIF-
yapılar ve ok şekilleri, artı şekilleri gibi
TIF-JPG
vs)
olarak
bu sayfada göreceğiniz diğer her şey
ozellikle
bu
programı
yapıştırmak,
icermeyen
için de geçerlidir.
bilgisayarlarda görüntülemede sorun
çıkmasını engelleyecektir.
Sübstitüent ekleme: Klorobenzen
Kopyalama kelimesinin ChemSketch
Klorobenzen yapısını iki adımda elde
penceresi
edeceğiz:
icinde
kopyalanmasıdır.
bir
yapının
Burada
az
once
1) Benzen halkasının eklenmesi,
anlattığımız yapıştırma kısıtlamaları
2) Bir karbona klor bağının eklenmesi.
yoktur.
Benzen halkası, sağ taraftaki araç
Bir
yapıştırmanın
yapıyı
klasik
kopyalayıp
yolu
yapıyı
çubuğunda
hazır
bulunmaktadır.
secmektir. Yapıyı secmenin iki yolu
Herhangi bir sebepten dolayı benzen
vardır:
halkasını
a)
Yapıyı
seçme
tuşunu
yapıyı tarayarak secmek,
kullanıp
sağdaki
çubukta
bulamıyorsanız, biraz üstte bulunan
Radikal Tablosu (Table of Radicals)
tıklanarak pek çok radikale erişilebilir.
Benzen halkasına tıkladığınız zaman,
etmemişse, ChemSketch sizin icin bağ
imleçle
en
beraber
hareket
eden
bir
iyileştirmesi
yapabilir.
Bunu
benzen “gölgesi” göreceksiniz. İmleci
yapmak
sizin icin uygun bir yere götürdükten
anlattığımız gibi seçin ve F9 tuşuna
sonra farenin sol tuşuna bir kere
basın ya da sağ ust araç cubuğunda
basarak yapıştırabilirsiniz. Başka bir
bulunan
benzen halkasına ihtiyacınız olabilir
Structure)
tuşuna
düşüncesi
bilgisayar
sizin
ile
yapıştırma
işlemine
icin
yapıyı
Yapıyı
yukarıda
Temizle
(Clean
basın.
Böylece
için
en
devam etmeniz mümkündür, işlemleri
geometriyi
tekrarlayarak
Beğenmezseniz
veya
eklemeye devam edebilirsiniz. Başka
alternatiflerin
olduğunu
bir
isterseniz,
tuşuna
halka
farenin
benzen
eklemek
sağ
halkalarını
istemiyorsanız,
tuşuna
tıklayarak
uygun
oluşturacaktır.
F9
başka
hangi
görmek
veya
düzenleme düğmesine bir kere daha
yapıştırma işlemini bitirebilirsiniz. Bu
tıklayın
aşamadan
sonucu bulana kadar devam edin.
sonra
eklenmesine
sıra
atomunu
sol
çubuğunda
atomuna
klor
atomunun
gelmiştir.
yapı
ve
sizin için
uygun
olan
Klor
taraftaki
araç
Başka bir sübstitüent ekleme: o-
görebilirsiniz.
Klor
diklorobenzen
tıkladıktan
sonra
benzen
Başka
bir
sübstituent
eklemenin,
atomunun herhangi bir karbon atomu
benzen halkasına tek bir sübstitüent
üzerine gelin, sol fare tuşuna basılı
eklemekten bir farkı yoktur. Ancak
tuttuktan
kısaca
sonra
dışarıya
doğru
açıklamak
sürükleyin ve sol fare tuşunu bırakın.
klorobenzen
Böylece
konumuna
bir
ekleneceğini
sübstituentin
de
öğrenmiş
nasıl
oldunuz.
Bunu yapmanın bir başka yolu daha
var,
onu
da
açıklayalım:
gerekirse
halkasının
gelerek
orto
yukarıda
açıkladığımız gibi ikinci bir klor atomu
ilave edebilirsiniz.
Benzer
şekilde klor atomuna ait düğmeye
Karbon-heteroatom
tıklayıp benzen karbonuna geldikten
Piridin
sonra SHIFT tuşuna basılı tutarak
Karbon-heteroatom
sürükleme yaparsanız bağ uzunluğu
yapmak icin, bir benzen halkası alın,
en iyileştirilmiş bir şekilde sübstitüent
yapıştırın
ve
eklemiş olursunuz. Biz bu yöntemi
atomuna
ait
daha çok seviyor ve kullanıyoruz. Eğer
benzen karbonlarının herhangi biri
ilk yöntemle sübstituent eklemişseniz
üzerine gelip farenin sol tuşu ile
ve bağ uzunluğu veya açısı sizi tatmin
tıklayın. Böylece karbon atomlarından
sol
değişimi:
değişimini
menüden
düğmeyi
tıklayın
azot
ve
biri
azot
atomu
ile
değiştiğinden
istediğiniz taraftan başlayabilirsiniz.
piridin halkasını elde etmiş
Bir COOH grubunu ekliyoruz, CH3
Sübstitüent
grubu
ekleme:
İzonikotinik
ekliyoruz,
ona
NH3
grubu
asit
ekliyoruz, eklenen C grubuna bir CH3
İzonikotinik asit, piridin-4-karboksilli
grubu daha ekliyoruz ve son olarak
asittir ve benzen halkasının seçilmesi,
OH grubunu ilave ederek çizimimizi
yapıştırılması,
tamamlıyoruz.
karbonla
azotun
seçilmesi,
değiştirilmesi
ve
sağ
menüden karboksilli asit radikalinin
Yapı (Structure) ve Çizim (Draw)
seçilmesi
Radikal
kipleri
ve
Yapı
(hazırda
Tablosundan
yoksa
bulunacak)
4-
(Structure)
ve
Cizim
(Draw)
konumundaki karbon atomu uzerine
kiplerinde ChemSketch programının
gelip sol tuşa bir kere tıklamakla
iki kuvvetli yönünü göreceğiz. Yapı
kolayca çizilebilir.
(Structure) kipinde yapıları çiziyoruz.
Çizim (Draw) kipinde ise yapıya ait
Radikal
Tablosunu
kullanma:
bazı
özellikleri
(yazıtipi
değiştirme,
Serin aminoasidini iki yöntemle
boyut
çizelim
değiştirme, bağ uzunluğu ve bağ rengi
Radikal tablosu, ihtiyacınız olabilecek
değiştirme gibi) ayarlıyoruz. Bir yazı
pek
yazmak
çok
Bunların
grubu
icinde
barındırmaktadır.
zaman
Çizim
kipini kullanacağız. Daha sonra da
vardır. Serin aminoasidinin üç harfli
anlatacağımız üzere yazı yazmak icin
kısaltması Ser olduğu icin, radikal
kullanacağınız iki değişik düğme var,
tablosunun
biz
aminoasitler
asitler
istediğimiz
renk
de
sağ
amino
büyutme/küçültme,
üstunde
alan
Metin
Duğmesi
(T
biciminde)
serin
kullanmayı tercih ediyoruz. Yapı ve
aminoasidini bulup tıklayarak editör
Çizim kiplerinin arasında sık sık gidip
ekranına dönebilir ve uygun yere gelip
geleceksiniz.
bir kere tıklayarak serin radikalini
tuşunu
ekleyebiliriz. Serin aminoasidinden tek
sağlar. Alternatif olarak ekranın sol
farkı COOH grubunun OH kısmının
üst tarafında bulunan düğmeleri de
olmamasıdır, basit bir sübstitusyon ile
kullanabilirsiniz.
bu kısmı da halletmeniz mümkün.
yazılımı, sizin rahat ve konforlu bir
Böyle kolay bir yöntem varsa da
ortamda
şimdilik çizim tekniğinizi oturtmak
yapabilmeniz
icin uzun uzun çizim yapmak kabul
yapmıştır.
edilebilir.
kısmından
yer
Bunun
icin
çizmeye
Bunun
kullanmak
kimyasal
için
icin
SPACE
büyük
kolaylık
ChemSketch
formül
çizimi
elinden
geleni
Periyodik tablodan element ekleme
arasındaki
Biraz
bahsettiğimiz sübstitüsyon ile aynı
önce
azot
ve
oksijen
elementlerini
nasıl
ekleyeceğimizi
öğrenmiştik.
Metal
komplekslerini
şekilde
düz
(oksijen
yapılabilir.
anorganik
ChemSketch'te
sonra
metali
daha
atomuna
önce
tıklayıp
çinko atomuna doğru sürükleyerek)
çizerken önce ligandı (organik veya
yapıyı),
çizgi
Koordinasyon
bağı
da
tanımlanmıştır.
eklemek bizce en uygun yoldur. Şimdi,
Koordinasyon
az
[Arrow] Bonds duğmesine tıklayarak
önce
çizmiş
aminoasidinin
olduğumuz
çinko
ekleyelim.
serin
kompleksini
Silmişseniz
serin
bağı
Coordinating
hazırlanabilir.
Koordinasyon
bağlarının
ligand
eklenmesi
donör
aminoasidini yukarıda bahsettiğimiz
atomundan metal atomuna tıklayıp
yöntemle bir daha ekleyin. Daha sonra
sürükleyerek
ikinci bir ligandı yatay ve dikey olarak
gerçekleştirilebilir.
kolayca
ters cevirerek eklememiz gerekiyor. Bu
size başta biraz zor gelebilir. Ancak
Simgesel element ekleme
anlattıktan sonra siz de deneyince
Simgesel
kolayca alışacağınızı umuyoruz. İkinci
“label”
serin
kopyalayıp
etiketleri eklemek icin kolay bir yol
yapıştırdıktan sonra seçerek Flip Top
var. Diyelim ki uzun uzun heksil
to Bottom ve Flip Left to Right (üst
grubu yazmak, yani beş tane CH2 ve
menüde
bir
ligandını
sağ
tarafa
doğru
elementler
olarak
adet
(programda
tanımlanmıştır)
CH3
grubunu
veya
eklemek
bulabilirsiniz) düğmelerine istediğiniz
istemiyorsunuz, o zaman C6H13 diye
sıra ile birer kere basarak yapının
bir grup oluşturabilir ve ihtiyacınız
uygun
sağlayın.
olduğu
oksijenin
grupla ilgili özel bir işiniz yok ise bu
şekilde
Aradaki
dönmesini
boşluğa
(dört
yerlerde
ekleyebilirsiniz.
O
oluşturduğu boşluğun ortalarında bir
tarz
yere) çinko atomunu ilave edin. Büyük
yarayacaktır. Gerekirse girdiğiniz kısa
ihtimalle listede bulunmadığı için sol
isimlendirmenin
(kurallara
üst taraftaki element tablosunu acıp
şartı
uzun
çinko
donuşturulmesi
atomunu
seçin
ve
ortadaki
kısaltmalar
ile)
oldukça
de
fazla
işe
uyması
hallerine
mumkundur.
boşluğa bir kere tıklayarak yapıştırın.
Örneğin heksil grubunun uzun halini
Şimdi
görmek istiyorsanız Tools → Expand
bağ
oluşturma
geldik. COOH
türleri
aşamasına
ile
Zn türü
Shorthand
Formulae
komutunu
arasında düz çizgi, alkol OH türü ile
işletebilirsiniz. Şimdi, etiket eklemek
Zn türü arasında koordinasyon bağı
icin gereken adımları anlatarak bu
olması uygun olacaktır. Metal-oksijen
bölümü
sonlandıralım.
Etiket
bir
substituent
Bunun
olarak
için
eklenmelidir.
atomu
sürükle-bırak yöntemi işe yaramaz.
seçebilirsiniz, biz C atomunu secerek
Sübstitüenti çizdikten sonra Radical
bir
oluşturduk.
Label tuşuna (sol araç çubuğunda alt
Daha sonra, sol arac cubuğunun alt
tarafta, R şeklinde görünen düğme)
kısımlarında
basıyoruz.
CH3
substituenti
Edit
duğmesini
Atom
tıklatıyoruz
grubunun
pencere
istediğiniz
sübstitüentli olarak çizilmesi gerekir,
uzerine
açılıyor.
Label
ve
tıklayınca
Pencere
Doğrudan
R
simgesine
CH3
ihtiyaç duyuyorsak yapmamız gereken
bir
şey oldukca basit, ancak R1 veya R2
açılınca
veya
yalancı
atom
ilave
etmek
otomatik olarak metin girme kısmına
istiyorsak, duğmenin sağ alttaki beyaz
geliyoruz.
kısmına
C6H13
yazıyoruz
ve
tıklayarak
alternatif
program sayıları otomatik olarak alt
görünümlere ulaşabilirsiniz ve uygun
indis
olan
şeklinde
bittikten
sonra
düğmesini
gösteriyor.
sol
Ekleme
alttaki
tıklayarak
seçeneği
işaretleyebilirsiniz.
Insert
ChemSketch'te
işlemi
altındaki beyaz kısım, düğmenin daha
bir
düğmenin
sağ
tamamlıyoruz. Benzer şekilde, bazı
başka
bileşikler tek formül şeklinde O veya S
gösteren önemli bir özelliktir. Boş
atomu içerebilir. Bu durumda O ve S
vaktinizde ChemSketch “dünyasında”
atomu içeren yapıları ayrı ayrı çizmek
yolculuğa
yerine X = O, S gibi bir gösterim
duğmelerde
tekniği ile O veya S atomu bulunan
olduğunu
yerlere X yazılabilir. Bunu da aynı
olacaktır.
fonksiyonları
çıkarak
değişik
olduğunu
başka
hangi
işlevlerin
saklı
sanırız
ilginç
görmek
yontemle yapabiliriz. Denemeyi size
bırakıyoruz.
Zincir çizim aracı
Zincir şeklinde (özellikle karbon için),
R grupları ekleme
bir yapıyı zincir şeklinde göstermeniz
Bazı durumlarda alkil ve aril grupları
gerekirse
kısaca
Bazı
kullanabilirsiniz. Bu araç, üst araç
durumlarda da, bir bileşiğe birden
çubuğunda sol tarafta bulunmaktadır.
fazla sübstituent bağlanır ve bunlar
Bu aracı kullanmadan önce karbon
birbirinden farklı ise R1, R2,
tuşuna
R
şeklinde
gösterilir.
R3
zincir
çizim
bastığınızdan
şeklinde gösterilebilir. Her iki işlevi de
yoksa
elde
aynı
tatmin
etmeyebilir
yerden halledeceğiz.
bahsettiğimiz
fonksiyonunda
etiket
olduğu
Yukarıda
oluşturma
gibi
basılı
iken
emin
edeceğiniz
16
aracını
sonuç
(oksijen
atomlu
olun,
bir
sizi
tuşuna
zincir
R
çizdiğinizi düşünün!). Zinciri uzatmak,
gruplarının eklenmesinde de yapının
basılı tutup sürüklemek ile olur ve kaç
karbonda olduğunuzu takip etmenizi
iyileştirme
kolaylaştırmak
amacı
sayı
CTRL+3 tuşu ile veya yapı düzeltme
görüntülenir.
Yine
mecbur
düğmesinin yanında bulunan düğme
kaldığınız haller dışında kısa gösterimi
ile çalıştırılır. Yapı düzeltmeden farklı
tercih
olarak bir kerede yalnızca bir yapı en
etmeniz
ile
bir
de,
konusunda
sizi
yüreklendirmek isteriz.
(optimization)
Stereokimyasal bağ ekleme
bağlar
ise
iyileştirilebilir. Burada yapılan iş bir
algoritma
Bazı
aracı
stereokimyasal
kullanılarak
yapının
düzeltilmeye calışılması ve bağ açıları
olarak
ile
uzunluklarının ayarlanmasından
ifade edilmelidir. Yani “wedge” veya
ibarettir. Bu aracı hesapsal kimya
“kama” şeklinde gosterilmelidir. Bunu
modüllerindeki
yapmak icin sübstitüent oluşturulur,
araçlarıyla
uygun kama şekli seçilir (bize doğru
Algoritmasının basit olması nedeniyle
olan koyu renkli kama veya bizden
küçük
uzakta olan açık renkli kama) ve bağın
kullanışlı olsa da molekül büyüdükçe
üzerine tıklanır. Bağın üzerine tekrar
hata oranı artar. Basit bir örnek
tekrar tıklayarak size en uygun biçimi
olarak
bulabilirsiniz.
Toplam
Klorobenzen
vardır,
geçerseniz
vaz
devam
ederek
3-4
olasılık
tıklamaya
başa
dönmek
mümkündür.
iyice
en
bir
iyileştirme
tutmamak
organik
gerekir.
moleküller
klorobenzeni
vereceğiz.
molekülündeki
uzatın
ve
algoritmasını
en
için
kloru
iyileştirme
çalıştırın.
Klor
atomunun benzen halkasına en uygun
yere konumlandığını ve bağ açısının
Yapı
düzeltme
ve
basit
en
iyileştirme araçları
en
uygun
duruma
ayarlandığını
goreceksiniz.
Yapı düzeltme (clean structure) aracı
bağ
uzunluklarını
ve
açılarını
en
Böylece
birinci
bölümün
sonuna
uygun hale getirmeye yarar. F9 tuşu
gelmiş
veya çizim kipinde sağ üstte yer alan
sayıda yazımıza ChemSketch’in ilginç
ilgili düğme kullanılarak seçilmiş bir
özellikleri ile devam edeceğiz.
yapı veya çizilmiş bütün yapılar aynı
anda
düzeltilebilir.
mertebe
tek
düzeltilmesinden
zaten
güzel
Biz
mümkün
bir
yapının
yanayız,
çünkü
görünen
bir
şeklin
bozulma tehlikesine karşı iyi bir önlem
olarak
düşünüyoruz.
Basit
en
bulunuyoruz.
Önümüzdeki
En Güvenli
Laboratuvar Henüz
Kurulmamış
Olandır!
Didem Nedret İnceoğlu
Kimyager
Erdemir ARGE Merkezi
[email protected]
Bir
kimya
laboratuvarını
düşündüğünüzde
dünyanın
en
tehlikeli yerlerinden biri gelmelidir
aklınıza. Korku filmlerinde olduğu gibi
her an her yerden çıkabilecek sağlık
tehditleri içerir. Bir kez sayısız kimyevi
madde bulunur laboratuvarlarda ve
birçoğu “tehlikeli madde tanımlarında
baş sıralarda yer alır. Alkoller kolay
alevlenir madde sınıfındayken asit ve
bazlar aşındırıcı maddeler arasında
yer
alır.
Metalik
sodyum
ile
çalışıyorsanız patlamadan korunma
için özel önlemler almanız gerekir. En
büyük düşmanınız ise hayat kaynağı
sudur. Yani belirli şartlarda altında en
ölümcül şey olabilir su bile.
Bu
noktada
toksikolojinin
öncülerinden Paraselsus’un (1493 –
1541) sözü akla geliyor "Tüm maddeler
zehirdir,
ilacı
zehirden
ayıran
dozudur." Özetle bir laboratuvarda
çalışıyorsak çok sayıda ve çeşitte
tehlikeli tanımına giren madde ile ve
ayrıca elektrik, mekanik çevresel
birçok
riskle
muhatap
oluyoruz
demektir. Yaşamın sürdürülebilmesi
için gerekli olan hava, su ve besinlerin
fazlasının ya da eksikliğinin ölümcül
olabileceği gerçeğini de göz önüne
aldığımızda laboratuvarlarımızı nasıl
“daha güvenli” hale getirebiliriz? İşte
birkaç ana başlık:
1) Çeker
ocak:
Kullandığımız
laboratuvar kimyasallarının buhar
ve
tozlarından
etkilenmemizi
azaltacak
temel
ihtiyaçların
başında yer alır. Oda sıcaklığında
her maddenin belirli bir buhar
basıncı vardır. Ancak özellikle
solunum yolu ile vücuda girebilen
ve kalıcı hasarlar bırakma eğilimi
olan maddelerin mutlaka çeker
ocak altında kullanılması gerekir.
Hele bir de ısıl işlem yapacaksak.
i)
Bir çeker ocağın amacına
uygun
çalışması
için
havadan hafif buharların
uzaklaştırılması için üst
kısımda tek bir emiş borusu
bulunması yeterli değildir.
Havadan ağır buharların da
ortamdan
uzaklaşmasını
sağlamak
için
ocağın
zeminine yakın yerden emiş
yapan bir düzeneğe de sahip
olması gerekir.
ii) Çeker ocağın emiş fanı
gürültü düzeyi 80 DB’ i
aşmamalıdır.
Solunum
yolumuzu korurken işitme
kaybına uğramayı istemeyiz.
iii) Çeker ocakların emiş fanları
belirli
dönemlerde
kirlenmeler nedeniyle çekiş
kabiliyetlerini yitirirler. En
az senede bir kez emiş
debisi ölçümü yaptırılarak
azalma
varsa
temizlik
yapılması
gerekir.
Filtre
kullanımı
fan ve boru
sistemlerinin
ömrünü
uzatacaktır. Ayrıca içeriden
alınan
zehirli
gazların
atmosfere
atılmasını
da
engelleyecektir.
Bir
laboratuvardan çıkan gaz
atmosferde
ne
yapar
demeyin. Hangi maddelerle
çalıştığınıza
ve
hangi
miktarlarda
ve
sıklıkta
kullanıldığına bağlı olarak
bir
şehri
etkileyecek
düzeylerde gaz ve buhar
atılabilir dışarıya. Türkiye’de
her
ne
kadar
yasal
sınırlamalar
laboratuvar
emisyonları için bulunmasa
da AB ülkeleri ve ABD
sınırlarındaki laboratuvarlar
için
de
emisyon
sınır
değerleri bulunmaktadır.
iv) Çeker ocakların cam kapağı
temiz ve tam kapanabilir
özelliğini
daima
korur
özellikte olmalı ve yukarıdan
aşağıya
doğru
kapanır
özellikte olmalıdır. Gaz ve
buharlarla çalışmayı esas
alan çalışmalar için imal
edilmiş olan bu sistemler
kapakların açma kapama
mekanizmaları
çabuk
bozuluyor
düşüncesiyle
yatay açılır şekilde tercih
edilebilmektedir.
Ancak
yatay konumda açılan bir
kapak çalışma sırasında
çalışanın buhar ve gazları
solumasına neden olacaktır.
Emiş sistemi ne kadar güçlü
olursa
olsun
solunum
yolumuza
partiküllerin
ulaşmasını
engelleme
amacıyla el girecek kadar bir
açıklıktan çalışarak cam
arkasından gözlem yapmak
daha güvenli olmaz mı?
2) Genel
havalandırma
ve
iklimlendirme sistemi: Özellikle
çabuk
buharlaşabilen
sıvılarla
çalışma yapılan laboratuvarlarda
genel havalandırma sisteminin
olması ve sıcaklığın da yaz kış 20˚C
düzeyinde tutulması büyük önem
taşımaktadır. Bu sayede hem
termal konfor sağlanmış olacak
hem de buharlaşmadan dolayı
maruziyetler belirli bir seviyenin
altında tutulabilecektir.
3) Aydınlatma: En iyi aydınlatma işin
gerektirdiği düzeyde aydınlatmadır.
Gözü yormayacak kadar yoğun
kamaştırmayacak
kadar
loş
olmalıdır.
Yüksek
hassasiyet
gerektiren ve optik okumalar
yapılması gereken ışık şiddeti ile
laboratuvar
içerisinde
genel
aydınlatmanın ışık şiddetinin aynı
olması
beklenemez.
Çalışma
alanlarına
göre
aydınlatma
şiddetleri Tablo 1 ‘deki gibidir.
Tablo 1. İşyerlerinde bazı alanlarda ve
islerde gerekli aydınlatma şiddeti
değerleri(1)
Aydınlatma Şiddeti
(lüks)
Koridorlar
ve
depolama alanları
Ofis çalışmaları
Yüzey hazırlama ve
boyama
Montaj,
kontrol
ve
kontrolü
kalite
renk
100
500
750
1000
4) Elektrik: Elektrik hayatımızın vaz
geçilmez bir parçası olmuştur.
Artık neredeyse elektriksiz nefes
alamaz hale geldik diyebiliriz. Ne
de
olsa
havalandırma
ve
ventilasyon sistemleri de elektrikle
çalışmaktadır.
En
basiti
aydınlatmada
elektrik
gerekmektedir. 50 V üzeri AC
elektrik
akımının
ölümle
sonuçlanabileceği
gerçeği
göz
önüne alarak bir laboratuvarın
elektrik yükünü hesapladığınızda
bubi
tuzaklarının
arasında
olduğunu
düşünmemek
işten
değildir.
Şehir
voltajı
olarak
adlandırılan 220 V rutin cihazların
çalıştırılması için yeterlidir. Ancak
bazı cihazlar vardır ki yüksek güç
gerektirdikleri için 3 faz 380 V
enerjiye ihtiyaç duyarlar. Her ne
kadar 1000 V üzeri yüksek gerilim
olarak adlandırılsa da 220 ve 380
V ile çalışmalar da ölümcül
olabilmektedir. Özellikle ıslak anali
yapılan laboratuvarlarda kaçak
akım röle kontrolleri bir yıl
geçmeden
tekrarlanmalıdır.
Topraklama dirençleri de yine
belirli periyotlarla ölçülerek kaçak
akımın
nötralize
edilebileceği
garanti altına alınmalıdır. (Bakınız:
Koruma Topraklamaları Elektrik
Tesislerinde
Topraklamalar
Yönetmeliği ve Elektrik İç Tesisleri
Yönetmeliği)
İnsanları elektrik çarpmasından
korumak için genel olarak(2):
-Koruyucu yalıtma,
-Üzerinde
durulan
yerin
yalıtılması,
-Küçük gerilim kullanma,
-Sıfırlama ve
-Topraklama,
gibi
düzenler
kullanılır.
5) Zemin güvenliği: Hem tertip düzen
kurulması ile ayak takılmasına neden
olacak
malzemelerin
yürüme
yollarında bulunmaması sağlanmalı
hem de zeminin kimyasallardan veya
mekanik etkiler nedeniyle deforme
olması
engellenmelidir.
Engellenememiş
ve
yüzey
deformasyonu meydana gelmiş ise bu
bölgelerde tadilat yapılarak takılma,
sıvı birikmesi sonucu kayma gibi
kazaların
önüne
geçilmesi
gerekmektedir.
Yine
tezgahların
zemini de analizler sonrasında kolay
temizlenebilir nitelikte olmalıdır. Ders
boşlukları bulunan tezgahlarda hem
analiz sonuçları hem de çalışanın
sağlığı tehdit altındadır. Bu nedenle
yekpare malzemeden yapılan tezgahlar
tercih edilmeli analiz öncesi ve sonrası
zemin temizliği yapılmalıdır.
6) Cam malzemeler: Birçok kimyasal
şişesi içerdiği kimyasalın özelliği gereği
camdan
imal
edilmiştir.
Ayrıca
laboratuvar
ortamında
kullanılan
birçok gereç yine camdır. Analiz
sırasında
kullanılırken
ya
da
sonrasında yıkanırken kırılma riski
her zaman söz konusu olan cam
malzemelerin
laboratuvar
tipi
eldivenleri geçerek deri bütünlüğünü
bozması işten bile değildir. Damar
kesilmelerine kadar ciddi sonuçlar
doğuran
bu
durumlara
karşı
alınabilecek önlemler kişisel dikkatin
arttırılmasına yöneliktir çoğu zaman.
Laboratuvar tipi bulaşık makineleri
hem kimyasal ile yıkama sırasında da
muhatap olmayı engellerken aynı
zamanda cam kırılması olasılıklarını
düşürmek
konusunda
katkı
sağlamaktadır. Elbette laboratuvar
büyüklüğü ve gün içerisinde yıkama
ihtiyacı duyulan cam malzeme sayısı
bu kararı verme yönünde belirleyici
bir faktördür.
Tüm bunları yapınca güvenli bir
laboratuvarınız olacak mı? Bunları ve
devamını yapmanız gerekli. Ne yazık ki
tek bir faktöre bağlı değil güvenle eve
dönmemiz. Ama tüm eksikliklere
rağmen eve çoğu zaman sağlıklı
dönmeyi
başarıyoruz.
Buna
da
Allah’ın takdiri demekten başka ne
gelir elden. Unutmamalıyız ki Allah’ın
takdiri
eve
sağlıklı
dönmemiz,
ihmalimizden dolayı bizim ya da başka
birini
canının
yanması
değil.
Almadığımız
her
önlem
bizim
ihmalimizdir. Devamı bir dahaki
sayıya…
Kaynaklar:
1. www.isgum.gov.tr/rsm/file/isgdoc/IG
1-isyerinde_aydinlatma.pdf
2. http://www.isguv.com/elektrik_bilgiler
.htm
ekosistemlerdeki
Ağır metallerin
ortamdaki diğer
bileşenlerle
etkileşimleri
davranışları ile ilişkili bir kavramdır.
Ağır metal katyonları; toprak, tortu ve
doğal sulardaki hümik ve fulvik asitler
ile proteinler tarafından güçlü bir
şekilde bağlanırlar. Ortamdaki diğer
Selda Sert
bileşenler
Uzman Kimyager
Türk Standartları Enstitüsü (TSE)
Kalite Kampusu Kimya Laboratuvarı
Müdürlüğü Çayırova Tren İstasyonu
Yani Gebze/Kocaeli
biyolojik
bir
varlığını
kanıtlayan en önemli faktörlerden biri,
onun
bulunduğu
çevresel
ortamdaki
bileşenlere
aktivitesi,
ortamdaki
diğer
metal
iyonlarının varlığından oldukça fazla
etkilenir. Bu etkileşim, insan sağlığı
açısından hem pozitif hem de negatif
anlamda gerçekleşmektedir. Yapılan
çalışmalar bazı katyon ve anyonların,
bakterilerde ağır metallerden kaynaklı
inhibisyonu azalttığını; bazı katyon ve
metallerden
tam
aksine
kaynaklanan
bu
toksik
etkileri arttırdığını göstermiştir. Ağır
metallere karşı çevrede mikrobiyal bir
direnç vardır. Mikrobiyal direnç olayı;
mikrobiyal
ekoloji,
metallerle
kontamine olmuş doğal habitatların
ıslahı
ve
dahi
etkileşime
birbirleri
üzerinde
girerek
edici
etki
meydana
durumlar
söz
modifiye
getirdikleri
konusudur.
ağır
Bu
metallerin,
ortamdaki
diğer
nasıl
olduğu
ve
konusunda
neleri
içerdiği
toplumumuzun
bilinçlenmesi amaçlanmıştır.
bağlanabilme
Ağır metallerin biyolojik
ise
aralarında
diğer
yetisidir.
anyonların
metallerin,
bileşenlerle olan etkileşim süreçlerinin
herhangi
organizmadaki
ağır
bulundukları
Özet
metalin
kendi
dışında
derlemede;
[email protected]
Bir
mikropların
özellikle
kirli
Anahtar
kelimeler:
Ağır
metal,
Esansiyel, Etkileşim, İyon, Mikrobiyal,
Toksik
Interaction of Heavy Metals
with other Components in
the Medium
text, interaction phase of heavy metals
with other components in the medium
and how this phase accompolished
and
Abstract
what this phase
contains is
One of the most important agent
discussed in order to inform the
which proves the existance of a metal
community.
in an organism is metals' ability to
bond the environmetal components in
Keywords: Heavy Metal, Essential,
the common medium.
İnteraction, İon, Microbial, Toxic
Bilogical activity of the heavy metals
are extremely affected by the existance
of
the
other
metal
ions.
This
interaction have positive and negative
effects to human health.
Scientific works showed that some
cations
and
anions,
reduces
the
inhibitation caused by heavy metals,
however some cations and anions
increases the toxial effect of this heavy
metals. There is a microbial resistance
in
the
resistance
related
envioronment.
Microbial
is
which
is
reclamation
of
with
a
the
concept
natural habitats contaminated with
metals, especially with behavior of the
microbe in polluted ecosystems.
Heavy
metal
cations
are
firmly
bounded by the humic asit, fulvic asit
and
proteins
in
sediments,
soil,
natural water.
Except from the other components
around,
Heavy
metals
can
have
interaction among resulting modifiying
effects between each other. In this
Bir
metalin
herhangi
bir
bulundurulmak koşuluyla anyonlar,
varlığını
ağır metallerle çözülmeyen bileşikler
kanıtlayan en önemli faktörlerden biri,
oluşturmak suretiyle ortamda çökme
onun
yoluna
organizmadaki
biyolojik
bulunduğu
çevresel
ortamdaki
bileşenlere
diğer
bağlanabilme
giderek
toksisitesini
bu
metallerin
azaltırlar.
Hidrojen
yetisidir. Bu bağlamda ağır metalleri
sülfürden
göz önüne aldığımızda; bu metallerin
metalleri çöktürerek organizmalardaki
toksik
yüksek
etkilerinin,
var
oldukları
gelen
sülfür
düzeylerdeki
iyonunun,
ağır
metal
ortamdaki diğer bileşenlerle birlikte
maruziyetlerini
değerlendirilmesi gerektiği sonucuna
durum
varırız. Çünkü bu metallerin çevredeki
hidrojen
biyolojik
unsurlara
organizmaların, ağır metal hassasiyeti
toksik
bulunan organizmaları toksik etkilere
etkilerinin azalması veya tamamen
karşı koruyabileceği düşünüldüğünde
ortadan kalkması anlamına gelir. Ağır
oldukça değerli hale gelir. Gümüş gibi
metallerin
aktivitesi,
katyonlar ile florür gibi anyonlar ise
iyonlarının
sözü edilen bu anyon ve katyonların
varlığından oldukça fazla etkilenir. Bu
aksine ortamda tam tersi bu etkiye
etkileşim, insan sağlığı açısından hem
neden
pozitif
anlamda
intoksikasyonunu arttırırlar. Yine de
gerçekleşmektedir. Yapılan çalışmalar;
gümüş ve florür gibi iyonların metaller
magnezyum, kalsiyum ve demir gibi
üzerindeki
katyonlar ile hidroksil, fosfat, sülfür,
magnezyum ve hidroksil gibi iyonların
bikarbonat
ve
tiyosülfat
gibi
metaller üzerindeki antagonist etkisi
anyonların
bazı
bakterilerde
nikel,
ve
kimyasal
bağlanmaları,
ortamdaki
onların
biyolojik
diğer
hem
metal
de
negatif
kobalt, bakır, kadmiyum, çinko ve
manganez
azaltarak
kaynaklı
bu
inhibisyonu
metallere
karşı
detoksifiye edici etkilerinin olduğunu
göstermiştir. Bahsi geçen katyonlar
bakterilerdeki
bu
etkilerini,
bu
metallerin hücrelere alınma oranını
azaltarak
gerçekleştirirler.
Anyonlar
için ise durum daha farklı şekilde
yürümektedir.
ortamın
Konsantrasyon
asitliği
göz
ve
önünde
söz
engellediği
konusudur.
Bu
sülfür
olarak
bu
birçok
bilgi,
üretebilen
ağır
metallerin
sinerjik
etkisi,
kadar ilgi çekmemektedir.
Yapılan araştırmalar; ağır metallere
karşı çevrede mikrobiyal bir direnç
olduğunu
direnç
göstermiştir.
olayı;
metallerle
Mikrobiyal
mikrobiyal
kontamine
olmuş
ekoloji,
doğal
habitatların ıslahı ve özellikle kirli
ekosistemlerdeki
mikropların
davranışları ile ilişkili bir kavramdır.
Bazı
metaller
ve
bileşiklerinin,
fungusit ve dezenfektan olarak yaygın
şekilde
kullanılmaları
mikrobiyal
direnç
sebebiyle;
ve
mekanizmalarının
tolerans
aydınlatılmasına
ihtiyaç özellikle ihtiyaç duyulmuştur.
Ağır metal katyonları; toprak, tortu ve
demir gibi iyonları şelatladığında, hem
kendi
toksisitesi
hem
de
bu
metallerden kaynaklanan toksisitenin
ortadan kaldırılmasına aracılık etmiş
olur.
doğal sulardaki hümik ve fulvik asitler
Biracılık
ile proteinler tarafından güçlü bir
mayalanma olayı üzerine etkisi, basit
şekilde bağlanırlar. Topraktaki hümik
ve kompleks ortamlarda farklı özellik
asitlerin
gösterir.
çinko
metalleri
olan
ve
bakır
bağlamasıyla,
bitkilerde
gibi
ağır
büyümekte
esansiyel
sektöründe
Kompleks
mayalanma,
metallerin
bir
ortamda
genellikle
metal
metal
ilavesinden etkilenmezken; şeker ve
eksikliği belirtileri görülebilir. Sulu
mineral tuzlarından oluşan daha basit
ortamlardaki bazı oksitlenmiş tortular,
bir ortamda mayalanmanın tamamen
çinkoyu % 96 gibi oldukça yüksek bir
inhibe olduğu gözlenmiştir.
oranda bağlayarak ortamdaki çinko
kaynaklı toksisiteyi azaltabildiği gibi;
hümik asitlerin yoğun olduğu kıraç
bölgelerdeki sularda toplanan çinko,
kobalt ve cıva gibi ağır metallerin bu
asitler
tarafından
bağlanmaları
sıkı
bir
neticesinde
üzerindeki
toksik
giderilebildiği
durumlar
şekilde
mikroplar
etkilerinin
da
söz
konusudur.
ve EDTA gibi şelatlayıcılar ile maya
gibi mikroorganizmalar da ortamdaki
metalleri bağlayabilirler. Birçok maya
mantar
sitrik
asit,
iyonlarını
için
bileşenler, kil parçacıklarıdır. Çinko
gibi
bazı
içindeki
esansiyel
kristal
metaller,
örgüye
kil
girerek
organizmalar için kullanılamaz hale
gelirler. Bu bilgiden yola çıkılarak; kil
parçacıklarının, mikroorganizmalarda
ağır
metallerden
toksisiteyi
kaynaklanan
azaltabildiği
sonucuna
varabiliriz.
Sitrat, sistein, glutamat, okzalik asit
ve
Metal katyonlarını bağlayabilen diğer
tarafından
üretilebilen
bakır
ağır
gibi
rahatlıkla
bir
zehirlenmesinden
Okzalik
asidin
madde
olmasına
metal
şelatlayabildiği
mantarı
bakır
koruyabilmektedir.
kendisi
toksik
bir
rağmen bakır ve
Araştırmalar,
montmorilonit
ve
kaolinit gibi kil minerallerinin; bazı
bakteriler, aktinomisetler ve ipliksi
mantarları kadmiyumun inhibe edici
etkisinden koruduğunu göstermiştir.
Kil
minerallerinin koruyucu
etkisi,
‘CEC’ olarak bilinen katyon-değişim
kapasitelerinden ileri gelmekte ve CEC
ne
kadar büyük
ise,
absorplanan
kadmiyum
miktarı
o
kadar
fazla
olmaktadır.
Ağır
ilave edilen serbest metaller toksik
metallerce
kirlenmiş
sulu
habitatlarda cıva gibi ağır metaller,
petrol
tarafından
bağlanabilir.
Yağ
ayrıştırıcı birçok mikrop da yağ-su ara
yüzeyinde
aktif
olduğundan
bu
uzaklaştırma, metal hassasiyeti olan
organizmaların
büyümesine
olanak
sağlayabilir. Yağlarla kirletilmiş bir
deniz
Bazı durumlarda ise ortama ayrı ayrı
habitatında
çalışmada
yapılan
cıvanın
konsantrasyonunun;
bir
etki
göstermezken, ortama karışım
olarak
ilave
edilen
oluşturduğu
metallerin
kompleksler
bu
metallerin serbest hallerinden daha
toksik hale gelerek inhibisyona neden
olurlar.
Bu
demir
etki,
8-OH-kinolin
iyonları
ile
ve
rahatlıkla
gözlemlenebilmektedir
(Gadd
ve
Griffiths, 1978).
yağdaki
Ağır metaller ile ilgili özgün ve dikkat
organik
çekici bir özellik de; esansiyel ağır
tortudakinden 4000, sudakinden ise
metallerin,
tam 300.000 kat daha yüksek olduğu
maruziyetten
bulunmuştur. Yağ ayrıştırıcı birçok
üzerinde modifiye edici bir etkisinin
organizma cıvaya karşı dirençlidir.
olabileceği
Ortamdaki bileşenler dışında pH da
ağır metallerin toksisiteleri üzerinde
söz
sahibidir.
metaller
Asidik
genellikle
bir
ortamda
serbest
iyonik
katyonlar halinde bulunurken, alkali
bir
ortamda
hidroksitler
veya
ise
çözünmeyen
oksitler
şeklinde
varlıklarını sürdürürler. Bu özellik de
haliyle
onların
meydana
çevre
getirdikleri
üzerinde
toksik
etki
derecelerinde pay sahibi olmaktadır.
diğer
ağır
doğan
metallere
sağlık
riskleri
görüşüdür.
Çinko,
kalsiyum, selenyum ve magnezyum
gibi
esansiyel
kadmiyum,
ağır
metaller
kurşun,
cıva
ile
ve
alüminyum gibi diğer ağır metaller
arasındaki
olası
bazı
metabolik
etkileşimlerin, bu toksik metallerin
zararlarını azaltabileceği kanısına; bu
iki metal grubunun ortak kimyasal
özellikler
taşımaları
varılmaktadır.
eksiklikleri
ile
maruziyetlerinden
nedeniyle
Esansiyel
metal
ağır
metal
kaynaklanan
Ağır metaller, çoğu zaman çevredeki
zararlı etkiler arasındaki bu ilişki
farklı
nedeniyle; besinlerden yeterli düzeyde
unsurlara
bağlandıklarında
toksik etkilerini yitirseler de; ortamda
esansiyel
metal
alınması,
serbest halde herhangi bir metal iyonu
metallerden
bulunmamasına rağmen toksisitenin
etkilere müdahale edilebilmesi ve bu
oluştuğu durumlar da söz konusudur.
metallerin
kaynaklanan
toksik
zararlı
toksisitelerinin
azaltılabilmesi açısından elzem hale
gelmektedir (Goyer, 1997). Birbirleriyle
savaşan bu iki karşıt grubun kimyasal
etkileşimlerinin,
üzerindeki
insan
etkilerini,
sağlığı
Tablo
2’de
görmemiz mümkündür.
Tablo 1. Toksik & esansiyel metal etkileşimleri (Goyer, 1997)
Toksik Metal
Esansiyel Metal
Sağlık Üzerine Etkileri
Kadmiyum
Çinko
Demir
Kalsiyum
Demir
Çinko
Selenyum
Demir
Kalsiyum
Magnezyum
Manganez
Nefrotoksisite
Kurşun
Cıva
Alüminyum
Çocuklarda algısal/davranışsal etkiler
Merkezi sinir sistemi toksisitesi
Merkezi sinir sistemi toksisitesi
Osteodistrofi
Kaynaklar
G.
M.
Gadd,
Microorganisms
Toxicity,
A.
and
J.
Griffiths,
Heavy
Metal
Microbial Ecology, 303-317
(1978) 4.
R. A. Goyer, Toxic and Essential Metal
Interactions,
Annual
Review
Nutrition, 37-50 (1997) 17.
of
Gübreden Biyogaza
Doğru
olay biraz komplike hal alıp, tarımsal
üretim sonucu ortaya çıkan organik
artıkların, sabit bir ısıda ve kapalı bir
ortamda bakterilerle fermantasyonu
Müge YOL
esasına dayanır.
Kimyager
biyolojik
[email protected]
Bu sistemde de
parçalanma
ile
%60-80
oranında metan ve karbondioksit gazı
oluşur.
Yaklaşık
30
hayvansal
sene
ve
öncesine
bitkisel
kadar
organik
atık/artık maddeler, çoğunlukla ya
doğrudan doğruya yakılmakta veya
tarım
topraklarına
verilmekteydi.
enstitüsüler
gübre
Fakat
ile
bu
olarak
kurulan
tür
atıklar
yakılarak farklı geri dönüşümler ile
kullanılmaya başlandı.
Son
zamanlarda
sadece
bitkisel,
hayvansal
yani
hammaddelerden
elde
enerjisi
veya
organik
edilmektedir.
Kuşkusuz bu kadar önemli olmasının
sebebi ise kısır döngü halinde biyogaz
üretiminden sonra atıklarında tekrar
değerlendirilip çok değerli bir gübreye
dönüştürülmesidir.
Bildiğimiz
sonucunda
gibi
oluşmasına
unsur
neden
da,
bir
döngüden
olan
bir
organik
parçalanması
diğer
gübrelerin
sonucunda
oluşan
gazlardır. Gelişen ülkeler açısından
metan
kullanımı
kaynaklarının
nedeniyle
sahip
diğer
enerji
mevcut
olması
yasaklanmıştı.
bozulması
gazı
açığa
çıkmaktadır. Biyogaz sisteminde de bu
olmasıyla
gübrelerinden
Fakat
beraber,
hayvan
kaynaklanan
insan
sağlığını ve yeraltı sularını tehdit eden
hastalık
etmenlerinin
oranda
etkinliğinin
neden
oldu.
bitkilerin
de
kaybolmasında
Karbondioksit
fotosentez
büyük
ise,
yapmalarını
sağlar. Bu nedendir ki çevre kirliliğin
önlenmesinde organik madde kökenli
biyogaz
çöplerin
metan
sisteminin
biyogaz üretiminde önemli bir role
geleceğin
olarak nitelendirilen biyogaz üretim
sistemi
Biyogaz
bilinir.
sistem
yeşil
yakıt
olarak
Şekil 1. Biyogaz üretim şeması
içeriğindendir. Çünkü biyogaz enerji
Her devamlı sistemde de olduğu gibi
organik
gübreyi
substrat
sistemi yapı bakımından hidrojene
olarak
kullanılması için bazı şartlar vardır.
göre ısıl değeri daha yüksektir. Isıl
Gübrelerin
oranları:
değerinin düşük olması da havadan
Optimum biyogaz oluşumu için gübre-
daha hafif gaz formunda olmasına
su
olması
neden olur. Böylelikle de havayla daha
madde
kolay karışır ve yapı bakımından daha
oranlarının da sığır gübresinin %15-
düşük enerji içeriğine sahip olur. Isıl
20, tavuk gübresinin % 30, koyun
değerinin düşük olmasının bir diğer
gübresinin ise % 40 civarında olması
sebebi
gerekir.
gazıdır.
Tüm bunlarla beraber ilk akla gelen
yanması
soru
enerji
içerisinde % 5 oranında bulunmasıdır.
kaynaklarına rağmen neden biyogaz
İşte bu tüm nedenler çevreye zarar
enerjisine
vermeden
katı
karışımının
madde
%
gerektirmektedir.
şüphesiz,
7-9
Katı
bu
ihtiyaç
kadar
duyulmuştur?
Bunun sebebi, enstitülülerin duygusal
sebeplerinden ziyade biyogazın enerji
de
içerdiği
Çünkü
için
ısı
karbondioksit
karbondioksitin
gereken
ve
şart,
elektrik
üretilmesine yeterlidir.
hava
enerjisi
Dünyada biyogaz üretim için yapılan
su elde etmişlerdir. Özellikle gübreden
çalışmalara
Michigan
bu yöntemi kullanmaları sebebi ise
Üniversitesi’nden yapılan bir çalışma
kuşkusuz, gübrenin yaklaşık yüzde
ile
baktığımızda;
gübrenin
azaltılması
çevreye
etkisinin
90'ının sudan, yüzde 10'unun çok
biyogaz
üretimine
sayıda besin, karbon ve hastalığa yol
için
benzer bir sistem ile ineklerden elde
açan
edilen gübrenin içindeki su,
Sistem sayesinde tahminen 378 litre
suyuna
dönüştürülmüştür.
içme
Bu
maddelerden
gübreden
190
oluşmasıydı.
litre
su
elde
edile
çalışma ile inek gübresinin içerdiği
biliniyor. Çevre dostu olan bu sistemle
sudan ayrıştırılarak yine hayvanlar
de yine evrenin korunması sağlanıyor.
tarafından içilebilecek kadar temiz bir
Danimarka’da
yapılan
bir
başka
stabilizasyonu için ideal özelliğe göre
çalışmada ise, kurulu bulunan bu
ayarlanmıştır.
tesislere günde yaklaşık 50-500 ton
sonunda yapılan bu çalışmada da
arasında değişen miktarlarda hayvan
hayvan gübresinin havasız ortamda
gübresi
çürütülmesi
ile
beslenmiştir.
Bununla
Ve
tüm
prosesi
bunların
çevre
kirliliği
beraber hayvan gübresinin yanında
önlenmesinin yanı sıra önemli bir
%10-30
enerji
arasından
endüstriden
üretme
potansiyeline
kaynaklanan organik nitelikte atık da
olduğunu göstermiştir.
havasız koşulda çürütme prosesine
Türkiye
de
tabi
genelde
enerji
tutulmuştur.
yüksek
miktarda
Proses
organik
özellikle
madde
Son
ise
sahip
biyogaz
kullanımı
üretmeye
yöneliktir.
zamanlarda
belirli
şehirde
Afyonkarahisar,
Ankara,
içeren besin endüstrisi ve zeytinyağı
(Balıkesir,
üretiminden
Kayseri, Çorum ) tavuk gübresinden
kaynaklanan
atıkların
elektrik
enerjisi
yönelmişlerdir.
Tavuk
üretmeye
organik atıklardan kaynaklanan koku
gübresinin
sorununu büyük ölçüde çözülüyor ve
kullanmalarının sebebi ise,
organik
madde
azot ve
organik
gübre
kullanımını
diğer
kolaylaştırılıyor. İşte tüm bu etmenler
gübrelerden daha değerli olmasıdır.
bize biyogaz enerjisinin ne kadar da
Aslında
kıymetli bir enerji olduğunu gösterir.
bu
miktarlarının
tarımda
sistemler
ile
sadece
elektrik enerjisi değil bununla beraber
Bu
nedenle
de
1980’den
beri
elektriğe eşdeğer sıcak su da üretile
Türkiye’de kurulum maliyeti düşük,
biliniyor.
yüksek verimli, bakımı, işletimi kolay
Yapılan çalışmalar ile akla gelen bir
ve iklim koşulları göz önüne alınarak
diğer soru da: Biyogaz üretimi sadece
tasarlanan biyogaz tesisler kurulmaya
elektrik enerjisi ya da içme su üretimi
devam etmektedir.
için mi kullanılır?
Bu pek de mümkün değil. Çünkü
Kaynaklar:
biyogazın birçok kullanıldığı değişik
çalışma aralıkları vardır. Örneğin;1
- Anadolu ajansı (AA) “Yenilenebilir
m3 biyogaz sistemi bile, 60 watt
Enerji Kaynakları”, 2008. Oda Raporu,
gücündeki fitilli bir lambayı 7 saat
TMMOB Makina Mühendisleri Odası,
yakabilir, 4 kişilik bir ailenin günlük
Yayın No: MMO/2008/479, Ankara.
yemek pişirme ihtiyacını karşılayabilir
- U.S. Department of Energy, Office of
ve iki beygir gücündeki motoru l saat
Energy
çalıştırabilmektedir.
Energy
Eskiden bu tarz 7/24 sürekli çalışan
(Biogas) from Anaerobic Digesters”,
kapalı sistemlerde dışarıya atılan yan
- Anonim. (1984). Biyogaz ve Yararlan.
ürünler çevreye zarar vermekte ve
Dörtmevsim Derg. Yıl. Sayı: 2, (22-
küresel
23).- Braun, R. (1982). Methangarung
ısınmayı
tetiklemekteydi.
Fakat bu sistem ile oluşan ürünler de
tekrar
değerlendirilip
ekolojiye
yardımcı olabiliyor. Bu nedenle hem
maliyetten tasarruf sağlanıyor hem de
Efficiency
and
Renewable
Clearinghouse,
“Methane
organischcr Afölle. Wien/New York.
geri ödeme politikaları, endüstrimizin
Türkiye İlaç
gelişimini
Endüstrisinin
sekteye
uğratacak
bir
niteliğe bürünmüştür.
Sorunları ve
Ülkemizde, 2009 yılı sonunda, kamu
otoritesinin
tasarruf
Geleceği
kapsamında,
Turgut Tokgöz
uygulamasına
tedbirleri
global
bütçe
geçilmiştir.
Yıllar
İlaç Endüstrisi İşverenler Sendikası
içinde, verilen hizmetin kapsamı ve
Genel Sekreteri
kalitesi ile örtüşmeyen ilaç bütçeleri
[email protected]
doğal olarak aşılmış, her aşımda ek
fiyat düşüşlerine ve iskonto artışlarına
Türkiye ilaç endüstrisi; sahip olduğu
başvurulmuştur. Bunlara ek olarak,
köklü geçmişi, uzun yıllara dayanan
ülkemizde ilaç fiyatlarını belirlemekte
üretim kültürü, yüksek katma değer
dönüşüm
kuru
olarak
kullanılan
ve ileri teknolojiye dayanan yapısı,
dönemsel
Avro
değeri,
mevzuatta
deneyimli
ve
ihracat
belirlenen şartlar gerçekleştiği halde
ülkemizin
2023
Nisan 2009’dan bu yana 1,9595 TL’de
hedeflerine ulaşmasına önemli katkıda
sabit tutulmuştur. Endüstrinin sadece
bulunacak
dönemsel
insan
potansiyeliyle,
gücü
öncelikli
sektörlerden
Avro
değerinin
güncellenmemesi nedeniyle kamuya
birisidir.
aktardığı
Endüstrimizde, son on yılda büyük
tutar
2014
itibariyle
16
milyar TL’yi aşmıştır.
değişimler yaşanmıştır. 2004 yılında
ülkemiz
Dönüşüm
sağlık
sistemi,
Programı”
“Sağlıkta
çerçevesinde
2015 yılı için de kamu ilaç bütçesi
azaltılarak,
18
milyar
TL
olarak
yapılan
belirlenmiştir. Zaten Avrupa Birliği
reformlar sonucunda, halkımızın ilaç
ülkelerinden çok daha düşük fiyatlarla
ve sağlık hizmetlerine erişimi artmış,
hastalara ilaç sağlayan endüstrimiz,
ülkemizin sağlık ve yaşam kalitesi
ülkemizde sunulan sağlık hizmetiyle
büyük bir hızla gelişim göstermiştir.
örtüşmeyen bu bütçenin aşılmaması
yeniden
yapılandırılmış,
için,
önümüzdeki
dönemde
yeni
Ancak, sağlık hizmetlerinde nitelik ve
tasarruf tedbirleri alınması tehlikesiyle
niceliğin
karşı karşıyadır.
iyileştirilmesinin
getirdiği
maliyeti karşılamak amacıyla son 5
senedir uygulamaya konulan fiyat ve
İlaç Endüstrisi İşverenler Sendikası
potansiyelimizin
olarak, endüstrimiz için hedefimiz, Ar-
birlikte, Ar-Ge ve dış ticaretteki bu
Ge
gelişmeler son derece umut vericidir.
yetkinliğimizi
yüksek
katma
artırarak
değerli
daha
gerisinde
olmakla
ürünler
üretmek, küresel bir ilaç ve ihracatçısı
Türkiye ilaç endüstrisini ancak, tüm
konumuna
hedefe
tarafların yakın ve yapıcı işbirliğiyle,
odaklanarak, endüstrimizin yaşadığı
etkin koordinasyon ve doğru destek
tüm
mekanizmalarıyla küresel bir oyuncu
gelmektir.
zorluklara
ve
Bu
olumsuzluklara
rağmen Ar-Ge ve ihracat konusundaki
haline getirebiliriz.
çabalarımıza aralıksız devam ediyoruz.
İlaç
endüstrimizin
stratejik
önemi
Son yıllarda, ilaç firmalarımızın Ar-Ge
kamu
alanındaki yatırımlarının hızlandığını
biliniyor ve bu konuda destekleyici
ve
adımlar
endüstrimizde
akredite
Ar-Ge
otoritelerimiz
tarafından
atılıyor.
Bunları
merkezi sayısının artığını görüyoruz.
memnuniyetle karşılıyoruz. Ancak, bir
Biyoteknolojik ilaçların, dünya ilaç
yandan
endüstrimizi,
pazarında
Ge’ye
ve
güçlenen
rolüne
paralel
üretime,
ihracata
Ar-
yöneltecek
olarak ülkemizde de üretimine yönelik
politikalar
çalışmalar başlatılmış durumda.
taraftan bu politikaları işlevsiz kılacak
kararlar
benimsenirken,
diğer
uygulanmakta.
Kamu
Avrupa Birliği, BDT, Kuzey Afrika ve
finansmanından
Ortadoğu ülkeleri başta olmak üzere
otoritelerimiz tarafından yaratılan fiyat
150’den fazla ülkeye ihracat yapan
baskısı endüstrinin rekabet gücünü ve
endüstrimizde, ilaç ihracatımız son üç
verimliliğini
senedir ülkemizin toplam ihracatından
niteliktedir.
sorumlu
artırmasını
engeller
daha hızlı bir şekilde, çift haneli
olarak büyüyor.
ihracatın
Endüstrinin gelişimi için öngörülebilir
ithalatı karşılama oranı son üç senede
ve sürdürülebilir istikrarlı bir ilaç
%12’den %19’a yükseldi. Endüstrinin,
politikası
kilo başı ihracat değeri yaklaşık 35
açıktır.
dolar.
sürdürülebilirliğini
destekleyecek
ortalama ihracat değerinin 2 dolar
şekilde
belirlenmeli
ve
olduğu
yönelik
düzenlemelerde
Ülkemizin
göz
Nitekim,
kilogram
önüne
başına
alındığında,
endüstrimizin ihracat açısından önemi
ortaya
çıkıyor.
Halen
gerçek
odaklı
oluşturulması
İlaç
bütçeleri
tedbirlerden
gerekliliği
endüstrinin
tasarrufa
artık
fiyat
vazgeçilmelidir.
RESSAM
ABSTRACT
FEYHAMAN DURAN
In
İMZALI “İSMET
this
painting
study,
belonging
the
to
portrait
Istanbul
University Faculty of Letters,
İNÖNÜ”
PORTRESİNDE
BOZULMALARIN
İNCELENMESİ
titled
“İsmet İnönü” and signed “Feyhaman
Duran 1944” (81.5 x 135 cm size),
from Feyhaman Duran collection has
been examined.
The
painting
was
initially
analysed visually with visible light
(VIS), curved back-light illumination,
ultraviolet (UV), infrared (IR) and X-
Gülder Emre
İstanbul Üniversitesi Edebiyat
Fakültesi Taşınabilir Kültür
ray
radiography
respectively.
Secondly, energy dispersive X ray
flourescence
(EDXRF)
method
was
Varlıklarını Koruma ve Onarım
used for laboratory analyses. Thanks
Bölümü
to these analyses, the deteriorations
[email protected]
are detected in detail and the analyses
make
conservation-restoration
Sevim Akyüz
convenient. Also, the characteristic
İstanbul Kültür Üniversitesi
features of the artist’s work and the
Fizik Bölümü
color range in his pallette come into
[email protected]
light. With the use of these methods,
more scientific data could be reached
Tanıl Akyüz
İstanbul Kültür Üniversitesi
about
forgery
with
more
precise
results.
Fizik Bölümü
ÖZET
[email protected]
Bu
çalışmada;
İstanbul
Üniversitesi Edebiyat Fakültesine ait,
Feyhaman
Duran
Koleksiyonundan
tuval üzerine yağlı boya, 81.5×135 cm
Bu
incelemeler
sonucunda
boyutlarında Feyhaman Duran 1944
tablodaki bozulmalar detaylı olarak
imzalı
tespit edildiği
“İsmet
İnönü”
isimli
portre
çalışması incelenmiştir.
Tablo,
birinci
gibi, koruma-onarım
aşamasında uygulanacak yöntemler
aşamada
görsel
konusunda
da
büyük
kolay
olarak sırasıyla, görünür ışık (VIS),
sağlamaktadır. Ayrıca sanatçıya özgü
eğimli
karakteristik özellikler ve paletindeki
ışık,
arkadan
aydınlatma,
morötesi (UV), kızılötesi (IR), X-ray
renk
radyografi
çıkmaktadır.
ile
incelenmiştir.
İkinci
yelpazesi
de
Bu
gün
yöntemlerle
ışığına
aynı
aşamada, laboratuvar analizlerinde ise
zamanda da sahtecilik konusunda da
X- ışınları enerji dağılımlı X- ışını
daha
floresans
sonuçlarla
(EDXRF)
yararlanılmıştır.
yönteminden
bilimsel
verilere
yani
kesin
ulaşılmıştır.
1. GİRİŞ
Resim dışında hat sanatıyla da
Feyhaman Duran, Çağdaş Türk
uğraşan
ressamın,
kendi
evindeki
Resminin gelişim süreci içerisindeki
koleksiyonu dışında İstanbul, Ankara,
önemli aşamalardan birini oluşturan
İzmir resim ve heykel müzelerinde,
1914 Kuşağı'nın kişiliğini ön plana
Topkapı Sarayı'nda, İstanbul Deniz
çıkaran temsilcilerindendir.(Demirsar-
Müzesi'nde,
Arlı, 2004,s.180). 1886-1970 yılları
koleksiyonlarda
arasında
resim
bulunmaktadır (İrepoğlu, 1986, s.13).
çalışmalarına Mekteb-i Sultani’de yani
Sanatçı ve eşi ölümünden kısa bir
Galatasaray
süre önce yaşadıkları evi ve atölyesini
yaşayan
yıllarda
sanatçı
Lisesinde
başlamıştır.
okuduğu
Feyhaman,
tüm
birçok
eşyaları
çok
ve
1908’de
Galatasaray
lisesinde
birlikte
öğrenimini
tamamlamış,
aynı
bağışlamışlardır.
Osmanlı
ressamlar
kurucu
üyelerinden
yıl
banka
ve
sayıda
özel
eseri
koleksiyonları
İstanbul
ile
Üniversitesine
Günümüzde
cemiyetinin
Feyhaman Duran Kültür ve Sanat Evi
olmuştur.
olarak hizmet vermektedir (İrepoğlu ve
Feyhaman, kızının portresini yaptığı
Gönen,2002,s.35).
Abbas Halim Paşa’nın ilgisini çekerek,
onun
yardımıyla
gitmiştir.
1910’da
Paris’e
Paris de dönemin ünlü
okullarından
Academia
Julian
ve
2. ANALİZLER
Tablo
sırasıyla;
görünür
ışık
Görsel
(VIS),
olarak;
Eğimli
ışık,
Ecole Des Beaux Art’ta resim öğrenimi
arkadan aydınlatma, morötesi (UV),
almış,
kızılötesi
ayrıca yine dönemin ünlü
(IR),
X-ray
radyografi
ile
ressamlarında Jean Paul Laurens ile
incelenmiştir.
Cormon
dağılımlı X- ışını floresans (EDXRF) ile
atölyelerinde
de
resim
çalışmalarına devam etmiştir (İrepoğlu
ve
Gönen,2002,s.35).
I.
Savaşı’nın
başlamasıyla
dönmüştür
(İrepoğlu,
Dünya
İstanbul’a
1986,
s.55).
X-
ışınları
enerji
de pigment analizi yapılmıştır.
2.1.
GÖRSEL İNCELEMELER
2.1.1. Görünür Işık (VIS),
Eğimli
Işık
ve
Feyhaman portre çalışmalarının yanı
Arkadan Aydınlatma
sıra natürmort,
İle
nü, peyzaj,
hayvan
resimlerini de çalışmıştır. Çok yönlü
Yapılan
İncelemeler
bir sanatçı olan Feyhaman Duran
Görünür (VIS) ışık ile yapılan görsel
empresyonizm etkisinde kalmış, fakat
incelemelerde gün ışığı kullanılmıştır.
bu akımı kendine göre yorumlamıştır.
Görünür ışık ile yapılan incelemelerde
yağlıboya tablonun yüzeysel detayları
incelenebilmiştir.
Eğimli
ışık
ile
hassasiyeti
olan
Nikon
AF-100
yapılan incelemede ise ışık kaynağı
objektifli dijital fotoğraf makinesiyle
eser yüzeyinde istenilen bölgeye yatay
çekilmiştir. Çekim aşamasında tabloya
açı
UV-ışığın
yapacak
şekilde
ayarlanarak,
zarar
vermemesi
için
yağlıboya tabloda oluşan çatlaklar,
pozlama süresine çok dikkat edilmiş,
pullanma,
deformasyonları
pozlama
eğimli ışık ile çok daha detaylı olarak
arasında
gözlemlenmiştir.
Arkadan
tabloda kullanılan verniğin durumu,
kaynağı
rötüş ve sonradan yapılan eklemeleri,
tuvalin
aydınlatmada
da
ışık
süresi
8
ile
30
değiştirilmiştir.
saniye
Yağlıboya
tablonun arkasına yerleştirilerek, boya
tablo üzerindeki imzaları,
tabakasındaki dökülmeler, kayıplar,
temizlenmiş
tuvaldeki
floresans fotoğrafi ile tespit etmek
yırtıklar
rahatlıkla
ve
delikler
gözlemlenmiştir.
çalışmada
gerekli
görülen
Bu
alanları
kısmen
Morötesi
(UV)
mümkün olmuştur.
2.1.3.
yerlerde
Infrared
(IR)
büyüteç kullanılmıştır. Teşhis edilen
fotoğrafi ile yapılan görsel
bozulmalar tiplerine göre ayrılıp, özel
incelemeler
lejantlar oluşturulmuştur. Bu lejantlar
Tablonun, infrared (IR) fotoğrafı
daha sonra photoshopC4 programı ile
ile yapılan görsel incelemelerde IR
çizilip, incelenen tablonun fotoğrafı
fotoğrafları
üzerinde gösterilmiştir.
çözünürlükte, UV ve IR hassasiyeti
Böylece
tablonun
rölövesi çıkarılmıştır.
tespit
edilen
bir
nevi
Bu çalışmada
bozulmalar,
12.3
megapixel
olan Nikon AF-100 objektifli dijital
fotoğraf
makinesiyle
çekilmiştir.
6.1
Çekim aşamasında tabloya kızılötesi
megapixel çözünürlükte Nikon D 200
ışığın zarar vermemesi için pozlama
fotoğraf
süresine çok dikkat edilmiş, pozlama
makinesi,
18x70
mm’lik
objektifle, 500w’lik paraflash ile Hasel
süresi
marka şemsiye kullanarak 100 iso’da
değiştirilmiştir. İnfrared (IR) fotografi
otomatik
ile incelemede, yağlıboya tabloların üst
mikro
ve
makro
çekim
yapılarak belgelenmiştir.
2.1.2
floresans
Morötesi
fotoğrafı
ve
(UV)
ile
yapılan görsel incelemeler
Tablonun morötesi (UV) floresans
fotoğrafisi
ile
yapılan
incelemelerde UV fotoğraflar,
alt
ilave
megapixel çözünürlükte, UV ve IR
ile
40
saniye
boyamaları,tabloya
edilen
arasında
sonrada
eklemeleri,
alt
çizimleri,ressamın tekniğini yada gizli
kalmış, okunamayan imzaları tespit
edilmiştir.(Stanley.v.d.. 2001, s.75).
2.1.4 X-ray Radyografi
görsel
12.3
8
X-ray radyografi portatif röntgen
cihazı
ile
60
kV
35×43
cm
boyutlarında
çekilmiştir.
röntgen
Elde
Photoshop
filmlerine
edilen
görüntüler
CS4
programında
bilgisayar
birleştirilmiştir.
yöntemle,
yağlıboya
Bu
tablonun
tanımlanması, problemlerinin teşhisi
İnönü’nün kolları iki yanda sarkık ve
elleri
kapalı
Ceketinin
biçimde
sol
gösterilmiştir.
kenarında
İstiklal
Madalyası taktığı dikkati çekmektedir
(Resim 1).
ve önceki onarım çalışmaları hakkında
önemli bilgiler elde edilmiştir. Tabloda
tuval ve boya tabakasındaki gibi üst
üste yapılmış resim çalışmaları ve
ressamın
orijinal
çizimleri
kompozisyonu
veya
yaptıkları
düzeltmeler
değişikliklerin
daha
sonra
ve
belirlenmesi
de
mümkündür (Yang, 1998, s:1).
2.2 LABORATUAR
İNCELEMELERİ
2.2.1 Enerji Dağılımlı
ışını
X-
floresans
spektrometresi (EDXRF)
Enerji
Dağılımlı
Resim 1: 1944 imzalı “İsmet İnönü”
spektrometresi
(EDXRF), spectro- IQ-II, Palladyum,
hedefli end-window tüplü ( 48 kV, 0.5
portre çalışması
Görünür Işıkla
(VIS) ile yapılan
mA, Silikon Drift Detector-SDD) lü ile
incelemelerde,
Enerji Ayırımlı XRF sistemi, Helyum
ince bir kir tabakasının bulunduğu
gazı eşliğinde kullanılmıştır. Örnek ve
tespit
standartlar toz tekniği ile ölçülmüştür.
incelendiğinde ise, yine tablonun sağ
Bu yöntemden yağlıboya tablolarda,
üst
çoğunlukla
çatlaklardan, tuval kumaşının kalın
inorganik
pigmentlerin
tanımlanmasında yararlanılmıştır.
tablonun
edilmiştir.
köşesinde
olmasından
yüzeyinde
Daha
detaylı
eskimeye
kaynaklanan
bağlı
diyagonel
çatlak tipi görülmüştür (Resim 2).
3. İNCELEME SONUÇLARI
Tabloda, sarı-kahverengi ve yeşil
bir fon üzerinde büst şeklinde “İsmet
İnönü” portesi betimlenmiştir. Frak
dörtte
üç
profilden
gösterdiği
Tablonun
dokusunun
çok
pürüzlü
olmasının nedeni yapım aşamasında
astar
tabakasının
dağılmamasıdır.
gözle
görülür
Boya
homojen
tabakasında
dökülme
veya
kabarmaya rastlanılmamıştır. Fakat
portrenin el kısmına yakın bölgede çok
küçük bir yarık bulunduğu tespit
edilmiştir (Resim 3).
Resim 3: b) “İsmet İnonü” tablosunda
görülen yarılmanın detayı (Görünür (VIS)
ışık ile inceleme)
Sanatçı,
verebilmek
Resim 2 : “İsmet İnönü tablosunda”
görülen diyagonel çatlaklar
portrede
için
boyayı
kullanmıştır.
yerlerde
yer
görülmektedir.
Bu
yer
çok
ince
nedenle
bazı
astar
Tabloda
renkler çok canlıdır.
vernikli
olup,
onarımlar
tabakası
kullanılan
Tablo yüzeyi
imza
okunabilmektedir.
detayları
rahatlıkla
Daha
sırasında
önceki
tablonun
eski
şasesi, yeni hazırlanan kamalı şaşe ile
değiştirilmiştir
(Resim
4).
Ayrıca
tablonun arkasında 2 küçük yama ile
yer yer lekeler mevcuttur.
Resim 3: a) ”İsmet İnonü” tablosunda
görülen yarılmanın tablodaki yeri
Resim 5: “İsmet İnönü” tablosunda
görülen şase izi
(Eğimli ışık ile inceleme)
Ayrıca; eğimli ışıkla,
Resim 4: “İsmet İnönü” tablosunun arka
yüzeyi (Görünür (VIS) ışık ile inceleme)
kısmında
bir
tuvalin sağ alt
deformasyon
tespit
edilmiştir (Resim 6). Tuvalin pürüzlü
yapısı ise bu ışıkla daha da belirgin
Tablo büyük boyutta olduğu
için, tuvalde deformasyon olmaması,
şasenin
köşelerinin
dönmemesi
tabloyu
taşıyabilmesi
için
ve
şasenin,
yapımı sırasında şasenin ortasına aynı
tip ahşaptan bir destek çıtası ilave
edilmiştir.
ahşap
Şaseye
çıtanın
ilave
edilen
tuvale
bu
olarak görülebilmektedir (Resim 7).
Tablonun
arka
yüzeyine
yapılan
aydınlatmada, görünür ışıkta tespit
edilemeyen boya tabakasının dökülen
kısımları
ve
astar
tabakasının
homojen olmayan dağılımı rahatlıkla
görülebilmektedir (Resim 8).
değen
kısımlarında zamanla iz oluşmuştur.
Bu durum eğimli ışık ile rahatlıkla
tespit edilmiştir (Resim 5).
görülen tuval deformasyonu
çizilmiş tablonun fotoğrafı üzerinde
gösterilmiştir (Resim 9).
pürüzlü tuval dokusu
Resim 9: “İsmet İnönü” yağlı boya
tablosundaki bozulmaların Photoshop CS
bilgisayar programı ile
işaretlenmesi/gösterimi
Morötesi
incelendiğinde;
Resim 8: Arkadan aydınlatmada “İsmet
fonunun
yeşil,
(UV)
ışık
altında
tablonun
arka
açık
sarı
turuncu,
kırmızı menekşe renkleri, frak’ında ise
İnönü” portesinin görünümü
kahverengi, turuncu, açık yeşil, açık
sarı renkler görülmüştür. Tablonun
Görünür ışık (VIS), eğimli ışık,
arkadan aydınlatma ile tespit edilen
veriler
sonucunda
bozulmaları
tespit
belirtmek
üzere
edilen
özel
lejantlar kullanılmış ve bu problemler
daha sonra photoshopC4 programı ile
geneline hâkim olan değişik renklerin
kullanıldığı,
görünümünde
aceleci,
gelişi
güzel
leke
farklı
yönlere vurulmuş empresyonist tarzda
fırça darbeleri tespit edilmiştir (Resim
10).
Resim 10: “İsmet İnönü” tablosunun
rötuşlanan alanlar
morötesi (UV) ışıkta genel görünümü
(Morötesi (UV) ışık ile inceleme)
Tabloda daha önceki onarım
uygulamalarında
morötesi
(UV)
yapılan
ışıkta
rötüşlar
koyu
renk
almıştır. (Resim 11). Portrenin yüz
bölgesinde morötesi (UV) ışık ile tespit
edilen kir tabakası diğer bölgelerde
görülmemiştir.
Tablonun
genelinde
mavimsi bir renk olarak görülen ve
sprey
olarak
yoğunlaşmasını
mümkündür.
kullanılan
yer
Morötesi
verniğin
yer
görmek
(UV)
ressamın imzası görülmemiştir.
ışıkta
Kızılötesi
(IR)
fotoğrafi
ile
yapılan görsel incelemede sanatçının
tabloda grafit, karakalem, kömür….vb
malzeme ile yapılmış herhangi bir ön
hazırlık çizimi yapmadığı saptanmıştır
(Resim 12). Onarım sırasında yapılan
rötuşlar
çok
belirgin
kızılötesi
olmasa
(IR)
gözlemlenebilmiştir.
da
ışıkta
Sanatçı,
portre
çalışmasında, yüz kısımlarında ince
yumuşak fırça darbeleriyle geçişler
yaparak, ışık gölge ve hacmi çok
dengeli olarak dağıtmıştır (Resim 13).
Arka fonda aceleci, leke görünümünde
değişik yönlerde empresyonist fırça
darbeleri
görülmüştür.
Sanatçının
imza kısmı kızılötesi (IR) ışıkta da
görünür ışıkta olduğu gibi rahatlıkla
okunabilmektedir.
Tablonun, X-ray radyografisi 6
parça halinde çekilmiştir.
Ressam
gerçeğe yakın fotoğrafik bir görüntü
vermek
için
yağlı
boyayı
çok
incelterek(seyrelterek), ince bir tabaka
halinde
tuvale
sürmüştür.
Bu
nedenden dolayı X-ray filminde sadece
daha
önce
yapılan
(yama…vs.)
onarımlar
gözlemlenebilmiştir.
Ayrıca sanatçının bu çalışmasında Xray çekimi ile kurşun kalem, grafit…
vs. gibi kurşun esaslı bir malzeme
kullanarak ön taslak çizimi yapmadığı
tespit
edilmiştir.
Boya
ve
astar
tabakasının altındaki X-ray radyografi
ile görülen tuval bezi sağlam durumda
olduğu tespit edilmiştir (Resim 14).
Resim 12: “İsmet İnönü” tablosunun
kızılötesi (IR) ışıkta genel görünümü
Resim 14: “İsmet İnönü” tablosunun X-ray
görüntüsü
“İsmet İnönü” tablosundan alınan
Resim 13: Feyhaman Duran’ın “İsmet
İnönü” tablosundaki yumuşak fırça
darbeleri (Kızılötesi (IR) ışık ile inceleme)
boyaların
örnek
gösterilmiştir.
yerleri
resim
15’te
EDXRF analiz sonuçları
ise tablo-1’de verilmiştir.
1,5,8 ve 12 nolu örmeklerdeki
sarı-yeşil
rengin,
krom
yeşili
nolu
örnekteki
ve
hematit,
2
açık
kahverengin, hematit ve krom yeşili,
3 nolu örnekteki koyu yeşil
rengin, limonit, krom yeşili ve krom
kırmızısı,
4 nolu örnekteki kahve- sarı
rengin krom kırmızısı ve limonit,
6 nolu örnekteki siyah rengin
az hematit ilaveli Mangan siyahı,
7 nolu örnekteki kahve-sarıyeşil rengin krom sarısı, hematit ve
Resim 15: Feyhaman Duran 1944 imzalı
“İsmet İnönü” portesinde EDXRF analizi
için örneklerin alındığı yerler
krom yeşili,
9
nolu
örnekteki
yeşil-sarı
rengin krom sarı ve krom yeşili,
10, 11 ve 13 nolu örneklerdeki
EDXRF sonuçlarına göre tüm
boya örneklerinde astar olarak çeşitli
oranlarda alçı (CaO+SO3 → CaSO4 ) ve
talk
(MgO+
SiO2
→ MgSiO3, )
boyaların ışıkta korunması ve renkleri
açmak için titanyum beyazı (TiO2),
çinko beyazı (ZnO) ve baryum beyazı
(BaSO4)
az
miktarda
titanyum
beyazı
ile
yapıldığı tespit edilmiştir. Kullanılan
renklerin oranlarında yapılan küçük
değişikliklerle renklerin değişik tonları
elde edilmiştir.
Renkleri
Pigment analizleri sonucunda;
oluşturmak üzere genel olarak krom
sanatçı, portrede ten rengini vermek
kırmızısı
kullanılmıştır.
beyaz-çok açık sarı rengin hematit ve
(PbCrO4)
,hematit-kırmızı;
limonit sarısı (Fe2 O3) , krom oksit
yeşili (Cr2O3), mangan siyahı (MnO) ve
orpiment sarısı (As2S3) kullanılmıştır.
Bu renk değerlendirmelerine göre;
için kırmızı renk olarak çok az kırmızı
demir oksit ile litopon beyazını belli
oranlarda karıştırarak kullanmıştır.
Tablo-1: Feyhaman Duran’a ait “İsmet İnönü” portesinin restorasyon sırasında alınan boya
örneklerinin, EDXRF spektrometresinde yapılan element analizlerinin oksit olarak
değerleri (değerler % olarak verilmiştir)
%Element
Oksit 
MnO
CaO
1.3
0.7
1.3
0.7
5.2
1.1
0.7
0.7
-
16.8
14
14
14
21
14
15.4
-
Örnek 1
Örnek 2
Örnek 3
Örnek 4
Örnek 5
Örnek 6
Örnek 7
Örnek 8
Örnek 9
Örnek 10
Örnek 11
Örnek 12
Örnek 13
P205
20.
20.6
16
18.4
23
32.2
23
18.4
-
Cr2O3
PbO
MgO
BaO
ZnO
1.5
3
5.9
7.3
1.5
6
1.5
5.9
0.7
1.5
4.5
4.4
1.6
3.3
2.2
8.8
1.6
5.5
1.1
2.2
1.6
7.7
5.5
3.2
4.4
10
8.3
8.3
8.3
8.3
3.3
8.3
10
10
11.6
10
10
8.3
1.1
1.1
4.4
2.2
1.1
2.2
1.1
1.1
4.4
5.5
1.1
1.1
1.7
3.7
6.2
6.2
3.7
3.7
6.2
3.7
3.7
4.4
6.2
3.7
5
11
SO3
SiO2
Fe2O3
TiO2
As2O3
K.K
12.5
7.5
15
25
12.5
2.5
15
12.5
25
17.5
10
12.5
10
4.3
6.4
10.7
4.3
6.4
4.3
6.4
1.1
2.2
10.7
4.4
2.2
-
7.2
8.6
1.5
11.5
7.2
3.6
7.2
8.6
0.8
1.5
7.2
7.2
7.2
8.4
11.7
1.7
16.8
8.4
1.7
31.8
10
21.7
25.1
43.7
6.7
40
5.3
5.3
-
12.5
12.8
12
13
12
13
13.5
12.5
13
13
13
13
13
Toplam
101.5
99.6
100.3
102.3
100.4
100.7
100.5
100.9
94.3
99.5
100.1
99.9
100
kırışıklık
edilmiştir. Ayrıca yeşil renk olarak,
çizgilerini belirtmek amacıyla çok az
krom yeşili, beyaz renklerden biri veya
miktarda siyah mangan oksit ve krom
birkaçı ile yeşilin daha açık tonları
yeşil boyalarını katmıştır. Frak’ında
elde edilmiştir. Arka fonda siyah renk
ise siyah renk olarak fildişi ve mangan
olarak, fildişi siyahı ve mangan oksit
oksit
alt
siyahı boylarını, bahsi geçen renkleri
kısmında ve pantolonunda orpiment
koyulaştırmak için kullandığı tespit
sarısı
edilmiştir.
Bu
karışıma,
siyah
ve
titanyum
gölge
ve
boyalarını
krom
frak’ın
yeşili
beyazı
ve
karışımına
çinko
karıştırılıp daha açık
beyazı
renkler elde
edilmiştir. Portrenin gömleğinde beyaz
renk
olarak
litopon
ve
Sanatçının
astar
tabakasında ise alçı (CaSO4 ), üstübeç
(PbCO3
) , Çinko Beyazı (ZnO) ve
baryum beyazı (BaSO4 ) kullanılmıştır.
titanyum
Yukarıda da belirtildiği gibi,
beyazını, bu beyazdan farklı tonlar
elde ederek, gölge vermek için az
EDXRF
kırmızı (hematit), siyah mangan oksit
analizinden çıkan sonuçlar ışığında;
ve
boyalarıyla
Feyhaman Duran boyalarının uzun
karıştırmıştır. Arka fonda ise sarı renk
yıllar renk değiştirmemesi, sararma,
olarak
solma
krom
limonit,
sarısı
krom
sarısı
ve
ile
yapılan
yapmaması
için
pigmentler
ise bu sarılara hematit (Kırmızı) ilave
Titanyum
edilmiştir. Bu rengi litopon, titanyum
kullanmıştır. Diğer renkleri de bu
ve çinko beyazı boyaları ile açarak
karışımla açtığı ya da beyaz alanları
değişik
bu karışımla boyamış olduğudur. Bu
renkler
elde
beyazı
ve
bol
kaliteli
orpiment sarıları, kahve renk olarak
tonlarda
yanında
pigment
miktarda
çinko
beyazı
da
sanatçının
karakteristik
bir
özelliğini yansıtmaktadır. Feyhaman
Duran’nın tespit edilen bu özelliği her
ne kadar tek başına yeterli bir sonuç
vermese
de,
sahtecilik
konusunda
sanatçının tablolarında araştırılacak
özelliklerden birisi olabilir.
Çalışma
kapsamında,
Feyhaman Duran Kültür ve Sanat
Evinde
de
incelemelerde
bulunulmuştur. Sanatçıya ait olduğu
bilinen, resimlenmiş
yeniden
olduğu halde,
kullanılmak
astarlanmış
üzere
çeşitli
yüzeyi
tuvallerde
Resim 16: Feyhaman Duran’a ait yeniden
kullanmak üzere hazırlanmış tuval
(Görünür (VIS) ışık ile inceleme)
de
morötesi (UV) ve kızılötesi (IR) ışıklarla
incelemeler
yapılmıştır.
Burada,
46×55 boyutlarında, görsel olarak bir
erkeğe
dışında
ait
olduğu
fazla
görülen
ayrıntı
bunun
vermeyen
ve
şaseye gerili olmayan bir tuval, önce
morötesi (UV)ışıkla incelenmiştir. Bu
incelemede, kalın fırça darbeleri ile ¼
‘lük kısmı gözüken takım elbise giymiş
erkeğe ait bir portre tespit edilmiştir
(Resim 16–17).
Resim 17: Feyhaman Duran’a ait yeniden
kullanmak üzere hazırlanmış tuval
(Morötesi ışık (UV) ile inceleme)
Kızılötesi ışıkla incelendiğinde ise
olduğu anlaşılmıştır. Figür koyu ceket
yarım büst şeklinde, başı dörtte üç
ve
profilden,
gövdenin
kravat takmaktadır (Resim 18).
gösterildiği
“İsmet İnönü” portresi
cepheden
yelek
içine,
gömlek
giymekte,
Resim 18: Feyhaman Duran’a ait yeniden kullanmak üzere hazırlanmış tuval
( Kızılötesi (IR) ışık ile inceleme)
Bu
tuvalin,
Üniversitesi
Edebiyat
İstanbul
nedeniyse
Fakültesi
çalışmaları
sanatçının
sırasında
koleksiyonundan İsmet İnönü yağlı
taslak
hazırlayarak
taslağı olduğu tespit edilmiştir (Resim
bunlara imza atmasıdır.
portre
genellikle
ön
çalışması
ve
19). Her iki ışıkta yapılan incelemede
imzaya
rastlanılmamıştır.
Bunun
Resim 19: “İsmet İnönü” yağlı boya tablosu ile bu tablonun ön taslağı olduğu düşünülen
portresi
SONUÇ
değerlendirildiğinde
sayılabilecek
Feyhaman
önemli
bozulmaya
imzalı
rastlanılmamıştır. Burada sanatçının
yapılan,
almış olduğu iyi eğitim ve bilinçli,
görünür (VIS), Eğilimli ışık, arkadan
kaliteli boyalar ve astar kullanmasının
aydınlatma, morötesi (UV), kızılötesi
etkisi çok büyüktür.
(IR), X-ray radyografi ve X- ışınları
Çalışmada
“İsmet
enerji
İnönü”
dağılımlı
(EDXRF)
Duran
bir
tabloda
portresinde
X-
ışını
incelemeleri
floresans
birlikte
uygulanan
yöntemlerle, tabloda meydana gelen
bozulmalar,
tespit
edilebildiği
gibi,
3.
Demirsar-Arlı,
V.B.,
(2004),
sanatçıya özgü karakteristik özellikler
İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü Bilim
ve
ve
paletindeki
renk
yelpazesi
gün
Sanat
Merkezi
ışığına çıkmaktadır. Aynı zamanda bu
Katalog,
sonuçlar
Rektörlüğü, İstanbul.
daha
sahtecilik
bilimsel
konusunda
verilere
yani
da
kesin
sonuçlarla ulaşılabilir
Resim
İstanbul
Galerisi-
Üniversitesi
4. Erdem, M., (2005), Resim Tekniği,
Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.
yapılan
5.Gettens, R.J., Stout. L., Painting
pigment analizleri sonucunda da boya
Materials a Short Encycopaedia, Dover
içeriğindeki
pigmentlerin
Publications İnc. New York.
koruma
onarım
Ayrıca
ve
rötuş
EDXRF
ile
bilinmesi
çalışmalarında
aşamasında
kolaylık
sağlayacaktır.
6.Çağlarca, S., (1993), Renk ve Armoni
Kuralları, İnkılap Kitabevi, İstanbul.
7.
Stanley
(2001),
T.W.,
The
James.W.Mayer,
Science
of
Paintings,
Springer, New York.
Kaynaklar
8.Yang, J.,(1998), “X-ray Radiography
(1986), Feyhaman
1.İrepoğlu, G.,
Duran, Tifduruk press A.Ş. İstanbul.
Applied to the Study of the Ancient
Manufacturing
2.İrepoğlu, G.,
Gönen, K.A., (2002),
State
Resim,
Kabartma,
Relics”,
Büst,
Koleksiyonu,
İstanbul
Fotoğraf
Üniversitesi
Edebiyat Fakültesi Yayını, Yayı No:
4368, İstanbul.
of
Technique
Conservation
Xi’an
Conservation
Center
and
Cultural Relics, Xi’an.
of
and
the
Cultural
for
Restoration
the
of
Kablosuz İletişimin
Öncüleri
sürecidir diyebiliriz. Burada 3 temel
parametre vardır ki bunlar taşınan
bilginin boyutu, mesafesi ve işlem
süresidir.
Yasin KENAR
Örneğin
bir
posta
küçük
bir
kağıt
güvercinine
Dumlupınar Üniversitesi
parçasından
Kimya Bölümü
başka
bir
şey
taşıtamazsınız. Dolayısıyla taşınacak
bilginin boyutu sınırlıdır. 800 km ye
Bugün cep telefonumuzla maillerimizi
kontrol edebiliyor, havale veya eft
yapabiliyor, merak ettiğimiz herhangi
bir
şeyi
internetten
anında
öğrenebiliyor üstüne bir de görüntülü
konuşma
yapabiliyoruz.
İletişim
araçları oldukça gelişmiş durumda ve
bu kuşkusuz hayatımıza doğrudan
etki
ediyor.
Peki
her
şeyin
nasıl
başladığını öğrenmek ister misiniz?
Bu
yazıda
optik
telgraftan
radyo
dalgalarının bulunuşuna kadar olan
tarihi
sürecin
nasıl
geliştiğinden
bahsedeceğim.
için çok önemli bir yeri olmuştur. İlk
zamanlarda hayat kurtaran iletişim
teknolojinin
propoganda,
kendi dönemi için oldukça iyi bir
rakam olsa da bunun günler belkide
aylar sürdüğünü düşünürsek posta
güvercinleri iletişim için o kadarda iyi
bir yöntem değildir aslında. Üstelik
mesajınızın yerine ulaştığından nasıl
emin olabilirsiniz ki. İşte bunun gibi
her iletişim aracının kusurları vardı ve
insan
asla
Daha
iyisini
reklam
gelişmesiye
ve
eğlence
bilimsel keşfin ve onu takip eden
mühendislik uygulamalarının, hayatı,
kültürleri ve insanları değiştirdiği gibi
kablosuz iletişim yöntemlerinin keşfi
de
yetinmezdi.
yapabiliyorsak,
neden
yapmayalımdı. İlk insandan bu yana
süren
bu
geliştirme
sürecinin
“Philea” uzay aracının 510,000,000
km
insanlık
bir
çok
yeni
alışkanlıklar kazanmıştır.
İletişimi en sade olarak, bilginin
bir göndericiden, bir alıcıya aktarılma
uzaklıktaki
P67
kuyruklu
yıldızından fotoğraf gönderebilmesidir.
Tabi
aslında
bu
da
2004’ün
teknolojisi.
amaçlarıyla da kullanılmıştır. Ve her
ile
elindekiyle
iletişimde geldiği son nokta sanırım
İletişimin, her çağda insanlık
araçları,
kadar uçtukları söylenir ancak bu
Güvercinlerin yerini elektronik
aletlere bırakması bir anda olmadı
tabi. Bilginin taşınması uzun bir süre
ilkel yöntemlerle, posta servisleriyle
sağlandı. 1792 yılında Claude Chappe
optik
telgrafı
yöntemle
kullanarak
buldu
sadece
belirli
taslaklardan
seçiyordunuz.
ancak
Üstelik
bu
sembolleri
bir
çok
mesaj
zaman
alıyordu
ve
erişim
alanınız
daha
önceden kurmuş olduğunuz kulelerle
aktarımınıda sağlıyordu. Tüm bunlar
iletişimi çok kolaylaştırmıştı ancak
yinede
önceden
hat
döşemek
sınırlıydı. 1830 yılında Joseph Henry
zorundaydınız. Bu da ister istemez
tarafından elektrikli telgrafın icadı,
belirli
mors alfabesi sayesinde daha özgün
çıkılmasını
mesaj
hızlı
taşınan bilginin boyutu artmış işlem
olmasını sağlıyordu. 1843’te Alexander
süresi kısalmıştı ancak mesafe hala
Bain
faks
döşediğiniz kablo hattıyla sınırlıydı.
grafik
Tüm bu gelişmeler kablosuz iletimin
yazmanızı
tarafından
sistemi,
veya
ve
icad
sembollerin
resim
iletimin
de
edilen
dışında
aktarımına
izin
bir
mesafenin
üstüne
engelliyordu.
Zamanla
araştırılmasını teşvik ediyordu.
veriyordu. 1876 da Alexander Graham
Bell tarafından icad edilen telefon, ses
Alexander Graham Bell’in çizimiyle telefonun yapısı.
19. yüzyılın başlarında, bazı
gözlemlemiştir.
Bugün
bir
yarı
metallerin iletkenliğinin yaygın olarak
iletkenin en belirgin özelliğinin bu
kullanılan
gibi
olduğunu biliyoruz. 1839 da sadece
olduğu
19 yaşında olan Alexandre-Edmond
bakır,
maddelerden
aliminyum
farklı
gözlemlenmiştir. 1822 yılında Thomas
Becquerel,
Johann
gözlemleyen kişi oldu. 1873 yılında
Seeback,
çinko
antimon
bileşikleri ve kurşun (II) sülfür ile yarı
Willoughby
iletkenlerin
selenyumun
modern
anlamda
fotovoltaik
Smith
ve
etkiyi
L.
ilk
Sale,
aydınlatılmasıyla
termodinamik özelliğini keşfetmiştir.
iletkenliğinin arttığını gözlemleyerek,
1833 yılında Michael Faraday, bir kaç
fotoiletkenlik
maddenin bilhassa gümüş sülfür’ün
oldular. Bunu takiben 1875 te Wernen
sıcaklıkla
von
iletkenliğinin
arttığını
özelliği
Siemens,
keşfetmiş
selenyumun
fotoiletkenliğinden
fotometre
faydalanarak
yapmıştır.
1876
da
bir
Şubat 1979 günü, Alexander Graham
ise
Bell
ve
asistanı
Charles
Sumner
selenyum içeren bir katının fotovoltaik
Tainter, “photophone” ismini verdikleri
etkisi
cihazı
olduğunu
birbirlerinden
icad
ettiler.
Bell,
konuşma
bağımsız bir şekilde İngiltere’de W. G.
tüpünün sonuna esnek düzlem bir
Adams ve R. E. Day ile New York’ta
ayna koyarak sesin basıncıyla değişen
Charles E. Fritts gözlemlemiştir.
aynanın şekli sayesinde yansıyan ışık
1873
hücrenin
yılında
keşfi
ve
selenyum
1876
yılında
hüzmesinin şiddetini değiştiriyordu.
Alıcıda
ise
parabolik
telefonun icadı ve 1878 de Londra’lı A.
odaklanmış
ve
batarya
C. Brown’ın sesi bir ışık hüzmesine
arasındaki
devreyi
modüle etmesiyle birlikte, verinin ışık
selenyum hücre vardı.
reflektöre
ile
telefon
kontrol
eden
ile taşınabilme ihtimali ortaya çıktı. 19
Bell’in Fotofon’unun şematik gösterimi
3 Haziran 1880 de, Tainter 213 metre
pencerenin
uzaklıktaki
sallayın”. Bell şapkasını salladığında
Franklin
School’un
önüne
çatısından Bell’e seslendi. ”Bay Bell
ilk
kablosuz
Bay Bell, beni duyabiliyorsanız lütfen
gerçekleşmiş oldu.
gelip
veri
şapkanızı
aktarımı
Graham Bell’in doğumunun 100. Yıldönümünde Franklin School’un duvarına asılmış plaka.
Bell, ölümünden kısa bir süre önce
dalgalar aracılığıyla bilinçli olarak ilk
yapılan
veri taşınması 1880 de David Edward
röportajda
“Bugüne
kadar
yaptığım en büyük buluş fotofondu,
Hughes
telefondan bile daha büyük” diyerek
düşünülmektedir
fakat
fotofonun ne kadar önemli bir buluş
Lenz
olduğu
olduğunu vurgulamıştır.
indiksiyondan faydalanmıştır. Ancak
Kablosuz
iletişimi
ilk
kez
EM
tarafından
yasasında
dalgaları
gerçekleştiği
o
Faradaymanyetik
kullanarak
ilk
kez
Graham Bell gerçekleştirmiş olsa da, o
sistematik ve anlaşılabilir iletimi 1887
dönemlerde
ve
bu
çok
popüler
bir
1890
yıllarındaki
yayınlarıyla
araştırma konusuydu. İlk kez 1820 de
Heinrich Rudolf Hertz kanıtlamıştır.
Hans
Hertz,
Christian
Ørsted
tarafından
Hughes’dan
başlatılan manyetizma ile elektriğin
elektromanyetik
bağlantısıyla ilgili çalışmalar, 1873
faydalanmıştır.
yılında
James
Clerk
tarafından
Maxwell
olarak
radyasyondan
radyo
dalgalarını
yayınlanan
keşfederek veri aktarımında yeni bir
teorisiyle,
çağın başlamasını sağlamıştır. Uzun
keşfiyle
bir süre kablosuz iletim için geçerli bir
elektromanyetizma
elektromanyetik
Hertz,
farklı
dalgaların
sonuçlanmıştır. Maxwell’in teorisinin
yöntem
ardından kablosuz iletişim çalışmaları
çalışmalarını
hız
geliştirilmesi ve tespit edilmesi üzerine
kazanmıştır.
Elektromanyetik
arayan
radyo
bilimadamları,
dalgalarının
yoğunlaştırmışlardır.
iletken
teknolojisi
gelişmesi
ve
anlamda
Bu
ile
da
elektroniğin
bugün
teknolojik
bulunduğumuz
gelmemizi
tetikleyen
yarı
konuma
en
önemli
etkendir.
Kaynaklar
A.G. Bell: "On the Production and
Reproduction of
Speech by
Light"
American Journal of Science, Vol 20,
No 118, Pages 305- 324, (1880).
Groth, Mike. Photophones Revisted,
'Amateur Radio' magazine, Wireless
Institute of Australia, Melbourne, April
pp. 12–17 and May pp. 13–17. (1987).
Jones, Newell. First 'Radio' Built by
San
Diego
Resident
Partner
of
Inventor of Telephone: Keeps Notebook
of Experiences With Bell, San Diego
Evening Tribune, July 31, (1937).
Phillipson, Donald J.C., and Neilson,
Laura Bell, Alexander Graham, The
Canadian
Encyclopedia
online.
(2009).
A.O. Rankine: "On the Transmission of
Speech by Light" , Proceedings of the
Physical Society of London, Vol 31,
Pages 242-268, (1919).
Stanley,
book
on
Rubert:
"Detectors".
wireless
Text-
telegraphy
Longmans, Green. p. 217. (1914).
1.
Onlar için
Mutsuzluk:
Çikolata
vd.,
2001).
Örneğin,
500mg/kg
terapötik dozda teobromin kalp ödem
ve
angina
pektoralis
kullanılmıştır
ve
pentoksifılin,
suramin-teobromin
lisofilin
Burcu Demir
bunun
şu
edilmektedir.
analogları
anda
kemoterapisinde
tedavisinde
ve
kanser
istismar
Ancak,
teobromin
Fen Bilimleri enstitüsü
yüksek miktarda yemeye maruz kalan
Biyokimya Bölümü
laboratuvar hayvanlarında ani ölüm
[email protected]
bildirilmiştir ve bu kalp yetmezliğine
istina edilmiştir. Teobromin, plazma
Azot içeren organik bileşikler dünyada
son
derece
yaygındır.
Bunların
arasında metilksantin türevleri olan
kafein, teobromin ve teofilin vardır.
Bunlar çok yakından alakalı yapılardır
ve
farmakolojik
özellikleri
çok
benzerdir ve 60 kadar birçok bitki
türünde karşımıza çıkar. Genellikle
alkaloidler
olarak
isimlendirilirler
(Matissek R., 1997).
içine
adipoz dokudan serbest yağ
asitlerinin, hareket etmesine neden
olur
ve
hormona
aktivasyonuna
duyarlı
neden
lipaz
olduğu
bildirilmiştir.
İçecek ve çikolata ürünleri arasındaki
MAFF
tarafından
yapılan
metilksantine ait araştırma çikolata
ürünleri hariç teobromin seviyesinin
düşük olduğunu göstermiştir. Yüksek
kakao içeriğine sahip (%70 kakao)
çikolata
parçalarında
teobromin
konsantrasyonu 10370 mg/kg'dır.
Teobromin, 3,7-dimetilksantin, yaygın
olarak kakaoda bulunan bir pürin
türevi alkaloiddir ve kakaonun tipik
bitter
tadına
söylenmektedir.
üzerindeki
katkı
da
İnsan
teobromin
bulunduğu
sağlığı
tüketiminin
olası olumlu veya olumsuz etkileri
önemli bir ilgi olmuştur (Jansson D.S
sahiptir
ve
de
kan
damarlarını
genişleterek kan basıncının düşmesini
sağlar.[2]
Bilimsel
göstermiştir
ki
çalışmalar
aşırı
derecede
tüketilmediği sürece bu maddelerin
tüketilmesinde
herhangi
bir
bulunmamaktadır.
ürünlerindeki
sağlığı
Kakao
metilksantinin
üzerine
sorun
negatif
bir
insan
etkisi
bulunmamaktadır çünkü çikolata ve
kakao
içeren
işlenmiş
diğer
gıda
ürünlerindeki miktarları son derece
düşüktür.
Teobrominin
kediler
ve
köpekler
üzerinde çok güçlü etkisi vardır.
Çikolata parçalarında bulunan değişik
Araştırmalar,
seviyelerdeki
kakao
özellikle
değişik
duyarlı
teobrominin
çekirdeklerinde
bulunan
konsantrasyonları
yansıttığı
de
ev
[1]
hayvanlarında
köpeklerin
olduğunu
teobromine
göstermiştir
(Johnston, John J., 2005). Küçük
dozdaki teobromin kusma ve ishale
düşünülmektedir.
yol açabilmektedir.[3]
Metilksantinler
hızlı
bir
insanlar
şekilde
tarafından
absorblanır
ve
tüketimden 6 ve 10 saat arasında
teobromin
seviyesi
yarıya
iner.
Metilksantinler hafif uyarıcıdır fakat
teobromin
merkezi
sinir
sistemi
üzerinde neredeyse hiç etkisi yoktur.
Bütün
metilksantinler
akciğerdeki
bronşlardaki düz kaslarda rahatlatıcı
bir etki göstermektedir, fakat bir gıda
veya içeceğin yanında tüketildikleri
Belirli miktardaki çikolata herhangi
zaman bu etki fark edilememektedir.
bir köpek için toksik olabilir. Çeşitli
Bütün metilksantinler diüretik etkiye
kakao
sahiptir fakat bu etki sadece bol
toksisitesi köpeklerde tarif edilmiştir
miktarda su ile tüketildiğinde fark
(Hooser,
edilebilir.
besinleri bu küçük dostlarımız için
Yani
teobromin,
idrar
söktürücü, uyarıcı ve gevşetici etkilere
ürünlerinden
1985).
teobromin
Çikolata
gözden geçirmekte fayda var.
içeren
Kaynaklar
[1]
"Dog
owners
get
chocolate
warning" BBC, 30 Aralık 2008
[2]
Food
Surveillance
Information
Sheet (1998), 144, pp. 26
[3]
"Greedy
dog
cheats
chocolate
death" BBC, 3 Nisan 2009
[4]
Hooser
Methylxanthine
caffeine,
(1985),
S.B.
‘
(theobromine,
theophylline)
toxicosis
in
animals—a review of 1984 cases at the
NAPCC
:
Veterinary
and
Human
Toxicology ‘, 28: 313
[5]
Jansson
(2001)
D.S.,
,’
Theobromine Intoxication in a Red Fox
and a European Badger in Sweden :
Journal of Wildlife Diseases ‘ 37, p.p
362-365
[6]
Johnston,
(2005) "Evaluation
Coffee-Derived
John
of
Cocoa-
Methylxanthines
J.
and
as
Toxicants for the Control of Pest
Coyotes". Journal of Agricultural and
Food Chemistry
[7]
Matissek R., (1997), ‘Evaluation
of xanthine derivatives in chocolate –
nutritional and chemical aspects ‘
Volume 205, p.p 175-184
Türkiye’nin İlk Kadın Rektörü
Prof. Dr. Ayşe Saffet Rıza Alpar
(D. 17 Nisan 1903 – Ö. 1 Şubat 1981)
Prof.
Fatma Kurun
Herzog’un
Fen Edebiyat Fakültesi-Kimya Bölümü
dekanlığı
Kimya
Prof. Dr. Ayşe Saffet Alpar Türkiye’nin
ilk kadın rektörüdür. Prof. Dr. Saffet
Rıza Alpar 1970’li yılların başında
Üniversitesinde
Rektörlük yapmış bir bilim insanıdır.
17 Nisan 1903 tarihinde doğmuştur.
Balkan Savaşı’nda İşkodra Kalesini
savunurken 30-31 Ocak 1913’te şehit
olan
Müşir
Hasan
kızıdır.
Paşa’nın
İlk
kimyacılarımızdandır.
Alpar,
Rıza
İstanbul
Fakültesi
Kimya
kadın
Saffet
Üniversitesi
ders
görevinde
bulunmuştur.
İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi
[email protected]
Teknik
Kimya
muavini olmuştur. Kimya Fakültesi
Karadeniz
Sınai
Rıza
Fen
Enstitüsünden
Enstitüsünde
doçent
ve
profesör olmuştur. Prof. Dr. Saffet
Rıza Alpar İstanbul Üniversitesi Kimya
Fakültesinde
Karadeniz
kimsenin
görev
Teknik
gelmek
yaparken
Üniversitesine
istemediği
bir
dönemde bu üniversiteye gitmiştir. O
yıllarda
Karadeniz
Üniversitesine
profesör
Teknik
düzeyinde
bilim adamı getirmek kolay iş değildi.
Trabzon mahrumiyet bölgesi sayıldığı
için hoca sıkıntısı ile öğretime devam
ediliyordu. İstanbul’dan uçakla gelen
hocalar
derslerini
vererek
tekrar
mezun olmuştur. 1933’te üniversite
döndükleri bir zamandı. Saffet Rıza
reformunda İstanbul Üniversitesi Fen
Alpar’ın
Fakültesi Kimya Enstitüsünde Ord.
Üniversitesine
Karadeniz
gelmesinde
Teknik
bu
üniversitede
görev
yapan
başladığı
öğrencilerinin etkisi olduğu söylenirdi.
Huzur
Karadeniz Teknik Üniversitesi Temel
Derneğine
Bilimler
bütün
Fakültesinde
Sınai
Kimya
huzur
Evleri
evini
sonra
ve
Yaşatma
bağışlamıştır.
Dernek
gücü
Kurma
daha
ile
çalışarak
binayı
profesörü olarak ders verdi ve burada
bitirmeye çalışmıştır. Ancak maddi
1972-1974 yılları arasında dekanlık
güçlükler nedeniyle 80’li yıllarda devir
görevini üstlendi. Karadeniz Teknik
etmek zorunda kalmıştır. Prof. Dr.
Üniversitesi
Saffet Rıza Alpar hiç evlenmemiştir.
Fen
Fakültesi
Kimya
Bölümünden 1968 yılında “Borakslar”
Kendisine
üzerine
verdiği
sorulduğunda,
Dr.
Turgut
bulamadım demiştir. 1977 Türkiye
(1922-2006)’ın
vefa
genel seçimlerinde MHP İstanbul’dan
göstererek yakın dostlarından Doç.
4.Sırada Milletvekili adayı olmuştur.
Dr.
Değerli Hoca Prof. Dr. Saffet Rıza
doktora
öğrencilerinden
Teberdar
Özcan
Prof.
Bolcan
ve
Gemuhluoğlu’nun
atandığı
Fethi
yardımlarıyla
Karadeniz
neden
evlenmediği
evlenmeye
zaman
Alpar 1 Şubat 1981’de vefat etmiştir.
Teknik
Üniversitesi’nin rektörlüğünü deuhte
etti. Saffet Rıza Alpar seyahatlerini
otobüsle yapar. İstanbul Trabzon arası
on sekiz saatlik yolculuğu sık sık
yapar ve ilerlemiş yaşına rağmen hiç
yorulmadığını belirtirdi. Saffet Rıza
Alpar
Trabzon’un
en
kötü
Teknik
1970’li yıllarda bir kadının ülkemizde
zorlu
Rektör olma başarısından hepimizin
şartlar altında yaşayarak Karadeniz
onur duyması gerekir. Kadınlarımızın
Teknik
her alanda erkekler gibi var olması,
zamanlarında
Karadeniz
Üniversitesinde
ders
vermiş
Üniversitesinde
Rektörlük
Rektörlük
görevini
yapmıştır.
yürütmekte iken 1974 yılında emekli
olmuştur.
Şahsiyet sahibi, cesur ve hayırsever
bir
hanım
Rektörlük
Sayın
olarak
görevinden
Alpar,
İstanbul,
kendi
Merter’de
tanınmıştır.
emekli
olanakları
olan
ile
yaptırmaya
temsil
gereğidir.
edilmesi
çağdaşlaşmanın
Kaynaklar:

Huzur Evleri Kurma ve Yaşatma
Derneği

Prof. Dr. Haşim Karpuz, “Turgut
Teberdar
(1922-2006)”,
Türk
Yurdu, 258 (Şubat 2009) 58-59

Eserleri;

Su
ve
Kullanma
Teknolojisi
(İçme,
Sanayi
Çirkef
Ve
Suları), İstanbul, 1944, 176s

Kimyasal
Teknoloji-
Yakıtlar,
Anorganik ve Organik Kimya
Sanayii,
Şirketi
Matbaası,
Mürettibiye
İstanbul
1946,
VIII+546s

Sınai Kimya Analiz Metotları,
İstanbul Üniversitesi yayınları
No:302, 1946 XXII, 482, 6s

Su ve Teknolojisi İçme Sanayii,
1951, 196s

Organik Sınai Kimya, İstanbul
Üniversitesi
Yayınları,
Kimya
Şirketi
Fakültesi
Mürettibiye
Basımevi, 1989, 464s

Abaacus 04:21, 3 Mart 2014
(UTC) Abaacus
Taka Yayınları, 6s
AJANDA
DERNEĞİMİZİN ORGANİZE EDECEĞİ
KONGRELER
27. Ulusal Kimya Kongresi
23-28 Ağustos ÇANAKKALE
www.kimya2015.org
4. Ulusal Kimya Eğitimi Kongresi
07-10 Eylül 2015 Ayvalık/BALIKESİR
http://ukek2015.balikesir.edu.tr/
DİĞER ULUSAL ve ULUSLARARASI
KONGRELER / TOPLANTILAR
The European Conference and Exhibition for Biobased Solutions
08-10 Nisan 2015, Lille, FRANSA
http://plantbasedsummit.com/
CHEMSPEC INDIA 2015, Exhibition
16-17 Nisan 2015, Mumbai, HİNDİSTAN
http://zest-expositions.com/Chemspec2015
5.Ulusal Anorganik Kimya Kongresi
22-25 Nisan 2015, MERSİN
www.anorganik5.org
3. Ulusal Kimya Mühendisliği Öğrenci Kongresi
02-04 Mayıs 2015, İSTANBUL
http://ukmok3.istanbul.edu.tr/
II. 2023 Vizyonunda Üniversitelerin Araştırma
Laboratuvarları Çalıştayı
14-16 Mayıs 2015, KÜTAHYA
http://mrkzlab2023calistay.dpu.edu.tr
2nd International Biosensor Congress
10-12 Haziran 2015, İZMİR
http://biosensor2015.gediz.edu.tr
16th Blue Danube Symposium on Heterocyclic
Chemistry
14-17 Haziran 2015, Balatonalmadi, MACARİSTAN
http://www.16bdshc.hu/
45th IUPAC World Chemistry Congress
09-14 Ağustos 2015, Busan - G. KORE
http://www.iupac2015.org/
10th European Conference on Computational
Chemistry
31 Ağustos – 3 Eylül 2015 Fulda, ALMANYA
http://www.euco-cc-2015.org
7th Black Sea Basin Conference on Analytical
Chemistry
10-15Eylül 2015 Golden Sands, BULGARİSTAN
http://bbcac2015.oxxy.com
9th International Conference on "Instrumental
Methods of Analysis-Modern Trends and
Applications - IMA 2015
20-24 Eylül 2015, Kalamata, YUNANİSTAN
http://www.ima2015.teikal.gr
ENVIRA2015 International Conference on
Environmental Radioactivity
21-25 Eylül 2015, Selanik, YUNANİSTAN
https://www.envira2015.gr/
15th International Multidisciplinary Symposium
on Drug and Development
15-17 Ekim 2015 ESKİŞEHİR
www.drd2015.org
1st International Turkic World Conference on
Chemical Sciences and Technologies
27 Ekim - 01 Kasım 2015 Sarajevo BOSNAHERSEK
http://www.itwccst.com
16th Asian Chemical Congress
18-21 Kasım 2015, Dhaka, BANGLADEŞ
http://www.16acc.org/
UN
KKALE
O
NA
A
KIZ MAR
T
SE
IVERSIT
E
1 99 2
SI
N
TÜRKİYE
KİMYA DERNEĞİ
C
27. Ulusal
Kimya
Kongresi
23-28 Ağustos 2015
ÇANAKKALE
100.
Y I L
KİMYA 2015
Kongre Sekreteryası
Düzenleme Kurulundan
- Prof. Dr. Yusuf DİLGİN
- Dr. Diğdem Erdener ÇIRALI
- Araş. Gör. Arif Sercan ŞAHUTOĞLU
e-posta: [email protected]
www.kimya2015.org
Organizasyon Sekreteryası
BROS CONGRESS
Bilge Yüksel
Halaskargazi Cad. Tavukçu Fethi Sok. No:28/3
Osmanbey - Şişli / İstanbul
Tel: 0 212 296 66 70 - 119 / Fax: 0 212 296 66 71
www.brosgroup.net e-mail: [email protected]
Dear colleagues,
We cordially invite you to attend the Ò2nd International TURCMOS 2015Ó (Turkish Congress on
Molecular SpectroscopyÓ, which will be held in Akdeniz University, Antalya, TURKEY,
13-18 September 2015.
www.turcmos2015.org
The scope of the congress is to encourage the exchange of ideas and future collaborations all around
the world, introduce new techniques and instruments, and present recent developments in this field of
research. In the congress, all aspects of spectroscopic methods as well as related computational and
theoretical approaches will be considered. Contacts between young researchers (M.Sc. and Ph.D.)
and prominent experts will be particularly stimulated, aiming at the development of future
collaborations.
We are sure that the congress will provide a stimulating environment for many interesting scientific
discussions.
We are looking forward to hosting you in Antalya.
Assoc. Prof. Ozan Unsalan (PhD)
(President, on behalf of the Organizing Committee of TURCMOS)
University of Istanbul
Faculty of Science, Physics Dept.
Atomic and Molecular Physics Div.
Vezneciler-Fatih-Istanbul
Turkey 34134
TOPICS
The congress will include the scientific topics below:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Vibrational (IR and Raman) Spectroscopic Techniques
Electron Spin Resonance (ESR) Spectroscopy
Mössbauer Spectroscopy
Fluorescence Spectroscopy
Microwave Spectroscopy
Applied Spectroscopies (Archaeology, Geology, Astrophysics,
Mineralogy, Biology, Arts & History, Environmental Analysis, Food
Analysis and Processing, Forensic Sciences)
7. Matrix Isolation Infrared Spectroscopy and Low Temperature
Spectroscopy
8. Theoretical and Computational Methods
9. Spectroscopy in Drug Design and Drug Discovery
COMMITTEES
Organizing Committee
Ozan ÜNSALAN (University of Istanbul, Istanbul, Turkey) (President)
Gülce ÖĞRÜÇ ILDIZ (Istanbul Kültür University, Istanbul, Turkey) (Vice President)
Sevgi BAYARI (Hacettepe University, Ankara, Turkey)
Erol EROĞLU (Akdeniz University, Turkey
Serpil KILINÇ (Akdeniz University, Antalya, Turkey)
Murat KILINÇ (Akdeniz University, Antalya, Turkey)
Nuri YORULMAZ (Akdeniz University, Antalya, Turkey)
Zekiye Eda BOYLUĞ (Akdeniz University, Antalya, Turkey)
Ersin KAYGISIZ (University of Istanbul, Istanbul, Turkey)
Hayrunnisa Nur KABUK (Istanbul Kültür University, Istanbul)
Samet KIZILKAYA (University of Istanbul, Istanbul, Turkey)
Furkan Ali KÜÇÜK (University of Istanbul, Istanbul, Turkey)
Duhan KULUNÇKIRAN (Istanbul Kültür University, Istanbul)
Burçay YAVAŞ (Istanbul Kültür University, Istanbul)
Burkay AYTÜRK (Istanbul Kültür University, Istanbul)
Scientific Committee
Rui FAUSTO (Coimbra University, Portugal)
Sevgi BAYARI (Hacettepe University, Ankara, Turkey)
Weitao YANG, (Duke University, USA)
Maral SÜNNETÇİOĞLU (Hacettepe University, Ankara, Turkey)
Semra IDE, (Hacettepe University, Ankara, Turkey)
Alpaslan Hamdi KUZUCUOĞLU (Yeniyüzyıl University, Istanbul, Turkey)
Juergen POPP (Institute of Photonics Technology, Germany)
Michael OSHTRAKH (Ural Federal University, Russian Federation)
Cuauhtemoc Araujo ANDRADE (Autonomous University of Zacatecas, Mexico)
Mustafa ÇULHA (Yeditepe University, Turkey)
Mustafa KURT (Ahi Evran University, Turkey)
Sibel TUNÇ (Akdeniz University, Antalya, Turkey)
Nihal KUS (Anadolu University, Turkey)
INVITED SPEAKERS
Prof. Dr. Stephan Walter HELL
(2014 Nobel Prize Laurate, Chemistry)*
Title of the Invited Lecture
will be announced soon..
Prof. Dr. Rui FAUSTO
Coimbra University, Portugal
An Excursion on Molecular Conformational Landscapes:
Discovering Rare Species in the Highlands.
Prof. Dr. Philippe COLOMBAN (Confirmed)
(Pierre & Marie Curie University, France)
On-site Raman analysis of Cultural Heritage artefacts and
materials with mobile instruments: drawbacks and success
Dr. Parvez HARIS
(De Montfort University, Leicester, UK) (Confirmed)**
Application of FTIR spectroscopy in proteomics and
metabolomics - potentials and challenges
Prof. Dr. Harold LINNARTZ
(Leiden Observatory, Sackler Laboratory for Astrophysics,
Netherlands)**
will be announced soon..
Prof. Dr. H. Michael Heise
(University of Applied Sciences of South-Westphalia Interdisciplinary
Center for Life Sciences, Germany)**
Recent advances in ATR-sensor development based on silver
halide fibers for infrared spectrometric process analysis and
applications in microbiology and medicine
Prof. Dr. Mustafa ‚ ULHA
(Yeditepe University, Turkey)
Surface-enhanced Raman Scattering from Protein Detection to
Cancer Diagnosis
Dr. Emre ERDEM
(University of Freiburg, Germany)**
Advanced EPR studies in functional nano-materials: From
ferroelectrics to semiconductors
TÜRK KATILIMCILAR İÇİN KAYIT
Kayıt Ücretleri:
TŸr
† cret
Normal Katılımcı
400 TL
Öğrenci
200TL
Kongre Yemeği: 50 €
Ödeme Detayları
Bütün ödemeler EURO veya TL olarak yapılabilir.
Havale işlemi sırasında lütfen aşağıdaki açıklamayı yazınız:
TURCMOS2015 Ad-soyad
Ödemenizi gerçekleştirdikten sonra lütfen ödeme dekontunuzu kongre sekreteryasına mail
yoluyla ulaştırınız.
BROS CONGRESS
Alen Demirel / [email protected]
Cumhuriyet Mah. Halaskargazi Cad. Tavukçu Fethi Sok. Köşe Palas Apt. No:28/3
Osmanbey - Şişli - İstanbul
Tel: +90 (212) 296 66 70 -112
Fax: +90 (212) 296 66 71
Banka Bilgileri:
Hesap Adı: Tunçel Turizm İth. İhr. ve Ltd. Şti.
Banka / Şube: Bankasya / Fatih Branch
IBAN EUR : TR 89 0020 8000 2203 0283 2000 23
IBAN TL : TR 04 0020 8000 2203 0283 2000 01
CONTACT INFORMATION
Ozan Unsalan (Istanbul University, TURKEY), President
[email protected]
Gülce ÖĞRÜÇ ILDIZ (Istanbul Kültür University, TURKEY), Vice President
[email protected]
Organization Secretariat
BROS CONGRESS
Alen Demirel / [email protected]
Cumhuriyet Mah. Halaskargazi Cad. Tavukçu Fethi Sok. Köşe Palas Apt. No:28/3
Osmanbey - Şişli - İstanbul
Tel: +90 (212) 296 66 70 -112
Fax: +90 (212) 296 66 71
SPONSORS and CONTRIBUTORS
SPONSORS (BEING UPDATEDÉ )
Turkish Airlines is the Official Airline of 2nd International TURCMOS (Turkish Congress on Molecular
Spectroscopy) and special discounts up to %20 are offered on certain booking classes. In order to proceed with
the online booking tool for Turkish Conventions please visit the Turkish Conventions
website https://www4.thy.com/TKC/app/main?language=enand use the event code “023TKM15” under delegate
section.
Code:023TKM15
CONTRIBUTORS/SUPPORTERS
www.eserdoktoru.com
https://www.s-a-s.org/newsletter/calendar/
Türkiye
Kimya Derneği
Kimya&
Sanayi
Cilt / Volume : 1 Sayı / No : 3
Nisan - 2015 / April - 2015

PDF Versiyonu için tıklayınız.

Transkript

Benzer belgeler

Symantec Endpoint Protection Kurulum Kılavuzu

Ben Rembrandt

maidis program açıklamaları

Οδηγίες αναβάθμισης χαρτών