Meltem KORA

Dijital dünyaya doğan çocukların
ruh sağlığı ve gelişimi
Dr. Meltem Kora
Çocuk ve ergen psikiyatristi
23 Mayıs 2015
Dijital Dünyanın Çocukları
• Dijital yerliler kavramı: Dijital dünyaya doğan
çocuklar (Mark Prensky; Palfrey &Gasser-Born)
• Dijital bilgelik
• Z kuşağı ifadesi medya ve pazarlama alanında
yaygın
• Sağlık ifadesi değil -insan insandır
Dijital ortam bir yer mi bir araç mı?
• Yerli/göçmen/yerleşimci olarak ele almakta
çeşitli sorunlar var
• Dijital ortamda BULUŞMAK-BAĞ KURMAK
(KİŞİLERLE YA DA BİLGİ İLE) İLETİŞİM ön planda
Yenilik direnç getirir
• Dijital ortamdan gelen korku
• Medyanın etkisi
• Siberşiddet, güvensizlik haberleri, bilinmezlik
• 2014 yılında dünyada toplam 2.8 milyar
kullanıcı var
• Bunların %75’i dünyanın gelişmişlikte önde
gelen ilk 20 ülkesinden
• Kullananlar ve kullanmayanlar arasında
farkların oluşacağı muhtemel
• Kullanıcılar arasında riskli ve sorunlu kullanım
diğer dağılımlara benzeyecek
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Kimlik konusu
Dijital dosya
Mahremiyet
Güvenlik
Korsanlık
Kalite
Şiddet
İnnovasyon
Eğitim
Aktivizm
Sentez
Palfrey ve Gasser-Born
DENGE NEREDE?
• Özendirme/destekleme: Sınırlama/denetim
“Dijital” adab
“Digital Etiquette”
Kişisel Güvenlik:
Veri güvenliği
Dijital ayakizleri
Kredi kartı, adres, telefon numarası
Resim
Mahremiyet
• İletişim biçimleri:
Güvenli davranış
Küfür
Argo
Pornografi
“Cyberbullying” (klavye kabadayılığı)
Taciz
• AFAIK : As Far As I •
Know ( Bildiğim
kadarıyla )
• ALWZ : Always (Her •
zaman)
• ASAP : As Soon As
Possible (En kısa
•
sürede)
• ASL : Age, Sex,
•
Location (Yaş,
cinsiyet,yer)
•
• ATB : All the best (İyi
şanslar)
•
• ATM : At The
Moment (Şu anda)
• B4 : Before (Önce) •
• B4N/BFN : Bye For
Now (Şimdilik
•
hoşçakal)
BBL : Be Back Later ( •
Daha sonra
döneceğim.)
•
BBS : Be Back Soon (
En kısa sürede
döneceğim.)
•
BF : Boyfriend (
Erkek arkadaş)
BHL8 : Be home late •
(Eve geç gideceğim.)
BOL :Best of luck (İyi •
şanslar!)
BRB :Be Right Back ( •
Hemen döneceğim. •
)
BTW : By The Way
(Sırası gelmişken) •
C? : See? (Anladın
mı?)
CM : Call me (Beni
ara.)
CMON : Come On
(Hadi canım, ciddi
misin?)
CU/ CU Soon : See
you soon
(Görüşürüz.)
DK : Don’t know
(Bilmiyorum.)
F2F : Face to face
(Yüz yüze)
PLS : Please (Lütfen)
PLZ 4GV ME : Please
forgive me (Lütfen
beni affet.)
SOL : Sooner or later
(eninde sonunda)
Oyunlar
• ABD’de oyun oynama sıklığı 2-17 yaş grubunda
%91.
• Annebabaların yalnız %20’si çocuklarıyla
birlikte oynuyor.
• Annebabalar ve çocuklar arasında önemli
derecede bilgi farkı bulunuyor.
Oyunların etkileri…
• Şiddet içeren oyunların çocukları şiddete
yönelttiğine dair sağlam veri yok.
• Metodoloji sorunları ile “gerçek yaşam”
korelasyonları açıklanamıyor
• Ekran önünde geçirilen süre ile uyku
bozukluğu ilişkisi en belirgin (akademik
sorunlar vb)
Oyun her zaman oyundur
• Çocuğun hangi oyunu oynadığını bilin ve
öğrenin
• Çocukla birlikte oynamayı deneyin
• Oyunlara “karşı” tavır almayın, anlamaya
çalışın
• Karmaşık online ilişkiler olabileceğini aklınızda
tutun (romantik ilişki, gruplaşma, şantaj vb)
• Oyun oynarken çocuğun çok daha fazla kendisi
olduğunu unutmayın
• Hangi oyunlara izniniz olduğu net olsun (GTA?
Minecraft? Sims?)
• Oyunların pek çoğunun prososyal ve
entellektüel ve yaratıcı olduğunu unutmayın
• Gün içinde 0- 1.5 saatlik oyun süresi konabilir
• Uyku zamanından en az 1 saat önce “ekran”
parlaklığından uzak kalmasını sağlayın
• Aşırı yasak ya da ilgisizlik ekseninde
savrulmayın
• Oyunlara karşı olmak gibi yargılayıcı olmayın;
davranışlara odaklanın
• Oyunların ortadan kalkmayacağını unutmayın
• Ruh sağlığı alanında “gerçek” yaşamda
zorlanması olan çocuklar dijital dünyada zorluk
yaşayabilir
• Özel gereksinimlere uygun biçimde dijital
ortam hazırlanabilir.
•
•
•
•
Okuma yazma geliştirme
Yazı çalışmaları
Disleksi/öğrenme güçlüklerinde kullanım
Dijital ekran okuması kitap okumadan farklı (Skuba
dalışı/jet ski farkı gibi
• Görüntü ve video içeren malzemenin öğrenilmesi daha
eğlenceli ve hatırlanabilir ancak testlerle ölçümler,
kitap tekstinden öğrenmeden farklı
• Oyunlar görsel-uzamsal yetenekleri, dikkati, algısal
kalıplarla öğrenmeyi, reaksiyon süresi ayarlamayı,
uyarıcılar arasından ayrıntıları fark etmeyi
geliştirebiliyor.
Teknoloji çocuklarımızı köreltiyor mu?
• Bilginin kullanımı ve hatırlanma şekilleri
değişiyor
• Kullanımla gelecek özellikleri henüz bilmiyoruz
• Sonuçlar çıkarmak için erken
• YARARIMIZA KULLANMAYI ÖĞRENMEK
ZORUNDAYIZ
ÖZETLE
• 1. AİLENİZİ, KÜLTÜRÜNÜZÜ VE
TEKNOLOJİNİZİ TANIYIN
• 2.ÇOCUĞUNUZUN GELİŞİMSEL
GEREKSİNİMLERİNİ TANIYIN
• 3. DİJİTAL DÜNYANIN SUNDUKLARINI
TANIYIN
• 4. AİLE TEKNOLOJİ KÜLTÜRÜNÜ OLUŞTURUN
Dijital ETİK
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Teknoloji bir ayrıcalıktır
Teknoloji bir araçtır, amaç değildir.
Dijital ayakizi artık doğumla (öncesiyle) başlar.
Siberdünyada mahremiyet yoktur.
“Sil” tuşu diye bir şey yoktur.
İnternet adabı önemlidir.
Şifre ve kişisel bilgiler paylaşılmamalıdır.
Telefonla uyunmamalıdır
Teknolojisiz/ medyasız günler yaratılmalıdır.
Dijital kimliğin gerçek kimlikle uyumu önemlidir.
Teşekkürlerimle
[email protected]
Twitter:
@MeltemKora