K›r›kkale`de Su bir damla hayat

Transkript

Kuruluflundan Günümüze
K›r›kkale’de Su
bir
damla
hayat
K›r›kkale Belediyesi
A¤ustos-2008
Bilinen tüm yaşam biçimleri için gerekli olan, saf halde iken tadı
ve kokusu bulunmayan su, hayatın olmazsa olmaz bir parçasıdır.
su
bir
damla
hayat
En küçük canlı organizmadan en büyük canlı varlığa kadar bütün
biyolojik yaşamı ve insan faaliyetlerini ayakta tutan sudur.
önsöz
70 yıllık rüya gerçek oldu
Kırıkkale’nin modern şehircilik anlayışının ürünlerini ortaya koyduğu bugünkü
durumuna bakıldığında, belediye hizmetlerinin, geleceğe dönük yüzüyle, yepyeni bir hizmet anlayışını sergilediği hemen farkedilir. Bu anlayışın, şeffaf bir yönetimin, halkımızın bütün problemlerine çözüm bulma yolundaki azami gayretinin sonucunda geliştiğini söylemek mümkündür.
Görevi devraldığımız günden bu yana geçen yaklaşık 4 yıl gibi kısa süre
içerisinde, gerçekleştirilmesi imkansız gibi görünen faaliyetler ortaya kondu, dev
projeler hayata geçirildi. Kentin dört bir yanına yaşam alanları dediğimiz vatandaşlarımızın dinlenebileceği, çocuklarımızın oynayabileceği, spor yapma imkanı
bulabileceği modern parklar kuruldu. Alınan önlemlerle şehrimizde çevre kirliliği yok edildi.
Çağdaş ve hergün kendini yenileyerek kalkınan bir kentin özlemi ile meydanlar, cadde ve sokaklar yeniden düzenlendi. Şehrimize yaraşır modern pazar yerleri inşa edildi. Şehir merkezi yeni bir çehreye kavuşturularak devrim niteliğinde hizmetler gerçekleştirildi. Çöpsüz, çamursuz bir şehir ortaya çıkarıldı.
İçme suyu konusunda bugüne kadar büyük sıkıntılar yaşayan, çeşmelerinden akan
suyu içemeyen Kırıkkale halkı, bu ihtiyacını yıllarca memba suları ve kuyu suyundan
gidermeye çalıştı. Kentin 70 yıllık su problemini çözmek ise bizlere nasip oldu.
Türkiye’de bir ilk olma özelliği taşıyan içme suyu arıtma tesisimiz, iş başına geldiğimiz ilk günden itibaren özverili çalışmalarımız neticesinde 40 milyon YTL’lik bir
yatırım yapılarak tamamlandı. Kırıkkalemize hayırlı olsun.
Kırıkkaleliler mutlu... Çünkü yılların rüyası gerçek oldu. Kırıkkale, memba suyu
kalitesinde içme suyuna kavuştu.
İnsanımıza öncelik veren, sevginin, güvenin, azmin ve bir bütün olarak düşünme
ve hareket etmenin eseri olan çalışmalarımız, önümüzdeki dönemde de devam
edecektir.
Veli KORKMAZ • Kırıkkale Belediye Başkanı
6
Reverse
Osmosis
(Membran)
ünitesinin
hizmete girmesi
ile birlikte
şehrimizde ve
arıtmadan
su alan
yerleşim
bölgelerinde
20 yıllık
bir süre için
içme suyu
sorunu ortadan
kalkmıştır.
7
Kuruluşundan Günümüze
Su akar akar ve susamış yüreklerin
çatlamış toprağını çiçeklerle donatır. Hayatımızın içine akar,
ruhumuza serinlik verir. Çeşmelerden akarken hayallerimizde
onunla birlikte akar, bir damla umut olur. Binlerce yıldır insanın
hayal gücünü kışkırtan maddelerden biri olmuştur su. Coşkun
Irmakların köpükler bırakarak çağıldaya çağıldaya akışıyla,
zihnimizde de taşmış gönlümüzden çıkan pınarlar;
dize olup dökülmüş şiir diye ya da vurup sazın teline
bağlanan deli gönlü, yavuklunun
saçları gibi çözmüşüzdür.
Bir Damla Hayat
Doğrusu suyun bir gün hayatımızda olmayabileceği ihtimalini hiç düşünmemişizdir. Doğal, çünkü var olduğu zamandan buyana gezegenimiz hiç susuz kalmadı.
Musluğu açtığımızda temiz ve içime hazır olan su, her an elimizin altında hazır
ve nazır durumda, içmek için bir bardağa doldurabiliriz ya da yemeğe ekleyebiliriz. Bardağımıza suyu doldururken büyük bir olasılıkla bu suyun musluklarımıza
kadar nasıl geldiği üzerinde hiç düşünmemişizdir. Pek çok tüketici için de, suyun
nasıl ve ne şekilde geldiği değil, musluğu açtığı anda suyun akıp akmadığı daha
önemlidir. Birazcık bilgisi olanlar da, suyun, yağmurların yağması ve şehri besleyen Barajlarda birikmesiyle musluklarımıza geldiğini düşünmektedir.
Oysa bardağa dolan suyun binlerce yıl önce oluştuğu hiç aklımıza gelmez. Hâlbuki eski buzul çağının sona erdiği sırada dolaşan suyun bir bölümünün, bizim
içtiğimiz suda bulunabilmesi, hiç de ihtimal dışı değildir. Bilim adamlarına göre
dünya, 4,6 milyar yıl önce oluştu. O zamandan bu yana gezegenimizin dış yüzeyi, değişik süreçlerin etkisiyle biçimlendi. Başlangıçta çok sıcak olan dünya yüzeyinin ergimiş kayaların oluşturduğu bir denizle kaplı olduğu, yaklaşık 4 milyar
yıl önce soğumaya ve farklı katmanlara ayrılmayla başladığı düşünülüyor. İlk kıtalar, büyük olasılıkla, yanar dağlardan püskürerek yüzeyi kaplamış, soğumuş ve
yer kabuğunu kalınlaştırmış olan ergimiş kayalardan oluşuyordu.
Kırıkkale Belediyesi
bir damla hayat
8
bir damla hayat
9
bir damla hayat
10
Yeryüzüne hayat veren su ise yanar dağlardan püsküren gazların diğer gazlarla karışıp atmosferin daha serin üst tabakalarında yoğunlaşarak bulutları oluşturmasıyla başladı. Atmosferin soğumasıyla birlikte yağmurlar başladı.Ve soğumanın devam etmesiyle okyanuslar oluştu. Son yıllarda gelişen başka bir teoriye göre ise suyun kaynağı, daha dünyanın erken evrelerinde yeryüzüne çarpan buz yüklü Kuyruklu Yıldızların sahip olduğu su buharı tezidir.
Bilim adamlarının başka bir düşüncesi de, dünyanın oluşumu sırasında yüksek
sıcaklık sayesinde oluşan su miktarı ile şimdiki su miktarı arasında fazla bir fark
olmadığı yönündedir.Yani, yeryüzü kurulalı beri aynı miktarda su, doğal çevrimi sayesinde katı, sıvı ve gaz halinde dolaşıp duruyor.
Suyu genel olarak akıp giden bir şey olarak düşünmemiz çok da mantık dışı değildir. Çünkü su, yağmur olarak yeryüzüne iner ve derelere, göllere, denizlere
karışır. Suyun aktığını bildiğimizden ve su denilince doğal olarak yağmur suyu
ve akarsuları aklımıza getirdiğimizden, hemen yüzeyde akan bir sıvıyı düşünürüz. Oysa bu, içilebilir suyun bir bölümüdür. Ama kullandığımız içilebilir tatlı suyun bir bölümü, göremediğimiz kaynaklardan gelir. Bunlar, kuyular vasıtası ile ya
da depolanan ve şişelenen kaynak suların bir bölümü olan yeraltı sularıdır. Biz
yeraltında depolanan bu suları göremeyiz, sadece yer yüzeyine çıktığında biliriz. Bu sular, yeraltındaki depolardan-kuyulardan (aküferler) gelir. Aküferler,
kum ve çakıl gibi doğal filtrelerden geçerek yeraltındaki kaya katmanlarında yapılanırlar. Yeraltı suyu havzaları, yağmur suları, taşan nehirler ve eriyen buzullar
ile beslenirler ve çok büyük miktarda suyu depolayabilirler. İşte bu nedenle, kullandığımız suyun büyük bir bölümünü yer kürenin yüzeyinde göremeyiz. Dünyanın sıvı halde bulunan tatlı su kaynaklarının önemli bir bölümü, aküferlerde
yani yeraltındaki katmanlarda toplanmışlardır.
Suyun tamamı da sıvı halde değildir. Yeryüzünde denizlerden sonra en büyük
ikinci su kaynağı, buzullardır. Buzullar, tatlı içilebilir suyun nerede ise % 87’sini
oluşturur. Fakat biz bu kaynaklara ulaşamadığımızdan, % 2.5’lik tatlı suyun çok
az bir bölümünü yani % 0.08’ ini kullanabiliyoruz.
bir damla hayat
11
Su, günümüzde di¤er
do¤al kaynaklardan
farkl› olarak, tafl›d›¤›
ekonomik ve sosyal
nitelik ile teknik
verilerden soyutlanarak politik amaçlar için
kullan›lmaya
çok uygun bir ortam
oluflturmaktad›r.
bir damla hayat
12
Su Nedir?
Tüm yaşam biçimleri için gerekli olan su,
saf halde iken tatsız, renksiz ve kokusuz bir
maddedir. Dünya üzerinde farklı şekillerde
bol miktarda bulunur. Dünyada 1400 milyon m3 su olduğu tahmin edilmektedir.
Yaşantımızı sürdürmek için muhtaç olduğumuz hayat sıvısı olan su, en küçük canlı
organizmadan en büyük canlı varlığa kadar bütün biyolojik yaşamı ve bütün insan
faaliyetlerini ayakta tutmaktadır.
Su, beslenmenin en önemli parçasıdır.Vücudumuzun her fonksiyonu sıvı ile sağlanır
ve vücudumuzdaki suyun yüzde 10’unu
kaybetmek, ciddi sorunlar doğurur. Yüzde
90’ı su olan kan, besinleri hücrelere taşır
ve buradaki atıkları alır.
Suyun kimyasal formülü H2O’dur. Bunun
anlamı, bir su molekülünün iki Hidrojen ve
bir Oksijen Atomundan oluştuğudur.
bir damla hayat
13
Dünyadaki her şey ya gaz, ya sıvı ya da katı haldedir. Su, bu üç biçimde de bulunur. Suyun gaz hali ile sıvı hali arasında dinamik (değişken) bir denge vardır.
Saf haldeyken renksiz olan suyu bizler doğada ya yeşilimtırak ya da mavi olarak görürüz. Bunun nedeni, suyun Güneşten gelen ışınları emmesidir. Bu nedenle göl ve deniz gibi büyük su kuleleri içindeki su, mavi olarak görülür. Bu mavi
renk, temiz bir okyanus veya gölde, bulutlu bir hava altındada kolaylıkla görülebilir. Bu da mavi rengin gökyüzünün yansıması olmadığını gösterir. Pratikte suyun rengi, içindeki katkı, kirlilik vb. etkenlere bağlı olarak büyük ölçüde değişebilir. Kireç taşı, suyu turkuaz rengine çevirirken, demir ve benzeri maddeler kırmızı-kahverengi renge döndürmektedir. Bakır ise mavi alev rengi oluşturur. Suyun içindeki yosunlar, suyu yeşil renkli olarak gösterir. Kısacası su, içine girdiği
kabın biçimini aldığı gibi, içinde barındırdığı maddelere göre de renk alır.
bir damla hayat
14
bir damla hayat
15
Su çevrimi, yeryüzünde,
yeraltında ve atmosferde suyun mevcudiyetini ve
hareketlerini tasvir eder. Dünyadaki su, daima hareket
halindedir; buz halden sıvı hale, sıvı halden buhar haline
ve buhar halinden tekrar sıvı haline dönen suyun bu
hareketi, süreklilik arz eder. Suyun bu şekilde devamlı yer
değiştirmesine “su çevrimi”
adı verilmektedir.
Su Çevrimi
Bir okyanusun kıyısında olduğunuzu hayal ediniz. Her yer beyazı andıran kumsal, önünüzde ise ucu bucağı görülmeyen, uzakta mavi ufukla birleşen devasa
bir su kütlesi uzanıyor. Sarı sıcak güneş altında, suyun yüzeyinden incecik belli
belirsiz bir duman göğe doğru yükseliyor, gökyüzünde bulutlardan bembeyaz
ve latif bir pamuk tarlası var, buhar yükseliyor ve pamuk tarlasının içinde kayboluyor. Buhar şimdi daha belirgin, ince beyaz bir duman gibi, hatta bir sis; yukarıdaki hava ise aşağıdakinden hayli soğuk ama sis bulutu durmuyor, yükselmeyi sürdürüyor. Burada hava epeyce soğuk, sis te artık gri bir bulut haline geldi
ve bulutların içinde milyonlarca damla oluşmaya başladı. Bulut aslında böylesine çok sayıda damladan oluşur. Bu damlalar çok büyümüş durumda, bir başak
tarlasındaki olgun ve hasada hazır buğday taneleri gibi, buradaki damlalar da hasada hazırlar artık.Yani okyanustaki damlalar gökyüzüne yükselir, sıvı bir damla
iken sıcaklık nedeni ile buhar olur, sonra soğukla karşılaşınca yeniden bir damlacığa dönüşür. Hava akımlarının da etkisi ile artık bulutlar bu ağır damlaları taşımakta zorlanır. Sonunda yere doğru düşmeye başlarlar. Bir kısmı buzdan top
halinde düşer yeryüzüne; buralar epeyce soğuk yerlerdir. Bu topların bir kısmı
kutuplardaki devasa buz kütlelerine, buzdan adacıklara, dağların başlarına düşüyor ve bembeyaz bir güzellik oluşturuyorlar.
Diğerleri ise daha sıcak yerlere düşüyor, bunlar damlalardan oluşan yağmurlardır. Kurumaya başlayan rmaklar, ağaçlar, otlar, çatlayan toprak, günlerdir bu
damlaları beklemektedir. Şimdi yeryüzü bir sevinç içindedir. Okyanustan kopup
bir damla hayat
16
göğe çıkan damlalar, tekrar düşünce dünyaya, can olurlar, can suyu olurlar. Çatlayan kuru topraklar, bir anda yeşil entarilerini üzerlerine giyerler yeniden.
Damlaların büyük bir bölümü denize döner, bir bölümü kuruyan ırmakların köpük köpük çağıldamasını sağlar, kurumuş dereler yeniden akmaya başlar.
Asıl çoğunluk yeraltına inmiştir, burada da uzun bir yolculuk bekler onları. Sonu,
büyük bir kuyuda toplanacak bu yolculuk esnasında, önce toprağın içinden kaya gözeneklerinden oluşan katmanlardan geçerler. Su, yeraltı katmanlarının hepsine uğrar, onlar hafiften süzülürler. Her katta o katı doldurduktan sonra, daha
derin gözeneklere dolarlar. Burada da hareket sona ermez. Çünkü her damla
su, kaynağına dönmelidir, onu beslemelidir. Bir kısmı kuyu suyu ya da artezyen
denilen sular halinde burada birikip beklerken, çok daha fazla bir bölümü denize döner. Yeraltı sularının bir kısmı da nehirlere akar ve o nehirlerden tekrar denize kavuşurlar. Kısacası, su döngüsünde suyun önemli bir bölümü, her zaman ve
her koşulda kaynağına yani denizlere dönerler.
Küresel boyutta düşünülecek olursa, su döngüsü içinde yer alan toplam buharlaşma ve toplam yağış miktarı, yaklaşık olarak aynıdır ve bu, atmosferdeki suyun
miktarının hep aynı kalması sonucunu doğurur. Ancak, bir takım bölgesel farklılıklar da söz konusudur. Örneğin, kıtaların üzerindeki yağış miktarı, buharlaşma
bir damla hayat
17
miktarından daha fazladır. Okyanusların üzerinde ise tersi geçerlidir ve buharlaşma miktarı, yağış miktarından daha fazladır. Öyle ki, okyanuslara başka kaynaklardan da su gelmese idi, buralardaki su miktarı azala bilirdi. Ancak, su döngüsünün
doğal ilerleyişi içinde böyle bir durum gerçekleşmiyor. Son yüzyıl süresince de,
buzullardaki erime nedeni ile okyanuslara gereğinden daha fazla su geri geliyor.
Bu da deniz düzeyinin ve su hacminin, dolayısıyla da buharlaşan su miktarının
artmasıyla sonuçlanıyor. Su döngüsü, dünyada su var olduğundan beri devam etmektedir. Eğer doğadaki bu döngüsü olmasaydı gezegenimiz çoktan susuz, çorak, kupkuru bir gezegene döner, uzaydan baktığımızda mavi ve yeşilin o harikulade renk armonisi ile bakanları büyüleyemezdi.
Tüm canlılar, dünyanın yüzeyinde ya da yüzeye çok yakın ince bir toprak katmanlarında yaşarlar ve güneş enerjisinin dışındaki gereksinimlerini, bu katmanın içerdiği kaynaklardan karşılarlar. Eğer yaşamın sürmesi için gerekli olan su, oksijen ve
diğer maddeler sadece bir tek kez kullanılsaydı, şimdiye kadar hepsi tükenmiş
olurdu. Su, yenilebilir bir enerji ve hayat kaynağıdır, yani yeniden yeniden oluşur.
bir damla hayat
18
Böyle olduğu için, bu güne kadar suyun tükenmesi gibi bir sorun yaşanmadı. Bu
nedenden dolayı da su, adeta hiç bitmeyecek gibi kullandığımız, adeta sonsuz
olduğunu düşündüğümüz bir kaynak olmuştur. Onu bu denli kolayca boşa harcayabilmemiz de onun hiç tükenmeyecek olduğunu düşünmemizdendir. Halbuki su, tükenebilir kıt bir kaynak haline gelmeye başladı ve biz ne yazık ki bunun
farkında değiliz.
Bir süredir içilebilir tatlı su, adeta altın değerinde ve giderek kıtlaşan bir hal almaya başladı. Su, dünyadaki su çevrimi devam ettiği müddetçe bitimsiz bir kaynak ama bu, içilebilir suya her zaman dilediğimiz kadar ulaşabileceğimizin güvencesi değil. Çünkü özellikle yüz yıldır suya olan talep, artan dünya nüfusuna
bağlı olarak sürekli yükseliyor. Buna karşılık kirlenme ve aşırı su tüketimi nedeni ile ulaşabileceğimiz tatlı su miktarı, her geçen yıl azalıyor. Bu azalma, son 50
yıldır hızlanmış durumda. Çünkü kentleşme, nüfusla beraber tarım alanlarının
artması ve büyüyen ekonomiye paralel olarak endüstrinin suya olan talebi artıyor.Tabiî ki, kirlenmeye maruz kalan su kaynaklarının oranı da buna bağlı olarak artıyor.Tüm bunlarla paralel olarak, bir su kıtlığı sorunu ile karşı karşıya olduğumuz, BM tarafından da sürekli olarak dillendiriliyor.
Su, gezegenimizde eşit bir biçimde dağılmamış durumdadır. Bu nedenle, dünya
nüfusunun % 40’ını barındıran 80 ülke, şimdiden su sıkıntısı çekmektedir.
1940–1980 yılları arasında su kullanımı iki katına çıkmıştır.Ve buna bağlı olarak
da su kaynakları bol olan birkaç şanslı ülke dışında hemen her yerde devasa
kentlerin, tarım alanlarının ve endüstrinin artan su talebini karşılamak, ciddi bir
sorun olarak karşımızdadır. Nüfusun hızla artması, buna karşılık su kaynaklarının sabit kalması sebebi ile su ihtiyacı her geçen gün artmaktadır. Bu nedenle
birçok kent, su ihtiyacını, yüzeysel suların yetmeyişi nedeni ile yeraltı su kaynaklarından temin etmektedir.
2015 yılında dünyanın her yerinde kişi başına günde 50 litre su düşmesi için,
mevcut küresel su tüketiminin yüzde 1’inden bile azı oranında bir tüketim yeterli olacaktır. Dünyada yeterince su var ama yoksulların bu suya kavuşması için
şimdiye dek yeterli kararlılık gösterilememiştir.
bir damla hayat
19
Yeraltı suları gezegenin su döngüsünün
önemli bir parçasıdır. Nehirler, göller ve dereler,
sadece yağmur sularıyla değil, yüzeye çıkan
yeraltı sularıyla da oluşur.
Yeraltı Suları
Yeraltı sularının çoğu, yeraltındaki kalınlığı binlerce metreyi bulabilen kaya katmanlarının gözeneklerinde bulunmaktadır. Bu su, denize iki şekilde karışır; ya direkt olarak denize karışan kıyıdaki kaynaklar ya da gel-git pompalaması olarak
adlandırılan bir yöntemle. Deniz yükselirken, tatlı sudan daha yoğun olan tuzlu
su, kıta sahanlığındaki yeraltı suları ile doymuş tortul tabakalara doğru hareket
eder. Alçalma sırasında tuzlu deniz suyu ve yeraltı sularının karışımı, okyanusa
doğru emilir. Ardından yeni yeraltı suları tortul tabakalara doğru akar ve bir
sonraki gel-gitle okyanusa gönderilir. Araştırmacılar tatlı suyun çoğunun okyanuslara nehirler tarafından iletildiğini düşünüyor. Buna ek olarak nehir ve yeraltı sularının kimyası, temelde farklıdır; yeraltı suları, nehirler ya da akıntılardan daha fazla çözünmüş madde konsantrasyonu içermektedir.
bir damla hayat
20
bir damla hayat
21
bir damla hayat
22
Gelişmiş ülkelerin çoğu
su zengini olmasına karşılık yine de endüstri
ve konutlarda kullanılan su miktarını azaltmaya
dönük rezervuar hacimlerinin azaltılması gibi
bir dizi önlem geliştirebilmektedirler.
Kullanılabilir Su Miktarı
Dünyada bir bardak dolusu su var ise, bunun insanlar ve diğer canlılarca kullanılabilir kısmı, nerede ise bir çay kaşığı kadardır desek, abartmış olmayız.Yukarıdada belirttiğimiz gibi, suyun çok büyük bir kısmı denizler, kutuplar ve yeraltı
suları biçiminde dağılmış bir halde, kalan suyun bir bölümü, yüzeysel kaynaklar
olan akarsular, göller gibi tatlı sudan oluşmaktadır. Kalan tatlı su kaynaklarının bir
bölümü de dağlarda ya da ulaşılması çok zor ve ekonomik olmayan yerlerde
bulunur. Yani kullanabileceğimiz su, çok az bir miktar oluşturur (bu su bile şu
anki gereksinimlerimizin çok büyük bir bölümünü karşılamaya ziyadesiyle yetmektedir.). Dünyanın en verimli su kaynaklarının çok büyük bir bölümü Kanada, Rusya, ABD gibi gelişmiş sanayi ülkelerinin topraklarında bulunur.
Bugün insanlar dünyadaki toplam temiz ve tatlı suyun yaklaşık %67’sini tarımda, %23’ünü endüstride ve %10’unu konutlarda kullanmaktadır. Giderek su, günümüzde diğer doğal kaynaklardan farklı olarak taşıdığı ekonomik ve sosyal nitelik ile teknik verilerden soyutlanarak politik amaçlar için kullanılmaya çok uygun bir ortam oluşturmaktadır.
Hal böyle iken suyu israf eden bir kullanım biçimi, dünyanın her yerinde yaygınlaşmaktadır. Kullanılabilir tatlı suyun büyük bölümü, vahşi sulama tabir edilen açık
kanallar aracılığı ile suyun tarlaya bırakılması yolu ile tüketilmektedir. Hali hazırda bir kilo buğday üretmek için bir ton su kullanılmaktadır. Bu sulama biçimi, aşırı miktarda su tüketilmesine karşılık çok az verim sağlamaktadır. Bir kere kanallar
yoluyla gelen suyun büyük bir bölümü, daha tarlaya ulaşmadan yolda buharlaşır,
bir damla hayat
23
kalan miktar ise toprakla buluştuğunda aşırı miktarda suya yol açtığından toprak altında bulunan ve taban suyu diye tanımlanan suyun yüzeye çıkmasına ve
bu nedenle bitki köklerinin aşırı sudan kurumasına neden olur. Ayrıca bu su
buharlaştığında ardında tuz bırakır ve bu da tarladaki bitkilerin ölmesine neden
olur. Gelişmiş ülkeler bu ilkel metotları terkederek bunun yerine suyun doğrudan bitkinin köküne ulaşmasını mümkün kılan yağmurlama, damlatma gibi teknikler uygulamaktadır. Bu nedenle gelişmiş ülkelerde tarım payına düşen su
miktarı azdır. Endüstri ve konutlarda kullanılın su miktarı artarken, gelişmekte
olan ülkelerde tarımın ve konutların payı daha çok olmaktadır. Gelişmiş ülkelerin çoğu su zengini olmasına karşılık yine de endüstri ve konutlarda kullanılan
su miktarını azaltmaya dönük rezervuar hacimlerinin azaltılması gibi bir dizi önlem geliştirebilmektedirler.
bir damla hayat
24
bir damla hayat
25
Karalardan ve denizlerden
buharlaşan suyun yeryüzüne yağış
halinde inmesi ve bu olayın devamlı
tekrarlanması olarak tanımlanan
‘’su döngüsü’’ suyun yenilenebilir özelliğini
ortaya koymaktadır.
Su Kaynakları
Zaman zaman çeşitli iletişim mecralarından su kesintisi olacağı yönünde duyurular yapılır. O zaman su yeniden verilinceye kadar geçecek sürede, su gereksinimini karşılamak için kovalarda, kaplarda su biriktirilir ve kullanılır. Suyun bize
ulaşması sürecinde de ilk aşama böyledir. Suyun çevrimi gereğince buharlaşan
sular, yağmurlar halinde dereler, göller ve akarsularda birikir. Bu akarsulardaki
suyun bizim gereksinimlerimize uygun olması için barajlara ya da kentsel su
havzalarına alınıp orada biriktirilmesi gerekir. Çünkü yağışlar mevsimseldir ve
özellikle yaz ayları, akan sulardaki su miktarının yağışlara bağlı olarak azaldığı bir
dönemdir. Eğer suyunuzu zamanında biriktirmezseniz, su kesildiğinde harcayacak su bulamamaktan dolayı ihtiyaçlarınızı karşılayamazsınız ve susuz kalırsınız.
İşte, bunun gibi Kırıkkale’nin su ihtiyacı, bu akarsuların biriktirilmesi ile karşılanmaktadır. Bu akarsular üzerlerinde kurulan barajlar, aynı zamanda Kırıkkale’nin
su havzalarıdır. Su, buralarda biriktirilir ve bu su arıtma işleminden geçerek evlerimizdeki musluklara ulaşır. Diğer taraftan, genel olarak suyun musluğa kadar
olan yolculuğu, kaynak sularından farklıdır. Musluk suyunda dereler, nehirler şeklinde yüzey sularına dönüşmekte ve bu sular, yüzeyden bulaşan bazı kirletici unsurları da taşıyarak toplanma havzalarına ya da barajlara gelmektedir. Bu şekilde toplanmış sular, muhtelif filtreleme, klorlama ve dezenfeksiyon işlemlerinden
geçirildikten sonra şebeke boruları vasıtası ile konutlara ulaşmaktadır.
Kırıkkale’nin içme suyu kaynağı, Kızılırmak Nehri üzerinde kurulu Kapulukaya
Barajı’dır. Barajın göl hacmi 282 milyon m3’tür. Baraj suyunda özellikle Sülfat,
Klorür ve koku problemi mevcuttur.
bir damla hayat
26
Kırıkkale, İç Anadolu şehri olup, karasal iklimi yaşamaktadır. 1975–2006 yılları
arasındaki yağış ortalaması 378,3 kg/m3’dir. 2007 yılı yağış ortalaması ise
137,7kg/m3 olarak gerçekleşmiştir.
Şehrin içme suyu ilk yıllarda Halifeli deresinde açılan kuyulardan sağlanırken;
2001 yılında içme suyu arıtma tesisinin devreye girmesiyle Kızılırmak’tan karşılanmaya başlamıştır. Bugün itibariyle ise içme suyu arıtma tesisi 200.000 m3/gün
kapasiteye çıkarılmıştır. Nehir suyunun ileri arıtımı için içme suyu arıtma tesisine Reverse Osmosis ünitesi yapılmıştır.
Kırıkkale içme suyu şebekesi 930 km uzunluğundadır. Şehrin su kullanımı yaz ayları ortalaması 52487 m3/gün ve kış ayları ortalaması 43558 m3/gündür. Kırıkkale’de su depolarının 6 adedi yeni inşa edilmiştir. 4 adet de eski su deposu mevcuttur. Eski su depolarının toplam hacmi 11500 m3’tür. Yeni inşa edilen su depolarının hacmi 52500 m3’tür.Yenilerle birlikte toplam su deposu hacmi 64000 m3’e
ulaşmıştır. Su depolarının SCADA ile kontrolü çalışmaları devam etmektedir.
Dünyada içilebilir-kullanılabilir su miktarı, yeryüzündeki toplam su miktarının
çok küçük bir bölümüdür.Yerkürede bulunan suyun %97’si tuzlu su, %3’lük bölümü ise tatlı su olarak tarif edilen, içilebilir ya da kullanılabilir suyu oluşturmaktadır. Bu suyun %79 ‘u kutuplardaki buz dağlarında ve %20’si derin yeraltı sularında toplanmıştır. Ulaşılması mümkün olan su kaynakları ise; göller, nehirler,
akarsu, çay, dereler ve tatlı su rezervuarlarında yer alan %1’lik bölümdür.
Ancak su miktarının sınırlı olması, suyun kıt olması anlamına gelmemektedir. Karalardan ve denizlerden buharlaşan suyun yeryüzüne yağış halinde inmesi ve
bu olayın devamlı tekrarlanması olarak tanımlanan “su döngüsü” suyun yenilenebilir özelliğini ortaya koymaktadır.
Ortalama olarak içilebilir-kullanılabilir su miktarı, yeraltı su kaynakları hariç 1500
m3/kişi/yıl olmaktadır.
• Dünya üzerinde 1,2 milyar insan, güvenilir içme suyundan yoksun yaşamaktadır.
• 2,4 milyar insan da sağlık koşullarına uygun suya erişememektedir.
bir damla hayat
27
Son zamanlarda herkesin telaffuz ettiği “küresel ısınma’’ canlı yaşamı ve özellikle içilebilir suyu etkilemektedir. Bütün dünyanın sorunu olan konu, bilim çevrelerinin birinci önceliğini almıştır. Küresel ısınmaya sebep faktörlerin araştırılması ve önlemler alınması için çalışılmaktadır.
Su kaynaklarının kirletmesinin önüne geçilmesi, ‘’kirlet, tekrar arıt’’ mantığının
terk edilmesi gerektiği, tüm dünyada vurgulanmaktadır.Tarım, sanayi, evsel atıklar ve daha birçok faaliyetin kirlenmelere sebep olduğu bilinmektedir.
Kızılırmak Nehri, Kırıkkale’nin tek su kaynağıdır. Nehirde, içme suyu açısından
Sülfat ve Klorür kirlenmeleri mevcuttur. Özellikle geçtiği güzergâh boyunca kirlenen nehir suyu, içme suyunda tat bozukluğu şeklinde kötü etkiye sahiptir. Kızılırmak, doğduğu Sivas Kızıldağ’dan itibaren şehir, kasaba gibi yerleşim bölgeleri tarafından kirletilmektedir. Kırıkkale gibi Kızılırmak suyundan içme ve kullanma suyu temin eden şehirler ise, suyu tekrar kullanılabilir hale getirmek için büyük yatırımlar yaparak arıtmaktadırlar.
bir damla hayat
28
Kırıkkale (Grup) eski içme suyu arıtma tesisi, klasik çökeltme tip olduğundan
Sülfat, Klorür gibi kirlilikleri arıtamamaktaidi. Bunun için mevcut tesisimize ön
arıtma vazifesi görecek olan Ultrafiltrasyon ünitesi ve 90.720 m3/gün kapasiteli ileri arıtma olan Reverse Osmosis ünitesi yapılmıştır. Belediyemiz tarafından
yapılan bu tesis, ülkemizde şehir ve kasabalar için kurulan ilk ve ülkemizin bulunduğu coğrafi bölgede en büyük tesistir.
Günümüzde dünyanın her yerinde içme ve kullanma suyu büyük önem kazanmıştır. Hatta bazı stratejistler, ileriki zamanlarda durumun daha da vahimleşeceğini ve su yüzünden büyük savaşların çıkacağını açıklamaktadırlar.
Kirlenmenin önlenmesi yanında su kullanımında tasarrufun da önemi büyüktür.
Bu konuda halkın bilinçlendirilmesi son derece önemlidir. Su israfının yanında
su kaçakları da ayrıca üzerinde durulması ve önlem alınmasıda ayrıca çok
önemlidir. Su tesisatlarında kaliteli malzeme kullanılması ve ehliyete sahip tesisatçıların çalıştırılması da kayıp-kaçak durumunu azaltacaktır.
bir damla hayat
29
Anadolu’da kurulan
medeniyetlere hep
ev sahipliği yapmış
olduğundan tarihin
her dönemine ait
izleri Kızılırmak’ta
bulmak mümkündür.
bir damla hayat
30
bir damla hayat
31
Kızılırmak nehri,
yağmur ve kar suları ile beslenmektedir.
Bundan dolayı rejimi düzensizdir.Temmuz ve
Şubat ayları arasında düşük düzeyde akan
nehir, Mart ayında hızla kabarmaya başlar ve
Nisan ayında en yüksek
düzeye ulaşır.
Kızılırmak Nehri
Kızılırmak Nehri, Türkiye topraklarından doğarak, yine Türkiye topraklarından
denize dökülen en uzun akarsudur. Uzunluğu 1.150 km‘dir. Başlıca kolları; Delice ırmağı, Devrez ve Gök ırmak’tır.
Nehir; Sivas sınırları içerisindeki Kızıldağ’ın güney yamaçlarından doğar, sırası ile
Sivas, Kayseri, Nevşehir, Kırşehir, Kırıkkale, Ankara, Çankırı, Çorum ve Samsun illerinden geçerken çok sayıda dere ve çayın sularını da toplayarak Bafra burnundan
Karadeniz’e ulaşır.
Kızılırmak nehri, yağmur ve kar suları ile beslenmektedir. Bundan dolayı rejimi
düzensizdir. Temmuz ve Şubat ayları arasında düşük düzeyde akan nehir, Mart
ayında hızla kabarmaya başlar ve Nisan ayında en yüksek düzeye ulaşır. Ortalama debisi 184.m3/sn olan nehrin 20 yıllık gözlem sürecinde en az 18.4m3/sn
ve en çok 1.673 m3/sn ye ulaştığı tespit edilmiştir. 2007 yılında yapılan en düşük ölçüm ise 7 m3/sn olmuştur. 2007 yılı aynı dönemde Yamula barajında yapılan ölçümde aşırı sıcaklardan dolayı 8 m3/sn buharlaşma vardır.
Nehir üzerine 7 baraj yapılmıştır. Bunlar; Kayseri ilinde Sarıoğlan (Yamula barajı), Kesikköprü, Hirfanlı ve Kapulukaya Barajları, Bafra ovasına kurulmuş olan Altınkaya ve Derkent Barajları ile son olarak 2007 yılında su tutulmaya başlayan
Obruk Barajı’dır.
bir damla hayat
32
bir damla hayat
33
Kızılırmak üzerindeki Kırıkkale’ye kadar olan 4 büyük barajın kapasiteleri
Baraj Adı
Göl Hacimleri
Mevcut Hacimler
Yamula Barajı
2 Milyar 025 Milyon m3
2 Milyar m3
Hirfanlı Barajı
Kesikköprü Barajı
95 Milyon m3
84 Milyon m3
Kapulukaya Barajı
282 Milyon m3
237 Milyon m3
bir damla hayat
34
Kırıkkale’nin İlçeleri ile beraber yıllık su tüketimi 18 milyon m3 dür. Bu rakamın
14 milyon m3’ü Merkezde, 4 milyon m3 ise Keskin, Hasandede, Hacılar, Bahşılı,
Yahşihan, Balişeyh ve Çerikli’de tüketilmekte olup, Sungurlu (Çorum) Belediyesine suyu iletme çalışmaları devam etmektedir.
Adını suyun renginden alan ve Anadolu’da kurulan medeniyetlere hep ev sahipliği yapmış olduğundan tarihin her dönemine ait izleri Kızılırmak’ta bulmak
mümkündür. Kaya mezarları ve yerleşim yerleri, farklı medeniyetlere ait kaleler,
köprüler ve daha pek çok izler Kızılırmak’ta mevcuttur.
Hititler Kızılırmak nehrini Marrassantiya nehri olarak adlandırmışlardı. Hitit imparatorluğunun çekirdeği idi. Eski zamanlarda ön Asya ve Asya’nın geri kalanı
arasında bir sınır idi. M.Ö. 585 yılında Medler ile Lidyalılar arasında yapılan Kızılırmak savaşı, bu bölgede olmuştur. Önceleri Lidyalılarla Persler arasında bir
sınırdı. Bu savaşta Lidyalılar yenildi, böylece Persler sınırlarını Ege denizine genişletti.
Bölgenin Yağış Miktarı ve
Ortalama Sıcaklıklar
Yağış Miktarı :
Kırıkkale’de 1975-2006 yılları arasındaki 32 yıllık yağış ortalaması 378,3 kg
/m3’tür.
2007 yılı toplam yağış miktarı ise
137,7 kg/m3’tür.
Sıcaklık:
2006 yılı kış aylarında İç Anadolu’da en yüksek ortalama sıcaklık, 13,2 derece
ile Kırıkkale’de gerçekleşmiştir.
2006 yılında İç Anadolu’da yaz aylarında en yüksek ortalama sıcaklık, 25.1 derece ile Kırıkkale’de gerçekleşmiştir.
bir damla hayat
35
Kırıkkale’de
Suyun 70 Yıllık
Hikayesi
Şehrin kurulduğu günden itibaren başlayan su problemi
uzun bir süre çözülememiştir. Günü kurtarmaya yönelik ve
ihtiyacı karşılamaktan uzak plansız çalışmalar, Kırıkkale’nin su
problemini bir dönem, gittikçe çözülemez bir duruma getirmiştir. Ayrıca düzensiz büyüme de düzensiz bir şebeke
sistemi oluşmasına neden olmuştur.
Yeni kuyular, yeni terfii merkezleri ve yeni şebekeler, suyun
kaynağı ve iletim hatlarının yetersizliği yanında, su depolarının eski ve küçük olması, problemi çözümsüz bırakmıştır.
Bu konuda 1994 yılında yapılan çalışmalar da yeterli
olmamıştır.
2004 yılından itibaren su konusunda Belediyenin başlattığı
ve uygulamaya koyduğu kalıcı somut adımlar, Kırıkkale’nin 20
yıllık içilebilir su ihtiyacı karşılanmıştır.
bir damla hayat
36
bir damla hayat
37
Kuruluşundan
Günümüze
Kırıkkale’de Su
Kırıkkale, Belediyelik olduktan sonra Makine ve Kimya Endüstri Kurumu Fabrikalarının kurulmalarına müteakip şehir büyümeye başlamış, buna paralel olarak
oluşan idari ve işçi lojmanları ile işçi sayısı artışına bağlı olarak yeni kurulan mahallelerde su ihtiyacı ortaya çıkmıştır. İlk içme suyu projesi 1940’lı yıllarda yapılmıştır.
Kırıkkale’nin ilk içme suyu planı
bir damla hayat
38
Yapılan ilk içme suyu çalışması, Halifeli deresindeki yeraltı suyunu şehre getirmeyi amaçlamıştır.
Gelişmekte olan şehrin ilk oturum merkezi Fabrikalar Mahallesi, Cumhuriyet
Meydanı ve Çarşı Camii civarları olduğundan bu bölgenin tamamına hakim
olan Güzeltepe’ye ilk su deposu inşa edilmiş, 18 km mesafede bulunan Halifeli deresinde açılan kuyulardan sağlanan su, 450 mm pik borularla Güzeltepe’deki 600 m3’lük su deposuna getirilmiştir. Bu depodan da şehrin ilk su şebekesi
olan 7609 m. uzunluğundaki 75 mm ila 200 mm arasında değişen pik borularla şehre verilmiştir.
Günümüzde halen Halifeli Su Hattı ve şebekedeki pik borular kullanılmaktadır. Halifeli deresinden sağlanan Halifeli suyu, halk arasında tatlı su olarak bilinmekte ve be-
bir damla hayat
39
ğenilmektedir. Bu suyun kalitesinden ve beğenilmesinden dolayı su alma yapısının
bakımları zaman zaman yapılmıştır. Sular ilk yıllarda kuyulardan pompalarla çekilmekte iken, daha sonra açılan drenaj sistemi sayesinde cazibe ile enerji harcamadan alınmaya başlanmıştır. Halifeli deresinin ortasına yapılan drenaj sistemi, yüzeyden 7.50 mt derinlikte ve derenin tamamını Kuzey-Güney yönünde kesen bir sistemdir. Her iki yöne doğru yapılan ve yerin 7,50 mt altında kapalı galerilerle toplanan su, buradan borularla şehre ulaşmaktadır. Günümüzde bu tesislerin atıl kal-
bir damla hayat
40
maması ve şehrimizde içilebilir tatlı su kaynağı olarak sebil çeşmelerinde kullanılabilmesi için Belediyemizce 2007 yılında Halifeli kaptajında yenileme ve drenajın
kapanan gözeneklerini açmaya yönelik bir çalışma yapılmıştır. Drenaj sisteminin
tamamı, boydan boya taban derinliği 10 mt açılarak kaynaktaki suyun Kaptaja girişi yeniden sağlanmıştır. Kaptajın suyun geliş yönündeki yapılan bu çalışmada çıkartılan toprağın yerine suyun toplanması için drenaj boruları, çakıl ve kum malzeme dolgusu yapılmıştır.
bir damla hayat
41
Halifeli suyu yağışlara bağlı olarak debisi değişen bir yeraltı su kaynağıdır. Bu nedenle yağışların az olduğu yıllarda yeraltı su seviyesinin çok daha derine düşmesi ile su alma yapısına giriş olmadığı için mevsimsel olarak su kesilmektedir. Bu
durum son yıllarda özellikle sık yaşanmaktadır.Yeraltı su seviyesinin yükseldiği bahar aylarından itibaren su, yeniden şehre verilebilmektedir. Belediyemiz, doğal
olan ve kullanıcılar tarafından beğenilen bu su kaynağını, şehrimizin ilk kaynağı
olması nedeni ile korumak ve halkımızın hizmetine sunmak için yaşatmaya çalışmaktadır. İleriki yıllarda yapılacak çalışmalarla bu su kaynağımızdan daha fazla istifade etmek hedefimizdir. Halifeli suyu, masrafsız ve doğal bir sudur.
Şehrin gelişimine göre 1950 ile 1970 yılları arasında Halifeli hattından gelen su
ile şebekeye ilaveler yapılarak geçici çözümler üretilmeye çalışılmıştır. Bu dönemde düzensiz büyümeye bağlı olarak Güzeltepe su deposuna gelen su, yeni oluşan Yenimahalle ve Çalılıöz semtlerinin ihtiyacına yönelik olarak da kullanılmıştır. Çalılıöz’de oluşturulan ve yurt dışından getirilen ailelere yönelik göçmen evleri bölgesine ve Yenimahalleye su veren Çallıöz su deposuna su, yine
buradan verilmiştir. Ayrıca Nokta mevkii ve eski Samsun yolu, Rasattepe civarı
da bu dönemde oluşmaya başlamıştır. Buralara da yine bu dönemde Güzeltepe su deposundan çekilen hatlarla su verilmiştir.
Şehirde su problemi, bu dönemlerden itibaren artmaya başlamıştır. Hızlı ve düzensiz büyüyen Kırıkkale’ye, şehrin tek su kaynağı olan Halifeli suyu, artık yetmemektedir. Düzensiz büyüme, beraberinde düzensiz bir şebeke sistemi oluşmasına neden olmuştur. 1940’lı yıllarda yapılan ve pik borulardan oluşan düzenli ağ
sistem şebekeye ileriki yıllarda yapılan ilaveler ise tamamen ihtiyaca yönelik çalışmalardır. Bu nedenle yeni mahalleler oluştukça ve yeni evler yapıldıkça su boru hattı en ucundan biraz daha uzatılarak yeni evlere su sağlanmış ve bir dal sistem şebeke oluşmuştur. Su kaynağının tek olması ve su deposundan uç uca eklenen su hattı ile şehrin su ihtiyacını karşılamak, artık mümkün değildir.
Bu durum 1970’li yılların başına kadar devam etmiştir. 1970-1975 yılları arasında şimdiki Başpınar stadyumunun bulunduğu bölgeden Belediye Garajına doğru olan bölgeye, Köy Hizmetlerince 5 adet derin sondaj kuyusu açılmıştır. Ayrıca Çullu özü bölgesine de 5 adet sondaj kuyusu açılmıştır. Bu bölgelerdeki
toplam 10 adet sondaj kuyusundan sağlanan su, önce Başpınar bölgesinde
bir damla hayat
42
(Gündoğdu Mahallesi) yapılan terfii merkezine ulaştırılıyordu. Bu terfii merkezi ile birlikte aynı yıllarda Gündoğdu, Çalılıöz, Yuva, Karşıyaka, Güzeltepe su depoları, ardından Kırıkköy Mezarlık bölgesine Kırıkköy 1 ve Kırıkköy 2
su depoları inşaa edildi. Bu su depolarını birbirine bağlayan su isale (iletim) hatları oluşturuldu. Tüm bu çalışmalar 1970–1980 yılları arasında yapıldı. Ancak
şehrin hızlı ve plansız gelişmesi, su problemlerinin çözümünü gittikçe güçleştiriyordu.
Yapılan çalışmalar, günü kurtarmaya yönelik ve ihtiyacı karşılamaktan uzak plansız çalışmalar olduğundan Kırıkkale’nin su problemi, gittikçe çözülmez bir hal almıştı. Su kullanımının arttığı aylarda bazı semtlerde gün aşırı, bazı semtlerde iki
veya üç günde su alınır hale gelmişti.
Şebekede kullanılan borular, çoğunlukla vatandaşın kendi imkanları ile aldığı kalitesiz ve dayanıksız malzemelerden oluşmakta, bu da şebekede sık sık arızalar
meydana getirmekte, şehre sağlanan suyun % 60’lık bir bölümünün kaybolmasına sebep olmakta idi.
1980’li yıllardan itibaren yeni su kaynağı arayışları başladı. Mevcut kaynakların yetersizliği ve yeraltı suyundaki azalış nedeni ile yeni su kaynağı olarak Kızılırmak Nehri
bir damla hayat
43
2004 yılında
Belediye Başkanı
Veli KORKMAZ’ın
göreve gelmesi ile
daha önceden
durdurulan ve Silah
Terfi Merkezi
önünde kalan
2 hatlı 1.600.mm çelik
boru hattı
çalışmaları
yeniden başlatılmış,
Kırıkköy su
depolarına ilave hat
yapılmıştır.
seçildi. 1983 yılından itibaren Kızılırmak Nehri kenarında bulunan Celal Bayar Parkı içerisine açılan
Keson kuyulardan alınan sular, Silah Fabrikası yanına kurulan Silah Terfii Merkezi ile önceleri Çalılıöz
ve Güzeltepe su depolarına, ardından da Kırıkköy
su depolarına verilmeye başlandı.
Ancak şebeke yetersizlikleri nedeni ile sağlanan
bu su da, kesintileri yok edemedi. Özellikle yaz
aylarında kesintiler daha da artmaktaydı. Bu nedenle Kızılırmak Celal Bayar Parkına açılan kuyu
sayısı önceleri 5 iken daha sonra 14’e çıkarıldı.
Ayrıca Çullu özündeki ekonomik ömrünü dolduran kuyuların yerine yeni derin sondaj kuyuları açıldı.
bir damla hayat
44
Şehir şebekesinin yetersizliği nedeni ile İller Bankasınca 1979 yılında başlatılan
yeni şebeke yapımı, ancak 1995 yılında tamamlanabildi.
Şu anda kullanılan şehir içme suyu şebekesi 930 km. uzunluğunda olup, en küçük boru çapı 100 mm., en büyük çap ise 800 mm’den oluşmaktadır. Şehirde
yeni yerleşim bölgeleri dahil su şebekesi olmayan mahalle, cadde ve sokak kalmamıştır.
bir damla hayat
45
Bu şebekenin tamamlanmasıyla su kaçaklarının önüne geçilmiş olsa da, şehirde
süregelen su problemi, yaz aylarında gün aşırı kesintiler yapılarak devam etmiştir.
Su probleminin tamamen ortadan kaldırılabilmesi amacı ile Kızılırmak’tan düzenli su alabilmek için Kapulukaya Barajı’nın yapımına Belediye tarafından katılım ücreti ödenmiştir.
Baraj inşaatı tamamlandıktan sonra İçme Suyu Arıtma Tesisi yapımı, yeni ilave
su depoları ve su isale (iletim) hatları yapımı için İller Bankası ile çalışmalar başlatılmış, 1994 yılında içme suyu arıtma tesisi ihalesi yapılarak aynı yıl temeli atılmıştır.
Bu dönemde yine Kızılırmak kenarındaki Celal Bayar Parkı içerisinde açılan Keson
kuyulardan alınan su, Silah Terfii Merkezine ilave ikinci bir Terfii Merkezi ve ikinci bir
su iletim hattı yapılarak Kırıkköy su depolarına ulaştırılmıştır.
Bütün bu çalışmalara rağmen şehrin su ihtiyacı yine karşılanamamıştır.Yeni kuyular,
yeni terfii merkezleri ve yeni şebekeler, suyun kaynağında ve iletim hatlarındaki yetersizlik yanında, su depolarının eski ve küçük olması nedeniyle de problemi çözümsüz bırakmıştır.
1999 yılına kadar şehirde toplam 11.500 m3 kapasiteli su depoları bulunmakta
idi. Bu depolar eski olduklarından çok su kaçırıyorlardı. Şehrin günlük su ihtiyacının 45.000 ila 50.000 m3 olduğu dönemde 11.500 m3 toplam depo kapasitesi ile
şebekeye su verilmeye çalışılıyordu. Aynı zamanda kuyular ve terfii merkezlerinin enerji hatları şehir elektriğine bağlı olduğu için yapılan 1 saatlik
enerji kesintisi, 24 saatlik su kesintisine sebep oluyordu.
Toplam kapasiteleri 2.000 m3 olan ve büyük çatlakları bulunan Kırıkköy 1 ve Kırıkköy 2 su depolarından, Çalılıöz, Güzeltepe, Bağlarbaşı, Kaletepe, Etiler, Sanayi ve
Rasattepe sırtlarına su verilmekteydi. Depoların bu kadar geniş bir alana hizmet
vermesi, aslında çok zordu. Bu depolar küçük olduğu, çıkışları da küçük borularla
yapıldığı için şebekeye istenilen su bir türlü aktarılamıyordu.
1994 yılında temeli atılan ancak bir sel felaketi ile temel aşamasında su baskınına uğrayan İçme Suyu Arıtma Tesisi ile su isale (iletim) hatları ve su deposu
yapımına ancak 1999 yılında başlanmış ve 2001 yılında bitirilebilmiştir. Ancak bu
bir damla hayat
46
bir damla hayat
47
Bugün itibari ile
şehrin muhtelif
semtlerindeki
59.000 m3 ve
Alandağ’daki
5.000 m3 toplama
deposu ile
64.000 m3 su depo
kapasitesine
ulaşılmıştır.
tarihten itibaren şehre su verilmeye başlanabilmiştir. Aynı Proje kapsamında 2 adet 1.600 mm
çelik borularla Silah Terfii Merkezi önüne kadar
su getirilmiş, buradan da eski hatlara su verilerek
Çalılıöz ve Kırıkköy su depoları beslenmiş, ayrıca
Karşıyaka ve Yuva mahallesi tarafına da su verilmiştir. 1999 yılında Kırıkköy su depolarının temeli de atılmış, ancak inşaat tamamlanamamıştır.
İçme Suyu Arıtma Tesisinin 2001 yılından itibaren şehre su vermeye başlamasına rağmen, su
depoları ve iletim hatlarının yetersizliği burada da
bir damla hayat
48
kendini hissettirmiş, Kapulukaya Barajı’ndan alınan su, İçme Suyu Arıtma Tesisinden geçirilip şehre verilirken, iletim hatlarındaki eski hatların arızaları ve yeni devreye alınanların arızaları ile şehirde zaman zaman kesintiler meydana gelmeye
başlamıştır.
Bu dönemde de halkımızın suyun içilebilirliği noktasındaki beklentisi karşılanamamıştır. Kızılırmak Nehri, içme suyu kriterlerini sağlamasına rağmen içerisinde bulunan yüksek oranlı sülfat, sertlik, clorür ve diger organik maddeler suyun tadı bozmakta, içilmesini zorlaşmakta ve tat bozukluğu meydana getirmektedir.
bir damla hayat
49
T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI REFİK SAYDAM HIFZISSIHHA MERKEZİ
BAŞKANLIĞI GIDA GÜVENLİĞİ VE BESLENME ARAŞTIRMA
MÜDÜRLÜĞÜ'NÜN MUHTELİF TARİHLERDEKİ ANALİZ RAPORLARI
15.01.08
ARITMA TESİSİ
ÇIKIŞ SUYU
28.07.08
ARITMA TESİSİ
GİRİŞ SUYU
Renk (Pt-Co Birimi)
normal
normal
Bulanıklık ( NTU Birimi )
normal
normal
Koku
normal
normal
PARAMETRE
Tat
….
pH
7.88
7.88
o
İletkenlik (20 C, μS/cm)
TÇM (180 oC, mg/l)
Amonyum (mg/)
<0,05
Nitrit (mg/l)
<0,05
<0,05
Nitrat (mg/l)
<2
<1
Sodyum (mg/l)
230.4
176.2
44
44
Klorür (mg/l)
286.3
292.2
Sülfat (mg/l)
395.32
383.3
Arsenik (μg/l)
11.25
12.1
0.4
<0,2
Toplam Sertlik (FrS)
Kadmiyum (mg/l)
Nikel (μg/l)
<0,4
Bakır (μg/l)
Krom+6 (μg/l)
<0,05
<1
3.1
<0,05
Alüminyum (μg/l)
25.7
4.3
Demir (μg/l)
21.7
94.8
Civa (μmg/l)
0.24
<0,2
Antimon (μg/l)
4.8
Mangan (μg/l)
Kurşun (μg/l)
0.001
bir damla hayat
50
<1
DÜNYA
SAĞLIK ÖRGÜTÜ (WHO)
TS 266
İÇME SUYU
STANDARTLARI
28.07.08
YENİ RO TESİSİ ÇIKIŞ SUYU
15
20
normal
5
5
normal
Yok
Yok
normal
normal
6.5-8.5
6.5 £ pH £ 9.5
6.8
2500
140
0.5
<0,05
0.5
<0,05
50
50
<1
200
200
7
1000
....
5
250
250
11.9
250
250
2.1
10
10
<0,5
3
5
<0,2
20
<1
2
2
<0,05
200
200
<1
....
200
2
500
50
1
1
5
5.0
<0,2
0.1
bir damla hayat
51
<1
2004 yılında göreve gelen Belediye Başkanı Veli KORKMAZ, Kırıkkalenin hizmet
önceliklerini belirlemiş ve bu çerçevede ilk olarak şehrin içme suyu ihtiyacına
yönelik projeyi başlatmıştır. Daha önceden durdurulan ve Silah Terfii Merkezi
önünde kalan 2 hatlı 1.600. mm çelik boru hattı çalışmaları başlatılmış, Kırıkköy
su depolarına ilave hat yapılmıştır. Aynı zamanda su depolarının inşaatları
yeniden başlatılmış ve kısa sürede tamamlanmıştır. Bu proje kapsamında 20042008 yıllarında tamamlanan su deposu ve boru hatları ise;
Karşıyaka su deposu 5.000 m3
Kırıkköy 1 su deposu 10.000 m3
Kırıkköy 2 su deposu 7.500 m3
Kimeski 1 su deposu 15.000 m3
Kimeski 2 su deposu 10.000 m3
2 hat 1600 mm çelik boru 12.800 mt
şeklinde gerçekleştirilmiştir.
Bugün itibari ile 59.000 m3 şehrin muhtelif semtlerinde ve 5.000 m3 Alandağ
toplama deposu olmak üzere 64.000 m3 su depo kapasitesi oluşturulmuştur.
Tüm bu çalışmalar için 40.000.000,00 YTL. yatırım yapılmıştır.
bir damla hayat
52
Bu çalışmalar yapılırken diğer taraftan suyun içilebilirliğini sağlama çalışmaları da
başlatılmıştır. 2004 yılında İller Bankasına Belediye Meclisi’nce verilen yetki
çerçevesinde İller Bankası Etüt Plan ve Yol Daire Başkanlığı’nca fizibilite ve proje
ihalesi birlikte yapılmıştır. Ancak İleri Arıtma kuran firmalar, proje yapmak yerine
inşaat yaptıkları için ihaleye katılım olmamıştır. Bu nedenle 2005 yılında ihale, İller
Bankasınca bu defa yalnızca fizibilite yapılmak üzere yenilenmiştir. 2005 yılındaki
fizibilite çalışması bir yıldan fazla devam etmiştir. 2006 yılı içerisinde teslim alınan
fizibilite çalışmasında, Kızılırmak suyunun arıtılabilmesi ve istenilen kalitede su
elde edilebilmesi için arıtma çeşitleri araştırılmıştır.
Fizibilitede kimyasal arıtma, iyon değiştirme ve membran teknolojileri ile ilgili
çalışmalar yapılmıştır. Bu çalışmalarda membran teknolojisinin dışında kalanlar,
Kızılırmak suyunun arıtılmasında başarısız olmuştur.
1150 km’ lik uzunluktaki bir nehirde ve düzensiz bir su rejiminde kirlenme
kaçınılmazdır. Bu kirlenmelerin, Türkiye’de ve şehrimizde de bulunan eski
tesisimizde giderilmesi mümkün değildir. Ülkemizde kurulu olan İçme Suyu
Arıtma Tesisleri, Çökeltme tip tesisler olup, bu tesisler, suyun fiziki arıtımını
bir damla hayat
53
gerçekleştirebilmektedir. Bu nedenle Kızılırmak suyunun maruz kaldığı ve Sivas
Kızıldağ’dan itibaren güzergahı boyunca evsel-endüstriyel ve zirai atıklar, ancak
Reverse Osmosis (membran) teknolojisi ile arıtılabilmektedir.
Belediyemiz 2006 yılında fizibilite çalışmaları neticelenmesine müteakip inşaatın
finansmanını İller Bankası’ndan temin etmiştir. İller Bankasının yeni dönemdeki
çalışma sistemi gereğince Belediyemize sağlanan 25.370.000 YTL. kredi, proje
karşılığı bir kredidir. Aynı zamanda Bankanın yeni uygulaması gereği ihaleler
Belediyece, yapımın kontrollüğü ise müşterek yapılmaktadır.
Bu nedenle Belediyemiz 2006 yılında Reverse Osmosis (membran) ünitesi
yapımı ihalesini başlatmıştır. Yapılan ihale, üç aşamalı olarak gerçekleştirilmiştir.
Birinci aşamada yeterlilik, ikinci aşamada teknik teklifler, üçüncü aşamada ise mali
teklifler alınmıştır. Kamu İhale Kanunu gereğince son aşama olan Mali Teklife, en
az 3 firmanın katılımı mecburidir. Ancak ilk ihalemize 3 katılımcının birisi gelmediği ve sayı ikiye düştüğü için iptal olmuştur.
Akabinde yapılan çalışmayla Belediyemiz ikinci kez ihaleye çıkmıştır. Bu ihalede,
proje ve yapım birlikte yapılmıştır. İhalemize Amerika, İspanya, İsrail, Almanya gibi
ülkelerin firmaları, Türk firmalarla ortaklık yaparak katılmışlardır. İhaleyi bir Türk
bir damla hayat
54
Firması olan MPE Mühendislik A.Ş. 25.370.000.YTL (KDV dahil) bedelle en uygun
fiyatı vererek kazanmıştır. İhalenin ardından ilgili firma çalışmalara hemen başlamış,
Belediyemizin de titiz kontrolü sayesinde, 10 ay gibi kısa bir sürede, proje ve yapım
işi gerçekleştirilmiştir.
İhale kapsamında eski tesisimiz yeniden revize edilerek ön arıtma yapması
sağlanmıştır. Bu tesiste fiziki bir arıtma gerçekleştirilmektedir. Buradan alınan su,
Reverse Osmosis tesisinin daha uzun ömürlü ve sıhhatli çalışmasına sağlayacak
olan Ultrafiltrasyon ünitesine verilmektedir. Ultrafiltrasyon ünitesi, eski tesisden
geçebilen ve çapları 0,1 mikrondan daha küçük, yani mevcut tesis, mikrofiltrasyon veya diğer usullerle giderimi mümkün olmayan partikülleri tutmaktadır.
Ultrafiltrasyon membranları 0,01 ile 0,10 mikro metre gözenek aralığına sahiptir. Bu sayede sudaki bulanıklığı, SDI (gizli bulanıklık) bakteri, virüs, mikro organizmalar, kolloid maddeleri, askıdaki maddeleri, v.b. maddeler alınmaktadır. Bu
sayede Reverse Osmosis membranları yüzeyinde tabaka oluşması önlenmektedir.
Ultrafiltrasyon ünitesi 800 m2 alana sahip bina içerisinde 960 adet membrandan
oluşmaktadır. Burada ikinci ön arıtmadan geçen su, 3.000 m3’lük besleme deposuna alınmaktadır. Besleme deposundan 3 adet 1890 m3/saat su verebilen alçak
basınç pompaları ile alınan su, 5 adet jumbo tip kartuş filtrede bulunan 75 adet
kartuş filtrelere verilmekte ve Reverse Osmosis öncesi üçüncü ön arıtma
yapılmaktadır.
Kartuş filtrelerden geçen su, yüksek basınç pompaları ile toplam 90.720 m3 /gün
kapasitesi olan ve 5 üniteden oluşan toplam 800 adet vessel içerisinde bulunan
4800 adet membrandan oluşan Reverse Osmosis ünitesine verilmektedir.
Reverse Osmosis Ünitesi Membranları, gözenek aralıkları 0,0001mikrondan daha
küçük mikron küçüklüğündedir. Bu gözenek aralığından ancak saf halde su geçebilmektedir.
Görüldüğü gibi toksit maddeler (zehirli), organik maddeler ve su da çözülmüş
maddeler dahil hiçbir kirletici madde, Reverse Osmosis (membran)den geçememektedir.
bir damla hayat
55
Reverse Osmosis tesisinden geçen su, saf ve agresif bir su olduğundan, korozotif
bir etkisi vardır. Bu nedenle korozotifliğini almak için Reverse Osmosis çıkışında
son arıtmaya tabi tutulan suya Karbondioksit ve Kalsiyum hidroksit mineralleri
eklenmektedir. Bu şekilde son arıtma yapılan su, şehrimize verilmektedir.
Kırıkkale Belediyesi olarak, gururla söyleyebiliriz ki, 2004 yılından itibaren
yaptığımız su iletim hatları ve su depoları sayesinde Kırıkkale’yi, sürekli su kesintisi yaşayan bir şehirden, su kesintisi olmayan bir şehre kavuşturduk. Şimdi ise
başlattığımız ve gerçekleştirdiğimiz projeler sayesinde, Türkiye’deki bütün iller
arasında memba kalitesinde en tatlı suyu içen bir şehir haline getirdik.
bir damla hayat
56
TERS OSMOS YOLU İLE ARITILAN MADDELER
VE GİDERİM ORANLARI
Kalsiyum
93-98
Fosfat
95-98
Sodyum
92-98
Siyanid
85-95
Magnezyum
96-98
Sülfat
96-98
Potasyum
92-96
Tiyosülfat
96-98
Manganez
96-98
Silikat
92-95
Demir
96-98
Silisyum Dioksit
80-90
Aluminyum
96-98
akteri
99+
Bakır
96-98
Sertlik
93-97
Nikel
96-98
Radyoaktivite
93-97
Kadmiyum
93-97
Nitrat
90-95
Gümüş
93-97
Boron
50-70
Çinko
96-98
Borat
30-50
Civa
94-97
Fluorid
92-95
Çinko
96-98
Polyfosfat
96-98
Civa
94-97
Ortofosfat
96-98
Klorür
92-95
Kromat
85-95
Amonyum
80-90
Arsenik
94-98
Bromid
90-95
Kurşun
95-98
REVERSE OSMOSIS ÜNİTESİ SU GİRİŞ VE ÇIKIŞ DEĞERLERİ
AĞIR
METAL
Antimon
Arsenik
Alüminyum
Bakır
Kadmiyum
Kurşun
Krom
Nikel
Selenyum
Civa
BİRİM
Arıtma tesisi Reverse
Osmosis
giriş suyu
(maksimum değer)
Arıtma tesisi Reverse
Osmosis
cıkış suyu
(okunan değer)
μg/L
μg/L
μg/L
μg/L
μg/L
μg/L
μg/L
μg/L
μg/L
μg/L
4.9
15.11
25.7
0.016
1.09
<1
0.04
<0
<0
1
<0,5
<0
1
<0
<0,2
<1
<0
<0
<0
<0,2
bir damla hayat
57
Yamula, Hirfanlı,
Kesikköprü ve Kapulukaya Barajlarıyla
beslenen Kızılırmak’tan içme suyunu
karşılayan Kırıkkale ve civarında su kaynağı
sıkıntısı, yok denecek seviyededir.
İçme Suyu Arıtma Tesisi
Kızılırmak Nehrinde akış güzergahına göre;Yamula Barajı, Hirfanlı Barajı, Kesikköprü Barajı ve Kapulukaya Barajları kurulu bulunmaktadır. Dolayısıyla bahse
konu 4 barajın olması, Kırıkkale civarında su kaynağı sıkıntısını yok denecek seviyeye indirmektedir.
Arıtma tesisi kapasitesi yaklaşık 200.000 m3/gün’dür. Arıtma tesisinden Kırıkkale (merkez), Keskin, Yahşihan, Hacılar, Hasandede, Bahşılı, Çerikli yerleşkeleri,
günlük toplam yaklaşık 50.000 m3/gün su almaktadır.Yani tesis kapasitesi açısından uzun bir dönem sorun yoktur. Ancak Sungurlu (Çorum) yerleşkesi de tesisimizden su alacaktır. Bu miktar da yaklaşık 4.000 m3/gün olacaktır. İleriye dönük düşündüğümüzde ise yaklaşık 54.000 m3/günlük bir sarfiyat söz konusudur.
Tesisimizde şu an inşaatı tamamlanmış olan Reverse Osmosis ünitesi ile birlikte yukarıda bahse konu kirlilik ve kötü etkiler giderilmiştir. Kurulan ek ünite kapasitesi 90.720 m3/gün’dür.Tesis Ağustos 2008 tarihinde işletmeye alınmıştır. Bu
şekilde ve yeni yapılan ek ünite ile birlikte, nüfus projeksiyon hesapları ile şehrimizde ve arıtmadan su alan yerleşim bölgelerinde 20 yıllık bir süre için su
problemi ortadan kaldırılmıştır.
bir damla hayat
58
Kırıkkale İçme
Suyu Projesi,
şehrin 70 yıllık su
problemini tarihe
gömen ve
Türkiye’de bir ilk
olma özelliği
taşıyan bir projedir.
bir damla hayat
59
Kapasitesi yaklafl›k
200.000 m3/gün olan
ar›tma tesisinden
K›r›kkale (merkez),
Keskin, Yahflihan
Hac›lar, Hasandede,
Bahfl›l›, Balifleyh,
Çerikli ve Sungurlu
yerleflkeleri, günlük
toplam yaklafl›k
54.000 m3/gün su
almaktad›r.
bir damla hayat
60
bir damla hayat
61
ana hatları ile
arıtma tesisi
• GİRİŞ VE HAVALANDIRMA YAPISI
• DURULTUCU ÜNİTESİ
• FİLTRE ÜNİTESİ
• REVERSE OSMOSIS ÜNİTESİ
• KİMYA ÜNİTESİ
• KLORLAMA ÜNİTESİ
• GERİ YIKAMA ÜNİTESİ
• TEMİZ SU TANKI
• TERFİİ ÜNİTESİ
Giriş ve Havalandırma Yapısı
Alanı=850m2 Hacmi=1500m2
Ham su, baraj tüneli içinde bulunan 1500 mm çapında motor ve el kumandalı kelebek vanadan alınmaktadır. Ham su, buradan tesise 2 adet 1600 mm'lik
çelik borudan oluşan 2876 m uzunluğundaki isale hattıyla iletilmektedir. Gelen
su, barajın alt kısmından alınması nedeni ile ham suda karşılaşılması muhtemel
kötü kalite koşullarını hafifletmek ve sudaki oksijen oranını arttırmak amacı ile
2 m serbest düşülü ve 4 basamaklı kaskat havalandırıcıda havalandırma işlemine tabi tutulur.
bir damla hayat
62
bir damla hayat
63
Bu tesis, ülkemizde
flehir ve kasabalar
için kurulan ilk ve
ülkemizin bulundu¤u
co¤rafi bölgede
en büyük tesistir.
bir damla hayat
64
bir damla hayat
65
Durultucu Ünitesi
Her bir durultucu ünitesinde 1adet hızlı karıştırma odası (mikser) bulunmaktadır. Karıştırma odasında ham suya kostik, kireç ve aktif karbon çözeltileri dozlanmaktadır. Ayrıca bu odada hızlı karıştırma işlemi yapılarak çözeltilerin suya homojen olarak dağılması sağlanmaktadır. Karıştırma odalarından sonra ham su,
durultucu yavaş karıştırıcılı havuzlara geçer. Burada pıhtılaşma başlar. Ham su, buradan durultucu ünitesine geçer. Her bir durultucu ünitesi, durultucu besleme
kanalı ve durulmuş su toplama kanalının her iki tarafında üçer adet olmak üzere tertip edilmiş olan iki adet düz tabanlı plakalı tipinde durultucudan oluşmaktadır.
Ultrafiltrasyon Üniteleri
bir damla hayat
66
Girişte havalandırılan ham su, karıştırma odalarında kimyasalların verilmesinden
sonra durultucu tanklarına gelmektedir. Her bir kısma ait 1 adet olmak üzere
toplam 4 adet durultucu ünitesi ve 4 adet düz taban durultucu tankı bulunmaktadır. Her bir durultucunun hacmi 1025 m3 olup, maksimum akımda durultucu bekleme süresi 45 dakikadır.
Ham suya katılan kimyasallar, suyun içinde bulunan askıdaki katı maddeleri birleştirip flok oluşumuna neden olur. Oluşan floklar, durultucuda çamur blanketini oluşturur. Çamur blanketinden geçmek suretiyle durultulan su, durulmuş su
kanalları vasıtasıyla toplanmakta ve buradan savakla ana toplama kanalına boşalmaktadır. Ana kanalda toplanan durulmuş su, buradan filtre ünitesine gitmektedir. Durultucularda oluşan çamur blanketinin yoğunluğunun artmaması için içlerindeki çamur, gezer köprü diye tabir edilen ekipman ile vakumlanarak çamur
galerilerine boşaltılır.
Filtre Ünitesi
Durultma işlemine tabi tutulan su, filtre bloğuna gelmektedir. Filtre ortamı olarak
çakıl tabakası ile desteklenmiş granülometrik kumun kullanıldığı cazibeli hızlı filtreler, durulmuş su içindeki durultma işlemi ile uzaklaştırılamayan askıdaki katı maddeleri tutmaktadır.
Her bir kısma ait 14 adet olmak üzere toplam 28 adet filtre ünitesi bulunmaktadır. Her bir filtre150 lt/sn’lik maksimum filtreleme hızına göre dizayn edilmiştir.
bir damla hayat
67
bir damla hayat
68
Reverse Osmosis Ünitesi
Alanı=3550 m2
Filtre ünitesinden alınan su, Reverse Osmosis ünitesine ait ilk ön arıtma için Ultrafiltrasyon ünitesinden geçirilir. Buradan 3000 m3’lük belseme su deposuna
alınır. Besleme deposundan alçak basınç pompaları ile ikinci ön arıtma olan kartuş filtrelerden geçirilen su, daha sonra yüksek basınç pompaları ile Reverse
Osmosis membranlarından geçirilerek arıtılır. En son olarak remineralizasyon
yani son arıtma işlemine tabi tutulur.
bir damla hayat
69
bir damla hayat
70
Kimya Ünitesi
Alanı=2504m2
Kimya ünitesi, tesise gerekli olan kimyasal maddelerin stoklanması, istenilen çözeltilerin hazırlanması ve durultuculara gönderilmesi için gerekli ekipmanlarla
donatılmıştır. Ham suya, sudaki sertliği gidermek için kostik tatbik edilmektedir.
Kostik, sıvı olarak temin edilmektedir. Gelen Kostiğin stoklanması ve dozlanması için 3 adet (Her biri 30 ton kapasiteli) tank vardır.
Sülfürik asit, temiz suya, klor temas odasında PH düzeltmesi için tatbik edilmektedir. Konsantre asit (% 98 H2SO4 ), her bir kısımda 90 ton kapasiteli 2 adet depolama tankında depolanmaktadır. Verilecek asidin dozu, dozlama noktalarında
suyun PH değerine göre yapılmaktadır.
Kireç, suya, çöktürücü, yumuşatıcı ve dezenfektan olarak görev yapması için verilmektedir.Tesiste 70 mg/lt’ye kadar kireç dozlaması mümkündür. Kireç toz olarak temin edilir ve herbiri 30 ton kapasiteli, mikserli üç ayrı dozlama tankında
çözelti haline getirilerek kullanılır. Bu oluşan çözelti, faal tanktan dozlama pompaları emme hattına iletilmek üzere iki devirdaim pompasından biri vasıtasıyla
çekilmektedir.
Klor Ünitesi
Alanı=834m2
Klor, 900 kg kapasiteli tanklar içinde temin edilmektedir. Her bir sıradaki ilk üç
tank faal, diğerleri yedektir. Sıvı haldeki klor otomatik tank değiştirme aracılığıyla klor tanklarından çekilmektedir. Sıvı klor, bir elektrik ısıtmalı evaporatör vasıtasıyla gaz haline dönüştürülmekte ve bu gaz, vakum prensibi ile işleyen klor çözeltisi besleme klorinatörleriyle ölçümlenerek tatbik noktasına dozlanmaktadır.
bir damla hayat
71
Geri Yıkama Ünitesi
Filtre kumlarının yıkanması sonucu, yıkamada kullanılan suyun toplanması için çift
kompartmanlı bir havuz tesis edilmiştir. Atık su filtre geri yıkama suyu, tahliye kanalından bu havuza cazibe ile gelmektedir. Burada toplanan atık suların ham su giriş kanallarına iletilmesi için 3 adet dalgıç pompa monte edilmiştir. Bu pompalar, su
seviyesine göre otomatik olarak çalışarak suyu, ham su giriş kanalına iletmektedir.
Toplam kapasite 2268 m3’dür.
bir damla hayat
72
Terfii Ünitesi
Alanı=3565m2
Temiz su tankında depolanan işlenmiş su, terfii istasyonunda 3 adedi Keskin ilçesine ve 12 adet de diğer yerleşkelere ait olmak üzere toplam 15 adet motopompla sevk edilmektedir. Keskin motopompları 160 kw'lık olup saniyede
60 lt su basabilmektedir. Diğer 12 motopomp ise 560 kw'lık ve saniyede 180
lt su basmaktadır.Terfideki tüm motopomplar, SCADA sistemi ile karşıdaki depo seviyesine göre otomatik olarak devreye girip çıkmaktadır.Tüm bu işlemler,
terfiideki bilgisayar vasıtasıyla izlenip müdahale edilebilir durumdadır.
bir damla hayat
73
İşletme Binası
Alanı=336m2
İşletme binasında bürolar, eğitim salonu, konferans salonu, kontrol merkezi ve
tesis işletmesinde gereken testlerin yapıldığı kimya laboratuarları mevcuttur.Tesis SCADA sistemine bağlı olup, bilgisayar tarafından kontrol edilebilir haldedir.
bir damla hayat
74
Laboratuar
Yeşilvadi Su Arıtma Tesisleri Laboratuarında barajdan gelen ham su’dan başlayarak, arıtılan suyun şehir şebekesine iletilmesi kademeleri arasında, yapılan bütün arıtma işlemleri, her gün rutin olarak kontrol edilir ve suyun arıtılmasında
optimum çalışma şartlarının sağlanması için tesise düzenli olarak bilgi verilir.
Yeşilvadi Su Arıtma Tesisleri Laboratuarında; Bulanıklık (NTU), PH, Bakiye Klor,
Alüminyum (Al), Sertlik (°FS), Alkalinite (CaCO3), Nitrit (NO2), Demir (Fe),
Mangan (Mn), Sülfat (SO4), Klorür (Cl), İletkenlik ve Organik madde analizleri
yapılmaktadır.
bir damla hayat
75
Barajdan gelen ham
suyun arıtılarak şehir
şebekesine iletilmesi
kademeleri
arasında, yapılan
bütün arıtma
işlemleri, hergün
rutin olarak kontrol
edilmektedir.
bir damla hayat
76
bir damla hayat
77
Kırıkkale Belediyesi çalışıyor.
Kırıkkale geleceğe emin adımlarla
ilerliyor.
bir damla hayat
78
Katkılarıyla
Bağdat Caddesi No: 420 34740 Suadiye - İstanbul - Türkiye
Tel: +90 (216) 361 21 32 / +90 (216) 362 81 17 Fax: +90 (216) 362 81 31
NQF!NQFDPNUStXXXNQFDPNUS

K›r›kkale`de Su bir damla hayat

Transkript

Benzer belgeler

Made in Turkey/Italy

The Holy See

BASIN BÜLTENİ

Untitled