ICEM Kimya ve İlaç Konferansı Raporu 29 Kasım

ICEM Kimya ve İlaç Konferansı Raporu 29 Kasım

çind ekiler
Giri
1. Sektö rler
1.1.
1.2.
1.3.
1.4.
1.5.
1.6.
1.7.
1.8.
Tarım bilimleri ve tarım kimyasalları
Boyalar
Sanayi gazları
Vücut bakım ve ev temizlik ürünleri
Plastikler ve polimerler
Kimyasal elyaf
laç sanayisi
Özel kimyasal maddeler
2. Endüst riy el politika konu ları
2.1.
2.2.
2.3.
2.4.
2.5.
Üçl ü Sorumlul uk ve Sürdürülebil ir Gelime
SAICM
REACH
Enerji ve hammadde giderleri
Biyoteknoloji
3. Send ika ların önündeki sorun lar
3.1. Birlemeler ve iktisaplar
3.2. Gelecekle ilgili öngörüler: Piyasalarda deime – istihdamda
deime
3.3. Avrupa ’da sosyal diyalog / EMCEF ve ECEG
4. Send ika lar küresel da yanım a örgüt lüyor
4.1. Küresel sözleme: Rhodia, Fransa
4.2. Küresel sendika aları
4.2.1. BASF
4.2.2. DuPont
4.2.3. Novartis
4.2.4. laç aı
4.3. Dayanıma giriimleri
1
Giri
Kimyasal madde ve ilaç ikolu küresel ekonomide ana aktördür. Salık
hizmetlerindeki gelimeler, gelitirilen yeni aktif maddeler, gelecee yönelik ve
çevre dostu teknolojilerin uygulanması bu sektörün özel rolü kadar
sorumluluunu da belirliyor.
ILO’nun tahminine göre, kimyasal madde ve ilaç ikolundaki istihdam dünya
ölçeinde 14 milyon insanı kapsıyor. 2005 yılında kimyasal madde ve ilaç
sektöründeki irketlerin toplam satıları 1.776 milyar avroya ulatı.
Kimyasal madde sektöründe dier sektörlerde pek rastlanmayan bir küresel a
oluumu var. Genellikle bu sektör uluslararası ibölümündeki gelimelerin
öncüsüdür. Bu konuda u birkaç örnei vermek mümkün:
•
•
•
laç sanayisi aratırma merkezleri, önde gelen üniversitelerin civarında,
özellikle ABD’nin dou kıyısında younlaıyor.
laçların test edilmesine yönelik çalımalar daha çok Hindistan’da yapılıyor.
Burada tıp pratisyenlerinin yeterlik düzeyleri Batı’dakinden farklı deil, ama
ilaçların test edildii deneklerin maliyeti çok daha düük.
Petrokimyasallarda özellikle ilk aamadaki rafinaj süreçleri Ortadou’ya
doru sürekli ve düzenli bir kayma gösteriyor.
Ayrıca, sendikalar ve üyeleri, çokuluslular arasındaki “çekimelerin” olumsuz
sonuçlarına maruz kalıyor. Rakip irketler ele geçiriliyor; buna karılık, irket
yönetimleri artık ana ura alanları içinde görmedikleri için, birtakım iletmeleri
elden çıkarıyor. Bu durum, yöneticilerin pahalı danımanlar yardımıyla uyguladıkları
stratejiler beklenen sonucu vermeyince, faturayı çou zaman iini kaybederek
ödeyen çalıanlar arasında belirsizlik yaratıyor.
Bu hızlı gelime, Alman kökenli Hoechst, Fransız kökenli Rhone-Poulenc, sviçre
kökenli Ciba-Geigy ve ABD kökenli Union Carbide gibi bazı küresel irketlerin
ortadan silinmesine yol açıyor.
ktisaplarla ya da bölgesel bir irketin büyümesi sonucunda, Koch Industries
(ABD), Huntsman (ABD), Ineos (Britanya), Sabic (Suudi Arabistan), Sinopec (Çin)
ve Dr. Ranbaxy (Hindistan) gibi yeni küresel aktörler ortaya çıkıyor.
Dünya pazarlarında Hindistan ve Çin kökenli irketlerin daha fazla boy göstermesi
tesadüf deil. Dünyanın en fazla nüfuslu bu iki ülkesindeki muazzam ekonomik
büyüme, hemen hemen bütün tanınmı kimyasal madde gruplarının buralarda
üretim tesisleri kurmasına yol açtı. Bu ülkelerdeki yerel irketler yabancı
irketlerden hisse satın alıyor ve dünya pazarlarında baarıyla rekabet ediyorlar.
Aynı süreç Ortadou’da da iliyor. Bölgedeki irketler kendi ülkelerindeki
petrokimyasalların ilk rafinaj aamalarını üstlenmek ve bu ürünleri Avrupa’ya ya
da Asya’ya istedikleri gibi verebilmek için ellerindeki muazzam petrol ve gaz
rezervlerini kullanıyorlar.
Bunlar, dünyadaki bütün sendikaları u ya da bu ekilde etkileyen, sektördeki
çarpıcı gelimelerden sadece birkaçı. Bu gelimeler endüstriyel politika ve
2
örgütsel politika konularında belli beceriler gerektiriyor. Raporumuzun
konularından biri de budur.
1. Sektörler
Bu bölümde tek tek sektörlerin durumları incelenmekte, gelimelerinin gelecekte
ortaya koyabilecei sorunlara deinilmektedir.
ICEM Sekretaryası bu yılın dünya konferansında gelecekteki muhtemel gelimeleri
deerlendirmek, önümüzdeki yıllara ilikin eylem planını ortaya koymak, dünya
ölçeindeki endüstriyel ve sendikal politikaları ve i gündemindeki öncelikleri
tanımlamak istiyor.
1.1. Tarım bilimleri ve tarım kimyasalları
Ciba-Geigy ve Sandoz’un Novartis’i (1996) oluturmak üzere ve Rhone-Polenc ile
Hoechst’in Aventis’i (1999) oluturmak üzere birlemeleriyle, kimyasal madde
endüstrisinin mümkün olduu kadar geni bir ürün yelpazesi sunmak yerine belli
alanlara odaklandıına tanık olduk. Yaam bilimleri çerçevesinde ele alınan tarım
bilimleri ve tarım kimyasalları önceleri ilaç ve tarım kimyasalları alanında irketler
kurulmasına yol açtı. Ama birkaç yıl sonra bu yaklaım terk edildi ve tarım bilimleri
ile tarım kimyasalları ayrı bir alan olarak baımsızlatı.
Bu ise tohum ve tarımsal koruma sanayilerinde irketlerin daha da
younlamasına yol açtı. Bugün 6 çokuluslu irket dünya piyasasının yaklaık
yüzde 80’ine hakim.
irket
Syngenta (sviçre)
Bayer (Almanya)
Monsanto (ABD)
DuPont (ABD)
BASF (Almanya)
Dow Chemical (ABD)
Dierleri
%
2 005 pazar payı
18,5
16,8
14,5
11,5
9,4
7,7
21,6
Kaynak: Wirtschaftswoche, 19.09.2006
Syngenta ve Monsanto sırf tarım irketleri olmakla birlikte, dier dördü daha
geni yelpazeli gruplardır, ama yine de her birinin kendi ura alanı vardır.
Sözgelimi, BayerCropScience’ın yöneticisi Eylül 2006’da, grubun kazancının
hedeflenen yüzde 25’in altında yüzde 22 olarak gerçeklemesi nedeniyle, dünya
ölçeinde 19.000 iyerinden 1.500’ünün elden çıkarılmakta olduunu açıkladı.
Kimya endüstrisinin dier sektörlerinin ve dier faaliyet alanlarının ancak hayal
edebilecei rakamlardır bunlar. BASF’ın tarımsal koruma alanıyla ilgili
faaliyetlerinden benzer düzeyde kazanç saladıı belirtiliyor. Syngenta da dünya
ölçeinde 19.000 istihdam alanından 500’ünü elden çıkardıını açıkladı.
Cironun büyük bir bölümü zararlı ot, mantar ve böcek öldürücüler gibi geleneksel
tarımsal koruma ürünlerinden kaynaklanmaktadır. Öte yandan, büyük irketler,
modası geçmi ya da düük kâr getiren ürünleri özellikle gelimekte olan
3
ülkelerdeki küçük irketlere satma veya piyasaya sundukları kimyasal madde
yelpazesini esaslı bir ekilde azaltarak portföylerini temizleme eilimindedirler.
Yeni kimyasal maddelerle ilgili aratırma ve gelitirme çalımaları da yeniden
tırmanıa geçmi bulunuyor. Bu konuda ilginç bir örnek, danımanlık kuruluu
Agranova’ya göre, Japonya’nın gösterdii gelimedir (ICIS Chemical Business, 1218 Haziran 2006).
Bir baka trend ise tohum alanındaki gelimedir. Bu alanda sektördeki büyük
irketler, özellikle ABD’de, tohum irketlerini satın alıyorlar. Bu faaliyet alanı
gelecek yıllarda daha da önem kazanacak gibi görünüyor.
Genetik yapısı deitirilmi ürünlerin yetitirilmesinde birçok sanayi ülkesinde
muazzam bir artı var. 2000’de, 44,2 milyon hektar genetik yapısı deitirilmi
ürün yetitirildi. 2005 itibariyle bu rakam iki katına çıkarak 90,0 milyon hektara
ulatı.
Bu alanda ülkeler itibariyle daılım öyle:
Ülke
ABD
Arjantin
Kanada
Brezilya
Çin
Dier
%
P ay
59
20
6
6
5
4
Kaynak: VCI, Mayıs 2006
Genetik teknolojisi hızlı bir gelime göstermekle birlikte, özellikle sanayi
ülkelerinde nüfusun büyük bölümü, genetik yapısı deitirilmi gıda maddelerini
kullanma konusunda ciddi kukular taımaya devam ediyor.
Ne var ki genetik yapısıyla oynanmı ürünlerin besin zincirine girmemesi, ama
dier ürünlerin (sözgelimi biyolojik olarak çözülebilir plastiklerin ve biyodizele
dönütürülen soya yaı, hayvani ya ve atık sebze yaı gibi organik yaların)
temelini oluturması halinde, yeil teknoloji irketler için cazip bir alandır.
Fakat kamuoyunda eletirilerin odaklandıı nokta da tam bu alandır. Salık
açısından tehlike içeren tarım koruma maddelerinin kullanılmasıyla ilgili haberler
(ABD’de mahkemelerde açılan birçok davada sözgelimi DuPont ve onun piyasadan
çekilen ürünü Benlate mantar öldürücüsüne atıfta bulunulması), Hindistan’da fide
dikilmesinde çocuk emeinin kullanılmasıyla ilgili haberler ve Avrupa ile Asya’da
tarımsal ürün genlerinin yapısının deitirilmesine yönelik kukucu tutumun
belirginlemesi irketlerin itibarına zarar veriyor ve zaman zaman onların
sektördeki gelimesini ve mali performanslarının deerlendirilmesini dorudan
etkiliyor.
Syngenta gibi bazı irketler sosyal sorumluluklarını kabul ediyor, sivil toplum
örgütleri ve sendikalarla tartımaya açık davranıyorlar. ICEM’in küresel çerçeve
sözleme görümelerinde bu noktanın dikkate alınması gerekiyor.
4
1.2. Boyalar
Bu sektör, kimya ikolunun kimi bölümlerinin aksine, yeni yüzyılın balangıcından
itibaren herhangi bir ini henüz yaamı deil. Bunun nedeni dünyada inaat
sektöründeki kesintisiz hızlı büyümede yatıyor. Bu sektöre dünya ölçeinde bir
avuç irket hakim. Bu irketler sadece iç mekân ve dı cephe boya ve koruyucu
maddeleri daıtmakla kalmıyorlar, dier kimyasal sektörlere de el atmı
bulunuyorlar. Bunun örnekleri arasında Akzo Nobel, BASF ve PPG sayılabilir.
Dierleri ise bir dizi çok özel boyada uzmanlamıtır.
2005 satıları yönünden en büyük 10 firma unlardır:
Sıra
1
2
irket
Akzo Nobel
PPG
Ülke
Çalıan
sayısı
Satı
milyar $
(sadece
boya
deil)
Hollanda
61.340
15,4
ABD
30.800
10,2
Dier
faaliyet
alanları
Tuz üretimi,
kâıt
kimyasalları,
yangın
söndürücüler
ve ilaçlar
(Organon)
Klor-alkali
kimyası, düz
cam üretimi
5
3
SherwinWilliams
ABD
29.434
7,19
4
DuPont
Coatings and
Color
Technologies
ABD
5
Imperial
Chemical
Industries
Birleik Krallık
31.910
10,0
6
BASF AG
Almanya
80.945
50,6
7
Valspar
ABD
7.540
2,71
8
SigmaKalon
Hollanda
10.000
2,32
9
Nippon Paint
Japonya
2.152
1,88
10
RPM
ABD
6,15
9.213
3,00
Kendi daıtım
aı bulunan saf
boya
kimyasalları
Dünyanın en
büyük oto
vernik üreticisi
ve titanyum
dioksit üreticisi
Niasta, sanayi
tutkalları,
aromatik
maddeler
(Quest)
Plastik,
performans
ürünleri, temel
kimyasallar,
petrol ve gaz
çıkarımı
(Wintershall)
ve tarım
kimyasalları
Saf boya ve
vernik irketi
Geni bir
uygulama
alanına yönelik
vernik
Saf boya ve
vernik irketi
Boya, vernik ve
dierleri
1.3. Sanayi gazları
Deiik uygulama alanlarıyla sanayi gazlarına bir süredir artan bir talep var.
Kimyasal madde üreten gruplar dünyanın her yerinde harıl harıl yeni tesisler
kuruyorlar ve yeni tesislerin her zaman –demir veya kara yolundan tankerle ya da
hava ayırım tesisleriyle salanacak- sanayi gazlarına ihtiyacı var. Birçok kimyasal
süreç, kimyasal tepkimeleri kontrol etmek veya istenmeyen tepkimeleri önlemek
için saf gazlar gerektiriyor. Saflık derecesi yüksek gazlar mikroçip üretiminde de
kullanılmaktadır.
Büyük sanayi gazı irketlerinin özellikle mühendislik ve proses teknolojisi birikimini
yutan, büyüme halindeki bir baka alan da gazdan-sıvıya-dönütürme
teknolojisidir. Plastik monomerler ile türevlerinin üretiminde ham petrolün yerini
giderek doalgazın almasıyla, büyük gaz yataklarının nihai kullanıcıdan uzakta
olması ve bir boru hattı balantısının gereinden uzun ve kârsız olması halinde,
bu teknoloji gerçek ilevini ortaya koymaktadır.
Avrupa’nın en kuzeydeki kenti olan Hammerfest’te (Norveç) ve Arap
Yarımadası’ndaki Katar’da ilk büyük tesisler proje ya da yapım aamasında
6
bulunuyor. Norveç’teki proje Statoil için 800 milyon avroluk bir yatırım anlamına
geliyor ve Linde grubunun tarihindeki en büyük inaat iini oluturuyor.
Sanayi gazlarının bir baka kullanım alanı ise tıptır. Birçok sanayi ülkesinde
nüfusun yalanmasıyla ve Hindistan, Çin ve Brezilya gibi hızla gelimekte olan
ülkelerde müreffeh bir orta sınıfın olumasıyla, solunumla ilgili gazlara duyulan
ihtiyaç arttı.
Bu sektörde dünya ölçeinde satılar, bir önceki yıla oranla yüzde 12,5 artarak
2004’te 44,5 milyar dolara ulatı. 2005 satıları ise yüzde 10 artıla 49 milyar
dolara yükseldi (kaynak: Spiritus Industrial Gas Consulting).
Dünya pazarına sekiz grup hakim. Bu sekiz grup birlikte toplam sanayi gazı
ihtiyacının ’ünden fazlasını karılıyor. Geriye kalan yüzde 22,3 ise küçük ve
çou bölgesel 4.000 irket arasında bölüülüyor. Eylül 2006’da BOC grubunun
Linde AG tarafından devralınmasıyla, pazardaki küresel aktörlerin sayısı yediye
dütü.
irket
Air Liquide (Fransa)
Praxair (ABD)
Air Products (ABD)
Boc Group (Birleik Krallık)
Linde (Almanya)
Taiyo Nippon Sanso (Japon)
Airgas (USA)
Messer (Almanya)
Dier
Ç alıanlar
35.900
27.306
19.500
30.572
41.383
7.496
P azar payı %
19,6
13,9
12,6
11,8
11,0
04,6
10.300
3.762
03,0
01,4
22,3
Kaynak: Spiritus Industrial Gas Consulting
Aralık 2005’te, ICEM üyesi sendikalardan FNV Bondgenoten (Hol.) ve Centrale
Generale’nin (Belç.) giriimiyle Blanberge’de deiik Avrupa ülkelerinden içi
temsilcileri ve onların sendikaları bir araya geldiler. ICEM Sekretaryası, sektördeki
ve tek tek gruplardaki gelimeler üzerine ve Linde AG Avrupa letme Konseyi’nin
karılıklı iletiimi gelitirme projesi üzerine toplantıya rapor sundu.
1.4. Vücut bakım ve ev temizlik ürünleri
7
Bu sektör nihai tüketicilere dorudan ulaan az sayıdaki sektör arasında yer
alıyor. Sınırlı büyüklüüne ramen bu alan çok farklı ürün gruplarını ve bazı
uzmanlık kazanmı iletmeleri kapsıyor.
Sektörde geleneksel kâıt grubu Kimberley-Clark da var. Bu ABD irketi kârının
büyük bölümünü kâıt mendil, tuvalet kâıdı, kâıt havlu gibi ürünlerden
kazanıyor. Dier bütün irketler özellikle kozmetik ürünleri, ev temizlik ürünleri,
vücut bakım ürünleri gibi kimyasal madde içeren ürünlerin daıtımıyla
uraıyorlar.
Ne var ki dünya lideri konumundaki grup, esas olarak gıda alanında faaliyet
gösteren British-Dutch Unilever Group’tur.
Asya-Pasifik ile Ortadou’nun zengin müterilerinin oluturduu yeni pazarları
hedeflemesinin yanı sıra, sektördeki bu gruplar, geçmite görmezden gelme
eilimi içinde oldukları yeni alanlar da kefediyorlar. Sözgelimi son yıllarda erkek
bakım ürünlerinin ve kozmetik malzemesinin satı ve pazarlamasında artı
gözleniyor.
Satılardaki bu artıa ramen younlama sürüyor. Sözgelimi, Ekim 2005’te,
Procter&Gamble, rakibi Gillette’i 57 milyar dolara devralarak erkek vücut bakımı
sektörüne giriini tamamladı.
Ürün yelpazesini son derece daraltan Unilever ise farklı bir strateji izliyor.
2005’in sonlarında ve 2006’da Unilever dondurulmu gıda sektörünü elden
çıkarırken, Avrupa letme Konseyi, ekonomik sorunların sadece irket satmakla
çözülmeyeceine ve yönetimin irketin özünü zayıflatmakta olduuna
kamuoyunun dikkatini çekmek için basın açıklamaları yaptı ve çeitli protesto
giriimlerinde bulundu. ICEM üyesi örgütler de bu protestoya katıldılar.
2005 itibariyle dünyanın en büyük 10 vücut bakım ve ev temizlik malzemesi
üreticisi:
Sıra
irket
1
2
Unilever (Hl/BK)
Procter&Gamble (ABD)
3
4
5
6
7
8
9
L’Oreal (Fr)
Kimberley-Clark (ABD)
Colgate-Palmolive (ABD)
Gillette (ABD)
Kao (Jap.)
Avon (ABD)
Reckitt Benckiser (Birleik
Krallık)
Shiseido (Jap.)
10
Çalıanla
Satı milyar
r
dolar
223.000
54,4
110.000
68,2
52.403
57.000
35.800
28.700
19.143
49.000
19.900
17,2
15,9
11,4
10,5
8,7
8,15
7,46
24.184
5,98
1.5. Plastik ve polimerle r
Proses kimyası geni bir temel materyal yelpazesinin çıkı noktasıdır.
8
Olefin Kimyası:
HDPE, LDPE, polyester ve PVC gibi birçok olefin grubu etilen ve propilenden
üretilir. Genellikle imalatçı firmalar büyük petrol irketleriyle sıkı iliki içindedir.
Olefin kimyası alanında faaliyet gösteren en büyük 9 irketin 2005 itibariyle
durumları öyle:
Sıra
1
2
3
4
5
6
7
8
9
irket
Satı
milyar $
BASF, Alm.
50,63
ExxonMobil Chemical, ABD
27,78
Mitsubishi Chemical, Jap.
18,23
Innovene (INEOS),
15
Bir.Kral.
SABIC, Suudi Arabistan
18,23
Asahi Kasei, Jap.
11,87
Reliance Industries, Hind.
15,21
Huntsman Inc., ABD
12,96
Sumitomo Chemical, Jap.
10,97
Ç alıanlar
küsur
80.945
veri yok
33.496
8.000
16.000
25.401
12.113
10.800
19.036
Burada ilginç bir nokta, Hindistan’dan Reliance Industries Ltd.’in bugün dünyanın
en büyük polyester imalatçısı olmasıdır.
BP veya BASF gibi büyük grupların petrokimyasalların ilk rafinaj aamasını elden
çıkarması (Basell ortak yatırımındaki hisselerin 2005’te INEOS grubuna satıı) ve
dier firmaların bu hisseleri kapatması, bu sektördeki yeni stratejik dorultuyu
gösteriyor.
Plastik
Olefinin dıında, rafinaja dayanan çeitli plastik ürünler var. Bu ürünler çok özgül
özelliklere ve sanayide yaygın bir kullanıma sahip. Sözgelimi, poliüretan sadece
inaat sektöründe deil, ayakkabılarda ve arabalarda da kullanılıyor.
Polikarbonatlar CD’ler ve DVD’lerde, ayrıca otomotiv sektöründe kullanılıyor. Bu
ürün yelpazesini, elektronik endüstrisiyle ilgili bazı özgül ürünler ve bir dizi
sentetik kauçuk ürün tamamlıyor.
Sıra
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
irket
Satı milyar
$
BASF, Alm.
50,63
Dow Chemical, ABD
46,3
DuPont, ABD
28,45
ExxonMobil Chemical, ABD
26,78
Bayer, Alm.
32,43
Total, Fr.
26,44
Formosa Plastic, Taiwan
3,67
Innovene (INEOS), Bir.
15
Kral.
Shell Chemicals, Bir.Kral.
29,50
Mitsubishi Chemical, Jap.
18,23
Çalıanlar
80.945
42.413
60.000
veri yok
93.700
112.877
4.892
8.000
küsur
8.500
33.496
9
1.6. Kimyasal elyaf
Kimyasal elyaf dünya ölçeinde tüm iplik üretiminin yüzde 60’ını oluturuyor. Onu
yüzde 38 ile pamuk ve yüzde 2 ile yün izliyor. Dünya ölçeinde toplam elyaf
üretimi 2005’te 63,7 milyon tona ulatı (kaynak: CIRFS).
Kimyasal elyaf iki türlü üretilir. Selüloz-kimyasal-elyafı kimyasal olarak
deitirilmi doal hammaddedir (sözgelimi selüloz). Bu gruba viskoz, asetat,
suni ipek, vb. girer.
Kimyasal elyaf elde etmenin öbür yöntemi ise sentetiktir. Bu gruba poliakril,
poliamid, PVC, polyester, polietilen, vb. girer.
Dünyada kimyasal elyaf üretiminin yüzde 79’u Uzakdou’da, geriye kalanı ise
ABD, Batı Avrupa ve Japonya’da gerçekleiyor. Hindistan’ın Reliance Industries
Ltd. irketi, en önemli kimyasal elyaf olan polyester alanında en büyük imalatçı.
Dünyanın en büyük kısa lifli viskoz üreticisi de Hindistan’dan Aditya Birla adlı bir
irket.
Çin’in kimyasal elyaf üretimi geçen yıl 16,29 milyon tona ulatı. Bu sayede Çin
dünya üretiminin yüzde 25,58’ini gerçekletiriyor.
Çin’in üretiminin 2003’ten bu yana 5 milyon ton artmasından anlaılıyor ki bu
ülkede kimyasal elyaf üretimi önümüzdeki yıllarda büyümeye devam edecek ve
dünya pazarındaki payını daha da artıracak. Öte yandan, Çin piyasasıyla ilgili bazı
gözlemciler kapasite fazlası konusunda uyarıyorlar. Gerçekten, kapasite kullanımı
son üç yılda yüzde 78’den yüzde 62’ye dümü bulunuyor. Bunun nedenlerinden
biri, Çin’in kimyasal elyaf ürünleri ve tekstil endüstrisi üzerindeki sürekli fiyat
baskısının yanı sıra, hammadde maliyetlerinin yükselmesidir.
Avrupa, Japon ve ABD irketleri koruyucu i elbiseleri ve sürekli büyüyen ev dıı
giysi piyasasına yönelik yüksek teknolojili elyaf üretiminde uzmanlaıyorlar. Bu
piyasadaki geliimi bekleyip görmek gerekiyor.
1.7. laç sanayisi
Hem orijinal hem jenerik reçeteli ilaçların ve reçetesiz ilaçların dünya ölçeinde
toplam satıı geçen yıl 300 milyar doları atı.
En çok satılan ilaç grupları ülser tedavisiyle ilgili olanlar, kolesterol düürücü
ilaçlar ve anti-depresanlardır.
Küresel yalanma ilaç endüstrisinin tırmanıa geçme nedenlerinden biridir: 65 ya
üzerindeki kiiler birçok ilacı genç kuaa oranla üç kat daha fazla kullanıyor.
Fakat Çin, Hindistan, Brezilya ve Rusya gibi ülkelerdeki ekonomik büyüme ve
refah artıı salık hizmetlerinin gelimesine yol açıyor. Gelir düzeyindeki yükseli
ve yaam biçimlerinin deimesi ancak müreffeh toplumlarda rastlanan
rahatsızlıkları artırıyor. Sözgelimi, Novartis 2005 yıllık raporunda u saptamayı
yapıyor: Tahminen 160 milyon Çinli’nin hipertansiyonu var, 20 milyon Çinli ise
eker hastası.
10
Sözü geçen ülkelerde ekonomik durumun iyilemesi, etkin tedavi talebinde büyük
bir artıa yol açıyor. 2004’te Çin ekonomisi yüzde 9,8’lik bir büyüme gösterdi,
ama ilaç satıları yüzde 22,5 arttı. Hindistan’da nüfusun ancak yüzde 35’i ihtiyaç
duyduu ilaçlara ulaabiliyor. Novartis Yönetim Kurulu Bakanı Daniel Vasella bu
artıın 2020’de yüzde 80’e varacaını tahmin ediyor.
ABD’de ilk biyoteknoloji irketinin kurulmasından ve özellikle 1976’dan bu yana,
münhasıran yeni ilaç aratırması yapan irketlerin sayısı arttı. Bu alandaki
aratırmalar 1980’lerde ve 1990’larda ciddi bir tırmanı gösterdi. Büyük ilaç
irketleri genellikle yeni kurulmu bu irketlerle ibirliine girme eilimi
gösteriyorlar.
Sözgelimi çok sözü edilen ve Roche’un sattıı, gribe karı koruyucu ilaç
Tamiflu’nun aktif maddesi ABD’deki bir genetik mühendislii laboratuvarının
ürünüdür. Bu tür durumlarda ilaç grubu daıtımı ve büyük ölçekli üretimi salar,
biyoteknoloji irketi ise kârdan pay alır. Aktif maddenin fiyaskoyla sonuçlanması
halinde, riski üstlenen hep biyoteknoloji irketidir.
Ne var ki kendini kabul ettirmi biyoteknoloji irketleri genellikle büyük ilaç
gruplarının yan kuruluları olurlar. Chiron artık Novartis’e balıdır ve Serono’yu
Almanya’daki Merck KgaA devralmıtır. En büyük on biyoteknoloji irketini öyle
sıralayabiliriz:
irket
Amgen, ABD
Genentech, ABD
Biogen Idec, ABD
Genzyme, ABD
Serono, sviçre
Applera, ABD
Chiron, ABD
Gilead Science, ABD
MedImmune, ABD
Invitrogen, ABD
Satı milyar
dolar
12,43
6,63
2,42
2,73
2,59
1,95
veri yok
2,03
1,24
1,19
Çalıanlar
2005
18.000
7.000
4.000
8.500
4.750
4.500
5.400
2.500
2.400
4.800
Yeni bir ilacın gelitirilmesi müthi para yutan bir itir. Dünya piyasa lideri Pfizer
yeni bir ilacı gelitirmenin maliyetini 1,5 milyar dolar olarak belirlerken, rakipleri
ortalama 0,8 milyar dolardan söz etmektedirler (Reuters 27 Kasım 2005). Bu
nedenledir ki sektördeki gruplar üzerinde bu maliyet rakamlarına uygun kâr elde
etme baskısı hayli fazladır.
Bu balamda, piyasada büyük baarı gösterecek hiç deilse bir pilot ilacın
bulunması özellikle önemlidir. Pilot ilaç derken kastedilen, piyasada 1 milyar
dolardan fazla satıı olan ilaçtır. Satıı yüksek olan bir ilacın patent hakkı sona
erince, bir baka ilacı piyasaya sürmek hayati önem taıyor. Aratırma kanalları
bosa, yeni birlemeleri düünmenin zamanı gelmi demektir.
Belli piyasa gözlemcileri, umut vaat eden birçok aktif maddenin deneme
aamasında olduu GlaxoSmithKline için iyi bir gelecek öngörüyorlar. Dier
irketler ise kaygıyla bu maddelerin patent haklarının sona ermesini bekliyorlar. Bu
yıl Sanofi-Aventis, ilacın orijinaliyle aynı aktif maddeyi içeren daha ucuz bir taklit
ürünü piyasaya süren jenerik bir ilacın daıtımcılarına karı ABD’de dava açtı. Bu
11
durum, irketin 2011 yılına kadar patent hakkı bulunmasına ramen, kan
younluunu azaltıcı Plavix’in gelirinde önemli bir kayba yol açtı. Plavix grubun en
çok satılan ikinci ilacıdır.
ABD dıında, hemen hemen bütün büyük ilaç piyasaları ulusal salık sistemleri
çerçevesinde düzenlemeye tabi tutulmutur. Bütün Avrupa ülkelerinde
hükümetler salık harcamalarını kısma arayıı içinde. laçlar, hastane tedavisinden
sonra, hükümetler için en büyük ikinci maliyet faktörü. irketler fiyat belirleme
politikalarını haklı gösterme konusunda giderek zorlanıyorlar.
Bu noktada iki gelime öne çıkıyor. Bir yandan, dünyanın iki numaralı jenerik ilaç
üreticisi Sandoz, Almanya’da ilaçlarının yüzde 40’ının fiyatını 1 Haziran 2006’dan
itibaren yüzde 25 oranında düürdüünü açıkladı (Handelsblatt, 24 Mayıs 2006).
Genel olarak dünya pazarında jenerik ilaç irketleri arasında bir younlama
gözleniyor. Teva Amerikan rakibi IVAX’ı ele geçirdi, Sandoz Alman irketi Hexal’ı,
zlanda’dan Actavis ABD irketi Alpharma’yı, Ranbaxy Alman irketi Betapharm’ı,
Barr Pharmaceuticals ise Hırvat Pliva Grubunu devraldı. Bunlar son iki yıldaki en
büyük devir ilemleri.
2005’ten bu yana dünyanın en büyük 10 jenerik üreticisi firma unlar:
Sıra
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
irket
Teva, srail
Sandoz,
Almanya/sviçre
IVAX, ABD
Watson Pharma, ABD
Alpharma, ABD
Barr Pharma, ABD
King Pharma, ABD
Ranbaxy, Hindistan
Mylan Labs, ABD
Andrx, ABD
Satı milyar
$
5,25
3,05
Çalıanlar
veri yok
1,65
553,6
milyon
1,31
1,77
1,27
1,26
1,06
veri yok
3.844
1.400
14.700
13.397
1.900
2.795
7.195
2.900
1.680
Avrupa ilaç pazarındaki ikinci gelime, pazarlamadaki orta vadeli deimedir.
Danımanlık firması Brüggemann&Freunde’nin tahminlerine göre, pazarlama
departmanlarının imdiye kadar sahip olduu üstünlük azalmaya yüz tutmu
bulunuyor. Bu tahmin, Alman ilaç firmalarının 250 pazarlama ve daıtım
yöneticisiyle ilgili bir ankete dayanıyor. Çarı merkezlerinin, elektronik postanın,
ürün web sayfalarının, e-postayla gönderilen bültenlerin ve online reklamın önemi
giderek artacak ve bu durum, satı temsilcisi alarının son derece yüksek
maliyetlerinin dümesine yol açacak. Bu ise istihdamın daralması demektir.
imdiye kadar örgütlenmenin özellikle pek iyi olmadıı bu alanlarda, sendikalar
varlık gösterebilmiler ve yeni gelimeleri sorgulayabilmilerdir.
2005’te, satı itibariyle en büyük 10 ilaç irketi unlardır:
Sıra
irket
Satı milyar
$
Çalıanlar
12
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Pfizer, ABD
Johnson&Johnson, ABD
GlaxoSmithKline, BK
Sanofi-Aventis, Fransa
Novartis, sviçre
Roche, sviçre
AstraZeneca, BK
Abbott Labs, ABD
Merck, ABD
Bristol-Myers Squibb
51,3
50,5
37,27
33,77
32,56
26,98
23,95
22,34
22,01
19,21
106.000
115,600
100.728
97.181
90.924
68.218
64.900
59.735
61.500
43.000
2006’nın ikinci yarısında, tepedeki dev ilaç irketlerinde gözlediimiz birleme
dalgasından sonra, daha orta boy ilaç irketlerinin pazar konumlarını iktisaplarla
güçlendirme arayıı içine girdiklerini gözlemeye baladık.
Bu süreç, Bayer’in kazandıı, Berlin’deki Schering AG’yi ele geçirme savaıyla
baladı. Bu devir ilemi 17 milyar avro ile bütün kimya sektöründeki en pahalı
iktisap oldu. Bunun sonucunda ortaya çıkan Bayer-Schering imdi hayli büyük bir
irket. Ele geçirme savaını kaybeden Alman Merck KgaA ise, birkaç ay sonra,
Avrupa’nın biyoteknoloji lideri, sviçre’den Serano AG firmasını 10,6 milyar avro
karılıında satın aldı.
Bunu, Danimarka’dan Nycomed’in 4,2 milyar avro karılıında Altana Pharma’yı
satın alması izledi. Daha sonra, Belçika’dan UCB 4,4 milyar avroya Schwarz
Pharma’yı, ABD’li grup Gilead 2,5 milyar dolara Myogen’i satın aldı. laç
sektöründe orta boy firmalar arasındaki birleme süreci henüz sona ermi deil.
GlaxoSmithKline (GSK) son zamanlarda yepyeni bir fiyat politikası modeli ortaya
attı. irketin bir temsilcisi, Avrupa’da iki hükümetle esnek bir fiyat belirleme
sistemi uygulama konusunda anlamaya vardıklarını açıkladı. Bu anlamaya göre,
klinik incelemeler ilacın etkinlik düzeyinin yüksek olduunu gösteriyorsa, GSK’nın
fiyatı artırmasına izin verilecekti, buna karılık klinik incelemeler ilacın etkinliinin
hayli az olduunu ortaya koyuyorsa, irketin fiyatı düürmesi gerekecekti.
Bu yeni pazarlama stratejisinin ve fiyat belirleme politikasının nasıl sonuç
vereceini bekleyip göreceiz.
laç irketlerinin fiyat belirleme politikaları, AIDS, malarya ve benzeri tropik
hastalıklar, tüberküloz ve çok seyrek rastlanan ama ciddi dier hastalıklar
konusunda dünya ölçeinde yapılan tartımalarda da hayati bir rol oynuyor.
AIDS’e yol açan virüs olan HIV’nin bulatıı insanların sayısının korkutucu bir
düzeye varması –özellikle Afrika’nın güneyindeki yoksul ülkelerde-, bu konunun
sadece BM ve onun uzmanlık kuruluu Dünya Salık Örgütü tarafından deil,
çeitli sivil toplum örgütleri, vakıflar ve enstitüler tarafından da ele alınmasına yol
açmıtır. Burada büyük önem taıyan nokta sadece eitim deil, hastaların tıbbi
bakımıdır. Bu balamda, ilaç irketleri sorumluluk duygusu açısından aır
eletirilere uramaktadır.
Ne var ki artık ilaç irketleri de ya kendileri ya da bu amaçla kurulmu vakıflar
eliyle çeitli giriimlerde bulunuyorlar. Bu çabalar sayesinde birçok bölgede salık
hizmetlerinin iyiletirilmesi mümkün hale geldi. Ayrıca, ilaç irketleri kamuoyundan
13
gelen eletirilere olumlu tepki vererek gelimekte olan ülkelerde sattıkları AIDS
ilaçlarının fiyatlarını önemli ölçüde düürdüler.
Bütün bunlara ramen ICEM bu ilaçların fiyatlarının hâlâ çok yüksek olduu
kanısındadır. laç irketleri, virüse karı ürettikleri ilaçlarda en etkili aktif
maddelerden oluan karıımlar kullanmak yerine, sadece kendi ilaçlarından oluan
müstahzarlar kullanmaya devam ediyorlar. Onca yıınsal sefalet karısında,
özellikle yoksul ülkelerde bu irketlerin ürettikleri ürünlerin daha ucuz jenerik
versiyonlarını bulundurmaması ise akıl almaz bir ey.
ICEM’in dünya ölçeindeki HIV/AIDS projesi çerçevesinde, özellikle içilere ve
ailelerine yönelik salık hizmetlerinin iyiletirilmesi konusunda kendi payımıza
düeni yerine getirmeye çalııyoruz.
Dünyada artık kökünün kurutulduu düünülen ciddi hastalıklardan her hafta
sayısız insan ölüyor. Bu konuda da ilaç endüstrisi önemli bir rol oynayabilir. Bill ve
Melinda Gates Vakfı’nın özellikle tropikal hastalıklar için saladıı muazzam mali
destein ilaç endüstrisi için de örnek oluturması gerekiyor.
1.8. Özel kimyasal maddeler
Bu alan, her biri en az bir ortak özellie sahip çok sayıda kimyasal maddeden
oluur. Aralarındaki ortak özellik, bu alandaki kimyasal maddelerin farklı
aamalarda senteze tabi tutulması gereken, küçük miktarlardaki son derece
karmaık moleküller içermesidir.
Bu tür maddelerin yapısı u anlama geliyor: Özel kimyasal madde firmaları
piyasanın her alanında üretim yaparlar, ama genellikle hammadde ileyen
firmalarla nihai imalatçılar arasındaki alanda faaliyet gösterirler. Bu üretici
firmaların çou petrokimya ürünleri kullanır. Petrol fiyatlarındaki tırmanı bu
firmaların hammadde stok maliyetlerini hayli yukarı çekerken, nihai üreticiler de
özel kimyasal madde firmalarına fiyatlarını sabit tutma konusunda baskı
uyguluyorlar.
Bu ise sözgelimi dünyanın en büyük özel kimyasal madde irketlerinden biri olan
CIBA Specialty Chemicals’ın dünya ölçeinde 2.500 kadar i alanını elden çıkarma
kararı vermesine yol açtı. Özel kimyasal madde alanında hammadde fiyatları
toplam maliyetin yüzde 40-50’si kadardır.
Özel kimyasal maddeler geni bir yelpazeyi kapsar: aroma ve kokular, plastik katkı
maddeleri, gıda katkı maddeleri, pigmentler, renk verici maddeler, katalizörler,
tutumaya direnci artıran maddeler, su arıtma elemanları, tutkallar, aktif ilaç
maddeleri, vb.
Belli alanlarda yeni ülkeler piyasaya giriyor. Hindistan’da imdilerde piyasaya dier
birçok irketten daha düük maliyetle aktif ilaç bileenleri üreten çok sayıda
irket var. Bir ILO raporuna göre, Hindistan, Federal Salık leri Dairesi’nin
onayından geçmi ilaçları üreten 70 irketle, ABD dıında bu alanda en çok sayıda
irkete sahip ülkedir.
Burada u olguyu da vurgulamak gerekiyor: Satılar azaldıında, büyük ilaç
irketlerinin üretimi daha çok kendi iletmelerinde yapmaya yönelmeleri, özel
kimyasal madde firmaları üzerindeki baskıyı daha da artırır.
14
2005 itibariyle dünyanın en büyük özel kimyasal madde irketleri unlardır:
irket
Chemtura, ABD
Satı
milyar $
Çalıanlar
2,99
6.600
Clariant, sviçre
6,22
23.383
Cognis, Almanya
4,19
8.059
Dainippon Ink, Japonya
45,0
25.634
Degussa, Almanya
13.92
45.553
Eastman Chemical, ABD
7,06
12.000
Hexion Specialty Chemicals,
ABD
Hitachi Chemical, Japonya
4,47
7.000
5,13
17.065
Lubrizol, ABD
4,04
7.500
Rohm and Haas, ABD
7,99
16.519
Ürünler
Plastik ve benzin katkı
maddeleri, tutumaya direnci
artıran maddeler, yüzme
havuzu katkı maddeleri
Tekstil boyaları, temizlik
malzemesi, sanayi kimyasalları,
boya pigmentleri, tekstil katkı
maddeleri
Ya kimyası, gıda katkı
maddeleri, ya asitleri, sentetik
çözücüler
Mürekkepler, boyalar, bina
kimyası, vernik, pet ieler
Filtreler, sanayi kimyasal
maddeleri, performans
malzemesi ve özel plastik
Kimyasal elyaf, PET, vernik,
tutkallar
Isıya dirençli yüzeyler, yapay
reçine, formaldehid, boyalar
Elektronik sanayisi için
kimyasallar, vernik ve kaplama
maddeleri
Benzin ve yalayıcı katkı
maddeleri
Boya tutkalları, plastik katkı
maddeleri, akrilat, tuz
2. Endüst riy el politika konu ları
Özellikle kimyasal madde sektöründe çevrenin korunmasının ve çalıanların
güvenliinin taıdıı özel önem, yıllardır kimya sendikalarının ana eylem alanlarını
belirlemitir. talya’daki Seveso ve Hindistan’daki Bhopal felaketleri, kimyasal
üretim süreçleriyle ve kimyasal maddelerle uraırken sorumlu davranılmasının
insan ve çevre için ne kadar önemli olduunu gösterdi.
Sanayiciler bu alanda giderek daha fazla sorumluluk üstlenmek zorunda kalıyorlar.
Hem sendikalar hem de son derece eletirel davranan kamuoyu sanayicileri bu
konuda hesap vermeye zorluyor, fabrikalardaki süreçler ve çevreye yönelik
potansiyel tehlikeler konusunda bilgilenmek istiyor.
Bu nedenle sanayi çevreleri imdiye kadar kapalı üretim devreleri oluturmak, geri
kazanılabilir kimyasal maddeler kullanmak ve çevre dostu prosesler uygulamak
gibi deiik giriimlerde bulunmutur.
Ama daha yapılacak çok ey var. Bu nedenle ICEM bütün küresel giriimlere ve
sözlemelere katılıyor. Bu faaliyetler, özellikle kimya irketlerinin temsilcileri ya da
onların örgütleri ile yapıcı görümelerde bulunmanın mümkün olduu durumlarda,
içilerin ve ailelerinin çalıma ve yaama koullarının iyilemesine yol açıyor. Bu
giriimlerin en önemlilerine aaıda deiniliyor.
15
Bunların baında sektörlere yönelik sanayi politikaları konusu geliyor. ICEM’e göre
bu alanda tutum gelitirmek gerekiyor. Bu çerçevede öne çıkan konulardan biri
enerji ve hammadde maliyetlerindeki gelimedir. Enerji ve hammadde maliyetleri
kimyasal madde sektöründeki toplam harcamaları ücret artılarından, dalgalanan
döviz kurlarından ya da çevreye yönelik harcamalardan çok daha fazla
etkilemektedir. Bu maliyet kalemleri çeitli ülkelerde tesisleri bulunan çokuluslu
gruplar açısından da önemli bir rekabet faktörüdür. Bu nedenle, ICEM üyesi
örgütler kendi ülkelerinde enerji sektörüyle ilgili tartımalara giderek daha fazla
katılıyorlar.
Aynı ey yeni biyoteknolojiler konusunda da geçerli. Ücretlerin yüksek ve kalifiye
içi sayısının fazla olduu ülkelerde yeni ve güvenceli i olanaı ancak irketlerin
gelecein teknolojilerine yatırım yapması halinde yaratılabilir. ABD, srail ve
Japonya’daki gelimeler bunun nasıl gerçekleebileceini gösteriyor.
2.1. Üçl ü Sorumlul uk ve Sürdürülebil ir Gelime
Üçlü Sorumluluk dünya ölçeinde kimya sanayisinin gönüllü bir giriimidir. Fikir
Kanada kökenlidir. 1984’te Kanada’da Kimya Sanayicileri Dernei Üçlü Sorumluluk
(ÜS) konusunda belirli ilkeler yayımladı. Bu örnei zamanla bütün dier sanayici
kuruluları izledi.
Üçlü Sorumluluk kimya endüstrisinde salıa, güvenlie ve çevreye gösterilen
özenin gelitirilmesini hedefliyor. Bir irketin enerji tüketimi, atık tasfiyesi,
kimyasal maddeleri depolaması, emei ve salıı koruması ve irket içi çalıma
ortamına gösterdii özen sıkı bir ekilde incelendikten sonra, o irkete, ÜS
amblemini, ürünün deil de irketin reklamlarında üç yıl süreyle kullanma hakkı
tanıyan bir belge veriliyor. Üç yıl sonra irketin belgeyi yeniden alabilmesi için
tekrar incelemeden geçirilmesi gerekiyor. Birden çok tesis ileten irketler her bir
tesis için ayrı ÜS incelemesinden geçmek zorundalar.
2003’te Uluslararası Kimyasal Madde Dernekleri Konseyi (ICCA) bir Küresel
Bildirge yayımlayarak bu sürece yeni bir hız kazandırdı. Böylelikle tedarikçiler,
nakliyatçılar ve kimyasal madde alıverii yapanlar dahil, ürün zincirinin tümü
yükümlülüklerin kapsamına alındı. Konsey katılımcı irketlerin sayısını artırmayı
amaçlıyor.
Bu giriimin içerdii sorunlardan birini vurgulamak gerekiyor. Bir yandan, birçok
sivil toplum örgütü, balayıcı olmayan bu gönüllü giriimin yerini hukuki ve
balayıcı nitelikte kuralların almayıını eletiriyor. Öte yandan, Üçlü Sorumluluk
kriterlerinin, sözgelimi irketlere yönelik Avrupa Çevre Yönetimi ve Denetimi
Sistemi’nin (EMAS) ve uluslararası ISO 14001 standardının öngördüü çerçevenin
hayli ötesinde olduu belirtilmelidir. Bu giriimi iyerlerindeki içi temsilcileri ve
onların sendikaları için de ilginç kılan özellik, çalıma ortamında güvenliin ve
salık korumasının öngörülmesidir.
Sanayi çevrelerinin kendi verilerine göre, imdiye kadar büyük kimya
irketlerinden 100 bakan ve ICCA’ya üye 52 dernekten 44’ü Üçlü Sorumluluk
giriimine katılmı bulunmaktadır. Katılımcı irketlerin sayısının artması gerekiyor.
öyle ya da böyle, bu giriim, irketleri göreve çaırma konusunda sendikalara
özellikle iyi bir fırsat salıyor.
16
Sürdürülebilir gelime kavramının geçmii Brundtland Komisyonu’nun hazırladıı
Birlemi Milletler raporuna kadar uzanıyor. Bu kavram, kısaca, “gelecek
kuakların kendi ihtiyaçlarını karılayabilmesini tehlikeye atmadan bugünün
ihtiyaçlarını giderebilen gelime” anlamına geliyor.
Bu kısa tanımda, eko-sistemin kaynaklarındaki sınırlılık belki de göz ardı edilmi
oluyor. Genel olarak sürdürülebilirliin gerçeklemesi, çevresel, ekonomik ve
toplumsal hedeflerin eit haklar temelinde dengeli ve ezamanlı gerçeklemesi
olarak tanımlanmaktadır.
Bir ölçüde belirsizlik taıyan bu tanım, 1992 Rio Konferansı’ndaki Gündem 21 ve
Johannesburg Eylem Planı gibi, BM düzeyindeki bir dizi balayıcı bildirgeyi etkiledi.
Bu tür giriimlerin birçou ubat 2006’da kabul edilen SAICM programına
yansımıtır.
2.2. SAICM
ubat 2006’da Birlemi Milletler Çevre Programı UNEP, ilgili tarafları, Dubai’de
yapılan Kimyasal Madde Yönetimi Üzerine Uluslararası Konferans’a çaırdı.
Konferansta, Uluslararası Kimyasal Madde Yönetimine Stratejik Yaklaım
(SAICM) balıı altında yeni bir program kabul edildi.
SAICM u üç ayaktan oluuyor: Uluslararası Kimyasal Madde Yönetimi Üzerine
Dubai Bildirgesi, Ana Politika Stratejisi ve Küresel Eylem Planı.
SAICM giriiminin amacı her ülkede mümkün olduu kadar balayıcı nitelik
taıyacak bir süreç balatmaktır. Söz konusu süreç hükümetleri, kimya
sanayicilerini, sendikaları ve sivil toplum örgütlerini bir masa çevresinde bir araya
getirecektir. Bu bir araya geliin amacı, her ülke için ayrı ayrı, kimyasal madde
yönetiminin kurallarını saptamak ve ihtiyaç duyulan yasal düzenlemeleri, yasakları
ya da koruyucu kuralları belirlemektir.
Bunun devletlerin açıklanmı iradesi olduu olgusu, konferansa katılan bütün
devletlerin imzaladıı Dubai Bildirgesi’nde belirtiliyor. Bu ulusal süreçlerin nasıl
yaama geçirilecei ve kontrolünün nasıl salanacaı konusu Ana Politika
Stratejisi’nde düzenleniyor. Küresel Eylem Planı ise ulusal ve uluslararası
düzeylerde üstesinden gelinmesi gereken, akla gelebilecek ve muhtemel sorun
alanlarının tümünün dökümünü içeriyor.
Oluumunun henüz ilk aamasındaki SAICM sınırlı bir balayıcılıı olan gönüllü bir
giriim olmasına ramen, kabaca AB’nin REACH giriimiyle karılatırılabilir. u
sıralar dünyada bu balamda be bölgesel balangıç konferansı yapılıyor.
u ya da bu ülkede hükümetlerin direnme ihtimali bir yana, bu alanda özellikle var
olan sendikal katılım fırsatlarından yararlanmaya ihtiyacımız olduu için, bu yılki
ICEM dünya konferansında SAICM’nin içeriini incelemek son derece güncel ve
gerekli. Sendikaların bu alanda yeniden devreye girmesi amacıyla uluslararası
baskı oluturmak üzere ICEM’in yardımını salamak böylesi durumlarda önem
kazanıyor.
2.3. REACH
17
2001’de AB Komisyonu Kimyasal Madde Politikası Üzerine Beyaz Kitap adlı bir
rapor yayımladı. Raporun ana konusu, Helsinki’de kurulacak bir Avrupa Kimyasal
Madde Ajansı eliyle kimyasalların tescili, deerlendirilmesi ve izne balanması,
kısaca REACH, idi. AB Komisyonu bu alanda ispat yükünün tersine çevrilmesini
hedefliyordu. Yani tek tek kimyasal maddelerin tehlikeliliini kanıtlama
yükümlülüü artık resmi makamlara ait olmayacaktı. Tersine, AB sınırları içindeki
kimyasal madde imalatçıları ve ithalatçıları bu maddelerin tehlikeli olmadıını
kanıtlamak zorunda kalacaklardı.
Bunun kimya sanayicilerine getirecei ek maliyet yükü ve sektör çalıanları
açısından yaratacaı muhtemel sonuçlar, bu alanda çıkarılacak AB tüzüü
konusunda yıllar süren bir mücadeleyi ateledi. Ama artık tüzüün 2007 yılında
yürürlüe girmesi söz konusu.
AB içindeki politik tartımada, ICEM’in karde örgütü EMCEF önemli bir rol oynadı.
AB’ye ihracat yapan bütün ülkeler bu tüzüe uymak zorunda olduu için, REACH
aslında ICEM için de önem taıyor.
Çeitli aratırmalar ve tahminler, yeni kimyasal maddelerin tescil maliyetinin ilk 11
yılda 3,5 milyar avro dolayında olacaını gösteriyor.
REACH neleri düzenliyor?
•
•
•
•
•
•
Yılda 1 tondan fazla üretilen, kozmetik ve ilaç hariç, bütün kimyasallar
tescil edilmelidir.
Yıllık üretim miktarının 10 tondan fazla olması halinde bir Kimyasal Güvenlik
Raporu’nun hazırlanması gerekiyor.
Aynı kimyasal maddeyi daıtan irketler hayvanlar üzerinde yapılan
deneylerin sayısını ve maliyetini düürmek için konsorsiyum oluturabilirler.
Bu “Bir Kimyasal Maddeye Bir Tescil” (OSOR) modelidir.
Tehlikeli içeren kimyasallara, o maddenin yerine tehlikesiz bir madde
geçirilene kadar, Avrupa Kimyasal Madde Ajansı tarafından sadece geçici
izin verilecektir.
AB’de tescil edilmesi gereken kimyasalların toplam sayısının 30.000
dolayında olduu tahmin ediliyor.
Kimyasal maddenin ön tescilinden 18 ay sonra, sunulan veriler Avrupa
Kimyasal Madde Ajansı’nın internetteki sayfasında yayımlanacaktır.
2.4. Enerji ve hammadde giderleri
Enerji giderleri ve hammadde fiyatları kimya endüstrisinde önemli bir rol oynar.
Kimya endüstrisinde ilenen maddelerin büyük bir bölümünün üretimi ham petrol
ve doal gazla ilgili olduu için, ham petrol ve doal gaz fiyatları bu balamda
önemlidir. Uzmanlara göre, bunlar kimyasal madde üretiminin toplam giderlerinin
yüzde 40-50’sini oluturmaktadır.
Bu nedenledir ki ham petrol fiyatının son iki yıldaki gelimesi kimya endüstrisi
açısından büyük önem taımı ve çokuluslu irketlerin yatırım kararlarına yeni bir
itilim vermitir.
Birçok uzman ham petrol fiyatının 2006 sonundan önce 80 dolar sınırını aacaını
beklerken, fiyat Eylül’ün ikinci yarısından itibaren sürekli bir düüle 60 doların
altına indi. imdi de 40 doların altına kadar inecei yolunda beklentiler dile
18
getiriliyor. u an spot piyasada gözlenen gelimeler fiyatları hesaplamanın ne
kadar zor olduunu gösterse de, ham petrol fiyatının 2004’e oranla yüksekliini
koruyacaını belirtmek gerekiyor.
Sektörün ilk ileme aamasındaki irketler yüksek fiyatları ürünlerine daha
kolaylıkla yansıtabilirken, özel kimyasal maddelerin üretildii sektördeki irketler,
sert rekabetin yüksek fiyatların ürüne yansımasını engellemesi nedeniyle, bir
açmaz içindedirler. Bundan kaynaklanan ciro düüü ise daha sonra istihdamın
kısılmasıyla kolayca telafi edilmektedir.
Kimya irketlerinin tesislerini kuracakları yerin seçiminde önemli bir rol oynayan
faktörlerden biri ise elektrik fiyatlarıdır. Bir bütün olarak kimya endüstrisinin enerji
youn sektörlerden biri olduu bilinir. Sırf AB içinde, yılda 70 gigawatt saat ya da
daha fazla tüketen bir irket için sanayi elektrii fiyatı büyük ölçüde
deimektedir. En yüksek maliyet, kWs baına 8,24 avrosentle, talya’dadır. En
düük maliyet ise 3,27 avrosentle Letonya’dadır. Arada yer alan üye ülkelerin
sıralaması öyle: Almanya (8,21), Fransa (5,0), spanya (4,93), Birleik Krallık
(4,89), Polonya (4,60) ve Romanya (6,38). (Kaynak: EUROSTAT; Temmuz
2005.)
Hem hammadde maliyetini hem de elektrik maliyetini etkilemeye devam edecek
bir baka faktör, özellikle Çin ekonomisi açısından, bu ürünlere duyulan açlıın
artmaya balamasıdır.
2.5. Biyoteknoloji
Biyoteknoloji genel olarak gelecein teknolojilerinden biri olarak görülüyor.
Biyoteknoloji terimiyle kastedilen, organizmalara ya da tarımsal ürünlere özel
nitelikler kazandırmaya yönelik genetik mühendisliidir.
Son zamanlarda modern biyoteknoloji dalı üç çalıma alanına ayrılmıtır:
Beyaz teknoloji yeni ürünlerin hareket noktası olarak yenilenebilir
hammaddeleri kullanır.
Kırmızı teknoloji yeni ilaçlar elde edilmesiyle, tıbbi tehis ve tedavi
uygulamalarındaki yeniliklerle ilgilidir.
Yeil biyoteknoloji ise tarımsal ürünlerin zararlılara karı direncini ya da
besin deerini (sözgelimi pirinçteki A vitaminini) artırmak için, bu ürünlerin
mutasyonuyla uraır.
Beyaz biyoteknolojinin ürünleri dünyada ham petrol gibi kısıtlı hammaddelerde
savurganlıın azaltılmasına katkıda bulunmakta ve biyolojik yönden ayrıarak yok
olabildii için çevreye zarar vermemektedir. Örnekleri öyle sıralayabiliriz:
ekerpancarından biyodizel elde edilmesi, yenilenebilir deterjanlar, yeni lif
özelliklerine sahip yeni pamuk türleri ve mısır ya da patatesten plastik üretimi.
Kırmızı biyoteknoloji sayesinde ise imdiye kadar salanamamı tedavi edici
özelliklere sahip yeni ilaçlar ya da organik aktif maddeler oluturulmaktadır. Bu
aktif maddeler bir zamanlar nadir bitkilerden elde edilirdi, imdi ise mutasyona
uratılmı bakteriler kullanılmak suretiyle üretiliyor. Bu kârlı aratırma alanında
kurulmu birçok biyoteknoloji irketi yeni tıbbi aktif maddeler gelitirmek üzere
çalııyor.
19
Bu küçük firmalardan birçou, ilacın ekonomik baarısından salanacak bir pay
karılıında icatlarını büyük ilaç firmalarına veriyorlar ve bu sayede aratırmalarını
sürdürebiliyorlar. Bu iletme modeli son derece kârlı olabilir. Ne var ki baarılı yeni
ürünlerin arkası gelmezse, bu irketler ani bir ekonomik tehlikeyle karı karıya
kalacaklardır. Çünkü aratırma riski büyük ilaç firmalarından bu biyoteknoloji
irketlerine kaymı bulunuyor.
Ne var ki biyoteknoloji irketleri piyasada bir kez tutununca, Chiron (ABD) ve
Serono (sviçre) örneklerinde olduu gibi, hemen ele geçirilecek bir hedef haline
gelmektedir.
Sonradan besin zincirine katılan bitkilerin genetik mutasyonu konusu birçok
sanayi ülkesinde hararetli tartımalara yol açtı. Sözgelimi AB genetik yönden
deiime uratılmı soya, pirinç ve buday gibi bitkilere ithal yasaı koydu.
Genetik mutasyona uramı bitkiler dünyadaki açlıa kesinlikle son vermeyecek,
ama beslenme, tarım ürünlerinin besin deerinin zenginletirilmesiyle ıslah
edilebilir. Haereye ve mantara dirençli genler eklenmesi ise tarım ürünlerine çok
daha az böcek öldürücü serpilmesi demektir. Bunun çevreye ve tarladaki çiftçiye
yararı vardır.
Ne var ki mutasyona uramı bu gıda maddeleri yendiinde yeni tehlikelerin su
yüzüne çıkabilecei yolunda ciddi kukular var. Ancak dünyanın çeitli yerlerinde
ve özellikle Amerika kıtasında genetik deiim geçirmi tarım ürünleri yaygın bir
ekilde yetitirildii ve besin zincirine katıldıı için, salık konusunda bir tehdit
söz konusu olsaydı, imdiye kadar fark edilmi olurdu. Ama bugüne kadar hiçbir
olay rapor edilmi deil.
3. Send ika ların önündeki sorun lar
Küresel ekonomik deiim ve uluslararası ibölümünde ona balı olarak ortaya
çıkan önemli deimeler, küresel ileyie sahip kimya endüstrisi gibi bir sektörü
özellikle etkiliyor.
Bu süreçler çalıanların ve onların sendikalarının önüne belli sorunlar çıkarıyor. Bu
bölümde bu ana sorunlardan bazıları ele alınıyor.
3.1. Birlemeler ve iktisaplar
Son yıllarda irketlerin yutulması ve birlemeler dikkate deer biçimde arttı.
PricewaterhouseCoopers’in (PwC) Kimyasal Bileikler adlı raporu, 50 milyon
doların üzerindeki meblaları kapsayan geçmiteki birleme ve devir ilemlerini
inceliyor. Bu incelemeden anlaılıyor ki bütün birleme ilemleriyle ilgili toplam
harcamalar 2005 yılında yaklaık iki katına çıkarak 55,6 milyar dolara varırken, bu
mebla daha 2006 yılının ilk yarısında 58 milyar dolarla aılmı oldu.
Her birleme için ödenen mebla da büyük artı gösterdi. 2003’te en büyük
birleme ilemi 4,4 milyar dolar tutarındaydı (Ondeo Nalco’nun iktisabı). 2005’te
Innovene ile INEOS’un birlemesi yaklaık 9 milyar doları buldu. 2006’nın en
yüksek meblalı iktisabı ise Linde’nin BOC Grubu’nu 17,1 milyar dolara
devralmasıdır.
lem hacmi bakımından deerlendirildiinde, son üç yıldaki bütün birlemelerin
yaklaık yüzde 46’sı Batı Avrupa’da gerçekleti, onu yüzde 41 ile ABD izliyordu.
20
Birlemelerin olduu kimya sektöründe de önemli kaymalar oldu: ktisapların
çounluu balangıçta özel kimyasal madde alanında iken, 2005’te gerçekleen
birlemelerde aırlık temel kimyasal madde alanına kaydı. Bir baka özellik ise
hisse senedi fonları tarafından yapılan iktisapların sayısındaki artıtır.
Bütün rakamlar kimya ve ilaç sanayisinde birlemelerin sürdüünü gösteriyor. Bu
ise iktisap ya da iletmelerin satılması sürecine sendikaların, içileri olumsuz
sonuçlardan daha iyi koruyabilmek amacıyla, zamanında katılmasının önemini
artırıyor.
Özellikle bu alanda sendikal faaliyetleri daha iyi koordine etmek ve farklı olanaklar
yaratabilmek için uluslararası deneyim alıverii örgütlemek yerinde olacaktır.
Sözgelimi irket iktisaplarında Hindistan ve Güney Afrika gruplarının
faaliyetlerindeki artı, bu tür bir deneyim alıveriinin tek yönlü olmayıp küresel
bir boyut taıyacaını gösteriyor.
Ocak 2005’te Celerant Consulting firmasından Simon Smith, European Chemical
News’de, baarılı sayılan bütün birlemelerin yarısından fazlasının olumsuz
sonuçlarının daha aır bastıını açıklıyordu. Çou durumda birlemeler, yeni
irketlerde, birlemenin dorudan sonucu olan istihdam daralmalarına yol
açmıtır. Sendikaların irket yönetimlerine karı öne sürmesi gereken bir baka
gerekçe de budur.
3.2. Gelecekle ilgili öngörüler: Piyasalarda deime – istihdamda
deime
Büyümeye açık bölgeler olarak Arap dünyasında ve bata Çin ile Hindistan olmak
üzere Asya’da çok sayıda yeni yatırım yapılacaı ve yeni tesisler kurulacaı
anlaılıyor.
2005 itibariyle, kimya tesislerine ilikin yatırım projelerinin yüzde 49’u AsyaPasifik’e, yüzde 28’i Avrupa/Ortadou/Afrika’ya ve yüzde 23’ü Kuzey ve Güney
Amerika’ya yönelikti.
Bu bölgelerin zenginlemeye balaması, öncelikle, giderek daha fazla sayıda
insanın daha önce bütçelerinin yetmedii mal ve hizmetleri talep edebilmesi
anlamına geliyor. Bu balamda sanayi önce yeni ve büyüyen pazarlara hizmet
ediyor. imdiki trendler devam ederse 2050 yılında dünya nüfusunun yarısı Çin ve
Hindistan’da yaıyor olacak.
Birçok irket u soruyla karı karıya: Nispeten genç ve kalifikasyon düzeyi
yüksek içileriyle Asya, sözgelimi yalı Avrupa’ya oranla daha iyi bir seçenek
olamaz mı? Günümüzdeki çok düük nakliyat giderleri sayesinde, -kısa ve dakik
teslimat zincirleri kurulmasını gerektiren tam zamanında üretim gibi durumlar
dıında- dünyanın herhangi bir yerinde bir baka yer için üretim yapmak mümkün.
Uzun vadeli gelime grafii dikkate alındıında, Hindistan ve Çin’in dünya
ölçeindeki ekonomik performansının sadece mutlak olarak deil, görece olarak
da artacaı anlaılıyor.
Aynı gelime perspektifi kimya endüstrisi için de söz konusu. Sözgelimi Avrupa
Kimya Sanayicileri Dernei (CEFIC) Horizon 2015 adlı raporunda, 2002’de Avrupa
kimya endüstrisinin dünya pazarının yüzde 28’ini elinde tuttuunu, ABD kimya
endüstrisinin yüzde 26’da durakladıını, Asya’nın yüzde 24’e ulatıını (oysa
21
1990’da ancak yüzde 13 dolayında olduunu) ve Japonya’nın payının yüzde
10’un altına dütüünü vurguluyor.
CEFIC’in tahminlerine göre, Avrupa kimya sanayisi 2015’te öncü rolünü
kaybetmi ve dünya pazarının ancak yüzde 16-23 arasında yer alan dilimini elinde
tutuyor olacak.
Buna karılık, kimya endüstrisindeki yatırımların yaklaık yüzde 30’u Çin’e gidiyor.
2002 ve 2005 yılları arasında bu rakam 120 milyar dolarlık dorudan yatırıma
ulatı (ICIS Chemical Business, 11-17 Eylül 2006).
Bu deien piyasa payları sendikalar açısından sorun oluturuyor. Çünkü bu aynı
zamanda Avrupa’da istihdamın daha da daralması demek. Çokuluslu irketler
tesislerini dünyanın her yerinde kuruyorlar, ama içiler aynı hareket olanaına
sahip deil. Öte yandan, dünün yoksul bölgelerinde yüksek ücretli istihdam
olanakları yaratılıyor.
Bu gelime dünya ölçeinde sendikal dayanıma açısından yeni zorluklar ortaya
koyuyor. Sözgelimi, çokuluslulardan balamak üzere ve ana irketlerin bulunduu
ülkelerdeki sendikalarla birlikte, Çinli içilerin demokratik sendikalar kurmasına
yardımcı olmak düünülebilir mi? Ya da, 1980’lerden bu yana Latin Amerika’da
kısmen baarılı sonuç vermi yöntemlerle Hindistan sendikalarının örgütlenmesine
yardımcı olmak mümkün müdür? Petrokimyasalların karmaık olmayan ilk ileme
aamaları sadece Çin’e deil, Suudi Arabistan, Katar, Kuveyt, ran ve Abu Dabi
gibi Ortadou ülkelerine de taınıyor. Hindistan ise ilaç aktif maddelerinin
üretiminde giderek daha fazla tercih edilen küresel bir yer haline geliyor.
Her bölgedeki gelime trendinin farklı olmasının ve eskiden Avrupa’nın,
Amerika’nın ve Japonya’nın tekelinde sayılan alanlarda yeni istihdam olanaklarının
yaratılmasının yanı sıra, emek organizasyonunun dier biçimlerinin de sendikaların
gündemine girmesi gerekiyor.
Bu arada, dorudan istihdam edilen sürekli içilerin sayısı dünyanın hemen her
yerinde azalıyor ve onların yerini geçici iler ya da geçici içiler alıyor. Güvencesiz
istihdamın sadece ücretlerin yüksek olduu ülkelerde deil dünya ölçeinde
artması, ICEM’in bu konuda proje gelitirmesinin nedenlerinden biridir.
Geçici içilerin ve kısa süreli sözlemeyle istihdam edilenlerin ücret düzeyleri
sürekli içilere oranla genellikle daha düük. Üstelik i güvenceleri çok daha az ve
birçok ülkede sendikalar bu içi kesimlerini örgütleyemiyor ve temsil etmiyorlar.
Bu balamda, içi ve sendika haklarının irketlerde daha fazla budanmasını
önlemek için, ICEM üyesi bütün örgütlerin ve bütün küresel federasyonların ortak
çabasını daha da güçlendirmemiz gerekiyor.
3.3. Avrupa ’da sosyal diyalog: EMCEF ve ECEG
Sendikalar ile iveren örgütleri arasında sosyal diyalog olanaı AB mevzuatında
kurumsallık kazanmıtır. Ancak Avrupa Kimya verenleri Dernei’nin (ECEG)
kurulmasıyladır ki ICEM’in karde örgütü EMCEF ikolu düzeyinde sosyal diyalog
olanaı bulmutur.
Nisan 2005 tarihli ortak bildirgelerinde her iki örgüt de sözgelimi meslek eitimi
ve ömür boyu örenme alanlarında daha fazla çaba gösterme ve AB mesleki
eitim politikasıyla ilgili taleplerini açıklama konusunda mutabakata vardılar.
22
Uluslararası düzeyde bu tür görümeleri düzenleyen balayıcı kurallar ve “dünya
kimya iverenleri dernei” gibi kurulu bulunmasa da, Avrupa’da sosyal diyalog
konusunda hayli deneyim birikimi olan irket temsilcileriyle temasa geçmek ve
küresel önem taıyan konuları görümek üzere giriimde bulunmak gerekiyor.
4. Send ika lar küresel da yanım a örgüt lüyor
Sendikaların gündeminde sadece karı karıya kaldıkları sorunlar yok, üyelerinin
çıkarlarının çeitli biçimlerde temsili de var. Bu temsil ilevinin kapsamına,
gerektiinde içilere ve onların sendikalarına dünya ölçeinde destek verilmesi de
giriyor.
Bu tür dayanıma artık tek yönlü deil. Aaıda ICEM’in imdiye kadar gelitirdii
küresel yöntemler ve bu yöntemlerin ileyii ele alınacak. Bu çerçevede, küresel
sözlemeler baıtlanması söz konusu olduunda irketlerin görüme sürecine
katılmasını salamamız gerekiyor. Aynı zamanda, mevcut araç ve yöntemleri
gelitirmemiz ve onlardan daha iyi yararlanabilmemiz gerekiyor.
Sözgelimi ICEM Sekretaryası Rhodia’ya balı tesislerin adreslerinden oluan bir
veritabanı kurdu. Üye örgütlerimizin kendi ülkelerinde bu çokulusluya balı
iyerlerinde ne ölçüde örgütlü olduklarını saptamak amacıyla bir aratırma
balattık, ama ne yazık ki kendilerine yazdıımız sendikaların ancak yüzde 20’si
cevap verdi.
Bu raporun sonunda dökümü verilen sektördeki dayanıma giriimleri, ICEM’in bu
alandaki çalımalarının somut kanıtır.
4.1. Küresel sözlemeler: Rhodia, Fransa
Çokulusluların ICEM’le küresel sözleme baıtlamaya hazır olmaması halinde,
sendikalar arasında uluslararası ibirlii eilimi varsa, ICEM küresel sendika aları
kurulmasına yardımcı olmaktadır.
Bu durumda, çokuluslunun merkezinin bulunduu ülkedeki sendikaya, kurulan aın
bütün katılımcıları arasında iletiimi koordine etmek ve bilgi akıını salamak gibi
özel bir sorumluluk dümektedir.
Raporumuzda ayrıntılı olarak ele alınmayan bir baka a ise imdilerde oluum
halinde: Almanya’daki IG BCE Brezilya’daki sektör sendikalarıyla arasındaki
ibirliinden hareketle Brezilya’da bir Bayer aı kurmaya giriti ve ICEM’in
yardımıyla bu aı bütün Latin Amerika’ya yaymayı amaçlıyor.
4..2.1. BASF
Bu a bütün dier alardan farklı bir gelime gösterdi. IG BCE’nin desteiyle, önce
1999’da Latin Amerika’da bölgesel bir a kuruldu, bir yıl sonra onu Asya-Pasifik
bölgesinde kurulan a izledi.
Bu bölgesel alar iki yılda bir toplanıyor. irket ve sendika temsilcileri gündemi
oluturan ana konularda hazırlanıyor, sonra da irketin bölge ve merkez
temsilcileriyle öneri ve ikâyetleri görüüyorlar. Toplantının sonunda her iki taraf
gelecek dönemi kapsayan bir çalıma programı üzerinde mutabakata varıyor.
23
lerlik kazanan bu iki aın yanı sıra, gündemde, baka bölgesel aların
kurulmasında ne ölçüde baarılı olacaımız sorusu duruyor.
4.2.2. DuPont
Amerikan sendikalarının DuPont’la ilikilerinin uzun bir geçmii vardır. DuPont
bugün BM Küresel Anlaması’nı imzalamı tek ABD kimya grubudur. Bu çerçevede
Birlemi Milletler’e verdii raporda (ILO’nun özellikle örgütlenme özgürlüü ve
toplu pazarlık hakkı ile ilgili ana sözlemeleri BM Küresel Anlaması’nın ayrılmaz
bir parçasıdır), irket yönetimi, kendisine balı iverenlere saygı duyduunu ve
sendikalara ihtiyaç olmadıına inandıını utanmadan açıklamıtır.
ABD çelik içileri sendikası USW, dünyanın dört bir yanındaki DuPont sendikaları
arasında iletiim kurulması amacıyla, ICEM’den bir sendikal a kurulmasına
yardımcı olmasını istedi. Mart 2006’da Brüksel’de Avrupa, Brezilya ve ABD
sendikalarının katılımıyla düzenlenen bir toplantı sonucunda DuPont aı kuruldu. O
zamandan bu yana aı oluturan sendikalar arasında canlı bir bilgi alıverii
gerçekleiyor. Bu balamda, Brezilya’daki iki DuPont iyerinin ziyareti
çerçevesinde USW ile Brezilya’daki sektör sendikası CNQ-CUT arasında ikili bir
iliki kurulmu oldu.
4..2.3. Novartis
2001’de kurulan Novartis aı bugüne kadar bir ilaç irketinde kurulmu tek adır.
A koordinatörü sviçre sendikası UNIA’dır. Ne var ki son yıllarda a
çerçevesindeki sendikalar arasındaki ilikiler bir ölçüde atıl kalmıtır.
Bununla birlikte, Nisan 2004’te Tokyo’da yapılan ICEM laç Konferansı’nda, bu aa
yeniden ilerlik kazandırılması gündeme geldi. Bu amaçla, ICEM sektör sorumlusu
ile a koordinatörü Roland Conus (UNIA) ve Novartis iletme konseyi bakanı ve
Avrupa letme Konseyi üyesi Bernd Körner arasında görümeler oldu. ICEM’in
Trinidad-Tobago’daki Dünya Kimya ve laç Konferansı vesilesiyle de ilgili tarafların
bir araya gelmesi ve konuyu görümesi olanaı doacak.
4.2.4. laç aı
2001’de Bangkok’ta yapılan ICEM kimya ve ilaç konferansında kabul edilen eylem
planında, bir ilaç aı kurma ve ilgili ICEM sendikaları arasında her iki yılda bir
toplantı düzenleme kararı alındı. Nisan 2004’te Tokyo’da bu konuda balatılan bir
çalımanın arkası gelmedi. Konferans görümelerinde bu konuyu ele almamız
gerekiyor.
4.3. Dayanıma giriimleri
Tayland: Thai Industrial Gases (Eylül 2006)
Thai Industrial Gases ngiliz BOC grubuna balı bir irket. Bu irket iyerindeki
sendikayla 2004 yılından beri toplu pazarlıa yanamıyordu. ki öncü sendika
üyesini de yasaya aykırı olarak iten atmıtı.
lgili ngiliz sendikası ve ICEM üyesi TGWU’nun desteiyle ve ICEM Genel Sekreteri
Fred Higgs’in Bangkok’ta yaptıı görümeler sonucunda, iten atılanların ie
iadesi salandı ve irket yöneticileri ücret görümelerine katılmayı kabul ettiler.
Çin: Gold Peak (Eylül 2006)
24
Golden Peak Industrial Holding pil üreten bir çokuluslu irket. Piller Çin’de
üretiliyor ve bütün dünyaya daıtımı yapılıyor. ki yıl önce Çin’de üretimde çalıan
içiler kadmiyum zehirlenmesinden ciddi ekilde hastalandılar. irket yönetimi
zarar görenlere yeterli tedavi salamayı ya da tazminat ödemeyi imdiye kadar
reddetti.
Bu yılın hissedarlar genel kurulu yapılmadan önce ilgili sendikalar ile ICEM’in genel
sekreterleri irketin yönetim kurulu bakanına gönderdikleri yazıyla, irketin bu
politikasından derhal vazgeçmesini ve içilerin haklarını tanımasını istediler.
ABD: Medco Health Solutions (Nisan 2006)
Medco, reçeteli ilaçların daıtımıyla uraan bir posta servisi iletiyor. irketin
balıca müterileri arasında, önleyici salık hizmetleri programı uygulayan ABD
sendikaları ve üyeleri yer alıyor. yeri yönetimi, faaliyet alanında kısıntıya gitti ve
içi çıkardı.
ICEM irket yönetim kuruluna gönderdii yazıda çıkarılan içilerin ie iadesini ve
Birleik Çelik çileri Sendikası USW ile ücret görümelerinin sürdürülmesini talep
ediyordu. Birkaç hafta sonra uyumazlık çözüldü.
ABD: Cognis (ubat 2006)
Alman çokuluslu irketi, bir yıl önce, biyolojik yalardan kimyasal madde üretimi
alanında faaliyet gösteren iletmesini Malezyalı Golden Hope grubuyla kurulmu
bir ortak giriime devretti. Bu ise ABD’nin Ohio eyaletindeki Cincinnati kentinde
faaliyet gösteren bir tesisi etkiledi. ABD Birleik Çelik çileri Sendikası’nın geçici
bir toplu sözleme baıtlamak üzere müzakere talebi, irketin yerel yönetiminin
katı tutumu nedeniyle sonuç vermedi. Bunun üzerine sendika üyelerinin balattıı
grev bir yıldan fazla sürdü.
ICEM Cognis yönetim kurulunun bakanını yazılı olarak uyardı, üye örgütlerden ise
irkete protesto mektupları göndermelerini istedi.
Kanada: Invista (Ekim 2005)
Ontario eyaletinde, ICEM üyesi letiim Enerji ve Kâıt çileri Sendikası CEP’in
bitirmek üzere olduu bir grevle ilgili olarak çözülmesi gereken son bir sorun
kalmıtı. Grevci sendika üyelerinin ie dönmesi sorunuydu bu. Ama irket
yönetiminin bu konudaki tutumu olumsuzdu. ICEM irketin yönetim kurulu
bakanına ve çounluk hisselerine sahip Koch Industries’e yazılı birer protesto
gönderdi. Uyumazlık kısa süre sonra çözüldü.
ABD: Celanese (Eylül 2005)
Illinois eyaletinin Meredosia kentindeki Celanese tesisleri bu yılın toplu sözleme
görümelerine son derece talihsiz koullarda baladı. Her eyden önce, iyeri
yönetimi, içileri temsil eden sendikanın ücretlerde yüzde 20-40 oranında bir
kısıntıyı kabul etmesini istiyordu. Bu talep derhal kabul edilmezse, bütün içileri
kapının önüne koyacaını belirtiyordu. ICEM’den, dier Celanese iyerlerindeki
sendikalarla ilikilerini kulanarak irketin bu antajcı tutumunu tehir etmesi
istendi.
25
rlanda: Gerard Laboratories (Austos 2005)
Gerard Alman ilaç grubu Merck KgaA’ya balı bir irket. Dublin’deki irket
yönetimi ilgili sendika SIPTU’yu iyerine sokmamak için elinden gelen her eyi
yaptı. Bir mahkeme kararında, rlanda’daki irket yönetiminin ücretleri artırması,
hasta içilere ücret ödemeye devam etmesi ve sendikayı içilerin meru temsilcisi
olarak kabul etmesi öngörülüyordu.. ICEM Merck’in Avrupa letme Konseyi ile
temasa geçti ve Konseyin bu konuda desteini istedi.
Türkiye: Jotun (Nisan 2005)
Norveç irketi Jotun’un Türkiye’de Çerkezköy’de bir boya fabrikası var. Fabrika
yönetimi iyerindeki sendikayı zayıflatmak için her yöntemi denedi. Sonunda,
toplu sözleme görümeleri sırasında Petrol- sendikasının 45 üyesini iten attı.
ICEM Sekretaryası Norveç kimya sendikası Norsk Kjemisk
Industriarbeiderforbund’u (NKI) Petrol- ile temasa geçirdi.
ICEM ve NKI’nın giriimleri sonucunda Norveç medyasının desteinin
salanmasıyla ve Norveç’teki genel merkez yöneticilerinin devreye girmesiyle,
uyumazlık çözüldü ve iten atılan sendika üyeleri ya ie iade edildiler ya da
tazminatlarını aldılar. Ayrıca, Jotun Toz Boya Fabrikası ivereni KPLAS’a üye
oldu.
Sırbistan: Sırbistan-Karada Yönetimi (Haziran 2004)
Sırbistan-Karada yönetimi sendikal hakları pervasızca hiçe sayan bir tutumla
Kimya, Enerji ve Maden Sendikası’nın yöneticilerini tutukladı ve toplu sözlemeler
ile zlandalı jenerik ilaç firması Actavis’in özelletirme planları konusunda
sorguladı.
ICEM, zlanda’daki sendika yöneticilerini de bilgilendirerek sorumlu bakanlara
protesto mektupları gönderdi. Ayrıca, ICEM üyesi bütün örgütlerden Sırbistan
hükümetine protesto mektupları göndermeleri istendi.
ABD: Continental Carbon (Mayıs 2003)
Continental Carbon Taiwan’daki China Synthetic Rubber Corp.’a balı bir irket ve
araba lastii endüstrisi için siyah karbon tozu üretiyor. Oklahoma eyaletinin Ponca
City kentindeki fabrika Mayıs 2001’den beri süregelen bir uyumazlık sonucunda
üretiimini durdurmutu. Sektör sendikası PACE’de örgütlü içiler irket
yönetiminin ücretleri yüzde 30 oranında düürme isteini kabul etmedikleri için
lokavtla karı karıya kalmılardı.
ICEM Genel Sekreteri Taiwan’daki irket yönetim kurulunun bakanına defalarca
mektup yazdı. Bazı mektuplara cevap bile verilmedi. Hatta ABD’deki sendika
üyeleri Taipei’deki hissedarlar genel kuruluna gittiler ve açlık grevi yaptılar.
Sonunda uyumazlık Aralık 2004’te çözüldü.
26
27