Diyabetes mellitus (Şeker hastalığı)

TÜRKÇE
Diyabetes mellitus
(Şeker hastalığı)
Ben şeker hastasıyım bu tehlikeli mi?
2 DIYABETES MELLITUS (ŞEKER HASTALIĞI)
DIYABETES MELLITUS (ŞEKER HASTALIĞI) 3
Aşırı kilo
Safra kesesi
Yukarıya kıvrılmış
karaciğer
Diyabetik ayak
Ülser
Mide
Böbrek
bozuklukları
Diyabetik
nefropati
Böbrek
cisimcikleri
Pankreas
Safra
kanalı
Normal retina
Diyabetik retinopati
Kan damarları/retina
Oniki parmak
bağırsağı
Langerhans
adacıkları
Beta hücreleri insülin üretmekte
Diyabetes mellitus
(Şeker hastalığı)
Ben şeker hastasıyım - bu tehlikeli mi?
Tahminlere göre Avusturya‘da yaklaşık 600.000 kişi „şeker hastası“. Alarm
veren %30, yani yaklaşık 180.000 kişi henüz hastalığını bilmiyor. Çünkü tedavisiz de kendilerini iyi hissediyorlar. Ancak DİKKAT - Bu hastalığın tehlikeli
yanı da bu! Tedavi olmazsanız, bunun sonucunda olacak birçok hastalığı hesaba
katmanız gerekir.
Bu hasta bilgilendirme broşüründe
özellikle Diyabet Tip 2 ile ilgili bilgiler
verilecek ve siz ve çevreniz bu hastalıkla nasıl baş edebileceğinizi öğreneceksiniz.
Çeşitli hastalık şekilleri
Diyabetes mellitus için - halk arasında
şeker hastalığı olarak söylenmektedir
- birçok hastalık tipi tanıyoruz, bunlar neden, oluşum ve tedavi açısından
birbirinden ayrılmaktadır. En önemli
şekilleri ise “Diyabet Tip 1” ve “Diyabet Tip 2” dir. Çoğu hastanın maruz
kaldığı rahatsızlık diyabet tip 1’dir ve
gençlerde görülmektedir, o nedenle de
bundan “gençlik diyabeti” olarak söz
ediyoruz.
Bu hasta bilgilendirme broşürü, sadece
diyabet tip 2 ‘ye ağırlık vermektedir,
bu aynı zamanda “yaşlılık diyabeti”
veya “yaşlılık şekeri” olarak da tanımlanmaktadır. Eskiden daha ziyade
yaşlı kişilerde görülüyordu, son yıllarda ise ne yazık ki gençlerde ve hatta
çocuklarda bile görülmektedir.
Diyabet hastalığına yakalanma
riskim var mı?
Üzücü ama gerçek:
Tip 2 Diyabet genelde
“ev yapımı”dır!
Genetik yatkınlık ve sağlıksız
yaşam şekli bu hastalığın
tetikleyicileridir. Çok önemli
risk faktörleri arasında aşırı
kilo ve hareket yetersizliği yer
almaktadır. Çok düşük (2,5 kg
altı) veya çok yüksek (4,0 kg
üzeri) doğum kilosu diyabete
eğilimi artırmaktadır.
Her kim çok idrara çıkarsa ve sürekli
susuzluk hissederse, aklına mutlaka
Tip 2 Diyabeti getirmelidir ve kan
şekeri değerlerini kontrol ettirmelidir.
Diyabet hastalığı şüphesine yol açan
veya zaten var olan bir hastalığın
diğer belirtileri:
• Geniş karın çapı (Erkeklerde
>102cm, kadınlarda >88 cm)
• Yüksek tansiyon
• Yağ metabolizması bozukluğu (kandaki yağ değerlerinin yükselmesi)
• Çok az hareket
• Genetik yatkınlık (Ailede Diyabet
hastalığı)
• Sigara tüketimi
• Yorgunluk
• Acıkma nöbetleri, terleme,
baş ağrısı, görme bozuklukları, konsantrasyon
bozuklukları
Diyabette şeker metabolizmasının bozukluğu söz konusudur,
vücuttaki hücreler kanda
taşınan üzüm şekerini (glikoz) yeteri kadar ememez. Bu
durumda hücreler için enerji
kaynağı olarak tahsis edilemez.
Kan şekeri olmadan yaşayamazdık. Çünkü şeker, vücut hücrelerimizin hayati öneme sahip olan
enerjiyi elde ettikleri bir yakıttır.
Aynen benzinde olduğu gibi nasıl doğru dozda arabanın motoruna aktarılmak zorundaysa, şeker yakıtı da doğrudan hücrelere ulaşmalıdır.
Çünkü ancak orada “yakılır” ve enerjiye dönüştürülür.
4 DIYABETES MELLITUS (ŞEKER HASTALIĞI)
Şeker hücrelere nasıl
ulaşır?
Şekerin hücrelere ulaşabilmesi için insüline ihtiyaç vardır. Bu madde, sağlıklı kişide pankreasta üretilmektedir.
İnsülin bir çeşit “kapı açıcı” olarak
görev yapmakta ve şekere, kandan
hücrelere ulaşma olanağı verir ve bu
şekilde kandaki şeker konsantrasyonunu düşürür.
Diyabet Tip 2’de insülin etkisinde bozukluk söz konusudur. Yine de vücut
hücrelerine şekeri ulaştırabilmek için
hep daha fazla insülin üretilir. Diyabetin başlangıç aşamasında, vücuttaki
yükselen insülin üretiminden dolayı
kan şekeri değerleri henüz normaldir.
Bir süre bu düzgün devam eder, ancak
bir gün ada hücreleri yorulur (Pankreasta hücre toplanması) → İnsülin dışarıdan tedarik edilmek zorundadır artık.
Yani hasta insülin bağımlısı olur!
Normal kan şekeri değerleri
ve düzenli kontrolü
Tedavinin amacı her zaman: Sağlıklı
kişilerin kan şekeri değerlerine mümkün olduğu kadar uygun değerler sağlamak. Bunu elde etmek için kan şekerinizi düzenli olarak kontrol etmeniz
gerekir. Bu sebeple diyabetliler kendi
kan şekerlerini ölçmeyi öğrenirler.
Bu neden önemlidir? Çünkü kan şeke-
DIYABETES MELLITUS (ŞEKER HASTALIĞI) 5
ri değeri, besin, beden hareketi ve ilaç
tedavisinden dolayı nasıl etkilendiğini
göstermektedir. Kendi kontrol ettiğimiz sonuçlar bize günlük hayatı organize etmeyi öğretir.
Değerler yalnızca “anlık kayıt”lardır.
Burada
• Açlık kan şekeri ve
• Yemek yedikten sonraki kan şekeri
değerleri
ölçülür ve birbirinden farklıdır.
tanımlanır ve anlık kan şekeri dalgalanmalarından bağımsızdır. Doktor ve
ilgili kişi için bu, uzun süre içerisinde
kan şekerinizin istenilen aralıkta olup
olmadığını gösteren iyi bir kontrol değeridir. Kısa süreli yıldırım diyetler de
değerin ifade gücünü bulandırabilir.
Son 6-8 hafta içerisinde size kan şekeri
ayarını gösteren değere HbAlc değeri
denilmektedir. Aynı zamanda vücudun
“Kan şekeri uzak-belleği “ olarak da
Yardımcı olabilecek ilaçlar
var mı?
Buna göre geçerli kural: HbAlc değeri düştükçe, ardıl hastalıkların
riski de azalmaktadır.
Eğer bir yaşam biçimi değişikliği, kan
şeker seviyesini uzun vadede düşürmeye yetmiyorsa, diyabet tedavisinde
ilaç kullanmalısınız.
Genel olarak iki ilaç tedavisi grubu bulunmaktadır:
Tablet biçiminde diyabet ilaçları (antidiyabetikler):
Kan şekerini düşüren tedaviden (örn.
Metformin, Glimepirid, Gliclazid, Repaglinid) sayesinde pankreastaki insülin üretimi yükseltilmekte ve/veya
vücudun hücrelerindeki şeker emilimi
düzenlenmektedir.
İnsülin tedavisi:
Tabletlerden insülin iğnelerine geçildiği zaman, o ana kadar elde edilmiş kan
şekeri değerlerine, yaşa ve kilo azalmasına bağlıdır.
Hem antidiyabetik hem de insülinin
aynı anda verilmesi önerilir.
Diyabet - çoğu zaman başka
hastalıklarla beraber görülür.
Daha önce bahsedildiği gibi, “şeker”
ilk yıllarda ağrıya neden olmaz, ancak
ilk andan itibaren kan damarlarına zarar verir.
Diyabet hastası olarak aşağıdaki hastalıklara yatkın olursunuz:
• Kalp krizi ve inme
Kalp krizi geçirmiş hastaların yaklaşık %50’si diyabet hastasıdır ve inme
riski kendilerinde dört kat fazladır.
• Sınırlı böbrek fonksiyonu
Tüm diyaliz hastalarının yüzde 3050’si (diyaliz = kan temizleme yöntemi, böbrek yetmezliğinde uygulanmaktadır) diyabet hastasıdır.
• Göz retinasına zararı
Retinadaki kan dolaşımın değişmesiyle tüm diyabetlilerin yarısında beş
sene sonra göz bozukluluklarına neden olmaktadır. Tedavi uygulanmazsa körlüğe yol açabilir!
• Zarar görmüş sinirler
Çoğu zaman ilk belirtiler, ayaklardaki karıncalanma ve yanma hissidir,
sanki ayakların veya bacakların üzerinde karıncalar dolaşıyormuş hissi
oluşur ve geceleri baldır krampları
görülür.
6 DIYABETES MELLITUS (ŞEKER HASTALIĞI)
DIYABETES MELLITUS (ŞEKER HASTALIĞI) 7
BAŞVURU MERKEZLERI
Bunları biliyor muydunuz…
• Her 15 dakikada bir, bir diyabet
hastasının kalp krizi geçirdiğini?
• Her 20 dakikada bir, bir diyabet
hastasının ayak parmağının veya
ayağının bir kısmının kesildiğini?
• Her 90 dakikada bir, bir diyabetin
kör olduğunu?
Österreichische Diabetikervereinigung
ÖDV – Servicezentrale (für ganz Österreich)
Moosstraße 18
A-5020 Salzburg
Tel.: 0662/8277
E-Mail: [email protected]
www.diabetes.or.at
Selbsthilfegruppe Aktive Diabetiker (ADA)
Tel.: 01/587 68 94
www.aktive-diabetiker.at
• Cinsel iktidar sorunları
Diyabetlilerin yaklaşık yarısı hastalığın onuncu yılından itibaren cinsel
iktidar sorunları yaşamaktadır.
• Diyabetik ayak
Yükselmiş bir kan şekeri seviyesinden dolayı uzun vadede ayaktaki ince
sinir uçları zarar görmektedir. Ağrı
duyma sorunu oluşur. Yaralanmalar
geç fark edilir ve yaralar geç iyileşir.
Bunun sonucunda yaşam kalitesi şeker hastalığına göre daha olumsuz
etkilenir. Ama erken dönemde şeker
değeri yaşam stilinin değiştirilmesi, örneğin kilo verme ile, günde 30
dakika hareket ile, nikotinsiz yaşam
ile, yüksek tansiyon tedavisi ve yüksek kan yağlarının tedavisi ile nispeten normal hale getirilebilir.
Bu fırsatı kullanın! Yaşam stilinize, vücut ağırlığınıza dikkat edin ve düzenli
aralıklarla şeker değerlerinizi kontrol
edin!
IMPRESSUM
Medieninhaber, Herausgeber und Verleger: MedMedia Verlag und Mediaservice GmbH, Seidengasse 9/Top 1.1,
1070 Wien. Tel.: 01/407 31 11-0, Redaktion: Mag. Birgit Schmidle-Loss. Layout und DTP: creative­director.cc
lachmair gmbh, 2120 Wolkersdorf. Illustration (Seite 2): Henning Riediger, Hamburg. Lektorat: Mag. Andrea
Crevato, 2823 Pitten. Fotos: iStockphoto.com, fotolia.com, shutterstock.com