Prof. Dr. Saadet Arsan

Süt Çocuğu Beslenmesindeki
Sorunlar
Prof. Dr. Saadet Arsan
Ankara Üniversitesi
[email protected]
Alt başlıklar:
•
•
•
•
•
•
Emzirememe
İnfantil Kolik
Kusmalar
Kabızlık
Yeşil kaka/kanlı kaka
Yemeyen bebek
“Emzirememe”
• Olgu1:
•5 günlük yenidoğan
•NVD, DA: 3600 g, term
•“Topuk kanı” aldırmak için gelmiş
•Sarılık (+)
•Dışkısı sarıya dönmemiş
•Bezleri fazla ağır değil
•VA: 3060 g (%15 kayıp) (Olması gereken: %10)
•Anne yorgun ve kaygılı
•Memelerde kurumuş kanlı çatlaklar (+)
•Pompa ile sağılmış, bakılmış: AZ!
•Eşlik eden bir sürü kadın (Bolca lafa
karışma eğiliminde)
“Emzirememe” nedenleri:
• Uygun olmayan emzirme tekniği
– Meme başı sorunları
•
•
•
•
Emzirme sıklığının ve süresinin uygun olmaması
Annenin açlık, susuzluk ve yorgunluğu
Annenin akut hastalık durumu
Hastanedekiler, aile, arkadaşlar, sanal alem,
“pompa”
Gerçek “emzirememe” nedenleri:
AAP 2012
Anneye ait faktörler:
• HIV-1 enfeksiyonu
• Tedavi edilmemiş Brucella
• Aktif tüberküloz :
–
Süt sağılarak verilebilir
• Memede HSV :
–
Süt sağılarak verilebilir
• Su Çiçeği enfeksiyonu:
(Doğum öncesi 5 gün ile doğum sonrası 2 gün)
–
Süt sağılarak verilebilir
• Annenin aldığı ilaçlar:
–
–
–
Radyoaktif bileşikler
Kemoterapötik ilaçlar
İlaç suistimali: Kokain, esrar
Bebek ile ilişkili faktörler:

Klasik galaktozemi

Diğer metabolik hastalıklar
Başarılı emzirme için önemli ipuçları
• Tüm bebekler yaşamlarının ilk 6 ayında yalnız ve tek başına
anne sütü ile beslenebilme potansiyeline sahiptir.
• Süt beyinde yapılır!
• Diğer besinler sütten daha besleyici değildir.
• Anne ne yerse, tadı ve kokusu anne sütüne geçer.
• Emerek beslenen bebekler için kalori-protein gereksinimi
hesaplanmaz.
• Bebekler 3 amaç için emerler:
EMZİK: İlk 1-2 haftada önerilmez
 Açlık
Ağrıyı azaltır
 Susuzluk
Oral-motor fonksiyonları geliştirir
 Haz alma
Ani bebek ölüm sendromu sıklığını azaltır
“Haz” verir
Emzirmeye başarıyla başlayamayan annelere yaklaşım:
• “Emzirme süreci” muayenesi
– Bebeği ve memeyi tutuş, pozisyon verme
– Emzirme sırasında olumlama-destek
– Emzirme sonrası memedeki süt
• Meme sorunları
– Meme başı sorunlarının giderilmesi
– Dolgun, sert memenin rahatlatılması
• Yeterli “out-put” kontrolü
Emzirmeye başarıyla başlayamayan annelere yaklaşım:
• Büyümenin ve gelişmenin yeterliliği
• Aşırı emme isteğinin nedenleri
• Yorgunluk, uykusuzluk, açlık ve susuzluğun
giderilmesi
• Destek verenlerle işbirliği
İnfantil Kolik
• Olgu 2:
•Hepatit B aşısının 2. dozunu almaya
gelmiş zamanında, 3200 gr doğmuş
yenidoğan
•Son 1 hafta-10 gündür dizlerini
karnına çekerek “durmadan” ağlıyor,
memeden ayrılmak istemiyor, “karnı
çok gazlı”
FM:
•4100 g
•Bezinde bol sarı kaka
•Tüm sistemleri normal
•Muayene masasında ağlıyor,
memede-kucakta susuyor
Tanım:
•
•
•
•
Başlangıç: En geç 3. hafta
Bitiş: 3. ay
Haftada en az 3 gün
3 saate kadar AĞLAMA
Ebeveynler üzerindeki olumsuz etkileri
•
•
•
•
•
•
Bunalma, kaygı
AS yetersizliği hissi
Postpartum depresyon
Evlilik ilişkisinde gerginlik
Çocuk suistimali
Sarsılmış bebek sendromu
İK dışında bir neden düşündüren durumlar:
 Büyüyememe
 Episodik olmayan, sürekli huzursuzluk ve ağlama
 3-4 aydan daha uzun süren huzursuzluk ve ağlama
 Kusma, ishal, kabızlık
 Dışkıda açık veya gizli kan
 Dismorfik görünüm özellikleri
 Anal fissür
 Ekstremite-eklem duyarlılığı
 Solunum sıkıntısı
Neden?
Gaz
GER
İmmatür
sinir
sistemi
Annelik
kaygısı
4.
Trimester
Süt
Allerjisi
İnfantil
Kolik
Laktoz
intoleransı
Besin
allerjisi
İK-Sindirim sistemi ilişkisi:
•
•
•
•
Ağlayarak yutulan hava
İnek sütü allerjisi (%10, dışkıda kan)
GER (<%5 ve genellikle >3 ay)
Annenin aşırı kahve, çay, kola, çikolata
tüketimi
Yaklaşım/Tedavi:
• Kağıt-kalem ve “ağlama eğrileri”
• “İnsan gebeliğinin evrimi”
Yaklaşım/Tedavi:
• “Normal” in tedavisi
• Rahatlatma
olur mu?
refleksleri:
– Kundak
• İlaçlar ?
– Mide pozisyonu
• Sedasyon etkisi olan
– “Piş piş”
bitkiseller
– Sallama
• Probiyotikler (L. Reuteri)
– Emzirme:
• Meme
• Emzik
Kusmalar
• Olgu 3:
•3 aylık bebek
•Emerek besleniyor
•DA: 3300 gr
•Sürekli kusuyor: Bazen süt, bazen “peynirimsi”
•Günde 2-3 kez sarı “anne-sütü” kakası var
FM:
•VA: 5400 gr
•Sistem bulguları normal
•Gelişimi ayına uygun
•Muayene sırasında da “çıkarıyor”
Gastro esofageal reflü (GER)
•
•
•
•
Fizyolojik regürjitasyon
1. ayda başlar, 4. ayda “peak” yapar
12-24. aylarda (% 88 ve %100) biter
Ösofajit, büyüme-gelişme geriliği çok nadir
GERD:
Gastro esofageal reflü
hastalığı
Yaklaşım/Tedavi:
• Kağıt-kalem ve “mide çizimleri”
• Önlemlerin anlatılması
• Emme sonrası az girişim
• Gaz çıkarma
• Yatma pozisyonu
• Pekiştirme:
• “Yeterli büyüme-gelişme” ve “sürekli izlem”in
vurgulanması
Yaklaşım/Tedavi (GERD):
• Farmakoterapi:
– Sodyum aljinat
– Antiasitler (??)
– H-2 reseptör antagonistleri (Cimetidine, Ranitidine)
– Proton pompa inhibitörleri (Omeprazol, Lansaprazol) (??)
– Prokinetikler (Metaklopramid, Eritromisin) (??)
• Cerrahi (Fundoplikasyon)
İlk 3 ayda fışkırır tarzda kusmalar:
“Pilor stenozu”
• Büyüme-gelişme geriliği
• FM:
– “Zeytin”
– Dehidratasyon
•
•
•
•
Hipokloremik metabolik alkaloz
Üst abdominal USG
Direkt ve kontrastlı pasaj grafileri
Tedavi: “Piloroplasti”
İstemli kusmalar:
•
•
•
•
•
>6 ay
Tamamlayıcı gıdalar başlandıktan sonra
Zorlayıcı tutum
İhmal gören bebek-çocuk
Yaklaşım önerisi: “Pekiştirmeme”
Kabızlık:
• Olgu (lar) 4:
2-3 gündür kaka yapmayan <6 ay bebekler
3-4 günde bir kaka yapan >6 ay bebekler
• Kabızlık tanımı dışkının kıvamına göre yapılır
• Normal kıvamda dışkı, 2-3 günde bir,
uyarısız yapılıyorsa ve bolsa: Kabızlık değildir
• Yenidoğan döneminde DİKKAT:
 Hirschprung hastalığı
 İntestinal pseudo-obstrüksiyon
 Hipotiroidi
Kronik Kabızlık: ROME III Kriterleri
(Carvalho RS-2008)
• ≤ x 2/hafta dışkılama
• Tuvalet eğitimini aldıktan sonra ≥1 dışkı
inkontinansı atağı
• Aşırı dışkı retansiyonu öyküsü
• Ağrılı ve zorlu barsak hareketleri
• “Büyük” kaka yapmış olma öyküsü
• Rektumda büyük fekal kitle varlığı
En az 2 (+), >2 hafta
Yeşil kaka/kanlı kaka
• Olgu 5:
•3 aylık bebek
•Emerek besleniyor
•DA: 3000 gr
•Gece-gündüz devamlı ağlıyor
•Günde 5-6 kez yeşil-mukuslu kaka yapıyor
veya
•Kakasında “kan”, yanaklarında kızarıklık
FM:
•VA: 4500 gr
•BS’leri artmış, karın palpasyonu ağrılı
•Kucakta-memede susmuyor
Laktoz intoleransı olabilir!
• Dışkı incelemesi:
– pH<5
– Redüktan madde: +
• Laktaz enzimi preparatları ile emzirmeye devam
• Tamamlayıcı gıda döneminde fazla sorun yok
• <1 yaş: %50, <2 yaş %90 düzelir
Kakada kan
1-2 sefer: Önemli değil
Persistan, çizgi şeklinde, ağrılı dışkılama: Fissür
Parlak mukusla birlikte, persistan, atopik dermatit:
Proktatit/İnek sütü allerjisi (?)
Annenin İS ürünleri
almayarak emzirmeye devam
edilmesi
Yemeyen bebek
• Olgu 6:
•9 aylık bebek
•DA: 3500 gr
•“Hiçbir şey yemiyor”
FM:
•VA: 10 200 gr, B: 73 cm, BÇ: 46.5 cm
•4 dişi var
•Sistemleri normal
•Emekliyor, anlamlı heceleri var
Yaklaşım/Öneriler:
• Ailenin sofra ve düzenli yeme alışkanlığı
• Önce mama sandalyesi, sonra sofra: Hep oturarak
• Elinde kaşık, önünde yemek
• TV, oyun: Hayır
• Güler yüz
• Endişe, kaygı, aşırı sevinç aktarmama
Yaklaşım/Öneriler:
• Yeni besinlerde sabır (x 10 deneme)
• Aşırı kontrol (baskı veya kısıtlama ):
Aşırı kilo, yeme bozuklukları
• Taneli ve pürtüklü gıdaların >10 ay başlanması:
Kalıcı çiğneme ve yutma sorunları
• Yemek seçme özgürlüğü
• İştahsızlık dönemleri