Prof. Dr. Hüseyin DORUK – Geriatrik Hasta Grubuna

GERİATRİ
DR. HÜSEYİN DORUK
546 yıl
Master Yoda: 900 yıl
Jean Louise Calment
122 yaş
Tanrılar yaşlandıkça hayatı daha mutsuz ve
hoş olmayan bir hale getirerek ne kadar
merhametli olduklarını gösteriyor. Böylece ölüm
bile daha kolay katlanılır oluyor.
Sigmund Freud
(1856-1939)
YAŞLANMA
• BİYOLOJİK YAŞLANMA
• SOSYAL YAŞLANMA
EPİDEMİYOLOJİ
• ABD’nde yaşlı nüfus oranı %13
• İskandinav Ülkelerinde %20
• Batı Avrupa Ülkelerinde ortalama %15
EPİDEMİYOLOJİ
• Batı Ülkelerindeki %15’lik yaşlı nüfus;
Hastaneye kabullerin %50’sini
Sağlık kaynaklarının %40’ını
tüketmekte
TOPLUMSAL YAŞLANMANIN
ANA NEDENLERİ
 FERTİLİTE ORANLARINDA AZALMA
 ORTALAMA YAŞAM BEKLENTİSİNİN
ARTMASI
EPİDEMİYOLOJİ
• Türkiye için bu oran % 8
• Ortalama Yaşam Beklentisi
(Doğumdan itibaren)
Kadın 79 yıl
Erkek 74 yıl
2050
GERİATRİ
• Basit anlamda “Yaşlı Tıbbı”
• Yaşlı bireylerin;
Sağlığının korunması
- Hastalıklarının önlenmesi
- Çok yönlü değerlendirme ile tedavisini
hedef alan bilim dalı
-
GERİATRİ
• Geriatri tabiri ilk olarak ABD’lı doktor
Ignatz Leo Nascher tarafından ortaya
konmuş
• Genos “İleri yaş”, İatrikos “Hekim”
sözcüklerinin birleşmesinden oluşmakta
GERİATRİ
• Bir çok organda yaşlılığa bağlı
değişiklikler bir hastalık gibi algılanıp
gereksiz tedavi edilebilir
• Tersine bir hastalığa ait bulgular
yaşlılığa bağlanıp tedavi edilmeyebilir
GERİATRİ
• Yaşlılarda görülen hastalıklar klasik
hastalık belirtilerini göstermeyebilir
• Yaşlılarda hastalıkların çoğu kronik
vasıflı olduğundan amaç, hastalıkların
iyileştirilmesinden ziyade kontrol altında
tutulup, yaşlının bedensel, zihinsel ve
ruhsal olarak yaşam kalitesini
artırmaktır
GERİATRİ
• Koruyucu Hekimlik
Hastalıkların önceden tesbiti
İmmünizasyon
Beslenme
GERİATRİK HASTAYA AİT ÖZELLİKLER
Genellikle birden fazla kronik hastalığa bağlı
kompleks bir klinik tablo
Bir çok organ sisteminde fonksiyonel cevapta
değişiklik
Akut hastalıklar daha ciddi seyirli ve iyileşme
periyodu daha uzun
Bağımsız yaşayabilme yeteneğini sınırlayan
fonksiyonel bozukluklar
Hastalıklara, fiziksel, ruhsal ve sosyoekonomik
streslere verilen cevapta yetersizlik
Ekonomik ve sosyal destekte istikrarsızlık
En yaşlı, en hasta, en komplike ve
düşkün hastanızı düşünün. İşte
tipik GERİATRİK HASTA odur.
William R. Hazzard, MD
KİTLESEL SORUNLAR,
KİTLESEL ÇÖZÜMLERİ
GEREKTİRİR.
Ludwig Karl Virchow
• Basit şekilde geriatrik değerlendirme,
hastalıkların düzeltilmesi ve sık gözlenen
sağlık problemleri için riskli hastaları
belirleyip tedavi edilmesidir. Fakat bu
şekilde yaklaşımın, maliyeti ve sağlık
problemlerini etkili bir şekilde
düşürmediği görülmüştür.
GERİATRİ
• Geriatrik Yaklaşım;
- Tıbbi
- Psikolojik
- Sosyoekonomik
- Çevresel
- Ailesel değerlendirmeyi gerekli kılar
• Yaşlanma ile ortaya sorunların bir bütün
olarak ele alınması ve yaşlı kişiye
yaklaşımda “Çok Yönlü Geriatrik
Değerlendirme”nin gerekliliği artık kabul
edilmektedir
ÇOK YÖNLÜ GERİATRİK
DEĞERLENDİRME
Sıklıkla interdisipliner diagnostik bir proses
olup, yaşlının; medikal, psikososyal ve
fonksiyonel yetilerini ve problemlerini,
tedavi ve uzun süreli takip için genel bir
plan oluşturma amacına yönelik
belirlenmesini hedef alır.
ÇOK YÖNLÜ GERİATRİK DEĞERLENDİRME
Klasik Medikal Değerlendirmeden Farklılığı:
•
•
•
Düşkün yaşlı hasta olarak ifade ettiğimiz kompleks
problemleri olan hastaları hedef alır.
Özellikle fonksiyonel durum ve yaşam kalitesine
öncelik tanır.
Sıklıkla interdisipliner ekip çalışmasını ve kantitatif
değerlendirme skalalarını kullanır.
ÇOK YÖNLÜ GERİATRİK DEĞERLENDİRME
Hedefleri:
•
•
•
•
•
•
•
İyatrogenezi engellemek
Fonksiyonel durumu ve bozukluklarının yol açtığı
sorunları ortaya koymak
Fonksiyonel kaybın muhtemel risk faktörlerini belirlemek
Zaman içinde klinik değişimi takibe yardımcı olmak
Fonksiyonel yetiyi koruyacak veya yeniden kazandıracak
uygulamaları belirlemek
Sosyal ve medikal plan için doğru teşhis olasılığını
güçlendirmek
Yaşlı için optimal tedavi/bakım ortamını belirlemek
Geriatrik Değerlendirme
• Geriatrist
• Konusunda uzmanlaşmış
Hemşire
Sosyal Hizmet Uzmanı
Fizyoterapist
İş Uğraşı Terapisti
Diyetisyen
Psikoterapist
Farmakolog
• Hasta veya yakını
• Yaşlılarda sık görülen ve bir geriatri uzmanı tarafından tanı ve
tedavisi yapılması beklenen durumlar
– Demans
– Depresyon
– Deliryum
– Parkinson
– Polifarmasi
– Bası yaraları
– Üriner ve fekal inkontinans
– Düşmeler
– Malnutrisyon ve obezite
– Kırılganlık
– Sarkopeni
– Uyku bozuklukları
– …
Yaşlılarda infeksiyon sıklığı neden artar?
 Cilt ve mukoz membranlarda atrofi patojenlerin invazyonunu
kolaylaştırır.
 Solunum sistemi infeksiyonlarının gelişimini




Silier aktivitenin bozulması
Öksürük refleksinde azalma
Mikroaspirasyon
İmmobilizasyon kolaylaştırır.
 Gastrointestinal sistem infeksiyonlarına
 Gastrik atrofi
 Bağırsak motilitesi azalma neden olabilir.
 İYİ gelişimine karşı bariyerlerin yetersizliğine
 Sıvı alımında azalma
 miksiyon sayısının azalması
 anatomik değişiklikler
 Bağımsız faktörler
 Hareketliliğin azalması
 Travma riski
enfeksiyonun artmasına neden olabilir.
 Nazokomiyal infeksiyon gelişiminde
 Komorbid durumlar
 Beslenme Problemlerine bağlı gelişen Malnutrisyon
 >65 yaşın bağımsız bir risk faktörü olduğu gösterilmiştir.
Yaşlılarına ve emeklilerine gerekli
ilgiyi göstermeyen devletler
istikballerine güvenle bakamazlar
M. Kemal ATATÜRK