5.kocaeli ilinde doğa turizmi

PROJE YÖNETĠCĠSĠ
Haluk ÖZDER
Bölge Müdürü
PROJE KOORDĠNATÖRÜ
Nevzat ALĞAN
Kocaeli ġube Müdürü
PROJE EKĠBĠ
Biyolog Songül ÇETĠN
Nilgün AÇIKGÖZ
Dilek ADIGÜZEL
2013
Ġmtiyaz Sahibi: T.C. Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, 1.Bölge
Müdürlüğü, Kocaeli ġube Müdürlüğü
Adres: Ovacık Mah.Hasad Sok. No:1 BaĢiskele/KOCAELĠ
Tel:0262 312 13 12
Faks:02623121133
E-posta:[email protected]
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Bu Master Plan T.C. Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü,
1.Bölge Müdürlüğü, Kocaeli ġube Müdürlüğü tarafından hazırlanmıĢtır.
1
2
ÖNSÖZ
Türkiye‟de bölgelerarası kalkınmıĢlık düzeylerini dengelemek, turizmden elde edilen gelirleri
arttırmak ve ülkenin hemen heryerinde bulunan doğal, kültürel ve tarihsel çekicilikleri bir
alternatif olarak kullanabilmek amacı ile alternatif turizm faaliyetlerine yönelim baĢlamıĢtır.
Marmara bölgesi stratejik konumu ve coğrafi duruĢu itibariyle ülkemiz için önemli bir gelir
kaynağı sağlayıcısıdır. Doğu Marmara bölgesinin kapsadığı alan ise, bölgenin turizmi
açısından geleceğe umutla bakmamızı sağlayan bir potansiyel taĢımaktadır. Bu alanı kapsayan
Bolu, Düzce, Kocaeli, Sakarya ve Yalova illeri ise, bölge turizmine dair umut vaat etmektedir.
Sanayinin oldukça canlı kıldığı Kocaeli, sanılanın aksine turizm konusunda da bünyesinde
ciddi bir kinetik güç barındırmaktadır.
Kocaeli‟ni coğrafi olarak incelediğimizde doğa güzelliklerinin en sade ve en etkili renkleriyle
karĢımızda olduğunu görmekteyiz. Kocaeli, yeĢilin sıra dağlar boyunca ihtiĢamlı selamıyla;
mavinin, göğün yükseğinden denizin derinliğine kadar yayıldığı engin ve etkili bir görünüm
oluĢturmaktadır. Kocaeli ilinin pek çok bölgesinde doğa bozulmamıĢ olup, flora-fauna
konusunda dünyada eĢine az rastlanır bir zenginlik vardır. Buna sosyo-kültürel değerler de
eklenince, Kocaeli, eko turizm konusunda potansiyel bir cennettir.
Sanayisi ile göze çarpan Kocaeli, doğal güzellikleri ve turizm potansiyeli taĢıyan ruhuyla
diğer bölgelerle rekabet edebilecek bir niteliğe sahiptir. Ancak yetersiz tanıtım ve “sanayi
kenti” kimliğinin öne geçmesi nedeniyle “Doğa Turizmi” açısından değerlendirilememiĢtir.
Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğümüzün talimatları doğrultusunda “Kocaeli Ġli
Doğa Turizmi Master Planı” hazırlanması çalıĢmalarına baĢlanmıĢtır. Bu doğrultuda, Kocaeli
ġube Müdürlüğümüzce konu ile ilgili bir ekip oluĢturulmuĢ ve “Doğa Turizmi Master Planı”
hazırlanmıĢtır. Söz konusu plan, ġube Müdürü Nevzat ALĞAN‟nın koordinatörlüğünde,
Müdürlüğümüz çalıĢanlarından olan Biyolog Songül ÇETĠN, Nilgün AÇIKGÖZ ve Dilek
ADIGÜZEL‟den oluĢan ekip tarafından oluĢturulmuĢtur.
Bu planla; doğal güzellikleri, tarihi ve turistik yapısı ile zengin bir doğa turizmi potansiyeline
sahip olan Kocaeli‟de, bugünün ve geleceğin ihtiyaçlarını göz önüne alarak doğal kaynak
değerlerin, sürdürülebilirlik, katılımcılık ve çevreye duyarlılık temel ilkeleriyle planlanarak,
doğa turizminin geliĢtirilmesi amaçlanmıĢtır.
Kocaeli Ġli Doğa Turizmi Master Planının hazırlanmasında katkı veren tüm paydaĢlarımıza
teĢekkür ederim.
Ercan TOPACA
Kocaeli Valisi
3
4
ÇALIŞMANIN MAKSADI
Bu çalıĢmanın amacı; doğal güzellikleri, tarihi ve turistik yapısı ile zengin bir doğa turizmi
potansiyeline sahip olan Kocaeli Ġlinde bugünün ve geleceğin ihtiyaçlarını göz önüne alarak
doğal kaynak değerlerin, sürdürülebilirlik, katılımcılık ve çevreye duyarlılık temel ilkeleriyle
planlanarak doğa turizminin geliĢtirilmesini sağlamaktır. Bu plan ile Kocaeli Ġlinde doğa
turizminin geliĢtirilmesi için amaç, hedef ve stratejiler saptanarak yapılması gereken projeler
belirlenmiĢtir.
Bu master plan, Kocaeli Ġlinin doğa turizmi konusundaki üst düzey amaç ve hedeflerini
açıklamaktadır. Planda 2013-2023 yıllarını kapsayan 10 yıllık dönem için toplu bir
değerlendirme yapılmaktadır. Bu kapsamda, master plan çerçevesinde daha alt düzeyde
detaylı eylem, taktik ve stratejik planları hazırlanabilir.
5
6
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ .............................................................................................................................3
ÇALIŞMANIN MAKSADI ......................................................................................................5
1. GİRİŞ ............................................................................................................................ 13
1.1 DOĞAL ALANLAR, YÖRE İNSANININ GELENEKSEL HAYATI, KIRSAL KALKINMA, SÜRDÜRÜLEBİLİR TURİZM
ALTERNATİFİ VE KOCAELİ VİLAYETİNDE SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ ........................................................ 13
1.2 DOĞAL ALANLAR VE SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA ....................................................................................... 14
1.3 SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ ................................................................................................................ 16
1.4 SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ GELİŞME STRATEJİSİ ............................................................................... 18
2. SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ GELİŞİMİNE İLİŞKİN ÇALIŞMALAR .............................. 20
2.1 KAYNAK ANALİZİ ........................................................................................................................................... 20
2.1.1 KAYNAK ANALİZİNDE ELE ALINACAK UNSURLAR; .................................................................................21
2.2 TURİZM POTANSİYELİ ................................................................................................................................... 24
2.3 TAŞIMA KAPASİTESİ ...................................................................................................................................... 28
2.3.1. TAŞIMA KAPASİTESİNİN ELEMANLARI; ................................................................................................29
3. İLGİ GRUBU ANALİZİ VE YEREL ORGANİZASYONUN OLUŞTURULMASI ........................... 31
3.1 İLGİ GRUPLARI/PAYDAŞLAR.......................................................................................................................... 31
3.2 İLGİ GRUBU KATEGORİLERİ........................................................................................................................... 31
3.3 İLGİ GRUBU ANALİZİ ..................................................................................................................................... 31
3.4 TOPLUM TEMELLİ YAKLAŞIM ........................................................................................................................ 32
3.5 YEREL ORGANİZASYONUN OLUŞTURULMASI ............................................................................................... 33
3.6 TARİHÇE ....................................................................................................................................................... 33
3.7 KOCAELİ İLİ’NİN GENEL ÖZELLİKLERİ ............................................................................................................ 36
3.7.1 İLİN JEOMORFOLOJİK ÖZELLİKLERİ; ......................................................................................................36
3.7.2 JEOLOJİK ÖZELLİKLER; ...........................................................................................................................39
3.7.3. İKLİM ÖZELLİKLERİ; ..............................................................................................................................44
3.7.4. KOCAELİ İLİNİN HİDROGRAFYASI; ........................................................................................................45
3.7.5 TOPRAK ÖZELLİKLERİ; ..........................................................................................................................51
3.7.6.ARAZİ VARLIĞI; .....................................................................................................................................52
3.7.7.ORMAN VARLIĞI; ..................................................................................................................................53
3.7.8.FLORA-FAUNA; .....................................................................................................................................54
7
3.7.9. İDARİ DURUMU ...................................................................................................................................57
3.7.10 NUFÜS ................................................................................................................................................57
3.7.11. TARIM; ...............................................................................................................................................58
3.7.12. SANAYİ ...............................................................................................................................................59
3.7.13. ULAŞIM ..............................................................................................................................................60
3.7.14. MADENCİLİK ......................................................................................................................................62
3.7.15. KÜLTÜREL ÖZELLİKLERİ ......................................................................................................................62
3.8. İLGİ GRUBU VE PAYDAŞ ANALİZİ.................................................................................................................. 92
3.8.1 KOCAELİ İLİNDE FAALİYET GÖSTEREN DOĞA TURİZMİ İLE İLGİLİ SİVİL TOPLUM KURULUŞLARI ...........92
3.8.2 KOCAELİ İLİNDE ÖZEL TEŞEBBÜS İLE DOĞA TURİZM FAALİYETLERİ .....................................................93
4. KOCAELİ DOĞA TURİZMİ ARZI ...................................................................................... 97
4.1. KOCAELİ’NİN DOĞA TURİZMİ DEĞERLERİ (DOĞA TURİZMİ ARZI) ................................................................ 97
4.2. KOCAELİ İLİNİN DOĞA TURİZMİ (ARZI) DEĞERLERİ VE BİLİNİRLİK DEĞERLENDİRMESİ ................................ 99
4.2.1 KOCAELİ İLİNDE DOĞA TURİZMİ AMAÇLI KULLANILAN VE KORUMA STATÜLÜ ALANLAR ....................99
4.2.2 SEÇKİN ÖZELLİKLİ DİĞER SAHALAR .....................................................................................................112
5. KOCAELİ İLİNDE DOĞA TURİZMİ................................................................................. 125
5.1 KOCAELİ İLİNDE DOĞA TURİZM ÇEŞİTLERİ ................................................................................................. 125
5.1.1 KOCAELİ’DE DOĞA YÜRÜYÜŞÜ YAPILAN YERLER ...............................................................................125
5.1.2 KOCAELİ’DE BİNİCİLİK YAPILAN YERLER .............................................................................................141
5.1.3 KOCAELİ’DE FOTO SAFARİ YAPILAN YERLER .......................................................................................143
5.1.4 KOCAELİ’DE OLTA BALIKÇILIĞI YAPILAN YERLER .................................................................................143
5.1.5 KOCAELİ’DE HAVA TURİZMİ YAPILAN YERLER....................................................................................144
5.1.6 KOCAELİ GOLF OYNANAN YERLER....................................................................................................145
5.1.7 KOCAELİ’DE SU KAYAĞI YAPILAN YERLER ...........................................................................................145
5.1.8 KOCAELİ’DE KUŞ GÖZETLEME YAPILAN YERLER .................................................................................147
5.1.9 KOCAELİ SAĞLIK TURİZM YAPILAN YERLER ........................................................................................148
5.1.10 KOCAELİ’DE KIŞ SPORU YAPILAN YERLER ..........................................................................................149
5.2 KOCAELI İLINDE DOĞA TURIZMINE YÖNELIK PROJELER.............................................................................. 150
5.3 KOCAELİ İLİ VE İLÇELERİNİN ÖNE ÇIKAN DOĞA TURİZMİ DEĞERLERİ MATRİSİ ......................................... 152
6. SEÇKİN VE YÜKSEK DEĞER TAŞIYAN YILDIZ ALANLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ VE
POTANSİYELİNİ GELİŞTİRME İMKANLARININ ORTAYA KONUL. İLİŞKİN ANALİZLER ........... 155
6.1 BALLIKAYALAR TABİAT PARKI ..................................................................................................................... 155
6.1.1 GENEL BİLGİLER ..................................................................................................................................155
6.1.2 BALLIKAYALAR TABİAT PARKININ
DOĞA TURİZMİ POTANSİYELİNİN ÖNE ÇIKTIĞI VE SUNDUĞU
AKTİVİTELER;...................................................................................................................................................159
8
6.1.3 BALLIKAYLAR TABİAT PARKI’NIN EKOTURİZM YÖNETİMİ AMAÇLARI .................................................160
6.1.4 BALLIKAYALAR TABİAT PARKININ 7 DOĞA TURİZM FIRSATI; ..............................................................160
6.1.5 BALLIKAYALAR TABİAT PARKI’NIN DOĞATURİZM POTANSİYELİNİN YÜKSEK OLDUĞU BÖLGELERDE
DOĞA TURİZMİ POTANSİYELİNİ DAHA DA GELİŞTİRMEK İÇİN PLANLANLANAN HUSUSLAR;..........................161
6.2 KUZUYAYLA TABİAT PARKI.......................................................................................................................... 172
6.2.1 GENEL BİLGİLER ..................................................................................................................................172
6.2.2 KUZUYAYLA TABİAT PARKI’NIN
DOĞA TURİZMİ POTANSİYELİNİN ÖNE ÇIKTIĞI VE SUNDUĞU
AKTİVİTELER ....................................................................................................................................................175
6.2.3 KUZUYAYLA TABİAT PARKI’NIN EKOTURİZM YÖNETİMİ AMAÇLARI: ..................................................175
6.2.4 KUZUYAYLA TABİAT PARKI’NIN 8 DOĞA TURİZM FIRSATI; ................................................................175
6.2.5 KUZUYAYLA TABİAT PARKI’NIN DOĞA TURİZM POTANSİYELİNİN YÜKSEK OLDUĞU BÖLGELERDE
DOĞA TURİZMİ POTANSİYELİNİ DAHA DA GELİŞTİRMEK İÇİN PLANLANLANAN HUSUSLAR;..........................176
7. KOCAELİ İLİ VE İLÇELERİNİN KIYAS YÖNTEMİ İLE KISA DEĞERLENDİRMESİ ................... 187
8. KOCAELİ İLİ SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ STRATEJİLERİ ....................................... 188
8.1. GELIŞME STRATEJILERI .............................................................................................................................. 188
8.2. PAZARLAMA STRATEJISI ............................................................................................................................ 189
8.3.ZIYARETÇI YÖNETIMI STRATEJISI ................................................................................................................ 189
8.4.İZLEME VE DEĞERLENDIRME STRATEJISI .................................................................................................... 190
KAYNAKLAR ................................................................................................................... 241
LİNK KAYNAKLARI .......................................................................................................... 243
9
10
ŞEKİL, HARİTA VE TABLO LİSTESİ
KOCAELİ İLİ JEOLOJİ HARİTASI ................................................................................................................................ 43
KOCAELİ’YE AİT BAZI İKLİM DEĞERLERİ (1970-2011) ............................................................................................. 45
KOCAELİ İLİ ARAZİSİNİN KULLANIM DURUMLARINA GÖRE DAĞILIMI ................................................................... 52
KOCAELİ İLİ SULU ,KURU TARIM ARAZİSİ VARLIĞI .................................................................................................. 53
KOCAELİ İLİ İİLÇELERİ .............................................................................................................................................. 57
KOCAELİ İLİ AYRINTILI NÜFUS BİLGİLERİ................................................................................................................. 58
YILLARA GÖRE KOCAELİ İLİ GENEL NÜFUS BİLGİLERİ ............................................................................................. 58
KOCAELİ TARIM YAPILAN ALANIN KULLANIM AMACI ............................................................................................ 59
KOCAELİ İLİ FESTİVALLERİ ...................................................................................................................................... 91
KOCAELİ İLİ TABİAT PARKLARINA AİT SWOT ANALİZİ ........................................................................................... 105
KOCAELİ İLİ SULAK ALANLARA AİT SWOT ANALİZİ .............................................................................................. 111
JEOLOJİK OLUŞUMLAR ........................................................................................................................................ 113
KOCAELİ JEOLOJİK OLUŞUMLARA AİT SWOT ANALİZİ ........................................................................................ 114
KOCAELİ YAYLA, VADİ VE DAĞLARA AİT SWOT ANALİZİ ..................................................................................... 117
ŞİFALI SULARA AİT SWOT ANALİZİ ....................................................................................................................... 119
GÖLLER, BARAJLAR, GÖLETLER VE AKARSULARA AİT SWOT ANALİZİ ................................................................ 122
SAHİLLERE AİT SWOT ANALİZİ ............................................................................................................................ 124
DOĞA YÜRÜYÜŞ PARKURLARINA AİT SWOT ANALİZİ ......................................................................................... 139
KOCAELİ DOĞA TURİZMİ ÖNE ÇIKAN İLÇELERİ ..................................................................................................... 154
BALLIKAYALAR TABİAT PARKININ TURİZM TALEBİ DEĞERLERİ TABLOSU............................................................. 163
KUZUYAYLA TABİAT PARKININ TURİZM TALEBİ DEĞERLERİ TABLOSU ................................................................. 178
KIYAS YÖNTEMİ İLE DOĞA TURİZMİ POTANSİYELİ YÜKSEK OLAN BAZI İLÇELERİN DEĞERLENDİRİLMESİ ............ 188
KAPASİTE GELİŞTİRME .......................................................................................................................................... 190
FİZİKSEL ALTYAPININ OLUŞTURULMASI ............................................................................................................... 192
ENVANTER, ÜRÜN OLUŞTURMA, ÜRÜN ÇEŞİTLENDİRME VE GELİŞTİRME, SERTİFİKALANDIRMA, TANITIM VE
PAZARLAMANIN YAPILMASI ................................................................................................................................. 195
İZLEME VE DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK EYLEMLER............................................................................................ 201
11
12
1. GİRİŞ
1.1 DOĞAL ALANLAR, YÖRE İNSANININ GELENEKSEL HAYATI, KIRSAL
KALKINMA, SÜRDÜRÜLEBİLİR TURİZM ALTERNATİFİ VE KOCAELİ VİLAYETİNDE
SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ
Tabiatı korumanın geleceği kırsal alanların geleceğine, kırsal hayatın korunmasına ve sağlıklı
yürüyen bir kırsal ekonomiye bağlıdır. Kırsal alanlardaki düĢük ve dağınık nüfus ile beraber
yetersiz gelir söz konusu olduğunda bu alanların turizm köyleri vb. faaliyetler için
kullanılması söz konusu olacaktır. Bu tür giriĢimlerin önemli bir kısmı korunan alanlarda veya
dıĢında yapılmaktadır. Bazı etkinliklerin korunan alanlara ve tabiata çok zarar verdiği de
görülmektedir. Bu sebeple tabiatı korumakla görevli olan bizlerin çevremiz ile iyi bir proaktif
iliĢkiler içinde olmamız lüzumludur. Proaktif kiĢi; iliĢkilerde ve faaliyetlerde inisiyatifi eline
alan kiĢi demek olup tabiattaki faaliyetlerin kontrolü için Doğa Koruma ve Milli Parklar
Genel Müdürlüğü taĢra kuruluĢlarının kırsal sahalarda doğa turizminin geliĢtirilmesinde öncü
olması doğru bir harekettir.
Son yıllarda sivil toplum kuruluĢları ve diğer kuruluĢlar korunan alanlar, doğal alanlar, kırsal
kalkınma, kalkınma için iĢbirliği gibi konuları tamamiyle farklı bir bakıĢ açısı ile algılamaya
baĢlamıĢlardır. Tabiat ve geleneksel kültürler üzerinde turizmin yarattığı olumsuz tesirler ve
bunların neticesinde duyulan korkular kitle turizmine karĢı alternatif çevre duyarlı turizmi ve
tabiatı korumayı öne çıkarmıĢtır. Sürdürülebilir doğa turizmi ve ekoturizm tabiatın korunması
için bir umut olarak ortaya çıkmıĢtır. Algılamadaki bu değiĢiklik, doğal alanlar, korunan
alanlar ve çevresinin bölgesel planlamasında turizme iliĢkin proje ve çalıĢmaların giderek
artmasına yol açmıĢtır. Bu sayede turizm, zaman içinde kırsal alanların kalkınmasında,
yoksulluğun azaltılması ve yöresel kültürel zenginliğinin korunmasında anahtar bir kelime
haline gelmiĢtir.
Sürdürülebilir doğa turizmi, kırsal ekonominin çeĢitlendirilmesi, kırsal nüfus için yeni bir
bakıĢ açısı yaratılması, yoksulluğun ve kırsal göçün azaltılmasında en önemli seçeneklerden
biri
olarak
görülmektedir.
Ancak,
turizmin
yalnızca
yerel
ekonomi
ile
doğru
ĢekildebütünleĢtirildiği takdirde beklentileri karĢılayabileceği ve yöre halkı ile diğer ilgi
gruplarına fayda sağlayacağı unutulmamalıdır.
13
1.2 DOĞAL ALANLAR VE SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA
1980‟li yıllardan itibaren BirleĢmiĢ Milletler Çevre Programının (UNEP) çevre konularına
iliĢkin çalıĢmaları giderek artan bir etki yaratmıĢtır. Dünya Çevre Kalkınma Komisyonu‟nun
1987 yılında tamamladığı çalıĢmalar sonunda “ortak geleceğimiz” adlı bir rapor
hazırlanmıĢtır.
GeliĢmiĢ ve geliĢmekte olan ülkelerde, çevre ve kalkınma konularına çok farklı yaklaĢılması
gerektiği bu raporda vurgulanmıĢ olup, kalkınmanın ve insanlığın sahip olduğu kaynakların
sürdürülebilir olduğuna değinilmiĢtir. Raporda ortaya konan “Sürdürülebilir kalkınma”
kavramı, insanların elinde bulundurduğu ve onlara muhtaç olduğu ekolojik, kültürel ve sosyoekonomik kaynakların nadir ve eĢsiz olduğu görüĢüne dayanmaktadır.
Bir sahanın sahip olduğu kaynaklar, çok farklı maksatlar için kullanılabilmektedir. Örneğin,
bir orman kereste imalatı için, üzerindeki ağaçlar kesilerek tarım toprağı olarak veya korunan
alan olarak kullanılabilir. Alanın ve alanda yaĢayan yöre halkının özelliklerine bağlı olarak bu
seçeneklerden bazıları uygulanabilir, bazıları ise kesinlikle uygulanamaz. Yalnızca korumacı
bir yaklaĢım içine girildiğinde doğru görülen seçenek ormanın el değmemiĢ eski haline
bırakılması olsa da yöre halkı ve diğer iĢ gruplarının bu kaynakların sürdürülebilir kullanımı
yaĢam kalitelerini yükseltmek için ormandan hak iddia etmeleri mevzubahistir. Bu sebeple
yüzde yüz sürdürülebilir kalkınmaya her zaman ulaĢılamasa da bu hedef üzerine
yoğunlaĢılmalıdır.
Doğal ve korunan kırsal alanlarda, geçmiĢten günümüze yerel topluluklar ile arazinin
beraberliği çok önemli olmaktadır. Korunan alan ağı büyüdükçe korunan alan kavramının
anlamı da değiĢmeye ve geliĢme göstermeye baĢlamıĢtır.
Bu geliĢme içinde yöre insanlarının varlığı ve faydalanmalarının sürdürülebilirliği de öne
çıkmaktadır. Bir doğal alan ve korunan alanın ve içinde yer aldığı bölgenin sürdürülebilir
kullanımı, turizm, ekolojik tarım, hayvancılık, yeni bölgesel ürünler, sürdürülebilir
ormancılık, hatta enerji üretimindeki yatırımlarla birlikte düĢünüldüğünde daha baĢarılı
olacaktır.
14
Doğal alanlarda faaliyetlerin açıklanmasında KIRSAL ALAN, KIRSAL KALKINMA ve
SÜRDÜRÜLEBĠLĠR KALKINMA gibi kavramlar değerlendirilmelidir, bu kavramlar Ģu
Ģekilde açıklanabilir;
KIRSAL ALAN; Ģehir diye tabir edilen yerleĢme sahalarının dıĢında kalan tarımla ilgili
etkinliklerin yapıldığı alanları da içeren köy, mezra, kom vb. adlarla anılan insan
yerleĢimlerinin var olduğu alanları “kırsal alan” olarak tanımlayabiliriz.
KIRSAL KALKINMA KAVRAMI; kırsal kalkınma, küçük toplulukların içinde bulundukları
ekonomik, toplumsal ve kültürel koĢulları iyileĢtirmek amacıyla giriĢtikleri çabaların devletin
bu konudaki çabalarıyla birleĢtirilmesi, bu toplulukların tüm ülke insanlarının tümüyle
kaynaĢtırılması ve ulusal kalkınma çabalarına tam biçimde katkıda bulunmalarının sağlanma
süreci Ģeklinde tanımlanmıĢtır.
KIRSAL ALAN KALKINMASI; hem bir eğitim hem de örgütlenme iĢi olup kırsal alan,
toplumun gereksinimlerinin göz önünde tutulması, kırsal alan kalkınma politikası ile ilgili
planların alınması sırasında topluma zorla kabul ettirilmemesi gereken bir konudur. Toplum
istediklerini elde etmedikçe kırsal alan çalıĢmalarına katılmayacaktır. Tarımsal çalıĢmalar,
beslenme, eğitim, mesleki önderlik ve öğretim, kooperatifler, el sanatları, küçük sanayiler,
sosyal güvenlik çalıĢmaları, planlama ve sağlık politikaları nitelikleri kırsal alan ve ülke
planları ile bir bütünlük sağlamalıdır.
SÜRDÜRÜLEBĠLĠR KALKINMA; ekolojik, ekonomik ve sosyo-kültürel kaynakların
sürdürülebilir kullanımına dayanmaktadır. Burada ekolojik, ekonomik ve sosyo kültürel
sürdürülebilirlik Ģartlarının tamamının sağlanması önemli olmaktadır.
Kırsal alanlar turizm ve boĢ zamanların değerlendirilmesinde önemli bir yer tutmaktadır.
Kırsal alan, turistlere sakin ve huzurlu bir seçenek sunmaktadır. 2005 yılında Fransız
vatandaĢları tatillerinin %52‟sini ya bir ailenin yanında ya da bir arkadaĢının evinde, %26‟sı
evlerinde geçirdiklerini ve %9‟luk bir kısmı ise kırsal alanda ikinci bir eve sahip olduklarını
ifade etmiĢlerdir. Kırsal alanlar ayrıca doğa için önemli role sahiptirler. Tabii kaynakların
korunması, biyolojik çeĢitliliğin sürdürülmesi, doğal felaketlere karĢı koruma, iyi hayat
Ģartlarının korunması ve doğal manzaranın korunması doğal çevre ile ilgili hususlardır.
15
1.3 SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ
Sürdürülebilir kalkınma ekolojik, ekonomik ve sosyo-kültürel kaynakların sürdürülebilir
kullanımına dayanmaktadır. Sürdürülebilir turizmin geliĢimi de sürdürülebilir kalkınma ile
bağlantılı bir yaklaĢımdır. Sürdürülebilir turizm geliĢiminde turistlerin ve ziyaret edilen
bugünkü
ihtiyaçlarının,
gelecekteki
fırsatları
koruyup
geniĢleterek
karĢılanması
amaçlanmaktadır. Bu yaklaĢım, ekonomik, sosyal ve estetik ihtiyaçların, kültürel bütünlüğün,
gerekli ekolojik süreçlerin, sosyal ve estetik ihtiyaçların, kültürel bütünlüğün, gerekli ekolojik
süreçlerin, biyolojik çeĢitliliğin ve kırsal hayatı destekleyen süreçlerin devamını içerecektir.
BirleĢmiĢ Milletler Dünya Turizm Örgütü’nün tanımına göre sürdürülebilir bir turizm
geliĢimi;
-Çevresel kaynakların en iyi Ģekilde kullanılmasını sağlamalı,
-Ziyaret
edilen
toplulukların
sosyo-kültürel
yapısına,
gelenekselliğine
saygı
göstermeli,
-Bütün ilgi gruplarına adil bir Ģekilde dağıtılan sosyo-ekonomik faydalar ile tutarlı ve
uzun vadeli ekonomik faaliyetler ortaya koymalıdır.
Buna göre sürdürülebilir kırsal/doğa turizminin geliĢme ölçütleri;
a. Biyolojik çeĢitliliğin korunması,
b. Ekonomik tutarlılık,
c. Kültürel zenginlik,
d. Yöre halkının refahı,
e. Ġstihdam kalitesi,
f. Sosyal eĢitlik,
g. Ziyaretçi memnuniyeti,
h. Yetkinin yerele doğru dağıtılması,
i. Toplumun genelinin refah ve mutluluğu,
j. Fiziki bütünlük,
k. Kaynakların etkin kullanımı,
l. Çevre temizliğidir.
16
Korunan alanlar açısından; tabiatın seçkin parçaları olan korunan alanlar ile turizm arasındaki
bağ, korunan alanların tarihçesi kadar eskidir. Korunan alanlar turizme, turizm korunan
alanlara ihtiyaç duymaktadır. Turizm korunan alanların kurulması ve yönetiminde göz önüne
alınması gereken önemli bir bileĢendir. Aynı Ģekilde koruma altında olmayan flora ve
faunanın tutunduğu tabiat alanlarına ve insanın yaĢadığı sahalardaki yöresel kültüre de turizm
bağımlıdır. Bu bağımlılık doğa ve kültürün bozulmaması için tedbirler gerektirir. Bu
tedbirlerin neler olacağının “sürdürülebilir kırsal kalkınma” ilkeleri çerçevesinde tespiti de
lüzumludur.
Turizmin önemli bir ekonomik faaliyet olması ve tüm göstergelerin bu faaliyetin büyüme
eğiliminde olacağı yönünde olması önemli bir husustur. Turizmdeki büyümeyle beraber
sürdürülebilir turizm, ekoturizm gibi doğayla ilgili turizme olan talep artmıĢ ve turizm
ürünleri ile destinasyonlar çeĢitlenmiĢtir. Turistlerin talepleri de değiĢmiĢ ve çeĢitlenmiĢtir.
Turistlerin talepleri konaklamada konforun sağlanması yanında, yöreye özgü kültürel değerler
hakkında bilgi edinme, yöre halkıyla iletiĢim, bölgenin flora ve faunası, özel ekosistemler,
doğal hayat ve bunların korunması da dahil olmak üzere daha sorumlu bir seyahat deneyimi
kazanmak da söz konusudur.
Beklenen büyüme ve yeni eğilimler turizmi o kadar stratejik bir konuma taĢımıĢtır ki, turizm
eĢsiz özellikli doğal veya korunan alanların sürdürülebilirliğinin yanı sıra bu alanların
çevresinde yaĢayan yöre halkının kalkınma potansiyeline de müspet etki sağlayabilmektedir.
Bu durumda turizm, doğal alanların korunması ve yöre halkı ile ziyaretçilerin çevre bilincinin
arttırılmasında kullanılabilecek çok önemli bir araç olabilmektedir. Dolayısıyla turizm
sayesinde koruma çalıĢmaları için gerekli mali kaynakların kazanılmasının yanı sıra
ziyaretçiler ile yöre halkına yönelik bilinçlendirme ve eğitim programlarının oluĢturulması ve
uygulanması gibi hedeflere de ulaĢılabilmektedir.
En önemli husus; turizm faaliyetlerinin uzun dönemde sürdürülebilir olması için geniĢ
kapsamlı, dikkatli, katılımcı ve paylaĢımcı olarak planlaması, sürecin etkin yönetimi ve
izlenmesi de gereklidir. Aksi takdirde, bu faaliyetlerin geri dönüĢü mümkün olmayan olumsuz
etkileri ortaya çıkacak ve turizm bu alanları tahrip eden bir faktör haline gelecektir. ĠĢte bu
nedenle
“SÜRDÜRÜLEBĠLĠR
DOĞA
TURĠZMĠ
GELĠġME
(MASTER)
PLANI”
çalıĢmasına lüzum duyulmuĢtur.
17
1.4 SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ GELİŞME STRATEJİSİ
Yukarıda da bahsedildiği üzere, insan kullanımı bakımından hassas olan sahalarda turizm söz
konusu olduğunda turizmin iyi planlanması ve yönetilmesi önemli olmaktadır. AlıĢılmıĢ
turizm stratejileri ile Sürdürülebilir Doğa Turizmi GeliĢme Stratejisi arasındaki fark Ģudur;
alıĢılmıĢ yöntemler yukarıdan aĢağıya bakıĢ açısı ile uygulanmaktadır. Yani kararlar
merkezden alınmakta ve uygulanması için yerele taĢınmaktadır. Yöre halkı katılımcı
olamamaktadır.
Sürdürülebilir turizm ise aĢağıdan yukarıya bir yaklaĢım için gayret göstermektedir. Bu
yaklaĢımda yöre halkının beklentileri ele alınır, yönetime katılmasını sağlayıcı yapı kurulur,
yörenin kalkınma potansiyelini bünyesinde barındıran tabii değerlerin korunması için kararlar
ortak alınır ve karar almanın yanında uygulama ve izleme aĢamalarında da yöre halkının
becerilerini, bilgisini, en uygun Ģekilde kullanmak esastır. Bu yaklaĢım yöre halkının, yerel
otorite ve organizasyonların yetkilendirilmesine dayanır.
-Sürdürülebilir turizm geliĢim aĢamasında doğa ve çevresinin ortak çıkarları söz konusudur.
Konaklama ve diğer turizm altyapıları mümkün olduğunca doğal alan dıĢında olmalıdır. Bu
durum doğaya ve kültüre zararı en aza indirdiği gibi ev pansiyonları gibi faaliyetlerin
yapılabileceği yöreye faydayı arttırabilir.
-Yöre halkı ve diğer bölgesel ilgi grupları turizm geliĢiminde önemli ortaklardır, söz konusu
gruplar turiste konaklama imkanı sunacaklar, sunacakları ürünün kalitesinin korunmasında da
sorumluluk alacaklardır.
-Günübirlik ziyaretçiler yerine uzun süreli konaklamaya lüzum duyan turistler hedefleniyorsa,
doğal ve kültürel mirasa dayalı çekim noktaları, el sanatları gibi faaliyetler ortaya konmalıdır.
-Doğal alanlar genellikle çok hassastır, bu sebeple ekolojik değerler, belirli bir saha ile sınırlı
olmayacaktır. Geleneksel hayat, yerel kültür, kırsal sosyal ekonomik yapılar da aynı zamanda
turizmin temel kaynağı olmaktadır.
- Sürdürülebilir Doğa Turizmi GeliĢme (Master) Planı‟nın ilimizde doğa turizmine konu
sahaların tüm ilgi grupları için anlamlı ve cazip bir bakıĢ açısına dayandırılmasına esas
olmalıdır.
18
- Sürdürülebilir Doğa Turizmi GeliĢme (Master) Planı‟nda turizm doğayı koruma, kırsal
kalkınma için bir araç olarak ele alındığından, doğa turizmi yönetim planı olarak ele
alınmalıdır. Halihazırda olan turizm etkinlikleri de tartıĢılmalı, değerlendirilmelidir. Ġlimizde
sürdürülemez olan turizm veya gelir getirici faaliyetleri de tanımlanmalıdır. Ayrıca iyi bir
yönetim için tehditler ve fırsatlar da ele alınarak bunlardan hareketle ortaya çıkacak fikirler
ortaya konmalıdır.
-Doğaya dayalı turizm yönetiminin entegre bir anlayıĢla (alan ve çevresinin sahip olduğu
doğal, tarihi ve sosyo-ekonomik kaynakların bütüncül ele alınması) değerlendirilmesi de
önemlidir.
-Turizm geliĢimi genel olarak piyasa talebine göre yönlendirilir, bir alanın turizm
potansiyelinin değerlendirilmesi, rekabetçi ve özgün bir destinasyon oluĢturması için gerçekçi
beklentiler ortaya konulmalıdır. Yüksek ekolojik değerlere sahip olan sahalar yüksek turizm
değeri içermeyebilir. Turizm, ancak doğru pazar ürünlerini hedeflediği zaman baĢarılı olabilir.
Özellikle hassas tabiat alanlarında taĢıma kapasitesi düĢük iken, bu alanlardan beklenen
faydalar yüksek olmaktadır. TaĢıma kapasitesinin düĢüklüğü sınırlı sayıda turist demektir. Bu
sebeple taĢıma kapasitesinin değerlendirilmesi de önemli olmaktadır.
-ENTEGRE DOĞAL ALAN YÖNETĠMĠ, Sürdürülebilir Doğa Turizmi GeliĢme (Master)
Planı ile doğa ve turizm yönetimi için tüm ilgi gruplarının desteğini almayı hedefler. Tüm ilgi
gruplarını n etkin desteği önem taĢır. Turizm geliĢiminin karmaĢık yapısı göz önüne alınırsa
ilgi gruplarının etkin iĢbirliği oldukça önemlidir, planın herkes tarafından sahiplenilmesi
ayrıcalık olacaktır. Sürdürülebilir kırsal kalkınma için kapsamlı bir vizyon belirlenmesine de
ihtiyaç vardır.
-PAZARLAMA STRATEJĠSĠ de Sürdürülebilir Doğa Turizmi GeliĢme (Master) Planı‟nın bir
parçası olup, kalkınma ve rekabete açık ürün-Pazar kombinasyonu için yaratıcı yaklaĢımlar
içermelidir. Pazarlar, hedef gruplar, turist sayısı, ürünler, hizmetler, yaratıcı yaklaĢımlar bu
stratejide yer almalıdır.
19
-TURĠZM DESTĠNASYONU YÖNETĠMĠ; yaygın bir stratejik yaklaĢım olup, destinasyonu
rekabete açık hale getirir, bir turizm pazarını iyi bir Ģekilde yönetmek, pazarlamak, bir
destinasyonu rekabetçi yapabilmek için gereken tüm unsurları içeren bir rekabetçi
yaklaĢımdır. Ġyi tanımlanmıĢ amaçlarla ve göstergelerle mantıksal bir çerçeve kurmak,
ayrıntılı bütçe, mali portre ve ilgi gruplarının tümüne açık görev ve sorumluluklar veren bir iĢ
planı hazırlamak gereklidir.
-ZĠYARETÇĠNĠN ĠZLENMESĠ VE ZĠYARETÇĠ YÖNETĠM PLANI: Madem ki doğa gibi
hassas bir sistemde çalıĢılıyor bu durumda turist ziyaretinin ilkelerini belirleyen bir ziyaretçi
yönetim planı lüzumludur. Aynı zamanda da hem geri bildirim temin etme hem de taĢıma
kapasitesinin kontrolü için izleme programı da olmalıdır.
Geribildirimler kalitenin arttırılması, sunum taleplere uygun hale getirilmesi (iyileĢtirilmesi)
ve hizmetteki aksamalarla doğadaki değiĢimlerin takibi için çok gereklidir. ġu
unutulmamalıdır ki; turizm, doğanın korunması için ortaya konan ana hedeflere ulaĢmak
garanti edildiği takdirde teĢvik edilmelidir.
2. SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ GELİŞİMİNE İLİŞKİN
ÇALIŞMALAR
2.1 KAYNAK ANALİZİ
GeliĢme planı ve stratejisi için öncelikle kaynak analizi yapılması zorunludur. Bir alanın sahip
olduğu kaynaklar, o alanın kalkınması için bir sermaye veya potansiyel oluĢturmaktadır. Bu
kaynakların analizi de önemli veri ve bilgi oluĢturulmasını temin etmektedir.
Ekolojik ve kültürel kaynakların yanında sosyo ekonomik özellikler de turizm geliĢimi için
önemli bir temel oluĢturmaktadır. Örneğin kırsal turizmin tarımsal faaliyetleri desteklemediği
durumlarda kırsal turizmin gerçekleĢtirildiği bölge hem kendi sermayesini hem de kırsal oma
özelliğini kaybedecektir.
Gerek turizm potansiyeli gerekse taĢıma kapasitesi turizm kaynaklarının mevcut durumuna
bağlı olduğundan kaynak envanterinin yapılması gerekir.
20
2.1.1 KAYNAK ANALİZİNDE ELE ALINACAK UNSURLAR;
A. DOĞAL KAYNAKLAR; turizm geliĢim için önemli olan yöreye özgü olan doğal
kaynaklardır. Bu kaynakların halihazırdaki ekonomik kullanımları, korunma durumları,
statüleri, iklim gibi turizm geliĢimi için potansiyel kaynakların envanterini içermektedir.
SEÇKĠN DOĞAL KAYNAKLAR: Turizm yalnızca korunan doğa parçaları ile ilgili değildir.
EĢsiz manzaralar, dağlar ve nehirler gibi ve korunmayan türler de turizm için ilgi çekici
olmaktadırlar.
Örneğin ormandaki ağaçların üzerinde gezinen sincapları konakladığımız evin penceresinden
gözlemlemek son derece çekicidir. Bir orman öncelikli olarak odunculuk amacıyla kullanılsa
da dağ bisikleti gibi bir aktivite için ortamı çekici hale getirmektedir.
SEÇKĠN
DOĞAL
KAYNAKLARIN
HALĠHAZIRDAKĠ
EKONOMĠK
KULLANIMLARININ TANIMLANMASI: Doğal kaynakların çok çeĢitli kullanımları söz
konusudur, ormanların odunculuk amaçlı kullanımı, nehirler ve göllerin sportif balıkçılık ve
su sporları ve enerji üretmek için kullanımları gibi. Bu kullanımlardan bazıları gelenekseldir
ve düĢük etkilere sahiptir. Bazıları ise sürdürülebilir değildir. Bu sebeple bunlar turizm
geliĢimi için de uygun değildir.
Kaynağın Korunma Durumu ve Statüsü: Bazı doğal kaynaklar mevcut kanunlarla korunur.
Bunların turizmde kullanımı da bu kanunlara uygun olmalıdır.
Ġklim; mevsimlerin dağılımı, ortalama sıcaklık, nem ve günlük ortalama optimal güneĢ ıĢığı,
saatlerine bağlı olarak iklim analizi yapılmaktadır. Burada önemli olan iklimin farklı
mevsimlerde turizm için elveriĢli olup olmadığıdır.
Turizm GeliĢimi Ġçin Potansiyel Doğal Kaynaklar: Potansiyel kaynakların tespiti turizm
planlaması için önemli ve özellikle yönlendirici olmaktadır. Tüm bu kaynakların envanter
çalıĢmalarının haritaya aktarılması, turizm ürünleri ve hizmetlerinin geliĢmesi ve altyapı ile
tesislerin fiziksel planlaması için önemli olmaktadır.
21
b. Kültürel Kaynaklar: Kültürel kaynakların envanteri doğal kaynaklara iliĢkin çalıĢmalara
benzerlik göstermektedir. Özellikle doğal ve kültürel kaynaklardan oluĢan kombinasyonlar,
turistler tarafından yüksek ilgi ile karĢılanmaktadır. Kültürel mirasın korunmasının önemi
konusunda farkındalık yaratılabilirse, sürdürülebilir turizm geliĢimine ve doğa korumaya
verilen destek artacaktır.
c. Sosyo-Ekonomik Kaynaklar: Altyapı, insan kaynakları ve farklı ekonomik sektörlerin
bileĢimini içermektedir. Bu konuda yapılacak envanter çalıĢması, birbiri ile bağlantılı birçok
farklı unsurlar içermesi ve bu unsurların turizm geliĢimi için ilk bakıĢta kavranamaması
mümkündür.
Bölgenin kalkınma potansiyelinde, sosyal ve ekonomik rekabet edebilirlik unsurları büyük
öneme sahiptir. Yerel nüfusun turizme yaklaĢımı, turizm sektöründe çalıĢma isteği gibi bazı
unsurların turizm ile doğrudan iliĢkisi bulunmaktadır.
Altyapı: Bir bölgenin turizmde rekabet edebilirliği ve kalkınma seviyesinin tespiti için altyapı
kalitesi önemli bir göstergedir. Altyapının kalitesi, yerel nüfusun hayat kalitesini ortaya
koymanın yanı sıra turzim geliĢimi için de zorunlu bir Ģarttır. Alan, güvenli içme suyu,
donanımlı sağlık tesisleri gibi temel unsurları içermiyorsa turizm geliĢimi asla baĢarılı
olamayacaktır.
Altyapının farklı unsurları için Ģartlar, kalite ve gelecekteki durum değerlendirilmelidir.
Kaynak halihazırda turizm için mi kullanılmaktadır? Sorusu hem kaynağın turizm geliĢimi
için önemi konusunda hem de kaynak kalitesi hakkında göstergeleri ortaya koyabilmektedir.
- Su kaynaklarına yönelik etütler; kaliteli su kaynağının sağlanması, su kaynağının
sürdürülebilir kullanımı ve su çıkarmanın çevresel etkisini de içerir.
- ĠletiĢim ağına yönelik etütler; turistlerin refahı ve turizm geliĢimi için önemli olan cep
telefonları baĢta olmak üzere
telefon ve internet ağlarının kalitesine yönelik etüdleri
içermektedir.
- Sağlık hizmetlerinin; kalite, miktar ve coğrafi dağılımı son derece önemlidir.
- Güç kaynaklarına yönelik etütler; elektrik Ģebekesi, ısınma ve yemek piĢirme için enerji
kaynaklarının varlığı önemlidir. Her ne kadar resmi standartlara göre planlansa ve tehlike
içermese de turistler nükleer santrallerin yakınında konaklamamaktadır.
22
- Su ve toprak kirliliği etkisi olan atık su sistemleri önemli olup, bölgeye gelen turistlerin
sayısı ile meydana gelecek atık su miktarı da dikkate alınmalıdır.
- Katı atıkların düzenli depolaması toplum için olduğu kadar çevre için de önemlidir. Katı
atıkların görüntü kirliliğine de yol açması ayrı bir menfi etkisidir.
- Yol ağlarının durumu; çoğu turistin tercihlerini yaparken en önemli etkendir.
- Güvenlik; kamu güvenliğini ve asayiĢi sağlamak turist güvenliği gibi unsurlar önemli
olmaktadır. AĢırı kar yağıĢı, kanyon veya dağ kurtarma timlerinin olup olmaması da çok
önemlidir.
- Politik istikrarsızlık ve suçlar; turist için caydırıcı etki yapmaktadır.
Ġnsan kaynakları; Bir bölgenin insan sermayesini ifade eden bu unsur, turizm geliĢiminde
anahtar etmenlerden biridir. Ġnsan kaynakları hem hizmeti hem de manevi nitelikteki kültür ve
kimliği oluĢturmaktadır.
Ġnsan kaynaklarına iliĢkin etütler aĢağıdaki unsurları içermelidir;
- Yöre halkının nüfusu,
- Göç vb. eğilimler,
- Demografik yapı,
- Aktif nüfus ve yapısı, eğitim seviyesi, potansiyel bilgi ve beceriler, açık fikirlilik, geleceğe
odaklanma, çalıĢma ahlakı,
- Yöreye özgü geleneksel ekonomik faaliyetleri ve yöresel sanatları yapabilme,
- Turizm geliĢimine iliĢkin tutum, misafir severlik duygusu, hizmete yönelim,
- Sosyal tutarlılık, esneklik, mevcut sosyal iliĢkilerin kalitesi ve aralarındaki iĢbirliğini içeren
sosyal yapı,
- Yerel kurumlar, idareler, yönetim, bürokrasiden kaçınma vb. hususlarla finansal kaynaklar
ve yönetimleri,
- Alanın kültürü ve kimliği, alanda etkin görev alacak kiĢilerin ortak değerleri, ilgileri,
yaklaĢımları, algılama Ģekilleri, özel ilgi ve becerileri, özgün gelenekler, o topluma ait olma
ve o toplumda yaĢamaktan onur duyma gibi durumları içerir,
- Farklı ekonomik sektörler; söz konusu coğrafi bölge-ile yoğunlaĢma durumları, firma sayısı,
ölçeği, ortalama karlılık, geleceğe yönelik bakıĢ açısı, pazarları ve dıĢ iliĢkileri, sektörler arası
iĢbirliği son derece önemlidir, tüm sektörler turizm sektörü ile iliĢkili olabilmektedir.
23
Kaynak analizinin sonuçları; sürdürülebilir turizm yönetimi ve kalkınmada sermayeyi
oluĢturan kullanılabilir kaynaklara genel bir bakıĢı sağlamakla beraber, bölgenin mevcut
kalkınma durumunu ve sürdürülebilirliğini değerlendiremeye yönelik bir resim sunmaktadır.
Analiz aynı zamanda; bölgenin sürdürülebilir kalkınmasına yönelik bir vizyon oluĢturulmasını
ve turizm geliĢiminin diğer sektörlerle bütünleĢtirilmesini sağlayacaktır.
2.2 TURİZM POTANSİYELİ
Yüksek değerlere sahip doğal ekolojik sahalar her zaman yüksek turizm potansiyeli
içermezler;
- Bazı doğa parçaları araĢtırma yapan uzmanlara, iyi eğitimli ekoturistlere hitap etmektedir.
Bu alanlar sayıca az olduğu için de sınırlı bir turizm potansiyeli içerirler,
- Bazı doğal sahalar, eriĢim, güvenlik gibi nedenlerle turistler için elveriĢli olmayan yerlerde
bulunurlar,
- Ekolojik kaynakların kullanımlar karĢısındaki duyarlılığı (taĢıma kapasitesi), ziyaretçi
giriĢinde kısıtlamalara sebep olmaktadır,
Bir sahanın daha fazla turist çekebilmesi için ihtimalleri ortaya koyan turizm potansiyeli
önemli bir konudur. Turizm potansiyelinin tespiti için arz ve talebin ortaya konması gerekir.
Bu potansiyel sınırlıysa baĢarılı bir turizm giriĢimini baĢlatmak imkanı olmayacaktır.
Turizm ekonomik bir faaliyet olduğundan ancak turizm pazarında sürdürülebilirliği için bir
talebi karĢılaması lüzumludur.
Turizme iliĢkin motivasyon ve istekler değiĢkendir, kaynakların değeri aynı kalırken değiĢen
tüketici davranıĢları turizm potansiyelini etkilemektedir. Dolayısıyla turizm potansiyeli
tüketicinin bakıĢ açısı (talebi) ile değerlendirilmelidir.
Turizm potansiyeline iliĢkin veri toplarken, istatistiki veriler, anketler gibi yöntemlerle veri
elde edilebilir, ayrıca derinlemesine görüĢmeler, katılımcı gözlemleme, olaylar üzerinde
çalıĢmalar ile veri elde etmek için kullanılan niteliksel araĢtırma metotları kullanılmaktadır.
Turizm potansiyeli için “turizm talebi” incelemesi aĢağıdaki hususların tespiti ile yapılabilir;
- Halen yapılan turizm,
- Halihazırdaki turist miktarı,
- Her bir ziyaretçinin günde harcadığı miktar,
24
- Ortalama kalma zamanları,
- Turist profili,
- Dürtü analizi; hangi temel etmenlerin turistler için rol oynadığı,(doğa, kültür, sağlık, güneĢ,
vb.)
- Benzer bir il veya saha ile kıyaslama yapılması, milli veya milletlerarası bir il ile kıyaslama
yapılması ve neden o ilin tercih edildiği,
- Gelecekte rakip olacak iller hangileridir, nedeni,
“Turizm arzı” incelemesinde ise aĢağıdaki hususlar öne çıkmaktadır;
- Ġlimizde bir uluslar arası havaalanı var mıdır veya yakın bir ilden yararlanma imkanı makul
müdür?
- Alan ulaĢım hangi araçlarla olur?(demiryolu, özel taĢıt, genel taĢımacılık, vd.), Bunlara
yaklaĢım nasıl olmaktadır (kötü, yeterli, iyi gibi),
- Alana ulaĢma durumu (kolay-rahat, çaba ile, zor ve tehlikeli)
- Ġle gelmek için yabancı turistler ülkemizden vize alıyor mu?
- Sahamızın istikrarlı bir yönetimi var mı?
- Güvenlik ve ulaĢım açısından ne gibi problemler yaĢanabilir?
- Alt yapı incelemesi; taĢımacılık ağı, yerel yolun durumu(toprak, asfalt), anayolla bağlantısı,
demiryolu ağı, yerel genel taĢımacılığın yaygınlığı, program, ücretler, hat/duraklar, döngü
patikaları, patikalar, yollar, iĢaret levhaları, genel enformasyon levhaları, araç-otobüs park
kapasitesi, bilgi alma, tercüme kolaylıkları,
- Yiyecek içecek ve barınma; restoran sayısı, restoranların sınıflandırılması(iyi-sayısı, orta iyisayısı vb.)
- Hangi standartta yiyecek sunuluyor?(yüksek, yeterli, kötü)
- Ġl ve çevresinde ne tür barınma alanları var? (otel, hotel, yatak kapasitesi, rota üstü barınma
kulübeleri, bungalov parkları, kamp alanı, diğerleri),
- Hangi standartlarda barınma sunuluyor? (yüksek, yeterli, kötü),
- Ġlinizin seçkin özellikteki doğal alanlarının özellikleri (sundukları ile tek mi?, biraz farklı
mı?, diğer seçkin özellikli yerlere benziyor mu?),
- Alan turist gezi rotasına girecek Ģekilde turistlerin ilgisini çekebilecek diğer sahalara yakın
mı? (diğer çekici sahalara yakın, orta derecede potansiyel, düĢük veya yakında böyle bir
potansiyel bulunmamakta),
- Ġlimizin alanlarında yaban hayatı; (bayrak tür, ilginç diğer türler, temsil edici yaban hayatı,
farklı yaban hayatı izleme aktiviteleri, yürüyerek, botla, gözlem noktası ile vb.),
25
- Yaban hayatı izleme de tatmin edicilik durumu (garanti etme, genellikle, Ģans veya mevsime
bağlı),
- Bölgedeki önemli yaban hayatının tanımı,
- Yardımcı tesislerin durumu (rekreasyonel, spor, diğer; durumu:kötü-yeterli-iyi),
Kaynakların turizm potansiyelinin değerlendirilmesi;
- Doğal değerler; (sahiller, sahil kayalıkları, kumullar, dağlar, ormanlar, korunmuĢ izole
olmuĢ alanlar, Ģelaleler, göller, nehirler, mağaralar, yaban hayatı-hayvan-kuĢ, deniz canlıları,
iklim, diğerleri),
- Kültürel değerler; (tarihi binalar, tarihi yerler, anıtlar, arkeolojik yerler ve koleksiyonlar,
folklor ve gelenekler, el iĢleri, müzeler, sahne sanatları, sanayi mirası vd.)
- Toplumun turizm potansiyeli; (insan kaynakları; aktif nüfusun büyüklüğü ve yapısı, eğitim
düzeyi ve profesyonel bilgi, beceriler, eğitimler, orijinal-karakteristik ve geleneksel
özellikleri, ekonomik faaliyetler-sanatlar profesyonel olmayanlar dahil, resmi olmayan bilgi
ve beceriler, turizm geliĢimine yaklaĢımlar, misafir severlik anlayıĢı, hizmet eğilimleri, yerel
kuruluĢ ve idareler ile yönetiĢim, alanın kültürü ve kimliği,
- Ekonomik kaynakların turizm potansiyeli; (tarım, ormancılık, balıkçılık, sanayi ve diğer),
- Altyapı; (su sistemleri, ulaĢım ağları, sağlık imkanları, ulaĢım terminalleri, enerji kaynakları,
kanalizasyon sistemleri, katı atık ve yok etme sistemi, caddeler/yollar, güvenlik sistemleri vd.)
- İş ve hizmet altyapısı; (fırınlar, kasaplar, bakkallar, süpermarketler, doğrudan satıĢ yapan
çiftlikler, kiralık araç, servis istasyonları, taksiler, otobüsler, kiralık bisiklet, kiralık spor
malzemeleri ve bakımı, postaneler, bankacılık hizmetleri, doktorlar, diĢçiler, eczaneler, kafe
ve restorantlar, atm‟ler, bankalar, diğer iĢ ve hizmetler.)
Turizm talebi; turizmin mevcut durumunun incelenmesi;
Ziyaretçi: boĢ zamanlarını geçirmek için bir yere elen kiĢi olarak tanımlanabilir, turist ise
alanda bir veya daha fazla gece konaklamaktadır. Her turist bir ziyaretçidir, ancak her
ziyaretçi turist değildir. Dolayısı ile turist ve ziyaretçi sayılarının ayrılması gerekmektedir.
Ziyaretçi ve turist ayrımı farklı talepleri sebebi ile yapılmak durumundadır, ayrıca her ikisinin
de farklı etkileri bulunmaktadır. Bir turistin ortalama harcaması alanda daha fazla zaman
26
geçirdiğinden, konaklamaya, ilave yiyecek ve içeceğe ödeme yaptığından genellikle daha
yüksek olmaktadır.
Turizme iliĢkin mevcut durumun ortaya konabilmesi için;
- Turist ve ziyaretçilerin ayrı ayrı sayısı (yıllık, mevsimlik, aylık, haftalık, günlük),
- Son on yılda turistlerin/ziyaretçilerin değiĢimi,
- Ortalama kalıĢ süreleri, konaklama ve ulaĢım Ģekilleri önemlidir.
(Sürdürülebilir doğa turizm gelişme planımızda ana unsur turizm olduğundan; turizme iliĢkin
veri kullanılamaz olduğu hallerde ikinci en iyi seçenek olarak ziyaretçilere ait veriler
üzerinden değerlendirme yapılması mecburiyeti doğmaktadır).
- Turist baĢına ortalama harcama,
- Grup hacmi ve düzeni,
- Turistlerin ağırlıklı yaĢ grubu,
- Yaptıkları faaliyetler,
- Ziyaret edecekleri-ettikleri yere iliĢkin seçimleri,
- Memnuniyeti, deneyimleri ve para harcama Ģekilleri,
- Ġkinci ziyaretlerin yüzdesi ve sayısı,
- Kullanılabilir ilave veriler.
Talep incelemesinde ilimizi rakip olarak gördüğümüz veya bizimle rekabet eden benzer il
veya illerle karĢılaĢtırmak faydalı ve yerinde olacaktır.
Turizm arzı:
Konum faktörü; Bir ilin baĢka turizm pazarları ile iliĢkili olarak nasıl konumlandığını, bir
turistin alan ulaĢmak için harcadığı zamanı, parayı/enerjiyi belirtir.
Bir saha ne kadar güzel olursa olsun, hedef grup tarafından kolayca ulaĢılabilir değilse asla
baĢarılı bir turizm geliĢimi sağlanamayacaktır. Yerel nüfusun değil turistin algılama durumu
dikkate alınmalıdır. Örneğin bakir alanları ziyaret etmekten zevk alan ve ilkel patika yollarla
ulaĢılan yerleri ziyaret etmek isteyen turistler için düĢünülen uzak mesafeler için alanın sınırlı
sayıda turist potansiyeli olacaktır.
27
- Uzun mesafeden gelen turistler için hava alanına uzaklık çok önemlidir,
- Tur operatörlerinin çoğu havayolu ulaĢımını zorunlu görmektedirler, bu sebeple bağımsız
turistler veya tur operatörleri hedeflenebilir,
- Tren, otobüs veya özel araçlarla eriĢim de konum faktörleri içinde önemlidir,
- Alana ziyaret iklim Ģartları açısından da kısıtlı imkanlara neden olabilir,
- Ġle özgü yapılan bürokratik iĢlemlerin bıktırıcılığı da önemlidir, sık sık güvenlik birimleri
tarafından kimlik sorulmak, aranmak gibi,
- Turizm arzında; iĢaretlemeler, doğru yönlendirmeler, bilgiye ulaĢma kolaylığı da önem arz
etmektedir. Haritalar, broĢürler, internet imkanı, kılavuz ve rehberler önemli bir arz
faktörüdür.
- Yiyecek içecek sunumu ve konaklama arzı; sunumun ürün ve hizmet kalitesi, hijyenik
standartlar, özgünlük/otantik, yöresel olması, yer ve ürünlerin çeĢitliliği, ortam ve
konukseverlik önemlidir.
- Restoranların sınıflaması önceden yapılırsa turist için kolaylık olacaktır.
- Konaklama tüm türleri içerebilmelidir, ürün ve hizmetlerin kaliteli olması, özellikle
hijyeniklik konaklamada çok önemlidir.
Doğal alanın kendine has özellikleri; Doğal alanların değer yaratması, kırsal kalkınmada rol
oynaması beklentisi de son yıllarda öne çıkan bir görüĢtür. Doğal alanların alternatif kaynak
kullanımına dönüĢtürülmesi için yapılan baskılar sonucu tehdit altında olduğu yerlerde
devamlılığını sürdürebilmeleri, diğer alternatif kaynak kullanımları karĢısında koruma ve
kullanma dengesinin uzun dönemli ekonomik değerinin gösterilebilmesine bağlıdır. Tabiat ve
kültürel miras, yaban hayatının gözlemlenmesi, yöreye özgü özellikler ve korunması gereken
öncelikli türler, doğa ile ilgili çalıĢan ve doğanın kıymetini bilen eko-turistler için son derece
önemlidir.
2.3 TAŞIMA KAPASİTESİ
- Belirli bir sürede ( yıl, ay, hafta, gün, saat ) bir bölgenin alabileceği ziyaretçi sayısı veya
bölgenin kaynakları üzerinde istenmeyen veya planlanmamıĢ etkilere sahip olmayan ve
sürdürülebilir kalkınmayı tehdit etmeyecek düzeyde bir alanda aynı anda bulunabilecek
ziyaretçi sayısı,
28
- Bir bölgenin, hayati önemde olduğu düĢünülen değerleri, ekolojik süreç ve koĢulları
tehlikeye atmadan ve sürdürülebilir kalkınma imkanlarını azaltmadan belirli bir süre boyunca
destekleyebileceği insan faaliyetlerinin (ağaç kesimi, avlanma, tarım) ve diğer etmenlerin
(örn: iklim değiĢikliği, kirlenme.vb.) baskısı,
- Ziyaret edilen bir alan veya tesisin sahip olduğu kaynaklar üzerinde koruma amaçlarını
tehlikeye atmadan, istenmeyen ve planlanmayan etkilere neden olmadan belirli bir süre (yıl,
ay, gün, an) boyunca alabileceği ziyaretçi sayısı Ģeklinde tanımlanmaktadır.
TaĢıma kapasitesi, Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planında önemli bir
planlama aracıdır. Turizmin geliĢimi ve korunmasında önemli bir kavramdır. TaĢıma
kapasitesinin analizi ve izlenmesi, yönetim kararları yönünden girdi sağlayacaktır. TaĢıma
kapasitesi sayesinde kullanımı sınırlamak, en elveriĢli ziyaretçi sayısını tamamlayarak müspet
etkileri azamiye çıkartmak, olumsuz etkileri en aza indirmek mümkün olabilecektir. Kısaca
Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planındaki “sürdürülebilirlik” taĢıma
kapasitesinin aĢılmaması ile temin edilir.
Ziyaretçi sayısı ve etkinin büyüklüğü arasında doğrudan iliĢki vardır. Ancak alan içinde tek
tehdit unsuru ziyaretçiler değildir. Doğa için önemli olan tehditlerin tümünün birleĢik
etkisidir.
2.3.1. TAŞIMA KAPASİTESİNİN ELEMANLARI;
Sosyal TaĢıma Kapasitesi; Turizm için yerel tolerans limitleri olarak tanımlanmakta olup
yöre halkı üzerindeki olumsuz etkilerinden ve ziyaretçiler ile yöre halkı arasındaki
çatıĢmalardan kaçınılmasını içerir. Bu unsurun turizm geliĢimi içerisinde anahtar rolü vardır.
Yöre halkı turizmi desteklemezse kalkınma asla olmaz.
Yerel kabulü belirleyen temel etmenler, sosyal yapı ve kültürün hassaslığı, toplumun
değiĢimin üstesinden gelebilme yeteneği, turizmin algılanıĢı, yöre halkı ile ziyaretçilerin
iliĢkileri, kullanıcı grupların davranıĢları, birbiri ile uyumu ve paydaĢ olmanın ekonomik ve
toplumsal faydalarıdır.
Ekonomik TaĢıma Kapasitesi; Sürdürülebilir bir turizm geliĢiminde turizm, ekonomik yapı
ile bütünleĢmiĢtir ve diğer sektörleri de desteklemektedir. Ekonomik taĢıma kapasitesi; turizm
geliĢimini sağlayan bir yerel ekonomi ve yerel ekonominin sürdürülebilirliğini sağlayan bir
turizm geliĢimi anlamına gelmektedir. Yani temel kıstas; turizm geliĢimi ile yerel ekonomi
arasındaki sinerjidir. Ekonomik taĢıma önemli olan iki unsur; Beklenen faydaları temin etmek
için asgari turist sayısı ve ekonominin üstesinden gelebileceği azami turist sayısıdır.
29
Ekolojik TaĢıma Kapasitesi; Ekolojik taĢıma kapasitesi, ziyaretçilerin/turistlerin ziyaret
edilen alandaki ekosistemler, ikamet yerleri ve canlı türleri üzerinde ortaya koyduğu ekolojik
zararlardır. Burada, ekolojik değerlerin, ziyaretçi akıĢlarının ve davranıĢlarının uzun süreli ve
sistematik olarak izlenmesi ve veri toplanması önemli olmaktadır.
Ġdari/fiziki TaĢıma Kapasitesi; Fiziki taĢıma kapasitesi aynı anda ve belirli bir zamanda
müĢteri olarak alınabilecek ziyaretçi sayısıdır. Bu kapasite, alana uygun insan sayısına, yani
alanın büyüklüğü ve diğer fiziki Ģartlar (doğal, coğrafi koĢullar ve hava Ģartları) ile turizm
altyapısının kapasitesine dayanmaktadır. Burada temel göstergeler; kalabalık, kuyruklar ve
trafik sıkıĢıklığıdır.
Fiziksel kapasite yönetiminin verimliliği ve etkinliği Ģu unsurlara bağlıdır;
- Organizasyon kaynaklarının kapasitesi (insan ve ekonomik kaynaklar vb. gibi),
- Ziyaretçi yönetiminin kapasitesi,
Fiziksel kapasiteyi değerlendirmek için aĢağıdaki bilgiler gerekmektedir; Bir sahanın
ziyaretçi kullanımına/turizm gelişimine karşı hassas olan kaynakları: Kırmızı liste ve
endemik türlerin habitatları, alanın savunmasız olan diğer kaynakları, göçe hassas türler,
Ziyaretçi yönetimi de dahil olmak üzere yönetim amaçları ve hedefleri: Genel bir doğa
koruma planı, amaçlar, hedefler ve doğa koruma politikası, tür koruma politikaları, bölgeleme
sistemi, izleme sistemi,
Ziyaretçiler/turistler, turizm gelişimi ve etkileri üzerine veriler; tüm güzergahlar, tesisler,
konaklama ve ziyaretçi/turist için olan etkinlikler ve detaylı haritalar, ziyaretçi sayısı,
özellikleri, akımları, ziyaretçi modelleri, etkinlikler ve mevsime bağlı özelliklere iliĢkin
bilgiler vb., ziyaretçiler tarafından özel olarak gerçekleĢtirilen faaliyetler, ziyaretçi etkilerine
iliĢkin veriler, etkilerin izlenmesi ve değerlendirilmesine iliĢkin yöntemler, ölçütler ve
göstergeler.
Coğrafi bilgi sistemleri (CBS) teknikleri ile bilgilerin gösterilmesi mümkündür.
Psikolojik TaĢıma Kapasitesi; Psikolojik taĢıma kapasitesi bir alanın belirli bir zaman
diliminde
ziyaretçi
deneyimleri
üzerinde
olumsuz
etkilenmeye
sebep
olmaksızın
kaldırabileceği maksimum ziyaretçi sayısıdır.
30
3. İLGİ GRUBU ANALİZİ VE YEREL ORGANİZASYONUN
OLUŞTURULMASI
3.1 İLGİ GRUPLARI/PAYDAŞLAR
Ġlgi grupları, “belirli bir koruma ve sürdürülebilir kalkınma projesi ile ilgili olarak fayda
sağlayan, projenin içinde yer alan veya söz konusu projeden olumlu ya da olumsuz etkilenen
bireyler, gruplar veya organizasyonlar” olarak tanımlanabilirler.
PaydaĢlar, bir problemi çözmek için sürdürülebilir doğa turizmi geliĢimine ve amaçlarımıza
ulaĢmak için güvenebileceğimiz kiĢilerdir.
Ġlgi gruplarının hepsi sürdürülebilir doğa turizmi geliĢimine ortak değildir veya olmaları
gerekmez. Çünkü bir ortağın projeye olumlu bir bakıĢı, tutumu olmalıdır ve amaçlara ulaĢmak
için iĢbirliği yapmalıdır. Bazen bir ilgi grubu projeye olumsuz bakabilir ve hatta aktif bir
tehdit bile olabilir, ilgi gruplarını iĢbirliği yapılanlar haline getirmek onlara paydaĢ değeri
verilmesi ile mümkün olur.
3.2 İLGİ GRUBU KATEGORİLERİ
Turizmde ilgi grupları;
- Yöre halkı, kiĢiler ve kurumlar,
- Alana dayalı ilin sorumlu yöneticileri,
- Bölgesel yetkililer,
- Ulusal yetkililer,
- Turizm ofisleri, yerel turizm organizasyonları, konaklama ve hizmet sunanlar, taĢımacılar,
- Turizmle ilgili sektörler,
- Tarım, ormancılık ve balıkçılık gibi farklı ekonomik sektörlerin temsil edildiği ticaret ve
sanayi odaları ve el sanatları ile ilgili birimler,
- ĠĢçi sendikaları, dernekler, STK‟lar,
- Eğitim ile ilgili birimler,
3.3 İLGİ GRUBU ANALİZİ
Ġlgi grubu analizi sürdürülebilir doğa turizmi gelişme planının ortaya konması ve
uygulamasında yer alan farklı taraflara iliĢkin genel bir izlenim sahibi olabilmek, niyet
okumak için kullanılan bir araçtır. Yalnızca bir envanter olarak ele alınmamalıdır,
sürdürülebilir doğa turizmi gelişme planının planlanmasında potansiyel ortaklarımızın kimler
31
olduğunu ve hangi tarafla çeliĢkiler yaĢayacağımızı bize bildirmektedir. Ayrıca projenin farklı
seviyelerinde destek temini için de son derece elveriĢli bir analizdir.
Ġlgi grupları analizine dayalı olarak sürdürülebilir doğa turizmi gelişme planının
yönetiminden sorumlu bir organizasyon oluĢturulmalıdır.
Sürdürülebilir doğa turizmi geliĢimi için, detaylı bir ilgi grubu analizi ilgi gruplarının;
- Genel hedeflerini,
- Turizmden beklediği faydaları ve
- Turizmdeki rollerini tanımlamalıdır.
Bu süreç; 12 adımdan oluĢur, bunlar;
1. Ġlgi gruplarının tanımlanması,
2. Her ilgi grubunun çıkarlarının, önceliklerinin ve değerlerinin belirlenmesi,
3. Her ilgi grubunun davranıĢlarının belirlenmesi,
4. Ġlgi grubunun gücünün ve ilgi grupları arasındaki muhtemel koalisyonlarının gücünün
tahmin edilmesi,
5. Ġlgi gruplarının mevcut ihtiyaçlarının ne düzeyde karĢılandığının değerlendirilmesi,
6. Ġlgi grupları ile birebir iletiĢimlerin baĢlatılması ve ilgi gruplarının güveninin kazanılması,
7. Ortak menfaatler, sinerji ve baĢarı unsurlarının tanımlanması,
8. PaydaĢların bir araya getirilmesi,
9. Ortak hedef ve amaçların ve onlara ulaĢmak için gerekli olan stratejinin ortaya konması,
10. Organizasyon çerçevesinin oluĢturulması,
11. Uygulama (zaman çizelgesinin ve hedeflerin ortaya konması, iletiĢim organizasyonunun
oluĢturulması, ilgi gruplarına somut sorumlulukların verilmesi.)
12. Ġzleme ve geri bildirimin yapılması.
3.4 TOPLUM TEMELLİ YAKLAŞIM
Sürdürülebilir Doğa Turizmi GeliĢme Planı‟nın hazırlanmasında toplum temelli yaklaĢım
uygulanması neticesinde;
- Yöre halkı için sürdürülebilir geçim kaynakları ortaya koymak,
- Toplulukların kendi yapılarını korumalarını teĢvik etmek ve
- Doğal alanların koruma hedeflerinde yerel faydayı oluĢturmak mümkündür,
32
Toplum temelli turizmin en önemli özelliği, doğal kaynakların kalitesi ile alanın kültürel
mirasının bozulmamıĢ ve mümkünse turizmle güçlendirilmiĢ olmasıdır. Doğal çevre
üzerindeki olumsuz etkiler en aza indirilmeli ve yerel kültür korunmalıdır. Turizm, insanların
kendi yerel kültürlerini yaĢatmasına ve değerlendirmesine teĢvik etmelidir.
3.5 YEREL ORGANİZASYONUN OLUŞTURULMASI
Ġlgi grubu analizine dayalı olarak, korunan alan ve çevresi için, Sürdürülebilir Doğa Turizmi
GeliĢme Planını izlemek veya biçimlendirmek amacıyla, korunan alan yönetimi ve tüm ilgi
gruplarının resmi iĢbirliğine dayalı bir organizasyon oluĢturulmalıdır.
Bu iĢbirliği imzalanmıĢ resmi bir dokümana dönüĢebilir ve Sürdürülebilir Doğa Turizmi
GeliĢme Planını uygulamak, desteklemek ve sorumlulukları belirlemek ve karar vermek gibi
hususları düzenleyebilir.
3.6 TARİHÇE
Antik Çağlarda Bithynia Bölgesi‟nde yer alan Kocaeli, tarih boyunca Olbia, Astakos ve
Nikomedia isimleri ile tanınmıĢtır. Kocaeli‟nin yakın çevresindeki Kadıköy, Erenköy, Pendik,
Tuzla, EskiĢehir ve Yalova‟da MÖ.3000 yıllarına tarihlenen yerleĢmelere rastlanmıĢsa da
Kocaeli‟nde Prehistorik bir yerleĢmeyi kanıtlayacak kalıntı ve buluntulara rastlanmamıĢtır.
Tarihi kaynaklar MÖ.XII.yüzyılda, Avrupa‟dan Anadolu‟ya baĢlayan göçler sırasında
Trakya‟da yaĢayan Brygler ismi ile tanınan Friglerin buraya yerleĢtiğini belirtmiĢtir.
Yunanistan‟ın Megara Ģehrinden kendilerine yeni bir yer bulmak için yola çıkanlar
MÖ.712‟de Ġzmit Körfezi‟nin güneyindeki BaĢiskele‟ye gelmiĢ ve burada Astakos kentini
kurmuĢlardır. Astakoz kenti M.Ö.III.yüzyılda da Büyük Ġskender‟in komutanlarından Trakya
Kralı Lysimachos tarafından yıkılıncaya kadar varlığını sürdürmüĢtür. Britanya Kralı 1.
Nicomedes M.Ö. 262‟de bugünkü Kadıköy Mahallesi ile Bekirdere arasındaki “Dua
Tepesi”nde kenti yeniden kurmuĢtur. Britanya Krallığı‟nın baĢkenti olan bu kente,
kurucusundan dolayı Nicomedeia adı verilmiĢtir.
Britanya Kralı III.Nicomedes‟in M.Ö.73 yılında Krallığını Romalılara
bağıĢlamasıyla Nicomedeia, Britanya eyaletinin merkezi olmuĢtur. Bir
geçit yeri olan Nicomedeia, Roma yolları üzerinde bulunduğundan
ulaĢımda büyük önem taĢıyor, Boğazlara yakın olması nedeniyle de
bir Roma deniz kuvveti burada bulunuyordu. Ġmparator Diocletianus,
33
284 yılında Nicomedeia‟yı Roma Ġmparatorluğu‟nun ikinci baĢkenti yapmıĢ ve buraya
yerleĢmiĢtir. Kente Diocletianus Sarayı, pazar yerleri, tiyatro ve hipodrom gibi eserler
yaptırmıĢtır.
Böylece Nikomedia, Roma, Antakya ve Ġskendireye‟den sonra dünyanın
dördüncü büyük kenti haline getirilmiĢtir.
Nikomedeia, MS.358 yılının Ağustos ayında büyük bir deprem geçirerek geniĢ ölçüde hasara
uğramıĢtır. MS.362‟de yeni bir deprem ise ayakta kalan diğer yapıları da yıkarak yok etmiĢtir.
Bundan sonra kent yeniden onarılmıĢ ancak, eski durumuna hiçbir zaman gelememiĢtir. Doğu
Roma Ġmparatoru I.Constantinius tarafından Byzantion‟un, Ġmparatorluğun merkezi haline
getirilmesi ve ardından Ġmparator Lüstinianus‟un Kadıköy-Ġzmit arasındaki yolu askeri
nedenlerle kapatması ve Ġznik üzerinden ulaĢımı sağlamasıyla Nicomedeia, eski önemini
kaybetmiĢtir.
Kent I.Haçlı Seferi sırasında Ġmparator I.Aleksios
Komne nos tarafından geri alınmıĢ, Ġstanbul‟da
Latin istilası sırasında Kocaeli‟de bir süre
Latinlerin elinde kalmıĢtır. Bizans‟ta Palaiologos
hanedanı
yeniden
imparatorluğu
kurunca
Kocaeli‟de Bizans‟ın egemenliği altına girmiĢtir.
XI.yüzyılda Anadolu‟yu egemenliği altına alan
Selçuklular Nikomedeia‟yı da ele geçirmiĢlerdir. Nikaia‟yı (Ġznik) alarak kurduğu Anadolu
Selçuklu Devleti‟nin merkezi yapan KutalmıĢ oğlu Süleyman ġah‟ın egemenliği altına
girmiĢtir.
Gazi döneminde, 1326‟da ilk Kaptan-ı
Derya Karamürsel Alp tarafından bugünkü
Karamürsel kıyısında ilk Türk donanması
kurulmuĢtur. Ardından 1327‟de Orhan
Gazi‟nin komutanlarından Akçakoca Bey
Kandıra, Karamürsel ve Ġzmit Körfezi‟nin
güneyi ile 1337‟de Ġzmit‟in tamamını ele
geçirmiĢtir. Orhan Gazi dönemine kadar
kentin Nikomedeia olan adı, bu dönemde
Ġznikomid
olarak
geçen
kentin
adı
zamanla Ġzmit‟e dönüĢmüĢtür.
34
Osmanlı döneminde Sancak haline getirilen Kocaeli‟nde Süleyman PaĢa ilk Sancak beyi
olmuĢtur (1337). Çelebi Mehmet döneminde Kocaeli, Anadolu Beylerbeyliği‟ne bağlanmıĢ,
1509 depreminde yıkılmıĢtır.
Kanuni Sultan Süleyman‟ın 1534‟te Kocaeli‟ni ziyaretinden sonra kentte yeni yapılanma ve
canlanma görülmüĢtür. Bu dönemde Ġstanbul‟un yiyecek, yakacak odun ve kereste ihtiyacı
buradan sağlanmıĢtır. Anadolu‟dan gelen kervanların yükü Ġstanbul‟a en yakın liman olan
Ġzmit‟te boĢaltılıp, gemilerle Ġstanbul‟a taĢınmıĢtır. Osmanlı döneminde Yavuz Selim‟in
yaptırmıĢ olduğu tersanede, daha sonra III. Selim ve II. Mahmut savaĢ ve ticaret gemilerini
yaptırmıĢ ve tersaneyi çağa uygun bir konuma getirmiĢtir.
IV.
Murat‟ın
bulunduğu
(1623-1640)
yıllar
tahtta
Ġzmit‟te
imar
faaliyetlerinin arttığı bir dönem olmuĢ,
Bizans‟tan bu yana Ġzmit‟te ilk saray bu
dönemde
yapılmıĢtır.
baĢlattığı
Abdülmecid‟in
Abdülaziz
zamanında
tamamlanan Ġzmit Kasrı, Ġstanbul dıĢında
ayakta
kalabilen
ender
Osmanlı
saraylarındandır. Kent IV.Murat‟ın ölümü
ve 1766‟da geçirdiği büyük deprem
nedeni
ile
durgunluk
XIX.yüzyıla
dönemi
kadar
bir
yaĢamıĢtır.
XIX.yüzyıldan itibaren tekrar geliĢmeye
baĢlamıĢ,
Abdülmecid‟in
padiĢahlığı
döneminde Ġzmit ile Ġstanbul arasında
gemi seferleri (1844) düzenlemiĢ, 1873‟te
de
HaydarpaĢa-
Ġzmit
demiryolu
açılmıĢtır.
1867‟de Hüdavendigar vilayetine bağlı bir sancak olan Kocaeli, kısa bir süre Ġstanbul
vilayetine bağlanmıĢ, II.Abdülhamid döneminde, bağımsız bir sancak (mutasarrıflık)
durumuna getirilmiĢtir (1888). Bu dönemin ilk mutasarrıfı Selim Sırrı PaĢa Ġzmit‟te önemli
bayındırlık etkinlikleri gerçekleĢtirmiĢ, bugün Ġzmit‟in sembolü olan eski demiryolu
kenarlarındaki çınarlar Sırrı PaĢa zamanında dikilmiĢtir.
35
XIX.yüzyılda büyük bir göçe
sahne olan Kocaeli‟ne, Kırım
SavaĢı
Tatarlar,
(1853-1856)
sonrası
1855-1864
arasında
Çerkezler, 1877-1878 OsmanlıRus SavaĢı sırasında da Rumeli
ve
Kafkasya‟dan
toplulukların
Kocaeli‟nin
göç
eden
bir
bölümü
çeĢitli
yerlerine
yerleĢtirilmiĢtir.
I.Dünya
SavaĢı‟ndan sonra 20 Kasım
1918‟de
Ġngilizler
Kocaeli‟ni
iĢgal etmiĢ, 27 Ekim 1920‟de Yunanlılara bırakılmıĢ, 27 Haziran 1921‟de de iĢgalden
kurtarılmıĢtır. Cumhuriyetin ilanından sonra il konumuna getirilmiĢ ve Ġzmit çevresinin
Osmanlı topraklarına katılmasında payı olan Akçakoca‟dan ötürü de buraya Kocaeli ismi
verilmiĢtir.
3.7 KOCAELİ İLİ’NİN GENEL ÖZELLİKLERİ
3.7.1 İLİN JEOMORFOLOJİK ÖZELLİKLERİ;
Kocaeli‟yi coğrafi yapısı bakımından üçe ayırmak mümkündür. Kuzeyde Kocaeli Platosu; bu
plato daha çok Karadeniz‟e yönelen küçük akarsularla ayrılmıĢ olup üzerinde az sayıda tepe
vardır. Bu tepeler arasında en yükseği kuzeybatıda Çene Dağı‟dır (645m). Kocaeli
platosunun güneyini teĢkil eden çöküntü alanları ikinci kısmını oluĢturmaktadır. Batıda Ġzmit
Körfezi, orta kesimde Ġzmit Ovası, doğuda Sapanca Gölü bulunmaktadır. Bu çöküntü
alanlarının güneyinde uzanan doğu-batı doğrultulu Samanlı Dağları üçüncü bölümdür.
Samanlı Dağları, Sapanca Gölü çevresinde dik yamaçlarla yükselir. 1400-1500 m.
yüksekliğindeki platolar, batıda Ġzmit Körfezi‟nin güney kıyılarını takip eder. Samanlı
Dağlarından inen akarsuların oluĢturduğu deltalar kıyıda düzlükler oluĢturur. Samanlı
Dağlarının en yüksek noktası 1606 m olan Keltepe‟dir.
TOPOGRAFYA; Kocaeli topraklarının büyük bölümünü; özellikle kuzeydeki Kocaeli
Yarımadasını kaplayan plato ile bunun üzerindeki küçük tepeler ve güneydeki Samanlı
36
Dağları oluĢturmaktadır. Ġlin kuzeyini oluĢturan Kocaeli yarımadası, jeolojik devirlerde birçok
kez sular altında kalmıĢ, sonra tekrar kara haline gelmiĢtir. Çukur alanları denizin basması
sonucu Ġzmit Körfezi oluĢmuĢtur. AraĢtırmalar Körfez'in daha doğudaki Sapanca Gölü
çukurluğu ile iliĢkisi olduğu yolundaki görüĢleri güçlendirmektedir.
DAĞLAR ; Kocaeli Ġli topraklarının yüzde 18.8'ini kaplar. Ġlin kuzey kesiminde tek tek
kütleler halinde tepeler, güney kesiminde ise Samanlı Dağları yer alır.
Samanlı Dağları : Armutlu Yarımadası'ndan baĢlayıp, güney batıdan il alanına girer, batı
doğu doğrultusunda Sakarya Ġlindeki Geyve Boğazı'na dek sürer. Uzunluğu 130 km, geniĢliği
30 km dolaylarında olan Samanlı Dağlarının en yüksek noktası 1606 m olan Keltepe'dir.
Keltepe aynı zamanda Kocaeli'nin en yüksek noktasıdır. Samanlı Dağları'nın farklı
kesimlerinde değiĢik yeryüzü Ģekilleri ve oluĢumlar görülür.
Bu dağların ortaya çıkmasında yakın dönemdeki tektonik yükselme ve çöküntü hareketlerinin
payı büyüktür. Samanlı Dağları'ndan birçok dere kaynaklanır ve bunların en önemlisi
Yalakdere'dir. Dağlardaki tüm derelerin suyu kıĢ sonu ve ilkbaharda artarken, yazın çekilir.
Bu dağların bitki örtüsü oldukça zengindir. Dağın 200-250 m. yüksekliklere kadar olan
kesimi makilerle kaplıdır. Daha yükseklerde ise geniĢ orman örtüsü bulunur. Samanlı
Dağlarının özellikle kuzey etekleri, yazın dinlenme yeri olarak kullanılabilen alanlarla
doludur. Kentin kuzey kesimini oluĢturanKocaeli
yarımadasındaki tepeciklerin en
önemlileri ise Karakayalı Tepe (647 m.), Çenedağ (645 m.), Mahmuttepe (381 m) ve Karlıdağ
(234 m)'dır.
PLATOLAR YAYLALAR; Ġl alanları içinde, yayla özelliğinde düzlükler yoktur. Ancak
platolar, Kocaeli topraklarının büyük bir bölümünü kapsar. Daha çok aĢınım düzlüğü
37
niteliğinde olan platolar, derelerin oluĢturduğu vadilerle yarılmıĢ, tek birer kütle durumundaki
tepelerle
engebeleĢmiĢtir.
Kocaeli
Yarımadası‟nın
temelini,
ortalama
150-200
m
y ü k s e k l i ğ i n d e olan kuzeybatı-güneydoğu yönlü, parçalanmıĢ bir yüzey durumundaki
Trakya-Kocaeli penepleni oluĢturur. Kocaeli‟nin kuzey kesimleri, derin vadilerle parçalanmıĢ
sırtlar Ģeklindedir. Batıya doğru gidildikçe, Kızılören yakınlarındaki yüzeylerin daha düz
olduğu görülür. Kimi yerde oldukça daralarak kuzeybatıya uzanan bu sırtlar, Ġzmit körfezine
yakın bir yerde su bölümü çizgisini geçmektedir. Bu yüzeyler güneydoğuda da derin
vadilerle yarılmıĢ, parçalı bir görünümle uzanır. Karayakuplu Köyü'nün güneyinde bu sırtlar
hayli alçalır. Karakayalık Dağı'nın kuzeybatısında sırtların yerini hafif dalgalı düz bir yüzey
almaktadır. Bu yüzeyler oldukça geniĢ bir alan kaplar. Çataldağı'nın doğusundaki eğilimli
yüzey denize doğru kademelerle alçalır. Orhanlı'dan sonra Kaynarca'ya doğru ise tamamen
düzleĢir.
VADĠLER – OVALAR;Kocaeli Yarımadası'nın bugünkü biçimi, Ġzmit Körfezi ve Sapanca
Gölü gibi tektonik çöküntüler, Karadeniz gibi çanaklaĢmalar ve deniz yüzeyindeki
değiĢmelerle belirlenmiĢ yarımadanın kıyı kesimlerinde denizde taraçalar oluĢmuĢtur. Bu
arada akarsuların aĢağı çığırlarında da geniĢleyen alüvyal dolgu tabakalar ve kıyı birikim
kuĢakları oluĢmuĢtur. Daha öncede belirtildiği gibi yarımadadaki su bölümü çizgisi, Ġzmit
Körfezi'ne çok yakın bir kesimden geçmektedir.
Ġzmit Ovası, Kocaeli'deki önemli düzlüktür. Ġzmit Ovası, Ġzmit Körfezi ile Sapanca Gölü
arasındaki çöküntü oluğunda yer almaktadır. Ovanın Körfez'e yakın kesimlerinde yer yer
bataklıklara rastlanır. Ayrıca Ġzmit Körfezi'nin kıyılarında akarsuların oluĢturduğu bir takım
alüvyal düzlükler ve deltalar vardır. Bunlardan biri TavĢancıl Deresi'nin Ġzmit Körfezi'ne
döküldüğü kesimdeki delta düzlüğüdür. Bu delta, rüzgâr ve denizin etkisiyle doğu yönünde
geniĢlemiĢtir. Düzlüğün denize yakın kesimi, orta kesimine oranla daha yüksektir. Ġzmit
Körfezi'nin güneyinde de bir takım delta düzlükler vardır. Kocaeli Ġl topraklarının alüvyal
birikim alanlarından biri olan Ġzmit-Yarımca piedmont Ģeridi ise bu kesimde denize dökülen
kısa ya da daha çok sel nitelikli akarsuların yüklerini taĢıyamayarak depolaması sonucu
oluĢmuĢtur. Akarsuların yüklerini taĢıyamamalarının nedeni,
Ġzmit Körfezi kıyılarına
bugünkü Ģeklini veren kuzey-güney doğrultusu fay çizgisidir.
Akarsular fay çizgisinin oluĢturduğu eğim kırıklarından etkilenmiĢtir. Ġzmit -Yarımca
piedmont kuĢağının en geniĢ olduğu kesim, 5 km'yi bulan Tütünçiftlik yöresidir. Bu kuĢak
doğuda Ġzmit'e doğru gidildikçe daralır.
38
3.7.2 JEOLOJİK ÖZELLİKLER;
Kuzey Anadolu Fayı, Ġntra-pontid sütur zonu boyunca Marmara denizinden Saroz Körfezi‟ne
ulaĢmaktadır. Kocaeli Ġli‟nden geçtiği kesimde iki farklı jeolojik yapıyı da karĢı karĢıya
getirmektedir. Bu nedenle Kocaeli Ġli Jeolojisinden bahsederken KAF‟ın konumuna göre
Kuzey ve Güney Bölümü adı altında iki alt baĢlık olarak incelemek daha doğru olacaktır.
a) Kocaeli Ġli Kuzeyinin Jeolojisi
Kocaeli yarımadasında yüzeyleyen Paleozoyik yaĢlı birimler, Ġstanbul yöresindeki Paleozoyik
yaĢlı birimlerin devamıdır. Alt Ordovisiyen‟de Sopalı formasyonu (Os) ve Çene formasyonu
(Oç), Alt gri-kırmızımsı renklerden oluĢan kristalen kalkerlerin ayrıĢmaya maruz kalmıĢ
kesimlerde, beyaz, açık gri, kirli sarı renkler hakimdir. Ġnceleme alanının oldukça batısında
yer alan Değirmendere‟nin güneybatısındaki yükseltileri oluĢturur. Ġnceleme alanında
gözlenmez. Devoniyen‟de Çınarlı grubu (Dç), Alt Triyas‟ta Kapaklı formasyonu (TRk), Üst
Kretase ġemsettin kireçtaĢı (KĢ), Kuvaterner‟de alüvyon bulunmaktadır. Birimler yaĢlıdan
gence doğru Ģöyle sıralanmaktadır.
1. Sopalı Formasyonu (Os); KumtaĢından oluĢan birim ilk defa Altınlı (1968) tarafından
Derince‟nin Sopalı Mahallesine atfen isimlendirilmiĢtir. Baykal ve Kaya‟nın Ġzmit civarındaki
çalıĢmalarında birim Arkoz olarak tanımlanmıĢtır. Formasyonun rengi eflatun ve mor, bazı
yerlerde koyu gridir. Yer yer kırmızı renkli laminalanma görülür. Tabakalanma ince ve orta
kalınlıkta olup çapraz tabaka geliĢmiĢtir. Tektonik olaylar sonucunda birim içinde eklem
takımları, kırıklar, çatlaklar oluĢmuĢtur. Tektonizmanın etkisiyle birim içinde kuvars
damarları geliĢmiĢtir.
2. Çene Formasyonu (Oç); Birim kumtaĢından (kuvars arenit) oluĢur. Krem, pembe ve
kırmızı renklerdedir. Çok sert, keskin kırıklı, kırılma yüzeyi parlak ve pürüzlüdür. Tabakalar
orta kalınlıktadır. Birim içerisinde fosile rastlanmamıĢtır. Altınlı (1968)‟ ya göre altındaki
Sopalı Formasyonu ile geçiĢli olup her ikiside aynı çökelme ortamını göstermektedir. Buna
göre birime Ordovisiyen yaĢı uygun görülmüĢtür.
3. Çınarlıdere Formasyonu (Dç); Çakır (1998) tarafından tanımlanmıĢtır. Ġzmit batısında yer
alan Çınarlı Dereye atfen bu isim verilmiĢtir. Subarkoz, radyolarit ve kireçtaĢlarından
oluĢmuĢtur. Subarkozların rengi kırmızı, sarımsı, boz, radyolaritlerin rengi siyah,
39
kireçtaĢlarının rengi ise kirli beyaz ve sarımsı renktedir. Çimentosu karbonatlıdır.
Formasyonun üst kesimlerinde Radyolarit görülmüĢtür. KireçtaĢı ise alt ve orta seviyelerde
görülmektedir. Alt seviyedeki kireçtaĢı mercekseldir ve mikritten oluĢmuĢtur. Çınarlı gurubu
Topallar Köyünün kuzeyinde görülür, Subarkozların içinde mercek Ģeklinde ve uzunluğu 1
cm‟yi geçmeyen limonit merceklerine rastlanmıĢtır. Mikritik kireçtaĢları bu formasyonun
shelf ortamında çökelebileceği sonucuna götürmüĢtür.
4. Ġzmit Formasyonu (Tri); Kocaeli Yarımadası‟nın çeĢitli kesimlerinde mostra verir. Sopalı
formasyonunun açılı diskordansla örter kumtaĢı, kiltaĢı ve konglomeratik seviyelerden oluĢur.
Birimin rengi koyu kırmızı ve yer yer koyu yeĢil renklidir. Birimin kalınlığı 750-1000 m.
dolayındadır. Birim Paleozoyik yaĢlı birimler üzerinde diskordan olarak bulunur. Baykal
(1943) birim içinde Natica costata KUNST. bulmuĢtur. Bu nedenle birime Alt Triyas
(Sikitiyen) yaĢını vermiĢtir. Günümüze kadar yapılan çalıĢmalarda bu yaĢ ortak görüĢ olarak
belirtilebilir. (Baykal 1943; Erguvanlı 1949; Abdüsselamoğlu 1963; Özdemir 1971; Özdemir
ve diğerleri 1973; Altınlı 1968; Gedik 1975; Ketin 1983).
5. Akveren Formasyonu / ġemsettin KireçtaĢı (KĢ); Beyaz, krem, açık gri, koyu gri renklerde
görülür. Kavkımsı kırıklı, genellikle düzgün tabakalanmalı ve bol mikrofosillidir. Ġzmit Ġli‟nin
batısındaki Ağa Dere‟de stratigrafik kesitte 107 m. kalınlık ölçülmüĢtür. T.C.K. tarafından
otoyol için yapılan sondajlarda alt seviyelerinde merceksel olarak bulunan CaCO3 çimentolu
kumtaĢına rastlanmıĢtır. Akveren kireçtaĢının ölçülmüĢ stratigrafik kesiti 633.50 m. dir. Bol
fosilli birimin yaĢını Altınlı (1968) Meastrihtiyen olarak belirlemiĢlerdir.
6. Peksimet Formasyonu (Kp); ÇalıĢma alanı Neojen öncesi birimlerden olan birimin en iyi
tip kesiti, Ġzmit doğusunda Peksimet Tepe‟de bulunur. KumtaĢı kireçtaĢı ve az miktarda
konglomera seviyelerinden oluĢur. Tabakalanması belirgin olarak izlenen birimin kalınlığı,
ölçülü stratigrafik kesitinde 100 m. olarak ölçülmüĢtür .Birim genellikle bej, sarı ve kirli sarı
renklerinde görülür. ÇalıĢmacılar birim içinde önemli miktarlarda fosil bulmuĢlardır. Birim
Üst Kretase yaĢlı olarak belirlenmiĢtir.
7. Pliyo- Kuvaterner (Pl-Q); Birimin üst seviyeleri ile Kuvaternere geçiĢ gösteren bölümleri;
silt, kil, kum, çakıl ve bunların karıĢımından oluĢmaktadır. Alt veya Pliyosene geçiĢ gösteren
seviyeleri ise kiltaĢı, kumtaĢı, çakıltaĢı, kumlu – siltli çakıltaĢı, çakıllı siltli kumtaĢı
ardalanmalarından oluĢmuĢtur.
40
Birim Kuzey Anadolu Fayının (KAF) hareketliliğine bağlı olarak Ġzmit Körfezinin güney ve
kuzeyinde bulunan sırtlarda meydana gelen yükselmelerin sonucunda meydana gelen aĢırı
erozyonun etkisiyle geliĢmiĢtir. Genellikle yarı yuvarlak ve yarı köĢeli çakıl taneleri içermesi
ile kendini gösterir. Bu olgu birimin koliviyal ortamda geliĢtiğini göstermektedir. Yamaçların
altındaki bölümlerde yamaç molozları ile geçiĢli olup yer yer ince güncel yamaç molozlarına
geçiĢ gösterir.
Körfez, Derince ve Ġzmit Merkez Ġlçelerde topografyanın ani olarak yükselmeye baĢladığı
kesime kadarki hafif engebeli alanlarda gözlenebilmektedir. Düzensiz tabakalanmalıdır. Fazla
sağlam olmayan zemin niteliği taĢıyan bu birimler materyaller arasındaki bağlama fazının
gevĢekliğinden dolayı yer yer akma ve dolayısıyla heyelan potansiyeline sahiptir.
b) Kocaeli Güneyinin Jeolojisi;
1. Palezoyik; Armutlu Yarımadası‟nın temel birimlerini oluĢturan kristalen Ģist, killi Ģist,
serizit Ģist ve rekristalize kireçtaĢları Armutlu Yarımadası‟ndaki Metamorfik topluluğu
oluĢturmaktadır. Bu temel birimlerde herhangi bir adlamaya gidilmemiĢ veya değiĢik
adlamalar yapılmıĢtır. Ġlk olarak metamorfizma derecelerininin farklılığından dolayı, Ġznik
Metamorfik Topluluğu ve Pamukova Metamorfik Topluluğu adlamasıyla iki kısımda
incelenmiĢtir (Göncüoğlu ve diğ.,1984). Ġznik ve Pamukova Metamorfik Topluluğuna ait
kayaçlar arasında yanal ve dikey geçiĢler sebebiyle bu kayaç gruplarının sınırlarını kesin
olarak ayırmak mümkün olmamıĢtır. BaĢka bir çalıĢmada ise bu metamorfik temel birimler
Armutlu Metamorfik Topluluğu olarak isimlendirmiĢtir (Yılmaz ve diğ.,1989).
2. Mesozoyik; Armutlu Metamorfik Topluluğu üzerine uyumsuz Üst Kretase yaĢlı Abant
Ormasyonuna bağlı
metamorfik
kayaçlar
ile derin mağmatikler
(Plütonikler) ve
epimetamorfik klastik kayaçların karmaĢasından oluĢan seri ve bunların üzerine ise
diskordanslı olarak Eosen yaĢlı Sarısu Volkanitleri gelmiĢtir. Sarısu Volkanitleri inceleme
alanının güney kesiminde yüzeylemiĢ olup inceleme alanının jeolojisi bölümünde ayrıca
anlatılmıĢtır.
En iyi mostralarına, Ġznik, Yalakdere, Dumanlıtepe, Bahçecik ve Karamürsel yolu üzerinde
bulunan Kızderbent Köyü dolayında rastlanmıĢtır. Tersiyere ait kayaçlar bölgede büyük
sahalar kaplayan diyabaz, bazalt ve andezitlerden oluĢur. Deniz altı volkanizması sonucu
meydana gelen bu volkanitler bölgede geniĢ sahalar kaplar ve önemli yükseltileri meydana
41
getirirler. Genel olarak, esmer, kahverengimsi, bazen beyaz, sarı ve yeĢilimtırak renkleriyle
tanımlanan bu volkanitler birbiri ile son derece girift olduklarından bunları birbirinden ayırt
etmek mümkün olmamıĢtır.
Armutlu yarımadasındaki volkanik materyallerin Paleosen-Eosen'e ait fosilli kalker ve filiĢ
seviyeleri içerdiği ayrıca bazı bazaltik lavların pillov-lav karakterinde olmasından dolayı
volkanik kayaçların Paleosen-Eosen esnasında meydana gelen deniz dibi erüpsiyonları
neticesinde oluĢtuğu düĢünülmektedir.
Bölgede bazaltın özelliklerini diyabaza oranla az kaybetmiĢ olması; diyabazda yaygın olan
pek çok fayın bazaltta devam etmemesi, her iki kütlenin oluĢumu arasında bir zaman farkını
iĢaret etmektedir. Bu bakımdan diyabazın yaĢı Paleosen-Eosen ve bazaltın yaĢı EosenPliyosen arasında kabul edilebilir. Makroskobik olarak farklılıklar gösteren bu kütlelerin daha
önceki çalıĢmalardan alınan bilgilere göre mikroskobik incelenmesinde hemen hepsi
(epidotlaĢmıĢ, albitleĢmiĢ, kloritleĢmiĢ, ayrıĢmıĢ) diyabaz olarak tayin edilmiĢtir. Bazalt
bölgede diyabaz üzerinde oldukça büyük sahalar kaplar. ÇeĢitli renk ve makroskobik
özellikteki diyabazdan kırmızımsı-siyah rengi ve fazla ayrıĢmaya maruz kalmamıĢ özelliği ile
ayırt edilmiĢtir. Daha önceki çalıĢmalarda yapılan minerolojik tetkik sonucunda ayrıĢma
gösteren melonokrat bazalt olarak tayin edilen numune kısmen fenokristal ve kısmen
mikrolitler halinde zayıf kloritleĢme göstermektedir. Volkanik seri inceleme alanında andezit,
bazalt, tüfit, tüf ve aglomeralarla (Eosen YaĢlı Sarısu Volkanitleri) temsil edilir.
3. Tersiyer Çökelleri; Pliyosen yaĢlı çökeller özellikle daha yaĢlı formasyonlarla diskordanslı
olarak görülürler. Pliyosen çökelleri volkanitler üzerinde yaygındır. (Akartuna, 1968)
Yarımadanın batısındaki Sarmasiyen çökelleri üzerinde uyumsuz olarak yer alan bu birimlerin
Ponsiyen - Pliyosen çökelleri olduğunu belirtilir. Pliyosen çökelleri genellikle kumtaĢı, kötü
tabakalanmalı konglomera, çamurtaĢı ve marn ardalanmasından oluĢur.
Kaba konglomera max. 25 cm. çaplı bloklar içeren çoğunlukla 6-8 cm. nadiren 1-2 cm. çaplı
yuvarlak çakılların killi kalkerli bir çimentoyla birbirine bağlanmasından meydana gelmiĢtir.
Çakıllar üst seviyelerde bağlayıcı malzemenin yeterince sıkı olmamasından dolayı fazlaca
görülürler. Birim içerisindeki iri taneli çakıllar tamamen diyabaz ve bazalttan ibarettir. Bu
birim yarımadanın Ģekillenmesinde önemli rol oynayan KAF Zonuna bağlı hareketlerden
etkilenmiĢtir. Pliyosen tabakaları az kalınlığa sahiptir. Ġnceleme alanının orta bölümünde
yaygındır.
42
Kocaeli Ġli Jeoloji Haritası
Deprem Bölgeleri Haritası ile Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkındaki
yönetmeliğe göre; deprem bölgelerinde kabul edilen hesap ivmeleri, 1.derece için 0.4g,
2.derece için 0.3g, 3.derece için 0.2g, 4.derece için 0.1g olarak alınmalıdır. 5.derece için
deprem hesabı yapmak zorunlu değildir.
Türkiye Deprem Bölgeleri, ivme değerlerine göre aĢağıdaki Ģekilde derecelendirilmiĢtir.
1. Derece deprem bölgesi: beklenen ivme değeri 0.40 g 'den büyük
2. Derece deprem bölgesi: beklenen ivme değeri 0.40 g ile 0.30 g arasında
3. Derece deprem bölgesi: beklenen ivme değeri 0.30 g ile 0.20 g arasında
4. Derece deprem bölgesi: beklenen ivme değeri 0.20 g ile 0.10 g arasında
5. Derece deprem bölgesi: beklenen ivme değeri 0.10 g 'den az g: yer çekimi(981 cm/sxs).
17 Ağustos 1999 sabahı, yerel saatle 03.02‟de Richter ölçeğine göre 7,5 Mw büyüklüğünde
gerçekleĢen deprem, büyük çapta can ve mal kaybına neden olmuĢtur.
17 Ağustos depremi, tüm Marmara Bölgesi'nde, Ankara'dan Ġzmir'e kadar geniĢ bir alanda
hissedildi. Resmi raporlara göre, 17.480 ölüm, 23.781 yaralı oldu. 505 kiĢi sakat kaldı.
285.211 konut, 42.902 iĢyeri hasar gördü. Resmi olmayan bilgilere göre ise yaklaĢık 50.000
ölüm, ağır-hafif 100.000'e yakın yaralı olmuĢtur. Ayrıca 133.683 çöken bina ile yaklaĢık
600.000 kiĢiyi evsiz bırakmıĢtır. Onaltı milyon civarı insan, depremden değiĢik düzeylerde
43
etkilenmiĢtir. Bu nedenle Türkiye'nin yakın tarihini derinden etkileyen en önemli olaylardan
biridir. Deprem gerek büyüklük, gerek etkilediği alanın geniĢliği, gerekse sebep olduğu maddi
kayıplar açısından son yüzyılın en büyük depremlerinden biridir. Depremin Türkiye'nin can
damarı bir sanayi bölgesi olan Marmara Bölgesi'nde meydana gelmiĢ ve çok geniĢ bir
coğrafyayı etkilemiĢ olması, ülke insanlarının üzüntüsünü bir kat daha arttırmıĢtır.
Depremin büyüklüğü çeĢitli kuruluĢlar tarafından değiĢik değerlerde bildirilmiĢ ise
de moment Ģiddeti büyüklüğü Mw = 7,5 ve yüzey dalgası büyüklüğü Ms = 7,7 değerleri
civarında değiĢmektedir.
Cisim Dalgası ġiddeti = 6,3 (USS)
Yüzey Dalgası ġiddeti = 7,8 (USGS)
Moment ġiddeti = 7,5 (Kandilli, USGS, Afet ĠĢleri Genel Md. Deprem AraĢtırma Dairesi
AIGM-DAD )
Kayıt Süresi ġiddeti = 6,7 (Kandilli)
Depremin odak derinliğinin 10-15 km olduğu ve sağ atımlı 120 km civarında bir fay hareketi
ortaya çıktığı yapılan incelemelerle belirlenmiĢtir. Ana deprem dalgasının ardından
büyüklüğü 4,0-5,0 değerlerinde olan çok sayıda artçı depremler meydana gelmiĢtir.
Deprem merkez üssüne en yakın ivme kaydı, Afet ĠĢleri Genel Müdürlüğü Deprem AraĢtırma
Dairesi tarafından tüm Türkiye çapında kurulmuĢ ve iĢletilmekte olan Kuvvetli Yer Hareketi
Kayıt ġebekesi'nin bir istasyonu olan Ġzmit Meteoroloji Ġstasyonu'ndan alınmıĢtır. Buna göre,
maksimum ivme, kuzey-güney doğrultusunda 163 mG, doğu-batı doğrultusunda 220 mG ve
düĢey doğrultuda 123 mG‟dir. Her üç birleĢen de birbirleri ile kıyaslanabilir büyüklüktedir.
3.7.3. İKLİM ÖZELLİKLERİ;
Körfez kıyılarıyla Karadenizkıyısında ılıman, dağlık kesimlerde daha sert bir iklim hüküm
sürer. Kocaeli ikliminin, Akdeniz iklimi ile Karadeniz iklimi arasında bir geçiĢ oluĢturduğu
söylenebilir. Ġl merkezinde yazlar sıcak ve az yağıĢlı, kıĢlar yağıĢlı, zaman zaman karlı ve
soğuk geçer. Karlı günler sayısı, ortalama 12 gündür.
Kocaeli'nin Karadeniz'e bakan kıyıları ile Ġzmit Körfezi'ne bakan kıyılarının iklimi arasında
bazı farklılıklar göze çarpar. Yazın körfez kıyılarında bazen bunaltıcı sıcaklar yaĢanırken
karadeniz kıyıları daha serindir. Ġl merkezinde ölçülen en yüksek hava sıcaklığı 44,1 °C (13
Temmuz 2000), en düĢük hava sıcaklığı -8,3 °C (23 ġubat 1985), yıllık ortalama sıcaklık ise
44
14,8 °C'dir. Karadeniz kıyısında yıllık ortalama yağıĢ miktarı 1.000 mm'yi aĢar. Bu miktar
güneye doğru gidildikçe azalır, Ġzmit'te 800 mm'nin de altına düĢer (784,6 mm).
Samanlı Dağlan'nın körfeze bakan yamaçlarında iklim Karadeniz kıyılarına benzer. YağıĢ
miktarı da bu kesimde farklıdır. Rüzgârlar kıĢın kuzey ve kuzeydoğudan, yazları ise
Ocak
ġubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağustos
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
kuzeydoğudan eser.
Ortalama Sıcaklık (°C)
6,3
6,6
8,6
13
17,5
21,8
23,8
23,5
20,2
15,9
11,4
8,1
Ortalama En Yüksek
Sıcaklık (°C)
9,7
10,5
13,2
18,3
23,1
27,5
29,4
29,2
25,8
20,6
15,6
11,5
Ortalama En DüĢük
Sıcaklık (°C)
3,4
3,5
5
8,9
12,9
16,9
19,2
19,3
16
12,5
8,2
5,3
Ortalama GüneĢlenme
Süresi (saat)
2,3
2,5
4,6
5,2
7,1
8,5
9,1
8,4
7,6
4,4
3,3
2,3
Ortalama YağıĢlı Gün
Sayısı
16,9
15,5
13,6
12
9,7
8,6
6,1
5,7
7,4
12,5
13,2
16,4
Aylık Toplam YağıĢ
Miktarı Ortalaması
(kg/m2)
91,5
73,7
72,4
55,3
45,2
50,5
38,7
50,7
50,7
94,6
85,5
107,4
KOCAELĠ
Uzun Yıllar Ġçinde GerçekleĢen Ortalama Değerler (1970 - 2011)
Kocaeli’ye ait bazı iklim değerleri (1970-2011)
3.7.4. KOCAELİ İLİNİN HİDROGRAFYASI;
YERALTI SUYU KAYNAKLARI; Ġzmit Körfezi çevresi genel olarak yeraltı suyu
açısından zengindir.
Yeraltı suyu potansiyeli (toplam emniyetli yer altı suyu rezervi) 74,2 hm3/yıl‟dır.
a) Ġzmit ovası yeraltısuyu rezervi.............................................…..37 *106m3/yıl
b) Gölcük ovası yeraltısuyu rezervi...............................................6,5*106m3/yıl
c) Sapanca ovası yeraltısuyu rezervi...........................................20,5*106m3/yıl
d) Tütünçiftlik-Yarımca ve Derince ovası yeraltısuyu rezervi.......4,5*106m3/yıl
e) Gebze-Dil Deresi ovası yeraltısuyu rezervi..................................2*106m3/yıl
f) Gebze Çayırova ovası yeraltısuyu rezervi....................................2,5*106m3/yıl
g) Karamürsel Kaytazdere ovası yeraltısuyu rezervi........................1,2*106m3/yıl
45
AKARSULAR; Kocaeli Ġli‟nin toprakları tümüyle Marmara havzası içindedir. Bu havza
Meriç, Susurluk ve Sakarya havzaları dıĢında Marmara bölgesinin hemen tümünü kapsar.
Havzanın il sınırları içinde kalan bölümünde önemli sayılacak bir akarsu yoktur. Ancak
Kocaeli yarımadası, birçok çay ve dereyle yarılmıĢ durumdadır. Genellikle kısa ve sel
niteliğinde olan bu sular, ildeki yeryüzü Ģekillerinin oluĢumunda önemli rol oynamıĢtır.
Akarsuların bir bölümü Karadeniz'e diğerleri ise Ġzmit Körfezi yada Marmara'ya dökülür.
Karadeniz'e dökülen akarsuların su kaynakları ve su toplama alanları hayli güneydedir.
Bunların akıĢları da genellikle düzensizdir. YağıĢlı dönemlerde taĢkınlıklara yol açarken,
yazın iyice kururlar. Karadeniz'e dökülen akarsuların en önemlileri Kocadere, Davan
Ç ayı, Sarısu ve Kaynarca Deresidir.
Marmara Denizi'ne dökülen akarsuların bir bölümü Ġzmit Körfezi'nin kuzeyinden, bir bölümü
ise güneyinden gelerek Marmara'ya dökülürler. Körfezin kuzeyinden Marmara'ya dökülen
akarsuların en önemlilerinden biri TavĢanlı (Dilovası) Deresidir. Pelitli köyünün
güneybatısından doğan bir süre güneye aktıktan sonra dirsek yapıp doğuya, yine güneye
dönerek Marmara'ya dökülen bu derenin yaklaĢık uzunluğu 12 km'dir. Marmara'ya Körfezin
kuzeyinden dökülen diğer önemli akarsular Çayırova, Hatip, Ağadere, Derboğazı, Erenler,
Kanlıbağ, Aydınlıkdere, Memelidere ve Bekirdere'dir. Marmara Denizi'ne Körfezin
güneyinden dökülen sular ise genellikle Samanlı Dağları‟ndan doğar, bu dağın kuzey
yamaçlarındaki alçak düzlüklerden inerler.
46
Bunların en önemlilerinden
biri
olan
Sıcakdere
Serindere'nin
adlı
bir
kolu
vardır. Sıcakdere Bursa'dan,
Serindere ise Sakarya'dan il
sınırına
girer.
yakınlarında
Bahçecik
birleĢen
iki
kol Serindere adıyla akıĢını
sürdürür. KıĢ ve ilkbaharın
yağıĢlı günlerinde karların
eridiği
dönemlerde
Serindere bir hayli kabarır.
Samanlı
Dağları‟ndan
doğan önemli akarsulardan
biride Yalakdere'dir. 5 koldan beslenen Yalakdere'nin havzası hayli geniĢtir. KıĢ sonlarında
suyu artan derenin Hersek yakınlarındaki Marmara'ya dökülen ağzında bir delta düzlüğü
oluĢmuĢtur. Marmara'ya bu kesimden dökülen diğer akarsular arasında Değirmendere,
Halıdere ve Kazıklı Deresi sayılabilir.
GÖLLER, GÖLETLER VE REZERVUARLAR; Sapanca Gölü, Sakarya ve Kocaeli
illerinin sınırları içinde yeralan bir tatlı su gölü olup, çevre yerleĢimleri için önemli bir içme
ve kullanma suyu kaynağıdır. Gölün çevresi 39 km uzunluğundadır ve bunun 26 km‟lik
kısmı Sakarya Ġline, 13 km‟si ise Kocaeli Ġline aittir.
Gölün su toplama havzası içinde, Sakarya Ġli sınırları dahilinde, Serdivan, Adapazarı,
Arifiye,
Sapanca,
Kırkpınar
Belediyeleri
ve Yanıkköy, Kurtköy, Mahmudiye,
Memnuniye, Uzunkum, Esentepe, AĢağıdere, Yukarıdere v.b. köy yerleĢimleri; Kocaeli
sınırları dahilinde ise, EĢme, MaĢukiye, Hikmetiye (Derbent), Suadiye Belediyeleri ve
Acısu, ġirinsulhiye, Nusretiye, Uzuntarla v.b. köy yerleĢimleri yeralmaktadır.
Göl halen Adapazarı‟nın içme suyunu temin etmektedir. Bunun yanında Seka, TüpraĢ ve
Petkim gibi Kocaeli‟nin büyük sanayi kuruluĢlarının kullanma sularında aynı kaynaktan
sağlanmaktadır. Ancak Sapanca Gölü bugünkü kullanımının üstünde bir potansiyele
sahiptir.
47
Göl alanı 47 km² olup, yıllık emniyetli doğal verimi 129.5 hm3, yağıĢ alanı 252 km2‟dir.
Sapanca Gölü, kuzey ve güneydeki dağlardan inen dereler ve göl dibindeki kaynaklardan
beslenmekte olup, gölün fazla suları Çark suyu ile, Sakarya Nehrine akmaktadır. Gölün
çevresi çarpıcı doğal zenginlikler içermekte; bu özelliği konumu ile birleĢtiğinde,
Sapanca
çevresi,
yakın
çevredeki yoğun yerleĢmelerin (Adapazarı, Ġzmit, Ġstanbul)
günübirlik ve hafta sonu tatil amacı ile kullandıkları bir yöre olarak önem kazanmaktadır.
Bunun sonucunda, Sapanca gölü içme suyu havzası, öncelikle yoğun ikinci konut taleplerine
sahne olmaktadır.
Sapanca Gölü, kuzeyden E-5 karayolu, güneyden ise TEM Otoyolu ve demiryolu ile
çevrelenmiĢ olup, yöre bu özelliğiyle, Trakya ve Ġstanbul‟u Anadolu‟nun iç kesimlerine
bağlayan güzergahların önemli kavĢaklarından biridir. Yakın çevresi ise (Adapazarı, Ġzmit)
hızla geliĢen sanayi
ardından
merkezleri konumundadır. Özellikle TEM otoyolunun
bölge daha da talep çeker olmuĢ Ġstanbul
Metropolü
ile
açılıĢının
bağlantının
güçlenmesi, yeni sanayi talepleri ve yeni ikinci konut talepleri yaratmıĢtır.
DSĠ I. Bölge 15. ġube Müdürlüğü‟ nün inĢa etmiĢ olduğu Çayırköy Sel Kapanı (Ġzmit Ovası
TaĢkın kontrol yapısı) ile Bıçkıdere, Kurtdere, ġeytandere ve Bayraktar Göletleri Ġzmit
Ovası taĢkın kontrol yapıları olmakla beraber aynı zamanda sulama suyu biriktirme (gölet)
yapılarıdır.
DENĠZLER; Kocaeli Ġli, Kuzeyden Karadeniz, batıdan da Marmara ile çevrilidir. Ġlin
Karadeniz kıyıları, yüksek kıyı tipinin özgün örnekleridir. Bu dik kıyıları oluĢturan
tabakalar, yatay ya da yataya yakın biçimde sıralanır. DeğiĢime uğramıĢ kesimlerde
eğilimler, kabaca 8-10 derecelik açılarla, çeĢitli doğrultularda, çoğunlukla kuzeye doğrudur.
Kocaeli'nin Marmara kıyıları ise, körfezin kuzey ve güney kıyıları olmak üzere iki bölümde
incelenebilir. Kuzey kıyılarının düzeyi, körfezin oluĢumundan sonra sürekli değiĢmiĢtir.
48
Bu kesimdeki taraçalar söz konusu sürekli değiĢimin sonucudur. Yelkenkaya Burnu ile
Darıca arasında bir girinti oluĢturan kesim yüksektir.
Yelkenkaya Burnu‟nda dalga
aĢındırması (abrazyon) yoluyla kıyı gerilemiĢ ve bir düzlük oluĢmuĢtur. Bu düzlük 30-40
cm. kalınlığında bir tabaka halinde çakıllarla kaplıdır. Darıca'nın doğusunda girinti ve
çıkıntılar genellikle Ġzmit Körfezi kırığının tektonik çizgisine yada dere vadilerinin taban ve
yamaçlarına göre biçimlenmiĢtir. TavĢancıl Hereke arasında kıyı, genellikle triyas ve kretase
kalkerlerinden oluĢmuĢtur.
Bu kesimde set baĢları belirgindir ve her set tek kütle oluĢturarak kıyıya koĢut bir dizi
halinde uzanır. Hereke'ye doğru yaĢlı kalkerden oluĢmuĢ kayalara rastlanır. Herekeden sonra
kıyılar sığlaĢmaya ve yığıntı Ģekilleri belirginleĢmeye baĢlar. ġirinyalı'nın doğusunda, yüksek
kıyılar biter ve alçak kıyılarla yığıntı Ģekilleri ortaya çıkar. Bu kesimde dereler geniĢlemiĢ,
kıyının sığ olması nedeniyle dalgaların bu kesimdeki aĢındırma etkisi azalmıĢtır.
Bu nedenle kuzeyden inen dereler, taĢıdıkları birikintileri yığarak deltalar oluĢturur.
Yarımca'nın doğusunda, yaĢlı denizsel taraçalar geniĢ yer tutar. Bu kesimde deniz
dolgusundan oluĢmuĢ bir alçak kıyı Ģeridi uzanır. Yarımca Petrol Rafinerisi'nin biraz
doğusundaki yükseklikleri 20 m'ye ulaĢan denizsel taraçalar, özellikle son glaysal dönemde
kuzeyden inen derelerle derin biçimde kazılmıĢtır. Daha sonraki deniz basmasıyla yakın dere
ve vadilerin birleĢmesi sonucu oluĢan bir koy oluĢmuĢtur.
49
Körfez'in kuzey kıyısında, denizsel kuvaterner depolarının geliĢmiĢ olduğu yerlerdeki
akarsular, menderesler çizerek akar. Bu akarsuların bir bölümü, flandrien yaĢlı, birikinti
alanlarını geçmemekte ve kıyı Ģeridinin biraz gerisinde sona ermektedir.
Derince'nin doğusundaki kıyı, alçalarak sürer. Bu kesimde yine birikinti Ģekilleri görülür.
Bunların en geniĢi, Çınarlıdere'nin ağız kesimindedir. Çınarlı Vadisiyle kesintiye uğrayan
denizel taraçalar, daha doğudaki kıyılarda yeniden belirginleĢir. ġirintepe yöresinde 60 m'ye
çıkan denizel taraçalar oldukça belirgindir.
ġirintepe - KuruçeĢme arasında denize taraçalar üzerinde açılmıĢ güneydoğu yönlü bir vadi,
bu taraçaların sürekliliğini kesintiye uğratmıĢ, kıyıda bir girinti oluĢturmuĢtur. Ġzmit'e doğru
gidildikçe insan eliyle değiĢime uğramasına karĢın alçak kıyılar sürer.
Körfez'in güney kıyıları, paleozoik dönemde yükselen bir kütlenin kuzeyinde uzanmaktadır.
Üzerinde tersiyer örtü katmanları ile birlikte çok yakın zamanda yükselmiĢ olan masifin
kenarı, söz konusu kıyı çizgisini oluĢturmuĢtur. Ġzmit Körfezi'nin güney kıyıları, denizin
akarsu vadilerinin ağız kesimlerini doldurması sonucu alçalmıĢtır. Bu kesimdeki yüksek
kıyılar, daha çok Değirmendere ile Karamürsel arasındadır.
Kocaeli Ġlinin Uydu Görüntüsü
50
3.7.5 TOPRAK ÖZELLİKLERİ;
Türkiye‟de toplam 341,847hektarlık alana yayılan Kocaeli ilinde, tarım yapılan topraklar
hektar geniĢlikle ilin yaklaĢık %37 ‟ünü teĢkil etmektedir. Bu topraklarda kuru ve
sulu bitkisel üretim yapılmaktadır.
Ġl‟in değiĢik topografyası, iklimi ve jeolojik yapı farklılıkları ile vegetasyondaki çeĢitlilik,
değiĢik özelliklere sahip toprakların oluĢumuna neden olmuĢtur. Bu durum bitki besin
maddeleri kapsamında da kendini göstermektedir.
Ġl topraklarının verimlilik derecelerinin tespitinde ve ifadesinde yararlanılan faktörlerin,
ortalama analiz sonuçlarına göre yapılan genel değerlendirme neticeleri aĢağıda özetlenmiĢtir:
1)Toprak Bünyesi; Bitkilerin geliĢip büyümeleri için gerekli olan besin maddeleri ve suyun
tutulması ile havalanma ve su geçirgenliğinde en önemli etkendir.
Saturasyon
yüzdesine
göre
yapılan
sınıflandırmada tarım
topraklarının
%24,12‟si
tın,%65,73‟ü killi-tın,%9,79‟u kil ve %0,36‟sı kum bünyeye sahiptir. Bu dağılım Ġl‟de tarım
için uygun toprak bünyesi varlığını göstermektedir.
2)Toprak Reaksiyonu (pH); Topraktaki bitki besin maddelerinin, bitkilere yarayıĢlılıkları
yanında, toprak canlılarının faaliyetleri için ortamın uygunluğunu ifade eder.Tarım
topraklarının %14,15‟i
asit (PH
6,5‟den
düĢük), %52,66‟sı
nötr (PH6,6-
7,5), %33,19‟u ise alkali (ph 7,5‟den büyük) reaksiyona sahiptir.
3)Toprak Tuzluluğu (% Total Tuz); Bitki geliĢimi dolayısıyla verim üzerine olumsuz etki
yapan faktör olup, her bitkinin tuza hassasiyeti değiĢik oranlardadır.
ĠĢlenen toprakların %99,58‟i tuzsuz, %0,39‟u hafif tuzlu ve %0,006‟sı ise çok tuzludur.
4)Organik madde ve azot; Topraktaki bitki ve hayvan artıklarının parçalanması ile meydana
gelen bir materyaldir. Toprağın fiziksel özelliklerini düzeltirken, terkibindeki bitki besin
maddeleri de yarayıĢlı duruma geçer. Ayrıca su ve besin maddelerinin ortamda tutunmalarını
temin eder. Topraktaki azotun kaynağı organik maddelerdir.
5)Topraktaki Kireç; Toprağın fiziksel özellikleri üzerine olan olumlu etkisi, PH‟de yaptığı
değiĢiklikle bitki besin maddeleri ve kullanılan ticaret gübrelerinden faydalanma oranını
artırarak verim üzerinde olumlu etki yapar.
6)Topraktaki fosfor;Topraktaki besin maddelerindendir. Bitkinin büyümesinde, veriminde
51
ve kalitede etkendir.Ġl‟in tarım topraklarının, %28,60‟da fosfor çok az, %32,36‟sında
az, %15,64‟de orta, %8,78‟inde yüksek ve %14,63‟ünde ise çok yüksek fosfor varlığı tespit
edilmiĢtir.Bu değerlendirmeye
göre fosfor eksikliği gösteren toprakların fosforlu
gübrelerle takviye edilmesi gerekmektedir.
7)Topraktaki Potasyum; Bitkinin büyümesi ve çoğalması için önemli bir besin maddesi olan
potasyum, verim ve kalite üzerinde etkili olup, meyvenin yağ, niĢasta ve Ģeker oranlarında
artıĢa neden olur. Ġlimizin
jeolojik
yapısı
ve
iklim
durumu,
topraklarda
fazla
%6,87‟ sinde orta, %6.98‟inde
yeter
miktarda potasyum birikmesine neden olmuĢtur.
Ġl
topraklarının %0,90‟ ında potasyum az,
ve %85,252‟de ise fazla miktarda potasyum tespit edilmiĢtir. Görüldüğü gibi
il
topraklarının potasyum seviyesi genellikle yeter durumda olmakla birlikte, az miktarda
potaslı gübreye de ihtiyaç var.
3.7.6.ARAZİ VARLIĞI;
Kocaeli Ġli‟nin toplam arazi varlığı 341,847hektar olup arazi dağılımı ile ilgili bilgiler
tabloda verilmiĢtir.(Ġl Gıda ve Tarım müdürlüğü Web Sitesi )
ĠLÇELER
BAġĠSKELE
TOPLAM
ALAN
(Ha)
21.527
1.647
TARIM DIġI
ARAZĠ
(Ha)
4.621
ÇAYIROVA
2.902
0
264
6
2.632
DARICA
2.409
433
0
0
1.976
DERĠNCE
19.559
6.550
11.196
439
1.374
DĠLOVASI
13.317
3.687
7.892
0
1.738
GEBZE
42.274
21.579
18.515
69
2.111
GÖLCÜK
22.778
905
13.063
14
8.796
ĠZMĠT
48.436
13.556
13.409
3.643
17.828
KANDIRA
85.472
46.718
27.310
3.899
7.545
KARAMÜRSEL
25.443
12.777
11.084
56
1.526
KARTEPE
26.909
8.531
12.300
2.024
4.054
KÖRFEZ
30.821
6.519
22.162
62
2.078
341.847
126.280
147.429
11.859
Kocaeli Ġli Arazisinin Kullanım Durumlarına Göre Dağılımı
56.279
TOPLAM
TARIM ORMAN VE
ALANI
FUNDALIK
(Ha)
(Ha)
5.025
10.234
ÇAYIR VE
MERA (Ha)
52
ARAZĠ
YÜZÖLÇÜMÜ ( HEKTAR)
SULANABĠLĠR ARAZĠ
33.450
SULANAN ARAZĠ
12.930
KURU TARIM ARAZĠSĠ
92.830
TOPLAM
126.280
Kocaeli Ġli Sulu ,Kuru Tarım Arazisi Varlığı
3.7.7.ORMAN VARLIĞI;
Fakir bir orman örtüsüne sahip Kocaeli‟nde Türkiye‟nin doğu Marmara coğrafi alanının
% 39‟ u ormanlarla kaplıdır. Bu oran zengin bir orman örtüsü gösteren Orta Avrupa Ülkeleri
seviyesine yaklaĢır. Kocaeli Marmara bölgesinde yöreler içinde orman zenginliği bakımından
Bursa ve Adapazarı‟ndan sonra gelir. Ġzmit Körfezinin Kuzey ve Doğusunu dar bir Ģerit
halinde bir orman altı tipi olan maki formasyonu çevirir. Körfez çevresinde Akdeniz bitki
özelliğini zeytin ağacı belli eder. Buradaki maki bitki topluluğu arasına, Akdeniz
bölgesindekilerden farklı olarak kocayemiĢ (Arbutus unedo), kermez meĢesi (Quercus ılex),
Karaçalı, yaban gülü (Rhododendron ponticum) gibi ağaçlarda çokça karıĢmıĢtır. Körfezin
kuzey batısında ve doğusunda 100 - 500 m yükseklikleri arasında doğu Marmara‟nın esas
karakterini belirten geçiĢ bitkileri görülmektedir. Maki bitki topluluğunun hemen kuzeyinden
baĢlayan alanda orman, fundalık ve step karıĢımı yer almaktadır. Yılda 400 - 800 mm yağıĢ
alan bu yöre ağaç ve çalıların kesilmesi ve çeĢitli nedenlerle tahrip olmuĢtur.
Sapanca gölünün güneyinde bitki örtüsü bakımından iki farklı alan görülür. Birincisi toprak
ve bitki örtüsünden mahrum dik meyilli kayalıkları; ikincisi üzerinde ağaç ve çalı örtüsü
bulunan alanlar. Dik kayalık meyillerde bitki örtüsü yoktur. Toprak bulunan yerlerde ise
orman vardır. Önceleri birçok alanları kaplayan orman örtüsünün sonradan tahrip edilmesi ile
buralardaki doğal ince toprak tabakaları erozyona uğramıĢ ve yerli kayalar meydana çıkmıĢtır.
Körfezin güneyinde maki formasyonlarının üzerinde yer alan arazi orman örtüsü ile kaplıdır.
Büyük kısmı doğal ormanlarla örtülü iken, imha edici kesimler, yangınlar ve tarla açmalar ile
bugün arazinin yarıdan fazlası ağaç örtüsünden mahrum kalmıĢtır.
53
Arazinin fena kullanılması ve bir sistemin olmaması mevcut ormanlık sahaların gittikçe
azalmasına sebep olduğu gibi ağaçların kalitesi üzerine de kötü tesir ettiği görülmektedir.
Halbuki yağıĢ miktarı ve arazi en iyi Ģekilde ağaç yetiĢtirmeye uygundur.
Kocaeli yöresinde çam, çınar, servi, söğüt ağaçları vardır. Ayrıca endüstride kullanılmak
üzere kavak yetiĢtirilir. Bu nedenle Kocaeli‟nde kurulmuĢ olan Kavakçılık AraĢtırma
Enstitüsü kavak türünün ıslahı için en uygun tesis ve iĢletme metotlarını araĢtırmaktadır.
3.7.8.FLORA-FAUNA;
Flora; Kocaeli‟de bitki örtüsü, genelde Marmara Bölgesi özelliğini taĢımakla birlikte,
kıyısıyla dağlık alanlar arasında önemli farklılıklar görür. Ayrıca kuzeyden güneye doğru
gidildikçe, Karadeniz‟e özgü bitki topluluklarının yerini Akdeniz bitkileri almaya baĢlar.
Samanlı Dağları ile Karadeniz kıyısı ardındaki alanlar sık ve nemcil ormanlarla kaplıdır.
Kocaeli‟nin, biyolojik çeĢitlilik açısından en zengin bölgesi ormanlarla kaplı olan Samanlı
Dağlarıdır. YağıĢlı ve ılıman iklimin hakim olduğu drenajı iyi, geçirgen bir toprağa sahip olan
Samanlı Dağları silsilesinde Kayın, Gürgen, DıĢbudak, Akçaağaç, Kestane ve MeĢe türleri
hakimdir. Genellikle dağların yukarı kısmları iğne yapraklı ağaçlarla, aĢağı kısımları geniĢ
yapraklı ağaçlarla örtülüdür. Denize yaklaĢtıkça Akdeniz ikliminin bitki örtüsüne, makilere
sıkça rastlanır.
Kocaeli‟nin en yüksek noktası 1.602 metre yüksekliğe sahip Kartepe‟dir. Bu yükseltinin
çeĢitli kademelerinde bulunan bitki
türlerine göre bitki kuĢakları tespit
edilmiĢtir. Deniz seviyesine en yakın
yükseltilerdeki bitki topluluğu sert
yapraklı
orman
kuĢağı
(lauretum)
olarak
adlandırılmaktadır.
Maki
formasyonunun hakim olduğu bölgede
Defne,
KocayemiĢ,
KarayemiĢ,
Akçakesme v.s. bitki türleri görülür.
Bu kuĢak 250 metre rakıma kadar devam eder.
250 ile 750 metre arasındaki bölgeye, Kestane KuĢağı (castenatum) denilmektedir. Bu kuĢakta
MeĢe türleri, Kestane, DıĢbudak, dere içlerinde Çınar ve Akçaağaçlar yer alır. 700 metreye
çıkıldığında ise MeĢelerin azaldığı, Kestane ağaçlarının yoğunlaĢtığı gözlenir. 750 metreden
54
sonra alçak kesimlerde baltalık olarak görülen, yükseldikçe koru ormanına dönüĢen Kayın
ağaçlarının oluĢturduğu Kayın KuĢağına (fagetum) ulaĢılmaktadır.
1000 metreden yükseltilerde ise önce Karaçam sonra Göknarların ağırlık kazandığı iğne
yapraklı orman kuĢağı bulunur. Bu kuĢaksal görüntü, özellikle Kartepe‟nin de içinde
bulunduğu körfezin güney kesiminde çok belirgindir. Özellikle BaĢiskele ve Kartepe
Ġlçelerinde ve bu ilçelere bağlı Suadiye, Yuvacık, Bahçecik ve MaĢukiye‟de Kayın ağırlıklı
koru ormanları, Kestane ağırlıklı baltalık ormanlar bulunmaktadır. Körfezin kuzeyinde ise
önce MeĢe bataklıkları, biraz yükselince MeĢe, Kayın, Gürgen karıĢımlı baltalık, ormanlar
bulunmaktadır.
Karamürsel‟in denize bakan yamaçlarında maki türü bitki çeĢitliliği yaygındır. Güneyde,
yukarılara doğru çıktıkça önce Kestane ve MeĢe baltalıkları görülür. Nispeten kurak bir iklimi
olan Çamdibi Köyü‟nde bozuk Kızılçam ormanları, Ġznik sınırında Karaçam karıĢık ormanlar
mevcuttur. Ayrıca Kocaeli‟nin Ġzmit Ġlçesi‟nin kuzeyinde Çenedağ, Faretepe, TaĢtepe
mevkilerinde, Kandıra sahil kesiminde, Sarısu‟dan Babalı‟ya kadar olan bölgede, Gebze‟nin
kuzey ve kuzeydoğu kesimlerinde yaklaĢık 25.000 hektar alanda insan gücüyle yaratılan
ormanlar bulunmaktadır. Sahil Çamı, Radiata Çamı, Karaçam, Kızılçam, Sedir, Duglas, Fıstık
Çamı v.b. türler ile plantasyonlar tesis edilmiĢ ve ekonomik değer üreten ormanlar
oluĢturulmuĢtur.
Nemli ve derin toprakları seven Kayınlar, kuzey yamaçlarda görülür ve en fazla 200-400
metre yükseklikler arasında yayılıĢ gösterir. Yön itibarı ile yapılan incelemelerde; Kayına en
çok kuzeye bakan yamaçlarda, daha sonra sırasıyla doğuya ve batıya bakan yamaçlarda
55
rastlanır. MeĢeye gelince, yer seçimi açısından o kadar “müĢkülpesent” bir ağaç değildir ve
yayılıĢı daha geniĢ olduğundan genellemelere gitmek biraz güçtür. Kestane ise sıcak, derin
nemli ve besin değeri yüksek toprakları sevmesi nedeniyle Karadeniz‟e bakan nemli sıcak
yamaçlardaki vadileri seçmekte, yükseldikçe genel bitki kompozisyonu içerisindeki oranı
azalmaktadır.
Fauna; Kocaeli sınırları içerisinde bölgeye ait en çok ender hayvan türleri yaĢama ortamı olan
alanlar bulunmamaktadır. Karasal türler ve aynı türe ait topluluklar olarak; sürüngenler
(kaplumbağa, büyük yeĢilkertenkele, lekeli ince kertenkele), kuĢlar (ala karga, serçe, çulluk,
bıldırcın, kara ördek,
üveyik, atmaca, doğan,
Ģahin,
küçük
kartal,
sülün,
sığırcık,
gagalı
dağ
kızıl
kargası),
memeliler (tavĢan, tilki,
çakal,
alaca
sansar,
yaban domuzu, orman
oyucu
faresi,
kurt,
sincap, kunduz, karaca,
geyik) bulunmaktadır.
Ġlde bulunan ve 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu uyarınca Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığınca
belirlenen Yaban Hayatı Koruma Sahaları ve Yaban Hayatı YerleĢtirme Sahaları Ģöyle
sıralanabilir: Kandıra, Seyrek, Çamkonak, Körfez, Kutluca-Kıyırlı, Gebze-Yağcılar ile
Karamürsel, Yalakdere-Kadriye-Tahtalı-Fulacık köyleri arasında Sülün kuĢu, Seyrek-Ağva
arasında Geyik ve Karaca, KuruçeĢme‟nin kuzeyinde kalan alanda Keklik, Ġzmit Körfezi‟nin
güneyinde ayıların bulunduğu alanlar Av Hayvanlarını Koruma ve Üretme sahalarıdır.
Ayrıca Pazarçayırı, Örnekköy ve Sultaniye köylerinin etrafına geyik salınarak bu bölge
koruma altına alınmıĢtır. Ġl sınırları içerisinde Darıca-Bayramoğlu‟nda bir kuĢ cenneti
bulunmaktadır. Ġstanbula 38 km mesafede bulunan Darıca Faruk Yalçın Hayvanat Bahçesi ve
Botanik Parkı, kuĢ türleri açısından dünyada eĢi benzeri olmayan bir park haline gelmiĢtir.
Hayvanat bahçesi, 350 çeĢit hayvan 250‟nin üzerindeki bitki çeĢidi, tropik merkez akvaryumu
ve botanik bahçeleriyle bir bütün oluĢturmaktadır.
56
3.7.9. İDARİ DURUMU
Kocaeli ilinin ilçeleri; merkez ilçe Ġzmit, Derince, Gebze, Gölcük, Karamürsel, Kandıra,
Körfez, BaĢiskele, Kartepe, Dilovası, Çayırova, Derince olmak üzere toplam oniki ilçesi
bulunmaktadır.
Kocaeli Ġli Ġlçeleri
3.7.10 NUFÜS
Kocaeli, 1,5 milyonu aĢkın nüfusu, 12 Ġlçesi, 1‟ i büyükĢehir, 12‟si Ġlçe belediyesi olmak
üzere toplam 13 belediyesi, 243 köyü ve km2‟ye düĢen 445 kiĢilik nüfus yoğunluğu ile
ülkemizin önemli illerinden biridir.
Kocaeli, Ġstanbul Metropolüne olan yakınlığı, Doğal Limanı (İzmit Körfezi), Orman varlığı,
kara, deniz ve demiryolu ulaĢımında sağladığı ciddi avantajlar nedeniyle bütün dönemlerde
önemli bir cazibe merkezi olmuĢtur.
57
Ġlimiz “Sanayi Kenti” ve “Bilim Kenti” olma vizyonu yanında “Kartepe Dağ Turizm
Merkezi Projesi”nin tamamlanmasıyla “Turizm Kenti” olma vizyonuna da sahiptir.
Kocaeli, 2001 yılında sağlamıĢ olduğu 9.1 Milyar TL‟lik GSYĠH‟sı ve Türkiye GSYĠH‟sı
içindeki % 5.1‟lik payı ile 4.sırada, kiĢi baĢına GSYĠH bakımından ise iller arasında 1.
geliĢme hızı bakımından da % 61.7‟lik geliĢme hızı ile iller arasında yine 1.sırada yer
almaktadır.
Kocaeli ili nüfusu 2012 yılına göre 1,634,691'dir. Bu nüfus, 828,071 erkek ve 806,620
kadından oluĢmaktadır. Yüzde olarak ise: %50.66 Erkek, %49.34 Kadın’dır.
ġehirde YaĢayan Erkek Nüfus
452.420
ġehirde YaĢayan Kadın Nüfus
441.822
ġehirde YaĢayan Toplam Nüfus
894.242
Köyde YaĢayan Erkek Nüfus
276.170
Köyde YaĢayan Kadın Nüfus
267.514
Köyde YaĢayan Toplam Nüfus
543.684
Kocaeli ili ayrıntılı nüfus bilgileri
YIL
TOPLAM NÜFUS
ERKEK
KADIN
2012
1,634,691
828,071
806,620
2011
1,601,720
812,302
789,418
2010
1,560,138
788,267
771,871
2009
1,522,408
771,502
750,906
2008
1,490,358
756,092
734,266
2007
1,437,926
728,590
709,336
Yıllara Göre Kocaeli Ġli Genel Nüfus Bilgileri
58
3.7.11. TARIM;
Kocaeli Ġli tarım ürünleri buğday, yulaf, mısır, ayçiçeği, Ģekerpancarı, tütün ve ketendir. Ġzmit
Körfezinin çevresi sebze ekimine çok müsaittir. Senede 100 bin tona yakın sebze yetiĢtirilir.
Domates, lahana, ıspanak, bakla, kereviz ve enginar en çok yetiĢen sebzelerdir. Kocaeli‟nde
meyvecilikte çok önemlidir. BaĢta elma olmak üzere kiraz, viĢne, erik, Ģeftali, fındık, üzüm ve
dut çok yetiĢir.
Tarım Alanlarının Dağılımı;
Ġlimizin toplam 341.847 Ha.‟lık alanı içerisinde tarım yapılan alan 126.280 Ha. olup, il
yüzölçümünün % 37‟sini kaplamaktadır. Toplam tarım alanı içerisinde tarla alanı 110.246
Ha., meyvelik alan 12.647 Ha., sebze üretimi yapılan alan 3,030 Ha., zeytin alanı 266 Ha., süs
bitkileri alanı 91 Ha.‟dır.
Kocaeli Tarım Yapılan Alanın Kullanım Amacı
KULLANIM AMACI
ALAN (HEKTAR)
Tarla
110.246
Sebzelik
3.030
Zeytinlik
266
Meyvelik
12.647
Süs Bitkileri
91
TOPLAM
126.280
3.7.12. SANAYİ
Kocaeli, Cumhuriyetle birlikte özellikle sanayileĢme alanında en hızlı geliĢen
illerimizden birisi olmuĢtur. Bunun baĢlıca nedeni Ġstanbul‟a yakınlığıdır. 1934 yılında
Ġzmit'te ilk kâğıt üretim tesisi olan Ġzmit Kâğıt Fabrikası açılırken, bunu 1944‟te ikinci
Selüloz ve Kâğıt Fabrikası takip etmiĢ, SEKA tesisleri 1954, 1957 ve 1959‟da
geniĢletilmiĢtir. Böylece günümüze kadar devam eden hızlı bir sanayileĢme ile Kocaeli,
Türkiye‟nin ileri düzeyde sanayi bölgesi durumuna gelmiĢtir.
59
Kocaeli bir sanayi kenti olarak GSYĠH‟nın % 69.9‟unun sanayi sektöründe yaratıldığı bir
bölgedir ve ilde sanayi odasına bağlı yaklaĢık 1300 sanayi kuruluĢu faaliyet göstermektedir.
Bu sanayi kuruluĢları ağırlıklı olarak Gebze, Ġzmit ve Körfez ilçelerinde toplanmıĢtır.
Ülkemizin en büyük 100 sanayi kuruluĢunun 18‟i Kocaeli‟nde bulunmaktadır. Kocaeli'nin
imalat sanayi açısından ülke içindeki ve dıĢ ticaretteki payı ise % 13‟tür.
Bölgede yoğunlaĢan sanayi kuruluĢlarının yanı sıra bilimsel araĢtırma ve geliĢtirme
merkezleri de Kocaeli ekonomisine güç katmaktadır. Bölge sınırındaki Gebze Yüksek
Teknoloji Enstitüsü, Kocaeli Üniversitesi, Sabancı Üniversitesi, Marmara AraĢtırma Merkezi,
TÜBĠTAK, TSE Merkez Laboratuarları, TEKMER (Teknoloji GeliĢtirme Merkezi),
TÜBĠTAK Teknoparkı, GOSB Teknoparkı ve KOÜ Teknoparkı bilimsel geliĢmelere ivme
katan kurum ve kuruluĢlardır. Kocaeli, kiĢi baĢına düĢen yıllık milli gelir açısından son 10
yıldır ülke genelinde birinci sırada yer almaktadır. Bu değer, Türkiye ortalamasının yaklaĢık
iki buçuk katıdır. Genel bütçe ve vergi gelirlerine katkı bakımından da Kocaeli % 17,41 ile
Türkiye sıralamasında ikinci sırada yer almaktadır.
3.7.13. ULAŞIM
Kocaeli hem Karadeniz‟e hem de Marmara‟ya açılımı olan bir ildir. Dolayısıyla kara ve
deniz ulaĢımı açısından Türkiye‟nin en yoğun merkezlerinden birisi olarak dikkat çeker.
Kentte, Körfez‟de bulunan iki büyük limanın (Derince ve Yarımca) yanı sıra 34 özel iskele
ile de deniz ulaĢımı yapılmaktadır.
Ayrıca il, demiryolu ve karayolu bağlantıları açısından da kilit bir konuma sahiptir.
Avrupa‟dan Ortadoğu ve Asya‟ya uzanan karayolu ve demiryolu bağlantıları ilden
geçmektedir.
Karayolu; Kocaeli, Ġstanbul‟u Trakya dıĢında tüm ülkeye bağlayan kara ve demiryolu
üzerinde yer almaktadır. Türkiye karayolu ağında trafik yoğunluğunun en yüksek olduğu
kesim Marmara Bölgesi, bölge içinde de en yoğun eksen Ġstanbul-Kocaeli-Sakarya
güzergahıdır. Bölgenin ikinci büyük kenti Bursa‟nın Ġstanbul‟a bağlantısı da Kocaeli
üzerinden sağlanır. 2000 m2‟lik bir alanda hizmet veren Ġzmit Otobüs Terminali‟nin merkeze
uzaklığı 4 km olup peronu mevcuttur.
60
Ġlimizden
ülkemizin
çoğu
iline
otobüs
ile
ulaĢmak
mümkündür.
Ġstanbul‟dan
Anadolu‟ya giden otobüs firmalarının önemli bir kısmının Ġzmit Otogarında yazıhaneleri
bulunmaktadır.
Demiryolu; Kocaeli, Ġstanbul ve Trakya‟yı Anadolu‟ya bağlayan demiryolu üzerindedir.
HaydarpaĢa‟dan baĢlayan demiryolu, kıyıyı izleyerek Gebze‟de Kocaeli sınırına girer,
Ġzmit‟ten geçerek il dıĢına çıkan yol, Sakarya Arifiye‟ye kadar uzandıktan sonra güneye
kıvrılarak Bilecik ve EskiĢehir üzerinden Ankara‟ya ulaĢır.
HaydarpaĢa-Ġzmit-Adapazarı
arasında sık aralıklarla banliyö tren seferleri vardır.
Denizyolu; Derince Limanı (Port of Derince) Ro-Ro seferlerinin yapıldığı ve Uluslararası
yük ve yolcu gemilerinin kullanabildiği bir limandır. Gebze-Eskihisar‟dan, Yalova-Topçular‟a
24 saat arabalı vapur seferleri vardır. Ġzmit Marinadan, Gölcük, Derince, Değirmendere ve
Karamürsel‟e vapur seferleri, Karamürsel-Hereke arasında ise yolcu vapuru seferleri vardır.
Gebze-Arpalık Mevkiinde bulunan Atabay Turizm Yat Çek Yeri, 60 yat kapasitelidir.
Havayolu; Cengiz Topel Havalimanı, Kocaeli'de bulunan havalimanıdır. ġehire 15 Km
uzaklıktadır. 2100 metre² iç hatlar terminal binası vardır. 93 araç kapasiteli otoparkı
bulunmaktadır. UlaĢım taksi, minibüs ve otobüslerle sağlanmaktadır. 2 Kasım 2011 tarihinde
yapılan törenle Trabzon'a uçuĢ yapılmıĢtır.
61
Cengiz Topel Havalimanı dıĢında en yakın havaalanı ilimize bir saat uzaklıkta bulunan
Ġstanbul Sabiha Gökçen Havaalanı ve Atatürk Havaalanı‟dır. Kocaeli‟de uçak bileti satan
seyahat acenteleri bulunmaktadır.
3.7.14. MADENCİLİK
Kocaeli Ġli, Marmara Bölgesi'nin doğusunda yer alan ve ülkemizin önde gelen
sanayileĢmiĢ illerinden birisidir. Yüzölçümü 3505 km 2 ve nüfusu 1.177.379 (1997
sayımı) olup, nüfus ortalaması 343' tür. Alan olarak ülkemizin en küçük 3.ili olan
Kocaeli ili sınırları içerisinde önemli sayılabilecek oranda endüstriyel hammaddeler
bulunmakla birlikte metalik maden ve enerji hammaddeleri çok azdır.
3.7.15. KÜLTÜREL ÖZELLİKLERİ
Kocaeli‟nin BaĢiskele, Darıca, Dilovası, Çayırova, Ġzmit, Derince, Gebze, Gölcük,
Karamürsel, Kandıra ve Körfez olmak üzere toplam oniki ilçesi bulunmaktadır. Bu ilçelerde
ülkemizin her yöresinden göç edip yerleĢen insanlar bulunmaktadır.
Kocaeli‟nin tarihi ve coğrafi konumu dolayısıyla sahip olduğu kültürel çeĢitlilik, beslenme
biçimlerine ve mutfak kültürüne de yansımıĢtır. Kentte sebze ve meyve tüketimi fazladır.
Kiraz, viĢne, elma ve Ģeftali üretimi yaygındır. Yarımca kirazı, Değirmendere fındığı ile
ünlüdür. MaĢukiye'nin alabalığı, Kandıra‟nın yoğurdu ve hindisi, Ġzmit‟in meĢhur piĢmaniyesi
Kocaeli‟ne özgü mutfak kültürünün olmazsa olmazlarındandır.
62
TAŞINMAZ KÜLTÜR VARLIKLARI
ROMA VE BİZANS DÖNEMLERİNE AİT VARLIKLAR
Gültepe Nekropolü: AnkaraĠstanbul
Otoyolu‟nun
km.‟sinde
Ġzmit
88
kuzeyinde,
Gültepe mevkiinde yer alan,
ġehir merkezine yaklaĢık 1,5
km uzaklıkta antik kalıntıların
bulunduğu alanda yer alan
Kilise ve Nekropol kalıntıları
ilk
kez
1991
Karayolları‟nın
açma
yılında
park
çalıĢmaları
alanı
sırasında
freskli bir mezar odasının bulunması ile gün ıĢığına çıkarılmıĢtır. Freskli odanın
bulunmasından sonra Kocaeli Müze Müdürlüğü‟nün bölgede yaptığı arkeolojik kazılar
sonrasında çok sayıda hipojeler ile haç planlı Kilise kalıntısı, kilisenin batısında ise ince uzun
dörtgen odaların yer aldığı ve Hristiyan Ģehitleri için yapılmıĢ MARTYRĠON kalıntıları açığa
çıkmıĢtır. Ayrıca yapılan kazılarda bulunan küp, gözyaĢı ĢiĢesi, ayna gibi çoğunluk Roma
Dönemi‟ne ait buluntular müzeye kazandırılmıĢtır.
Üçtepeler Büyük Tümülüs: Üçtepeler
Büyük Tümülüs: Ġzmit merkezine 3 km
mesafede eski Ġstanbul yolu üzerindedir.
Kocaeli
Müze
gerçekleĢtirilen
Müdürlüğü
bir
tarafından
kurtarma
kazısı
yapılmıĢtır. Kendi döneminde soygun
geçirdiği
anlaĢılan
mezardan
hiçbir
buluntu günümüze ulaĢmamıĢtır. Mezar
mimarisi Geç Hellenistik - Erken Roma
Çağı‟na ait bir Tümülüs‟tür.
63
ġehitler Korusu: Ġlimiz merkez ilçe sınırlarında, BağçeĢme mevkiindedir. Antik Çağ‟a ait sur
duvarları içinde, Körfez‟e ait manzarası ve temiz havasıyla piknik yapmaya müsait bir
düzenleme mevcuttur.
Valide Köprü Höyüğü; Karamürsel ile Ġznik Gölü arasında, Erken Osmanlı dönemine ait
Valide Köprü‟nün 50 m. güneybatısında Yalakdere‟nin güneyinde, Çınarlıdere‟nin kuzeyinde
yer almaktadır.
Yazlık Beldesi, Ilıca Mevkii, Geç Roma-Bizans Ilıca Yapısı; Gölcük Ġlçesi sınırları
içerisinde kalmaktadır. Geç Roma veya Erken Bizans Dönemine tarihlenir. Kükürtlü Kaynak
suyu üzerine tek mekanlı, yuvarlak tonozlu dikdörtgen havuzlu bir mekan olarak yapılmıĢtır.
Kutluca Köyü-Tarihi Roma Köprüsü; Körfez Ġlçesi sınırları içerisinde kalan köprü M.S. 1.
yüzyılda tarihlenir. 25 metre uzunluğunda kesme taĢlarla inĢa edilmiĢ yedi gözlü, beĢ kemerli
Roma Dönemi Köprüsü‟dür.
64
Kutluca Köyü-Tümülüs; Körfez Ġlçesi sınırları içerisinde yer alır. M.Ö 5.yy‟a aittir. Kutluca
Mezarlığı içindedir. Yuvarlak planlıdır.
Eskihisar Köyü- Bizans Kalesi; Deniz kıyısında Gebze-Eskihisar Köyünün kuzeydoğusunda
dik yamaçlı bir tepe üzerinde limanı korumak amacıyla Bizans döneminde yapılmıĢ bir
ortaçağ kalesidir. Ġlk yapılıĢ tarihi 11.y.y‟dır. Ġç Kale ve DıĢ Kale olmak üzere iki bölümden
oluĢmaktadır. Kalenin duvarlığı tuğla bezemelidir. Plan açısından Ġstanbul‟daki Tekfur
Sarayı‟na benzemektedir. Son yıllarda bazı bölümleri Kültür Bakanlığı tarafından restore
edilmiĢtir.
Bakanlık Makamı‟nın 15.06.2006 tarih ve 96607 sayılı Olur‟u gereğince 29.06.2006 tarihinde
imzalanan protokol ile Gebze Ġlçesi, Eskihisar Köyü, 11 pafta, 224 parselde bulunan Eskihisar
Kalesi Kocaeli BüyükĢehir Belediyesi BaĢkanlığı‟na tahsis edilmiĢtir.
Hereke Nekropol Sahası; Gebze Ġlçesi TavĢancıl Beldesi, Poyraz Mevkiinde, Ġzmit-Ġstanbul
D-100 karayoluna eğimli bir tepe üzerinde bulunan ve tuğla iĢçiliği ile Bizans Dönemi
özelliği gösteren mimari kalıntılar bu alan üzerinde yer alır. Alanda tuğla sıralı kemerli
yapılar, kemerli odalar, niĢler ve mimari temeller görülmektedir. Bizans Dönemi Nekropolü
(mezarlık alanı) ya da manastıra ait kalıntılar olabileceği düĢünülmektedir.
65
OSMANLI DÖNEMİ YAPILARI
Abdülaziz Av KöĢkü (Küçük Saray); Ġlk kez IV.Murat Döneminde ahĢap temeller üzerine
inĢa ettirilen saray bu tarihten sonra Ġzmit‟te süregelen deprem ve yangınlar sebebi ile
yıkılmıĢ, Sultan Abdülaziz döneminde (1861-1876) Dolma Bahçe Sarayı‟nın da mimarları
olan Balyan kardeĢlerden Karabet Amira Balyan tarafından Av KöĢkü-Kasır olarak tekrar inĢa
edilmiĢtir.
Sultan Abdülaziz‟in av
yapmak için geldiği bu
saray
yanında
Seyis
Binası, Redif Dairesi de
bulunuyordu.
Bu
müĢtemilatlardan bugün
Redif
Dairesi
halen
ayakta
olup,
Seyis
Binası ise 1980 yılında
yıkılmıĢ, yerine modern
Vali Konağı yapılmıĢtır.
KurtuluĢ
SavaĢı
sırasında
Atatürk
sarayda bir süre kalarak Fransız yazar Claude Ferare ile burada görüĢmüĢtür. 28.06.1967
tarihinde müze olarak hizmete açılmıĢtır. Ġki katlı, barok üslupta yapılmıĢ, cephesi mermer
sütunlarla çevrilmiĢ bir yapıdır.
Mermer
iĢçiliği
tavan
süslemeleriyle
bol
sütunlu
oluĢu
Dolmabahçe
Sarayı‟nı
hatırlatmaktadır. Ġstanbul dıĢında günümüze kadar gelebilen tek saray yapısı olması açısından
önemlidir. Kocaeli Valiliği tarafından restore edilen yapı, 17 Ağustos 1999 tarihli depremde
hasar görmüĢ olup restorasyon çalıĢmaları tamamlanarak 16 Ocak 2007 tarihinde Müze olarak
hizmete açılmıĢtır.
Redif Dairesi; Abdülaziz Döneminde 1863 yılında Ġzmit Mutasarrıfı Hasan PaĢa tarafından
yaptırılmıĢtır. Ġkinci Ampir üslubunda, yarı kagir kıĢla tipi bir yapıdır. Ġzmit‟in Son Dönem
Osmanlı‟da Redif Subayları için yapılmıĢ askeri yapılarından olan Redif Dairesi‟nin
tavanındaki kalemiĢi bezemeleri önemlidir. 17 Ağustos 1999 tarihli depremden önce Askeri
66
Mahkeme olarak kullanılan bina, deprem sonrası hasarlı olması nedeniyle boĢaltılmıĢtır.
Valiliğimizce restorasyon çalıĢmaları yapılarak Atatürk ve Redif Müzesi olarak halkın
hizmetine açılmıĢtır.
Savcılık Binası (Av KöĢkü MüĢtemilatı); 19. Yüzyılın ikinci yarısında yaptırılmıĢtır. Avagat
Dairesi olarak da anılan Eski Savcılık Binası iki katlı kagirdir ve Hünkar Kasrının müĢtemilatı
olup kasr hizmetleri için aynı dönem ve tarzda inĢa edilmiĢtir. Bugünkü Vali Konağı olarak
bilinen yerde bir ikizi vardı ve birlikte Kasreyn (iki kasr) olarak anılırlardı. Restorasyon
çalıĢmaları devam etmektedir.
Eski Vali Konağı; Ġzmit, Kozluk
Mahallesindedir.
Vali
Konağı
ve
Defterdar Lojmanı olmak üzere bitiĢik
nizamda iki ayrı yapıdan teĢekkül
etmiĢtir. 20.yy.‟ın ilk yarısında yapılan
konak, Özel
Ġdare Müdürlüğü'nce
restore edilmiĢtir. Cumhuriyet Dönemi
mimari üslubunu yansıtan iki katlı
bina, günümüzde Sosyal Hizmetler Ġl
Müdürlüğü hizmet binası olarak ve
Vilayet hizmetinde kullanılmaktadır.
67
Saat Kulesi; Av KöĢkü ile Atatürk Heykeli arasında yer alan kentin karakteristik Saat
Kulesi‟ni, Ġzmit mutasarrıfı Musa Kazım Bey, Sultan II.Abdülhamit‟in tahta çıkıĢının 25.yıl
dönümü nedeniyle 1902 yılında yaptırmıĢtır. Neo Klasik üslupta Hereke TavĢancıl ve
traverten taĢlardan yapılmıĢtır. Dört katlı ve zarif bir görünüĢtedir. Üç çeĢmesi ve dört saati
bulunmaktadır.
Ġzmit Eski Ġstasyon Binası Ve MüĢtemilatı; Anadolu-Bağdat demiryolunun ilk parçası olan
HaydarpaĢa-Ġzmit
arasındaki
91
km'lik
bölüm, 1873 yılında iĢletmeye açıldı. Gar
Binası, Ambar üstü lojman ile depo binası
Neo-Klasik üslupta, Almanlar tarafından
1908-1920
yılları
arasında
Ġtalyan
taĢ
ustalarına yaptırılmıĢ ve bir bütün halinde
bulunmaktadır. Bu nedenle bu iki binanın
özellikle
taĢ
gabarisindeki
Mimari
ve
sanatsal unsurlar ile dönem özelliklerini
göstermesi bakımından ilimizdeki ender
yapılardan biri olarak tescil edilmiĢtir.
Gar Binası ve MüĢtemilatının restorasyon çalıĢmaları tamamlanmıĢ Arkeoloji ve Etnografya
Müzesi olarak hizmet vermeye baĢlamıĢtır.
68
Fevziye
Camii;
Mahallesi,
Ġzmit
KemalpaĢa
Hürriyet
Caddesi
üzerindedir. Ġlk yapımı 16.y.y.‟ın ikinci
yarısında fevkani tipte olan cami 1894
sonrası dikdörtgen planlı içten asma
kubbeli olarak Ġzmit‟li Mehmet Bey
tarafından yaptırılmıĢtır. Ġlk yapımı
Mimar Sinan'a ait olduğu düĢünülen
yapı, 1884 ve 1999 depremlerinde
tümüyle yıkılmıĢ, aslına sadık olarak
yerine
yenisi
yapılmıĢtır.
Hizmete
açıktır.
Ġmaret Camii; Dörtgen plan esasına göre inĢa edilmiĢ yarı kagir küçük boyutlu bir camidir.
Defterdar Abdüsselam Çelebi tarafından yaptırılmıĢtır. Yapım tarihi H.931-M.1524, H.1239 M.1872‟dir. Hizmete açıktır.
Akçakoca Camii; Akçakoca Mahallesi, Yukarı Pazar Mevkiinde bulunan dikdörtgen planlı
camii, kırma çatılı ahĢap saçaklıdır. Orijinali Kocaeli Fatihi Akçakoca tarafından Ġzmit‟in
alınmasından sonra yaptırılmıĢtır. Orhan Gazi dönemine ait cami, ilk yapım sonrası onarım
görmüĢ olup, cephe duvarı sol üst köĢesine dua cümlesinin altında H.1355-M.1935 tarihi
mevcuttur. Buna göre cami bugünkü Ģeklini 1935 yılında almıĢtır. Hizmete açıktır.
Orhan Camii; Orhan Mahallesi‟nde Ġzmit'e hakim bir tepede yer alan cami ilk olarak 13.
y.y.‟da Orhan Gazi zamanında Süleyman PaĢa tarafından yaptırılmıĢtır. Abdülmecit
zamanında onarılan yapı cami dörtgen planlı, taĢ ve tuğla duvarlı, dıĢtan ahĢap çatılı, içten
asma kubbeli olup bezemeleri Abdülmecit Dönemi ampir üslup özellikleri göstermektedir.
Camii içerisinde duvara asılı olan bir levhada; “Fatih Ġzmit Gazi Süleyman paĢa Bin Orhan ve
Fatih-i Hereke ve Fatih-i Aydos ve Fatih-i Kocaeli Sancağı Sene 728 Bina-i Camii ġerif ve
Medrese sene 7332 yazısı bulunmaktadır. Ġzmit'te en erken tarihli cami olarak günümüze
kadar gelmiĢtir. Hizmete açıktır.
69
PertevpaĢa Külliyesi Ve Yeni Cuma Camii; Pertev PaĢa Camii (Yeni Cuma Camii)
yapıldığı dönemde geliĢtirilen bazı mimari tasarım özellikleri taĢıyan bir yapı, içinde
bulunduğu yapı topluluğu da 16. yüzyılın önemli menzil külliyelerinden birisidir. Külliye,
16.y.y.‟da Mimar Sinan tarafından yapılmıĢtır. Ġzmit‟in önemli mimari eserlerinden olan yapı
topluluğu, Osmanlı Ordusu‟nun sefer yolları üzerindeki konak noktasında yapılmıĢ ve daha
çok ordunun ihtiyacı için kullanılmıĢtır. Külliye‟den günümüze kalan eserler Ģehrin Pertev
PaĢa Caddesi‟nin iki yanında sıralanmıĢtır. Cami Hamam Medrese, Kervansaray ve
AĢhane‟den meydana gelmiĢtir. Külliye‟den günümüze cami ile sübyan mektebi tam olarak,
hamamın ise yalnız bir bölümü muhafaza edilebilmiĢtir. Hizmete açıktır.
Yalı Camii; Dörtgen planlı, kırma çatılı sade bir yapıdır. Çalık Ahmet tarafından
yaptırılmıĢtır. (Yapım Tarihi : H.1323- M.1907) Hizmete açıktır.
HüseyinpaĢa Camii; Dörtgen planlı, ahĢap tavan ve çatılı olup, duvarların kagir, saçaklı ve
dört mahyalı damın üzeri alafranga kiremit örtülüdür. Ġkinci Dünya SavaĢı sırasında asker
iĢgalinde bulunan cami, savaĢ sonrası asker çekilince halk tarafından onarılmıĢ, bugünkü
görünüĢünü almıĢtır. Hizmete açıktır.
70
Zıbıncı Mescidi; Dörtgen planlı, taĢ temel üzerine kagir duvarlı, ahĢap tavan ve çatılı küçük,
sade bir mescittir. Kitabesi ve yapım tarihi bilinmeyen mescidin Geç Osmanlı Dönemine
tarihlendirilmesi mümkündür. Hizmete açıktır.
Küçük Hamam; 19. yüzyılın baĢında bir konağa ait iken çarĢı hamamına dönüĢtürülmüĢtür.
Tek hamamdır.
Mehmet Bey Hamamı (Orta Hamam); Fevziye Cami'nin banisi olan Ġznikmitli Mehmet
Bey tarafından yaptırılan bu hamam çarĢı içindedir. PertevpaĢa hamamının benzeri planı havi
olmakla beraber, onun gibi çifte değil tektir. Üzeri çatı örtülü kagir bir camekan kısmı, bundan
sonra üç bölmeli soğukluk kısmı vardır. Soğukluğun üzeri yan bölmelerde tonoz, ortada
kubbe örtülüdür. Hizmete açıktır.
SüleymanpaĢa Hamamı; Ġzmit Yukarı Pazar Mahallesi‟nde 14.yüzyılda yapılmıĢtır. Erkek
ve kadınlara ayrı ayrı olmak üzere çifte hamam özelliği göstermektedir. Her iki kısım
birbirine eĢit planlı olup, soğukluk ve halvet kısımları mevcuttur. Erken Osmanlı Dönemine
ait Ġzmit‟te en erken tarihli ayakta kalan Osmanlı yapısıdır. Restorasyonu gerekmektedir.
Yeni Hamam; Hacı Hasan Mahallesi, kolordu karĢısındadır. Çok yıpranmıĢ ve kullanılmayan
hamamın ahĢap camekanı günümüze ulaĢmamıĢtır. Kubbe ile örtülü soğukluktan, ortada
kubbe, yanlarda tonoz örtülü halvete geçilir. Ortada sekiz köĢeli göbek taĢı yer alır. Hamam
18.yüzyılın ortalarına tarihlenmektedir. Restorasyonu gerekmektedir.
Kapanca ÇeĢmesi; Dikdörtgen planlı olup Kapanca Sokaktaki evin terasına gömülü olarak
bulunmaktadır. Cephesi tuğla taĢ almaĢıklığı ile örülmüĢtür. 1783 tarihlidir.
Orhan ÇeĢmesi; Canfeda Kethüda Kadın ÇeĢmesi olarak da bilinir. Orhan Cami
karĢısındadır.Dikdörtgen planlıdır. Yapım tarihi H.1242- M.1826‟dır.
Tüysüz ÇeĢme; Tüysüz Sokakta bulunmaktadır. H. 1198- M. 1782'de I.Abdülhamid
dönemine aittir. Dikdörtgen planlı, tuğla taĢ almaĢıklığı ile örülü olan ÇeĢme çift yüzlüdür.
Doğu ve güney cephelerindeki sivri kemerli aynalık kısımlarında 18.y.y.‟a ait bitkisel
bezemeler kazılıdır.
Yeni ÇeĢme ; Dikdörtgen formlu çeĢme Hereke TaĢıyla kaplanmıĢ olup, yalağı Roma
Dönemi lahit kapağından yapılmıĢtır. Yaptıran Ali Ağa, yapım tarihi 1884‟tür.
71
AkmeĢe Beldesi Tarihi Osmanlı ÇeĢmesi; 19.yüzyıl‟da yaptırılmıĢtır.AkmeĢe‟nin
merkezinde, Cami‟nin önündedir.
Karamürsel
Eski
Hükümet
Konağı;
1930‟lu
yıllarda
devlet
ödenekleriyle
Binası;
1930‟lu
yıllarda
devlet
ödenekleriyle
gerçekleĢtirilmiĢtir.
Karamürsel
Belediye
Hizmet
gerçekleĢtirilmiĢtir.
Karamürsel Ptt Binası ; 1930‟lu yıllarda devlet ödenekleriyle gerçekleĢtirilmiĢtir.
SİVİL MİMARLIK ÖRNEKLERİ
Saatçi Ali Efendi Konağı (Etnoğrafya Müzesi);
Ġzmit‟in denize hakim eğimli bir yamacına bugünkü Alaca Mescit Sokağına 1774 yılında 1.
Abdülhamit
zamanında
GümüĢoğlu ailesi tarafından
yaptırılmıĢtır. Ġzmit‟in en eski
sivil mimarlık örneği yapısıdır.
Üç katlı ahĢap konağın, ahĢap
kepenkli
ve
lokmalı,
parmaklıklı pencereleri, dıĢ ve
iç duvarlarındaki kalem iĢi
süslemeleriyle dönemini en iyi
yansıtan sivil mimarlık örnekleri-mizden biri olarak günümüze kadar gelmiĢtir. Oda ve
sofaların duvarları bitkisel ve geometrik desenli kalem iĢi tezninatlıdır. KöĢe sofalı ev
grubuna giren konağın planı arazi konumu nedeniyle simetrik değildir. Renkli camların ince
bir iĢçilikle kullanıldığı tepe pencereleri iç mekanlarda ıĢıklı ve güzel bir görünüm
yaratmaktadır. Ġzmit Veli Ahmet Mah., Alacamescid YokuĢu üzerinde bulunan konak,
bodrum, zemin ve üst kat olmak üzere toplam üç katlıdır.
1987 yılında Etnografya Müzesi olarak hizmete açılmıĢtır. Güvenlik gerekçesi ile uzun
zamandır kapalı bulunan Müzenin deposunda bulunan eserler Tarihi Gar Binasında
restorasyonunun tamamlanmasından sonra buradaki Arkeoloji ve Etnografya Müzesinde
sergilenecektir.
72
Sırrı PaĢa Konağı; Ġzmit Hacı Hasan Mahallesi, Yeni ÇeĢme Sokaktadır. 19. yüzyılın ikinci
yarısında Ġzmit‟in ilk Mutasarrıfi olan Sırrı PaĢa tarafından yaptırılmıĢtır. Ġki kat ve çatı
katından
konak
oluĢan
ahĢap
kagir
ve
olarak
yapılmıĢtır.
Konağın
bahçe
duvarı antik heykel
ve mimari parçalar
ile
Yapı
süslenmiĢtir.
bahçe
duvarındaki
arkeolojik eserler ve
içindeki kalem iĢi
bezemeler ile ayakta kalan 19. yüzyıla ait bir sivil mimarlık örneği ve önemli bir tarih
hazinesidir. 2003 yılında çıkan bir yangında üç katlı konağın en üst katı tamamen yanmıĢ
diğer katlarda hasar görmüĢtür. Özel mülkiyete ait yapının kamulaĢtırılarak restorasyonunun
gerçekleĢtirilmesi gerekmektedir.
Defterdarlık Lojmanı; 19.yüzyıl sonlarında Fransız Cizvitleri‟nin Okul Binası olarak
yaptıkları kolej, Fransız Mimari üslubu yansıtır.
Portakal Hafız Konağı; 19. yüzyılın sonunda yapılmıĢtır. Ġki kattan oluĢan ahĢap konak orta
sofalı plan grubuna girmektedir.
Nympheum Üzerindeki Konak; Yüksek taĢ duvarlı bahçe içinde eli belindelerle dıĢa çıkmalı
bodrum kat üzeri iki katlı konak, 18.yüzyıl‟da Antik Dönem Anıtsal ÇeĢme yapısının
temelleri üzerine inĢa edilmiĢtir.
ġehitlik Namazgah; BağçeĢme Mevkiinde, Ġbrahim Bey (Emir-i Luvay-ı Kocaeli) tarafından
Ġzmit‟in Ģehitleri için yapılmıĢ ve aynı zamanda tarihi mezarlık olan Namazgah ve ġehitlik
bugün kullanılan BağçeĢme Mezarlığı‟nın batısında yer almaktadır. Yapım tarihi H.888M.1483 yıllarıdır.
73
Pembe KöĢk; Ġzmit Yukarı Pazar'da Sırrı PaĢa KöĢkü‟nün bitiĢiğinde 20.y.y‟ın baĢında
yapılmıĢtır. Bodrum üzeri üç kattan meydana gelen köĢk, kagir, giyotin pencereli, ahĢap üzeri
bağdadi
sıvalıdır.
KöĢk,
Sırrı
PaĢa
Mutasarrıf
tarafından 1878 tarihinden
itibaren
kullanılmıĢtır.
Valilik
tarafından
onarılmıĢtır.
Onarım
sırasında içinde ve dıĢındaki
ahĢapları
(dolaplar,
pencereler v.s.) olduğu gibi
orijinalini muhafaza edecek
Ģekilde
düzenlenmiĢtir.
Kafeteryası, kuaför salonu
bulunan Pembe KöĢk, Vilayet Evi olarak düzenlenmiĢ ve halka açılmıĢtır. Yapım tarihi
H.1291- M.1875 yılları arasıdır.
Kapanca Sokak; 19.yy‟da geleneksel konut mimarisi örneklerinin bulunduğu Kapanca
Sokak ve yakın çevresinde 32 adet korunması gereken yapı bulunmak-tadır. Kapanca Sokakta
bulunan 18 evin, yapıldıkları dönemde kullanılan malze-melere sadık kalınarak ve Ġzmit evi
özelliği yaĢatılarak dıĢ cephe ve çatıları ĠZEYAP (Ġzmit Evleri YaĢatma Projesi) kapsamında
onarılmıĢtır.
74
ÇukurçeĢme Sokak; Kapanca Sokak gibi geleneksel konut mimarisi örneklerinin bulunduğu
sokak Bakanlığımız Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü‟nün Sokak SağlıklaĢtırma
projesi kapsamında değerlendirilmektedir. Proje çizim çalıĢmaları sürmektedir.
Kilezdere Köprüsü; 19.y.y‟da, Geç Osmanlı Dönemine ait tarihi köprü, beĢ gözden
oluĢmakta olup, Kilezdere üzerinde kurulmuĢ iken Kurul Kararı ile baĢka tarafa yapılmak
üzere
sökülmüĢ
aslına
sadık
kalınarak
yenisi
yapılmıĢtır.
Çuhane Bedesten-Dehliz-Atölye-Santral-Su Deposu, Çuhane Depo Komutanlığı sınırları
içindeki atölye 8 No.lu Ambar olarak isimlendirilmiĢtir. Dikdörtgen planlı, üç bölümlü, ahĢap
destek sistemli birimdir. Yapım tarihi 1839-1862 yılları arasıdır.
AkmeĢe Beldesi Ruhban Okulu; 1766 yılında AkmeĢe‟nin Merkezinde Ermeniler tarafından
yaptırılmıĢtır. Ancak tamamen yıkılmıĢtır.
AkmeĢe Beldesi Ruhban Okulu Matbaası; Ruhban okulunun yanında yer almaktadır.
Basımevi olarak kullanılmıĢtır, tamamen yıkılmıĢ durumdadır.
AkmeĢe Beldesi Değirmen; 1766 tarihli olup, AkmeĢe‟nin dıĢındadır, harap vaziyettedir.
Bahçecik Beldesi Amerikan Okulu; 19.y.y‟ın sonunda kilise olarak yaptırılmıĢtır. Daha
sonra Amerikan Koleji olarak kullanılmıĢ, bugün Ģahıs mülkiyetinde olup kullanılmamaktadır.
75
Çoban Mustafa PaĢa Külliyesi;
Yavuz Sultan Selim ve Kanuni Sultan
Süleyman‟ın vezirlerinden Mustafa
PaĢa tarafından 16. y.y‟da Mimar
Sinan
ve
Mimar
Acem
Ali‟ye
yaptırılmıĢtır. Bir menzil külliyesi
olarak inĢa edilmiĢtir. Cami, han,
tabhane, paĢa odaları, hanikah, imaret,
medrese,
kervansaray,
kütüphane,
hamam ve türbeden meydana gelen
yapı topluluğudur. Yapım tarihi 15221529yılları arasıdır. Hizmete açıktır.
Gebze Sultan Orhan Camii; Kare
planlı, kubbeli bir cami olup, moloz taĢ - tuğla
almaĢıklığında yapılmıĢ, tipik Osmanlı Dönemi yapısıdır. Yapım tarihi H.726-M.1328‟dir.
Sultan Süleyman Köprüsü; 16. y.y‟da Kanuni Sultan Süleyman tarafından Mimar Sinan‟a
yaptırılmıĢtır. Üç sivri kemerli gözden oluĢmuĢtur.
76
Darıca KöĢkü; Temel taĢ-sıva, katlar ahĢap, bodrum, giriĢ ve ek kat olmak üzere üç katlıdır.
Çatısı kırma çatı olup, giriĢi kuzey-doğu yönündedir.
Darıca Kilisesi; 19.y.y‟da üç nefli, üç katlı olup, tuğla ile örülmüĢtür. Ġkinci katın
koridorunda freskolar vardır. Tavan ve taban ahĢaptan yapılmıĢ ve harap bir durumdadır.
Fatih Sultan Mehmet’in Otağı; 1481 yılında Fatih Sultan Mehmet Üsküdar‟a sancak dikip
doğuya sefer yapılacağını ilan eder, rahatsızlığına rağmen, Hünkar Çayırı‟nda otağını kurar
ancak burada hayata gözlerini yumar. Anısına, aynı yerde (Gebze) 16.yy'da ÇeĢme ve
Namazgah yapılmıĢtır. Köprü, Bağdat yolu üzerinde ordunun geçiĢi ve ulaĢım maksadıyla
kullanılmıĢtır.
Mimar Sinan Köprüsü; Gebze'nin doğusunda Dil Deresi üzerindedir. 16.y.y‟da tarihli yapı,
Mimar Sinan eseridir. 65 m. uzunluğundaki taĢ köprü, üç kemerlidir. Ayaklarının ortasında
boĢaltma gözleri vardır.
77
Demirciler Konağı; Gebze Demirciler Köyü‟nde bulunan konak, 19.y.y‟da Osmanlı
mimarisinin en baĢarılı örneğidir. BitiĢik nizamda inĢa edilmiĢ olup, çifte giriĢ kapılı ve üç
katlıdır. Ġç mekan ve dıĢ cephelerindeki kalem iĢi bezemeler ve mimari üslup açısından
Kocaeli ilindeki tek örnek olma özelliğine sahip önemli bir yapıdır. Kültür Bakanlığı
tarafından tescilli olan konak, çok harap bir durumdadır. Yapım tarihi 1825‟dir.
Eskihisar Osman Hamdi Bey Evi Ve Müzesi; 1884 yılında Türk müzecisi ve ressamı
Osman Hamdi Bey (1842-1910) tarafından, Gebze Eskihisar‟ın batı sahiline köĢk, resimhane,
kayıkhane ve müĢtemilat Ģeklinde inĢa ettirilmiĢtir. Planları kendisi tarafından çizilen ve
Fransız mimarisinden etkilenen köĢkün yapı malzemelerinin birçoğu yurtdıĢından
getirilmiĢtir.
78
GiriĢ katındaki ahĢap kapıların tablalarına 1901-1903 yıllarında yaptığı çok güzel çiçek
resimlerinin her biri bugünkü tabloları değerindedir.
1945 yılına Resimhanede yangın çıkmıĢ, ahĢap üst kat yanmıĢtır. Koruluk ve binalar 1966
yılında tescil edilmiĢ, 1982 yılında yapı kamulaĢtırılmıĢ ve restorasyon çalıĢmaları
tamamlanarak 19.08.1987 tarihinde Kültür ve Turizm Bakanlığı‟na bağlı Müze olarak
ziyarete açılmıĢtır, ancak 1999 depreminde hasar gördüğünden ziyarete kapatılmıĢtır. Onarımı
Kocaeli Valiliği Ġl Özel Ġdare Müdürlüğü tarafından gerçekleĢtirilmiĢ olup Kocaeli
BüyükĢehir belediyesine devredilmiĢtir. Müze olarak hizmet vermektedir. Müzede Osman
Hamdi Bey‟e ait eĢyalar, kendisine ve ailesine ait resimler ile tablolarının röprodüksiyonları
sergilenmektedir.
Kaiser Wilhelm KöĢkü; Hereke Halı Fabrikası sınırları içinde kalan tarihi köĢk 1884 yılında
Alman Ġmparatoru Wilhelm Kaiser‟in Türkiye gezisi nedeniyle Yıldız Sarayı‟nda yaptırılarak
üç gün içinde monte edildiği tespit edilmiĢtir.
79
Hereke
Halı
Wilhem
Fabrikası;
KöĢkü‟nün
Kaiser
arkasında
bulunan 1843 yılından günümüze
kadar geçen bir asır içinde ürettiği
ipek
ve
yünlü
halılarıyla
dünya
halıcılık literatürüne girmiĢtir. Hereke
halıları,
Anadolu
halıcılığının
geleneksel
yüzyılımızdaki
sentezidir. Bugün Yıldız Sarayı‟nda
bulunan dünyanın en büyük halısının
üretildiği Hereke tezgahları ülkemizde ve dünyada ipek halı dokumacılığı konusunda çok
önemli bir konumda bulunmaktadır.
Örcün Sultan Baba Türbesi; Gölcük Ġlçesi, Örcün Köyü‟nün yaklaĢık 200 m güneybatısında
Servi ağaçlarıyla çevrili tepede duvarlarla kenarları yükseltilmiĢ platform üzerinde Sultan
Baba‟nın tek odalı ve sundurmalı türbesi bulunmaktadır. Odanın içinde ahĢap bir sanduka ile
III. Selim‟den kalma H.1203-M.1787 yıllarına ait berat bulunmaktadır.
Halveti Tarikatı‟nın ġemsi Kolu‟nun bir üyesidir. Türbe giriĢinin sağında yer alan hazirede
M.1879tarihli
Osmanlı
mezarı
bulunmaktadır.
Yapım
tarihi
18-19.y.y‟dır.
Valiliğimizce çevre düzenleme çalıĢmaları gerçekleĢtirilmiĢ olup ziyarete açıktır.
80
Örcün Hamamı; Gölcük Ġlçesi, Örcün Köyü‟nde Sultan Baba Zaviyesi müĢtemilatı içinde
yer alan hamamın zaman içinde yıkıldığı ve yerine bugünkü tekli hamamın yapıldığı
bilinmektedir. Yapım tarihi 18-19.y.y.‟dır. 1999 depreminde gördüğü hasar nedeniyle
kullanılmamaktadır.
Değirmendere Mezarlığı; 18. ve 19. yüzyıllara ait mezarların bulunduğu saha, Değirmendere
Belediyesi‟nin yeni mezarlık ilavesiyle eski ve yeni mezarların bir arada bulunduğu bir
mezarlık sahası haline gelmiĢtir.
Yukarı Değirmendere 2827 Parsel Nolu ÇeĢme; Yukarı Değirmendere Mahallesi‟nde yol
istinat duvarı altında bir bahçe içinde kalmaktadır. Tuğla örgülüdür. Yapım tarihi 19.y.y‟dır.
Yukarı Değirmendere 2835 Parsel Nolu ÇeĢme; Ön cephesi sokak üzerinde bulunan çeĢme
kare planlı olup, tuğla malzeme ile örülmüĢtür.Ön cephesi sıvalı çeĢmenin üstü toprak
dolgudur. Yapım tarihi 19.y.y‟dır.
81
Valide Köprüsü; Karamürsel Ġlçesi sınırları içindedir. Valide Sultan tarafından 16. y.y‟da
yaptırılmıĢ kesme taĢ köprü, üç gözlüdür.
ANITLAR
Karamürsel Anıt Mezarı; Ġlk Osmanlı Kaptan-ı Deryası Karamürsel Bey‟in anısına
Karamürsel‟in giriĢinde yaptırılmıĢtır.
82
Akçakoca Anıt Mezarı: Kocaeli Ġli, Kandıra Ġlçesi Babadağ yöresinde, 1234-1328 yıllarında
yaĢamıĢ ve Kocaeli fatihi olan Akçakoca‟nın anıt-mezarı bulunmaktadır. Bu anıt 22.06.1974
tarihinde hizmete açılmıĢtır.
Yahya Kaptan Anıt Mezarı;
Yahya Kaptan KurtuluĢ SavaĢı
sırasında
Kuvay-ı
Kocaeli
Milliye
bölgesinde
Hareketlerini
örgütledi. Ġstanbul ile Anadolu
arasındaki irtibatı buradan sağladı.
DüĢmanın yurttan kovulmasında
büyük katkısı oldu. Yahya Kaptan
8 Ocak 1920'de yaĢadığı yer olan
TavĢancıl'da öldürüldü. Atatürk'ün
emri ile inĢa edilen anıt mezarı
TavĢancıl'dadır.
83
Hanibal Anıt Mezarı; M.Ö. 247 ile M.Ö.183 yılları arasında yaĢamıĢ Sami ırkından gelen
Kartacalı politikacı ve general. Mezarı bilinmemekle beraber, ölüm yeri olan Gebze'de
bulunan Tübitak yerleĢkesinde kendi anısına yapılan bir anıt bulunmaktadır. Hannibal Anıtı,
Atatürk‟ün dile getirmiĢ olduğu Hannibal'ın mezarının bulunması ve bir anıt yapılması isteği
vasiyet kabul ederek 1981'de yapılmıĢtır. Daha sonra Gebze yerleĢkesine su getirme
çalıĢmaları sırasında bulunan bir mezarın Hannibal'a ait olduğu zannedilmektedir.
KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞINA BAĞLI MÜZELER
Gayret Gemi Müzesi; 10 Mayıs 1946 yılında Amerika BirleĢik Devletleri tarafından yapılan
gemiye USA Everson adı verildi. Everson Kore ve Vietnam savaĢlarına katıldı. 11 Temmuz
1973 yılında USA Everson gemisi; Panama, Portariko, Azor Adaları ve Ġspanya Limanları‟na
uğrayarak Türk Donanma Komutanlığı'na geçiĢi yapılarak TCG Gayret adı verildi.
TCG Gayret Gemisi 1975 - 95 yılları arasında birçok Milli ve NATO Tatbikatlarına iĢtirak
etmiĢtir. 5 Mayıs 1995 yılında gemi Deniz Kuvvetleri Komutanlığı‟nca hizmet dıĢına alınarak
Poyraz Limanı'nda muhafaza edilmiĢtir.
1997 Ocak ayında ise Gölcük Donanma Komutanlığı, Kocaeli Valiliği ve Ġzmit BüyükĢehir
Belediye BaĢkanlığı tarafından Yüzer Sanatlar Galerisi ve Müze haline getirildi. Restorasyon
çalıĢmalarından sonra 13 Ağustos 1997 tarihinde Ģu anda bulunduğu Ġzmit Garı önüne
getirildi ve gemi donanımı ile müze olarak hizmet vermektedir.
84
Tcg Hızır Reis Denizaltı Müzesi; II.Dünya savaĢı sonrası yüksek vuruĢ gücüne sahip ilk
denizaltı gemilerinden biri olarak 1952‟de ABD‟de denize indirilmiĢtir. 1983 yılında Türk
Deniz Kuvvetlerine teslim edilmiĢ ve 2004 yılında aktif hizmeti sona erdikten sonra Donanma
Komutanlığı tarafından Müze Gemi değiĢikliği yapılarak, 29 Ekim 2004‟ten itibaren müze
olarak hizmet vermeye baĢlamıĢtır.
Gölcük Yarhisar Deniz Müzesi; Ġlimizde bulunan Gölcük Deniz Müzesi 12 Mart 1976‟da,
Türk Deniz Tarihi‟ni özet olarak yansıtabilmek amacıyla kurulmuĢtur. Askeri bir müzedir.
Deniz ġehitleri Abidesi‟nin
çevresinde inĢa edilmiĢ olan
müze; geçmiĢ olayların tüm
yönlerini
ortaya
koyarak
olayları meydana geldikleri
ortam içinde çeĢitli yönleri
ile
tanıtıp,
sonuçlarından
faydalanabilmek,
bundan
böyle giriĢilecek her iĢte
geçmiĢin
hatalarına
düĢülmeden, en iyi ve en
baĢarılıyı yapacak yolları bulabilmek için, bir eğitim amacı güdülerek düzenlenmiĢtir. Ayrıca,
müzede deniz tarihimizin ayrılmaz parçaları Ģehitlerimizin anısına geniĢ bir Ģekilde yer
verilmiĢtir. Oniki galeri olarak düzenlenen müzede, bölümler yüzyıllara göre kronolojik
olarak sıralanmıĢtır.
85
YÖRESEL YEMEKLER;
Yörede ki kültürel çeĢitlilik ve kozmopolit yapı beslenme biçimlerinde de çeĢitlilik
yaratmaktadır. Anadolu'da beslenme temel olarak unlulara dayanırken, Kocaeli'nde sebzemeyve tüketimi öne çıkmaktadır. Karadeniz'den göçlerle, karalahananın da yaygınlaĢtığı
görülmektedir. Ancak kurutma, turĢu ve komposto gibi ev konserveciliği giderek
azalmaktadır.
Yöremizin yerlileri olan Manavlar‟ın köylerinde yöresel yemekler varlığını sürdürmektedir.
Bu yemeklerden bazıları; Çorbalar: Tarhana, Umaç, Bulamaç.
Et Yemekleri: Yahni,
Kavurma, Tavuklu KeĢkek, Çiğceli, Kavurma. Sebze Yemekleri: Mantar Yemeği, Ebe
Gümeci, Mancar Yemeği( Çiçekli Mancar )
HALK OYUNLARI
Yörede değiĢik bölgelerden gelen toplulukların getirdikleri oyunlar görülür. Her topluluk
geldiği yerin oyunlarını yaĢatmaya çalıĢmıĢtır. Yalnız Kandıra ve Karamürsel bir ölçüde
geleneksel bütünlüğünü koruyabilmiĢtir. Ġlimiz‟de, Balkanlardan, Karadeniz ve Doğu
Anadolu Bölgesi‟nden gelen topluluklar ve Çerkezler bulunmaktadır. Kimi köylerde horon,
hora ve karĢılamalar, kasap oyunları, zeybekler ve Çerkez oyunları oynanmaktadır. Bunlarda
öbür yörelerdekinden ayrı bir özellik görülmemektedir. Ġlimizin ilk yerlileri olan Manavlar‟ın
oyunları maalesef henüz derlenememiĢtir. Ancak merkez ilçemizin tamamı ile diğer ilçe
merkezlerimiz dıĢında kalan köylerimizin büyük bir bölümünde yöresel oyunlar
oynanmaktadır. Müziklerinin ince sazlarla (Klarnet, Keman, CümbüĢ, Darbuka veya Küçük
Davul) çalındığı oyunlar; erkeklerde kaĢıkla ve bireysel oyunlar Ģeklinde, kadınlarda gruplar
86
halinde kaĢıklı veya kaĢıksız olarak oynanır. Kına gecelerinde kapalı mekanlarda bir kadının
ritim tutarak sözlü türküleri eĢliğinde oynanır. Doğu Karadeniz Bölgesi‟nden gelen
insanlarımızın yoğun olarak yaĢadığı yerleĢim birimlerinde kemençe veya Karadeniz davulzurnası eĢliğinde horon türü oyunlar Ģeklindedir. Oyunlar Kocaeli‟de yaĢayanlara özgü bir
karakter kazanmamıĢtır. Oyunlar asıl yöresindeki isim ve figürlerle aynıdır. Balkan TürkleriMuhacırlar 1920‟li yıllarda geldikleri ve daha sonraki yıllarda yöreden gelebilecek göçlerle
takviye olmadıkları için oyunlarda yöresel özgünlüklerini kaybetmiĢler ve modernize olan
kent yaĢamına uyum sağlamıĢlardır. Kafkas göçmenlerinden Çerkezler ve Abazalar daha çok
Ġzmit ve çevresinde birkaç köy ve beldemizde özgün yapılarını koruyabilmiĢtir. Buralarda
akordiyon veya tuĢlu sazlar eĢliğinde Kafkas oyunları oynanmaktadır. Gürcüler de ise
Artvin‟den gelenler Artvin oyunları, diğerleri ise kemençe eĢliğinde horon türü oyunlar
oynamaktadır. Doğu ve Güneydoğu Anadolu‟dan gelenler ise davul-zurna eĢliğinde halay türü
oyunlar oynamaktadır.
GELENEKSEL GİYSİ
Ġlin nüfus yapısındaki çeĢitlilik, giyimkuĢamına
da
yansımıĢtır.
Geleneksel
yapının sürdüğü 1960‟lara kadar ildeki
giysiler oldukça çeĢitlilik göstermektedir.
Bu, göçmen kesimlerde daha belirgindir.
Çerkez, Abaza ve Gürcü‟lerin giyiminde
Kafkas etkisi görülmektedir. Yöresel giysi
denildiğinde
yerlileri
ilk
olan
akla
gelen
Manav‟ların
ilimizin
giysileri
olmaktadır. Bu kesimin giysileri Manav
köylerindeki
orta
yaĢ
kadınlarımızda
özgün yapısını sürdürmektedir. Kadın
giysileri; baĢta, ön tarafı oyalı tepelik fes
eĢarpla baĢa bağlanmakta onun üzerinde
kuĢak hizasına kadar inen uçları oyalı atkı
örtülmektedir. Gövdede içlik üstünde
87
yakasız gömlek ve en üstte kalça hizasına kadar inen ceket giyilmektedir. Ceket üzerinden
kemer bağlanmaktadır. Gövde altında diz altına kadar inen Ģalvar bulunmakta, ayakta da özgü
çorap ve siyah kundura giyilmektedir.
Erkeklerde klot pantolon, yakasız gömlek, belde özgün Ģal kuĢak, baĢta püsküllü örgü fes ve
ayakta siyah ayakkabı bulunmaktadır.
Kandıra ve Karamürsel‟in köylerinde yer yer geleneksel giysilerden renkli Ģalvara, renkli ve
desenli basma entariye, ak yazma ya da “serpme” denilen geniĢ, uçları püsküllü baĢörtülere
rastlanmaktadır.
EL SANATLARI
Karamürsel sepeti; Kestane ağacının çubuğundan örülen, kendisine özgü özelliği ile gayet
pratik, kullanıĢlı basit bir el taĢıma aracı olan Karamürsel sepetinin özelliği, ağaçtan toplanan
yaĢ meyveyi zedelemeden kabına ulaĢtırmasıdır. Üne kavuĢması ise, Osmanlı padiĢahlarından
Abdülaziz'in gezi için
av
köĢküne
Bunu
duyan
Hereke'deki
gelmesiyle
Karamürsel
ilgilidir.
eĢrafı,
padiĢaha âdet olduğu üzere bir
hediye
götürüp
sunmaya
karar
verirler.
Mevsimin
yaz
olması
sebebiyle
hediye
olarak
kirazı
seçerler. PadiĢahın huzuruna çıkacak
olan kasaba temsilcileri, itina ile
toplanan
kirazları
bir
sepete
doldurarak sandalla Hereke'ye geçerler. PadiĢahın huzuruna kabul edilirler ve hediye sepetini
sunarlar.
Oldukça değiĢik ve sade hediyeyi gören Abdülaziz, biraz ĢaĢırarak birazda küçümseyerek
hediye sepetini Ģöyle bir süzer. Ġçinde ne olduğunu merak etmekten kendini alamaz. Derhal
gümüĢ bir tepsi getirilir, sepetin içindeki kirazlar tepsiye boĢaltılır. Sepetin içindeki kirazlar
tepsiye sığmayıp taĢınca, Abdülaziz hayretle Ģöyle mırıldanır "Sepeti ufak tefek gördük amma,
içindekini tepsiye sığdıramadık!"
88
Karamürsel sepetinin tabanı 15-20 cm'dir. Ağız geniĢliği 40-45 cm, boyu ise 60-65 cm'yi
bulur. Yarım koniyi andıran sepet iyi kesilmiĢ ve kurutulmuĢ Kestane çıtalarından
örüldüğünden iç hacmi, dıĢ görünüĢünün aksine geniĢtir. Sepetin tek hammaddesi, düzgün ve
budaksız kestane çubuğudur. Bu çubuğun "Ģah" denen körpe devresi vardır ki, bu devre
içinde kesilip kurutulmaya bırakılan çubuktan daha sağlam ve kaliteli sepetler yapılır.
Ormandan getirilen Kestane (yabani olanı makbuldür) çubukları, en az bir hafta süreyle
kurumaya bırakılır. Daha sonra usta, özel çok keskin bıçağı ile çubukları çıtalar halinde keser,
kesilen çıtalar suya batırılarak yumuĢatılır. Sepetin örülmesi için ana malzeme böylece
tamamlanır. Usta sepeti tabanından tıpkı bir örümcek ağı gibi örmeye baĢlar. Çıtalara
kazandırdığı esneklik, maharetli elleri arasında Ģekillenir ve bir süre sonra sepetin iskeleti
ortaya çıkar. Usta ölçü kullanmaz, ama ĢaĢılacak bir uyum ve alıĢkanlıkla sepete koni
biçimini verir. Usta sepetin dik durabilmesi için ona bir denge kazandırmak zorundadır;
bunu da bilgi ve tecrübesiyle ama el yordamıyla yapmayı baĢarır. Sepetin ortasına ağaç
kabuğundan bir kuĢak döĢer; kuĢak üstü örmesine de, kamalarla ayrı bir biçim, ayrı bir
desen verir. Üst kuĢakla orta kuĢak arasında örgünün çözülmemesi için yine çıtalardan
yapılmıĢ bağcıklar kullanılır ki, böylece kamalar ve bağcıklar sepetin uzun süre dağılmadan
dayanmasını sağlamıĢ olur.
89
Kandıra bezi;
Bir zamanlar Kandıra bölgesi halkının geçiminde önemli yer tutan keten ve buna bağlı olarak
her eve girmiĢ olan Kandıra bezi
dokumacılığı yok olmuĢ gibidir. Kandıra
dünyada keten üretiminin yapıldığı en
eski bölgelerdendir. Binlerce yıldır iç ve
dıĢ giyim eĢyası olarak kullanılan keten,
bazen masa örtüsü, perde, çuval, halat
olmuĢ bazende genç kızların çeyizlerinde
kullanılan
üretiminde
kumaĢ
olmuĢtur.
Keten
yıllara
kadar
1960‟lı
ülkemiz üretiminin %30‟dan fazlasını
gerçekleĢtiren Kandıra, o yıllarda dokumacılıkta da önemli bir yere sahiptir. Keten
ipliğinden yapılan, Kandıra Bezi diye bilinen dokumacılık; bir köy el sanatı olarak çok
parlak devirler yaĢamıĢtır. Yüzyıllarca çiftçi ailesinin ekonomik ve sosyal yaĢamında
önemli bir yer tutmuĢtur.
Hereke halısı; Kanuni Sultan Süleyman'ın Kanal Projesi için görevlendirdiği iĢçilerin bir
kısmı Hereke'ye yerleĢip Hereke halıcılığının kökenini oluĢturmuĢtur. Hereke halıcılığı
kurulduğu günden beri Saray Halısı
dokuma geleneğini canlı ve etkin bir
biçimde gündemde tutmuĢtur. Zaman
içinde Hereke
Fabrikası'yla birlikte
geliĢen ve gün geçtikçe yaygınlaĢan
bir "Hereke Halıcılığı" bugün
bütün
gücüyle ortadadır. Böyle bir konuda
öncü olan ve bütünüyle ekonomik
gerçeklere
dayalı
olan
Hereke
halıcılığının ilgi çeken bir karakteri vardır. Üstelik de fabrika çevresinde geliĢip ve sınırlı
üretim boyutunu da aĢarak çok geniĢ bir bölgeye yayılmıĢtır. Hereke Halısı, Anadolu'nun
diğer geleneksel halıcılık merkezlerinde de ilginç kimliğiyle benimsenmiĢtir.
90
KOCAELİ FESTİVALLERİ
Ġlimizde yılın belirli dönemlerde bellibaĢlı festivaller, Ģenlikler düzenlenmektedir. Olan
etkinlikler aĢağıdaki tabloda belirtilmiĢtir.
Kandıra Belediyesi Geleneksel Kültür
Sanat Festivali, Kandıra
Geleneksel Ayva Festivali, EĢme
Kartepe
Altın
Armut
Festivali
,
MaĢukiye, Ġzmit
Uluslararası Çocuk ġenliği, Ġzmit
Temmuz 2. Haftası
Kültür ve Sanat
Ekim
Hasat
Ağustos
Hasat
23 Nisan‟ ı Kapsayan
Hafta
Çocuk
Oyuncular
Tiyatro
Festivali,
Çocuk ve Gençlik
15 - 25 Mayıs
Çocuk ve Gençlik
06 Haziran – 20 Eylül
Kültür ve Sanat
Kiraz Festivali, Körfez
08 – 10 Haziran
Hasat
Uluslararası Folklor Festivali, Kocaeli
24 – 30 Haziran
Yöresel Kültürler Fuarı, Kocaeli
26 Haziran – 03 Temmuz
Fener Alayı, Ġzmit
27 Haziran
28 Haziran KurtuluĢ ġenlikleri, Ġzmit
27– 29 Haziran
Kocaeli
Kocaeli
Kültür
Sanat
ve
Eğlence
Festivali, Kocaeli
Geleneksel Gençlik, Kültür ve Sanat
Yöre
KurtuluĢ
Kutlamaları
02 – 03 Ağustos
Kültür ve Sanat
Sünnet ġöleni, Körfez
20 - 31 Ağustos
Çocuk ve Gençlik
Toplu Sünnet ġöleni, Ġzmit
24 Ağustos
Çocuk ve Gençlik
10 Aralık
Kültür ve Sanat
Festivali, BaĢiskele, Kocaeli
Genç Yetenekler Kısa Film Festivali,
Ġzmit
Kocaeli Ġli Festivalleri
91
3.8. İLGİ GRUBU VE PAYDAŞ ANALİZİ
3.8.1 KOCAELİ İLİNDE FAALİYET GÖSTEREN DOĞA TURİZMİ İLE İLGİLİ SİVİL
TOPLUM KURULUŞLARI
Kocaeli Ġlinde 2012 yılı itibariyle doğa turizmi ile iliĢkili 13 dernek bulunmaktadır (Tablo
16). Master Planı ile ilgili yapılan toplantılarda bu derneklerle irtibat kurulmuĢ ve onların
görüĢleri alınmıĢtır.
Yazlık Kültür ve Doğayı Koruma Derneği
Kocaeli Büyük Derbent Kartepe Turizm Tanıtma ve Koruma Derneği
Kerpe GüzelleĢtirme ve Kalkındırma Derneği
Kandıra Kefken Kovanağzı Ky.Gel.Güz.ve Trz.Der.
Kocaeli Turizm Derneği
Ġzmit Arslanbey Turizm Tanıtma ve Çevre Koruma Derneği
Kandıra Çevre ve Ormanları GüzelleĢtirme Derneği
Gölcük Kültür ve Çevre Derneği
Körfez Hereke Çevre Derneği
Marmara Orman ve Çevre Koruma Derneği
Ġzmit Orhan Mahallesi Kültür Varlıklarını Koruma Derneği
Karadeniz Kefken Pembe Kayaları Koruma GeliĢtirme ve GüzelleĢtirme Derneği
Kartepe Turizm Derneği
Kaynak: Kocaeli Valiliği, Ġl Dernekler Müdürlüğü, 2012
92
3.8.2 KOCAELİ İLİNDE ÖZEL TEŞEBBÜS İLE DOĞA TURİZM FAALİYETLERİ
Büyükannenin çiftliği Tesis 2000 yılının mart ayında hizmete girmiĢtir. Ġlk yıllar çevrede
bulunan fabrikaların yabancı yöneticilerine uzun süre konaklamalarında ev sahipliği yapmıĢtır
(Ford Otosan, Knauf, Goodyear, Hyundai vb.). Yurt
içi turizmine 2002 senesinin eylül ayında alternatif
turizm yapan acentaların grupları ile açılmıĢ ve daha
sonra münferit olarak rezervasyonlar da alınmıĢtır.
Tesis genç, yaĢlı tüm ziyaretçileri davet etmekte ve
eski Türk geleneklerini yaĢama imkanı vermektedir.
Butik tarzı konaklama alanlarıyla beraber, doğayı ve
hayvanları korumayı da amaç edinmiĢtir. Kısıtlı yatak kapasitesine tesiste sahip tesisimizde,
ilk ve en önemli amaç konaklamak isteyen konuklarımızın, doğaya ve hayvanlara olan tüm
özlemlerini gidermeyi ön plana çıkararak bu tür yaĢamdan zevk alabilmelerini sağlamaktır.
Ayrıca, çiftlik dğal olarak üretilmelerine özen gösterdiğimiz taze sebzeleri, yumurta, süt ve
süt ürünlerini tadabilme ve satın alabilme imkanı sunmaktadır.
Yuvacık Karaaslan Tesisleri Tesis, Kocaeli Yuvacık‟ta, Yuvacık Barajı‟nın hemen
yamacında, baraj gölünün güzel manzarasına hakim bir konumda kurulmuĢtur. Doğa Ġçinde
konumlanmıĢ olan tesisin çevresinde geniĢ ormanlık alanlar bulunmaktadır.
Ġzmit'e 11 km Ġstanbul Anadolu Yakasına 70 km Avrupa Yakasına 100 km mesafededir.
Tesis, ahĢap bungalow ile apart dairelerden oluĢmaktadır. Odalarda; duĢ&wc, TV, telefon,
yaz-kıĢ sıcak su, merkezi ısıtma ve bazı odalarda klima vardır. 1994 yılında kurulduğundan bu
yana, 50 kiĢilik yatak ve 200 kiĢilik restaurant kapasitesi ile yerli ve yabancı müĢterilerine
güler yüz ve titizlikle hizmet vermektedir. Tesis, birçok toplantı vb. organizasyon içinde
oldukça uygun bir ortam sunmaktadır. Hafta sonu kaçamakları, dinlence ve tatil ihtiyaçlarınızı
93
Ġstanbul Ģehir merkezinin çok uzağına gitmeden ve tamamen doğa içinde karĢılayan tesis, aynı
zamanda Ģehrin dıĢında fakat Ģehre yakın mesafede iĢlerinizle ilgili çeĢitli organizasyonlarınız
içinde güzel bir mekân olarak hizmet verebilmektedir. 200 KiĢilik zevkle döĢenmiĢ restorant,
otantik bir yapıya sahiptir.
Eraslan Tatil Köyü Ġstanbul‟a 120 km uzaklıkta. Tesisin temeli, 1994 yılında henüz Yuvacık
barajını az kiĢinin bildiği zamanlarda, 12 kiĢilik bir trekking grubuna 1 masa ve 1 bakır tava
ile hizmet verilerek atılmıĢtır. Ġlk olarak alabalık çiftliği ve restoranı olarak hizmet veren tesis,
yörenin doğal güzellikleri içinde daha uzun
süre
geçirmek
talepleri
isteyen
doğrultusunda
misafirlerinin
tesise
eklenen
ahĢap bungalowlar ile konaklama hizmeti
vermeye de baĢlamıĢtır.
Tesis, 6 dönüm arazi üzerinde kurulmuĢ
olup, kıĢın kapalı restoranında 200 kiĢiye;
yazın ise açık ve kapalı alanlarında toplam
500
kiĢiye
yeme
verebilmektedir.
Yaz
-
içme
kıĢ
40
hizmeti
kiĢilik
konaklama kapasitesine sahip olan tesis,
kamp gruplarına da 60 kiĢiye kadar konaklama hizmeti verebilmektedir.
Yuvacık Doğa Oteli Kocaeli Yuvacık, Ġstanbul‟a yakın, doğa içerisinde konaklayıp güzel
vakit geçirilebilecek bir cazibe merkezidir. Ġçinde barındırdığı orman, ırmaklar, baraj gölü,
doğa yürüyüĢ parkurları, alabalık tesisleri ve diğer lezzet adresleri, doğa yürüyüĢü, Jeep
Safari, ATV, Paintball gibi doğa içerisinde
keyifle yapılabilecek aktiviteler ve benzeri
birçok özelliği nedeniyle ziyaretçilerine
güzel zaman geçirme fırsatı sunan ulaĢımı
kolay bir bölgedir. Tesisimiz ise, bir aile
tarafından iĢletilen 12 odalı, aileniz ile
birlikte misafir olup, ev sıcaklığında güzel
bir atmosferde sizleri ağırlayabilecek bir
mekândır. Tesis, serpme köy kahvaltısı,
karafırında kiremitte piĢirilen enfes lezzetleri, doğa manzarası eĢliğinde misafirlerine sunan
94
Ģirin bir iĢletmedir. Burada Aytepe, MenekĢe Yaylası vb. yürüyüĢ parkurlarında doğa
yürüyüĢü, çevredeki yaylalarda jeep safari, kamp ve piknik olanağı ve en önemlisi doğa ile iç
içe olup kafa dinleme fırsatı bulabilirsiniz.
Yuvacık Dağ Evi; Ġstanbul‟a 135 km uzaklıkta ve samanlı dağlarının eteklerindeki tesis, dağ
evi ve ev pansiyonculuğu anlayıĢıyla hizmet vererek, alternatif ve sakin bir tatil geçirmek
isteyenler için ideal bir mekân haline gelmiĢtir. Bölge kampçılık, yürüyüĢ, atv, jeep safari gibi
alternatif etkinlikler için
son
derece
uygundur.
Aytepe‟nin çevre yaylaları
olana Ġnönü Yaylası, ,
Kayaüstü
Yaylası
gibi
görülebilecek yerler tesise
günübirlik mesafede yer
alıyor. Ġstanbul‟a 2 saat,
Ankara‟ya
4
saatlik
uzaklıktaki tesis, yaklaĢık
3600 metrekarelik bir alanda 700 metre rakımda kuruludur. Tesis, kendine özgü mimarisiyle,
betonarme ve kütük evlerden inĢa edilmiĢ 8 bungalow ve 1 hizmet binası ve Ģömineli ortak
alandan oluĢur.
Merkezi sistem kaloriferle ısınan ve
24 saat sıcak suyun bulunduğu Dağ
Evleri, modern tarzda döĢenmiĢ, 1217
metrekarelik
bungalow
biçimindeki 8 odasıyla, toplamda 16
kiĢilik yatak kapasitesine sahiptirAna
hizmet binasında ortak kullanım
alanı olarak Ģömineli 40 metrekarelik
bir salon ve kullanıma hazır bir
mutfak bulunur. Ormanın içinde,
sessiz ve sakin bir atmosfere sahip
olan tesis, konuklarına eĢsiz bir bahçe, doğal ve lezzetli bir menü sunar. Yörenin zengin bitki
örtüsünü barındıran bahçe, her mevsimde kendine özgü bir peyzaj sunar.
95
Karamürsel Doğa Tatil Oteli; Tesis, yeĢilin her tonunu taĢıyan meĢe ağaçlarıyla dolu
dağların eteğindedir. Suludere deresinin doğal nağmeleri eĢliğinde insanı rüya âlemine
götüren buradaki doğal güzellikler bir ömre bedeldir.
Tesis, 10 dönüm arazi içine kurulu 2 vadi arasında ve 2 derenin birleĢme noktasına
konumlanmıĢtır. Bungalov villa tipi evler özellikle aile ortamı için dizayn edilmiĢ ve hizmete
sunulmuĢtur. Toplam 22 adet geniĢ ve ferah tek katlı veya dubleks odalar mevcuttur. Tesisteki
ağaçların arasında güzel bir yüzme havuzu, geniĢ bir bahçe, çocuk oyun alanı, alabalık tesisi,
doğanın derinliklerine uzanan yürüyüĢ parkurları sizlere güzel bir tatil sunmak için bir araya
gelmiĢtir.
MaĢukiye Doğa Tatil Oteli;
Kocaeli Kartepe‟nin eteğinde,
MaĢukiye‟de
AhĢap
bulunan
mimarinin
otel,
izlerini
taĢımaktadır. Odaları muhteĢem
doğa manzaralıdır. ġelale, vadi,
dağ manzaralı odalar mevcuttur.
Tam konforlu 16 standart, 8 süit,
1 aile süiti ve 1 kral dairesi
olmak üzere sigara içilmeyen
odalarında bulunduğu toplam 26
odayla hizmet vermektedir.
96
MaĢukiye Doğa Pansiyon; MaĢukiye kasabasında ve Kartepe yolu üzerinde bulunan
Pansiyon, bölgede doğa içinde, sade, temiz bir konaklama yeri arayanlara hitap edecek
yapıdadır. Tesis, misafirlerine Kartepe dağı ile Sapanca gölünün eĢiz manzarasını
sunmaktadır. Çevredeki doğal güzellikleri keĢfe çıkabileceğiniz gibi tesiste dinlenebilir,
terastan rahat bir atmosferde manzarayı seyre dalabilirsiniz. Oda Kahvaltı hizmet veren tesiste
gün içinde aperatif yiyecek ve içecekler salonda misafirlere sunulmaktadır. Kahvaltı dıĢındaki
öğünler, yakın çevredeki restoranlardan alınabilir.
4.KOCAELİ DOĞA TURİZMİ ARZI
4.1. KOCAELİ’NİN DOĞA TURİZMİ DEĞERLERİ (DOĞA TURİZMİ ARZI)
Yerel ekonomide çeĢitlilik yaratan doğa turizmi özellikle tarıma dayalı aktivitelerle yeterli
istihdam sağlayamayan yerel halka doğrudan veya dolaylı yeni iĢ olanakları sağlamıĢtır.
Turistlerden elde edilecek gelirler ilimizdeki doğal ve kültürel kaynakların koruma ve
bakımlarına harcama yapılması için maddi olanak sağlamaktadır. Bu kapsamda ormanları,
florası, yaylaları, göllerinin yanı sıra zengin tarım kaynaklarına sahip olan bölgemizde, kırsal
alandaki potansiyeli harekete geçirerek tarıma dayalı turizmi geliĢtirmek mümkündür. Çiftlik
evlerinde konaklama, yöredeki el sanatlarını geliĢtirme, doğa ile bütünleĢme, geleneksel yayla
ya da çiftlik evlerinin restorasyonu yoluyla turizm ayrı bir boyut kazanabilir.
97
Ġlimizin 2 ayrı denize kıyısının olması, yayla turizmine elveriĢli platolar, orman zenginliği,
doğal güzelliği olan çok sayıda mekan, kıĢ turizmine uygun alan, yamaç paraĢütü, dağcılık
sporları,
trekking,
bisiklet
turları
ve
daha
birçok
turistik
aktivite
ile
birlikte
değerlendirildiğinde oldukça önemli bir destinasyon olma özelliğindedir.
Turizm istatistik verilerine göre Türkiye‟ye 1 yıl içinde gelen turistin %28‟i Ġstanbul‟a
gelmektedir. Doğru ve etkin tanıtım ile Ġstanbul‟a gelen turistlerin yüksek oranda ilimize de
ziyaretleri sağlanabilir. Bir sanayi kenti olarak tanınmıĢ ilimizin doğal güzellikleri ve doğa
turizmi adına yüksek potansiyelinin fark edilmesi ile birlikte, turist sayısındaki artıĢ hem
bölgenin ekonomik kaynağını artıracak hem de sanayi dıĢında farklı iĢ istihdamlarını
yaratacaktır. Böylelikle ilimiz farklı bir vizyona sahip olacağı gibi “kirletmeden ve doğal
kaynakları tahrip etmeden” finansal bir kaynak elde etmiĢ olacaktır.
98
Sonuç olarak;

Mevcut tabiat parklarının yansıra yeni tabiat parkı potansiyeliyle,

Kartepe kıĢ turizmi ile,

ġelaleleri, denizleri, Ģifalı termal sularıyla,

Etnik kültürün yaĢatıldığı bir çok bölgesiyle,

Karamürsel Sepeti, Kandıra Bezi, Hereke Halısı gibi bir çok el sanatı ile,

PiĢmaniye, Ayva Cezeryesi, Kandıra Yoğurdu gibi kendine özgü yöresel lezzetleriyle,

100‟ün üzerinde trekking güzergahı ile,

Müzeleri, tarihi evleri ve tarihi kalıntılarıyla,

Faruk Yalçın Hayvanlar Alemi ve Botanik Bahçesi, Ġzmit Körfezi Sulak Alanı,
Sapanca Gölü kıyısı vasıtasıyla kuĢ ve flora-fauna gözlem imkanlarıyla,

Kara, deniz, hava ve demiryolu ulaĢım ağları ile, Kocaeli yoğun doğa turizmi
potansiyeline sahiptir.
4.2. KOCAELİ İLİNİN DOĞA
TURİZMİ (ARZI) DEĞERLERİ VE BİLİNİRLİK
DEĞERLENDİRMESİ
4.2.1 KOCAELİ İLİNDE DOĞA TURİZMİ AMAÇLI KULLANILAN VE KORUMA
STATÜLÜ ALANLAR
A-TABİAT PARKLARI
Kocaeli Ġli‟nde Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığı I.Bölge Müdürlüğü Kocaeli ġube
Müdürlüğü sorumluluğunda 6 tabiat parkı bulunmaktadır. Bunlar; Ballıkayalar Tabiat Parkı,
BeĢkayalar Tabiat Parkı, Uzuntarla Tabiat Parkı, Suadiye Tabiat Parkı, Kuzuyayla Tabiat
Parkı, Eriklitepe Tabiat Parkıdır.
99
Ballıkayalar Tabiat Parkı
Kocaeli Ġli, Gebze Ġlçesi sınırları dahilinde bulunan Ballıkayalar Tabiat Parkı sahip
olduğu jeomorfolojik, biyolojik, jeolojik, peyzaj ve rekreasyonel kaynak değerleri açısından
korunması ve gelecek kuĢaklara aktarılması amacı ile 6 Eylül 1995 tarih ve 22396 sayılı
Resmi Gazete‟de yayınlanan 21 Temmuz 1995 tarihli Bakanlar Kurulu Kararı ile Tabiat Parkı
olarak ilan edilmiĢtir.
Ballıkayalar Tabiat Parkı değiĢik noktalarda farklı peyzaj özellikleri göstermektedir.
Bunlardan ana kaynak değeri
niteliğindeki,
park
güneyinde
yer
alan
Vadisi
derin
Ballıkayalar
alanın
kanyon tipi özellik gösterir.
Kanyon duvarları ile birlikte,
vadi içindeki akarsuyun kireç
taĢlarını
eritmesi
ve
aĢındırması sonucunda oluĢan
oyuklar,
kovuklar,
dev
kazanları ile bunları çevreleyen doğal bitki örtüsü tabiat parkının en önemli doğal peyzaj
değerleridir.
Beşkayalar Tabiat Parkı
Kocaeli Ġli, BaĢiskele Ġlçesi sınırlarında yer alan BeĢkayalar Tabiat Parkı vadi
boylarında bilimsel ve eğitsel açıdan zengin çeĢitliliğe sahip bitki örtüsü ve manzara
açılımları ile eĢsiz doğal güzellikleri sergileyen ve bu özellikleri derin kanyonlarla
desteklenen birer saha olması ve bu özelliklerinin yanında yaban hayatı ve açık hava
rekreasyonu yönünden zengin bir potansiyel arz eden yapısı, yaylaları, mağaraları, çadırlı
kamp alanları ve trekking güzergahları ile de ayrı bir öneme sahip olması bakımından, 27
ġubat 1998 tarih ve MPG.MPD.1.BK.01/190 Bakan Oluru ile Milli Parklar Kanunu‟nun
3.Maddesi uyarınca BeĢkayalar Tabiat Parkı olarak ilan edilmiĢtir.
100
Ankara, Sakarya, Ġstanbul, Bursa, Yalova ve Kocaeli Ġlleri‟nin hemen hemen orta yerinde yer
alan, vadi boylarındaki bitki örtüsü ve derin kanyonları ile zenginleĢen, değiĢik manzara
açılımları ile eĢsiz doğal güzellikleri sergileyen bir sahadır. Bu özellikleri ile yakın
çevresindeki illerden hafta sonları gruplar halinde günübirlik, kamp ve treaking ziyaretçilerin
akımına uğramaktadır. Vadi boyunca yer alan dik kayalık yamaçlar, görsel güzelliğin yanı
sıra kaya tırmanıĢçıları için de alternatifler sunmaktadır.
Eriklitepe Tabiat Parkı
Kocaeli Ġli, Gölcük Ġlçesi sınırları içerisinde ĠrĢadiye Köyü Mevkiinde yer almakta olan
Eriklitepe Mesire Yeri gelecek nesillere milli miras bırakılması amacı ile 11.07.2011 tarih ve
903 sayılı Bakanlar Kurulu Oluru ile tabiat parkı olarak ilan edilmiĢtir. .Tabiat Parkı yerleĢim
bölgelerine uzakta olup ulaĢım ana yol güzergahı yakınında bulunmamaktadır. Saf Kayın
meĢceresi ile kaplı alanının yaklaĢık 5 Ha büyüklüğünde ki kısmı yöre halkı tarafından piknik
amaçlı kullanılmaktadır.
Bu kısımlarda yakın yerleĢim bölgelerinden ve Ġstanbul‟dan doğa mantarı toplamaya gelen
ziyaretçiler dikkat çekmektedir. Piknik yapmak için çevre il ve ilçelerden gelenler vardır.
101
Kuzuyayla Tabiat Parkı
Kocaeli Ġli Kartepe ilçesi‟nde yer alan Kuzuyayla Mesire yeri ülkemizin ulusal ve uluslar
arası düzeyde öneme sahip müstesna köĢelerinin korunarak sürdürebilirliğin sağlanması, bu
sahalarımıza olan farklı kullanım taleplerinin kontrolü ve planlı bir Ģekilde karĢılanması ve
buraların koruma-kulllanma dengesi düzeltilerek gelecek nesillere milli miras bırakılması
amacı ile 11.07.2011 tarih ve 903 sayılı Bakanlar Kurulu Oluru ile tabiat parkı olarak ilan
edilmiĢtir.
Çam, Kayın, Ihlamur ağaçları ve rengarenk çiçeklerle çevrilmiĢ Kuzuyaylası‟na gelindiğinde
temiz havanın ve yaban hayatının birbiriyle kaynaĢtığı görülür. Konaklama alanına ve Ģehir
merkezine yakınlığı ve turizm açısından değerli bir potansiyele sahiptir. Sessizliği ve tertemiz
orman havasının yanısıra eĢsiz Ġzmit Körfezi ve Sapanca Gölü manzarasına sahiptir.
Suadiye Tabiat Parkı
Kocaeli Ġli, Kartepe Ġlçesi sınırlarında yer alan Suadiye Mesire Yeri Ülkemizin Ulusal ve
uluslar arası düzeyde öneme sahip müstesna köĢelerin korunarak sürdürebilirliğin sağlanması,
gelecek nesillere milli miras bırakılması amacı ile 11.07.2011 tarih ve 903 sayılı Bakanlar
Kurulu Oluru tabiat parkı olarak ilan edilmiĢtir.
Suadiye içerisinde zengin bitki örtüsü, yaban hayatı ve Marmara Körfezine doğru muazzam
derinlik mevcuttur. ġehir merkezine yakınlığı ve turizm açısından değerli bir potansiyele
sahiptir. Tabiat parkında piknik yapmaya gelenler için piknik masaları ve çocuklar için çocuk
102
oyun grubu mevcuttur. Burada doğanın cazibesi ile günübirlik piknik amaçlı kullanımlar ve
yürüyüĢ, bisiklet gibi spor aktivitelerinin yapıldığı görülmektedir. Bu kullanımlar nedeniyle
oluĢan patika izleri mevcuttur.
Uzuntarla Tabiat Parkı
Kocaeli Ġli, Kartepe Ġlçesi, Uzuntarla Mevkiinde bulunmakta olan Uzuntarla Tabiat Parkı,
Bakanlık Makamının 11/07/2011 tarih 903 sayılı Oluru ile “mesire yeri” statüsü iptal edilerek
2873 sayılı Milli Parklar Kanunu‟nun 3. Maddesine göre tabiat parkı olarak ilan edilmiĢtir.
Uzuntarla Tabiat Parkı; rekreasyonel kullanıma uygun topoğrafik yapısı, tam kapalı ve boylu
MeĢe ağaçlarıyla kaplı yeĢil dokusu, Sapanca Gölü‟ne doğru güzel manzara açılımları ile
günübirlik piknik yapmaya son derece uygun bir alandır. Ġstanbul, Sakarya ve Kocaeli illerine
yakınlığı ulaĢım kolaylıkları çevrede rekreasyonel kullanıma uygun orman alanlarının azlığı
tam kapalı MeĢe ağaçlarından oluĢan orman dokusu, bilhassa yaz aylarında serinletici
rüzgarları alabilmesi ile yüksek rekreasyonel potansiyele sahiptir. Burada yaban hayvanları
içinde barındıran doğal yaĢam parklarınınkurulması planlanmaktadır.
103
Arz analizi tablosu;
Değerin bilinirliği; Bölgesel seviyede B, Ülke seviyesinde T, Milletlerarası seviyede M
1- Kocaeli Ġli Tabiat Parkları
Adı
Ġlçesi
Bilinirlik
Ballıkayalar Tabiat Parkı
Gebze
BeĢkayalar Tabiat Parkı
BaĢiskele
B
Eriklitepe Tabiat Parkı
Gölcük
B
Kuzuyayla Tabiat Parkı
Kartepe
B
Suadiye Tabiat Parkı
Kartepe
B
Uzuntarla Tabiat Parkı
Kartepe
B
B
T
Fırsatlar
Tehditler
Coğrafi bilgi sisteminin geliĢmiĢ olması,
-Ballıkayalar TP ve BeĢkayalar TP içerisinde
sit alanlarının olması,
Ücretli /ücretsiz tanıtım fırsatlarının olması,
-Ballıkayalar
TP
ve
BeĢkayalar
TP
içerisinde özel mülkiyet olması,
Nüfusun artıĢ hızının düĢük oluĢu ve eğitim -Beklenti gerçekleĢmeme ihtimalinin varlığı,
seviyesinin yükselmesi.
-Yerel yöneticilerin
kırsal kalkınmada
turizmi gerek ve yeter Ģart olarak görmeleri,
-Tabiat Parklarına gelen ziyaretçilerin doğal
değerler
hakkında
fazla
bilgi
sahibi
olmaması,
-Uyarı,
tanıtım,
yönlendirme
ve
bilgilendirme donatılarının yetersizliği,
-Tabiat Parklarında özellikle kentli nüfusun
piknik
amaçlı
kullanımlarının
denetim
altında olmaması ve ekosistem üzerinde
baskı oluĢturması.
104
Kocaeli Ġli Tabiat Parklarına ait SWOT Analizi
Zayıf Yönler
Güçlü Yönler
Dünyada ve Türkiye‟de çevre bilincinin Eriklitepe TP ve Uzuntarla TP‟nın zengin
giderek artması,
Koruma Alanlarına olan kaynak değerinin olmaması ve mesire yeri
ilginin ve bilincin yükselmesi,
Tabiat
Parkı
özelliği göstermeleri,
Ģeklinde
tek
elden Tabiat Parklarında konaklama imkanının
yönetilmeleri,
olmaması,
Tabiat Parklarında tarım ve hayvancılık gibi Erikitepe TP, Suadiye TP, Kuzuyayla TP ve
ekonomik
faaliyetlerden
kaynaklı
bir Uzuntarla TP GeliĢme Planlarının yapım
baskının var olmaması,
aĢamasında olmaması,
Ballıkayalar TP ve BeĢkayalar TP‟nın Uzun STK desteklerinin düĢük olması,
Devreli GeliĢme Planlarının bitmiĢ olması,
Tabiat Parklarını korumada yetersizlik,
Ballıkayalar
TP,
BeĢkayalar
TP
ve
Kuzuyayla TP yeterli büyüklükte olması Uzuntarla TP ve Eriklitepe TP‟nın biyolojik
diğerlerininde ise sınır geniĢleme talebinin açıdan az türe sahip olması, ekosistem olarak
olması,
çeĢitli ve ilginç olmaması,
Elektrik ve su gibi altyapı hizmetlerinin var Tabiat Parklarına yakın havaalanı olmaması,
oluĢu.
Nitelik-nicelik olarak personel yetersizliği,
Alanla ilgili yapılan bilimsel çalıĢmaların
yetersizliği,
Tabiat Parklarında tanıtımın yetersizliği.
105
Tabiat Parkı ve benzeri sahalara dayalı doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin
daha geliĢtirilmesi, güçlü yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin
önlenmesine ve doğa turizminin geliĢtirilmesine yönelik stratejik kararlar;
1- Yerel halka yönelik bilinçlendirme toplantıları organize etmek, Pilot bölge ve köy
seçimleriyle örnek uygulamalar yaparak bu uygulamaları diğer yörelere yaymak.
2-Tabiat Parklarında doğa turizmini içine alan model planlar geliĢtirmek amacıyla Ar-Ge
kuruluĢlarıyla iĢbirliği yaparak planların uygulanmasını sağlamak.
3-Tabiat Parklarına uyarı, tanıtım, bilgilendirme tabelaları sayılarının arttırılarak gelen
ziyaretçilerin doğal kaynak değerlerine zararını en az düzeye indirmek.
4-Tabiat Parklarında tahribat ve benzerinin önlenmesi için lüzumu halinde mekanik tedbirler
alınması, jandarmanın bu hususları da gözetmesi, muhtarların duyarlı davranmaları
55-Tabiat Parklarımızın fuarlar, televizyon, dergi ve benzeri kaynaklarda tanıtılması, yerli ve
yabancı turĠzmit acenteleri ile görüĢme yapılarak tanıtılması,
-6-Tabiat Parklarının biyoçeĢitliliğinin Üniversitelerle iĢbirliği yapılarak belirlenmesi,
7-Kocaeli ġube Müdürlüğünün Tabiat parkları konusunda bilgili personelle güçlendirilmesi.
106
B-YABAN HAYATI GELİŞTİRME, YERLEŞTİRME, YABAN HAYATI KORUMA
SAHALARI VE AVLAKLAR
Kocaeli Ġli‟nde Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığı I. Bölge Müdürlüğü Kocaeli ġube Müdürlüğü
sorumluluğunda Kandıra Seyrek Yaban Hayatı GeliĢtirme Sahası bulunmaktadır.
Kandıra Ġlçesi‟nde bulunan Seyrek Yaban Hayatı GeliĢtirme Sahasının güneyinde Doğancılı
ve Çalköy, doğusunda Sarısu çayı, batısında Seyrek deresi ve kuzeyinde Karadeniz
bulunmaktadır. Alanda karacaların varlığının tespit edilmesi üzerine alan, 4915 sayılı Kara
Avcılığı Kanunun 4. maddesine göre 07.09.2005 tarihinde Bakanlar Kurulu kararınca Yaban
Hayatı GeliĢtirme Sahası olarak ilan edilmiĢtir.
Alanın ortasından geçen orman yolu, alanı kuzey ve güney olmak üzere ikiye ayırmaktadır.
Kuzeyde kalan kesim ağaçlandırma sahası olarak tanzim edilmiĢ ve yol boyunca etrafı tellerle
çevrilmiĢtir. Alandaki su kaynakları olarak baĢta Sarısu çayı ve Seyrek deresi gelmektedir.
Ayrıca alan içinde TaĢlı dere, YemiĢenli dere, Ihlamur deresi, Kumlugeçit deresi ve BaĢtanlar
deresi gibi irili ufaklı dereler diğer su kaynaklarını oluĢturmaktadır. Buranın yönetim planı
hazırlık aĢamasındadır.
Ġlimizde tescil edilmiĢ avlak bulunmamaktadır. Ancak tescili için teklifte bulunan beĢ tane
avlak vardır. Bunlar Kartepe, Kutluca, Ovacık Devlet Avlakları, Kefken Genel Avlak ve
Kutluca Örnek Avlağı‟dır.
107
Arz analizi tablosu
Değerin bilinirliği; Bölgesel seviyede B, Ülke seviyesinde T, Milletlerarası seviyede M
Adı
Ġlçesi
Kandıra
Seyrek
Bilinirlik
Yaban Kandıra
B
Hayatı GeliĢtirme Sahası
Kocaeli Ġli Yaban Hayatı GeliĢtirme Sahası ve Avlaklara ait SWOT Analizi
Güçlü Yönler
Zayıf Yönler
Çok çeĢitli yaban hayvanlarını barındırması,
Ġlimizde bir tane Yaban Hayatı GeliĢtirme
sahasının olması,
Saha envanterinin yapılması,
Av ve yaban hayatı bölümlerinden mezun
Zorlu kıĢ
aylarında yaban hayatına yem olan elemanların kurumumuzda olmaması,
desteği yapılabilme imkanlarının olması,
Koruma ve kontrol teĢkilatının olması,
Avlak
olarak
tescil
edilecek
alanların
mevcudiyeti,
Seyrek Yaban Hayatı GeliĢtirme sahasının
yeterli büyüklükte olması,
Mevcut yaban hayvanlarının kültürle üretilen
değil, tamamen doğal Ģartlarda yetiĢmiĢ
olması.
Kocaeli‟nin
geniĢ
coğrafyası
ve
köy
sayısının fazla oluĢunun insan baskısını
önleme
yönünde fazla sayıda personel
gerektirmesi,
Yönetim planlarının olmaması,
YetiĢmiĢ
profesyonel
av
kılavuzlarının
olmaması,
Seyrek yaban hayatının yönetim planının
henüz yapım aĢamasında olması,
Koruma
faaliyetleri
için
personel
yetersizliği.
108
Fırsatlar
Tehditler
Coğrafi bilgi sistemlerinin geliĢmesi,
Ġlimizde tescil edilmiĢ avlak olmaması,
Mali imkanların teknolojik geliĢimleri takip Avcılık yapan kiĢilerin bilinçsiz olması,
ve satın alma için yeterli olması,
Envanter giderlerinin çok yüksek olması
Kaçak avcılığın engellenebilmesi.
sebebi ile mali külfet.
Yaban Hayatı GeliĢtirme Sahasında doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha
geliĢtirilmesi, güçlü yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin
önlenmesine ve doğa turizminin geliĢtirilmesine yönelik stratejik kararlar;
1-Kocaeli ilinde devlet, özel ve genel avlak oluĢturmak av turiziminin geliĢmesine katkıda
bulunacaktır.
2-Zorlu kıĢ aylarında av kaynağına yem takviyesinin daha da arttırılması,
3-Avlaklarımızın ve av kaynağının fuarlar, yaban televizyonu, av dergileri ve benzeri
kaynaklarda tanıtılması, yerli ve yabancı av turizmi acenteleri ile görüĢme yapılarak
tanıtılması,
4-Yerel profesyonel av kılavuzu ihtiyacının 1. Bölge Müdürlüğü imkanları ile eğitim
yapılarak giderilmesi, eğitilenlerin seyahat acentelerinde staj imkanlarının olması, yabancı
dil eğitimini konuĢma seviyesinde almaları faydalı görülmektedir,
5-Kocaeli ġube Müdürlüğünün yaban hayatı bölümü mezunu personel bakımından
güçlendirilmesi,
6-Kocaeli ilinde devlet, özel ve genel avlak oluĢturmak,
7-Avcı derneklerinin doğa turizmi konusunda bilinç düzeyinin arttırılması amacıyla eğitim
çalıĢmaları yapmak,
8-Avcı derneği üyelerine yılda en az bir kez doğa bilincinin artırılmasına yönelik eğitimler
vermek.
109
C-SULAK ALANLAR VE RAMSAR ALANLARI
Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığı I. Bölge Müdürlüğü Kocaeli ġube Müdürlüğü
sorumluluğunda Ġzmit Körfezi Sulak Alanı bulunmaktadır. Kocaeli Ġlimiz sınırları içerisinde
bulunan ve Gölcük Eski Yolu üzerinde Fuar Alanı‟nın arkasından baĢlayan Gölcük yolunu
takiben yeni yol ile birleĢme noktasına kadar devam eden bu saha Sulak Alan kapsamındadır.
06.12.2006 tarihinde tescil edilen sulak alan 42,35 Ha‟dır. Sulak Alanlar, tropik ormanlardan
sonra biyolojik çeĢitliliğin en yüksek olduğu ekosistemlerdir. Burada 157 kuĢ türü tespit
edilmiĢtir
Ġzmit Körfez Sulak Alanındaki Koruma Bölgelerinin sınırlarının belirlenmesi için
Genel Müdürlüğümüz‟den uzman personel ve Ġlimizdeki kamu kurumları, sivil toplum
örgütlerinin katılımıyla bir toplantı düzenlenmiĢ olup büro ve arazi çalıĢmaları yapılarak
(Uluslararası Sulak Alan Komisyonu) USAK‟a sunulmak üzere koruma sınırları
belirlenmiĢtir.
Arz analizi tablosu
Değerin bilinirliği; Bölgesel seviyede B, Ülke seviyesinde T, Milletlerarası seviyede M
Adı
Ġlçesi
Bilinirlik
Ġzmit Körfezi Sulak Alanı
Ġzmit
B
110
Kocaeli Ġli Sulak Alanlara ait SWOT Analizi
Güçlü Yönler
Sulak
Zayıf Yönler
alanlarla
alakalı
bir
ġube
Sulak Alan Yönetim Planının olmaması
Müdürlüğü ve
DSĠ teĢkilatlarının bulunması,
Tanıtımının yetersizliği,
Bölgemizde sulak alan sayısının azlığı Korumada personel yetersizliği.
mevcut sulak alanlardaki kuĢ konaklama
sayısını (kuĢ görselliğini) arttırmaktadır,
Kocaeli
ilinin kuĢ
göç yolları üzerinde
olması,
Ġzmit körfezi
sulak alanında olan kuĢ
türlerinin bilinmesi.
Fırsatlar
Tehditler
Sulak alana ulaĢılabilirliliğin olması,
YapılaĢmanın kıyı Ģeridi ve sulak alanları
giderek tehdit etmesi,
Çevre bilincinin geliĢmiĢ olması,
Sulak
alanın
insanların
bilinçsizce
Üniversitelerle, STK‟larla ortak çalıĢabilme davranması sonucu kirlenmesi.
olanağının olması
111
Sulak alanlara doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha geliĢtirilmesi, güçlü
yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin önlenmesine ve doğa
turizminin geliĢtirilmesine yönelik stratejik kararlar;
1-Sulak alan yönetim planının tamamlanması burada yapılacak her türlü faaliyetin kontrollü
yapımını sağlayacaktır.
2-Bu yerlere ait broĢürün basılarak turistlerin istifadesine sunulması
3-Sulak alan fuarlar, televizyon, dergi ve benzeri kaynaklarda tanıtılması, yerli ve yabancı
turizmi acenteleri ile görüĢme yapılarak tanıtılması,
4-Sulak sahalara yönelik turizm çeĢitlerinde yöre insanının kırsal kalkınmasını temin
maksadıyla öncelikli olarak yöre insanının rol alacağı uygulamalara yer verilmesi,
5-Ġzmit Körfezinin uygun yerlerinde yeter sayıda kuĢ gözlem ünitesi yapılmasının doğru
olacağı,
6-KuĢ gözlemciliği gruplarına ulaĢılarak Ġzmit Körfezi sulak alanında çalıĢmalar yapılması.
4.2.2 SEÇKİN ÖZELLİKLİ DİĞER SAHALAR
Arz analizi tablosu
Değerin bilinirliği; Bölgesel seviyede B, Ülke seviyesinde T, Milletlerarası seviyede M
112
JEOLOJĠK OLUġUMLAR
Mağaralar ;
Adı
Ġlçesi
Bilinirlik
Babalı Mağarası
Kandıra
B
Adı
Ġlçesi
Bilinirlik
Ballıkayalar Kanyonu
Gebze
B-T
Soğukdere Kanyonu
BaĢiskele
B
Sıcakdere Kanyonu
BaĢiskele
B
Kazandere Kanyonu
BaĢiskele
B
TaĢköprü Kanyonu
Körfez
B
Çobangeçidi Kanyonu
Körfez
B
Serindere Kanyonu
Kartepe
B
Adı
Ġlçesi
Bilinirlik
Nüzhetiye ġelalesi
Gölcük
B-T
Çınarlıdere ġelalesi
Derince
B
Müflis ġelalesi
Kartepe
B
Kanyonlar ;
ġelaleler ;
113
Kocaeli Jeolojik oluĢumlara Ait SWOT Analizi
Güçlü Yönler
Zayıf Yönler
Envanteri yapılmamıĢ ancak varlığı bilinen Karstik yapıların tanıtımındaki yetersizlik,
mağara sayısı,
Kanyonların tehlikeli can güvenliği riski
Kanyonların Tabiat Parkı içinde olması, oluĢturması,
turizm için uygun ve planlanabilirliği,
Kanyon, dağ ve mağara kurtarma timi
ġelalelerin turizm için görselliklerinin olmaması,
bulunması,
Mağaraların dağınık bir coğrafyada ve zor
Ballıkayalar Tabiat Parkı kanyonlarında yılın ulaĢılır
olması
korunmasını
her ayında dağcılık faaliyetinin yapılıyor zorlaĢtırmaktadır,
olması,
Statüsü olmayan karstik yapılarla ilgili
Kanyonlara ulaĢımın müsait olması,
turizm yatırımı yapmak için yasal imkanların
kısıtlı olması,
Nüzhetiye ġelalesinin yüksek turizm
potansiyeli ve ziyaretçi sayısının olması.
Ġlimizdeki mağaraların tespitinin yapılması
fakat henüz tescil edilmemesi,
KeĢif yapacak yeterli eleman ve uzman
görevli olmaması.
Fırsatlar
Tehditler
Reklam yapmak için objenin var olan yüksek
Ġnsanların mağara merakı ve tahrip etmeleri,
gücü,
kirletmeleri,
Tescil edilecek çok sayıda mağaranın varlığı,
Bazı ilçelerde belediye ve kamu yöneticilerinin
turizm bilgi ve becerisi olmadan giriĢtikleri
Karstik yapı elemanlarının görselliklerinin ve
faaliyetler,
boyutlarının çok yüksek olması,
Kanyonlarda
ġelalelerde yürüyüĢ parkurlarının olması.
ölüm
ve
yaralanma
olaylarının olması.
114
Jeolojik oluĢumlara dayalı doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha
geliĢtirilmesi, güçlü yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin
önlenmesine ve doğa turizminin geliĢtirilmesine yönelik stratejik kararlar;
Kocaeli karstik yapılarının tanıtımında ve hatta Kocaeli ‟un tanıtımında Kanyonların öne
çıkarılması çekici bir değer yaratacaktır,
Gebze ilçesindeki doğa ve kültür turizmi değerlerinin
destinasyonunu destekler mahiyette planlanması lüzumludur,
Ballıkayalar kanyonunu
Mağaralarda tahribat ve benzerinin önlenmesi için lüzumu halinde mekanik tedbirler
alınması, jandarmanın bu hususları da gözetmesi, muhtarların duyarlı davranmaları,
Tüm karstik değerlerin tanıtımı etkin bir program dahilinde Ġl Turizm ve Kültür Müdürlüğü
ile I. Bölge Müdürlüğü Kocaeli ġube Müdürlüğü tarafından yapılması,
Turistlerin can güvenliği sebebi ile Dağ, Kanyon ve Mağara Kurtarma Timlerinin kurulması.
Kanyonlara yürüyüĢ rotalarının detaylandırılması ve gerekli olan yerlerde yürüyüĢ
platformlarının konulması, iĢaretlemelerin tamamlanması,
Turizme kazandırılacak mağaraların tek baĢlarına ziyaretçi cezp edemeyecek olanların
Ballıkayalar Tabiat Parkı ve diğer turizm aktivitesi gerçekleĢen sahalara yakın olması halinde
bunlara ait destinasyonlara eklenmeleri zenginlik katacaktır.
Kırsal kalkınma maksadıyla, yöre insanının faaliyetlerden daha fazla pay almasına dayalı
uygulamaların geliĢtirilmesi, yöre insanının müspet fayda temin edebilmesine yönelik
düzenlemelerin Ġl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, I. Bölge Müdürlüğü, Kaymakamlıklar ve
diğer ilgili kuruluĢlarca yapılması,
Mağaraların envanter çalıĢmalarının yapılarak haritalanmaları ve tescili için çalıĢmaların
yapılması,
Mağaraların yabani hayat ve benzeri ekosistem unsurları yönünden zarar görmeyenlerinin ve
estetik olanların öncelikli olarak turizme kazandırılması.
115
Arz analizi tablosu;
Değerin bilinirliği; Bölgesel seviyede B, Ülke seviyesinde T, Milletlerarası seviyede M
Yaylalar ;
Adı
Ġlçesi
Bilinirlik
MenekĢe Yaylası
BaĢiskele
B
Aytepe Yaylası
BaĢiskele
B
Kayaüstü Yaylası
BaĢiskele
B
ÇavuĢoğlu Yaylası
Kartepe
B
Altıoluk Yaylası
Kartepe
B
Hereke Yaylası
Körfez
B
Adı
Ġlçesi
Bilinirlik
Çınarlıdere Vadisi
Gebze
B-T
Ballıkayalar Vadisi
Gebze
B
Büyükdere Vadisi
Gebze
B
TaĢoluk Vadisi
Ġzmit
B
Yanıkdere Vadisi
Körfez
B
Ġlçesi
Bilinirlik
Vadiler ;
Dağlar ;
Adı
Samanlı
Dağları Kartepe
B-T
(Kartepe)
Dikmen Dağı
Ġzmit
B
Naldöken Dağı
Karamürsel
B
Nazdağı
Ġzmit
B
Çenedağı
Derince
B
116
Kocaeli Yayla, Vadi ve Dağlara Ait SWOT Analizi
Güçlü Yönler
Zayıf Yönler
Çok sayıda yaylanın bulunması,
Yaylacılık yapanların turizm altyapısı ve
Yaylaların çok sayıda turizm çeĢidine imkan
veriyor olması,
turizm fikri olmaması,
Yaylacılığın azalma trendine girmesi,
Aktif yaylacılığın azalsada devam ediyor Yaylalarda tesislerin olmaması,
olması,
Tanıtımın yetersizliği,
Yaylaların
genelinde
yürüyüĢ
parkuru Yaylacılık yapanların turizm altyapısı ve
olması,
turizm fikri olmaması,
Yaylalarda kamp yapma imkanının olması,
Bazı yaylalarda elektrik olmaması,
Yaylaların çoğunda su kaynağının olması,
Yaylalarda konaklama imkanının kamp
kurma dıĢında olmaması.
Yaylalara ulaĢım kolaylığı.
Fırsatlar
Tehditler
Yaylalarda konaklama için basit kampçılık Yaylacılığın
imkanlarının mevcudiyeti,
bazı
yaylalarda
tamamen
ortadan kalkması, yaylacılık kültürünün yok
olma riskinin varlığı,
Dağ
ve
yaylalara
yönelik
turizm
imkanlarıyla kıyılara yönelik turizmin aynı Eski yolların bazı yaylalarda bakımsızlık
destinasyonda birleĢtirilebilme imkanı,
Misafirsever
köylülerimizin
baĢlatılması için sıcak bakıĢları,
sebebi ile daha da bozulması,
turizmin Yaylaların bazılarında düzensiz yapıların
yapılması.
117
Yayla, dağ ve vadilerde doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha
geliĢtirilmesi, güçlü yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin
önlenmesine ve doğa turizminin geliĢtirilmesine yönelik stratejik kararlar;
1-Yaylalarda pansiyonculuk uygulamalarının geliĢtirilmesi uygun görülmektedir,
2-Yaylaların tamamında atlı, yürüyüĢ ve bisikletli gezi rotalarının tespit edilerek
iĢaretlenmesi iĢlerinin Kaymakamlıklarca öncelikli olarak yaptırılması,
3-Aytepe yaylası kamp alanı olması kanyon, trekking alanı ve mağaralarla çevrili olması
ve ulaĢım imkanlarının da uygun olması sebebi ile bu faaliyette ilk planda uygulamalarda
yer almalıdır.
4-Kırsal kalkınma maksadıyla, yöre insanının faaliyetlerden daha fazla pay almasına dayalı
uygulamaların geliĢtirilmesi,
5-Mevcut, turizm destinasyonlarına bu sahaların da eklenerek zenginleĢtirilmesi
çalıĢmasının il Turizm ve Kültür Müdürlüğü ve Orman ve Su ĠĢleri il ġube Müdürlüğü‟nce
yapılması,
6-Yaylacılığın geliĢtirilmesi ve desteklenmesi için il Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğünce
gerekli uygulamaların baĢlatılması.
Arz analizi tablosu;
Değerin bilinirliği; Bölgesel seviyede B, Ülke seviyesinde T, Milletlerarası seviyede M
ġĠFALI SULAR
Adı
Ġlçesi
Bilinirlik
MaĢukiye Ģifalı suyu
Kartepe
B
Yeniköy Yazlık Ilıcası
Gölcük
B
Soğuksu ġifalı suyu
BaĢiskele
B
118
ġifalı Sulara Ait SWOT Analizi
Güçlü Yönler
Zayıf Yönler
Halkın Ģifalı sulara önem vermesi,
Tesis yetersizliği,
Merkeze yakın olmaları,
Su kalitesinin ölçülmesi için her zaman
Bazılarının turizm kullanımı için yeterli
bütçe temin edilememesi,
miktarda olması.
Tanıtımlarının yetersiz yapılması.
Fırsatlar
Tehditler
Bölgemize gelen turistlerin bu yöne kolayca -Bilinçsiz kullanımların problem yaratma
kanalize edilebilmesi,
riski,
UlaĢım kolaylığı.
-Basit,
derme
çatma
tesislerin
turizm
faydalanmasını engellemesi,
-Suların
bilinçsiz
kullanımı
sonucu
kirlenmesi.
ġifalı sularda doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha geliĢtirilmesi, güçlü
yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin önlenmesine ve doğa
turizminin geliĢtirilmesine yönelik stratejik kararlar;
Kırsal kalkınma maksadıyla, yöre insanının faaliyetlerden daha fazla pay almasına dayalı
uygulamaların geliĢtirilmesi.
Kaynakların kullanımında ekolojik sürdürülebilirlik ilkelerine dikkat edilmesi,
ġifalı suların fuarlar, televizyon, dergi ve benzeri kaynaklarda tanıtılması,
Yerli ve yabancı turizmi acenteleri ile görüĢme yapılarak tanıtılması,
Sağlık turizmi talebinin bu yönede geliĢtirilebileceği sebebi ile bu kaynakların detaylı
incelemesinin Ġl Özel Ġdaresi tarafından yapılarak uygun olanların projelendirilmesi,
Bu kaynakların ilimizde yapılmakta olan diğer turizm destinasyonlarına entegre edilerek bu
destinasyonlara zenginlik katılmasının uygun olacağı,
119
Arz analizi tablosu;
Değerin bilinirliği; Bölgesel seviyede B, Ülke seviyesinde T, Milletlerarası seviyede M
GÖLLER, BARAJLAR, GÖLETLER VE AKARSULAR
Adı
Sapanca Gölü
Yuvacık Baraj Gölü
Kirazdere Barajı Yapay Gölü
Ġlçesi
Bilinirlik
Kartepe
B
Ġzmit
B
BaĢiskele
B
Barajlar;
Adı
Yuvacık Barajı
BaĢlangıç –
BitiĢ Yeri
Bilinirlik
BaĢiskele
B-T
Adı
Ġlçesi
Bilinirlik
Bıçıkıdere Göleti
Ġzmit
B
Bayraktar Göleti
Ġzmit
B
Kurtdere Göleti
Ġzmit
B
ġahinler Göleti
Ġzmit
B
ġeytandere Göleti
Ġzmit
B
Arıklar Göleti
Ġzmit
B
Karamürsel
B
Göletler;
Kızderbent Göleti
Akarsular;
Adı
BitiĢ yeri
Bilinirlik
Akarca Deresi
Ġzmit
B
Kiraz Dere
Ġzmit
B
Aygır Dere
Kartepe
B
Koca Dere
BaĢiskele
B
120
Bakırcı Dere
BaĢiskele
B
Ayani Dere
BaĢiskel
B
Çınarlı Dere
Ġzmit
B
Çenesuyu Deresi
Ġzmit
B
Hisar Dere
Ġzmit
B
Burma Dere
Ġzmit
B
Kavak Dere
Ġzmit
B
Büyük KıĢla Dere
Ġzmit
B
Domuz Dere
Ġzmit
B
Zeytin Dere
Ġzmit
B
Ayvacık Dere
Ġzmit
B
Kıble Dere
Ġzmit
B
Hamza Dere
Ġzmit
B
Hereke Dere
Ġzmit
B
SarmaĢık Dere
Ġzmit
B
Ağa Deresi
Ġzmit
B
Keten Dere
Ġzmit
B
Aydın Bey
Ġzmit
B
Değirmendere
Ġzmit
B
Halıdere
Ġzmit
B
UlaĢlı Deresi
Ġzmit
B
Yalakdere
Ġzmit
B
UlaĢlı
Ġzmit
B
Yalakdere
Ġzmit
B
Saz Dere
Ġzmit
B
Dil Deresi
Ġzmit
B
Köydere
Ġzmit
B
Gıcıkdere
Ġzmit
B
Açma Dere
Kartepe
B
Hamasu Deresi
Kartepe
B
121
Göller, Barajlar, Göletler ve Akarsulara Ait SWOT Analizi
Güçlü Yönler
Zayıf Yönler
Baraj ve göletlerin sportif olta balıkçılığı Sulama için yer yer derelerdeki suyun
için uygun olması,
tamamının alındığı görülmektedir.
Baraj yapımı düĢünceleri.
Derelerin genelinin sportif olta balıkçılığı
için uygun olmaması.
Fırsatlar
Dere sayısının çokluğu,
Tehditler
-Sulama için yer yer derelerdeki suyun
tamamının alındığı görülmektedir,
Çevre bilincinin geliĢmesi.
-Sera tarımının artması, aĢırı gübre ve su
kullanımı,
-Sulu tarım planlaması,
-YağıĢlı iklim sebebi ile köy ve dağ
yollarında problemlerin mevcudiyeti,
-Köylere kanalizasyon yapılmakla beraber
atık
arıtma
yapılmamaktadır,
sistemleri
bu
sebeple
henüz
dereler
kirlenmektedir.
122
Doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha geliĢtirilmesi, güçlü yönler ve
fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin önlenmesine ve doğa turizminin
geliĢtirilmesine yönelik stratejik kararlar;
1-Sportif balıkçılığa uygun yerlerin Ġl Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü ile Orman ve Su
ĠĢleri Ġl ġube Müdürlüğü tarafından detaylı olarak planlanması,
2-Akarsu ve göllerde balıklandırma çalıĢmalarının yapılması ve sportif balıkçılık sahalarına
uygun nitelikli sportif balıkçılık iskeleleri yapılması,
3-Derelerin katı ve sıvı atıklarla kirlenmesi hususunun katı atık bertaraf tesisleri kurulana
kadar bir mekanizma geliĢtirilerek belediyeler ve il özel idaresi tarafından düzenlenmesi
gerektiği, kaynak temini çalıĢmalarına baĢlanması,
4-Sulak sahalara yönelik turizm çeĢitlerinde yöre insanının kırsal kalkınmasını temin
maksadıyla öncelikli olarak yöre insanının rol alacağı uygulamalara yer verilmesi,
SAHĠLLER
Adı
Ġlçesi
Bilinirlik
Sekapark
Ġzmit
B
Derince Harikalar Sahili
Derince
B
Gölcük Kavaklı Sahili
Gölcük
B
Yarımca Sahili
Körfez
B
Eskihisar Sahili
Gebze
B
BaĢiskele Sahili
BaĢiskele
B
Karamürsel Sahili
Karamürsel
B-T
Çamkonak(Dikili-Babalı
Kandıra
B
Kurtyeri
)Sahili Sahili
Kandıra
B
Pınarlı Sahili
Kandıra
B
Kumcağız Sahili
Kandıra
B
Seyrek Sahili
Kandıra
B
Bayramoğlu Sahili
Gebze
B
Kerpe
Kandıra
B-T
Kefken
Kandıra
B-T
Sarısu
Kandıra
B
Cebeci
Kandıra
B-T
123
Sahillere Ait SWOT Analizi
Güçlü Yönler
Zayıf Yönler
Plaj kapasitesinin özellikle
ilçesinde yüksek olması,
Kandıra ilçesinde
tesisler bulunması
tanıyor olmaları,
Kandıra Turizmin sadece deniz turizmi ile sınırlı
olması, baĢka deneyimlerin zayıf olması,
konaklamaya uygun Deniz turizmi vb. etkinlikler için gelen
ve nispeten turizmi turistlerin gelir seviyesinin düĢük olması,
Yetersiz doğal
Karamürsel sahilinin mavi bayrak sahibi değerleri için
olması.
olmaması,
kaynak etüdü, turizm
yeterli seviyede veri
Tanıtımının yetersizliği,
Genelinde konaklama imkanının olmaması,
Turizmin sadece deniz turizmi ile sınırlı
olması,baĢka deneyimlerin zayıf olması
Fırsatlar
Sekapark, Derince Harikalar
park haline getirilmiĢ olması,
Tehditler
Sahilinin
Turizme yerel yönetimlerin sıcak bakıĢı,
Katı atıkların görsel ve kıyı kirliliği
yaratması,
YağıĢlı iklim sebebi ile köy ve dağ
yollarında problemlerin mevcudiyeti.
Bakirliğin muhafazası, turizmin genellikle
henüz baĢlaması, fazla boğucu olmaması .
Sahillerde doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha geliĢtirilmesi, güçlü
yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin önlenmesine ve doğa
turizminin geliĢtirilmesine yönelik stratejik kararlar;
Bölge Müdürlüğü tarafından denizel koruma sahası tespiti için çalıĢma yapılması, bu Ģekilde
hem biyolojik değerlerin öne çıkarılması ve korunması hem de bu sahada oluĢturulacak
destinasyonların güçlendirilmesi,
Mevcut yaz dönemi turizminin altyapı problemlerinin belediye ve kaymakamlıklarca tespit
edilerek çözümlerin aranması,
Katı atıkların bertarafı hususunda gerekli tedbirlerin alınması,
Turizm değerlerinin ortaya çıkarılması için detaylı etüt ve envanter çalıĢmalarının Ġl Kültür
ve Turizm Müdürlüğü ile 1. Bölge Müdürlüğü tarafından yapılması,
Kırsal kalkınmayı temin maksadı ile yöre insanının içinde aktif olarak yer alacağı
planlamalara gidilmesi.
124
5.KOCAELİ İLİNDE DOĞA TURİZMİ
5.1 KOCAELİ İLİNDE DOĞA TURİZM ÇEŞİTLERİ
5.1.1 KOCAELİ’DE DOĞA YÜRÜYÜŞÜ YAPILAN YERLER
Ġlimizde Kocaeli BüyükĢehir Belediyesi‟nce belirlenen 102 tane doğa yürüyüĢü parkuru
mevcuttur. Bunların bazıları Ģunlardır:
Kerpe YürüyüĢ Parkuru;
YürüyüĢ mesafesi: 13 kilometre
Zorluk derecesi: Kolay
Su geçiĢi: Yok
Uygun Mevsim: 4 mevsim
Bitki örtüsü: Çam ormanları, çalılık
Bölgede içme suyu: Parkurda içme suyu
yok.
Ġstanbul‟a uzaklığı: 150 kilometre
Merkeze uzaklığı: Ġzmit‟te 55 kilometre
UlaĢım: Tem otoyolunun Ġzmit doğu
çıkıĢından
çıkılarak
Kandıra
yoluna
dönülür. Kerpe tabelası takip edilir.
Güzergâh Bilgileri: Kocaeli‟nin Kandıra ilçesine bağlı bir sahil kasabası olan Kerpe orman ile
denizin buluĢtuğu eĢsiz koylara sahiptir. YürüyüĢ parkuru bu koyların içinden geçmektedir.
Kerpe giriĢinin hemen solundaki koydan Sarısu istikametine doğru (batı yönünde) yürüyüĢ
baĢlar. Orman içi toprak yol ve stabilize araç yolundan yürüyüĢ yapılır. Ġki saatlik bir
yürüyüĢün ardından ıssız ve sakin bir koya varılır.
125
Soğuk Dere Kanyonu YürüyüĢ Parkuru;
YürüyüĢ mesafesi: 10 kilometre
Zorluk derecesi: Zor
Uygun Mevsim: Yaz
Bölgede içme suyu: Bol miktarda temiz su kaynağı var.
Bitki örtüsü: Kayalık alan, kayın, gürgen
Ġstanbul‟a uzaklığı: 130 kilometre
Merkeze uzaklığı: BaĢiskele 15, Ġzmit‟e 30 kilometre
UlaĢım: Ġzmit TEM otoyolunun batı çıkıĢından çıkılarak Bursa istikametine gidilir.
BaĢiskelesi ilçesi yuvacık mahallesine gelindiğinde köye doğru dönülür.
Yuvacık barajı geçildikten sonra parkura yukarıdan girilecek ise aytepe soğuk suya
gidilmelidir. AĢağıdan girilecek ise BeĢkayalar milli parkından giriĢ yapılmalıdır.
Güzergâh Bilgileri: Kocaeli ili BaĢiskele ilçesine bağlı olan, Soğuk Dere kanyonuna yuvacık
mahallesinin üzerinden gidilir. Aytepe‟de bulunan büyükĢehir su deposunun önünden baĢlar.
Dere takip edilerek kanyonun içine girilir. Kocaeli sınırları içindeki zor yürüyüĢ alanlarından
biridir. YürüyüĢ yapacak ekibin güvenlik açısından tedbir alması gerekir. Kayıp düĢme ve taĢ
düĢmelerine karĢı kask takılmalıdır. Kanyon içinde ıslanmadan yürümek mümkün değildir.
YürüyüĢ yapacak olanların muhakkak yedek kıyafet getirmeleri gerekir. Ġp geçiĢlerinin de
olduğu parkurda ekibin iyi seçilmesi gerekmektedir. Zaman zaman 200 metreyi bulan kanyon
duvarları bulunmaktadır. ġelalelerin ve göletlerin bulunduğu parkur görsel bakımdan
zengindir.
126
Kungul Dağı YürüyüĢ Parkuru;
YürüyüĢ mesafesi: 10 kilometre
YürüyüĢ süresi: 4 saat
Zorluk derecesi: Kolay
Su geçiĢi: Yok
Uygun Mevsim: Ġlkbahar, yaz, sonbahar
Bitki örtüsü: Ormanlık alan, kayın ve gürgen ağaçları
Ġstanbul‟a uzaklığı: 135 kilometre
Merkeze uzaklığı: Ġzmit‟te 25 kilometre
UlaĢım: Ġzmit TEM otoyolunun batı çıkıĢından çıkılarak Bursa istikametine gidilir. Yuvacık
beldesine gelindiğinde köye doğru dönülür. Yuvacık barajı geçildikten sonra Servetiye Camii
köyüne varılır. Aytepe‟ye kadar yol takip edilir. Aytepe Orman iĢletme müdürlüğü tesisleri
yürüyüĢün baĢlangıç noktasıdır.
Güzergâh Bilgileri: 1086 metre yüksekliğindeki Aytepe Orman ĠĢletme Müdürlüğü
Tesisleridir. Araçlardan inilerek doğu yönündeki toprak yoldan 1259 metre yüksekliğindeki
Kungul Dağına doğru yürüyüĢe baĢlanır. YürüyüĢ yolu, yangınlar için açılmıĢ orman içi
patikalardan oluĢmaktadır. Parkur üzerinde güzel bir kamp bölgesi olan Eski Yaylada
bulunmaktadır. Zorlu olmayan bu parkuru her yaĢtan insan çok rahat yürüyebilir. YürüyüĢ
parkurunun büyük kısmı iniĢlerden oluĢur. Bölgede çok yerde su bulunmaktadır. Bölgede
ilkbahar ve sonbahar aylarında doğanın bütün renklerini görmek mümkündür
127
Kaya Üstü Yaylası YürüyüĢ Parkuru;
YürüyüĢ mesafesi: 15 kilometre
YürüyüĢ süresi: 5 saat
Zorluk derecesi: Kolay
Su geçiĢi: Yok
Uygun mevsim: Ġlkbahar, Yaz, Sonbahar - KıĢın yoğun karda dağcılar yürüyebilir
Bitki örtüsü: Kayın, meĢe ağaçları, orman gülü
Ġstanbul‟a uzaklığı: 130 kilometre Merkeze uzaklığı: Ġzmit‟e 35 kilometre
UlaĢım: Ġzmit tem otoyolunun doğu çıkıĢından çıkılarak Bursa yoluna girilir. Yuvacık
mahallesine, yuvacık baraja doğru dönülür. YürüyüĢün baĢlangıç noktası Tepecik köyüdür.
Güzergâh Bilgileri: Kocaeli BaĢiskele ilçesine bağlı Tepecik Köyünden baĢlar. YürüyüĢ
parkuru orman içi toprak yolundan ve patikalardan oluĢmaktadır. Bu yol aynı zamanda Ġnönü
yaylasına giden toprak araç yoludur. Parkurun baĢlangıcından iki kilometre sonra, sola doğru
yangın yolu ayrımı vardır. Ġstenir ise tekrar geri dönüĢ yapmak kaydı ile haritalarda çıplak
kaya diye geçen 900 metre yüksekliğindeki balıksırtı, sağlı ve sollu dik yamaçların
oluĢturduğu kayalık
alana
gidilebilir.
Buranında çok güzel
manzarası
vardır.
Kaya üstü yaylası
tepecik
köyünün
hemen
üzerindeki
kayalık
alan
hemen
yayladır.
parkuru
ve
arkasındaki
YürüyüĢ
ilk
önce
yükselir, daha sonra
iniĢ eğilimi gösterir.
Yayla çok güzel bir
kamp bölgesidir. Bölgeye hâkim bir manzarası vardır.
128
Sıcak Dere Kanyonu YürüyüĢ Parkuru;
YürüyüĢ mesafesi: 10 kilometre
YürüyüĢ süresi: 6 saat
Zorluk derecesi: Zor
Su geçiĢi: Tamamen su seçiĢi
Uygun mevsim: Yaz
Bölgede içme suyu: Bol miktarda temiz su kaynağı var.
Bitki örtüsü: Kayalık alan, orman gülü, kayın, gürgen
Ġstanbul‟a uzaklığı: 130 kilometre
Merkeze uzaklığı: BaĢiskele 20, Ġzmit‟e 30 kilometre
UlaĢım: Ġzmit tem otoyolunun batı veya doğu çıkıĢından çıkılarak Bursa istikametine gidilir.
BaĢiskele ilçesi bahçecik mahallesine gelindiğinde MenekĢe Yaylası yoluna dönülür. Derenin
üzerinden geçen ilk köprüde inilir.
Güzergâh Bilgileri: Kocaeli ili BaĢiskele ilçesi sınırları içinde olan, Sıcak dere kanyonuna
bahçecik mahallesinin üzerinden gidilir. MenekĢe yaylasına giderken yol üzerinde bulunan
derenin üzerindeki ilk beton köprüden yürüyüĢ parkuru baĢlar. Dere‟nin akıĢ yönünde yuvacık
barajına doğru ilerlenir. Sıcak dere kanyonu, soğuk dere kanyonu gibi zordur. YürüyüĢ
yapacak ekip emniyet tedbirlerini almalıdır. Ekip iyi seçilmelidir. Su geçiĢleri, kaya iniĢleri ve
çıkıĢları vardır. Parkuru ıslanmadan geçmek mümkün değildir. ġelaleler ve göller
bulunmaktadır. Doğa harikası bir yürüyüĢ parkurudur. Rotayı bilen birinin bulunması tavsiye
edilir. YürüyüĢ BeĢkayalar Milli parkından geçerek yuvacık barajının baĢladığı alabalık
çiftliklerinin orda biter.
129
Çene Dağı YürüyüĢ Parkuru;
YürüyüĢ mesafesi: 10 kilometre
YürüyüĢ süresi: 4 saat
Zorluk derecesi: Kolay
Su geçiĢi: Yok
Uygun mevsim: 4 mevsim
Bitki örtüsü: Çam ormanları
Ġstanbul‟a uzaklığı: 80 kilometre
Merkeze uzaklığı: Derince 5, Ġzmit‟e 15 kilometre
UlaĢım: Ġzmit tem otoyolunun körfez çıkıĢından çıkılarak Derince ilçesinin, Sopalı
mahallesine gidilir. Sopalı mahallesinin orman ile birleĢtiği kuzey doğusunda bulunan
Derince belediyesine ait tesisler parkurun baĢlama yeridir.
Güzergâh Bilgileri: Kocaeli‟nin Derince ilçesinin sınırları içinde bulunan Çene Dağı su
kaynağı ile ün yapmıĢtır. Çene suyu bu dağdan çıkmaktadır. Kaynak yürüyüĢ parkurunun orta
kısmında olup, parkurdaki tek içme suyu buradadır. Belediye tesislerinin hemen yanından sağ
tarafta kalan vadiye geçilerek toprak araç yolu takip edilir. ġehre su toplamak için yapılan bir
bent görülecektir. Sağından devam edilerek orman içi patika yola girilir. 2 saatlik hafif bir
tırmanıĢ ile çene suyunun kaynağına varılır. Çene Dağı zirvesi çıkıĢ yönünün sol tarafında
kalmıĢtır. Trekking ekipleri su mataralarını burada doldurmalıdırlar. Kaynağın üzerinden dağa
doğru giden patika yol takip edilerek zirveye varılır. Bütün körfeze hâkim olan çene dağı 646
metre yüksekliğindedir.
130
MenekĢe Yaylası YürüyüĢ Parkuru;
YürüyüĢ mesafesi: 14 kilometre
YürüyüĢ süresi: 4 saat
Zorluk derecesi: Kolay
Su geçiĢi: Yok
Bitki örtüsü: Ormanlık alan, kayın, gürgen, çam
Ġstanbul‟a uzaklığı: 135 kilometre
Uygun Mevsim: ilkbahar, yaz, sonbahar
Merkeze uzaklığı: BaĢiskele 15, Ġzmit‟e 30 kilometre
UlaĢım: Ġzmit TEM otoyolunun batı çıkıĢından çıkılarak Bursa istikametine gidilir. Yuvacık
beldesine gelindiğinde köye doğru dönülür. Yuvacık barajı geçildikten sonra Aytepe‟ye kadar
yol takip edilir.
Güzergâh Bilgileri: Kocaeli ili BaĢiskele ilçesine bağlı olan, MenekĢe yaylası yürüyüĢ
parkuru, aytepe soğuk su deposundan baĢlar. Yarım saatlik bir dik çıkıĢtan sonra ġahin
Tepesine varılır. Bölgeye hakim bir tepedir. Tepe geçildikten sonra 1,5 saatlik kolay bir
yürüyüĢ ile menekĢe Yaylasına varılır. Bu bölge adını bahar aylarında açan menekĢe
çiçeğinden almıĢtır. Bölgede birkaç yerde su bulunmaktadır. MenekĢe Yaylasının 100 metre
güneyinde papaz çayırı bulunmaktadır. Papaz çayırı kamp yapmaya uygun bir alandır.
Yaylanın kuzeyinde 1073 metrelik Bayrak tepe bulunmaktadır. MenekĢe yaylasına kadar araç
ile gitmek isteyen Bahçecik ( Mahallesi ) üzerinden gidebilir.
131
Çınarlıdere YürüyüĢ Parkuru;
YürüyüĢ mesafesi: 15 kilometre
YürüyüĢ süresi: 5 saat
Zorluk derecesi: Kolay
Su geçiĢi: Yok – istenirse dere içi yürünebilir
Uygun mevsim: 4 mevsim
Bitki örtüsü: Çam ormanları
Ġstanbul‟a uzaklığı: 80 kilometre
Merkeze uzaklığı: Ġzmit‟e 5 kilometre
UlaĢım: Ġzmit tem otoyolunun batı çıkıĢından çıkılarak, çıkıĢın hemen yanındaki Ġzmit Ġsmet
PaĢa Stadyumunun hemen arkasında bulunan Kocaeli BüyükĢehir Belediyesinin Poligon
tesislerinden yürüyüĢ parkuru baĢlıyor.
Güzergâh Bilgileri: Ġzmit ve Derince ilçelerini bir birinden ayıran, iki ilçenin sınırı oluĢturan
deredir. YürüyüĢ toprak araç yolundan yapılmaktadır. Gruba göre istenir ise, bir noktadan
sonra dere içinden de yürüyüĢe devam edilebilir. YürüyüĢ parkuru boyunca çam ormanları,
sedir ve çınar ağaçları görmek mümkündür. Parkurun içinde küçük bir Ģelale bulunmaktadır.
Toprak araç yolunun 50 metre altında vadinin içindedir. Dik bir iniĢi vardır. YürüyüĢ
parkurunun bir çok yerinde temiz su kaynağı bulunmaktadır. YürüyüĢün bitiĢ yeri baĢlangıç
noktasıdır.
132
Yanıkdere YürüyüĢ Parkuru;
YürüyüĢ Mesafesi: 10 kilometre
YürüyüĢ Saati: 4 saat
Zorluk Derecesi: Orta
Su GeçiĢi: Var
Uygun mevsim: ilkbahar, yaz, sonbahar
Bitki Örtüsü: Ormanlık alan, kayın, kestane, ıhlamur, sık bikri örtüsü
Ġstanbul‟a uzaklığı: 130 kilometre
Merkeze uzaklığı: Sapanca‟ya 5, Kocaeli‟ne 22 kilometre
UlaĢım: Sapanca yolu üzerinde, MaĢukiye‟nin çıkıĢında
Güzergah Bilgileri: Sakarya, Kocaeli sınırında bulunan ve bulunduğu köyden adını alan
Yanıkdere Samanlı Dağlarının uzantısı olan Kartepe'nin eteklerinden doğup, Sapanca Gölüne
dökülen derelerden biridir. Yanıkdere Köyünde bulunan taĢ ocaklarının önünden yürüyüĢe
baĢlayarak bozuk traktör yolunu kullanarak bir buçuk saatlik orman içerisinden bir yürüyüĢ
yapılırve yokuĢ aĢağı inerek dar bir vadiye dere yatağına inilir.
133
Kız Kalesi YürüyüĢ Parkuru;
YürüyüĢ mesafesi: 10 kilometre
YürüyüĢ süresi: 4 saat
Zorluk derecesi: Orta zorlukta
Su geçiĢi: Var
Uygun Mevsim: ilkbahar, yaz, sonbahar
Bitki örtüsü: Ormanlık alan, meĢe, gürgen
Bölgede içme suyu: Parkurda içme suyu var.
Ġstanbul‟a uzaklığı: 130 kilometre
Merkeze uzaklığı: Kocaeli & izmit 18 kilometre.
UlaĢım: TEM Ġzmit doğu çıkıĢından çıkılarak, Bursa istikametine dönülür
Güzergâh Bilgileri: Kuz Kulesi doğa yürüyüĢü parkuruna, serin dere vadisi içindeki alabalık
çiftlikleri ve piknik alanın bulunduğu noktadan baĢlanır. Serindere, dere boyundan yukarı
doğru ilerledikten sonra vadi ikiye ayrılır. Serindereyi oluĢturan derelerin birleĢme noktasıdan
Kız Kulesi zirvesi yükselir. Serin dereyi oluĢturan soldaki kol, Sular Dere, ( sultaniye
yününden geliyor ) sağdaki kol Müflis Deresidir. Sol koldan ilerledikten sonra derenin sağ
tarafından yukarıya doğru patika bir yol çıkmaktadır. Kız kulesine 1,5 saatlik dik bir çıkıĢla
varılır.
134
Aytepe Yaylası YürüyüĢ Parkuru;
YürüyüĢ mesafesi: 15 kilometre
YürüyüĢ süresi: 4 saat
Zorluk derecesi: Kolay
Su geçiĢi: Yok
Uygun Mevsim: 4 mevsim
Bölgede içme suyu: Bir çok noktada temiz su kaynağı var.
Bitki örtüsü: Ormanlık alan, kayın, gürgen, çam
Ġstanbul‟a uzaklığı: 135 kilometre
Merkeze uzaklığı: Kocaeli‟ne 25 kilometre
UlaĢım: Ġzmit TEM otoyolunun batı çıkıĢından çıkılarak Bursa istikametine gidilir. Yuvacık
beldesine gelindiğinde köye doğru dönülür. Yuvacık barajı geçildikten sonra Servetiye Camii
köyüne varılır. Aytepe‟ye kadar yol takip edilir.
Güzergâh Bilgileri: Yuvacık, Aytepe merkeze 25 kilometre uzaklıkta kayın, gürgen, çam
ağaçları ile bir çok bitki türünün bir arada yaĢadığı deniz seviyesinden yaklaĢık bin metre
yüksekliğinde olan bir kamp ve yürüyüĢ bölgesidir.
135
Parkurun
Parkurun
Uzunluğu
Bulunduğu Ġlçe
Aytepe-BeĢkayalar- Yuvacık Barajı
12km
BaĢiskele
B
Aytepe-Bıçkıdere - Soğukdere-Aytepe
12km
BaĢiskele
B
Camidüzü - Yuvacık Barajı
9km
BaĢiskele
B
Aytepe-Değirmendüzü - Yuvacık Barajı
8km
BaĢiskele
B
Değirmendüzü-Aytepe Değirmendüzü
8km
BaĢiskele
B
Hamzadağı
9km
BaĢiskele
B
Kayaüstü Yaylası
7km
BaĢiskele
T
Kazandere
4km
BaĢiskele
T
Kungul Dağı
11km
BaĢiskele
T
Aytepe MenekĢe Yaylası
13km
BaĢiskele
T
Sıcakdere Yuvacık Barajı
10km
BaĢiskele
T
Soğukdere Yuvacık Barajı
11km
BaĢiskele
T
Soğuksu Bahçecik
5km
BaĢiskele
T
Simon'un Sırtı
8km
BaĢiskele
T
Aytepe Ġnönü Yaylası
16km
BaĢiskele
T
Kazandere Ġnönü Yaylası
19km
BaĢiskele
B
Karapınar Ġnönü Yaylası
18km
BaĢiskele
B
Tepecik Ġnönü Yaylası
12km
BaĢiskele
B
Tepecik Kazandere
22km
BaĢiskele
B
Bahçecik Yuvacık Barajı
10km
BaĢiskele
B
Çamlıbel Çınarlıdere
20km
Derince
B
Çenedağı
9km
Derince
T
Çınarlıdere
11km
Derince
B
Çenedere Vadisi
8km
Derince
B
Toylar Çenedere
11km
Derince
B
Ballıkayalar
9km
Gebze
T
Büyükdere Vadisi
11km
Gebze
B
Ambargölü Deresi
7km
Gebze
B
Demirciler Ballıkayalar
6km
Gebze
T
Mollafenari Ballıkayalar
9km
Gebze
T
Parkurun Adı
Bilinirlik
136
Tepecik Kayalıtepe
12km
Gebze
B
ÇarkeĢli Kayalıtepe
24km
Gebze
B
ÇarkeĢli Kayalıtepe
30km
Gebze
B
Yağcılar Yaka Köyü
17km
Gebze
B
Yağcılar Denizli Göledi
14km
Gebze
T
Nüzhetiye ġelalesi
4km
Gölcük
T
Saraylı Köyü - Yukarı Değirmendere
9km
Gölcük
B
Senaiye UlaĢlı
16km
Gölcük
B
UlaĢlı Halıdere
7km
Gölcük
B
PaĢasuyu
5km
Ġzmit
B
TaĢoluk Vadisi
8km
Ġzmit
B
Babadağ Sarısu
9km
Kandıra
B
Beylerbeyi Bağırganlı
9km
Kandıra
T
Kerpe Seyrek
11km
Kandıra
T
Kurtyeri Kefken
5km
Kandıra
T
Kurtyeri Kerpe
5km
Kandıra
T
Dalca Sarnıçlar Barajı
5km
Kandıra
B
Beyce Sarnıçlar Barajı
6km
Kandıra
B
Akçaova Çelebi Köyü
11km
Kandıra
B
Yağcılar Çelebi Köyü
8km
Kandıra
B
Bağırganlı Pınarlı Köyü
11km
Kandıra
B
Hacımazlı Bağırganlı
7km
Kandıra
B
Akçat Avcıköy
6km
Karamürsel
B
Senaiye(BeĢkiraz) Avcıdere-Avcıköy
13km
Karamürsel
B
Akçat-Dağtarla Avcıköy
9km
Karamürsel
B
Avcıdere-Gürgenlik
9km
Karamürsel
B
Kadriye Avcıköy
10m
Karamürsel
B
Pazarköy BaĢdeğirmen
6km
Karamürsel
B
Fulacık Avcıköy
9km
Karamürsel
B
Karapınar Ġhsaniye
5km
Karamürsel
B
Karapınar Hayriye
5km
Karamürsel
B
Fulacık Çamdibi
11km
Karamürsel
B
137
Tahtalı Köyü Avcıköy
11km
Karamürsel
B
Safiye BaĢdeğirmen
7km
Karamürsel
B
Safiye BaĢdeğirmen
9km
Karamürsel
B
AyvaĢatepe
7km
Karamürsel
B
Senaiye Kadriye
11km
Karamürsel
B
Senaiye Suludere
11km
Karamürsel
B
Senaiye Akçat
7km
Karamürsel
B
Fulacık Valideköprü
6km
Karamürsel
B
Ġnönü Yaylası - ÇavuĢoğlu Yaylası -
20km
Kartepe
T
Serindere
Serindere-Kızkalesi
- Serindere
9km
Kartepe
T
Serindere Yuvacık Barajı
8km
Kartepe
T
Sultaniye Serindere
9km
Kartepe
T
Altıoluk Eskiyayla
11km
Kartepe
T
Kuzuyayla Hacıyakup Çayırı Kartepe Zirvesi
9km
Kartepe
T
Avluburun-Davalıkıran EĢme
5km
Kartepe
T
Avluburun Yankilise EĢme
5km
Kartepe
T
Avluburun Karabayır EĢme
5km
Kartepe
T
EĢme-Yeni Mahalle MaĢukiye
6km
Kartepe
T
Kirazoğlu Barajı
5km
Kartepe
T
EĢmeahmediye-EĢme
6km
Kartepe
T
EĢmeahmediye-EĢme
9km
Kartepe
T
Yanıkdere
9km
Kartepe
B
Balaban
7km
Kartepe
B
Tökeli Ġmre
5km
Kartepe
B
Avluburun Kızılccıklı
6km
Kartepe
B
Ortaburun Kızılcıklı
6km
Kartepe
B
Ortaburun Kızılcıklı
5km
Kartepe
B
EĢmeahmediye Kızılcıklı
7km
Kartepe
B
Dağyoncalı Kızılcıklı
7km
Kartepe
B
Tepecik Serindere
16km
Kartepe
B
Gedikli Kirazoğlu Barajı
6km
Kartepe
B
Kirazoğlu Barajı
8km
Kartepe
B
138
Doğa YürüyüĢ Parkurlarına Ait SWOT Analizi
Zayıf Yönler
Güçlü Yönler
Ballıkayalar ve BeĢkayalar Tabiat
çevresindeki
rotaların
Parkı
buradaki
destinasyonlara bağlı olarak baĢarılı olduğu,
Bazı
yürüyüĢ
benimsenmemesi,
uzun
ve
pek
yorucu
bulunması
YürüyüĢ parkur sayısının çok olması ve Tabela
böylelikle seçme Ģansının yüksek olması,
parkurlarının
ve
iĢaretlemelerin
henüz
tamamlanmamıĢ olması,
Rotaların Kocaeli ilinin kaynak değerlerini YürüyüĢ yapanların güvenliğinin tam olarak
ortaya koymada baĢarılı olması.
sağlanamaması,
YürüyüĢ
parkurları
ihtiyaçlarını
üzerinde
turistlerin
karĢılayacak
tesislerin
olmaması,
Tanıtımın yetersiz olması.
Fırsatlar
Tehditler
Kocaeli BüyükĢehir Belediye BaĢkanlığı‟nın YürüyüĢ
parkurlarında
yaban
hayvan
yürüyüĢ parkuru yapma konusunda istekli saldırıları,
olmaları ve yürüyüĢ parkurlarını gösteren
kitapçık bastırmıĢ olması,
Rotalarda katı atıkların sorun teĢkil etmesi.
Belediyelerin yürüyüĢ gezileri düzenleyerek
yürüyüĢ
parkurlarını
ve
ilimiz
kaynak
değerlerini tanıtıyor olması,
Bugüne kadar yapılan çalıĢmalar sebebi ile
deneyimlerin bulunması.
139
Doğa yürüyüĢ parkurlarında doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha
geliĢtirilmesi, güçlü yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin
önlenmesine ve doğa turizminin geliĢtirilmesine yönelik stratejik kararlar;
Mevcut baĢarılı parkurlarda uygulamanın baĢarı faktörlerinden faydalanarak yeni parkurların
da aynı mantıkla yapılması,
YürüyüĢ parkurlarının fuarlar, televizyon, dergi ve benzeri kaynaklarda tanıtılması, yerli ve
yabancı turizmi acenteleri ile görüĢme yapılarak tanıtılması,
Mevcut parkurlar üzerinde, manzara seyir noktalarında ilgili birimlerce (Kaymakamlıklar,
1. Bölge Müdürlüğü, Gençlik Hizmetleri ve Spor Ġl Müdürlüğü) seyir terasları yapılması,
Ġnsanlarımızın tabiata gezi amaçlı hafta içi ve hafta sonu yürüyecekleri rotaların Gençlik
Hizmetleri ve Spor Ġl Müdürlüğü tarafından meydana getirilmesi, bu parkurlarda tabiatı
tanıtıcı düzenlemelerin 1. Bölge Müdürlüğüne bağlı birimlerce yapılması,
Parkurlar üzerinde kiĢilerin satın alma ihtiyaçlarını gidermek üzere köylü vatandaĢlarımıza
öncelik vererek uygun yerlerde basit satıĢ noktalarının yapılmasının Kaymakamlıklarca
gerçekleĢtirilmesi, bunun kırsal kesimdeki vatandaĢlar için faydalı olacağı gibi rota
yürüyen/gezen insanlar için de ihtiyaçlarını karĢılama Ģansı verecektir,
Fırtına ve yağmur durumunda gezi gruplarının kaybolma ihtimali veya tehlike altında
olmaları durumunda kurtarma ekiplerinin alan kılavuzları ve jandarma iĢbirliği ile kurulması,
BaĢlangıçta hafta sonlarında yürüyüĢ baĢlangıcı ve bitiĢ noktaları ile Ģehir merkezine toplu
taĢıma sistemi kurulması,
Parkurlarda güvenliğin temini için özellikle tehlikeli rotalarda erken uyarı, alan kılavuzu vb.
hizmetlerin verilmesinin gerektiği, tehlike anında ne yapmaları gerektiği bilgilendirmelerine
yol boyunca yer verilmesi, (ilk yardım bilgileri panosu, ve telefon numaraları vb.),
YürüyüĢ parkurlarının detaylandırılması ve gerekli olan yerlerde, iĢaretlemelerin konulması,
Kırsal kalkınma maksadıyla, yöre insanının faaliyetlerden daha fazla pay alması için
uygulamaların geliĢtirilmesi, buna yönelik düzenlemelerin Ġl Kültür ve Turizm Müdürlüğü,
1. Bölge Müdürlüğü, Kaymakamlıklar ve diğer ilgili kuruluĢlarca yapılması.
140
5.1.2 KOCAELİ’DE BİNİCİLİK YAPILAN YERLER
Kartepe Ġlçesi, at binmek için son derece elveriĢli alanlara sahiptir. At haralarının çok olduğu
hipodrom, orman bölgesi, yaylalar ve Green Park Otel ile Cansu Alabalık Tesislerinde uzman
seyisler eĢliğinde at binilebilir. Gebze Ġlçesi Gaziler Dağı Mesire Yerinde de at biniciliği için
uygun bir alandır.
Her yol koĢulunun aracı olan ATV, dere, tepe, kum, çamur, yayla, dağ, bayır, çayır alanına
sahip Kartepe ilçesinde, orman içi ve Yanık
Parkuru - Örnekköy'de yapılabilmektedir.
Motokros için farklı parkurları barındıran
Kartepe
ilçesi,
eğlenmek
ve
motosiklet
aynı
kültürü
tutkunlarının
paylaĢmak
amacıyla bir araya gelmesi, konaklamalı
kamp
yapması
için bulunmaz
fırsatlar
sunmaktadır. Suadiye Eğreltidüzü Yaylası ve
Kuzu
Yayla'da
motokros
parkurları
bulunmaktadır.
Bölgede her yıl Mayıs ayının ilk haftasında Off-Road yarıĢları düzenlenmektedir. Off-Road
parkuru; Kartepe dağ yolu, Soğucak Yaylası dağ yolu ve MaĢukiye Özel Parkuru'dur.
141
4*4 arazi araçları ile genellikle arazi koĢulları zorlu ve doğal güzellikleri yüksek, keĢif ve
macera amaçlı safariler düzenlenmektedir. Bu bakımdan, mükemmel bir çeĢitlilik sunan
doğasıyla, jeep safari için eĢsiz imkanları barındıran Kartepe, ciddi rağbet görmektedir.
Doğanın
daha
olmayan
yerlere
derinlerine,
gidebilmek,
yolu
her
yerden rahatlıkla geçebilmek için,
gerekirse elde taĢınabilecek kadar
hafif olması nedeniyle de kısa sürede
çok yer gezebilmek, aynı zamanda
sürat yapıp kötü arazi koĢulları ile de
mücadele edebilmenin verdiği macera
duygusu için bisiklet vazgeçilmezdir.
Kartepe'nin tüm dağları, yürüyüĢ parkurları ve Kuzu Yayla Tabiat parkı bisiklet binicileri için
elveriĢli bir alana sahiptir.
Sapanca Gölü'nde, Kartepe Kürek Kulübü 2011 yazı itibari ile faaliyete girmiĢtir. Sapanca
Gölünde yılın her mevsimi idman yapılabilmektedir. Bölge resmi müsabakalar için
Türkiye'nin en uygun alanlarından bir tanesidir. Ayrıca Kürek Milli Takımı, Fenerbahçe
Kürek takımı ve birçok kulüp bölgede idmanlarını yapmaktadır. Böylelikle, kürek sporuna
gönül verenler için eĢsiz imkanlar oluĢmuĢtur.
142
5.1.3 KOCAELİ’DE FOTO SAFARİ YAPILAN YERLER
Kocaeli ili, fotoğraf severler için mükemmel bir çeĢitlilik sunan, her mevsimde birbirinden
güzel ıĢık kırılmalarıyla mükemmel kadraj imkânı veren, doğal güzellikleri ile vazgeçilmez
bir foto safari alanıdır. Profesyonel ya da amatör bir çok fotoğrafçı bireysel ya da grup olarak
özellikle; Ballıkayalar, BeĢkayalar, Sekapark, Pembekayalar, MaĢukiye, Kartepe, Demirciler
Köyü, EĢme ve Karamürsel dağ köylerine fotosafari gezileri düzenlemektedirler.
Ayrıca her yıl Kocaeli Üniversitesi Hereke Uzunyol MYO ve Körfez Belediyesi‟nin ortaklaĢa
yürüttüğü “ Hereke Erguvan Renkler Fotoğraf Safarisi Ve YarıĢması “ düzenlenmektedir.
5.1.4 KOCAELİ’DE OLTA BALIKÇILIĞI YAPILAN YERLER
Özellikle Kartepe ilçesindeki iç suların çok olması, balık çeĢitliliği ve popülasyonunun
yüksek olması sebebi ile bu bölgede amatör balık avcılığı oldukça yaygın bir Ģekilde
yapılmaktadır. Sakarya'nın ve Kocaeli'nin içme suyu havzası olan Sapanca Gölü, AkmeĢe
yolu üzerinde bulunan, halk dilinde Kirazoğlu ve Ketence Baraj Göletlerinin yanı sıra,
Derbent deresi ve Samanlı Dağı'ndan aĢağılara doğru akan berrak derelerinde, baĢta sazan
(aynalı ve pullu sazan), turna (oklama), yayın, tatlı su kefali, kızılkanat, gökkuĢağı alabalığı
ve doğal alabalık gibi birçok türü bir arada barındırmaktadır. Avcılıklarına gelince, sazan, tatlı
su kefali ve yayın balıkları genelde makaralı olta takımı (Ģamandıralı ya da iskandil dip oltası
Ģeklinde) gibi oltalara mısır (kuru, taze, haĢlanmıĢ, konserve), hamur, küspe, solucan ve
yemlik canlı balıklar takılarak avlanmaktadır. Buralardaki sularda, 15-16 kg.lık sazanların
143
tutulduğu görülmüĢ, hatta 30 kg. üzerinde trofe tabir edilen sazanların da olduğu
bilinmektedir. Son zamanlarda ülkemizde hızla geliĢen sportif (yakala-resimle-suya iade et)
balıkçılar bu trofelere oldukça ilgi göstermektedir. Yavrulama dönemi olduğu için 15 Mart 15 Haziran tarihlerinde avcılık yasaktır. Turna balığı avı oldukça zevklidir. 15 Aralık - 31
Mart Tarihlerinde yasak dönemin haricinde, avlanma boy limiti 40 cm altında ve günlük
avlanma limiti 10 adetten fazla olmamak Ģartıyla diğer zamanlar serbesttiravcılığı kaĢık,
rapala, suni yem ve etik olmakla birlikte canlı yemler kullanılarak yapılmaktadır. Bugüne
kadar 1 metre civarında turna balığı tutulduğu görülmüĢtür. Yayın balığı Sapanca Gölünde
olmakla birlikte, Derbent Deresi'nde görülmektedir. Yayın Balığı avı ise genelde canlı
yemlerle yapılmakta, çok büyük boyutları bulduğundan, olta takımlarının ve misinaların kalın
ve mukavemetli olması gerekmektedir. Yasak dönemi 15 Mart - 15 Haziran olup, boy limiti
90 cm ve avlanma limiti 1 adettir.
5.1.5 KOCAELİ’DE HAVA TURİZMİ YAPILAN YERLER
Kartepe Ġlçesi, Suadiye Eğreltidüzü Yaylası, Yamaç ParaĢütü yapmaya olanak sunmaktadır.
Burada yamaç ParaĢütü ile Kartepe'nin güzellikleri kuĢ bakıĢı izlenebilmektedir. Tesis
Kartepe Belediyesi tarafından gerekli düzenlemelerin tamamlanması için çalıĢmalarını devam
ettirmektedir.
144
5.1.6 KOCAELİ GOLF OYNANAN YERLER
Kartepe Ġlçesi içerisinde 1000 metrekarelik alana yapılmıĢ suni göleti, bir adet Fairway
Bunker, bir adet Deep Bunker, bir adet Scotch Bunker'ı, dört adet farklı mesafelerde Green'i
ile 250 dönümlük benzersiz Driving Range'inde, asırlık ağaçlarda yuvalanmıĢ kuĢların
cıvıltıları arasında, golf oynama ve öğrenme imkanıyla, bambaĢka bir dünyanın kapılarını
açmıĢtır."Kartepe Golf Academy" bünyesindeki 205 metre uzunluğunda, 22.000 metrekare
Driving Range'inde 15'i golf-mat'de, 5'i çimde olmak üzere 20 kiĢi aynı anda eğitim
alabilmektedir.240 metrekare practice putting ve chipping grende, practice bunkerlarda ders
alarak, antreman yaparak golf sahasına hazırlanılabilinir. Golf sporuna baĢlamak veya
geliĢtirmek isteyenler için deneyimli hocalar eĢliğinde çeĢitli golf ders programlarının
uygulandığı akademide, tekli ve çoklu ders paketleri ile golf sporuna baĢlanabilir ya da eksik
olduğu düĢünülen yönler geliĢtirilebilir.
5.1.7 KOCAELİ’DE SU KAYAĞI YAPILAN YERLER
Kartepe Ġlçesi, Uzuntarla Mevkiindeki, Sapanca Gölünde Kartepe Belediyesince hizmete
sunulan Kablolu Su Kayağı tesisi bulunmaktadır. Kablolu Su kayağı bir tekne tarafından
çekilerek yapılan su kayağı yerine özel tasarlanmıĢ çelik direklerden su üstüne 8-12 metre
yüksekliğe kurulu bir kablo hattı ile çalıĢmaktadır.
Saatteki hızı en az 20 km. en fazla 65 km/hız gidebilmektedir. Aynı anda 12 kiĢi
kayabilmektedir. Kablolu Su Kayağı 1-2 saat gibi kısa bir sürede öğrenilebilir. Slalom
145
yapılabildiği gibi; rampadan atlama, çıplak ayakla kayma ve günden güne popüler olan
wakeboord kayma ile dayanıklılık ve beceri kazanabilir. Dünyada 150 civarındaki Kablolu Su
Kayağı tesisi bulunmaktadır.
Gölkay Park; Ġzmit Belediyesi sınırları içinde yer alan Bıçkıdere Göletinde DSĠ ile
23.11.2009 tarihinde yapılan protokol esaslarına uygun olarak Kablolu Su Kayağı Tesisi
yapılmıĢtır.
Gölkaypark
projesi
kapsamında
gölet
etrafında
yürüyüĢ
yolundan
bisiklet
yoluna, çocuk oyun
alanından
alanına,
alanlarından
kondisyon
dinlenme
seyir
amfilerine, balık tutma
platformlarından yeĢil
alanlara, sosyal tesis binasından iskeleye kadar her türlü sosyal ve sportif ihtiyaçlar
düĢünülmüĢtür. Gölkaypark projesi kapsamında gölet etrafına yapılması planlanan yürüyüĢ
yolu ve bisiklet yolunun devamlılığını sağlayabilmek için tahliye havzası üzerinden geçmesi
gerekmektedir. Su tahliyesini engellemeden yol geçiĢini sağlamak amacıyla menfez
yapılmıĢtır. Bu komple projeyle tesisin çevreye ekolojik, ekonomik, sportif, ve sosyal bir
canlılık
kazandırması
amaçlanmaktadır.
Türkiye‟nin
doğal gölet üzerine kurulu ilk
kablolu su kayağı tesisi olma
unvanına sahip Gölkaypark bir
spor ve yaĢam merkezi olarak
kapılarını tüm dünyaya açmayı
hedeflemektedir.
Gölkaypark
16.09.2010-19.09.2010
tarihleri
arasında uluslararası bir gençlik
ve
spor
organizasyonuna
ev
sahipliği yaparak, ilimizi ve Türkiye'yi dünya gündemine taĢımayı baĢarmıĢtır.
146
5.1.8 KOCAELİ’DE KUŞ GÖZETLEME YAPILAN YERLER
Sapanca Gölü: Türkiye‟nin önemli kuĢ alanları arasında yer alan Sapanca Gölü,
bütünüyle tarım alanları, meyve bahçeleri ve büyük kavaklıklarla çevrilmiĢtir. Kıyılarda
küçük sazlık alanlar mevcuttur. 1995 ve 1996 sayımlarında önemli sayıda su kuĢu tespit
edilmiĢtir. Burada önemli türler arasında Macar ördeği, ElmabaĢ patka, Sakarmeke
bulunmaktadır.
Darıca Faruk Yalçın Hayvanat Bahçesi ve Botanik Parkı: Darıca Ġlçesi‟ndeki parkta kuĢ
gözetleme olanağı vardır. Ġstanbul‟a 38 km. mesafede bulunan Darıca KuĢ Cenneti ve
Temalı Parkı, kuĢ türleri
açısından
dünyada
benzeri olmayan bir park
haline
gelmiĢtir.
Hayvanat bahçesinde 350
çeĢit hayvan ve 250 nin
üzerinde
bitki
çeĢidi,
tropik merkez akvaryum,
botanik
çocuk
bahçeleri
oyun
ile
alanları
restuarantlar ile bir bütün
oluĢturmaktadır. KuĢ Cenneti eğitim, gezi ve günübirlik dinlenme amaçlı bir tesistir.
147
Ġzmit Körfezi Sulak Alanı: ÇalıĢması Türkiye‟nin önemli kuĢ alanları arasında yer alan
Ġzmit Körfezi Sulak alanı içerisinde yapılan çalıĢmada 157 tane kuĢ türü tespit edilmiĢtir.
Bunlardan bazıları : ġah kartalı, Karabatak, Küçük kuğudur.
5.1.9 KOCAELİ SAĞLIK TURİZM YAPILAN YERLER
Yeniköy Yazlık Ilıcası (Gölcük);
Kocaeli Gölcük ilçesinin 15 km. güneyinde Yeniköy‟de bulunan Yazlık Ilıcası denize 3 km.
uzaklıktadır. Bu ılıcanın suyu 40 C sıcaklıkta olup, cilt hastalıklarına iyi gelmektedir.
148
MaĢukiye ġifalı Suyu (Merkez);
Kocaeli MaĢukiye yakınlarında Kartepe eteklerinde bulunan MaĢukiye Ģifalı suyu fundalıklar
arasından çıkmakta olup, denizden 50 m. yüksekliktedir. Suyun sıcaklığı 20 C olup, cilt ve
mide hastalıklarına iyi gelmektedir. Aynı zamanda burada orman içerisinden çıkan derenin
oluĢturduğu çağlayanların çevresi piknik alanı olarak kullanılmaktadır
Soğuksu ġifalı Suyu ve Piknik Alanı (Merkez); Kocaeli Bahçecik beldesinde bulunan
Soğuksu ġifalı Suyu mide rahatsızlıklarına iyi gelmektedir. Ayrıca Ġzmit Körfezi‟ne hakim
olması nedeniyle de yörenin önemli bir piknik alanıdır.
5.1.10 KOCAELİ’DE KIŞ SPORU YAPILAN YERLER
Kartepe: Kocaeli sınırları içerisinde, MaĢukiye belde merkezine 16 kilometre mesafede
bulunan Kartepe, 347 hektarlık (yaklaĢık 3,5 milyon metrekare) bir kıĢ turizmi ve doğa
yürüyüĢü (trekking) alanıdır. Zirvesi deniz seviyesinden bin 650 metre yükseklikte olan bölge
Ġstanbul'a sadece 115
kilometre
mesafede
bulunmaktadır.
Meteorolojik verilere
göre,
kıĢ
kuzeybatı
aylarında
yönünden
esen ve Karadeniz‟i
aĢarak bölgeye yoğun
yağıĢ getiren karayel
rüzgarı,
Marmara
bölgesinde ilk olarak karĢılaĢtığı Kartepe‟ye de yoğun kar yağıĢı bırakmakta ve bu bölgeyi kıĢ
turizmi açısından cazip bir merkez haline getirmektedir.
Kasım ortalarında baĢlayan kar, Nisan sonuna kadar ortalama 1,5-3 metreyi bulmaktadır.
Kocaeli, Bursa ve Sakarya gibi ülkenin en çok sanayileĢmiĢ yörelerinin merkezinde yer alan
Kartepe, Ġstanbul‟a yakınlığı, kıĢın kayak sporları ve yazın da golf, atçılık ve trekking gibi
sporların yapılabilir olmasıyla daha da cazip hale gelmektedir.
149
Kartepe'deki yayla ve uygun doğal ortamlarda, baĢta izciler olmak üzere çeĢitli dernek ve
kuruluĢlar yaz kampları düzenlemektedir. Ayrıca otel alanı içinde bulunan 4 adet futbol
sahası, çeĢitli spor kulüplerinin lig maçlarına Kartepe'de oksijen depolayarak hazırlanmalarına
imkan sağlıyor. Samanlı Dağları‟nın en yüksek noktası olan Kartepe, Kocaeli‟nin su ihtiyacını
sağlayan bir depo olması açısından da önemli bir değerdir.
5.2 KOCAELI İLİNDE DOĞA TURIZMINE YÖNELIK PROJELER
Ġlimiz, bugüne kadar daha çok sanayi kenti olarak tanımlanmıĢ, bu anlamda var olan turizm
potansiyeli ile de gündeme gelmiĢtir. Oysaki fiziki özellikleri Kocaeli‟yi her türlü turizm
hareketi için uygun kılmaktadır. 3000 yıllık bir tarihi olan ilimizin, tarihi değerleri yanında
çevresinde bulunan doğal güzellikleri, denizi, alıĢveriĢ merkezleri, temalı parklarıyla ve
dünyanın önemli yollarının kavĢak noktası olması nedeniyle, zengin bir potansiyele sahiptir.
Büyük ölçüde iĢ ve istihdam yaratmak açısından, bacasız sanayi dediğimiz ve en kazançlı
sektör olan turizm yatırımlarından pay almak üzere, turizme elveriĢli bütün imkanlar
kullanılarak her türlü yatırımların yapılması yönünde büyük çabalar sarfedilmektedir.

Kartepe‟de yapılan turistik tesisler ve kayak merkezi Ġlimiz turizmine ivme
kazandırmıĢtır.

Kocaeli BüyükĢehir Belediye BaĢkanlığı Kocaeli sınırlarında 102 adet yürüyüĢ parkuru
belirlemiĢtir. Yuvacık BeĢkayalar Tabiat Parkı, Kartepe, Balıklayalar Vadisi vb.trakking
güzergâhları yapılan tanıtım ve etkinliklerle tanıtılmakta olup özellikle Ġstanbul‟dan
gelen gruplar ağırlanmaktadır.
150

Kocaeli BüyükĢehir Belediyesi ve Karsat Su Altı DalıĢ Derneği iĢbirliği ile Karamürsel
sahilinde vapur batırılarak su altı dalıĢ eğitimi verilmesi planlanmakta olup projesi
hazırlanmıĢtır. Bu proje ile hem vapur batırılan yer su altı dalıĢ için eğitim yeri hem de
bölgede yaĢayan balıklar için üreme ve yaĢama alanı olacaktır. Böylelikle su altı dalıĢ
turizminin geliĢimine katkı sağlanacaktır.

Kartepe Belediye BaĢkanlığı önderliğinde Kartepe Ġlçesi'nde Ketenciler Köyü, Türkiye'de
kurulan ekolojik köylerden biri olma yolunda ilerlemektedir. Belediye'nin uygulamaya
koyduğu Eko Köy Projesi ile ekolojik turizmin geliĢmesine katkı sağlayacak ve Bölge
halkına yeni bir gelir kapısı da oluĢturacaktır. Ekolojik köy projesi; Ġnsanların doğa ile iç
içe yaĢayabileceği, stresli kent ortamından uzaklaĢıp huzurlu bir yaĢamın ve kendi
ihtiyaçlarını topraktan karĢılayabilmektedir. Kartepe Belediyesi, Ketenciler Köy
Muhtarlığı ve köy halkının desteği Ekolojik Sağlıklı YaĢam Köyü Ketenciler Projesi'ne
bu yıl hayata geçirmiĢtir.
Ketenciler Köyü

Suadiye Tabiat Parkı (Eğreltidüzü mevkii) "Sürdürülebilir Kültür ve Doğa Turizmi
Projesi" kapsamında Samanlı Dağları içinde yer alan eĢsiz doğa güzelliği, temiz havası
ile 1100 metre rakımlı alanda bulunmaktadır. Kartepe merkeze 11 kilometre mesafededir.
The Green Park Otel‟in bulunduğu yerden Arslanbey Suadiye yönüne doğru yaklaĢık 5
km mesafe bulunur. Mesire alanında piknik masaları, çocuk oyun grupları, salıncaklar,
toplam 1600 metrelik yürüyüĢ yolları, motokros pisti, futbol ve voleybol sahaları, seyir
terası bulunmaktadır. Bu alanda her yıl temmuz ayında Kartepe Belediyesince geleneksel
hale gelen Kartepe Yayla ġenlikleri ve Uçurtma yarıĢmaları düzenlenmektedir. Yaylada
dağ çileği, kivi ve elma yetiĢmektedir.
151
1
0
Canyoning/kanyon yürüyüşü (C)
X
X
Dağ bisikletçiliği (DB)
X
X
Denizel değerler (DS)
X
X
Kandıra İlçesi
1
Karamürsel İlçesi
24
Gölcük İlçesi
Dilovası İlçesi
17
Başiskele İlçesi
Çayırova İlçesi
29
Körfez İlçesi
Darıca İlçesi
Değerler toplamı
Derince İlçesi
Aktivite/değer
Gebze İlçesi
İLÇELERİNİN ÖNE ÇIKAN DOĞA TURİZMİ DEĞERLERİ
İzmit İlçesi
VE
Kartepe İlçesi
5.3 KOCAELİ İLİ
MATRİSİ
6
8
12
12
4
13
X
X
X
Dağ-yayla gezisi imkanı ( DG)
X
X
X
X
Peyzaj güzelliği/fotosafari (PF)
X
X
X
X
Yaylada konaklama/kamping
(YK)
X
X
X
Düzenlenmiş doğa gezisi
rotası(DGR)
X
X
X
Tabiata uyumlu kırsal miras
gezisi(KMG)
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
Pansiyonculuk(P)
X
X
Kır havasında şehir
merkezleri(KHŞM)
X
Aktif yaylacılık(AY)
X
X
Sportif olta balıkçılığı
imkanı(SOB)
X
X
Milli park vb sahalar(MP)
X
X
Milli park vb. nde
konaklama(MPK)
X
Kış sporları potansiyeli(KSP)
X
Aktif kış sporları merkezi(KSM)
X
Estetik şelale bulunan yerler(EŞ)
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
152
Estetik göl/baraj olan
yerler(EGB)
X
X
X
Botanik gezilerine uygun
saha(BOG)
X
X
X
X
X
X
X
Yabana hayatı geliştirme
sahası(YHGS)
Garantili yaban hayatı
gözlemi(GYHG)
X
X
X
X
X
X
Sualtı Yaşamı Gözleme İmkanı
(SAG)
X
Ormanaltı florası tanıma gezi
imkanı(Mantar ve benzeri dahil)
(FGİ)
X
X
Köy Pazarları(Orman
meyvelerinden reçel marmelat,
kurutulmuş meyve satılması
kaydıyla) (KP)
Çayır şeklinde gruplanmış dağ
çiçekleri gezisi (görselliği yüksek
olacak) (DÇG)
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
Dokusu bozulmamış kırsal miras
gezisi (köyler) (KMG)
Yayla gezisi imkanı (Ya)
X
X
Bakir Küçük Koylar (BKK)
Endemik Bitkilerin Gözlemi
(EBG)
X
X
X
X
X
X
X
Tarihi eserler, sit alanı (Ts)
Şelale görme imkanı (Ş)
X
Peyzaj değeri yüksek
yerler,fotoğrafik yerler (P)
X
Motorlu gezi imkanı (M)
X
Jeolojik ve jeomorfolojik
değerler (Jm)
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
Kanyon görme imkanı (Cn)
X
X
Botanik gezisi imkanı (Bt)
X
X
Bakir orman gezisi (Bo)
X
Atla geziye uygun (At)
X
X
X
X
X
X
X
X
X
153
Kocaeli’nin Doğa Turizmi Açısından Öne Çıkan Ġlçeleri;
Kartepe Ġlçesi (Kuzuyayla Tabiat Parkı, Suadiye Tabiat Parkı, Sapanca Gölü, Golf alanları,
KıĢ Turizm Alanları)
Gebze Ġlçesi (Ballıkayalar Tabiat Parkı, Darıca Faruk Yalçın Hayvanat Bahçesi, Eskihisar
Sahili)
Ġzmit (Merkez) Ġlçe, (Ġzmit Körfezi Sulak Alanı, Yaylaları, Göletleri)
BaĢiskele Ġlçesi (BeĢkayalar Tabiat Parkı, Kanyon, Yaylaları)
Kocaeli Doğa Turizmi Öne Çıkan Ġlçeleri
154
6-SEÇKİN VE YÜKSEK DEĞER TAŞIYAN (X)YILDIZ ALANLARIN
DEĞERLENDİRİLMESİ
VE
POTANSİYELİNİ
GELİŞTİRME
İMKANLARININ ORTAYA KONULMASINA İLİŞKİN ANALİZLER
6.1 BALLIKAYALAR TABİAT PARKI
6.1.1 GENEL BİLGİLER
Ballıkayalar Tabiat Parkı sahip olduğu jeomorfolojik, biyolojik, jeolojik peyzaj ve
rekreasyonel kaynak değerleri açısından korunması ve gelecek kuĢaklara aktarılması amacı ile
6 Eylül 1995 tarih ve 22396 sayılı Resmi Gazete‟de yayınlanan 21 Temmuz 1995 tarihli
Bakanlar Kurulu Kararı ile Tabiat Parkı ilan edilmiĢtir.
Ülke ve dünya ölçeğindeki birçok sanayi kuruluĢunun ve Organize Sanayi Bölgesi‟nin yanı
sıra bu kuruluĢ ve bölgelerle iliĢki halindeki çeĢitli bilim ve araĢtırma merkezlerinin bir arada
bulunduğu Ġstanbul –Kocaeli arasındaki
endüstri ve sanayi koridorunun odak noktası
niteliğindeki Gebze ilçesinin ortasındaki Tabiat Parkı Gebze kent merkezinin 12 km kuzey
doğusundadır. Güneyinde TavĢanlı Köyü ,doğusunda Demirciler ve Köseler köyleri
kuzeyinde Denizli köyü ile Mollafeneri bucağı ,batısında ise Pelitli köyü bulunmaktadır.
Özellikle güney kesiminde faaliyette olan Organize Sanayi Bölgeleri olmak üzere sahayı
havzası ile birlikte çevreleyen imalat, gıda,taĢ-toprak sanayi tesisleri ve depolama alanları göz
önüne alındığında Tabiat Parkı tüm bu faaliyetlerin ortasında adete bir vaha, doğanın bir
soluklanma alanı olarak algılanmaktadır.
155
UlaĢım;Ballıkayalar Tabiat Parkı karayolu ulaĢımı bakımından oldukça elveriĢli bir konuma
sahiptir. Türkiye‟nin en önemli ana arterlerinden olan D100 karayolu ile E 80 TEM otoyolu
proje alanının yaklaĢık 4 km güneyinden geçmektedir. D100 karayolundan TavĢanlı
Sapağı‟ndan ,E 80 TEM otoyolundan ise Dilovası 2 Ayrımı‟ndan kuzeye yönelip ,TavĢanlı
Köyü nün içinden geçerek Tabiat Parkı‟na ulaĢmak mümkündür.
Ġklimi; Yarı nemli olarak nitelendirilen ve kıĢ ayları ağırlıkta olan yöre iklimi yayvan ve sert
yapraklı odunsu bitki formlarının geliĢimi için uygun olanaklar sağlamaktadır. Maki ve
yalancı maki olarak adlandırılan bitki örtüsü formları görülmektedir.
Tabiat Parkının Jeolojik
Açıdan Değerlendirmesi; Tabiat alanında en ilginç jeolojik
yapılanma Ballıkayalar vadisi boyunca yer almaktadır. Vadinin derin kanyon tipi geliĢimi
,hemen hemen kuzey-güney yönlü bir uzanım gösterir. Bu kesimin uzunluğu yaklaĢık 1.5-2.0
km kadardır. Vadi tabanını ve vadi yamaçlarında karstik geliĢimin tipik örnekleri
görülmektedir.
Ballıkayalar vadi tabanında , menba mansab arasındaki kot farkı nedeniyle oluĢan hızlı akım
küçük çağlayanlar ,tabanda
küçük göllenmeli dev kazanları oluĢturmuĢtur. Yamaçlarda
çıplak karst özelliği görülür.
156
YağıĢ ve yüzey akıntıları etkisi ile ,yarıklı karst Ģekilleri ve erime olukları yaygın olarak
geliĢmiĢtir. Ballıkayalar Vadisi ;uzunluğu 1.5 km geniĢliği 40-80 m arasında değiĢen kanyon
görünümlü kireç taĢlarının erimesi sonucu geliĢen özgün yer Ģekilleri ile karstik dar ve derin
kazılmıĢ bir „Boğaz‟ dır.
Tabiat Parkının Hidrojeolojik Yapı Açıdan Değerlendirmesi
Alanın kuzeyindeki akarsular doğudan kuzeyden ve batıdan çeĢitli kollar alarak Ayvalık
Deresi, kuzeyde Aren Deresi ,kuzeybatıda Kılıç Deresi adı altında Üçdere Mevkiinde bir
araya gelir. Bu birleĢme noktası alanın önemli noktalarından birisidir.
BirleĢmeden sonra Deli Dere adını alan ana kol güneye doğru akarken doğudan Değirmendere
ile birleĢerek önce Gürgen Dere ,daha sonra Boğaz baĢlangıcında Ballıkayalar Deresi adını
alır ve Boğaz vadinin içinden geçerek TavĢanlı Dere adıyla Ġzmit Körfezi‟nde Dilovası‟nın
batısından Marmara Denizi‟ne dökülür.
Ballıkayalar deresin yıllık akımlarının aylara
dağılımı ,bölgedeki diğere derelere göre daha homojen bir değere sahiptir.
Florası
Tabiat Parkı‟nın florası, Avrupa-Sibirya ve Akdeniz elemanlarının ilginç bir karıĢımını
yansıtmaktadır. Söz konusu tabiat parkında 79 familya ya ait 315 cins ve bu cinslere toplam
531 takson tespit edilmiĢtir. Bu taksonlarda 109‟u (%20,5)Akdeniz fitocoğrafya bölgesinin
,44‟ü (%8,3 ) Doğu Akdeniz
fitocoğrafya bölgesinin, 58‟i (%10,9) Avrupa-Sibirya
fitocoğrafya Bölgesinin ,5‟i (%0,9) Ġran-Turan fitocoğrafya bölgesinin ve 3‟ü (0,6)
ise
Öksin elementidir. Geri kalan 312 takson (58,8) ise çok bölgeli yada herhangi bir
fitocoğrafya bölgesine ait değildir. Burada 10 tane endemik tür tespit edilmiĢtir.
157
Tabiat Parkı içerisinde en geniĢ alana yayılmıĢ olan, baĢta mazı meĢesi olmak üzere Macar
meĢesi ve kermes meĢeleri ,diğer yapraklı tür ağaçcık ve çalılarla birlikte alanı kaplamaktadır
meĢe yanında gürgen, kestane, akçaağaç, diĢbudak, ıhlamur, meĢe, porsuk, sarıçam, göknar,
kızılağaç, söğüt, çınar ağaç türleri bulunmaktadır.
Faunası
Atmaca ,alaca
karga , hüthüt ,tarla kuĢu ,bülbül kuĢu ,keklik,sülün populasyonunu
oluĢturmaktadır. Çakal ,tiki ,tavĢan,domuz,köstebeğe,yaban domuzu ve geyiğe tabiat parkı
içerisinde rastlanılmıĢtır.
Peyzaj Özellikleri
Ballıkayalar Tabiat Parkı değiĢik noktalarda farklı peyzaj özellikleri göstermektedir.
Bunlardan ana kaynak değeri niteliğindeki ,park alanın güneyinde yer alan Ballıkayalar vadisi
derin kanyon tipi özellik gösterir. Kanyon duvarları ile birlikte,vadi içindeki akarsuyun
kireçtaĢlarını eritmesi ve aĢındırması sonucunda oluĢan oyuklar, kovuklar, dev kazanları ile
bunları çevreleyen doğal bitki örtüsü tabiat parkının en önemli doğal peyzaj değerleridir.
158
Sosyal Etkinlikler
Ballıkaya Vadisi dağcılık sporu açısından hem yapısı hem
de yoğun insan yerleĢiminin bulunduğu bölgelere yakınlığı
nedeniyle dağcılık sporu açısından çok büyük değer
taĢımaktadır.
Sağlam
kireçtaĢından
oluĢan
duvarları
sayesinde ve Marmara Bölgesi‟nin en önemli kaya tırmanıĢı
bölge olma özelliğine sahiptir. 100‟e yakın kaya tırmanıĢı
rotası ile gerçek bir kaya tırmanıĢı merkezidir. Birçok
sporcu ilk kaya tırmanıĢı deneyimini burada ki kaya
bloklarında yapmıĢtır
Ballıkayalar kanyonu 12 ay boyunca keyifli tırmanıĢ imkanı
verilebilen , halen Türkiye‟deki tek yer olma özelliğine
sahiptir. Vadinin genel olarak kuzey-güney yönü ,günün her saati en azından bazı yamaçların
gölgede kalmasını ,bir bölümününde güneĢ almasını sağlamaktadır. Yaz aylarında esen serin
vadi rüzgarları ,bunaltıcı günlerde dahi tırmanıĢ ortamı yaratmaktadır. KıĢ aylarında da
ılıman iklim sayesinde yağmurun yağmadığı hergün tırmanıĢ yapılabilmektedir.
Dağcılık kulüplerinin dağcılık ön eğitimi amaçlı kullandıkları Ballıkayaların ,Türkiye‟de ilk
kez dağcılıktan bağımsız bir tırmanıĢ disiplininin oluĢup geliĢmesine de zemin sağladığı,
bunda vadinin kireç taĢı olması nedeni ile çok sağlam olmayan ,yer yer çok çürük bölümler
içeren kayalık yüzeylerinde yapılan boltlama çalıĢmasının önemli yeri olduğu ifade
edilmektedir.
6.1.2 BALLIKAYALAR TABİAT PARKININ DOĞA TURİZMİ POTANSİYELİNİN ÖNE
ÇIKTIĞI VE SUNDUĞU AKTİVİTELER;
Doğa Gezisi
Kanyonculuk
Kaya Tırmanıcılığı
Yaban Hayatı Gözlemciliği
YürüyüĢ ve Sırt Çantalı Geziler
Doğa Eğitim Programları
Botanik Turizmi
Yerli Turistler
Enteresan Peyzajlara geziler (jeoturizm),
159
6.1.3 BALLIKAYLAR TABİAT PARKI’NIN EKOTURİZM YÖNETİMİ AMAÇLARI
Yüksek kalitede küçük ölçekli hizmetler, Ziyaretçilere iyi bilgi ve açıklamalar içeren, iyi
yönetilen doğa turizmi
birlikleri oluĢturmak ve bu birliklerin kırsal kesimden oluĢmasını
sağlamak
Nitelikli Alan Kılavuzları yetiĢtirmek,
Nitelikli konaklama yerlerinin yapılmasını sağlamak
Güzergahlar YürüyüĢ parkurları oluĢturma ve bunlar hakkında bilgilendirme ve ulaĢım planı
oluĢturma
UlaĢım:Ġl merkezi ile bağlantılı ulaĢım ağının olması. ;
6.1.4 BALLIKAYALAR TABİAT PARKININ 7 DOĞA TURİZM FIRSATI;

Ġstanbul,Ankara, Bursa gibi büyük illere yakın olması ve ulaĢım ağının olması

Ballıkayalar Tabiat parkında kaya tırmanıcılığının 12 ay boyunca yapılması

Birçok sayıda kaya tırmanıĢ rotasının olması

Doğa Turizmine olan ilginin artması

UlaĢımının kolaylığı

Planlamada bir sınırın olmaması

Tur operatörlerinin alana karĢı müspet yaklaĢmaları,
160
6.1.5 BALLIKAYALAR TABİAT PARKI’NIN
DOĞATURİZM POTANSİYELİNİN
YÜKSEK OLDUĞU BÖLGELERDE DOĞA TURİZMİ POTANSİYELİNİ DAHA DA
GELİŞTİRMEK İÇİN PLANLANAN HUSUSLAR;

Ġdare – ziyaretçi ve tanıtım merkezleri , konferans salonları ,

Ġnsanların doğa ile iç içe olacakları toprakla uğraĢacakları hobi bahçeleri,

12 ay boyunca dağcılık yapma imkanı veren tabiat parkında dağcılık eğitim merkezi ,

Çocukların güzel vakit geçirmelerini sağlamak amacıyla çocuk oyun alanları,

Yöresel ürünlerin piknik ,spor veya diğer aktiviteler için gelen ziyaretçilere sunulması
ve satıĢının yapılarak ekonomik katkı sağlamak amacıyla ahĢap mahalli ürünler satıĢ
üniteleri ,

Kanyonlar boyunca yürüyüĢ amaçlı parkur ,

Doğa ile bütünleĢecek ahĢap köprüler,

Motorlu taĢıt araçlarının alan içerisine geliĢigüzel park etmelerini ve doğal bitki
örtüsüne zarar vermelerini önlemek amacıyla otopark ,

159 rakımlı tepede Tabiat Parkına gelen kiĢilerin ailece kalabilecekleri bungalov
yapımı,

Ballıkayalar Tabiat Parkı‟na gelen kiĢilerin gece konaklama yapmalarını sağlamak için
çadır ünitelerini ve karavan ünitelerini içeren, içinde karavan
otoparkı bulunan
organize kamp alanı,

Ziyaretçilerin alanın doğal yapısını ve özelliklerini tanımalarını sağlıyacak gerekli
malzeme ve ekipman sağlanarak alan içinde ve giriĢindeki uygun yerlerde tabelalar
aracılığıyla sergilenmesi yanı sıra, alanın potansiyel ziyaretçiler tarafından da
tanınmasını sağlıyacak, alan dıĢı tanıtım çalıĢmaları
161
Doğal Kaynakların Potansiyeli
1
Kaynak adı
2
3
4
5
Açıklama
Var
X
Ormanlar
Peyzaj değeri, ekolojik değer
Göller
X
Nehirler
Yaylalar
x
Mağaralar
Yaban hayatı
x
Memeliler
x
KuĢlar
x
Kelebekler
Ġklim
x
Peyzaj dokusu
x
Kanyonlar
x
ÇeĢitlilik öne çıkar
Peyzaj değeri,
1-5 arası değerlendirme Ģekli;
1)Ġ nsanlar sahayı özelikle bu kaynak için ziyaret ederler, çekirdek üründür,
2) Kaynak alanı ziyaretçiler tarafından mutlaka ziyaret edilir,
3) Alanda kaynağın olması ziyaretçi deneyimine katkı sağlar,
4) Herhangi bir farklı Ģey sunmaz,
5) Turizm için ilginç değil
162
Ballıkayalar Tabiat Parkının Turizm Talebi Değerleri Tablosu
Halihazırda ki ziyaretçi sayısı
YaklaĢık olarak 4000 kiĢi gelmektedir.
Para harcama
Yeme-içme
Bireysel gezginler: % 15
EĢler: % 20
Ziyaretçi profili
Aileler: % 40
Tur grupları(tanıdık ve benzer talepteki kiĢilerin bir
araya gelmesi Ģeklinde): %15
Diğerleri: % 10
1- Doğa Gezileri,
2- Kanyonculuk-Canyoning,
GeliĢlerinin ilk 5 sebebi
3- Adrenalin Gezileri(Kaya tırmanıcılığı)
4- Yaban Hayatı (fauna gezileri),
5- Doğa Eğitimi Programları
Kıyaslanabileceği saha
UlaĢılabilirlik Analizi
Sahanın
Uluslararası Orta derecede yakın; 3 saat (2-4 saat arasında)
Havaalanına Yakınlığı
Alana UlaĢım
Özel taĢıt
(x )
Toplu taĢıma ( x )
Diğerleri
(Bisiklet,
Ziyaretçinin
genel
ulaĢım
kanaati:
(x )
motosiklet, Kolay ulaĢılabilir
yürüyüĢ, atlı vb.)
UlaĢım için problemler: Yok
163
Altyapı Analizi
Yetersiz
Yeterli
Ġyi
Açıklama
TaĢımacılık ağı
X
Yerel ağ(toprak, asfalt)
X
Yeterli
Anayollara bağlantı
X
Yeterli
Yerel genel taĢımacılık
X
Programlar
Ücretler
x
Ring patikaları
ĠĢaret levhaları
Genel
yer
X
iĢaret X
Yapılıyor
Yapılıyor
levhaları
Bilgi panoları
Araçlar
için
X
park X
Yapılıyor
Düzenleniyor
kapasitesi
Bilgi alma ve tercüme X
kolaylıkları
Restoran sayısı
X
Günübirlik
alan
içinde bir tane var
164
Yeme-içme, konaklama analizi
Restoranların durumu
Kategori
Sayısı
Açıklama
1
Günübirlik alan içinde
10
Yakın ilçesinde
Turistik
Yerel
Yemek standartları
Yüksek standartlı yemek sunanlar:5
Yeterli ve yöresel standartta yemek sunanlar: 3
Kötü standartta yemek sunanlar:3
Barınma imkanları
Oteller
Kategori
KuruluĢ
Yatak sayısı
(iyi-kötü-orta)
sayısı
Ġyi
2
144
Orta
2
120
Hosteller (Misafirhaneler)
Yatak&kahvaltı oteli
Rota üstü kulübeler
Bungalov tarzı
Kamp alanı
Orta
Diğerleri: Pansiyon
165
Sahanın kendine has seçkin ve diğer önemli özellikleri;
Var - yok
Sunduğu değerlerden
Tek – eĢsiz olanlar Var
Neler?
Derin Kanyon tipi yapı
var mı?
Biraz farklı ama
Kanyon
duvarları
değerli olanlar
birlikte,
vadi
ile
içindeki
akarsuyun kireçtaĢlarını
eritmesi ve aĢındırması
sonucunda
oluĢan
oyuklar, kovuklar, dev
kazanları
ile
bunları
çevreleyen doğal bitki
örtüsü
Diğer
ili
yerlere
çeken
Ġstanbul, Bolu
benzer
turistik
olanlar
gibi
yerlere
yakınlığı
bulunmaktadır.
Alan
turist
döngüsüne
ziyaret Evet - Hayır
Evet
Ġstanbul ve Bolu Turistik
girecek
illere yakın olması ve Ġl
turistlerin
içerisinde Eskihisar sahili
ilgisini çekecek diğer
ve Darıca Faruk Yalçın
alanlara yakın mı?
Hayvanat
Ģekilde
Bahçesi
ve
Botanik Parkına yakın
olması.
Alandaki
varlıklar
yabanıl Bayrak türler
1.
2.
Var
10 tür
Diğer ilginç yaban
hayatı(fauna)
Kelebekler
Endemik bitkiler
166
Tatmin edici yaban hayatı izleme imkanı;
Tatmin edici yaban
hayatı izleme imkanı
Garanti edilen türler var
mı?
Genellikle rastlanma
ihtimali
ġans veya mevsime bağlı
olanlar
Memeliler
KuĢlar
x
X
Açıklama
Yaban domuzu,
keklik
Kirpi, Köstebek ,
x
X
tavĢan, domuz,
karga
Karaca, geyik
x
X
,leylek
Alanda bulunan tesisler
Sahadaki tesisler
Yetersiz
Rekreasyonel tesisler
x
Spor tesisleri
x
Diğerleri
x
Yeterli
Ġyi
Durum
Açıklaması
Uzun Devreli
GeliĢme Planına
göre yapılması
planlanıyor
167
TaĢıma Kapasitesi Analizi
Ballıkayalar Tabiat Parkı ve Çevresinde yaĢayan paydaĢ ve ilgi grupları ile yapılan birebir
görüĢmeler, yönetici gözlemleri neticesinde aĢağıdaki veri grupları elde edilmiĢtir.
Sosyal ve ekonomik taĢıma kapasitesi Değerlendirme Ģekli: 1- Tamamen Sağlanabiliyor, 2Olanak Sağlanıyor, 3-Veri Yok, 4-Çoğunlukla Sağlanamıyor 5-Hiç Sağlanamıyor
Göstergeler
1
Tüm ilgi grupları turizmden elde edilen gelirden eĢit pay
alırlar
Tüm ilgi grupları turizm geliĢimine oranlı bir miktar para
yatırımı yapabilir
Yerel ekonomi için turizm faydaları açıktır
Turizm geliĢimiyle ilgili paydaĢların ihtiyaç, istek ve
önerileri ele alınıyor
Tüm ilgi gruplarına önem veriliyor
Ġlgi gruplarının birbiriyle olan iliĢkileri iyi
Beraber çalıĢmanın önemi biliniyor
Ġyi bir iĢbirliği içindeler
Belirli kararların alınma amacı saklanmıyor
Yerel ilgi grupları karar almada söz sahibi
Bölgesel ilgi grupları karar almada söz sahibi
Diğer sektörlerde turizm geliĢimine fayda sağlıyor
Turizm kırsal ekonomiye destek veriyor
Geleneksel faaliyetler ve üretim türleri turizm geliĢiminden
sonra geliĢme gösterdi
Turizm geliĢimi istihdamı artırma beklentilerini karĢılıyor
Yerel halk, özellikle gençler için yeni iĢ imkanı ortaya çıktı
Kendi turizm iĢini kurmak isteyenlere yeterli destek
veriliyor
Turizm iĢi kurmak için eğitim ve öğretim veriliyor
Planlı turizm uygulaması yapılıyor
Yerel köyler ve kamusal alanın özelliği turizmden sonra
zarar görmemiĢtir.
Turizm temel olarak yerel mal ve hizmetlerden faydalanır
Bölgemizi ziyaret eden turist sayısı yeterlidir
Turizm kültürel mirasın devamına yardımcı oluyor
Turizm endüstriyel mirasın sürdürülmesi için yardımcı
oluyor
Turizm geliĢimi peyzaj dokusuna zarar vermiyor
Turizm doğanın korunmasına yardımcı oluyor
Turizm kültürel manzaranın korunmasına yardımcı oluyor
Turizm hayat kalitesini arttırıyor
2
3
4
5
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
168
Sosyal ve Ekonomik TaĢıma Kapasitesi Verilerini Değerlendirme Sonuçları;
1- Ballıkayalar Tabiat Parkı‟nın sosyal ve ekonomik taĢıma kapasitesi yönünden bir problem
yaĢamamaktadır.
2- Ekonomik kaynak ayrılmalı, kaynakların turizm geliĢimi için yerinde kullanımı sağlanmalıdır
3 - Turizm sosyal hayat için müspet etkiler yapmıĢ, kültür ve tabiatın korunmasına imkan
sağlanmıĢtır.
Ekolojik taĢıma kapasitesinin etkileri
Ballıkayalar Tabiat Parkı’nın ekolojik taĢıma kapasitesinin değerlendirilmesi;
Ekolojik taĢıma kapasitesi analizi
Faaliyet
Kamping&piknik
Genel etkiler
Müspet/menfi
Koruna
n alan
üzerind
eki etki
Menfi
Katı
atıklar
Etki
Kabul
edilebilir
Kabul
edile
mez
Kabul edilebilir
ancak;
Dağcılık, trekking Müspet
x
Belli yerlere uyarı
levhaları koymak ve
kılavuz eĢliğinde
yapılmalı.
Yeme-içme
Müspet
x
Seçenek arttırılabilir.
Doğa yürüyüĢü
Müspet
x
Kanyoning
Müspet
x
Müspet
x
Kılavuz eĢliğinde
olabilir.
Müspet
x
Kılavuz eĢliğinde
olabilir.
Yaban hayatı
gözlemi
Bilimsel geziler
YürüyüĢ parkurunda
yapılmalıdır.
Kılavız eĢliğinde
olabilir .
1- Ballıkayalar Tabiat Parkı‟nda özellikle katı atık sorunu görülmektedir.
2- Kanyonlara ve dağ gezilerinde tehlikeli durumları gösteren levhalar olmalı, kılavuz eĢliğinde
gidilmeli ve kurtarma timi her an hazır beklemelidir.
3- Müspet olarak ele alınan faaliyetler taĢım kapasitesinin altında olduğundan artırılması ve
izlenmesi alakalı tedbirler alınacaktır
169
Ġzlemeye esas olan Ekolojik Göstergeler aĢağıdaki Ģekilde incelenmelidir.
1- Tamamen doğru, 2- Genel olarak doğru, 3- Veri yok, 4- Çoğunlukla yanlıĢ, 5- Hiç yok
Ekolojik göstergeler
1
Bitkiler turizm artıĢından etkilenmemektir
x
YürüyüĢ yollarından yürümeyen turistler bitkilere çok zarar veriyor
2
3
x
x
Turizm geliĢimi sebebi ile balık miktarı azalmıĢtır
Korunan alanın yer altı suları içme suyu olarak kullanılabilir
Turistler yaban hayatı için rahatsız edici bir faktördür
Turizmden dolayı flora ve faunada ölümler artmıĢtır
5
x
Turizmden dolayı daha fazla toprak erozyonu meydana gelmektedir
Korunan alanın suları gözle görünür Ģekilde kirlenmektedir
4
x
x
x
x
Ekolojik TaĢıma Kapasitesi Verilerini Değerlendirme Sonuçları;
1- BiyoçeĢitliliğin gelen ziyaretçilerden çok fazla etkilenmediği,
2-
Patika dıĢına çıkan ziyaretçilerin olduğu, bunların zararlara sebep olabileceği, uyarı,
iĢaretlemeler ve alan kılavuzu sistemi ile bunların çözülebileceği,
170
Fiziki/idari TaĢıma Kapasitesi Ġncelemesi ve Değerlendirmesi;
(1-Akıcı,yeterli 2- Ġyi 3- Fena değil 4- Kötü 5- Çok kötü)
Fiziki/idari taĢıma kapasitesi
Yer
Altyapı
Kapasite
1
2
3
Korunan alana giriĢ yolları
x
Korunan alandaki yol ağı
x
Korunan alan içindeki
toplu taĢıma araçları
Park giriĢi
Park yeri imkanları
Bilgi imkanları
Park etme
x
AkıĢ
x
Yer sayısı
x
Biletleme
x
Yönlendirme
x
ĠĢaret levhaları
x
Yetkililer
x
Ziyaretçi merkezi
x
Basılı ve görsel materyal
Yiyecek içecek temini
Tedarik
Ticaret
Seçenekler
x
x
x
Tuvaletler
x
Atıkların toplanması
x
Patika ağı
Yeterlilik durumu
Yaban hayatı izleme
noktaları
Sayısı ve uygunluğu
5
x
Ofisler
Kolaylık tesisleri
4
x
Seçenekler
Paket doğa turları
Aktiviteler
Bisiklet kiralama
Araç kiralama
At-katır kiralama
Yeterli sayıda
x
ÇalıĢanlar
Donanımlı
x
171
Fiziki/idari taĢıma kapasitesi yönünden yapılan değerlendirme;
1- Ġdaremiz personel yönünden yeterli donanıma sahip değildir, takviye edilmelidir,
2- Tabela, bilgi panosu, ikaz vb. iĢaretlemeler lüzumludur,
3- Personelin donanımı arttırılmalıdır.
4- Alan kılavuzlarının alanda bulunması bilgi ihtiyacını çözecektir.
5- Paket turlarının olması ve araç kiralama Tabiat Parkına olan ilgiyi arttıracaktır.
6- Personelin bilgi donanımı arttırılmalıdır.
Psikolojik TaĢıma Kapasitesi; ile alakalı değerlendirmede ise kayda değer herhangi bir problem
yaĢanmadığı görülmektedir
Taşıma kapasitesinin tüm yönleri ile incelenmesini müteakip genel değerlendirmesi şu şekilde
yapılabilir;
1- TaĢıma kapasitesine ulaĢılmamıĢtır, ekosistem ve korunan alan turizmden kısa vadede zarar
görecek durumda değildir,
2- Toplumun Tabiat Parkı üzerindeki bazı beklentileri turizm artıĢı ile karĢılanabilirken bazı
beklentiler yapılamaz özelliktedir.
6.2 KUZUYAYLA TABİAT PARKI
6.2.1 GENEL BİLGİLER
Kuzuyayla Mesire Yeri ülkemizin ulusal ve uluslar arası düzeyde öneme sahip müstesna
köĢelerinin korunarak sürdürebilirliğin sağlanması, bu sahalarımıza olan farklı kullanım
taleplerinin kontrolü ve planlı bir Ģekilde karĢılanması ve buraların koruma-kulllanma dengesi
düzeltilerek gelecek nesillere milli miras bırakılması amacı ile 11.07.2011 tarih ve 903 sayılı
Bakanlar Kurulu Oluru ile Tabiat Parkı olarak ilan edilmiĢtir.
172
Coğrafi Konum
Kuzuyayla Tabiat Parkı, coğrafi olarak Kocaeli Ġli, Kartepe Ġlçesi sınırları dahilinde MaĢukiye
ve Derbent Beldeleri sınırları içinde, 1602 rakımlı Kartepe‟nin bitiĢiğinde Marmara Körfezi
ve Sapanca gölünü gören kuzey batısında bulunmaktadır.
UlaĢım Ağındaki Yeri
Tabiat Parkı Kartepe‟de kurulmuĢ olup doğal hayatın bütün güzelliklerini taĢımaktadır.
Ġstanbul, Adapazarı, Bursa illeri gibi nüfus yoğunluğunun fazla olduğu yerleĢim alanlarına
yakındır ve ulaĢım kolaylığı mevcuttur. Ġzmit Ġli merkezine ve Ġzmit Ġli merkezinden geçen
Ġzmit-Adapazarı, Ġzmit-Yalova karayollarına 25 km mesafede bulunmaktadır. Alan Ġzmit
merkez ilçeye 27 km, Gölcük ilçesine 44 km, Adapazarı iline 72 km, Yalova iline 77 km ve
Ġstanbul iline 130 km mesafede bulunmaktadır.
Ġklimi
Bu bölgede yazları sıcak ve az rutubetli kıĢları yağmurlu ve serin geçer. Ilıman bir iklim
vardır. Ġlkbahar ve sonbaharda bol yağmur alır. KıĢın karlıdır. Tenebbüt mevsimi mayıs
baĢından kasım ayının sonuna kadar 7 ay sürer.
Florası
Burada ağaç, ağaççık ve otsu bitkilerde oluĢan vejatasyon sayısı fazladır. Yörede; karaçam,
göknar kayın, meĢe, gürgen, akçaağaç, kestane, çınar, eğrelti, defne, orman sarmaĢığı, ayı
üzüm, böğürtlen türü flora bulunmaktadır. DüĢük rakımlı yerlerde kestane ve meĢe türleri
karıĢım yapmaktadır. Çoğunlukla saf kayın ormanı mevcuttur.
173
Faunası
Atmaca, alaca karga, tarla kuĢu, bülbül kuĢu,keklik,sülün popülasyonunu oluĢturmaktadır.
Çakal, tiki, tavĢan, köstebeğe,kızıl geyiğe ,yaban domuzuna
tabiat parkı içerisinde
rastlanılmıĢtır.
Peyzaj Özellikleri
Çam, kayın, ıhlamur ağaçları ve rengarenk çiçeklerle çevrilmiĢ Kuzuyaylası‟na gelindiğinde
temiz havanın ve vahĢi doğanın birbiriyle kaynaĢtığı görülür. Konaklama alanına ve Ģehir
merkezine yakınlığı ile turizm açısından değerli bir potansiyele sahiptir. Sessizliği ve tertemiz
orman havasının yanısıra eĢsiz Ġzmit Körfezi ve Sapanca Gölü manzarasına sahiptir.
174
6.2.2 KUZUYAYLA TABİAT PARKI’NIN
ÇIKTIĞI VE SUNDUĞU AKTİVİTELER









DOĞA TURİZMİ POTANSİYELİNİN ÖNE
Doğa Gezisi
Yaban Hayatı Gözlemciliği
YürüyüĢ ve Sırt Çantalı Geziler
Doğa Eğitim Programları
Botanik Turizmi
Yerli Turistler
KıĢ sporları
Bakir Orman Gezileri
Fotosafariler
6.2.3 KUZUYAYLA TABİAT PARKI’NIN EKOTURİZM YÖNETİMİ AMAÇLARI:
Yüksek kalitede küçük ölçekli hizmetler, ziyaretçilere iyi bilgi ve açıklamalar içeren, iyi
yönetilen doğa turizmi birlikleri oluĢturmak ve bu birliklerin kırsal kesimden oluĢmasını
sağlamak,
Nitelikli Alan Kılavuzları yetiĢtirmek,
Nitelikli konaklama yerlerinin yapılmasını sağlamak,
Güzergahlar, yürüyüĢ parkurları oluĢturma, bunlar hakkında bilgilendirme ve ulaĢım planı
oluĢturma,
UlaĢım, il merkezi ile bağlantılı ulaĢım ağının olması.
6.2.4 KUZUYAYLA TABİAT PARKI’NIN 8 DOĞA TURİZM FIRSATI;

Ġstanbul, Ankara, Bursa gibi büyük illere yakın olması ve ulaĢım ağının olması,

KıĢ sporlarının yapıldığı Kartepe‟de olması ve yakınında Green Park otelin yer alması,

Golf sahasına yakın olması,

Su kayağı yapılan ve kuĢ gözetleme yeri olan Sapanca Gölü‟ne yakın olması ve
Sapanca Gölü‟nü kuĢ bakıĢı görmesi,

Doğa Turizmine olan ilginin artması,

UlaĢımının kolaylığı,

Planlamada bir sınırın olmaması,

Tur operatörlerinin alana karĢı müspet yaklaĢmaları.
175
6.2.5 KUZUYAYLA TABİAT PARKI’NIN DOĞA TURİZM POTANSİYELİNİN YÜKSEK
OLDUĞU BÖLGELERDE DOĞA TURİZMİ POTANSİYELİNİ DAHA DA GELİŞTİRMEK
İÇİN AŞAĞIDAKİ HUSUSLAR PLANLANMAKTADIR;

KıĢın karın keyfini çıkartabilmek, kayak yapmaya olanak vermek için kayak pistleri,

Kuzuyayla‟nın manzarasını tepeden izlemek için telesiyej sistemi,

Buraya gelenlerin rahatça piknik yapmalarını sağlamak ve Tabiat Parkının doğal
ekosistemini korumak amacıyla piknik masaları,

Piknik yapmak maksadıyla ve doğal alana zarar vermeyi önlemek amacıyla ahĢap
malzeme ile yapılmıĢ kameriyeler,

Sportif ihtiyaçları gidermek için futbol sahası basketbol sahası, voleybol sahası ve tenis
sahası,

Spor alanlarına hizmet vermek üzere içerisinde soyunma odası, wc, duĢ bulunduran spor
alanı destek binası,

Kuzuyayla'ya gelen kiĢilerin gece konaklama yapmalarını sağlamak için çadır ünitelerini
ve karavan ünitelerini içeren içinde karavan otoparkı bulunan organize kamp alanı,

Tabiat Parkına gelen kiĢilerin ailece kalabilecekleri bungalov yapımı,

Spor alanlarının etrafında yürüyüĢ ve bisiklet amaçlı parkur,

Doğa ile bütünleĢecek ahĢap köprüler,

Motorlu taĢıt araçlarının alan içerisine geliĢigüzel park etmelerini ve doğal bitki
örtüsüne zarar vermelerini önlemek amacıyla otopark ,

Çocukların güzel vakit geçirmelerini sağlamak amacıyla çocuk oyun alanları,

Ġzmit Körfezini ve Sapanca Gölü‟nü en iyi Ģekilde görebilmek ve temiz havayı en iyi
Ģekilde solumak için burada seyir terası,

Ġnsanların güzel vakit geçirebileceği doğaya uyumlu olacak bir Ģekilde, doğal
malzemenin özellikle de ahĢap yoğunlukla kullanımı ile fonksiyonluğunun yanı sıra
estetik görünümlü bir kır gazinosu,

Yöresel ürünlerin piknik, spor veya diğer aktiviteler için gelen ziyaretçilere sunulması ve
satıĢının yapılarak ekonomik katkı sağlamak amacıyla
ahĢap mahalli ürünler satıĢ
üniteleri,

Ziyaretçilerin alanın doğal yapısını ve özelliklerini tanımalarını sağlayacak gerekli
malzeme ve ekipman sağlanarak alan içinde ve giriĢindeki uygun yerlerde tabelalar
aracılığıyla sergilenmesi yanı sıra, alanın potansiyel ziyaretçiler tarafından da
tanınmasını sağlayacak alan dıĢı tanıtım çalıĢmaları planlanmaktadır.
176
Doğal Kaynakların Potansiyeli
1
Kaynak adı
2
3
4
5
Açıklama
Var
Dağlar
x
Ormanlar
Peyzaj, Jeomorfoloji
x
Mağaralar
Peyzaj değeri, ekolojik değer
x
Yaban hayatı
x
Memeliler
x
KuĢlar
x
Kelebekler
x
Ġklim
x
Peyzaj dokusu
x
ÇeĢitlilik öne çıkar
1-5 arası değerlendirme şekli;
1)Ġ nsanlar sahayı özelikle bu kaynak için ziyaret ederler, çekirdek üründür,
2) Kaynak alanı ziyaretçiler tarafından mutlaka ziyaret edilir,
3) Alanda kaynağın olması ziyaretçi deneyimine katkı sağlar,
4) Herhangi bir farklı Ģey sunmaz,
5) Turizm için ilginç değil
177
Kuzuyayla Tabiat Parkının Turizm Talebi Değerleri Tablosu
Halihazırda ki ziyaretçi sayısı
Yıllık ortalama 5000 kiĢi ziyaret etmektedir
Para harcama
Yeme-içme
Ziyaretçi profili
Bireysel gezginler: % 15
EĢler: % 20
Aileler: % 40
Tur grupları(tanıdık ve benzer talepteki kiĢilerin bir
araya gelmesi Ģeklinde): %15
Diğerleri: % 10
GeliĢlerinin ilk 5 sebebi
Rekreasyon (kıĢ sporları)
YürüyüĢ
Manzara seyir (Nadir)
Yaban hayatı gözlemi (Nadir)
Botanik gezileri (Nadir)
Kıyaslanabileceği saha
UlaĢılabilirlik Analizi
Sahanın
Uluslararası Orta derecede yakın; 3 saat (2-4 saat arasında)
Havaalanına Yakınlığı
Alana UlaĢım
Özel taĢıt
(x )
Toplu taĢıma ( x )
Diğerleri
(Bisiklet,
Ziyaretçinin
genel
ulaĢım
kanaati:
(x )
motosiklet, Özel taĢıt ile kolay ulaĢılabilir,
yürüyüĢ, atlı vb.)
toplu taĢıma ile zor.
UlaĢım için problemler: Yok
178
Altyapı Analizi
Yetersiz
Yeterli
Ġyi
Açıklama
TaĢımacılık ağı
X
Bazı bölgelerde yeterli
Yerel ağ(toprak, asfalt)
X
Bazı bölgelerde yeterli
Anayollara bağlantı
X
Yeterli
Yerel genel taĢımacılık
X
Yeterli
Programlar
X
Yeterli değil
Ücretler
X
Ring patikaları
X
ĠĢaret levhaları
X
Var, yenileri yapılıyor
Yapılıyor,
yer
yer
tamam
Genel
yer
iĢaret
X
Yapılıyor
levhaları
Bilgi panoları
Araçlar
için
X
park
X
Bilgi alma ve tercüme
X
Yapılıyor
Düzenleniyor
kapasitesi
Yeterli değil
kolaylıkları
Restoran sayısı
X
En yakın Kartepe
ilçesinde var.
179
Yeme-içme, konaklama analizi
Restoranların durumu
Kategori
Sayısı
Açıklama
Turistik
6
Kartepe Alabalık Tesisi
Yerel
24
Kartepe ilçesindeki tüm
restoranlar
Yemek standartları
Yüksek standartlı yemek sunanlar:6
Yeterli ve yöresel standartta yemek sunanlar:14
Kötü standartta yemek sunanlar:10
Barınma imkanları
Oteller
Kategori
KuruluĢ
(iyi-kötü-orta)
sayısı
Ġyi
1
Yatak sayısı
648
Hosteller (Misafirhaneler)
Yatak&kahvaltı oteli
Rota üstü kulübeler
Bungalov tarzı
Kamp alanı
Orta
DiğerleriPansiyon
180
Sahanın kendine has seçkin ve diğer önemli özellikleri;
Var - yok
Sunduğu değerlerden
Tek – eĢsiz olanlar
Neler?
-
var mı?
Biraz farklı ama
Deniz ve göl manzaralı
değerli olanlar
birkaç dağdan biri olup
ayrı bir güzellik taĢıyan
Kartepe de bulunan ve
Körfeze hakim, geniĢ bir
perspektifle
seyir
manzarası
imkanına
sahip.
Diğer
ili
yerlere
çeken
Ġstanbul, Yalova, Bursa,
benzer
Sakarya illlerine yakın
olanlar
Alan
turist
döngüsüne
Ģekilde
ziyaret Evet - Hayır
girecek
uzaklıkta bulunmaktadır.
Evet
Kartepe
kıĢ
yapılan
yere,
sporları
golf
turistlerin
sahasına, su kayağı ve
ilgisini çekecek diğer
kuĢ gözetleme imkanı
alanlara yakın mı?
olan Sapanca Gölü‟ne
yakındır.
Alandaki
varlıklar
yabanıl Bayrak türler
Diğer ilginç yaban
Ayı, Kızıl Geyik
hayatı(fauna)
Kelebekler
Endemik bitkiler,
181
Tatmin edici yaban hayatı izleme imkanı;
Tatmin edici yaban hayatı Memeliler
KuĢlar
Açıklama
x
Tilki,
izleme imkanı
Garanti edilen türler var x
mı?
Genellikle
Köstebek,
Domuz Karga
rastlanma x
x
Çakal,
ihtimali
Atmaca,
Tarla kuĢu
ġans veya mevsime bağlı x
x
olanlar
Alanda bulunan tesisler
Kırkahvesi
Günübirlik
alan
içinde
bulunmaktadır.
Sahadaki tesisler
Yetersiz
Rekreasyonel tesisler
x
Spor tesisleri
x
Diğerleri
x
Yeterli
Ġyi
Durum Açıklaması
Uzun
Devreli
GeliĢme
Planına
göre
yapılması
planlanıyor
182
TaĢıma Kapasitesi Analizi
Kuzuyayla
Tabiat Parkı ve Çevresinde yaĢayan paydaĢ ve ilgi grupları ile yapılan birebir
görüĢmeler, yönetici gözlemleri neticesinde aĢağıdaki veri grupları elde edilmiĢtir
Sosyal ve ekonomik taĢıma kapasitesi Değerlendirme Ģekli:
1- Tamamen Sağlanabiliyor, 2-Olanak Sağlanıyor, 3-Veri
Sağlanamıyor 5-Hiç Sağlanamıyor
Göstergeler
1
Tüm ilgi grupları turizmden elde edilen gelirden eĢit pay
alırlar
Tüm ilgi grupları turizm geliĢimine oranlı bir miktar para
yatırımı yapabilir
Yerel ekonomi için turizm faydaları açıktır
Turizm geliĢimiyle ilgili paydaĢların ihtiyaç, istek ve
önerileri ele alınıyor
Tüm ilgi gruplarına önem veriliyor
Ġlgi gruplarının birbiriyle olan iliĢkileri iyi
Beraber çalıĢmanın önemi biliniyor
Ġyi bir iĢbirliği içindeler
Belirli kararların alınma amacı saklanmıyor
Yerel ilgi grupları karar almada söz sahibi
Bölgesel ilgi grupları karar almada söz sahibi
Diğer sektörlerde turizm geliĢimine fayda sağlıyor
Turizm kırsal ekonomiye destek veriyor
Geleneksel faaliyetler ve üretim türleri turizm geliĢiminden
sonra geliĢme gösterdi
Turizm geliĢimi istihdamı artırma beklentilerini karĢılıyor
Yerel halk, özellikle gençler için yeni iĢ imkanı ortaya çıktı
Kendi turizm iĢini kurmak isteyenlere yeterli destek
veriliyor
Turizm iĢi kurmak için eğitim ve öğretim veriliyor
Planlı turizm uygulaması yapılıyor
Yerel köyler ve kamusal alanın özelliği turizmden sonra
zarar görmemiĢtir.
Turizm temel olarak yerel mal ve hizmetlerden faydalanır
Bölgemizi ziyaret eden turist sayısı yeterlidir
Turizm kültürel mirasın devamına yardımcı oluyor
Turizm endüstriyel mirasın sürdürülmesi için yardımcı
oluyor
Turizm geliĢimi peyzaj dokusuna zarar vermiyor
Turizm doğanın korunmasına yardımcı oluyor
Turizm kültürel manzaranın korunmasına yardımcı oluyor
Turizm hayat kalitesini arttırıyor
x
Yok,
2
4-Çoğunlukla
3
4
5
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
183
Sosyal ve Ekonomik TaĢıma Kapasitesi Verilerini Değerlendirme Sonuçları;
1- Kuzuyayla Tabiat Parkı‟nın sosyal ve ekonomik taĢıma kapasitesi yönünden bir problem
yaĢanmamaktadır.
2- Ekonomik kaynak ayrılmalı, kaynakların turizm geliĢimi için yerinde kullanımı
sağlanmalıdır.
3 - Turizm sosyal hayat için müspet etkiler yapmıĢ, tabiatın korunmasına imkan sağlanmıĢtır.
Kuzuyayla Tabiat Parkı’nın ekolojik taĢıma kapasitesinin değerlendirilmesi
Ekolojik taĢıma kapasitesi analizi
Faaliyet
Genel etkiler
Korunan
Müspet/menfi
alan
Etki
üzerindeki
Kabul
Kabul
Kabul
etki
edilebilir
edilemez
edilebilir
ancak;
Katı Atıklar
Kamping&piknik
Menfi
x
Müspet
Yeme-içme
arttırılabilir
x
Doğa yürüyüĢü
Seçenek
Müspet
YürüyüĢ
parkurunda
yapılmalıdır.
Yaban
x
hayatı
gözlemi
Müspet
Kılavuz
eĢliğinde
olabilir.
x
Bilimsel geziler
Müspet
Kılavuz
eĢliğinde
olabilir.
184
1- Kuzuyayla Tabiat Parkı‟nda özellikle katı atık sorunu görülmektedir.
2- Müspet olarak ele alınan faaliyetler taĢım kapasitesinin altında olduğundan artırılması ve
izlenmesi alakalı tedbirler alınacaktır.
Ġzlemeye esas olan Ekolojik Göstergeler aĢağıdaki Ģekilde incelenmelidir.
1-Tamamen doğru, 2- Genel olarak doğru, 3- Veri yok, 4- Çoğunlukla yanlıĢ, 5- Hiç yok
Ekolojik taĢıma kapasitesinin etkileri;
Ekolojik göstergeler
1
Bitkiler turizm artıĢından etkilenmemektir
x
YürüyüĢ yollarından yürümeyen turistler bitkilere çok zarar veriyor
2
3
4
5
x
Turizmden dolayı daha fazla toprak erozyonu meydana gelmektedir
x
Korunan alanın suları gözle görünür Ģekilde kirlenmektedir
Turizm geliĢimi sebebi ile balık miktarı azalmıĢtır
Korunan alanın yer altı suları içme suyu olarak kullanılabilir
x
x
Turistler yaban hayatı için rahatsız edici bir faktördür
Turizmden dolayı flora ve faunada ölümler artmıĢtır
x
x
Ekolojik TaĢıma Kapasitesi Verilerini Değerlendirme Sonuçları;
1- BiyoçeĢitliliğin gelen ziyaretçilerden çok fazla etkilenmediği,
2- Patika dıĢına çıkan ziyaretçilerin olduğu, bunların zararlara sebep olabileceği, uyarı,
iĢaretlemeler ve alan kılavuzu sistemi ile bunların çözülebileceği
185
Fiziki/idari TaĢıma Kapasitesi Ġncelemesi ve Değerlendirmesi;
(1-Akıcı, yeterli 2- Ġyi 3- Fena değil 4- Kötü 5- Çok kötü)
Fiziki/idari taĢıma kapasitesi
Yer
Altyapı
Park giriĢi
Park yeri imkanları
Bilgi imkanları
Kapasite
1
2
3
Korunan alana giriĢ yolları
Korunan alandaki yol ağı
Korunan alan içindeki toplu
taĢıma araçları
Park etme
x
x
AkıĢ
x
Yer sayısı
x
Biletleme
Yönlendirme
ĠĢaret levhaları
Yetkililer
x
x
x
Yiyecek içecek temini
Ticaret
Kolaylık tesisleri
x
x
x
x
x
x
Tuvaletler
x
Atıkların toplanması
x
Patika ağı
Yeterlilik durumu
Yaban hayatı izleme
noktaları
Sayısı ve uygunluğu
5
x
Ziyaretçi merkezi
Ofisler
Basılı ve görsel materyal
Tedarik
Seçenekler
4
x
Seçenekler
Paket doğa turları
Aktiviteler
Bisiklet kiralama
Araç kiralama
At-katır kiralama
Yeterli sayıda
x
ÇalıĢanlar
Donanımlı
x
186
Fiziki/idari taĢıma kapasitesi yönünden yapılan değerlendirme;

Ġdaremiz personel yönünden yeterli donanıma sahip değildir, takviye edilmelidir.

Tabela, bilgi panosu, ikaz vb. iĢaretlemeler lüzumludur.

Personelin donanımı arttırılmalıdır.

Alan kılavuzlarının alanda bulunması bilgi ihtiyacını çözecektir.

Paket turlarının olması ve araç kiralama Tabiat Parkına olan ilgiyi arttıracaktır.
Psikolojik TaĢıma Kapasitesi; ile alakalı değerlendirmede ise kayda değer herhangi bir
problem yaĢanmadığı görülmektedir.
TaĢıma kapasitesinin tüm yönleri ile incelenmesini müteakip genel değerlendirmesi
1- TaĢıma kapasitesine ulaĢılmamıĢtır, ekosistem ve korunan alan turizmden kısa vadede
zarar görecek durumda değildir,
2- Toplumun Tabiat Parkı üzerindeki bazı beklentileri turizm artıĢı ile karĢılanabilirken
bazı beklentiler yapılamaz özelliktedir.
7. KOCAELİ İLİ VE İLÇELERİNİN KIYAS YÖNTEMİ İLE KISA
DEĞERLENDİRMESİ
KarĢılaĢtırma yöntemi, kapsam dahilindeki unsurun benzerleri ve rakipleri ile arasındaki farkı
görmesi ve daha ilerlemesine itici güç olması amaç edinilerek verimliliği arttırma yöntemidir.
KarĢılıklı bilgi alıĢveriĢi olarak değerlendirilen bu yöntemde, kopyalama değil, kendi
ürünlerimize yönelik ilham almak, uyarlamak hedeftir. Gelecek eğilimlerini Ģimdiden görüp,
müĢterinin isteklerini Ģimdiden karĢılamaya hazırlıklı olmayı gerektirir.
KarĢılaĢtırma yapılan ilçenin/ilin baĢarılı olduğu hususta takip ettiği yolun ilçede/ilde
alınabilirliği araĢtırılmalıdır.
187
Kıyas yöntemi ile doğa turizmi potansiyeli yüksek olan bazı ilçelerin değerlendirilmesi
Kocaeli Ġli
Ġlçe
Kıyaslanan
Ġl/Ġlçe
Kıyaslama
sebebi
Örnek alınacak deneyim
Kartepe
Bursa
KıĢ sporları
Bursa Uludağ KıĢ sporlarının ve kıĢ
turizminin en öne çıktığı yer
konumundadır.
Gebze
Fethiye
Kaya tırmanıĢı,
Fethiye Faralya kaya tırmanıĢlarının
yapıldığı önemli yerlerden biridir.
Ġzmit
Akçakoca
Ġklim ve doğa yapısı
Akçakoca
deniz ve orman
kültürünün birarada olduğu bir
yerdir.
Sonraki bölümde verilecek doğa turizmi stratejilerinde yapılan detaylı karĢılaĢtırmaların
sonuçlarına göre stratejik faaliyetler oluĢturulacaktır.
8. KOCAELİ İLİ SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ STRATEJİLERİ
8.1. GELIŞME STRATEJILERI
Strateji 1. Doğa turizmi potansiyel alanları olarak iĢaret edilen bölgelerde detaylı çalıĢma
yapılarak doğa turizmi konulu tematik Tabiat Parklarının, Milli Parkların ilan edilmesi
çalıĢmalarını yapmak,
Strateji 2.Av turizmini geliĢtirmek amacıyla devlet avlaklarının sayısını arttırmak ve avcı
derneklerinin doğa turizmi konusunda bilinç düzeyinin arttırılması,
Strateji 3. Korunan alanlarda doğa turizmini içine alan model planlar geliĢtirmek,
Strateji 4. Yaban Hayatı (Fauna) Gözlemciliği yapılabilecek alanların tanıtımının yapılması,
yerel yönetimler, üniversiteler ve ilgili kuruluĢlar ile koordinasyonun sağlanarak Yaban
Hayatı (Fauna) Gözlemciliğini geliĢtirecek projelerin yapılmasını sağlamak,
188
Strateji 5.Kurumda doğa turizmi konusunda bir birim oluĢturularak gerekli eğitim ve bilgi
desteğini sağlamak,
Strateji 6.Yerel halka yönelik bilinçlendirme toplantıları organize etmek. Pilot bölge ve köy
seçimleriyle örnek uygulamalar yaparak bu uygulamaları diğer yörelere yaymak,
Strateji 7. Doğa turizmi yatırım projelerine uygulanmak için teĢviklerin sağlanması ile
Kocaeli‟nde turizm sektöründe yatırımların arttırılması”
Strateji 8.Sürdürülebilir doğa turizmi ürünlerinin, yerel çevre, toplum ve yöre
kültürüyle uyum içinde iĢlenmesi,
Strateji 9.Yüksek potansiyele sahip ilçelerede yerel kalkınmada turizmin güçlü bir
araç olarak öne çıkarılması,
Strateji 10.Doğa turizminde seçeneklerin arttırılması ve geliĢimi için projelerin
hazırlanması.
8.2. PAZARLAMA STRATEJISI
Strateji 1. Ġlgili yerel ve ulusal televizyon kanallarında yılda en az iki defa doğa turizmi
konusunda söyleĢi yapmak,
Strateji 2. Doğa turizmi ile ilgili paydaĢların koordinasyonla sempozyum hazırlanması,
Strateji 3.Özellikle doğa harikası olan korunan alanları gerekli önlemleri alarak ve ziyarete
uygun biçimde düzenleyerek tur Ģirketlerine tanıtımının yapılması.
8.3.ZIYARETÇI YÖNETIMI STRATEJISI
Strateji 1. Koruma ilkeleri ve ziyaretçi yönetim kriterlerinin yaygınlaĢtırılması, bunun
yanında müĢteri beklentilerine de dayalı sürdürülebilir ziyaretçi yönetiminin sağlanması.
189
8.4.İZLEME VE DEĞERLENDIRME STRATEJISI (TURIZMIN ETKILERININ VE
SÜRDÜRÜLEBILIRLIĞIN IZLENMESI);
Strateji 1. Doğa turizmi alanları ile ilgili bir veri tabanı oluĢturarak web üzerinden paylaĢmak
KAPASĠTE GELĠġTĠRME
Amaç: ilgili paydaĢların turizm(ekoturizm) açısından kapasitelerini geliĢtirmek
1
Yapacak kiĢi ve
kuruluĢlar
ĠĢbirliği
ortakları
2
Doğa Turizm
eğitim
kurslarının
açılması
2
Doğa
Koruma
Eğiticileri
YetiĢtirmek
2
Avcı
derneklerinin
Doğa Turizmi
konusunda
bilinçlendirm
ek
2
3
4
3
Yerel halka yönelik
doğa
turizm
konusunda kurslar
açmak. Pilot bölge
ve köy seçimleriyle
örnek uygulamalar
yaparak
bu
uygulamaları diğer
yörelere yaymak.
Bu konuda plan
süresince 20 kurs
açılarak 400 kiĢinin
eğitilmesi
sağlanacak.
Doğa eğitimi için
görev
alacak
eğitimcilerin
eğitilmesi,
plan
dönemi içinde 30
adet eğitici eğitmek,
Orman ve Su
ĠĢleri Müdürlüğü
Belediyeler,
muhtarlıklar
Doğa Turizn
Dernekleri
2
0
1
4
Tema Vakfı
Doğa
Dernekleri
2
0
1
4
Avcı
derneği
üyelerine yılda en az
bir
kez
doğa
bilincinin
artırılmasına yönelik
eğitimler vermek.
Ekoturistler
için
rotaların yer aldığı
Haritaların
haritaların
oluĢturulması
oluĢturulması
ve
basımı
Üniversiteler
,
Orman ve Su
ĠĢleri Müdürlüğü
Orman ve Su
ĠĢleri Müdürlüğü,
Üniversiteler
TUBĠTAK,
Doğa
Denekleri
2
0
1
4
Üniversiteler, Ġl
Tarım Müdürlüğü,
Orman ve Su
ĠĢleri Müdürlüğü
Muhtarlıklar,
Belediyeler
2
0
1
4
Göstergeler
Açıklama
Öncelik
Eylem no
Eylem
BaĢlangıç tarihi
2013
2014
2015
2017
2019
2021
2023
Bütçesi ve Finans
kaynağı
Süresi
190
Koceli genelindeki
alanlara
yönelik
tamamı
yöre
halkından
olmak
üzere
plan
döneminde 40 adet
Alan
Klavuzu
yetiĢtirilmesi
Hedef birlikteliği için
ilgi
gruplarının
worshoplarla,
toplantılarla
hedeflere
yönlendirilmesi,
hedef birliğinin
sağlanması 11 yıl
boyunca,her yıl 1
workshop
düzenlenecektir.
5
1
Rehber
eğitimi
6
1
Ġlgi
gruplarının
eğitimi
Su
Ġl
tarım
Müdürlğü,Orman
ve Su ĠĢleri
Müdürlüğü,
Ġl
Kültür
Turizm
Müdürlüğü
TEMA
,Üniversiteler
2
0
1
4
Belediyeler
2
0
1
4
Dernekler
2
0
1
4
1
Üniversitelerl
e iĢbirliği
,Orman ve Su
ĠĢleri Müdürlüğü,
1
Yerel
profesyonel
av klavuzu
eğitimi
Av
turizmine
profesyonel
yaklaĢım
sağlanacaktır.
Orman ve Su
ĠĢleri Müdürlüğü,
Dernekler
2
0
1
4
3
Yabancı
eğitimi
Yabancı
ziyaretçilerle iletiĢim
sağlanacaktır.
Orman ve Su
ĠĢleri Müdürlüğü,
Üniversiteler,
Dil
Kursları,Dern
ekler
2
0
1
4
Dağ, kanyon ve
mağara kurtarma
Timlerinin kurulması
sonucunda
ziyaretçilerin
güvenliği
sağlanacaktır.
Orman ve Su
ĠĢleri Müdürlüğü,
AFAD(Afet ve Acil
Durum Yönetimi
BaĢkanlığı)
Kaymakamlıklar
8
1
0
ve
Her türlü faaliyetin
planlanma,
geliĢtirme
ve
uygulama
safhalarında Kocaeli
içinde
ve
yakınındaki
üniversitelerden
bilimsel
destek
alınması için iĢbirliği
yapılacaktır,
7
9
Orman
ĠĢleri
1
Kurtarma
Timlerinin
kurulması
dil
2
0
1
4
191
FĠZĠKSEL ALTYAPININ OLUġTURULMASI
Amaç; altyapıyı güçlendirmek veya geliĢtirmek,
1
Ġl
Turizm
Müdürlüğü,
Orman ve Su ĠĢleri
Müdürlüğü,ĠĢletm
eciler
1
Çevre ġehircilik Ġl
Müdürlüğü
Patika
düzenlemeleri
(trekking yol
ağı oluĢturma
ve
düzenleme)
Trekking güzergahı
olarak tespiti edilen
tüm
sahalarda
patika düzenlemeleri
ve her türlü tanıtıcı,
bilgilendirici
elemanların yapımı
ve yerine konması
2017 yılına kadar
tamamlanacaktır.
1
Orman ve Su ĠĢleri
Müdürlüğü,
Kaymakamlıklar
Dernekler
Orman ve Su ĠĢleri
Müdürlüğü
,ĠĢletmeciler
Dernekler,
Belediyeler,
Muhtarlıklar
Orman ve Su ĠĢleri
Müdürlüğü
,ĠĢletmeciler
Dernekler
14
2
Ziyaretçi
merkezleri
kurulması
Ziyaretçi
merkezi
vizyonunun
katılımcılıkla
oluĢturulması, favori
Korunan alanlarda
ziyaretçi
merkezlerinin
kurulması
için
çalıĢmalara
baĢlanacaktır.
15
2
Organize
kamp alanı
kurmak
Korunan alanlarda
kamp karavan yeri
kurmak
Göstergeler
Alan
düzenleme
Kamping alanlarının
ve
günübirlik
alanların
düzenlenmesi,
D)
ve
md
2013
2014
2015
2017
2019
2021
2023
Bütçesi ve Finans kaynağı
Dernekler(
Çevre
ġehircilik
(ÇġM)
BaĢlangıç tarihi
Muhtarlıklar(M)
belediyeler,(B) Ġl
özel idaresi (ĠÖĠ)
…………
Atık yönetimi
Katı
atıkların
yönetimi konusunda,
vahĢi
depolama
yapılması
engellenecektir.
2014
ĠĢbirliği ortakları
2014
13
Yapacak kiĢi ve
kuruluĢlar
2015
12
Açıklama
2015
11
Eylem
Öncelik
Eylem no
Süresi
192
18
19
1
Butik otel ve
pansiyonların
arttırılması
20
1
Kırsal
kesimlerdeki
yol kalitesinin
arttırılması
21
2
Kayak
Pistlerinin
Yapılması
22
2
YürüyüĢ
platformlarını
n yapılması
Köy ulaĢım yollarının
ve orman yangın
yollarının
iyileĢtirilmesiyle
ziyaretçilere kaliteli
ulaĢım
imkanı
sağlanacaktır.
KıĢ sporları yapılan
yerde kıĢ turizminin
artmasını
sağlıyacaktır.
Kanyonlara yürüyüĢ
için
yürüyüĢ
platformlarının ve
iĢaretlemelerin
yapılması ziyaretçi
güvenliğini
sağlayacaktır.
Dernekler
Valilik, Türk Hava
kurumu
Orman ve Su ĠĢleri
Müdürlüğü
,
Turizm
ĠĢletmeleri,
Kaymakamlıklar
Belediyeler,
Muhtarlıklar
Valilik,
ĠÖĠ,OGM,OSĠ
2014
1
UlaĢtırma
imkanlarının
arttırılması
Orman ve Su ĠĢleri
Müdürlüğü,Kayma
kamlıklar,
2014
Dağ bisikleti
parkurları
2014
2
2014
17
Orman ve Su ĠĢleri
Müdürlüğü,ĠĢletm
eciler
2014
3
Orman ve Su ĠĢleri
Müdürlüğü
,ĠĢletmeciler
Orman ve Su ĠĢleri
Müdürlüğü
,ĠĢletmeciler
2014
16
Spor tesisleri
kurmak
Sportif
ihtiyaçları
gidermek için futbol
sahası
basketbol
sahası,
voleybol
sahası ve tenis
sahası ve
Spor
alanlarına
hizmet vermek üzere
içerisinde soyunma
odası, wc, duĢ
bulunduran
spor
alanı destek binası
yapımı
sağlanacaktır.
Favori yerlerde Dağ
bisikleti patikası ağı
için
altyapı,
araĢtırma
ve
organizasyonun
tamamlanması,
Havaalanı ve her
türlü
ulaĢım
seferlerinin
arttırılmasıyla
ziyaretçilere kolay
ulaĢım
imkanı
sağlanacaktır.
Ġl ve ilçelerde butik
otel
ve
pansiyonculuğun
arttırılması
ile
ziyaretçilerin
konaklama
ihtiyaçları en üst
seviyeye
getirilecektir.
193
3
25
1
Sportif olta
balıkçılğına
uygun
iskelelerin
yapılması
26
KuĢ gözlem
kulelerinin
yapılması
27
Turizm
alanlarına
manzara seyir
noktası
ve
seyir terasları
yapılması
3
1
28
Turizm
alanlarına
kuru tuvalet
yapılması
2014
2014
Sağlık
turizmine
katkı sağlayacaktır.
Orman ve Su ĠĢleri
Müdürlüğü,
Ġl
Gıda
Tarım
Hayvancılık
Müdürlükleri, Ġl
Kültür ve Turizm
Müdürlükleri
Sportif
olta
balıkçılığı
meraklılarına
ve
sportif olta balıkçılığı
turizmine
altyapı
oluĢturulmuĢ
olacaktır.
Uygun sulak alanlara
kuĢ gözlem kuleleri
yapılarak
kuĢ
gözlemciliği ve kuĢ
gözlemciliğine dayalı
turizm
altyapısı
oluĢturulmuĢ
olacaktır.
Orman ve Su ĠĢleri
Müdürlüğü,
Ġl
Gıda
Tarım
Hayvancılık
Müdürlükleri, Ġl
Kültür ve Turizm
Müdürlükleri
Turizm alanlarında
seyir noktası ve seyir
terasları yapılarak
cazibe arttırılacaktır.
Özel
Ġdareler,
Belediyeler,
Kaymakamlıklar
Muhtarlıklar, OSĠ
OSĠ,Ġl
Özel
Ġdaresi,
Kaymakamlıklar
Yaya, atlı ve bisikletli
doğa
gezi
güzergahları
üzerinde
uygun
yerlere
kuru
tuvaletler yapılarak
gezi parkurlarında
atık
yönetimi
sorununa
çözüm
getirilmiĢ
olacaktır.
Orman ve Su ĠĢleri
Müdürlüğü,,Büyük
Ģehir Belediyesi,
2014
24
ġifalı
su
Ģifalı/sağlığı
uygunluğunun
araĢtırılması
Çevre ve ġehircilik
Ġl Müdürlükleri
Sivil
Toplum
KuruluĢları
2014
1
Atıksu
Yönetimi
2014
1
Belediyeler,Özel
Ġdareler, Turizm ve
Sanayi
ĠĢletmeleri,
Orman ve Su ĠĢleri
Müdürlüğü
2014
23
Özellikle belediyeler
ve atıksu oluĢturan
tüm
evsel
ve
endüstriyel atıksular
oluĢturan
iĢletmelerden
kaynaklı atıksular
arıtılacak ve turizm
alanları korunmuĢ
olacaktır.
194
ENVANTER,
ÜRÜN
OLUġTURMA,
ÜRÜN
ÇEġĠTLENDĠRME
VE
GELĠġTĠRME,
SERTĠFĠKALANDIRMA, TANITIM VE PAZARLAMANIN YAPILMASI
Amaç: ilgili paydaĢların turizm(ekoturizm) açısından kapasitelerini geliĢtirmek
29
30
ĠĢbirliği
ortakları
Geleneksel hayat
tarzı, kültüre iliĢkin
olarak doğadan
toplanan, üretilen
gıda maddeleri veya
Kültürel ürün
doğal materyalden
envanteri
üretilen el sanatları
2 ürünleri
vb. Değerlerin tespiti,
sunuma hazır
satılabilir hale
hale getirme
getirilmesi, sözlü
değerlerin envanteri,
bunların turizme
sunulabilir hale
getirilmesi.
Doğal ürün
envanteri
sunuma
1
hazır hale
getirme
Doğada gizli kalmıĢ,
henüz keĢfedilmemiĢ
olan turizme
sunulabilecek
değerlerin ortaya
çıkarılması ve
sunuma hazır hale
getirilmesi,bunların
basılı katalog haline
getirilmesi
sağlanacaktır.
Orman ve Su
ĠĢleri
Müdürlüğü,ĠL
Tarım
Müdürlüğü
Tarım il
Müdürlüğü(Ġ
TM), özel
giriĢimciler
Dernekler,
Üniversiteler
Üniversiteler
Göstergeler
Yapacak kiĢi ve
kuruluĢlar
Bütçesi ve Finans kaynağı
Açıklama
Öncelik
Eylem no
Eylem
BaĢlangıç tarihi
2013
2014
2015
2017
2019
2021
2023
Süresi
2
0
1
4
2
0
1
4
195
31
Milli ve
Milletlerarası
1 seviyede
tanıtım
Ekolojik ürün
2
satıĢ
32
merkezleri
33
Tur
opreratörleri
ne saha
2 tanıtımı ve
Ekotur
destinasyonl
arı
Sunuma ve tanıtıma
ait senaryonun
katılımcılıkla
oluĢturulması ve
çerçevede Milli ve
Milletlerarası
düzeyde tanıtım
materyallerinin
basımı(1 WEB sitesi,
yeterli miktarda
broĢür, rota haritası,
CD, 2 tanıtım
filmivb.)
Orman ve Su
ĠĢleri
Müdürlüğü,Kay
makamlıklar,
Valilik
Favori ilçelerde yöre
insanınınürettiği
ekolojik ve doğadan
toplanan ürünlerin
satıĢına yönelik her
ilçede ena z 1 tane
olmak üzere 10 adet
satıĢ yerlerinin
oluĢturulması,
vatandaĢların üretim
ve satıĢ için
yönlendirilmesi.
Ġl Tarım
Müdürlüğü,
Orman ve Su
iĢleri Müdürlüğü
Tur opartörlerine
sahanın gezdirilerek
tanıtımı, görüĢlerinin
alınması, isteklerinin
değerlendirilmesi,
destinasyon
Ģekillendirmelerinin
yapılması,bu
destinasyonlar
üzerinde hizmet
kalitesi ağı
kurulması,
destinasyonları
destekleyici, olumlu
etkileyici eklerin
tespiti. Yıl içinde tur
operatörleri kanalı ile
gelen turist sayısının
250.000 kiĢiye
çıkarılması
sağlanacaktır.
Valilik,
Kaymakamlıklar
2
0
1
4
2
0
1
4
Dernekler,
2
0
1
4
196
34
35
Alan dıĢı
2 tanıtım
yapılması
1
MüĢteri
2 beklenti ve
memnuniyet
anketleri
Ziyaretçilerin Doğa
turizmi yapılacak
yerlerde doğal
yapısını ve
özelliklerini
tanımalarını
sağlayacak gerekli
malzeme ve ekipman
sağlanarak alan
içinde ve giriĢindeki
uygun yerlerde
tabelalar aracılığıyla
sergilenmesi yanı
sıra, alanın
potansiyel ziyaretçiler
tarafından da
tanınmasını
sağlayacak alan dıĢı
tanıtım çalıĢmaları
yapılacaktır
Ziyaretçilerin
beklentileri ve verilen
hizmetlerden
Doğal ürün
memnuniyetinin
envanteri
peryodik olarak
sunuma
ölçülmesi, her yıl 100
Ģer kiĢi ile, sezon
baĢı, ortası ve
sonunda toplam 3
anket yapılacaktır.
Orman ve Su
ĠĢleri Müdürlüğü
,
Belediyeler
2
0
1
4
Doğada gizli
ĠÇOM, Tarım il
Orman ve Su
2
kalmıĢ, henüz
Müdürlüğü(Ġ
ĠĢleri
0
keĢfedilmemiĢ
Müdürlüğü,Ġl
Üniversiteler 1
olan turizme
Tarım
4
sunulabilecek
Müdürlüğü
değerlerin
ortaya
Fuar ve
36
sempozyumlara aktif
Doğada gizli
ĠÇOM, Tarım ilkatılımlarla
Üniversiteler
stand
2013
kalmıĢ, henüz
Müdürlüğü(Ġ oluĢturma, Kocaeli
keĢfedilmemiĢ Fuar
konulu sempozyum
Orman ve Su
olan turizme 3 sempozyuml düzenleme,
ĠĢleri
sunulabilecek ar, festivaller festivallerin kültürel
Müdürlüğü,
değerlerin
değerleri öne çıkaran
ortaya
hale getirilmesi, her
yıl en az 2 milli fuara
katılacaktır.
Belediyeler,
Dernekler
Üniveristeler
Üniversiteler
2013
2
0
1
4
197
37
3
Eko köy ve
Eko beldeler
SatıĢ2
Tutundurma
38
çalıĢmaları
Yeni ürünler
2
ve Ürün
39
geliĢtirme
Saha içinde doğal ve
kültürel değerleri
bozulmamıĢ veya
küçük bir çaba ile bu
değerlerinin sunumu
ve korunması kolayca
baĢarılabilecek ve
ekolojik
uygulamaların
sürdürülebilirliği
sözkonusu olan
Ketenciler Köyü’nün
ve benzer her ilçede 1
olmak üzere ayrıca 12
köyün Ekoköy olarak
dizaynı ve sunulması,
bu konuda diğer
koruma alanlarına
örnek olacak pilot
uygulama yapılması
Doğa Turizm
değerleri dağıtım
programı yapılacaktır.
Doğa urizm
tutundurma programı
hazırlanacaktır. Bu
amaçla, gerekli
kiĢisel satıĢ, reklam,
tanıtım ve satıĢ
geliĢtirme etkinlikleri
belirlenecektir.
Yeni ürünlerin
geliĢtirilmesi, yeni
dizaynlar, yerel kültür
elemanlarının figüre
edilmesi, bilinmeyen
veya kaybolmaya yüz
tutmuĢ, yöresel
yemeklerin
sunulabilir hale
getirilmesi bunların
kataloglar halinde
basımının
sağlanması,
Belediyeler,
Kaymakamlık,Or
man ve Su ĠĢleri
Müdürlüğü
Ġl Tarım
Müdürlüğü, Tic.
Ve San Odası,
Ġl Tarım
Müdürlüğü ,
Orman ve Su
ĠĢleri Müdürlüğü
Muhtarlıklar
Dernekler,
Belediyeler
Dernekler,
Üniversiteler,
2
0
1
4
2
0
1
3
2
0
1
5
198
40
41
42
43
2 Ġyi örnekleri
öne çıkarma
Yılda bir kez Örnek
pansiyon, Örnek
lokanta, Örnek Ürün
satıĢ yeri seçimi,
bunlara göre kalite
standartlarının diğer
aynı faaliyette
bulunan kiĢi ve
kurumlara
yaygınlaĢtırılması
Sertifika/kal
ite standardı
programı
Pansiyonculara,
lokantalara, ekolojik
ürün üreticilerine
yönelik sertifika ve
kalite standardı
programının
hazırlanması ve
uygulanması
Kaymakmlıklar,
Orman ve Su
ĠĢleri Müdürlüğü
Yeni tesisler
Zamanla geliĢim
gösteren ve
potansiyeli artan
yerlere belirlenmiĢ
Doğa turizm
standartlarına uygun
yeni eko-turizm
tesisleri
Ġl Tarım
Müdürlüğü,Kay
makamlıklar,
Orman ve Su
ĠĢleri Müdürlüğü
Tur operatörlüğü,
Rota kılavuzluğu,
pansiyonculuk ve
yerel ürünlerin satıĢı
konusunda halkın da
benimsediği bir iĢ
düzenini ve kurallar
sistemini ortaya
koyan mekanizma
geliĢtirmek,
Orman ve Su
ĠĢleri Müdürlüğü
Tur oparatörleri,
Hizmet üretenler
1
2
2 Kurallar
sistemi
1 Organik
tarım
44
Korunan alanlarda
organik
tarımla
üretim prensiplerinin
yerleĢtirilmesi, plan
dönemi
sonunda
sahaların yüzde 30
unda organik tarımın
yapılıyor olmasının
sağlanması,
Kaymakamlıklar
, Ġl Tarım
Müdürlüğü
Dernekler
Üniversiteler,
Dernekler,
Hizmet
üretlenler
ĠTM, OSĠ,
ĠL tarım Md.
Dernekler,
Belediyeler
2
0
1
5
2
0
1
4
2
0
1
5
2
0
1
4
Muhtarlıklar,
Dernekler,
2
0
1
4
199
45
1 Ġç sularda
sportif olta
balıkçılığına
uygun
yerlerin
belirlenmesi
Sportif olta balıkçılığı
meraklılarına
yeni
alanlar belirlenmiĢ
olacaktır.
Ġl Kültür ve
Turizm
Müd.,
Balıkçılık STK,
Üniversiteler, ,
Orman ve Su
ĠĢleri Müdürlüğü
DSĠ, Özel Ġdasi
2
0
1
4
2
46
47
48
Orman ve Su
Sportif balıkçılık
ĠĢleri
Sportif olta
gruplarına ve tüm bu
Müdürlüğü, Ġl
balıkçılığı
aktiveteyle
Kültür ve
alanlarının tanıtılması
sahalarınınTurizm
tanıtımı
ilgilenenlere balıkçılık
Müd.,
yapılmıĢ olacaktır.
sahalarının tanıtımı
Turizm
yapılmıĢ olacaktır.
Acentaları
KuĢ
envanterlerin
1
in
çıkarılması
Yayla
Pansiyonluğ
1
u ve yayla
turizminin
geliĢtirilmesi
KuĢ gözlemciliği
gruplarından
faydalanarak
alanların kuĢ
envanterinin
çıkarılması
sağlanacaktır.
Yayla turizmi
meraklılarına yeni
alanlar oluĢturulmuĢ
olacaktır.
KuĢ Gözlemciliği
STKları, , Orman
ve Su ĠĢleri
Müdürlüğü
Üniversiteler
VatandaĢlar,
Orman Bölge
Müdürlüğü,
Turizm
Acentaları,
2
0
Turizm Müd., Turizm
1
Acentaları
4
2
0
1
4
2
0
1
4
200
4
9
5
0
5
1
5
2
5
3
5
4
Orman ve Su
ĠĢleri Müdürlüğü
,ĠLtarım
Müdürlüğü
Üniversiteler
Derne
kler
1
Çevresel
etkilerin
izlenmesi
indikatörlere göre
izlenecektir.
Çevre ġehircilik
Ġl Müdürlüğü,
Orman ve Su
ĠĢleri Müdürlüğü
Derne
kler,
1
Ekonomik
etkilerin
izlenmesi
indikatörlere göre
izlenecektir
Ticaret ve
Sanayi Odası ,
Orman ve Su
ĠĢleri Müdürlüğü
Derne
kler,
Üniv.
1
Sosyal ve
kültürel
etkilerin
izlenmesi
indikatörlere göre
izlenecektir
Sürdürülebili
rliğin
izlenmesi
indikatörlere göre
izlenecektir
Uyumun
izlenmesi
Ġzlemenin
raporlama,
dedğerlendir
me ve geri
bildirimlere
dönüĢtürülm
esi
Kurallar sistemine
uyumun izlenmesi,
uyumsuzluğun
sözkonusu olduğu
hususları inceleme,
uzlaĢma arayıĢı,
çözüm geliĢtirme,
raporlama ve
değerlendirme,
yaptırım uygulama,
Doğal ve kültürel
değerlere etki yapan
Faaliyetlerin sınırlara
göre durumunun
izlenmesi ve
raporlama,
değerleme ve geri
bildirimlerinin
yapılması,
Orman ve Su
ĠĢleri
Müdürlüğü,Üniv
ersiteler ,
Orman ve Su
ĠĢleri
Müdürlüğü,Çevr
e ve ġehircilik Ġl
müdürlüğü
Derne
kler,
Derne
kler,
Göstergeler
1
DeğiĢimin
sınırlarının
belirlenmesi
Doğal ve kültürel
değerleri etkileyen
tüm turizm
faaliyetlerinin kabul
edilebilir değiĢimin
sınırlarının
belirlenmesi, bu
çalıĢmanın hedefi
yöresel düzeyde
kabul edilebilir
sınırların tespitidir.
2013
2014
2015
2017
2019
2021
2023
Açıklama
BaĢlangıç tarihi
Eylem
Öncelik
Eylem no
4
8
ĠĢbirli
ği
ortakl
arı
Yapacak kiĢi ve
kuruluĢlar
Bütçesi ve Finans kaynağı
ĠZLEME VE DEĞERLENDĠRMEYE YÖNELĠK EYLEMLER
Amaç: ekoturizm faaliyetlerinin izlenmesine iliĢkin kriterlerin belirlenmesi, izlemenin yapılması, raporlama,
değerlendirme ve geri bildirimlerin yapılması.
Süresi
2
0
1
4
2
0
1
4
2
0
1
4
2
0
1
4
2
0
1
4
Orman ve Su
ĠĢleri Müdürlüğü
Özel girĢimciler,
Hizmet üreten
herkes,
Derne
kler
2
0
1
4
Orman ve Su
ĠĢleri Müdürlüğü
Üniversiteler
Derne
kler
2
0
1
4
201
EK-1 YUVACIK BARAJI HAVZASI’NIN FLORASI
ACERACEAE Acer campestre L.
subsp. campestre
ACERACEAE Acer trautvetteri Medw.
Amaryllidaceae ve Aquifoliaceae Familyalarına ait taksonlar
AMARYLLIDACEAE
Galanthus plicatus Bieb. subsp.
byzantinus (Baker) D. A. Webb
AQUIFOLIACEAE Ilex aquifolium L.
Aristolochiaceae ve Asclepiadaceae Familyalarına ait taksonlar
ARISTOLOCHIACEAE
Aristolochia pallida Willd.
ASCLEPIADACEAE
Cionura erecta (L.) Griseb.
202
Boraginaceae Familyasına ait taksonl
BORAGINACEAE Anchusa leptophylla
Roemer & Schultes subsp. incana (Ledeb.) Chamb
BORAGINACEAE Trachystemon orientalis (L.) G. Don
BORAGINACEAE Cerinthe minor L
subsp. auriculata (Ten.) Domac
BORAGINACEAE Echium vulgare L.
BORAGINACEAE Onosma roussaei DC
BORAGINACEAE Onosma roussaei DC
203
Campanulaceae Familyasına ait taksonlar
CAMPANULACEAE Campanula rapunculoides L.
subsp. cordifolia (K. Koch) Damboldt
CAMPANULACEAE Campanula latifolia L.
CAMPANULACEAE Campanula lyrata
Lam. subsp. lyrata
CAMPANULACEAE Campanula persicifolia L
CAMPANULACEAE Legousia falcata (Ten.)
Fritsch
Caprifoliaceae Familyasına ait taksonlar
CAPRIFOLIACEAE Lonicera caucasica
Palas subsp. Orientalis (Lam.) Chamb. &Long
204
Caryophyllaceae Familyasına ait taksonlar
CARYOPHYLLACEAE Silene compacta Ascher
CARYOPHYLLACEAE Silene dichotoma
Ehrh. subsp. sibthorpiana
(Reichb.) Rech.
CARYOPHYLLACEAE
Saponaria glutinosa Bieb.
CARYOPHYLLACEAE Dianthus calocephalus Boiss.
Celastraceae ve Cistaceae Familyalarına ait taksonlar
CELASTRACEAE
Euonymus latifolius (L.) Miller subsp.
latifolius
CELASTRACEAE Cistus creticus L.
205
CELASTRACEAE Cistus creticus L.
CELASTRACEAE Cistus salvifolius
Compositae Familyasına ait taksonlar
COMPOSITAE (ASTERACEAE)
Anthemis tinctoria L. var. pallida DC
COMPOSITAE (ASTERACEAE)
Centaurea depressa M.Bieb.
COMPOSITAE (ASTERACEAE)
Centaurea virgata Lam.
COMPOSITAE (ASTERACEAE)
Centaurea diffusa Lam.
COMPOSITAE (ASTERACEAE)
Centaurea urvillei DC. subsp. urvillei
206
COMPOSITAE (ASTERACEAE)
Echinops microcephalus Sibth. & Sm.
COMPOSITAE (ASTERACEAE)
Jurinea consanguinea DC.
COMPOSITAE (ASTERACEAE)
Telekia speciosa (Schreber) Baumg.
COMPOSITAE (ASTERACEAE)
Inula vulgaris (Lam.) Trevisan
COMPOSITAE (ASTERACEAE)
Achillea grandifolia Friv
COMPOSITAE (ASTERACEAE)
Carduus nutans L. sensu lato
COMPOSITAE (ASTERACEAE)
Pilosella hoppeana (Schultes) C.H. & F.W. Schultz
207
COMPOSITAE (ASTERACEAE)
Doronicum orientale Hoffm
COMPOSITAE (ASTERACEAE)
Petasites hybridus (L.) Gaertner
COMPOSITAE (ASTERACEAE)
Petasites hybridus (L.) Gaertner
Convolvulaceae ve Cornaceae Familyalarına ait taksonlar
CONVOLVULACEAE
Convolvulus cantabrica L.
CONVOLVULACEAE
Cornus mas L.
Corylaceae Familyasına ait taksonlar
CORYLACEAE Carpinus betulus L.
208
CORYLACEAE Corylus colurna L.
(Habitus &sürgün)
CORYLACEAE Corylus colurna L.
(Habitus & sürgün)
Crassulaceae Familyasına ait taksonlar
CRASSULACEAE Hylotelephium telephium
(L.) H. Ohba
CRASSULACEAE Sedum album L.
CRASSULACEAE Sedum album L.
CRASSULACEAE Sedum pallidum M.
Bieb. var. bithynicum (Boiss.) Chamberlain
Cruciferae Familyasına ait taksonlar
209
CRUCIFERAE (BRASSICACEAE)
Alyssoides utriculata (L.) Med. (Çiçek)
CRUCIFERAE (BRASSICACEAE)
Alyssoides utriculata (L.) Med. (Çiçek)
CRUCIFERAE
mouradicum
(BRASSICACEAE) Alyssum pseudoHauskn
&
Bornm.
ex
Boumg.
(habitus&meyve)
CRUCIFERAE
mouradicum
(BRASSICACEAE) Alyssum pseudoHauskn
&
Bornm.
ex
Boumg.
(habitus&meyve)
CRUCIFERAE (BRASSICACEAE)
Alyssum repens Baumg.
subsp. trihostachyum (Rupr.) Hayek
CRUCIFERAE (BRASSICACEAE)
Cardamine bulbifera (L.) Crantz var.
stenophyllum Hal.
CRUCIFERAE (BRASSICACEAE)
Arabis caucasica Willd. subsp. caucasica
(Habitus&çiçek)
210
CRUCIFERAE (BRASSICACEAE)
Arabis caucasica Willd. subsp. caucasica
(Habitus&çiçek)
Cyperaceae, Datiscaceae ve Dipsacaceae Familyalarına ait taksonlar
CYPERACEAE Carex pendula Hudson
CYPERACEAE Datisca cannabina L.
CYPERACEAE Dipsacus laciniatus L
CYPERACEAE Scabiosa atropurpurea L.
subsp. maritima (L.) Arc.
Equisetaeae ve Ericaceae Familyalarına ait taksonlar
EQUISETACEAE
Equisetum palustre L.
211
EQUISETACEAE Erica arborea L.
EQUISETACEAE Arbutus unedo L.
EQUISETACEAE Rhododendron ponticum L.subsp
ponticum (Çiçek&meyve )
EQUISETACEAE Rhododendron
ponticum L.subsp ponticum
(Çiçek&meyve )
Euphorbiaceae ve Fagaceae Familyalarına ait taksonlar
EUPHORBIACEAE Mercurialis perennis L.
FAGACEAE Castanea sativa Miller (Habitus)
FAGACEAE Castanea sativa Miller (Meyve)
212
Fumariaceae Familyasına ait taksonlar
FUMARIACEAE
Corydalis wendelboi Lidén subsp congesta
Lidén & Zetterlund
FUMARIACEAE
Corydalis cava (L) Schweigg &Körte
FUMARIACEAE Corydalis cava (L)
Schweigg &Körte
FUMARIACEAE Fumaria officinalis L.
Gentianaceae ve Geraniaceae Familyalarına ait taksonlar
GENTIANACEAE Gentiana asclepiadea L.
GERANIACEAE Geranium purpureum Vill.
213
Gramineae Familyasına ait taksonlar
GRAMINEAE (POACEAE)
Melica ciliata L. subsp. ciliata
GRAMINEAE (POACEAE)
Cynosurus echinatus L.
GRAMINEAE (POACEAE)
Briza maxima L.
GRAMINEAE (POACEAE)
Avena sp.
Guttiferae Familyasına ait taksonlar
GUTTIFERAE (CLUSIACEAE)
Hypericum calycinum L.
GUTTIFERAE (CLUSIACEAE)
Hypericum montbretii Spach.
214
GUTTIFERAE (CLUSIACEAE)
Hypericum perforatum L.
GUTTIFERAE (CLUSIACEAE)
Hypericum cerastoides (Spach.) Robson
GUTTIFERAE (CLUSIACEAE)
Hypericum cerastoides (Spach.) Robson
Iridaceae Familyasına ait taksonlar
IRIDACEAE Iris purpureobracteata
B. Mathew & T.Baytop
IRIDACEAE Crocus biflorus Miller subsp.
pulchricolor (Herbert) Mathew
Labiatae Familyasına ait taksonlar
LABIATAE Acinos rotundifolius Pers.
215
LABIATAE
Micromeria myrtifolia Boiss & Hohem.
LABIATAE Salvia tomentosa Miller
LABIATAE Salvia sclarea
LABIATAE Leonurus quinquelobatus Gilib
LABIATAE Galeobdolon luteum Hudson
LABIATAE
Phlomis russeliana (Sims) Bentham
LABIATAE
Ajuga chamaepitys (L.) Schreber subsp. chia var. chia
LABIATAE Ajuga orientalis L.
216
LABIATAE Ajuga laxmannii (L.) Bentham
LABIATAE Thymus longicaulis C. Presl. subsp.
longicaulis var. subisophyllus (Borbas) Jalas
LABIATAE Stachys thirkei K. Koch
LABIATAE Mentha pulegium L.
LABIATAE Mentha spicata L. subsp. spicata
Leguminosae Familyasına ait taksonlar
LEGUMINOSAE Spartium junceum L.
LEGUMINOSAE Spartium junceum L.
217
LEGUMINOSAE Genista tinctoria L.
LEGUMINOSAE Lathyrus laxiflorus
(Desf.) Kuntze
subsp.
laxiflorus
LEGUMINOSAE Trifolium pannonicum
Jacq. subsp. elongatum (Willd.) Zoh
LEGUMINOSAE Lupinus angustifolius
L. subsp. angustifolius
LEGUMINOSAE Lathyrus undulatusBoiss.
LEGUMINOSAE Lathyrus undulatusBoiss.
LEGUMINOSAE Chamaecytisus pygmaeus
(Willd.) Rothm
218
LEGUMINOSAE Chamaecytisus hirsutus
(L.) Link
LEGUMINOSAE Psoralea bituminosa L.
LEGUMINOSAE - Chamaespartium saggitale
(L.) P. Gibbs (Habitus, çiçek & meyve)
Liliaceae Familyasına ait taksonlar
LILIACEAE Scilla bifolia L.
LILIACEAE Leichtlin ex Baker
LILIACEAE
Colchicum speciosum Steven
LILIACEAE
Polygonatum multiflorum (L.) All.
219
LILIACEAE Fritillaria pontica Wahlenb
LILIACEAE Ruscus hypoglossum L.
LILIACEAE Ornithogalum pyrenaicum L.
LILIACEAE
Ornithogalum sigmoideum Freyn et Sint
LINACEAE Linum bienne Miller
Malvaceae Familyasına ait taksonlar
MALVACEAE Alcea biennis Winterl
MALVACEAE Alcea apterocarpa
(Fenzl.) Boiss.
220
Oleaceae Familyasına ait taksonlar
Fraxinus ornus L. subsp. ornus
(Habitu s& meyveli sürgün)
Ligustrum vulgare L.
Orchidaceae Familyasına ait taksonlar
ORCHIDACEAE Cephalanthera longifolia
(L.) K. Fitsch
ORCHIDACEAE Anacamptis pyramidalis
(L) L. C. M. Richard
ORCHIDACEAE Orchis pallens L.
(Habitus & çiçek)
Paeoniaceae ve Papaveraceae Familyalarına ait taksonlar
PAEONIACEAE Paeonia peregrina Miller
221
PAEONIACEAE Chelidonium majus L.
PAEONIACEAE Papaver rhoeas L.
Plantaginaceae ve Polygonaceae Familyalarına ait taksonlar
PLANTAGINACEAE Plantago lanceolata L
PLANTAGINACEAE Rumex acetosella L.
Primulaceae Familyasına ait taksonlar
PRIMULACEAE Primula vulgaris
Huds. subsp. vulgaris
PRIMULACEAE Primula vulgaris
Huds. subsp. vulgaris
222
PRIMULACEAE
Primula
vulgaris
Huds.
Subsp
sibthorpii(Hoffmanns) W.W.Sm.&Forrest
PRIMULACEAE Anagallis arvensis L.
PRIMULACEAE Lysimachia verticillaris Sprengel
PRIMULACEAE
Cyclamen coum Miller subsp. coum
Ranunculaceae Familyasına ait taksonlar
RANUNCULACEAE Nigella damascena L. (Çiçek &
meyve)
RANUNCULACEAE Nigella damascena L. (Çiçek &
meyve)
RANUNCULACEAE Delphinium venulosum Boiss.
223
RANUNCULACEAE Ranunculus polyanthemos L.
RANUNCULACEAE Ranunculus brutius Ten.
Rosaceae ve Rubiaceae Familyalarına ait taksonlar
ROSACEAE Crataegus pseudoheterophylla Pojark.
ROSACEAE Rubus canescens DC. var. canescens
ROSACEAE Fragaria vesca L
RUBIACEAE
Salicaceae ve Saxifragaceae Familyalarına ait taksonlar
224
SALICACEAE Salix caprea L. (erkek çiçek)
SANTALACEAE Osyris alba L.
SAXIFRAGACEAE Saxifraga rotundifolia L.
SAXIFRAGACEAE Saxifraga rotundifolia L.
Saxifraga cymbalaria L. var. huetina
Scrophulariaceae Familyasına ait taksonlar
SCROPHULARIACEAE
Rhynchocorys
elephas
(L.)
Grisb. subsp. elephas
SCROPHULARIACEAE Digitalis ferruginea L. Subsp.
schischkinii (Ivan.) Werner
225
SCROPHULARIACEAE Odontites verna (Bellardi)
Dumort subsp. serotina (Dumort.) Corb.
SCROPHULARIACEAE Veronica anagallis-aquatica L
SCROPHULARIACEAE Scrophularia scopolii [Hoppe
ex] Pers var. scopolii
SCROPHULARIACEAE Verbascum speciosum Schrader
Solanaceae ve Thymelaceae Familyalarına ait taksonlar
SOLANACEAE Atropa belladonna L.
THYMELACEAE Daphne pontica L.
TILIACEAE Tilia rubra DC. subsp caucasica (Rupr.) V.
Engler
226
UMBELLIFERAE Heracleum
sphondylium
L. subsp.
montanum (Schleicher ex Gaudin) Briq.
UMBELLIFERAE Heracleum sphondylium L. subsp.
ternatum (Velew) Brun (Habitus & çiçek)
VALERIANACEAE Centranthus longiflorus Stev. subsp.
longiflorus (Habitus & çiçek)
VALERIANACEAE
Valeriana alliariifolia Adans
VIOLACEAE Viola gracilis Sibth. & Sm.
227
EK-2 İZMİT KÖRFEZİ SULAK ALANDA GÖRÜLEN KUŞ TÜRLERİ
228
EK-3 KOCAELİ MESİRE YERLERİ
ĠZMĠT
ĠZMĠT
ĠZMĠT
ĠġLETME
MÜDÜRLÜĞÜ
ĠZMĠT
ĠZMĠT
ĠZMĠT
ĠġLETME
ġEFLĠĞĠ
ĠZMĠT
ĠZMĠT
ĠZMĠT
KARTEPE
ĠZMĠT
UZUNTARLA
ĠZMĠT
ĠZMĠT
ĠZMĠT
ĠZMĠT
ĠZMĠT
DERĠNCE
ĠLÇE
MEVKĠĠ ADI
ADI
GÖLKAYPARK
PaĢasuyu
Çubuklubala
Acısu MeĢelik
Tepe
ĠZMĠT
BIÇKIDERESĠ
Gökçeviran Köyü
Çamlıtepe
Acısu MeĢelik
Tepe
DurhasanElmatepe
Çayırköy-Erenler
ĠZMĠT
TAġKÖPRÜ
Karagöllü Köyü
DERĠNCE
ĠZMĠT
TAġKÖPRÜ
DĠLOVASI
ĠZMĠT
DĠLOVASI
DĠLOVASI
ĠZMĠT
DĠLOVASI
DĠLOVASI
ĠZMĠT
DĠLOVASI
DĠLOVASI
ĠZMĠT
DĠLOVASI
Çınarlıdere
ÇerkeĢli Köyü
Sandıkkaya
Mevkii
ÇerkeĢli Köyü
Adatepe Mevkii
ÇerkeĢli Köyü
Sandıkkaya
Mevkii
Delihasan
Çökeği
DĠLOVASI
ĠZMĠT
DĠLOVASI
DĠLOVASI
ĠZMĠT
DĠLOVASI
DĠLOVASI
ALANI
(HA)
4.83
51.17
6.48
TĠPĠ
C
C
C
19.75
C
Alikahya
8.07
C
Erenler köyü
Dümbüldek
Pınarı
Çınarlıdere
2.14
C
2.3
C
29.09
C
ÇerkeĢli
Sandıkkaya
5.46
C
ÇerkeĢli
Adatepe
9.89
C
Sandıkkaya
5.69
C
Köseler Köyü
5.25
C
Karacasu
Tepecik Köyü
32.43
C
Kırma
Kargalı Köyü
5.69
C
ĠMES-OSB
ÇERKEġLĠĠMES
0.543
C
GEBZE
ĠZMĠT
GEBZE
Yumrukaya
Gaziler Dağı
5.2
C
GEBZE
ĠZMĠT
GEBZE
Arpalık Mevkii
Eskihisar
10.21
C
GEBZE
ĠZMĠT
MOLLAFENARĠ
Erenler Tepe
Ovacık
10.53
C
GEBZE
ĠZMĠT
GEBZE
Çayırova
KuĢtepe
19.68
C
GEBZE
ĠZMĠT
MOLLAFENARĠ
DübekteĢ Mevkii
Cumaköy
4.14
C
GEBZE
ĠZMĠT
MOLLAFENARĠ
Çataldağ Mevkii
8.73
C
KANDIRA
ĠZMĠT
KEFKEN
Sarısu Mevkii
10.3
C
KANDIRA
ĠZMĠT
KEFKEN
Kıncıllı Mevkii
Mollafenari
BekirpaĢa
Belediyesi
Kıncıllı
29
C
229
KANDIRA
ĠZMĠT
KEFKEN
Kefken Köyü
Kumcağız
2
C
KANDIRA
ĠZMĠT
KEFKEN
Çalköy Mevkii
Çalköy
4.26
C
KANDIRA
ĠZMĠT
KANDIRA
ġahin Tepesi
Çakırcaali
Köyü
3.3
C
GEBZE
ĠZMĠT
GEBZE
Pelitli Köyü
Bağlar Düzü
11.55
C
GEBZE
ĠZMĠT
GEBZE
Damga Tepe
Pelitli Köyü
11.35
C
KANDIRA
ĠZMĠT
KEFKEN
Kurtyeri
Kurtyeri
6.64
C
KANDIRA
ĠZMĠT
KEFKEN
Doğancılı Köyü
Sarısu Mevkii
Kandıra
Belediyesi
3.03
C
GEBZE
ĠZMĠT
GEBZE
Karabayır
Plastik
2.4
C
GEBZE
ĠZMĠT
MOLLAFENARĠ
Kızılcık Tepe
Yayla Dere
8.41
C
GEBZE
ĠZMĠT
GEBZE
Diliskelesi
Diliskelesi
1.02
C
KANDIRA
ĠZMĠT
KEFKEN
Babaköy Mevkii
YeĢil Babaköy
0.46
C
DĠLOVASI
ĠZMĠT
DĠLOVASI
Topraktepe
Köseler
6.02
C
KÖRFEZ
ĠZMĠT
KÖRFEZ
Ballıköy
Ballıköy
21.06
C
KÖRFEZ
ĠZMĠT
KÖRFEZ
Ġlimtepe
Ġlimtepe
25.04
C
GEBZE
ĠZMĠT
GEBZE
Ağıkoru Tepe
Akören
7.97
C
KANDIRA
ĠZMĠT
KEFKEN
Pınar
0.35
C
KANDIRA
ĠZMĠT
KEFKEN
Kefken
5.61
C
ĠZMĠT
ĠZMĠT
ĠZMĠT
Akpınar
16.74
C
GEBZE
ĠZMĠT
GEBZE
Pınarcık
2.24
C
HEREKE
ĠZMĠT
HEREKE
Pınardüzü Köyü
Kovanağzı
Mevki
Arızlı Toki
Konutları
TavĢanlı Köyü
Pınarcık dere
Küllüktepe
Mevkii
Hereke
1.76
C
KANDIRA
ĠZMĠT
KEFKEN
Kefken Köyü
Kefken (A Tipi)
4.4
A
KANDIRA
ĠZMĠT
KEFKEN
Kefken Köyü
Kerpe (A Tipi)
1.12
A
KANDIRA
ĠZMĠT
KEFKEN
Kefken Köyü
5.9
A
GEBZE
ĠZMĠT
GEBZE
DüzmeĢe Köyü
36.2
B
GEBZE
ĠZMĠT
GEBZE
Yumrukaya
101.36
B
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADĠYE
MaĢukiye
Defnelik
1
C
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADĠYE
Kartepe Yolu
Güzelbahçe
20
C
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADĠYE
Doğantepe
10.91
C
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADĠYE
Derbent
14
C
Hamzadağ
Hacıömerdüzü
MaĢukiye
Arabakonağı Altı
Kovanağzı (A
Tipi)
DüzmeĢe (B
Tipi)
Gaziler Dağı (B
Tipi)
230
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADĠYE
MaĢukiye
Arabakonağı Altı
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADĠYE
MaĢukiye
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADĠYE
MaĢukiye
Defneliksırtı
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADĠYE
MaĢukiye
MuĢmulalık
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADĠYE
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADĠYE
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADĠYE
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADĠYE
KARTEPE
GÖLCÜK
KARTEPE
18.74
C
1.2
C
2.28
C
1.32
C
1
C
Yayla
3.2
C
Yazıcı
0.5
C
Kartepe Yolu
MaĢukiye 1
1.1
C
SUADĠYE
Kartepe Yolu
MaĢukiye 2
1
C
GÖLCÜK
SUADĠYE
Kartepe Yolu
MaĢukiye 3
1
C
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADĠYE
Kartepe Yolu
MaĢukiye 4
1
C
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADĠYE
KARTEPE YOLU
MAġUKĠYEMANZARA
4.68
C
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADĠYE
Kartepe Yolu
MaĢukiye 6
1
C
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADĠYE
Kartepe Yolu
MaĢukiye 8
1
C
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADĠYE
Kartepe Yolu
MaĢukiye 10
1
C
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADĠYE
Kartepe Yolu
MaĢukiye 11
1
C
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADĠYE
Kartepe Yolu
MaĢukiye 12
1
C
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADĠYE
Kartepe Yolu
MaĢukiye 13
1
C
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADĠYE
Kartepe Yolu
MaĢukiye 16
1
C
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADĠYE
Kartepe Yolu
MaĢukiye 18
1
C
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADĠYE
Kartepe Yolu
MaĢukiye 19
1
C
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADĠYE
Kartepe Yolu
MaĢukiye 20
0.8
C
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADĠYE
Kartepe Yolu
MaĢukiye 21
0.8
C
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADĠYE
Kartepe Yolu
MaĢukiye 22
1
C
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADĠYE
Kartepe Yolu
MaĢukiye 23
0.5
C
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADĠYE
Kartepe Yolu
MaĢukiye 24
1
C
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADĠYE
Kartepe Yolu
MaĢukiye 26
1
C
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADĠYE
Kartepe Yolu
MaĢukiye 27
1
C
Kartepe Yolu
MaĢukiye
Aygırdere
MaĢukiye
Aygırdere
Derbent 2
Kirazlıyayla
MaĢukiye
MaĢukiye
Seyirtepesi
Kartepe
Karpuz
Çatlatan
Mavi DüĢ
231
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADĠYE
Kartepe Yolu
MaĢukiye 28
1
C
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADĠYE
Kartepe Yolu
MaĢukiye 29
1
C
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADĠYE
Kartepe Yolu
MaĢukiye 30
1
C
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADĠYE
Kartepe Yolu
MaĢukiye 31
1
C
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADĠYE
Kartepe Yolu
MaĢukiye 32
1
C
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADĠYE
Kartepe Yolu
MaĢukiye 33
1
C
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADĠYE
Kartepe Yolu
MaĢukiye 34
0.5
C
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADĠYE
Kartepe Yolu
MaĢukiye 35
0.6
C
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADĠYE
Kartepe Yolu
MaĢukiye 36
0.8
C
KARAMÜRSEL
GÖLCÜK
KARAMÜRSEL
AĢıklar Tepesi
AĢıklar Tepesi
0.26
C
GÖLCÜK
GÖLCÜK
GÖLCÜK
Ayvazpınar
Ayvazpınar
Köyü
0.43
C
BAġĠSKELE
GÖLCÜK
KADIRGA
Soğuksu
8.86
C
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADĠYE
M. A.
ġelalealtı
0.61
C
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADĠYE
M. A. Akasya
0.92
C
BAġĠSKELE
BAġĠSKELE
GÖLCÜK
GÖLCÜK
YUVACIK
YUVACIK
Bahçecik
Soğuksu
MaĢukiye
Aygırdere
MaĢukiye
Aygırdere
AYTEPE
Servetiyecami
4.1
1.09
C
C
BAġĠSKELE
GÖLCÜK
YUVACIK
PaĢadağ
0.45
C
BAġĠSKELE
GÖLCÜK
YUVACIK
S. Cami
Eskiyayla
AYTEPEPARK
Aytepe
Yuvacık
PaĢadağ
Eskiyayla
Teknepınar
17.44
C
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADĠYE
MaĢukiye
Ayrıgezegen
1
C
KARTEPE
GÖLCÜK
SUADĠYE
M. Kirazlıyayla
Kirazlıtepe
1.71
C
BAġĠSKELE
GÖLCÜK
GÖLCÜK
GÖLCÜK
YUVACIK
KADIRGA
Yuvacık A Tipi
Kadırga B Tipi
14.18
7.14
A
B
KARAMÜRSEL
GÖLCÜK
KARAMÜRSEL
Çamlıktepe
1.01
C
GÖLCÜK
GÖLCÜK
KADIRGA
Avrakdere A
Tipi
165.51
A
BAġĠSKELE
GÖLCÜK
YUVACIK
Kanlıdere
Yazlık Beldesi
Kadriye Köyü
Çamlık
YeniköyAvrakdere
ServetiyekarĢı
Arapoğlu
ġehitlik Tepe
0.71
C
TOPLAM:
908.11
232
EK-4 KOCAELİ SİT ALANLARI
S.N
.
ĠLÇE
SĠT ADI, NĠTELĠĞĠ VE DERECESĠ
KA.Ġ.P.
DURUMU
VAR (√)-YOK
(X)
1
ĠZMĠT
Serdar Mahallesi, Arızlı Köyü
I.-III.Derece Arkeolojik Sit Alanı
(Ġlan Tarihi: Bursa K.K. 06/12/2001 - 8812)
√
Bursa K.T.V.K.B.K.
27/01/2009 - 744
2
ĠZMĠT
Umuttepe Kampus Su Kemeri
I.Derece Arkeolojik Sit Alanı
(Ġlan Tarihi: Ġst II.K.K. 18/07/2000-5696)
X
---
3
ĠZMĠT
Arızlı ve Kabaoğlu
III.Derece Arkeolojik Sit Alanı
(Ġlan Tarihi: Ġst II.K.K. 09/03/2000)
X
---
4
ĠZMĠT
Seka Alanı ve Civarı
III.Derece Arkeolojik Sit Alanı
(Ġlan Tarihi: 09/03/2000)
√
Bursa K.T.V.K.B.K.
11/02/2005 - 412
5
ĠZMĠT
√
Bursa K.T.V.K.B.K.
15/10/2004 - 191
6
ĠZMĠT
X
---
7
ĠZMĠT
√
Bursa K.T.V.K.B.K.
26/04/2002 9081
8
ĠZMĠT
X
---
9
ĠZMĠT
√
Bursa K.T.V.K.B.K.
17/01/2003 9596
10
ĠZMĠT
√
Kocaeli K.T.V.K.B.K.
11/05/2010 1435
11
ĠZMĠT
√
Bursa K.T.V.K.B.K.
11/07/2003 9948
√
Bursa K.T.V.K.B.K.
11/07/2003 9948
√
Bursa K.T.V.K.B.K.
11/07/2003 9948
Çukurbağ/Terzibayırı
I.-III.Derece Arkeolojik Sit Alanı
(Ġlan Tarihi: 14/02/2002)
Yenidoğan Mahallesi Pantelemon Manastır
Duvar Kalıntısı
I.-III.Derece Arkeolojik Sit Alanı
(Ġlan Tarihi: 26/09/1996)
Yenidoğan Hipoje Yer altı Mezar Odaları
I.-III.Derece Arkeolojik Sit Alanı
(Ġlan Tarihi: 05/07/1994)
Turgut Mahallesi, ġahintepesi Mevki
III.Derece Arkeolojik Sit
(Ġlan Tarihi: 29/04/2004)
Orhan Mahallesi Gültepe Nekropolü
I.-III.Derece Arkeolojik Sit
(Ġlan Tarihi: 25/10/2000)
Orhan Mahallesi Gaspıralı Caddesi
(Gültepe Nekropolünün altına eklenen alan)
I.-III.Derece Arkeolojik Sit Alanı
(Ġlan Tarihi: 01/08/2006)
Ġç Kale ve Çevresi
I. ve III.Derece Arkeolojik
(Ġlan Tarihi:02/05/2003)
12
ĠZMĠT
Ġç Kale ve Çevresi
II.Derece Doğal Sit Alanı
(Ġlan Tarihi:02/05/2003)
13
ĠZMĠT
Ġç Kale ve Çevresi
Kentsel Sit Alanı
(Ġlan Tarihi:02/05/2003)
K.A.Ġ.P. ONAYI
TARĠHĠ
233
14
ĠZMĠT
15
ĠZMĠT
16
ĠZMĠT
17
KARTEPE
18
Kültür Tepesi ve Çevresi Kentsel Sit Alanı
(Ġzmit Ġçkale ve Çevresi Kentsel Sit Alanına
Eklenen Kısım)
(Ġlan Tarihi: 05/11/2007)
Orhan Mahallesi
(Ġçkale ve Çevresine Eklenen Parsel)
I.Derece Arkeolojik Sit Alanı
(Ġlan Tarihi: 06/02/2008)
Durhasan Mezarlığı
III.Derece Arkeolojik Sit Alanı
(Ġlan Tarihi:07/03/2002)
X
---
√
Kocaeli K.T.V.K.B.K.
16/06/2009 - 904
X
---
MaĢukiye- Sapanca Gölü Çevresi
I.-III. Derece Doğal Sit Alanı
(Ġlan Tarihi: 17/05/1994)
√
Kocaeli K.T.V.K.B.K.
02/02/2010 1296
BAġĠSKELE
PaĢadağ Mevkii Kale Kalıntısı
I.Derece Arkeolojik Sit Alanı
(Ġlan Tarihi: 25/10/2000)
X
---
19
BAġĠSKELE
Astakoz Antik Kenti
I. ve II.Derece Arkeolojik Alanı
(Ġlan Tarihi: 14/07/2009 )
X
---
20
ĠZMĠT
Terzibayırı Mahallesi Sur Duvarı
I.Derece Arkeolojik Sit Alanı
(Ġlan Tarihi: 19/02/2008)
√
Kocaeli K.T.V.K.B.K.
27/01/2009 - 748
21
ĠZMĠT
Topçular Mahallesi
II.Derece Arkeolojik Sit Alanı
(Ġlan Tarihi: 24/06/2008)
X
---
22
ĠZMĠT
Çukurbağ
I.Derece Arkeolojik Sit Alanı
(Ġlan Tarihi: 24/06/2008)
X
---
23
ĠZMĠT
Acısu Parkı
II.Derece Doğal Sit Alanı
(Ġlan Tarihi: 11/03/2009)
X
---
24
GÖLCÜK
BAġĠSKELE
BeĢkayalar Mevkii
I.Derece Doğal Sit Alanı
(Ġlan Tarihi: 18/10/2001)
X
---
25
GEBZE
DĠLOVASI
Ballıkayalar Mevkii
I.-III.Derece Doğal Sit Alanı
(Ġlan Tarihi: 13/11/2003)
X
---
26
GEBZE
Eskihisar
I., II. ve III.Derece Doğal Sit Alanı
(Ġlan Tarihi: 06/10/1992)
√
27
GEBZE
Eskihisar
I.Derece Arkeolojik Sit Alanı
(Ġlan Tarihi: 06/10/1992)
√
28
GEBZE
Eskihisar
Kentsel Sit Alanı
(Ġlan Tarihi: 06/10/1992)
√
Ġstanbul
II.K.T.V.K.B.K.
15/05/1993 3077
Ġstanbul
II.K.T.V.K.B.K.
15/05/1993 3077
Ġstanbul
II.K.T.V.K.B.K.
15/05/1993 3077
234
29
DĠLOVASI
TavĢancıl
I., II. ve III.Derece Doğal Sit Alanı
√
Bursa K.T.V.K.B.K.
16/06/2003 9855
30
DĠLOVASI
TavĢancıl
I.Derece Arkeolojik Sit Alanı
(28/06/2001 )
√
Bursa K.T.V.K.B.K.
16/06/2003 9855
31
DĠLOVASI
TavĢancıl
Kentsel Sit Alanı
(Ġlan Tarihi: 06/10/1992)
√
Bursa K.T.V.K.B.K.
16/06/2003 9855
32
GEBZE
Sultan Orhan Camii ve Çevresi
Kentsel Sit Alanı
(Ġlan Tarihi: 15/11/1994)
√
Bursa K.T.V.K.B.K.
15/02/2002 8968
33
DĠLOVASI
Köseler Köyü Nekropol Alanı
I.Derece Arkeolojik Sit Alanı
(Ġlan Tarihi: 19/12/2006)
X
---
34
DĠLOVASI
Yılancıtepe
I.Derece Arkeolojik Sit Alanı
(Ġlan Tarihi: 12/01/2010)
X
---
35
GÖLCÜK
√
Kocaeli K.T.V.K.B.K.
02/11/2010 1666
36
GÖLCÜK
X
---
√
Ġstanbul
II.K.T.V.K.B.K.
01/11/1994 3574
X
---
X
---
X
---
X
---
X
---
37
GÖLCÜK
38
KANDIRA
39
KANDIRA
40
KANDIRA
41
42
KANDIRA
KANDIRA
Saraylı Köyü
Kentsel Sit Alanı
(Ġlan Tarihi: 18/07/1996)
Saraylı Köyü Mezarlığında Bizans Sarayı
Kalıntısı
I.Derece Arkeolojik Sit Alanı
(Ġlan Tarihi: 18/07/1996)
Değirmendere Eski Yalı Mahallesi
Kentsel Sit Alanı
(Ġlan Tarihi: 08/10/1991)
Kefken, Pembe Kayalar, Vize Burnu
I.Derece Doğal Sit Alanı
(Ġlan Tarihi: Bursa K.T.V.K.K. 17/08/1990 1269 )
Kefken, Pembe Kayalar, Vize Burnu
I.Derece Arkeolojik Sit Alanı
(Ġlan Tarihi: Bursa K.T.V.K.K. 17/08/1990 1269)
Kefken Adası
I.-II.Derece Arkeolojik Sit Alanı
(Ġlan Tarihi: Bursa K.K. 23/12/2005-1136
Ġstanbul VI.)
Kerpe, Kıncıllı Mevkii
III.Derece Arkeolojik Sit Alanı
(Ġlan Tarihi: G.E.E.A.Y.K. 10/03/1978-1009,
05/02/1982-13511, T.K.T.V.Y.K.
05/12/1985-1618, Bursa K.K.
02/10/1990-2556)
Kerpe, Kıncıllı Mevkii
I.Derece Doğal Sit Alanı
(Ġlan Tarihi: G.E.E.A.Y.K. 10/03/1978-1009,
05/02/1982-13511, T.K.T.V.Y.K.
235
05/12/1985-1618, Bursa K.K.
02/10/1990-2556)
43
KANDIRA
44
KARAMÜRSEL
45
KARAMÜRSEL
46
Babalı
Tarihi Sit Alanı
(Ġlan Tarihi: Kocaeli K.T.V.K.B.K.
14/07/2009-955, Kocaeli K.T.V.K.B.K.
02/08/2011 2069)
Ereğli
Kentsel Sit Alanı
(Ġlan Tarihi: Bursa K.K. 16/09/2005 -919)
X
---
√
Kocaeli K.T.V.K.B.K.
14/12/2010 1722
Yalakdere
Kentsel Sit Alanı
(Ġlan Tarihi: Bursa K.K. 18/10/2001-8733)
√
Kocaeli K.T.V.K.B.K.
20/04/2010 1409
KARAMÜRSEL
Semetler Köyü, Valide Köprü Höyüğü
I.Derece Arkeolojik Sit Alanı
(Ġlan Tarihi: Bursa K.K. 18/03/1989-452)
X
---
47
KARAMÜRSEL
Semetler Köyü,
II.Derece Arkeolojik Sit Alanı
(Ġlan Tarihi: Ġst.II.K.K. 28/08/2001- 8652)
X
---
48
KÖRFEZ
Hereke
I, II ve III.Derece Arkeolojik Sit Alanı
(Ġlan Tarihi: Ġst.II.K.K. 26/10/2000-5842)
√
Bursa K.T.V.K.B.K.
14/12/2002 9553
49
KÖRFEZ
Hereke
Kentsel Sit Alanı
(Ġlan Tarihi: Ġst.II.K.K. 26/10/2000-5842)
√
Bursa K.T.V.K.B.K.
14/12/2002 9553
50
KÖRFEZ
51
KÖRFEZ
52
DERĠNCE
53
DERĠNCE
54
DERĠNCE
55
KARTEPE
Tepecik Köyü Nekropolü
I.Derece Arkeolojik Sit Alanı
(Ġlan Tarihi: Ġst.II.K.K. 24/06/1999- 5209)
Belen Mevkii Kaya Mezarı
I.Derece Arkeolojik Sit Alanı
(Ġlan Tarihi: : Bursa K.K. 17/01/2003-9600
Koc KK 24/09/2007-131 )
Çınarlı Mahallesi, Çenedağ Mevkii
I.-III.Derece Arkeolojik Sit Alanı
(Ġlan Tarihi: Ġst.II.K.K. 03/11/1992-2925)
Küplü Bayırı
I.Derece Arkeolojik Sit Alanı
(Ġlan Tarihi:Kocaeli K.T.V.K.B.K.
22/10/2007-166)
KaĢıkçı Köyü, AsmacaçeĢme Mevkii
I.Derece Arkeolojik Sit Alanı
(Ġlan Tarihi: Kocaeli K.T.V.K.B.K.
08/12/2009- 1197)
Büyükderbent Hikmetiye
I.Derece Arkeolojik Sit Alanı
(Ġlan Tarihi: Kocaeli K.T.V.K.B.K.
27/01/2009-756)
X
---
X
---
√
Kocaeli K.T.V.K.B.K.
23/02/2010 1324
X
---
X
---
X
---
236
56
KANDIRA
57
GEBZE
58
GEBZE
59
ĠZMĠT
60
DARICA
Çalköy Köyü, “Karahasanlar Roma Nekropolü
ve TaĢ Ocağı”,
I.Derece Arkeolojik Sit Alanı
(Ġlan tarihi: Kocaeli K.T.V.K.B.K.
18/10/2011 – 22)
Yağcılar
I.Derece Arkeolojik Sit Alanı
( Ġlan Tarihi: Kocaeli
K.T.V.K.B.K.18/10/2011 - 25)
Yağcılar Tarihi Yol
I.Derece Arkeolojik Sit Alanı
(Ġlan Tarihi: Kocaeli K.T.V.K.B.K.
13/12/2011 - 139)
Akpınar Köyü
III.Derece Arkeolojik Sit Alanı
(Ġlan Tarihi: Kocaeli 22/11/2011-78)
Darıca KıĢlası
III.Derece Arkeolojik Sit Alanı
(Ġlan Tarihi: Kocaeli K.T.V.K.B.K.
07/02/2012-331)
X
---
X
---
X
---
X
---
X
---
237
YATAK SAYISI
ĠZMĠT
284
DARICA
648
ĠZMĠT
MAġUKĠYE KARTEPE
MEVKĠĠ
104
www.grandyukselis.
com
BAYRAMOĞLU MAH.
KAPTAN
SOK.NO:13/1
136
ĠZMĠT
SEFA SĠRMEN
BULVARI OTO
GALERĠCĠLER SĠTESĠ
YANI
KEMALPAġA MAH.
ANKARA
CAD.NO:121
76
WEB SĠTESĠ
KAYACIK MAH.
BÜYÜKÇINAR MEVKĠĠ
72
ĠLÇE
GAZĠLER
MAH.ĠBRAHĠMAĞA
CAD.NO:225
GEBZE
92
ADRES
PĠRĠREĠS MAH.FATĠH
SULTAN MEHMET
CAD.NO:229
DARICA
44
ODA SAYISI
123
298
OTEL RESTAURANT
BEKĠR
50
BAYRAMOĞLU
RESORT HOTEL
68
GRAND GEBZE
HOTEL
38
KAO OTEL
40
***
ASYA OTEL
46
****
HEGSAGONE OTEL
22
****
THE GREEN PARK
KARTEPE RESORT
***
SINIFI
*****
GRAND YÜKSELĠġ
HOTEL
***
TESĠSĠN ADI
***
KOCAELİ KONAKLAMA TESİSLERİ
**
EK-5
BAYRAMOĞLU SAHĠL
MAH.GRUP
SOK.NO:10
KARAMÜRSEL
DARICA
www.otelkao.com
www.bayramog
luresort.com
E-MAĠL
[email protected]
TELEFON
FAX
(262) 335 48 40 (pbx)
335 42 06
(262) 315 47 00
315 47 01
[email protected]
(262) 653 84 17-18
653 85 49
[email protected]
(262) 321 31 25 (3
Hat)- 321 68 17 (3 Hat)
321 34 25
[email protected]
(262) 452 10 71- 452
24 11
454 42 22
(262) 646 47 15-16
646 46 43
(262) 653 40 30
653 40 33
(262) 653 30 36 - 653
72 54
653 30 36
[email protected]
238
40
99
(262) 321 52 75 - 331
20 14
32136 35
46
ÖMERAĞA
MAH.FETHĠYE CAD.
ĠZMĠT
(262) 325 01 12-13-14
321 46 82
40
DÜZVĠRAN MEVKĠĠ
HALIDERE
GÖLCÜK
(262) 431 31 62-63-64
431 31 64
ÖMERAĞA MAH.
ALEMDAR CAD.NO:7
ĠZMĠT
(262)321 54 72 (Pbx)
322 05 33
GEBZE
(262) 655 58 54
655 58 54
ĠZMĠT
(262) 325 23 19 (3 hat)
325 23 29
(262) 759 17 80 - 759
10 92
759 17 81
(262) 528 73 48 - 528
73 49
528 73 50
MUALLĠM KÖYÜ
KALAYCI KUYU
MEVKĠĠ
ATALAR MAH.
D 100
KARAYOLU ALTI
GÜBRETAġ
FABRĠKASI GĠRĠġĠ
GEBZE
KÖRFEZ
www.hoteldelta
yss.com
ınfo@hoteldelta
yss.com
37
104
ESKĠHĠSAR KÖYÜ
ARPALIK MEVKĠĠ
KOZLUK MAH.SEKA
ALANI
KAYACIKMAH. KAVAK
MEVKĠĠ NO: 312
KARAMÜRSEL
(262) 454 55 90
454 55 91
454 55 97
20
46
48
ĠZMĠT
85
ANKARA CAD.
NO:152
108
20
*
COSMĠC ALTINNAL
OTEL
64
**
ġĠRĠN KAPTAN
TURĠSTĠK
TESĠSLERĠ
31
**
ĠSTĠKBAL OTEL
20
**
DELTA YSS OTEL
59
**
SEKA PARK OTEL
753 06 34
23
**
CLUP ATABAY
(262) 753 06 33
45
**
KÖRFEZ ALTINNAL
OTEL
GEBZE
56
**
GÜRSES OTEL
E-5 KARAYOLU
TAVġANCIL MEVKĠĠ
23
**
ÇENEDAĞ OTEL
18
**
KOZLUCA OTEL
10
**
YAKAMOZ OTEL
ÖMERAĞA MAH.NACĠ
GĠRGĠNSOY SOK.
ALTINNAL PASAJI
NO:11/2
ĠZMĠT
(262) 332 14 04
324 41 28
324 30 12
239
HAZIRLAYAN
………….. Ġli Doğa Koruma ve Milli Parklar ġube Müdürü
KONTROL EDEN
…………. Bölge Müdürlüğü/ …………../ ………… ġube Müdürü
Uygun Takdim
……….……… Bölge Müdürü
..………………….
Vali Yardımcısı
Doğa Turizmi Master Planının uygulanması UYGUNDUR
……………….
VALĠ
240
KAYNAKLAR
ACARTÜRK, R., 1996- ġifalı Bitkiler Flora ve Sağlığımız, Ovak Yayınları, No: 1, 137 sayfa,
Ankara
AKAYDIN, G., ÇALIġKAN, G. ve YILMAZ, E.B., 2006- BeĢkayalar Vadisi (GölcükKocaeli)‟nin Florası, Fırat Üniversitesi, Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 18 (4), s.
459-469
AKAYDIN, G., ÇALIġKAN, G. ve YILMAZ, E.B., 2006- Ballıkayalar Tabiat Parkı
(Gebze -Kocaeli)‟nin Florası, Fırat Üniversitesi, Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi,
AKINCI, ġ. ve ÖZHATAY, E., 2004- The Flora of Keltepe Area (Kocaeli/Turkey),
ĠstanbulEczacılık Fakültesi Mecmuası, Sayı : 37, s. 23-54.
EKĠM, T., KOYUNCU, M., ERĠK, S., ĠLARSLAN, R., 1989- Türkiye‟nin Tehlike Altındaki
Nadir ve Endemik Bitki Türleri, Türkiye Tabiatını Koruma Derneği Yayınları, Seri No:18,
Ankara
ZENGĠN, M., HIZAL, A., KARAKAġ, A., SERENGĠL, Y., TUĞRUL, D., ERCAN,
M.,2005 – Ġzmit Yuvacık Barajı Su Toplama Havzasının Yenilenebilir Doğal Kaynaklarının
Su Üretimi (Kalite, Miktar ve Rejim) Amacıyla Planlanması, T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı,
Kavak ve Hızlı GeliĢen Orman Ağaçları AraĢtırma Müdürlüğü, Teknik Bülten, No: 197,
Çevre ve Orman Bakanlığı Yayın No: 233, Müdürlük Yayın No: 244, ISSN 1300-395 x,
s.3-14, Ġzmit
Ülkemizde Alternatif Turizm Bir Dalı Olan Ekoturizmı ÇeĢitlerinin Bölgelere Göre Dağılımı
Ve Uygulama Alanları III. Ulusal Karadeniz Ormancılık Kongresi20-22 Mayıs 2010Cilt: IV
Sayfa: 1575-1594
Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2007; Türkiye Turizm Stratejisi 2023 Eylem Planı 2007-20013,
Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Yayın No: 3085, ISBN 978-975-17-3260-6.
241
“Yuvacık Barajı Havzası'nın BiyoçeĢitliliğinin Flora, Vejetasyon Ve Fauna Açısından
Ġncelenmesi Projesi” Prof. Dr. Asuman Efe önderliğinde hazırlanmıĢ proje Haziran 2010
Arslanbey (Ġzmit) ve Ġzmit ġehir florasının tespiti
Sakarya Üniversitesi Fen Bilimleri
Enstitüsü Yükseklisans tezi Eylül 2010
Kocaeli Valiliği Web sitesi, 2013.
Kocaeli Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü, 2009; Çevre Durum Raporu.
Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü Web sitesi, 2013.
Orman Genel Müdürlüğü Web sitesi, 2013.
Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü Web Sitesi, 2013.
Türkiye Ġstatistik Kurumu Web sitesi, 2013.
Gıda Tarım il Müdürlüğü Web sitesi,2013
Karabük Ġli Doğa Turizmi Master Planı 2013-2023
Sinop Ġli Doğa Turizmi Master Planı
2013-2023
Zonguldk Ġli Doğa Turizmi Master Planı 2013-2023
Bartın Ġli Doğa Turizmi Master Planı 2013-2023
Kastamonu Ġli Master Planı 2013-2023
242
LİNK KAYNAKLARI

www.tr.wikipedia.org

www. ekoturizmdernegi.org

www.gemoloji.host.sk

www. ecotourismconference.org

www.findingdulcinea.com

www.greenglobe21.com

www.questpointsolarsolutions.com

www.turizm.gov.tr

www.izcim.org

www.birdunyabilgi.net

www.gozlemci.net

www.turkiyerehberi.com

www.markakentkocaeli.com

www.panoramio.com

www.kocaeli.gov.tr

www.kartepebel.tr

www.izmitbel.tr

www.basikelebel.tr

www.gebzebel.tr
243