docSayı 1
download 
Şikayet Transkript
Sayı 1
KARİYER BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ MİMARLIĞI 01 02 03 2012 SOSYAL HAYAT Çocuk Gelinler Popüler Tarih Her dem taze 10 Otomobil Firar SOSYAL MEDYA BİLGİSAYAR OYUNLARI KİTAP-SİNEMA KAYAK MERKEZLERİ MAGAZİN Bir Başkaldırı Hikayesi OTOMOBIL EN SON TEKNOLOJILER YENI MODEL TANITIMI BAŞARI Devrim Cenk Ulusoy Sualtı Avrupa ve Dünya Şampiyonu English Summary of Contents Değişim ve yenilenme TÜVTURK ailesinin değerli üyeleri ve saygıdeğer TÜVTURK dostları, Çoğu zaman, devam eden rutine bir süreliğine ara vermeye vesiledir bir istasyon. Bir tren istasyonu sizi bulunduğunuz yerden alır bir başka yere götürür, bir radyo istasyonu kafanızda dönüp duran düşüncelerin sesini kısar, müziğin sesini açar, bir araç muayene istasyonu sanki hiç yorulmayacak gibi dinlenmeden yollar yapan araçlara bir süreliğine mola verdirir, yapılan yolların bilançosunu çıkarır. Şu anda elinizde tutmakta olduğunuz yeni dergimizi de benzer bir düşünceyle hayata geçirdik. Günlük hayatın akıp giden rutininden sizi bir an için bile olsa çekip alacak bir dergi yapmak istedik. Çarpıcı konulara, anlık haber akışının ötesinde derinliğiyle her zaman kalıcı olabilecek yazılara ve birbirinden ilginç söyleşilere yer vermek istedik. Görselliğine büyük özen gösterdik. Yeni dönem dergicilik anlayışıyla hazırlanan yeni dergimiz “İstasyon”u beğeneceğinizi umut ediyoruz. Değerli dostlar, TÜVTURK ailesi olarak başarılarla dolu 2011 yılını geride bıraktık. 2011’de 6 milyonu periyodik olmak üzere, 10 milyonun üzerinde araç muayenesi gerçekleştirdik. Bu muayenelerde yüzde 92’lik müşteri memnuniyetine ulaştık. Trafik Güvenliği, günümüzde ülkemizin karşı karşıya olduğu en önemli sorunlardan biri. TÜVTURK olarak, “insan”a olan katkımıza Trafikte Sorumluluk Hareketi ile devam ettik ve ediyoruz. Bu kapsamda 2011 yılında, 18 şehirde 80 bin kişiye ulaştık, onbinlerce ilköğretim öğrencisine eğitim verdik. Trafikte Sorumluluk Hareketi’nin yeni tanıtım filmi “Gözyumma”, ulusal kanallarda sadece üç ay içinde 5 binin üzerinde gösterime ulaştı. Bir önceki filmimiz “Kaza” ise Kristal Elma ile ödüllendirildi. Aralık ayında düzenlediğimiz Özel Sektör Paydaş Toplantısı ile trafik güvenliği konusunda tüm iş dünyasını kapsayacak bir platform oluşturduk ve sorumluluğumuzu ülke geneline yaymaya devam ettik. Tüm TÜVTURK hissedarları, çalışanları ve iş ortakları için başarılarla dolu geçen 2011 yılından sonra, önümüzdeki dönemde de aynı başarılı çalışmaların sürdürülmesine olan inancımız tam. başarılarla dolu geçen 2011 yılından sonra, önümüzdeki dönemde de AYnI BAŞARIlI çAlIŞmAlARIn sürdürülmesine olan inancımız tam. Bu duygu ve düşüncelerle hepinizi saygıyla selamlıyor, 2012 yılının en güzel günleri getirmesini temenni ediyorum. KEMAL ÖREN TÜVTURK Genel Müdürü İSTASYON 3 İÇİNDEKİLER 10 22 40 06 Haberler Dünya ve Türkiye’de öne çkan haberler 10 Hayat Çocuk gelinlerin trajik hikayeleri 16 Başar Devrim Cenk Ulusoy 20 Kariyer Bilişim çağnn yldz BT mimar 22 Söyleşi Firar dizisinin yldzlar Caner Cindoruk ve Didem Balçn’la çok scak bir sohbet 30 Yeme-İçme İçimizi stan kş lezzetleri 32 Sağlk Sağlkla ilgili ilginç ve faydal bilgiler, sevindirici gelişmeler 36 Spor Futbolun büyük ismi Socrates 40 Popüler Tarih Her dem taze 10 klasik otomobil 44 Otomotiv Otomotiv dünyasndaki son gelişmeler 46 Uzman Gözüyle Haval fren muayenesi nasl yaplr 48 TÜVTURK TÜVTURK’ten önemli gelişmeler 52 Sosyal Medya Sosyal medyadaki gelişmeler hayatmz nasl etkiliyor 58 Çocuklarn Sayfas Bu bilgiler sizi şaşrtacak 60 English Summary İmtiyaz Sahibi TÜVTURK Kuzey Taşt Muayene İstasyonlar Yapm ve İşletim A.Ş. Adna Kemal Ören Yönetim Yeri Büyükdere Caddesi, No: 255 Kat: 17-18 Maslak-Şişli-İSTANBUL Yayn Yönetmeni Figen Kayralc Yayn Koordinatörü M. Koray Özcan (Sorumlu Müdür) Görsel Yönetmen Kemal Toğanç Kapak Tasarm Hasan Fehmi Bayramoğlu Yapm Yeri Doğuş Grubu İletişim Yaynclk ve Ticaret A.Ş. Doğuş Power Center Ahi Evran Polaris Caddesi No: 4 Maslak 34398 İstanbul Tel: 0212 304 00 00 (Santral) Bask yeri Ömür Matbaaclk A.Ş. Haramidere Beysan Sanayii Sitesi Birlik Cad. No: 20 Avclar-İstanbul Tel: 0212 422 76 00 Yayn Türü Üç aylk yaygn süreli yayn, TÜVTURK Araç Muayene İstasyonlar kurumsal yayndr, parayla satlmaz. [email protected] 4 İSTASYON HABERLER TÜRKİYE OTOMOTİVDE AVRUPA BEŞİNCİLİĞİNE ADAY ■ Otomotiv satşlarnda Türkiye, bu yl Belçika ve Hollanda’y geride brakarak sekizincilikten altnclğa yükseldi. Yln son aynda ise İspanya ile beşincilik için mücadele etti. 2011’de toplam otomotiv satşlarnda Almanya, Fransa, İngiltere ve İtalya’nn ardndan Avrupa’da kimin beşinci olacağ son ana kadar heyecann korudu. Sonuçlar 2012 Ocak aynn sonunda açklanacak. İspanya’da ilk 11 ayda toplam otomotiv pazar 844 bin, Türkiye’de 735 bin adet oldu. Türkiye’de Aralk aynn, satşlarn ivme kazandğ bir ay olduğu düşünülecek olursa yl sonunda Türkiye’nin İspanya’y geride brakma ihtimalinin kuvvetli olduğu söylenebilir. ODD verilerine göre 2011 Ocak-Kasm döneminde otomobil ve hafif ticari araç toplam pazar 735 bin 33 adet olarak gerçekleşti. 612 bin 544 adet olan 2010 yl Ocak-Kasm dönemiyle kyaslandğnda toplam satşlarn yüzde 20 orannda arttğ gözlemleniyor. 2011 yl Ocak-Kasm döneminde otomobil satşlar bir önceki yln ayn dönemine göre yüzde 22,88 artarak 504 bin 208 adete ulaşt. 2011 yl 11 aylk hafif ticari araç pazar ise geçen yln ayn dönemine göre yüzde 14,14 artarak 230 bin 825 adet seviyesinde gerçekleşti. 2011 Ocak-Kasm döneminde bir önceki yla göre, toplam otomotiv sanayi ihracat yüzde 6 orannda artarken, otomobil ihracat yüzde 2 orannda yükseldi. Ayn dönemde toplam ihracat 723 bin adet, otomobil ihracat ise 406 bin adet oldu. Toplam üretim içinde ihracatn pay ise yüzde 70 olarak gerçekleşti. *2011 yl toplam rakamlar 2012 yl Ocak aynn sonlarna doğru kesinleştiği için 2011 ylnn Ocak-Kasm dönemi baz alnmştr. 2011’in kazanan Türkiye Türkiye’nin satn alma gücü düşük çkt ■ Bir ülkenin gelişmişlik ve refah düzeyini tanmlayan kavramlarn başnda o ülkede yaşayanlarn satn alma gücü geliyor. Aralk aynda 2010 yl için Avrupal ülkelerin satn alma gücü açkland. Lüksemburg’un birinci srada yer aldğ listede ilk 10 sray Lüksemburg, Hollanda, İrlanda, Danimarka, Avusturya, Belçika, Almanya, Finlandiya, İsveç ve İngiltere ald. 37 ülkelik listede Türkiye 30. srada yer alrken en altta Arnavutluk var. Finans dünyasnn en kuvvetlisi Hong Kong ■ Dünyann en gelişmiş finans piyasas Hong Kong oldu. Türkiye ise bir basamak gerileyerek 43’üncü srada yer ald. Dünya Ekonomik Forumu’nun (WEF), 2011 yl Dünya Kalknma Raporu’na göre, önceki yl dördüncü srada yer alan Hong Kong, ABD ve İngiltere’yi geçerek dünyann en gelişmiş finansal piyasas unvann ald ve birinci sraya yerleşti. Hong Kong’un ilk sraya çkmasnda, halka arz ve sigorta gibi bankaclk dşndaki finansal hizmetlerdeki başarsnn kuvvetli etkisi görülüyor. Dünya Ekonomik Forum’u yöneticisi Steinberg’e göre bu sonuç, Batl finans çevrelerinin uzun vadede liderliğini tehlikeye atabilecek önemli bir dönemeci işaret ediyor. Hong Kong’u srasyla Amerika Birleşik Devletleri, İngiltere, Singapur, Avustralya, Kanada, Hollanda, Japonya, İsviçre ve Norveç takip ediyor. MEYDANLAR DÜNYAYI DEĞİŞTİRİYOR ■ Dünyann belli başl medya kuruluşlar her yl o yln en iyilerini belirlemek üzere anket yapyor, Time dergisi de bunlarn önde gelenlerinden bir tanesi. 2011 ylnn kişisini belirlemek üzere yaplan ankette ise bu yl ilk defa, bir kişi yerine dünyada birbiri ardna devrim saylabilecek değişimlere yol açan meydanlardaki protestocular seçildi. İnternetin bulunmasyla birlikte “bilginin bu kadar hzl paylaşm dünyada demokratik devrimlere yol açacak” diyenler hakl çkt. Time bu seçimini “Hiç kimse, Tunuslu bir meyve satcs kendini bir meydanda ateşe verdiğinde diktatörleri devirip küresel bir ayaklanma dalgas yaratacak protestolar başlatacağn düşünemezdi. 2011 ylnda protestocular sadece şikayetlerini dile getirmedi. Onlar bu yl dünyay değiştirdi” cümleleriyle açklarken bir yandan da tarihteki önemli bir dönüşüme dikkat çekiyordu. ■ Atlantic Council adl düşünce kuruluşunun üyesi ve Institute for State Effectiveness adl kuruluşun başkan olan Eşref Gani’nin, ABD’deki dş politika dergilerinden Foreign Policy’de bir makalesi yaynland. Bu makalede Gani, “Türkiye’nin 2011 ylnn kazanan olduğu’’ belirtirken Türkiye’nin 2023 ylnda dünyann 10. büyük ekonomisi olmay amaçladğn da hatrlatyor. Gani’ye göre Türkiye bu noktaya hükümetin güçlü liderliği, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’n kurduğu etkili ekibi, zorlu siyasi kararlar almada tereddüt etmeden davranmas ve lider iş adamlarnn inşaattan tekstile, elektronikten savunma sanayine kadar neredeyse her alandaki küresel rekabetiyle ulaşt. Gani, makalesinde ayrca “Türkiye’nin ilk olarak kimlik krizini büyük oranda çözdüğünü ve Avrupal veya Ortadoğulu, dindar veya laik, Batl veya Doğulu gibi karşt tanmlamal kimlikler çerçevesi yerine, Müslüman ve laik, Doğulu ve Batl, bölgesel ve küresel gibi bir birliktelik çerçevesi oturttuğunu” belirtiyor. Türkiye’nin bu süreçte zengin kültür, tarih ve jeopolitik konumunu bireysel güvenlik ve hukukun üstünlüğüyle zenginleştirdiğini belirten Gani, “Türkiye Cumhuriyeti’nin 100. yl için, Türkiye’nin, fikirlerin, insanlarn ve mallarn dünya üzerinde aktğ bir küresel kavşak haline gelen bir ülke olmasndan daha uygun bir kutlama olamaz” diyor. Yaşar Kemal’e büyük nişan ■ Türkiye’nin en önemli değerlerinden ünlü edebiyatç Yaşar Kemal, Fransa’nn en yüksek rütbeli onur nişan “Legion d’Honneur”ü ald. Eserleri dünya üzerinde 40’dan fazla dile çevrilen Yaşar Kemal bu nişana, edebiyat alannda aznlk haklar, kültürel çeşitlilik ve kültürler aras diyaloğu yüreklilikle İSTASYON PA TR I K ST O L LAR Z /A FP /G ET T Y IM AG ES 6 savunmasndan ötürü layk görüldü. Eserleri dünya üzerinde 40’dan fazla dile çevrilen yazar ödül töreninde, “Sanat, insanlar yalana, zulme, bitip tükenmeyen anlamsz savaşlara, bütün kötülüklere karş uyarr. Ben hep umudun türküsünü söylemeye çalştm. İnsanlğn yarattğ, insan insan yapan kültürleri insann elinden almaya kimsenin gücü yetmez. 21. yüzylda insanoğlu doğay yeniden yaratacak, insanlk değerlerini geliştirecek, insan haklarn eksiksiz sağlayacaktr” dedi. Yaşar Kemal’in en önemli kitaplar arasnda İnce Memed, Yer Demir Gök Bakr, Ağr Dağ Efsanesi, Çakrcal Efe, Frat Suyu Kan Akyor Baksana bulunuyor. İSTASYON 7 HABERLER İNTERNET BAĞIMLILIĞI TEDAVİ GEREKTİRİYOR Teknoloji harikas Çocuk Müzesi ■ Ankara’da, Fransa’daki örneklerinden uyarlanan teknoloji harikas bir “Çocuk Müzesi” açld. 4-12 yaş grubuna hitap eden ve tasarmnda engelli çocuklarn da dikkate alndğ müzede çocuklar gördüğü her şeye dokunuyor, hissediyor ve tüm duyularn kullanarak alglyor. Klasik eğitimle 1.5 yl gibi bir sürede öğrenebilecekleri soyut bilgileri oynadklar oyunlarla çok ksa bir sürede alglayabiliyor, içselleştiriyor ve hemen hayatlarna uyarlayabiliyor. Müzeyi ziyaret edecek çocuklar için 25 değişik senaryo hazrlanmş. Bugüne kadar tekrar çocuk olmak istemediyseniz bile bu oyunlar gördüğünüzde, emin olun çocuk olabilmek için çok şey vermek isteyeceksiniz. Müzedeki eğitici çocuk oyunlarndan bazlar: Gerçek HD kameralarla ve aslna uygun televizyon stüdyosu araçlaryla film çekebildikleri ve haber sunabildikleri TV Stüdyosu, gerçek vinç operatörü ve sünger tuğlalarla gerçek ev inşa ettikleri Şantiye, hayran olduklar şarkc gibi hissedebilecekleri gerçek Playback Stüdyosu, hiç kimse dur, sus, bağrma demeden hep beraber çğlk atacaklar Çğlk Odas, doktor ve hemşire olarak stetoskop ve röntgen cihazlaryla hasta bakabilecekleri Kidzz Clinic, mekanik aletlerle özel hazrlanan arabay tamir ettikleri Garaj ve bilgisayar oyunlarn ekran karşsnda bedenleriyle oynadklar Dijital Oda. ■ Eve geldiğinizde bir lokma yemeğin ardndan eşinizle birlikte bilgisayarlarnzn başna geçip bütün gece ancak üç cümle mi konuşuyorsunuz? Çocuğunuzu bilgisayar oyununun başndan kaldrmak neredeyse imkansz hale mi geldi? Çeşitli sosyal medya sitelerinde dolaşmaktan yatağa ancak sabaha karş giriyor ve bütün gün işte kafanz koyacak yer mi aryorsunuz? Evde yaplmas gereken işleri veya kişisel bakmnz ihmal etmeye mi başladnz? Kendinizi sürekli yorgun ve beden ağrlar içinde mi buluyorsunuz? Arkadaşlarnzla en son yüz yüze sohbet edip vakit geçirmenizin üstünden aylar m geçti? Bunlarn hepsi internet bağmllğn habercileri olabilir, üstelik internet bağmllğ diğer bütün bağmllk türleri kadar (alkol, uyuşturucu, vb.) ciddi ve tedavi gerektiren bir durum. Sorunlu internet kullanm, psikiyatrinin en yeni ilgi alanlarndan biri haline gelirken, ülkemizde genç nüfusun yüksekliği ve internet kafelerin kontrolsüzce yaygnlaşmş olmas, henüz yeni tanmlanmakta olan hastalk için oldukça uygun bir zemin oluşturuyor. Hastalğn tedavisi için ülkemizde yaygnlaşan kliniklere bir yenisi daha eklendi. İnternet bağmllğnn bir hastalk olarak tanmlanmasnn ardndan Bakrköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh Sağlğ ve Sinir Hastalklar E.A. Hastanesi bünyesinde İnternet Bağmlğ Polikliniği açld. Tedavinin amac ise hayatmzn her alannda kullanmaya neredeyse mecbur olduğumuz internetin kontrolünün bizde olmasn sağlamak. Yazşmalarmz, banka işlemlerimizi, alşverişlerimizi, hepsini internet üzerinden yapyoruz. Bütün kişisel bilgilerimiz net üzerinde dolaşyor. Bunlarn gizliliğini korumak için de her şeyi şifrelemek zorundayz. Önceleri doğum günlerimiz, eşimizin, çocuklarmzn, hayvanlarmzn ismi gibi basit şifreler bulduk, onlar yeterliydi, Daha sonralar bunlarn herkes tarafndan çok kolayca tahmin edildiğini fark ettiğimizde birbirini takip etmeyen 8 İSTASYON ■ Blackberry gibi cep telefonlarnn ofisi her an her yere taşmas birçok kolaylk sağlyor ama baz şikayetleri de beraberinde getiriyor. Kurumlarn bir çoğu Blackberry gibi ürünleri çalşanlarna vererek, onlarn e-postayla her an erişilebilir hale gelmesini sağlyor. Hele uluslararas bir şirkette, saat fark nedeniyle mesai bitmek bilmiyor. İşte bu durumu dikkate alan Volkswagen, Almanya’daki merkezinde ilginç bir karara imza att. Şirket bundan böyle mesai bittikten sonra e-postalar Blackberry’lere göndermeyeceğini açklad. Dünyada bu alanda alnmş ilk önemli karar kurumlarn akll telefon kullanm kültürünü ne kadar etkileyecek, göreceğiz. Kendi dergini kendin yap ■ iPad’in ardndan çğ gibi artan Parmak izi şifrenizi kimse kramayacak ■ Neredeyse bütün hayatmz internet üzerinde geçiyor. VW’den özel yaşama sayg harf ve rakamlar birlikte kullanmaya başladk. Bu sefer de bu karmaşk şifreleri aklda tutma derdi ortaya çkt. Bir de üstelik ne tür bir şifre kullanrsak kullanalm, şifre hrszlar hepsini saniyede krabiliyordu. Ama artk bunlarn hiçbirisiyle uğraşmak zorunda değiliz. Fingerprint Flash Drive adl USB bellek imdadmza yetişti. Bu minnack alet parmak izimizi tarayacak ve şifreleyecek. Parmak izimiz de eşsiz olduğuna göre artk şifremizin krlmas gibi bir problem de olmayacak. tablet bilgisayar kullanclar arasnda ‘sosyal dergi’ uygulamalar hzla yaylyor. Birçok internet sitesindeki farkl içerikleri otomatik olarak dergi safyalarna benzer tasarma getiren bu yeni tür uygulama (app) trendi, Flipboard ile başlad. RSS denilen site içerik besleme sistemini kullanan uygulamalar, parmağnzla sanki kağttan bir dergi sayfas çevirir gibi güncel tüm içeriklere rahatça ulaşmanz sağlyor. Dahas var. Twitter ve Facebook gibi sosyal medya hesaplarnz da buradan dergi okur gibi takip edebiliyorsunuz. Flipboard’u, Zite ve Pulse gibi yeni uygulamalar takip ediyor. Motorola RAZR XT910 4,3 inç Acer Iconia Smart 4.7 inç HTC Sensation XL 4.7 inç DEV EKRANLI TELEFONLAR Samsung Note 5.3 inç ■ Her şey Apple’n iPhone akll telefonuyla başlad. Cep telefonlarna internete girme, oyun oynama, video ve film seyretme gibi özellikler gelince telefon ekranlarna bir şeyler oldu. iPhone’un 3.7 inçlik ekranndan ilham alan üreticiler cep telefonlarna önce 4 ve ardndan da 5 inçlik dev ekranlar koymaya başladlar. Her ne kadar cebe sğmas biraz problem olsa da, ürünlerin ince ve hafif olmas bu dezavantaj bertaraf ediyor. Bu büyüme eğilimini tetikleyen birkaç önemli etken var. Birincisi AMOLED gibi yeni nesil ekranlar artk çok daha az enerji harcyor. Eskiden bu derece büyük ekran kullanlsayd cep telefonlarn şarj alt saat bile zor dayanrd veya yarm kiloluk pil taşmak zorunda kalabilirdik. AMOLED gibi yeni ekran teknolojileri büyük ekranlarn pil sorununu önemli ölçüde çözmüş görünüyor. Diğer yandan telefonlarn akllanmas anlamna gelen bilgisayar yetenekleri ve 3G ile genişbant internet bağlantsnn ceplere taşnmas ekranlarn büyümesini tetikliyor. Cepten web sitelerine girmek, oyun oynamak ve video izlemek için daha geniş ekranl cep telefonlar tercih ediliyor. Tabii insanlarn artk tablet veya dizüstü bilgisayar gereksinimini büyük oranda azaltmalar da cabas. Dev ekranl telefonlar, yannzda kilolarca donanm taşmadan, her an her yerden işinizi rahatlkla yapabilecek kadar konforlu bir kullanm sunabiliyor. Kendinize yeni bir dizüstü bilgisayar veya tablet almaya niyetliyseniz, dev ekranl akll telefonlara bir bakmadan son kararnz vermeyin. LG Parada 3.0 4.3 inç Sony Ericsson Xperia Arc S 4.2 inç İSTASYON 9 HAYAT Evlenmek için çok küçük ICRW örgütüne göre, 18 yaşndan önce gerçekleşen bütün evlilikler çocuk evliliği saylyor ve kesin rakamlara ulaşmak mümkün olmasa da araştrmaclar gelişmekte olan ülkelerde her yl 10–12 milyon kzn erken yaşta evlendirildiğini tahmin ediyor. YAZI: CYNTHIA GORNEY FOTOĞRAF: STEPHANIE SINCLAIR 10 İSTASYON İSTASYON 11 HAYAT D üğün yasadşyd ve davetliler hariç herkesten gizliydi. Ayrca Racastan’da nikâh törenleri genelde gece geç saatte yaplrd. Hindistan’n kuzeyindeki bu kurak krsal yerleşimde üç çocuk gelin, kutsal yeminlerini etme hazrlklarna ancak akşamüstü saatlerinde başlad. Toprak zeminde yan yana çömeldiler. Köylü kadnlardan bir güruh, iğreti bir perde gibi etraflarn sari kumaşyla sararken, bakr bir tastan kzlarn başna sabunlu su döktü. Gelinlerden ikisi, Radha (15) ve Gora (13) adl iki kz kardeş, olan biteni anlayacak yaştayd. Üçüncü gelin, yani yeğenleri Recani ise beş yaşndayd. Omuzunda kelebek deseni olan pembe bir tişört giymişti. Erişkinlerden biri ykanmadan önce onu çkarmasna yardm etti. Recani, Bay M’nin torunuydu. Daha önce evlendirdiği en büyük kznn çocuğu. Yusyuvarlak kahverengi gözleri, geniş, küçük bir burnu ve sütlü çikolata renginde bir teni vard. Anneannesi ve dedesiyle yaşyordu. Köy halk, Recani’yi en çok seven kişinin dedesi Bay M olduğunu söylüyordu. Recani’ye teyzesi Radha’nn da gelin gideceği saygn bir aileden bir damat ayarlamş olmas bunu açkça gösteriyordu. Böylece Recani, gauna’sndan, yani gelinin bedenen kendi ailesinden kocasnn ailesine geçmesinin kutlandğ Hint töreninden sonra kendini yalnz hissetmeyecekti. Hintli kzlar çocuk yaşta evlendirilirlerse, gauna töreninin ergenlikten sonra yaplmas gerekirdi; yani Recani birkaç yl daha anneannesi ve dedesiyle yaşayacakt. Köy halkna göre Bay M bu zaman zarfnda çocuğu korumak adna herkesin önünde evli olduğunu belirterek iyi yapmşt. Nikâh töreni başlamadan Recani uyuyakalmşt. Daylarndan biri onu usulca yatağndan kaldrd, kucaklayp omzuna yatrd. Sonra da ayşğ altnda, Hindu rahibin, kutsal ateşten yükselen dumanlarn, plastik sandalyelerde oturan misafirlerin ve başnda altn renkli sarğyla on yaşnda bir çocuk olan müstakbel damadn olduğu yere doğru götürdü. ÇOCUK EVLİLİKLERİ KITALARI, DİLLERİ, DİNLERİ VE KASTLARI AŞAN BİR OLGU. BU TÜR OLAYLAR KAMUOYUNA YANSIDIĞINDA, ÇOK UZAK ÜLKELERDE BİLE BARİZ BİR ÖFKE UYANDIRIYOR. 12 İSTASYON Çocuk evlilikleri ktalar, dilleri, dinleri ve kastlar aşan bir olgu. Hindistan’da kzlar genelde kendilerinden dört–beş yaş büyük çocuklarla eşleştiriliyor. Yemen, Afganistan ve erken evlilik oranlarnn yüksek olduğu diğer ülkelerdeyse koca, genç bir erkek, orta yaşl bir dul veya Etiyopya’nn baz bölgelerinde olduğu gibi, zorla kaçrdğ kza tecavüz ettikten sonra mağdurun eşi olma hakkn kendinde bulan biri olabiliyor. Bu evliliklerin bazlar ticari bir alşverişten ibaret, tek mantğ bu: Sekiz yaşndaki gelin karşlğnda silinen bir borç veya 12 yaşndaki bakire bir kuzenin teslim edilmesiyle çözümlenen bir kan davas gibi. Bu tür olaylar kamuoyuna yansdğnda, çok uzak ülkelerde bile bariz bir öfke uyandryor. ÖĞRENDİKÇE ÇAPRAŞIKLAŞAN HİKAYELER Ama görücü usulü erken evliliklerin yaygn olarak görüldüğü toplumlarn içine girdiğinizde ve örneğin Recani’nin köyündeki kadnlarn, ykanan gelinlere söyledikleri şarklarn kederli melodilerini dinlediğinizde bu kzlarn maruz kaldğ hakszlklarn doğasn tek başna değerlendirmeniz inanlmaz derecede güçleşiyor. Yoksulluğun hüküm sürdüğü, bakire olmayan kzlarn evlilik şansn kaybettiği düşünülen ve nesillerdir ayn kurallara bağl olarak yaşayan (büyükannelerin, büyük teyzelerin bu evlilikleri desteklediği ve hatta “Ben böyle yapmştm, o da böyle yapacak” diye srar ettiği) toplumlarda, çocuk evliliklerine karş en sk aktivistlerin bile nereden başlayacaklarn düşünürken, nasl tereddütlerle karşlaşabileceğini anlamak zor değil. Bat Yemen’in ücra bir köşesinde, küçük bir arabann arka koltuğundaydm. Bizi yolun ilerisinde bulunan bir köye götürmeyi teklif etmiş olan Muhammed adl bir adamla seyahat ediyorduk. Olağanüstü öfkeliydi. “Ayşe daha 10 yaşnda,” dedi. “Ufack. Evlendiği adamsa 50 yaşnda, koca bir göbeği var.” Kollarn iki yana açp ne kadar şişman bir adam olduğunu gösterdi. “Fille evlendirilen bir sçan gibi.” Muhammed, iki adamn kadn akrabalarn değiş tokuş ederek birbirlerine yeni gelinler sunduğu şigar denen bir uygulamay anlatt sonra “Bu adamlar birbirlerinin kzlaryla evlendiler,” dedi Muhammed. “Bence, kocalaryla yeni eşlerinin arasndaki yaş fark uygun olsayd kimse bunu şikayet etmezdi. Ama kzlar 9–10 yaşlarndayken evlendirilmemeli. Belki 15–16 yaşnda...” Yemen’de evlilik ticari anlaşmaya benziyor. Sidaba (ortada) ve 13 yaşndaki kardeşi Galiye (solda), 12 yaşndaki kuzenleri Kavlah’n ağabeyleriyle, Kavlah ise kardeşlerin amcasyla evlendi. İSTASYON 13 HAYAT Köyün şeyhi, ksa boylu, kzl sakall bir adamd. Kuşkuyla bakt bana. “Çocuğun var m?” diye sordu. “İki tane” dedim. Şeyhin yüzünde bir şaşknlk belirdi. “Sadece iki mi!” Başyla genç bir kadn işaret etti. Kadn bir koluyla bebeğini emzirirken, diğeriyle iki küçük çocuğu uzak tutmaya çalşyordu. “Bu genç hanm 26 yaşnda,” dedi şeyh. “On çocuğu var.” Genç kadnn ad Suad’d. Şeyh de onun babasyd. 14 yaşndayken babasnn seçtiği bir kuzeniyle evlendirilmişti. Şeyhin gözlerini üstünde hisseden Suad, yumuşak bir sesle “Ondan hoşlandm,” dedi. “Mutluydum.” Şeyh evlilikle ilgili çeşitli beyanatlarda bulunmaya başlad. Asla, hiçbir babann kzn isteği dşnda evlendirmediğini söyledi. Erken yaşta doğum yapmann tbbi risklerinin büyük oranda abartldğn söyledi. Evliliğe adm atmann gelin açsndan kolay olmayabileceğini, ama bununla ilgili endişe duymann anlamsz olduğunu söyledi. “Gerdek gecesinde her kz korkar elbette,” dedi şeyh. “Ama alşr. Hayat devam eder.” Öte yandan Yemen Parlamentosu’nun Sağlk ve Nüfus Komitesi Başkan Necip Said Ganem, kzlar bedensel olgunluğa erişmeden cinsel ilişkiye ve doğum yapmaya zorlamann baz sonuçlarn anlatt: Vajina duvarnn yrtlmas; fistüller, yani ömür boyu idrarn tutamamaya yol açabilen dahili yaralar; doğum yapmak üzereyken, insanlarn nasl ürediğini hemşirelerden öğrenen kzlar... San’al bir çocuk doktoru, “Hemşireler ‘Sana neler olduğunu biliyor musun?’ diye sorarak başlyorlar,” diye anlatt bana. “İçinde bir süredir bir bebeğin büyüdüğünü anlyor musun?” ÇÖZÜM KIZLARIN İSYANINDA Tahani (pembeli) 6, Mecit ise 25 yaşndaymş evlendiklerinde. Tahani şimdi sekiz yaşnda ve bir başka çocuk gelinle poz vermiş (üstte). 14 yaşndaki Asiye, Hacca’daki evinde yeni doğurduğu kzn ykarken iki yaşndaki kz oyun oynuyor (altta solda). Nepal’de, 16 yaşndaki Surita ailesinin evinden ayrlrken feryat figan ağlyor (altta sağda). 14 İSTASYON Yemen toplumunda, eğitimli annelerle kzlar arasnda bile cinsellik açk açk konuşulmuyor. Bu evliliklerin gerçekliği, abaz anne–babalarn kzlarn erişkin erkeklere teslim etmeye gerçekten de istekli olduklar, on yaşndaki Nujood Ali bir anda dünyada çocuk evliliğine karş çkan en ünlü asiye dönüşene dek nadiren konuşulurdu. Nujood’un hikâyesinde Yemenlileri şaşrtan, babasnn onu kendinden üç kat büyük bir erkekle zorla evlendirmiş olmas değildi. Nujood biraz daha büyüyene kadar bekleyeceğine söz verdiği halde, ilk geceden ona tecavüz eden adam ya da sabah olduğunda kanl çarşaf inceleyip onayladktan sonra ykanmas için onu yataktan kaldran kaynvalidesi ve görümcesi de değildi. Hayr. Bu ayrntlarda kayda değer bir şey yoktu. Şaşrtc olan, Nujood’un bunlara karş koymasyd. Çocuk evliliklerine karş düzenlenen uluslararas kampanyalar sayesinde, bugün baz annebabalar, öğretmenler, sağlk uzmanlar da mücadeleye katlyor. Ama en güçlü asiler kzlarn kendileri; her birinin öyküsü başka bir isyann kvlcm oluyor. Hayat devam etmiyor Ç “Hayat Devam Ediyor” dizisinin çocuk gelini hüzünlü bakşlaryla hepimize soruyor: “Benim farknda msnz?” ocuk gelinler… Bazen onlara kara duvakl gelinler de deniliyor. Türkiye’de herkesçe bilinen ama adeta değişmez bir gerçeklik olarak kabul edilip ses çkartlmayan çocuk gelinler olgusu son zamanlarda Mahsun Krmzgül’ün “Hayat Devam ediyor” dizisiyle adeta yüzümüze çarpld. Dizinin ilk bölümünü seyreden hemen herkes hçkrklara boğulduğunu söyledi. Belki de ancak ekranda görünce gerçeğin farkna vardk. Esra Erol’un 15 çocuk gelinin hikayelerini topladğ “Kara Duvak” adl kitabn ise insan boğaz düğümlenmeden okuyamyor. Bu hikayelerden bazlar: ■ AĞRI: “6’nc snftayken bir arkadaşmz vard, derslerinde gayet de başarlyd. Birkaç hafta okula gelmedi. Yanna gittiğimizde parmağndaki yüzüğü gösterdi. Çok üzüldük. Ailesi 10 bin TL karşlğ kzlarn 70 yaşndaki bir adama satmşt. 14 yaşndayd. Birkaç sene sonra ailesini gördüm, “Kzmz ilk doğumunda çok kan kaybetti şu an ölüm döşeğinde” dediler. O durumdan kurtuldu. Geçen yanna gittiğinde kzn dövülmüş bir şekilde sokağn ortasnda buldu. Adamn kz burada, tekrar evlendirmek istiyor.” ■ İZMİR: “16 yaşnda evlendim. Evde sessiz film oynanyordu. Çocuğumuz da olmad. Cenaze evi gibi çt çkmyordu. Susarak 20 yl geçirdik. Halen de yabanc gibiyiz.” ■ VAN: “13 yaşnda, herkes okula giderken 30 yaşnda bir adamla evlendirildim. Hiç görmedim, babamn arkadaşnn oğlu olduğu için beni evlendirdiler. Gece olduğu zaman çok korkuyordum, odasna bile giremiyordum. Her zaman baba gözüyle baktm ona. Hâlâ da o psikolojimi üstümden atamyorum.” ■ KIRKLARELİ: “14 yaşndayken babam kendi kardeşinin çocuğuyla beni nişanlad. Ameliyata giriyordu, ölür kalrsam kz size emanet demiş. Ama ben okumak istiyordum. Üniversite snavn kazandğm evlendiğim gün öğrendim. 17 yaşndaydm.” Fakirlik, geri kalmşlk, namus korkusu, töre, cinsel istismar ve binlerce çocuğun katledilen hayat... Uçan Süpürge Derneği’nin Sabanc Vakf desteğiyle yürüttüğü “Çocuk Gelinler Projesi” raporuna göre Türkiye’de 18 yaş alt “çocuk evlilik” oran yüzde 28. Bu oran Diyarbakr’da yüzde 50’ye çkyor. Aralarnda Türkiye’nin de bulunduğu orta gelirli ülkelerde her yedi kz çocuğundan biri, 15 yaş civarnda evlenmeye mecbur kalyor. Önümüzdeki 10 yl içinde bu ülkelerde sosyal çözümler üretilmezse, en az 100 milyon çocuk gelin olacağ tahmin ediliyor. Ksa bir süre önce de N.Ç. davasyla vicdanlarmz büyük bir yara ald. 13 yaşndaki bir çocuğun 26 tecavüzcüsü Yargtay hakimleri tarafndan “bu kz gönül rzasyla o erkeklerle beraber olmuştur” denilerek neredeyse aklandklarnda, çocuklar evlendirmeyi normal gören kültürün tortusuyla bir kez daha karş karşya kaldk. Ve bunlar böyle devam ettikçe, Sezen Aksu’nun dediği gibi, masum değiliz hiçbirimiz. Bu konu National Geographic Türkiye dergisinden özetlenerek alnmştr, NG Türkiye abone hatt: 444 18 59 veya 0 850 222 18 59 İSTASYON 15 BAŞARI H Yeni meydan okuyuş peşinde Devrim Cenk Ulusoy 5.5 yaşnda yüzmeye başlad, iki yl sonra Galatasaray Yüzme Takm’na, dokuz yaşnda da milli takma girdi. Asl meydan okumasn serbest dalş branşnda yapt. Serbest dalşta Dünya ve Avrupa şampiyonluklarnn sahibi olan Ulusoy, yeni rekorlarn ve meydan okumalarn peşinde… RÖPORTAJ: MERYEM TEK 16 İSTASYON erkesin hayatnda hayat akşn tümden değiştiren, bambaşka yollara götüren dönüm noktalar vardr. Serbest dalşta Dünya ve Avrupa şampiyonu olan Devrim Cenk Ulusoy’un hayatnn dönüm noktas henüz üç aylkken mama sandalyesinden düşüp kolunu krmasyla başlamş. Bugün hemen her çocuk öyle tanmlanyor ama Devrim Cenk Ulusoy gerçek bir hiperaktif çocuk olarak dünyaya gelmiş. Mama sandalyesinden düşüp kolunu krmasnn bu hiperakatifliğin bir sonucu olduğunu söylüyor. Kazadan sonra Devrim Cenk Ulusoy’un ailesi tedavisi için çok çaba harcamş, doktorlar kolun eski fonksiyonlarna kavuşmas için her türlü tedavi yöntemi uygulamşlar ama nafile… Ulusoy’un sağ kolu bir türlü normal fonksiyonuna kavuşamamş. Beş yaşna kadar da hayatn sağ kolunu tam olarak kullanamadan sürdürmüş. Doktorlar tedaviden yeterli sonuç alamaynca ailesine, yüzmeyi önermişler. Ailesi de o srada yaşadklar İstanbul Ortaköy’ün en yakndaki yüzde spor kulübüne, Galatasaray Kuruçeşme Adas’na kaydn yaptrmş Devrim’in. “Yüzücü olsun, şampiyon olsun, takmlara seçilsin” gibi büyük hedefleri yokmuş. Öncelikli olan çocuklarnn, kolunu tam olarak kullanma olanağna kavuşmasymş. Bir de aşr hiperkatif olan çocuklar yüzerek biraz enerjisini boşaltabilirse, çalşan bir anne-baba olarak onlardan mutlusu olmayacakmş. İşte Devrim Cenk Ulusoy, ailesinin bu düşünceleri ve doktorunun tavsiyesiyle Galatasaray Kuruçeşme Yüzme Kulübü’nün yolunu tutmuş. Henüz 5.5 yaşnda, suya da baylmyor, hatta sevmiyor bile denilebilirmiş. Ama serde de hiperaktiflik var. Hrsl değil ama yorulmak nedir bilmiyormuş. Belki de bu nedenle daha birinci ylnda ard ardna birincilikler elde etmeye başlamş. Sadece iki yl sonra da Kuruçeşme’den, hocalarnn kararyla gelecek vaat eden sporcularn yer aldğ Galatasaray’n Kalamş Yüzme Kulübü’nün yolunu tutmuş. İki yl Kalamş Yüzme Kulübü’nde yüzen Ulusoy, dokuz yaşnda milli takma seçilmiş. Ulusoy o günleri gülümseyerek şu sözlerle anlatyor: “Basamaklar bu kadar hzl atlamamda hocalarm çok etkili oldu. Hiperaktif bir çocuk olduğum için yorulmak nedir bilmiyordum. Günde 8-9 kilometre yüzüyordum, yoruluyordum. Bu sayede annemler de rahat ediyorlard.” Çok yüksek vital kapasite, 155 IQ ve hiperaktif bir çocukluk Devrim Cenk Ulusoy’u başlangçta hiç aklnda olmayan rekorlara sürüklemiş. İSTASYON 17 BAŞARI DALDIĞIMDA TIPKI DERİNLİK SARHOŞLUĞU FİLMİNİN KAHRAMANI JACQUES GİBİ HİSSEDİYORUM. MÜTHİŞ BİR ÖZGÜRLÜK VE DENİZLE ARAMDA ÖZEL BİR BAĞ OLUŞUYOR. EĞİTİM VE SPOR BİR ARADA OLUR MU? Sonraki yllarda ortaokul, lise derken eğitim hayat daha da ağrlaşmş. Buna rağmen Devrim Cenk Ulusoy, yüzmeyle eğitim hayatn dengede tutmay ve bir arada götürmeyi başarmş. O dönemde ulusal ve uluslararas müsabakalarda 600’e varan madalya kazanmş. Üniversiteye gelince Ulusoy, illa ki sporla ilgili bir alanda eğitim almak istemiş. Ancak ailesi daha “ciddi” meslekler diye diretince, o da Doğu Akdeniz Üniversitesi’nde Makine Mühendisliği okumaya başlamş. O yla kadar aralksz üç-dört saat antrenman yaptğ yüzme hayatna da böylece ara vermiş. “Maalesef Türkiye’de o yllarda eğitim ve spor hayatn bir arada yürütülebilmek neredeyse imkanszd. Hele ki amatör branşlarda spor yapyorsanz, o yaşlarda bir vizyon sahibi olmak, hedefler koymak çok nadir ve çok zor bir şeydi. Türkiye şampiyonluklar ve milli takmlar benim için o yllarda çok gerçekçi hedeflerdi. Onlar da zaten elde etmiştim. Üniversiteyi bitirmek, sonra yeni hedefler belirle- 18 İSTASYON mek daha geçerli gözüktü. Bir tercih yapmak gerekiyordu ve ben 14 yllk yüzme hayatm üniversiteye başlaynca bitirmek durumunda kaldm.” Bitirmiş bitirmesine de spordan hiçbir zaman kopmamş. Yüzmeye, çalşmaya devam etmiş ama müsabakalara katlmamş. Hem üniversiteye devam edip hem de çalşan Ulusoy, ailesinin isteğiyle başladğ Makine Mühendisliği Bölümü’nü üçüncü snftayken brakmş. Spor hayatna ise bu kez mono palet branşyla (iki ayağ tek bir palete sokarak yaplan yüzme yarş) dönüş yapmş. Bu dalda da saysz Türkiye şampiyonluklarna ve rekorlarna imza atan Ulusoy, ne yazk ki o dönemin federasyonunun küpeli, dövmeli sporcular kabul etmemesi sonucu uluslararas müsabakalara katlamamş. ÇOK MU ÇALIŞIYOR, YOKSA YETENEKLİ Mİ? Devrim Cenk Ulusoy’un spor hayat oldukça şaşrtc. Hayatnda mütevaz hedefler, büyük başarlar ve tekrar tekrar meydan okumalar var. Son meydan okumas ise serbest dalş sporu… Bu spor dalyla buluşmasnn hikayesi de spor hayatna başlamas kadar enteresan… Ulusoy, 2003’te iş hayatndan sklp, hem ruhunu hem de bedenini dinlendirmek için anne-babasnn emeklilik günlerini geçirdiği Çanakkale’nin yolunu tutunca, yeniden sporla buluşmuş. “Özellikle asker- den dönüşten sonraki son iki ylda, çok yoğun bir çalşma hayatm olmuştu. Çanakkale’ye gelirken amacm bir süre dinlenip yeniden iş hayatna dönmekti. İşte aile desteği böyle dönemlerde ortaya çkyor. Onlarn desteği, yönlendirmesi olmasayd ne böyle bir meydan okumada bulunabilir, ne de yeniden spor hayatna dönebilirdim. Annem babam, ‘Burada bir sualt kulübü var, oraya git, senin için iyi olur, kafan boşaltrsn’ dedi. Sonrasn zaten biliyorsunuz…” Çanakkale’de dalş kulübünde çalşmalara 2003’ün Mays aynda başlayan Ulusoy, sadece beş ay sonra serbest dalşta Avrupa rekorunun üzerine çkan dereceler elde etmeye başlamş. Dokuz yldr bu dalda spor yapyor. Bu süre içinde 40’n üzerinde Türkiye rekoru, sekiz resmi Dünya rekoru ve iki resmi Avrupa rekorunun sahibi oldu. Ayrca iki Dünya şampiyonluğu, bir Avrupa şampiyonluğu, bir Dünya ikinciliği ve çok sayda Türkiye şampiyonluklar bulunuyor. Peki ama nasl oluyor da böyle mütevaz diye nitelendirilebilecek hedeflerle başlayp bu kadar başarl oluyor Devrim Cenk Ulusoy? Fazla m hrsl, çok mu çalşyor, çok mu yetenekli? Hangisi? Başar için çok çalşmak gerektiğine sonuna kadar inanyor Devrim Cenk Ulusoy. Kendisinin de başarl olmak için gerektiği kadar çalştğn düşünüyor. Hiç hrsl değil ama hocalarnn, daha Devrim Cenk Ulusoy 2012’de dört dünya rekoru, bir Avrupa şampiyonluğu ve bir de Avrupa rekoru hedefliyor. yüzmeye başladğ ilk yllarda yaptğ testlerde yetenekli olduğunun ortaya çktğn anlatyor. “Hocalarm yüzmeye ilk başladğmda vital kapasitemin (derin bir nefes alnp verilirken alnp verilen toplam hava miktar) çok yüksek olduğunu söylemişlerdi. Zeka derecem de normalin üzerinde, 155. Bu nedenle sporla ilgili hangi branşa girersem gireyim hzla yükselebilirdim. Üniversitedeyken tenise başladm, bir yln sonunda Kbrs’taki resmi müsabakalarda ikinci oldum. Teniste oyunun inceliklerini kafamda çözüp, ona göre oynamaya başladm” sözleriyle anlatyor kariyerindeki şaşrtc yükselişin nedenlerini. YENİ REKORLAR PEŞİNDE Devrim Cenk Ulusoy halen eşiyle birlikte Çanakkale’de yaşyor, dalş çalşmalarn da buradan yürütüyor. Bundan sonraki yllarda hayatnda bir başka meydan okuma olur mu, kendisi de bilmiyor ama en son meydan okuyuşunda ailesinin, kulübü ODTÜ SAS’n, eski bakanlardan Kürşad Tüzmen’in ve sponsoru Kale Holding’in katklarn çok önemsiyor. Devrim Cenk Ulusoy’u 2012’de yoğun bir program bekliyor. “En az dört dünya rekoru, bir Avrupa şampiyonluğu ve bir de Avrupa rekoru hedefliyorum. Çalşmalarm da bu hedeflere göre planladm” diyor. İSTASYON 19 KARİYER Süleyman Saraltn Eğitim ve iş alanlar BİLİŞİM ÇAĞININ YILDIZI Çocuğunuz bilgisayar oyunlarndan kafanz kaldrmyor mu? Üzülmeyin. O bilişim çağnn yldz mesleklerinden olan Bilişim Teknolojileri (BT) Mimar aday olabilir. Uzmanlarn ve eğitimcilerin de gelecek vaat eden alanlardan biri olarak nitelediği bu meslek özellikle teknoloji ve bilgisayar tutkunu gençler için biçilmiş kaftan. Üstelik yllk 100-150 bin TL’ye varan hatr saylr bir geliri de var. YAZI: UMAY AKTAŞ SALMAN 20 İSTASYON B T mimar, çalştğ kurum içindeki bilgi teknoloji yatrmlarnn ve sistemlerinin iş hedefleriyle uyumlu, etkin kullanmn sağlar. Mesleğin inceliklerini bizimle paylaşan ve IBM Türk’te BT mimar olarak çalşan Süleyman Saraltn için her şey ilk bilgisayar oyununu oynamasyla başlamş. Gazi Üniversitesi Bilgisayar Öğretmenliği bölümünde dört yl Bilgisayar Teknolojileri eğitimi alan Saraltn, srasyla IBM’de BT teknisyeni ve Sistem Yazlm Uzman olmuş, şimdi de kariyerine BT mimar olarak devam ediyor. “BT mimarlğn, karmaşk teknolojileri anlamayan (ve anlamas gerekmeyen) iş sahibinin gereksinimlerini, karmaşk teknolojiyi uyarlayan teknisyenlerin ve uzmanlarn anladğ iş parçalarna dönüştürme sanat olarak tanmlayabiliriz. Örneğin bir banka kredi kart borçlarnn ATM üzerinden ödenmesini istediğinde, gerekli teknolojiyi hayata geçirmek için BT mimar kollar svar, ne tür bir alt yap ve yatrm gerektiğini araştrr. Veya bir çiçekçi internet üzerinden satş yap- mak istediğinde, muhasebe sistemiyle entegrasyon için gereken teknolojik tasarm BT mimar yapar. BT mimarlar genel teknoloji kültürüne sahiptir, farkl uzmanlk alanlarndaki teknoloji uzmanlaryla birlikte karmaşk bir çözümü yönlendirir, aralarndaki iletişimi ve eşgüdümü sağlar, sürdürülebilir çözüm için gerekli standartlar ve kurallar belirler. BT Mimarlğ ‘kurumsal mimari’, ‘iş alan mimarisi’, ‘uygulama mimarisi’, ‘veri mimarisi’, ‘teknoloji mimarisi’ olmak üzere beş alt disiplinde tanmlanyor.” BT mimarnn en azndan bir teknoloji alannda derinlemesine bilgi sahibi olmas gerektiğini vurgulayan Saraltn, “Bu mesleği seçen gençlerin teknoloji sevmeleri ve iş alanlarndaki gelişmeleri yakndan takip etmeleri çok önemli. Üst seviye teknik bilgiye sahip kişilerle çalşabilmeleri için bilgi ve vizyonlarn sürekli güncel tutmak zorundalar. Teknolojiden vazgeçmeden iş alanlarnn/ endüstrinin içinde olmak isteyenler için bu iş ideal bir frsat” diyor. BT Mimarlğ üniversitelerde bir bölüm olarak bulunmuyor. Bu alanda çalşan kişiler genelde üniversitelerin bilgisayarla ilgili alanlarndan mezun kişilerden oluşuyor. Piyasada çalşan mevcut BT mimarlar uluslararas seviyede kabul gören Open Group Organizasyonu altnda profesyonelliklerini kayt altna aldryorlar. BT mimar olarak çalşmak belirli bir tecrübe seviyesi ve genel bakş açs gerektiriyor. Bir süre BT uzman olarak çalşp derinlemesine bilgi/beceri geliştirmiş bir uzman, BT mimar olmaya çok iyi bir aday. Türkiye’de son birkaç ylda BT mimarlğ hakknda farkndalk oluşmas ve kurumsal BT çözümlerinin gelişmeye başlamasyla iş sahipleri BT mimarisinin önemini kavrad. İş sahipleri bir disiplin ve yöntem olarak ‘Kurumsal BT Mimarisi’ bölümlerini birbiri ardna oluşturuyor. Şu an çoğu büyük banka ve Türk Telekom gibi kurumlarn BT mimarileri ‘Kurumsal Mimari’ departmanlar tarafndan şekillendiriliyor. 21 SÖYLEŞİ Töreye isyan Başladğ ilk günden beri çok sevilen Firar dizisi diğer dizilerin aksine ağann gücüne karş bir başkaldry hikaye ederek aşiret ve ağalk düzenini eleştiriyor. RÖPORTAJ: FİGEN KAYRALCI FOTOĞRAF: BEGÜM ÖZPINAR G özlerinin içi gülüyor. Konuşurken yaptklar işi ne kadar sevdikleri her hallerinden belli oluyor. Star televizyonunda yaynlanan Firar dizisinin Nadir’i Caner Cindoruk ve Gönül’ü Didem Balçn’la sohbetimizde dizi, ağalk sistemi, eğitimsizlik, kadn sorunlar, tiyatro, sinema derken hayatn her alanna dokunduk. Caner, Yaprak Dökümü ve Hanmn Çiftliği’nin ardndan şimdi de Firar’da oynuyorsunuz. Rolleri kabul ederken dikkat ettiğiniz hususlar var m? Caner Cindoruk: Hanmn Çiftliği’ni reddetmem için hiçbir neden yoktu çünkü o rol bendim. Düşünsenize, dedem romanda yazlan yerdeki çrçr fabrikasnda yağc olarak çalşmş, ben de ayn fabrikada çalşan bir işçiyi canlandrdm. Bisikleti bile varmş dedemin, bire bir ayn fotoğraf yani. 22 İSTASYON İSTASYON 23 SÖYLEŞİ Tabii o kültürün içinde büyümüş olmamn da çok büyük etkisi oldu. Ondan sonra proje seçerken çok dikkatli olmaya çalştm. Firar’ yaklaşk 20’ye yakn proje içinden seçtim. Firar’da anlatlan hikayenin feodal yapya, sisteme karş bir başkaldr olarak ortaya çkan bir çatşmas var. Nadir karakteri aslnda Hanmn Çiftliği’ndeki gibi bir kahraman değil, aksine bir anti kahraman. Dizilerde anti kahraman bulmak çok zordur. Seyirci kahraman görmek ister. Nadir ise illegal işler yapan, adam öldüren bir katil ama Nadir’in eylemi düzene ve sisteme karş. Rolü seçmemde bunun büyük etkisi var. Bu aşiretlerin hayatlar aynen dizideki gibi şaşaal yaşanyor mu Doğu’da? CC: Tabii ki yaşanyor. Orada birçok yerde hâlâ ağalk, kulluk sistemi var. Ve o şaşaada, o zenginlikte yaşyorlar. Üstelik doğudan batya göç eden aşiret mensuplar batda da çok şaşaal yaşyorlar. Bu şaşaal yaşam, böylesine bir güç, baz kesimler üzerinde özendirici olabilir mi sizce? CC: Olabilir tabii, oluyordur da. Firar ilk başladğnda “ağa dizisi, töre dizisi” olarak tantld, halbuki bu Firar’n sadece çkş noktas. Alşlagelmiş töre dizileri, ağa dizileri gibi özendirici bir taraf yok. Proje bana ilk geldiğinde, “bir ağa dizisi daha” diyerek önce istemedim ama okur okumaz “ben bu projede yer almak istiyorum” dedim. Evet şaşaa var, ağa ve onun müthiş gücü var ama projede bütün bunlar eleştirildiği için ben projeyle ilgili iyi hissediyorum. Benim ideolojime de bu anlamda çok uyuyor. Nadir’in en büyük başkaldrs “Ağalk yok artk, kulluk yok artk” diye ortaya çkyor. “Siz silah kaçryorsunuz, ben de buna hizmet ediyordum ama artk yok! Artk benim de bir hayatm, bu hayatta yapmak istediğim başka şeyler var!” diyerek yoluna bir başka şekilde devam etmek istiyor. Ve kaçş başlyor. Bizim hikayemiz de aslnda bu kaçşn öyküsü. O sisteme başkaldrmş bir insann yaşamaya devam edebilmesi için kaçmas gerek. “Hayatta kalma çabas” adeta. EĞİTİMLİ BİR KADIN OLSA HAYATINA BİR YERDEN DEVAM EDEBİLİR AMA GÖNÜL O KADAR CAHİL Kİ YAŞADIĞI DÜZENİN DIŞINDA NE YAPABİLECEĞİNİ BİLE BİLMİYOR. 24 İSTASYON Didem; siz müthiş bir oyun çkartyorsunuz. Mesela samanlktaki sahneleriniz gerçekten çok iyiydi. Ama siz bu diziye kadar bir komedi oyuncusu olarak tannyordunuz. Televizyonda sunuculuk ve şov programlaryla başlayp komedilerle devam eden bir süreç. Nasl oldu bu geçiş? Didem Balçn: Aslnda komedi oyuncusu, dram oyuncusu diye bir fark yok, oyuncu her şeyi oynar ama bu dizi bir şans tabii. Bundan önceki iki filmimde de komedi rollerini canlandrdm, dolaysyla öyle tanndm. Aslnda dram hep daha yakn olduğum, daha iyi yapabileceğimi düşündüğüm bir tarzd. Mesela ben Gönül karakteri ve Firar dizisi için ilk dizim demek istiyorum. CC: Bence bu dizi Didem için büyük bir şans oldu ve gerçek potansiyelini ortaya çkartabildi. Bu rol için ne hissediyorsunuz, nasl hazrlandnz rolünüz için? DB: Hikayemizi yazan Ozan Yurdakul çok mükemmel bir iş çkard. Her rol kendi bakş açsndan anlatlmşt; geçmişi, düşünceleri, olaylar yorumlayş, hissettikleri, yaşadğ dünya, hepsi en ince detayna kadar anlatlmşt. Gönül rolünün karakter analizi geldiğinde müthişti, Gönül’ün beş yaşndayken ne yaşadğ bile yazyordu metinde, ki bunlar seyirci bilmiyor ama bizim rolü anlayabilmemiz, onu laykyla canlandrabilmemiz için hayati detaylard bunlar. CC: Bir rolün alt metni ne kadar sağlam kurulursa, oyuncunun role yaklaşm da o kadar gerçekçi ve sağlkl oluyor. DB: Öyle baktğnzda Gönül zaten hep yanlşlarla hayata başlamş, dolaysyla Gönül’ün hikayesi sadece kocasn kardeşiyle aldatan kadn hikayesi değil, o kadar basit değil. Kadn bir maraba olarak müştemilatta kocasyla yaşyor, evet kocas çok doğru bir adam ama karsyla bir aşk, sevgi paylaşm kalmamş. Bir düzene uymak zorunda kalmşlar ve o düzen içinde öylesine yaşyorlar. Çok cahil bir kadn Gönül, onun için de şu anda geneleve düşmüş vaziyette. Okumuş, kendini kurtarmş veya paral bir kadn olsa tabii ki geneleve düşmez. FİRAR AĞALIK SİSTEMİNE VE TÖREYE KARŞI BİR BAŞKALDIRI DİZİSİ. BU BENİM İDEOLOJİME DE ÇOK UYDUĞU İÇİN PROJEYİ ÇOK SEVEREK KABUL ETTİM. Burada o çelişki de vurgulanyor o zaman? DB: Evet, tabii. Eğitimli bir kadn olsa ayaklarnn üzerinde durabilir, hayatna bir şekilde bir yerden devam edebilir. Gönül ne yapacağn bile bilmiyor. Nadir’i aldattktan sonra Nadir kadn öldürmüyor ama öldürmeyerek bir bakma öldürmekten de beter yapyor, Gönül’ün hayatna hiçbir şekilde müdahale edebilecek gücü kalmyor. Ben Mardin’de çok tedirgindim çekimler başlamadan önce, boş boş duvara bakyordum. İki büyük şansm oldu, bir tanesi Cemal Şan, gerçekten büyük bir yönetmen, diğeri de Caner. Caner’le belki beş sahnem oldu ancak ama sete gittiğimde, “Caner, bir sahnem var ve ben çok tedirginim” dediğim zamanlarda çok yardmc oldu bana. Bu büyük bir şans sette. Sete gittiğiniz zaman bazen konuşacak bir oyuncu bile bulamayabiliyorsunuz. CC: Oyun aslnda herkesin performansnn toplamdr, onun için de paylaşmak çok önemli ama maalesef bizim sektörde bazen insanlar egolarna yenilip sadece kendi performanslarn önemsiyorlar çoğunlukla. O da ne yazk ki sahne gerçekliğini öldürüyor. Bu açdan yazarmz Cemal Şan ve senaristimiz Ozan Yurdakul’dan, bütün oyuncularmza kadar çok şansl bir ekibiz. Çok iyi anlaşmamzn yan sra herkes düşüncesini çok açk ortaya koyabiliyor, sahneleri sürekli tartşyoruz ki bu dizi setlerinde çok rastlanlan bir şey değil. İSTASYON 25 SÖYLEŞİ Didem ve Caner’in enerjileri, yaşam sevinçleri ve yaptklar işe inanmann mutluluğu her hallerine yansyor. Gönül rolüyle tepkiler alyor musunuz halktan? DB: Tabii, ilk zamanlarda bana çok kzdlar, hatta bir taksi şoförü, “senin yüzünden herkes mahvoldu” dedi. Geneleve düştükten sonra sevinenler oldu ama hala ayakta durabilmem ve çocuğum için bir mücadele veriyor oluşumla, bu kzgnlk şimdi takdir duygularyla yer değiştirmeye başlad. Mesela geçen gün bir kadn, “çok dibe battn ama iyi ayakta durabildin, çkacaksn, biliyorum” dedi. Dizilerin toplumda önemli bir işlevi yerine getirdiğini düşünüyor musunuz? CC: Bu yl bütün diziler kadn sorunu öne çkarlarak yapld. Sanyorum sene başnda kanallar bir araya gelip bu sene kadn konusu işlensin diye bir karara vardlar. Çok da iyi yaptlar çünkü kadn sorunu Türkiye’nin çok önemli ve kanayan bir sorunu. Hep konuşuluyor ama gerçekten iç açc hiçbir çözüm önerisi sunulmuyor kadn sorunlaryla ilgili. Ama öte yandan, dizi seyircisi de çözüm önerilerinden öte daha uç şeyler görmek istiyor; o yaşanmşlklara, o dramlara, o aclara şahit olmak, onlar en derininde hissetmek istiyor. Bir tür katarsis hali belki de çünkü bu toplumun bireylerinin çoğunun bu tür aclara bir yerden değen yaşantlar var. DİDEM BALÇIN CANER CİNDORUK 18 Mays 1982 tarihinde Ankara’da dünyaya geldi ve 2003 ylnda Ankara Üniversitesi D.T.C.F. TiyatroOyunculuk bölümünden mezun oldu. Çeşitli televizyon kanallarnda sunuculuk yapt, birçok dizide ve beş tiyatro oyununda yer ald. 1980’de Adana’da doğdu. Çukurova Üniversitesi Konservatuar Tiyatro bölümünde okudu ve İşletme Fakültesi’nden mezun oldu. Üniversitede okuduğu yllarda da okulun tiyatro topluluğunda oyuncu, yönetmen ve yönetici görevlerinde bulundu. 1997’de Adana Seyhan Belediyesi’nde başladğ ilk profesyonel tiyatro yaşants 10 yl boyunca Seyhan Belediye ve Adana Şehir Tiyatrolar’nda devam etti. Tiyatro: Gereği Düşünüldü (Levent Krca Tiyatrosu), Ateşin Düştüğü Yer (Levent Krca Tiyatrosu), Kafkas Tebeşir Dairesi, Ay Carmela, Bernarda Alba’nn Evi ■ Tiyatroyu özlemiyor musunuz? CC: Özlemez olur muyum! O enerjiyi tarif etmeye de, başka bir işte bulmaya da imkan yok. Ayrca gerçek oyuncu sahnede belli oluyor. Delikanl yeri sahne. Ama geçen sene araya iki de film skştrdğm için tiyatroyu biraz dinlendirmek istedim. Mart, Nisan aylarn bekliyorum yeni oyunlarn provalarna başlamak için. DB: Çok özlüyorum, hem de çok. Sahnede oyun oynamak tazelenmek, yenilenmek demek. Başka işlerle enerjinizi tüketebilirsiniz ama sahnede tamamen şarj oluyor insan. İlerde yönetmenlik yapmak istiyor musunuz? DB: Ben tiyatroda yönetmenlik yapamam, size komik gelecek belki ama ben sahnede olmay o kadar çok seviyorum ki oyuncular yönetirken sahnedeki oyuncular çok kskanrm. CC: Benim kendime gelecekte biçtiğim rol dizi oyunculuğu değil. Ben mutlaka film yapmak istiyorum, filme çekeceğim hikayelerim bile hazr. Babam bir öykü yazar, 11. kitab çkt. Yllardr yazd, karşlğnda hiç para kazanmadan. Ben de babamn bu hikayelerini filmleştirmek istiyorum ve bir gün mutlaka bunu yapacağm. Ayrca bugünlerde genç sinemaclar var, zehir gibiler hepsi, müthiş vizyonlar var, çok iyi bağmsz sinema yapyorlar. Bu hikayeleri filmleştirmek için seve seve onlarla da çalşabilirim. Hiçbir ukalalğm yok, 20 yaşndaki birisinin yönetmenliğini rahatlkla kabul edebilirim, yeter ki iyi iş çksn. 26 İSTASYON Dizi: Yaprak Dökümü, Geç Gelen Bahar, Kara Güneş, Hanmn Çiftliği, Firar. ■ ■ Film: Kelebek, Beynelminel. Tiyatro (Oynadğ oyunlar): Fehim Paşa Konağ, Yalanc Aranyor, Kaktüs Kumpanya, Soyut Padişah, Komşu Köyün Delisi, Yeşil Papağan Limited, Ada, Hayvan Çiftliği, Suçlular Çağ Suçsuzlar Çağ, Kuğular Şark Söylemez, Uçurtmann Kuyruğu. ■ Televizyon: “29-30”, Rüzgarl Bahçe, Gurbet Kadn, Kahve Bahane - sunuculuk, Serseri Aşklar “Yeliz”, Spor program sunuculuğu, Psikolojik Gelişim Program sunuculuğu, Zirveye Doğru Yarşma Program sunuculuğu, Cumartesi Sabah Program sunuculuğu ■ Tiyatro (Yönettiği oyunlar): Ada, Hayvan Çiftliği, Suçlular Çağ Suçsuzlar Çağ, Kuğular Şark Söylemez. ■ Sinema: Karanlkta Bir Çğlk, Çakallarla Dans ■ İSTASYON 27 SAĞLIK Sonuçlar ■ Stres anne karnndaki bebeği bile etkiliyor. Endişeli, gergin hamilelik yaşayanlarn bebeklerinde erken doğum, düşük kilo, gelişim geriliği riski yüksek. Bu nedenle hayatnzn hzn düşürün, müzik dinleyerek, yürüyüş yaparak gevşeyin. ■ Ayrlk, boşanma, hastalk, ölüm ölüm, ekonomik kayplar çocuklarda güvensizlik yaratrken, aidiyet duygusunu da yaralyor. Yetişkinler, çocuklar üzülmesin diye olaylar onlara anlatmamay tercih eder. Çocuğunuzun yaş ve gelişimine uygun açklamalar yaparsanz, stresi azalacaktr. Stresin en iyi dostu yalnzlk Yaşammz sürdürebilmemiz için hayati hormonlarn salgnlanmasn sağlayan stres, başa çklamaz olduğunda bir tehdide dönüşebiliyor. YAZI: ÖZGÜR ÇELENK Y oğun iş temposundan midenizde korkunç bir ağr var m? Trafikte skştğnzda şiddetli baş ağrs çektiniz mi? Evet ise stresin ne demek olduğunu iyi biliyorsunuz. Son zamanlarda kendinizi bitkin, gergin, tükenmiş hissediyorsanz sinir sisteminizi dengeye oturtmann vakti geldi de geçiyor demektir. İşe, strese bağl rahatszlklar öğrenerek ve stresin zararl etkilerinden korunmak için yapmanz gerekenleri hayata geçirerek başlayabilirsiniz. BÜTÜN HASTALIKLARA ZEMİN HAZIRLIYOR İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dal Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mert Savrun “Stres zorlanma anlamna gelir” diyor ve devam ediyor: “Bir yaknn ölümü, boşanma, işten ayrlma, şiddete maruz kalma strese neden olabilir. Ama stres denince hemen kötü olaylar akla gelmesin. Evlilik, yeni bir işe başlama gibi sevindirici olaylar da strese neden olabilir.” Peki, vücudumuz strese nasl tepki veriyor? “Stresin temel belirtileri çarpnt, hzl nefes alp verme ve terlemedir. Stres srasnda vücudumuzda kortizol ve adrenalin hormonlar salglanyor. Bu hormonlar vücudumuzu stres yaratan olaylara karş hazrlyor. Vücudumuzun bütün enerji kaynaklar, o srada karşlaşlan olayn çözümü için seferber oluyor. Kaslarmz daha sk kaslyor, beynimize giden kan akm artyor, kalbimiz vücuda daha fazla kan pompalyor... Stres sürekli ve tekrarlayc hale geldiğinde ise daha ciddi belirtiler ortaya çkyor. Kronik stres, sürekli huzursuzluk, tedirginlik, çarpnt, konsantrasyon güçlüğü, uykusuzluk, iştah artmas ya da azalmas, cinsel sorunlar, baş ve srt ağrlar, kabzlk, ishal, 28 İSTASYON aşr alkol ve sigara içmeye neden oluyor.” Dr. Mert Savrun, tüm fiziksel ve ruhsal hastalklarn kökeninde uzun süren ve tekrarlayan stresin yattğn söylüyor: “Kalp ve damar hastalklar, kanser ve hemen hemen bütün psikiyatrik hastalklar uzun süreli stresle ilişkili.” İç Hastalklar Uzman Prof. Dr. Koptagel İlgün’ün söyledikleri de bu görüşü destekler nitelikte: “Stres tansiyonu olan birinde beyin kanamas, kalp krizi, felce bile yol açabiliyor. Strese bağl vücut direnci düştüğünde kronik yorgunluk, tekrarlayan uçuklar hatta zona gibi sorunlar baş gösteriyor. Ülser, hassas bağrsak sendromu, şişkinlik gibi sindirim sistemi hastalklarnda yüzde 80 orannda stresin etkisi var. Bu tür belirtiler varsa, mutlaka doktora başvurun.” NASIL BAŞA ÇIKACAĞIZ Belki de en önemli soru şu: Stresimizi nasl dizginleyeceğiz? Dr. Mert Savrun’a göre; günümüzde stresin kaynağ bilgi sağanağ altnda yaşamamz. Beynimizin bu bilgilerle başa çkmas çok zor. Bu nedenle planlama ve zamana uyma stresin azaltlmasnda hayati öneme sahip. Bir de iş dşnda keyif aldğmz hobiler edinmek. Dr. Mert Savrun, stresin en yakn arkadaşnn yalnzlk, stresten koruyan en iyi ilacn ise aile ve arkadaşlarn varlğ olduğunu söylüyor. Dr. Koptagel İlgün’ün stresi azaltacak önerileri ise şunlar: “Dinlenin, sağlkl beslenin, bol su için, açk havada yürüyüşler yapn. Hemen antidepresan ilaca sarlmayn. En iyi stres ilac tatil, iyi uyku ve ortam değiştirmektir.” Kendinizi stres altnda hissettiğinizde size en iyi gelebilecek şey aile ve arkadaşlarnzn yaknlğ ve şefkati olacak. İSTASYON 29 YEME-İÇME İçimizi stan kş lezzetleri Kş meyve ve sebzeleri bir yandan içimizi stp, ruhumuza iyi gelirken bağşklk sistemimizi güçlendirici özellikleriyle de bizi kşa hazrlyor. raknn eşlikçisi turşusu olur ama bir de barbunya fasulyesi, krmz ac biber ve msr unuyla yaplan çorbas vardr ki, yannda msr ekmeğiyle hiçbir çorba onunla boy ölçüşemez. Bir kusuru vardr, o da pişerken bütün evi kaplayan kokusu. Eh, o kadar kusur kad kznda da olur. Üstünde tarçnyla buram buram duman tüten salep… Düşüncesi bile içimizi styor. Aman dikkat, ilk yudumu hüüp diye çekerseniz fena halde yanabilirsiniz, genze kaçan tarçn da cabas. Salep orkide çiçeğinin yumrusundan elde ediliyor. Avrupa’da ve Osmanl’da çay ve kahve geleneği yerleşene kadar yoğun bir şekilde tüketilmiş. Eskiden sokak satclar salebi mangal kömürüyle stlan özel güğümlerle, kap kap dolaşarak satyorlarmş. Salep ishal, mide-bağrsak iltihaplanmalar, bronşit ve öksürüğe iyi geliyor. Ayrca kuvvet verici bir özelliği de bulunuyor. Yedi kiloya varan ağrlğyla mütevaz ama marifetleri bol, nam çok eskilere dayanan bir sebzedir balkabağ. 1800 yl önce yaşamş olan Bergamal ünlü hekim Galen ve 800 yl önce yaşamş olan Buharal ünlü Türk hekimi İbni Sina kitaplarnda balkabağnn şifa veren özelliklerini anlatrlar bol bol. Bağşklk sistemini kuvvetlendirici beta karotenin yan sra lif, demir, potasyum, sodyum, fosfor, kalsiyum ve magnezyum içerir. Cevizli balkabağ tatls hep kş sofralarnn vazgeçilmeziydi. Son senelerde de kremal balkabağ çorbas sofralarda baş köşeye kuruldu. Kara denildiğine bakmayn, yemyeşil kocaman yapraklar vardr. Lazlarn ve dolaysyla Karadenizlilerin bu vazgeçilmez sebzesinin bir diğer ismi de “Gürcü pancar”dr. Dible denilen pirinçli, hafif acl yemeği yaplr, 30 İSTASYON KOCAYEMİŞ SALEP BAL KABAĞI KARA LAHANA zaman, hamsi balğnn baş tütsü edilirse kaçar. Krk çeşit yemeğini pişirirler. Kebab, çorbas, yahnisi, böreği ve baklavas olur.” Hamsinin en yaygn yenilme şekli msr ununa bulanarak yaplan tavas (hamsi kuşu) ve bir de tabii o benzersiz lezzetiyle, hamsili pilavdr. NAR Nar Anadolu’daki bütün antik uygarlklarda bereket ve doğum simgesi olmuş. Günümüzde halen yln ilk narn kap önünde yere atarak parçalamann bereket getireceğine inanlr. Aşure de onsuz olmaz, güllaç da. Osmanllar zamannda ise sevilen insana nar gönderilerek evlenme teklif edilirmiş. İspanya’nn Granada kentine de ismini veren nar adeta mucizevi bir meyve; kolesterolü, şekeri dengeliyor, damarlar ve kalbi koruyor, ishali kesiyor. C vitamini deposu olan, anti tümör ve güçlü antioksidan özellikleriyle bağşklk sistemini güçlendiren nar, onkologlarn da en sevdiği meyve. TRABZON HURMASI Halk arasnda Cennet Hurmas da denilen bu leziz meyveyle geç tanştk çoğumuz. Kendini ilk anda ele vermez. İlk lokmada kekremsi bir tat brakr önce, devam ettikçe alacağnz lezzeti başka hiçbir meyvede bulamayacaksnz. Bu turuncu domatese benzeyen meyvenin anavatan Çin ve Japonya. Ülkemizde ise Karadeniz, Hatay ve Antalya civarnda yetişiyor. Kendinizi kötü hissettiğiniz zaman hurmann kabuğunu soyun, üzerine dövülmüş ceviz koyun ve başka hiçbir şey düşünmeden yiyin. İnann, mutlu hissedeceksiniz. KALKAN BALIĞI Kalkan balğ Doğu Atlas Okyanusu kylarnda da bulunmasna rağmen ağrlkl olarak Karadeniz ve Marmara balğdr. Son zamanlarda sağlkl beslenme trendine uyanlar zgara kalkan yemeyi tercih ediyorlar ama ciddi bir rahatszlğnz yoksa, siz siz olun, kalkan balğn tavada kzartp yiyin, tabii önce düğmelerinden başlayarak. Sessiz, sakin bir deniz kenarnda kafanz dinlemek, uzun yürüyüşlere çkmak ve bir de bol bol kalkan balğ yemek isterseniz, bir hafta sonu İstanbul’a 1,5 saat mesafedeki Kyköy’e gidin. Dönüşte kendinizi yenilenmiş hissedeceksiniz. Yol kenarlarnda dağ çileği satldğn gördüğünüzde bilin ki kş geldi demektir. Muğla yöresinde koca yemiş de denilen bu meyvede C vitamini ve ishal giderici, mikrop öldürücü bir özelliğe sahip tanen bulunur. Dağ çileği idrar yolu iltihaplarna da çok iyi gelir. Yumuşak, hafif buruk tatl bu meyveyi yerken aman dikkat, fazlas alkol etkisi yaparak insan sarhoş edebilir. KESTANE Sonbaharn gelmesiyle köşe başlarnda “kestane kebaaaap” sesleri duyulmaya başlanr. Artk çoğumuzun evinde, soğuk kş gecelerinde üstünde kestane çtrdayan sobalar yok ama haşlayarak yediğimiz kestane de ayn zevki verir insana. Ya o Bursa’da yaplan muhteşem kestane şekerinin tad? Çoğumuzun bilmediği bir de kestane bal var. Artvin’in Güzelyurt köyünde yetiştirilen kestane bal eski dönemlerde krem haline getirilip yaralarda tedavi amaçl bile kullanlmş. Günümüzde ise kronik arteriti olan hastalarda faydal olduğu söyleniyor. En çok Aydn’da yetiştirilen kestane bir potasyum deposu olmasnn yan sra B1, B12 ve C vitaminlerince de zengin. HAMSİ Ekim aynn başnda dualar okuyarak ve kurbanlar keserek çkar Karadeniz’in insan ilk hamsi avna. Evliya Çelebi bakn hamsiyi nasl anlatyor: “Bu balk bir karş, ince ve morca cilal, gümüş gibidir. Faydas o derecedir ki, yedi gün devaml yiyen kimsenin şehveti son derece artar. Çok kuvvet verici ve hazm kolaydr. Bir evde ylan ve çyan olduğu İSTASYON 31 SAĞLIK MÜKEMMEL ÖDEM SÖKÜCÜ DİŞ ÇÜRÜKLERİNE SAKIZLI KORUMA ANANAS ■ Sakz çiğnemek, özellikle başka kimselerin yannda genellikle ayp olarak kabul ediliyor ama diş doktorlar bunun aksini söylüyor. Diş doktorlarna göre, günde iki saat, özellikle yemek yedikten sonra sakz çiğnemek diş sağlğ için çok yararl. Çürümelerin çoğu yemek artklarndan oluşuyor. Sakz çiğnemek hem yemek artklarndan daha kolay kurtulmay sağlyor hem de diş etlerine iyi geliyor. Evet, artk sakz çiğnemek serbest ama tabii kocaman balonlar yapmadan. KENDİNİZİ KÖTÜ HİSSETTİĞİNİZDE MUZ YİYİN ALZHEIMER TEŞHİSİNDE EN AZ 10 YIL KAZANILDI Alzheimer’l bir hasta dş dünyayla bütün ilişkisini keser, kendi içine kapanr. Tp dünyas yaşllğn bu hüzünlü hastalğn alt etmek için var gücüyle uğraşyor. ■ Yaşlanmakta olan insanlarn hem kendileri hem de aileleri için çok trajik bir hastalk alzheimer. Tp dünyas bugüne kadar alzheimer’ erken teşhis etmenin yöntemlerini bilmediği için hastalğn belirtileri ortaya çktğnda da tedavi için geç kalnmş olunuyordu ancak Amerika Birleşik Devletleri’ndeki bir grup doktor hastalktan 10 yl kadar önce beynin hastalktan etkilenen bölgelerinde bir daralma oluştuğunu tespit etti. Bundan böyle beyin taramas sonucu beynin baz bölgelerinde daralma görüldüğü durumlarda yeni tedaviler uygulanp sonuçlarna baklabilecek. Hastalğn çözümü belki tam olarak bulunamad ama en azndan 10 yl kazanld. AŞI, KANSERE ÇARE OLACAK MI? ■ On beş yldr kanser tedavisinde bağşklk sistemini güçlendirerek kanseri alt etmenin mümkün olduğu ileri sürülüyordu ancak bu yöntem uzun yllar tp otoritelerinin onayn alamad. Çok yakn 32 İSTASYON geçmişte Georgia Üniversitesi’nde geliştirilen aş, fareler üzerinde test edildi. Sonuç: Meme ve pankreas tümörlerinin yüzde 90’ tahrip edilmişti. Aş, hem bağşklk sistemini kuvvetlendirmekte hem de kanser hücrelerini yok etmekte etkili. Sra üç yl sonra başlamas planlanan insanlar üzerindeki deneylerde. Aşnn insanlar üzerinde de benzer etkilerde bulunmas durumunda, tpta büyük bir çğr açlacağ belirtiliyor. ■ Kş aylar, ksa günler ve kötü havalar yüzünden çoğumuz için zor geçen aylardr. Özellikle azalan güneş şğ, baz kişilerde kş depresyonuna da sebep olabiliyor. Böyle zamanlarda hemen ilaca başvurmak yerine çareyi doğal besinlerde arayabilirsiniz. Bunlarn başnda mutluluk hormonu olarak bilinen endorfin deposu olan ve afrodizyak özelliğiyle de bilinen muz geliyor. Moralinizin bozulduğu veya şekerinizin düştüğünü hissettiğiniz zamanlarda bir muz yiyin; ilaçtan çok daha lezzetli üstelik. Beynin inanlmaz gerçekleri Uzun bir süre bir sr küpü olarak kalan beynin yaps ve çalşmasyla ilgili her gün yeni bilgiler açğa çkyor. Bu organmzla ilgili inanlmas güç saysal bilgiler, beynin olağanüstü yapsna şk tutuyor. Hücre says Bilgi depola 60 milyar ma kapasite hücre says 3.3 milyon Ağrlğ 1.4 1.5 milyon si bit 42 trilyon Her yl ölen anda gelen Gözden bir sinyal says kg Günde harca 10-23 vat Açldğnda dğ enerji an kapladğ al 2 1.5 m Beyin zar svs her gün yenileniyor EN GÜÇLÜ SİLAHIMIZ ANTİOKSİDANLAR ■ Oksijen, hayatta kalabilmemiz için olmazsa olmaz bir element. Ancak vücudumuz oksijeni kullanrken serbest radikal denilen ve hücrelerin paslanmasna yol açan atk maddeler açğa çkyor. Serbest radikallerin en büyük silah ise antioksidanlar. Beta karoten, selenyum, C ve E vitaminleri en önemli antioksidanlar. Tp dünyas besinlerden alnan antioksidanlarn çok daha işlevsel olduğunu belirtiyor. Onun için yüksek antioksidan değerine sahip besinlerden kuru erik, kuru üzüm, yaban mersini, böğürtlen, çilek, spanak, brüksel lahanas, brokoli, krmz biber, nar ve soğan bol bol tüketin. 80 CM Sağlkl bir kadnn bel çevresi maksimum 80 cm olmal. ■ Son yllarda bütün manav ve marketlerde bulabildiğimiz egzotik meyve ananas mucizevi besinler arasnda yer alyor. Mükemmel bir doğal ödem sökücü olmasnn yan sra vücuttaki iltihabi durumlarda da etkili. Sindirim sistemine yararl olduğu kadar yağ hücrelerinin parçalanmasna yardmc oluyor. Ayrca, içerdiği C vitamini ve antioksidan özelliklere sahip manganez de bağşklk sistemini kuvvetlendiriyor. Bütün bu özellikleri ananas ayn zamanda sağlkl bir diyet meyve yapyor. BOĞAZ İLTİHABINA ANTİBİYOTİK YERİNE ADAÇAYI ■ Kş geldi, öksürük ve boğaz iltihaplar da kol gezmeye başlad. Bu tür iltihaplarda bitkilerin O kaln kabuğunu soymak oldukça zahmetli ama bol lifli meyvesinin lezzetine değer. faydal olduğu biliniyor. Bunlarn arasnda adaçaynn ağz ve boğaz iltihaplarnda da (farenjit, jinjivit gibi) güçlü etkisi yeni bir çalşmayla kantland. Almanya’da yaplan bir çalşmada, boğaz ağrs (akut viral farenjit) şikayetiyle hastaneye başvuran 286 kişiye üç gün süreyle gargara olarak adaçay spreyi uygulandğnda, hastalarn boğaz ağrs şikayetleri azalmş. Boğaznz iltihaplandğ zamanlarda antibiyotiğe uzanmadan önce mutlaka adaçay gargarasn deneyin. EN İYİ TERAPİ KAHKAHAYLA GÜLMEK Ananasn Besin Değerleri (100 gr.) Su Enerji (kcal) Enerji (kj) Protein Yağ Karbonhidrat Lif Kalsiyum Magnezyum Fosfor Potasyum Sodyum Vitamin C 86.50 49 205 0.39 0.43 12.39 1.2 7 14 7 113 1 15.4 ■ En son ne zaman gözlerinizden yaşlar gelene kadar güldünüz? Oysa gülmenin insan mutlu hissettirmesinin yan sra öyle çok yarar var ki… İçten gelerek gülmek kalpten bağşklk sistemine kadar bütün sağlğmz üzerinde büyük ölçüde etkili. Gülmek, stres hormonlarnn seviyesini olumlu yönde değiştirip vücudun doğal mutluluk hap olan endorfin hormonu salglanmasn sağlyor, ağrya tolerans artryor, öfke, gerginlik ve korku gibi bağşklk sistemini zayflatan duygular azaltyor. Güldüğümüz zaman tümör ve virüslerle savaşan hücrelerimizin says da artyor. Ayrca başary olumlu yönde etkiliyor, çevreye ve kendinize güveninizi artrrken kolay iletişim kurmanz sağlyor. Bütün bunlar için ihtiyacnz olan şey kahkahay hayatnzdan eksik etmemek. İSTASYON 33 SAĞLIK ZİNDE KALMAK İÇİN YÜRÜYÜN ■ Başmz alp amaçszca yürümek, bir şey düşünmeden, durup bir köpeği sevmek, yorulduğumuzda bir çay molas vermek, tanmadğmz bir iki kişiyle sohbet etmek... Yürümek depresyonun bile ilac olabilecek kadar stres hormonlarn azaltp bizi rahatlattğ gibi tansiyonu dengeliyor, iyi kolestrolü yükseltiyor, akciğerlerin kapasitesini artryor, vücudu zinde tutuyor, kemik ve eklem sağlğn koruyor. Ayrca konsantrasyonumuza da iyi geliyor. Doktorlar günde 10 bin adm atmann genel sağlğmz için şart olduğunu söylüyorlar. MEYVENİN BİLE FAZLASI ZARARLI ■ Birer vitamin deposu olan meyvelerin bol bol yenilmesinin çok sağlkl olduğu söylenir. Oysa ki son zamanlarda yaplan araştrmalar insülin mekanizmasnn bozulmasnn vücut için tehlikeli hastalklara yol açabileceğini ortaya koydu. Özellikle üzüm, karpuz, kavun, muz, kurutulmuş meyveler gibi hiç zararsz sandğmz meyveler aslnda birer şeker deposu. Bunlardan fazla yediğimizde kan şekerimiz bir anda yükseliyor. Ve vücutta birdenbire yükselen şekerin bir ksm direk olarak özellikle bel çevresinde ve damar çeperlerinde, kansere, kalp krizine, hücre yaşlanmasna davetiye olan yağ olarak depolanyor. Tabii ki hiç Bir bardak meyve yemeyin demiyoruz, sadece dolu meyve suyunda bir tabağ alp bitirmek yerine yemek üç-dört tane aralarnda birer meyve yemek yeterli. meyve var. Onun yerine meyvenin kendisini yerseniz liflerinden de faydalanmş olursunuz. TAM TAHILLAR DAHA FAYDALI DOĞANIN ARMAĞANI ■ Frndan yeni çkmş mis gibi kokan ekmeğin yerini hiçbir şey tutamaz. Lezzeti bir yana karbonhidrat ve B vitamini açsndan zengin buğday, beslenmemizin en temel gdalarndan bir tanesi. Faydalarnn yan sra buğdayn, şeker ve tuz gibi vücuda zararl yönleri de var. Buğday ■ Geleneksel yemeklerimizde bol miktarda kullandğmz donmuş yağlarn özellikle kolestrol yükseltici ve kalp damar sistemini etkileyici zararlar ortaya çktkça tereyağ ve margarin gibi yağlar zeytinyağyla değiştirmenin çok daha sağlkl olacağn anlyoruz. Zeytinyağ hücre yenileyici ve yaşlanmay geciktirici özelliğinin yan sra kolestrolü düşürüyor ve kalp hastalklarnn önlenmesinde baş rolü oynuyor. Cilt ve saç için de çok faydal. Ayrca zeytinyağl yemeklerimiz de Türk mutfağnn vazgeçilmez unsuru. HAYATTAN KEYİF ALIN ■ Günlerimiz nasl da bir koşuşturmayla geçiyor, boş zamanlarmzda ise ancak yorgun bedenimizi yerine çavdar, kepek, yulaf gibi tahllardan yaplan ekmeklerle tam tahll ve bol kepekli ekmekler çok daha faydal. İçerdikleri yüksek lif de sindirim sistemimizin dostu. dinlendirmeye çalşyoruz. Oysa ki, özlediğimiz neler var, bahçemizdeki çiçeklerle uğraşmak, bulmaca çözmek, evimizde frndan yeni çkan kurabiyelerin ve taze kahvenin kokusuyla elimizdeki kitabn keyfine varmak, yürüyüşlere çkmak, istediğimiz sporu yapmak, dostlarmzla saatlerce bir konu hakknda tatl tatl tartşmak, gönlümüzce şark söylemek... Bunlar yapmayal o kadar zaman geçti ki dediğinizi duyar gibiyiz. Ama Almanya’da yaplan araştrmaya göre, günde iki saat bahçeyle uğraşmak, bulmaca çözmek veya kurabiye yapmak gibi basit aktiviteler hem beyin sağlğn koruyor, hem de yaşlanma belirtilerini önemli ölçüde azaltyor. Bu yüzden hem yaşam sevincinizi ayakta tutmak hem de yaşllk döneminizi dinç geçirebilmek için size zevk veren günlük aktivitelerinizden mahrum kalmamak gerekiyor. Ailenizdeki yaşllar da bu tür aktivitelere yönlendirebilirseniz, onlara büyük iyilik yapmş olursunuz. Yakn zamanda görmeyen kalmayacak ■ Tp ve teknoloji baş döndürücü bir hzla TUZ SAĞLIĞINIZI TEHDİT EDİYOR ■ Tuz artk zehir olarak kabul ediliyor. Tuzun fazlas damar sistemini tehdit ettiği gibi tansiyon problemlerinin de başlca sebeplerinden. Normal tuzun zararlarndan korunmak için deniz tuzu kullann, yemeklerinize koyduğunuz tuzu yarya indirin, sofrada tuzluklar kaldrn, yemeklerinizi baharatlarla tatlandrn. Bir de çok tuz içeren maden suyuna dikkat. 34 İSTASYON Çocuk özlemine son ■ Dünyada ilk defa Türk doktorlarndan oluşan bir ekip Akdeniz Üniversitesi’nde rahim nakli gerçekleştirdi. Kadavradan alnan rahim, yaklaşk 10 saat süren bir ameliyatn ardndan hastaya başarl bir şekilde nakledildi. Şimdi sra, alt ay sürecek bir ilaç tedavisinin ardndan çocuk sahibi olmay deneme aşamasnda. Nakil öncesi dondurulan embriyolar tüp bebek yöntemiyle rahime yerleştirilecek. Rahim nakli taşyc annenin yasak olduğu ülkemizde kadnlarn çocuk sahibi olabilmeleri yönünde atlmş çok önemli bir adm. 100 CM Sağlkl bir erkeğin bel çevresi 100 cm’yi geçmemeli, bu rakamn üstü kalp krizinin alarm olabilir. gelişirken ikisinin işbirliğiyle, son zamanlara kadar çaresinin bulunacağn hayal bile etmediğimiz birçok hastalğn tedavisi birbiri ardna açklanyor. Bunlardan bir tanesi de doktorlarla elektronik ve bilgisayar mühendislerinin ortak geliştirdiği, körlüğü ortadan kaldracak biyonik gözlük. Gözde zarar gören şğ emici hücrelerin yerine bir mikroçip yerleştiriliyor. Gözlüğe yerleştirilen madeni para büyüklüğünde bir kamerayla alnan görüntülerin sinyalleri elektrotlar araclyla retinadaki mikroçipe gönderiliyor. Mikroçip bu görüntüleri beyne gönderdiğinde de beyin bu sinyalleri görüntüye çeviriyor. Üç yl içinde piyasaya çkmas beklenen biyonik gözlük doğuştan görme engelliler için bir çözüm değil ama ekip önümüzdeki on yl içinde gelişen gen ve kök hücre tedavisiyle körlüğün tarihe karşacağndan çok emin. NASIL ÇALIŞIYOR? Görme engellilerin halihazrda kulandğ biyonik gözlüğün çalşma prensibi. 1 Gözlüğe yerleştirilen kamera 1 2 Kamerayla alnan sinyalleri noktalara dönüştüren cep bilgisayar 4 3 3 Aydnlanarak karşda birşey olduğunu bildiren lenslerdeki led şklar 4 Kameralar otobüs numaras veya tarife gibi bilgileri alglayp bir kulaklkla ses olarak da iletebiliyor. 2 YEŞİL ÇAYLA ŞİFA BULUN ■ Çay Türklerin en başlca içeceği, hatta bazlarmz günde 3040 bardak bile içebiliyor. Ancak bu kadar fazla çay da zarar veriyor. Onun yerine daha hafif olan yeşil çay deneyebilirsiniz. Müthiş antioksidan özellikleriyle bağşklk sisteminizi güçlendirebileceğiniz gibi sindirim sorunlarnzn da rahatladğn fark edeceksiniz. Yeşil çayn çok önemli bir özelliği de vücut yağlarn yakmada yardmc olmas. Uzak Doğulular’n bu kadar ince vücuda sahip olmalarnda gün boyunca içtikleri yeşil çayn büyük rolü var. İSTASYON 35 SPOR Doktor’un ardndan Dünya futbolunun gelmiş geçmiş en büyük isimlerinden Socrates’i geçtiğimiz ay kaybettik. Lakab ‘Doktor’ olan, gerçekten de tp fakültesi mezunu, politikayla haşr neşir bu bulunmaz futbolcuyu biraz daha yakndan tanmaya ne dersiniz? YAZI: EFKAN BUCAK 36 İSTASYON Forma ve kramponlar beyaz önlüğe tercih eden Doktor Socrates, sergilediği şiir gibi futboluyla bir zamanki Brezilya futbolunun son temsilcilerindendi. B O NGA R T S/ST AF F/G E TT Y I MA GE S 21 Temmuz 1986…Meksika’nn Guadalajara kentinde Jalisco Stad’nda yakc güneşin altnda, 65 bin taraftar nefeslerini kesmiş bekliyordu. Fransa ve Brezilya arasndaki nefis mücadele 120 dakika sürmüş, taraflar ancak birer gol bulabilmişti. Penaltlara geçildi. Rumen hakem Ioan Igno’nun başlama düdüğünün ardndan Fransa adna Yannick Stopyra, penalty gole çevirdi. Brezilya’nn ilk atşn kullanmak üzere topun başna uzun boylu, ince yapl, dağnk uzun saçl, çal sakall, kara gözlerinde sükunet sezilen bir futbolcu geldi. Fazla gerilmedi, atşn yapt… Ancak gol olmad! Brezilya’da son penalty da Julio Cesar kaçrnca Fransa yar finale çkt. 1986 Dünya Kupas, Socrates’in Dünya Kupas’n kaldrmak için son şansyd, olmad. Peki kariyerinde Dünya Kupas’n kaldramayan, Avrupa kariyerinde de başar sağlayamayan bu futbolcu ne yapt da geçtiğimiz haftalarda onu kaybettikten sonra dünya üzerindeki bütün futbolseverler büyük üzüntüye boğuldu? Birçok futbolsever için Socrates, göze hoş gelen Brezilya futbolunun son temsilcilerindendi. Birçok kişi için adeta ‘şiir’ gibi bir futbol sergiliyordu. Malum, artk Sambaclar da dünya literatürüne uygun, fizik gücüne ve hza dayal bir futbol sergiliyorlar. Hatta Güney Amerika ekibi 1994 Dünya 37 SPOR olo Eyalet Kupas’n kazanmasnda büyük pay sahibi oldu. DEMOKRASİ HAREKETİ SAHA İÇİNDE YETENEĞİ VE SOFİSTİKE DOKUNUŞLARIYLA O BİR DAHİYDİ. SAHA DIŞINDAYSA ÜLKESİ VE İNSANLARININ İYİLİĞİ İÇİN AKTİF OLARAK POLİTİKAYLA UĞRAŞIYORDU. Kupas’n kaldrrken Socrates ortaya koyulan futbolu ‘eziyet verici’ olarak nitelendirmişti. ÖNLÜK DEĞİL, KRAMPON 19 Şubat 1954’te Amazon nehrinin Atlas Okyanusu’yla birleştiği Belem kentinde fakir bir ailenin çocuğu olarak doğan Sócrates Brasileiro Sampaio de Souza Vieira de Oliveira’nn iki kardeşi de kendisi gibi Yunan filozoflarnn ismini taşyor: Sofokles ve Sostenes. Futbola yeteneği vard ancak birçok Brezilyal gencin aksine kurtuluşu yalnzca futbolda görmedi, Tp fakültesinde okudu ve doktor oldu. Zaten oyunculuk yllarnda da lakab ‘Doktor’du, yalnzca futbol değil tp doktoruydu. Ancak o, forma ve kramponlar beyaz önlüğe tercih etti, Yalnzca aktif futbol yaşamna nokta koyduktan sonra bir müddet, tp eğitimini aldğ Riberiao Prato kentinde doktor olarak görev ald. Profesyonel futbola 20 yaşndayken, eğitimine devam ettiği okulunun bulunduğu kentte yer alan Botafogo Kulübü’nde başlad. Bir yandan eğitimine devam ederken bir yandan Siyah-Beyazllar’da başaryla forma giydi. Hücuma yönelik orta saha olarak görev alan ‘Doktor’, Krmz-Siyahllar’da 57 maçta 24 gole imza atarken, kulübün Sao Pa- 38 İSTASYON Socrates 1978’de Brezilya futbolunun dev kulüplerinden Corinthians’a transfer oldu ve esas patlamay da burada yapt. Yalnzca futbol oynamakla da kalmad burada. O srada Brezilya’da hüküm süren askeri rejimin futbolcular üzerinde kurduğu basky kabullenemeyen Socrates ve arkadaşlar ‘Corinthians Demokrasisi’ hareketini başlattlar. Yemelerine–içmelerine, kamplarna kadar karşan askeri rejime baş kaldrdlar, bu konularda takm içinde karar alp bu kararlar uyguladlar. Baz maçlara üzerinde ‘demokrasi’ yazan tişörtlerle çktlar. Zaten her frsatta idolünün Che Guevara ve Fidel Castro olduğunu söyleyen bir futbolcudan başka bir hamle beklenemezdi… Corinthians’ta 297 maça çkt Socrates ve 172 gole imza att. Siyah-Beyazllar’la 1979’da ilk eyalet şampiyonluğunu kazanrken (O yllarda Brezilya’da düzgün işleyen bir ulusal lig yoktu) ayn yl milli takma da seçildi. Socrates’in aslnda 1978 Dünya Kupas için takma seçileceği ancak okul durumunun buna engel olduğu rivayet edilir. Belki de bu nedenle Socrates ilk Dünya Kupas tecrübesi için 1982’de İspanya’daki kupay beklemek zorunda kald. İLK DÜNYA KUPASI Şampiyona öncesi Brezilya, 1 numaral favoriydi. Nitekim Socrates’le birlikte Serginho, Zico, Eder, Falcao, Toninho, Batista, Oscar gibi yldz isimlere sahip Brezilya ilk tur grubunda üç maçn da kazanarak iddiasn ortaya koydu. Socrates, Sovyetler Birliği’ni 2-1 yendikleri maçn 75. dakikasnda Brezilya’nn turnuvadaki ilk golünü att. Sovyetler’den sonra İskoçya ve Yeni Zelanda engelleri de rahat geçildi. O dönemki statüye göre ikinci turda takmlar üçerli gruplara ayrld. Brezilya Arjantin ve İtalya’yla ayn gruba düştü. İtalya Arjantin’i 2-1 yendikten sonra Brezilya da Tangocular’ 3-1’le geçti. Bu sonuçlarn ardndan, İtalya’yla oynanacak son maçta Sambaclar’a beraberlik dahi yetiyordu. 5 Temmuz 1982 günü Barcelona’da oynanan maçta Rossi’nin beşinci dakikada attğ golle İtalyanlar 1-0 öne geçse de Socrates 12. dakikada sahneye çkarak durumu eşitledi ve kupadaki ikinci golünü att. Ancak gün Rossi’nin ve İtalya’nn günüydü. Rossi üç golle yldzlaşrken Brezilya sahadan 3-2 mağlup ayrld ve evine erken döndü. Socrates yllar sonra verdiği bir söyleşide “1982 Dünya Kupas’yla ilgili insanla- Socrates için ne dediler? ra ne hatrladklarn sorsanz size ‘Brezilya’ diyeceklerdir” ifadesini kullanmştr zira gerçekten de Sar-Mavi-Yeşilliler futbollaryla gönülleri fethetmişti. Brezilya’y eleyen İtalya ise daha da ilerleyerek şampiyonluğa ulaşt. Turnuvann yldz şüphesiz İtalyan Paolo Rossi’ydi ancak Socrates de imzasn att. ■ Dilma Rousseff (Brezilya Devlet Başkan): Brezilya en değerli evlatlarndan birini kaybetti. Saha içinde yeteneği ve sofistike dokunuşlaryla o bir dahiydi. Saha dşndaysa ülkesi ve insanlarnn iyiliği için aktif olarak politikann içindeydi. HÜKÜMETE KIZDI, AVRUPA’YA GİTTİ Takmyla 1982 ve 1984’te de şampiyonluk yaşayan, 1983’ü de boş geçmeyen ve Güney Amerika’da yln futbolcusu olan ‘Doktor’, İtalya’nn Fiorentina takmna transfer oldu. Bu transferin hikayesi de ilginçtir. 1984’te katldğ bir mitingde, demokratik reform yasasnn meclisten geçmezse Avrupa’dan aldğ transfer tekliflerini kabul edeceğini söyler başarl futbolcu, nitekim öyle de olur. İtalyan Fiorentina’nn teklifini kabul etti ancak burada istediğini bulamad. 1984-1985 sezonunda yalnzca 25 maç oynadktan sonra ülkesine döndü. Bu kez durağ Flamengo’ydu. Artk yaş 30’u aşan Socrates burada ilk sezonunda başarl bir performans sergiledi ve takmla birlikte eyalet şampiyonluğu yaşad. Akabinde Meksika 1986 Dünya Kupas’nn kadrosuna alnd. Yaznn başnda anlattğmz üzere Socrates ve Brezilya’nn Dünya Kupas hayalleri çeyrek finalde sona erdi. Ayn yl milli takm braktğn açklayan yldz oyuncu 60 milli maçta 22 golle bu kariyerini sonlandrd. ■ Zico (Takm arkadaş): Bir oyuncu olarak söyleyebileceğim fazla bir şey yok. Birlikte oynadğm en iyi futbolculardan biriydi. Bulunmaz bir zekas vard. Bir dönem Fenerbahçe’nin de teknik direktörlüğünü yapan Zico, milli takmda Socrates’le birlikte çok iyi bir ikili oluşturmuştu. ■ Paolo Rossi (İtalyan futbolcu): Tarihimizin bir parças krld ve gitti. Socrates başka bir çağdan gelen futbolcu gibiydi. Sahada veya başka bir yerde onu herhangi bir kategoriye koyamazdnz. Herkes onun tp eğimini, sosyal ve kültürel ilgilerini biliyordu. Her bakmdan eşsiz biriydi. ■ Giancarlo de Sista (Fiorentia’nn eski teknik direktörü): Hatrlyorum da başkaldrc bir kişiliği vard. Her şeyi bilmek isterdi. Neden takm otobüsünde sigara içilemediğini, neden maçlardan önce cumartesi geceleri dinlenmek gerektiğini… Politikayla da ilgilenen zeki biriydi, buna karşn biraz fazla içki ve sigara içiyordu. ■ Liedson (Takm arkadaş): Corinthians camias 5 Aralk günü, inanlmaz bir insann kayb nedeniyle çok üzgün uyand. Şampiyonluklar, onu anlatmaya yetmez. BAŞLADIĞI YERDE BİTİRDİ Flamengo’nun ardndan 1988’de Santos formas giyen Socrates profesyonel kariyerini başladğ yerde, Botafogo’da sona erdirdi. Birçok meslektaşnn aksine teknik adamlğ düşünmedi, yalnzca 2004-2005 sezonunda İngiltere amatör lig ekiplerinden Garforth Town’la bir aylk antrenör-oyuncu sözleşmesi yapt, bir karşlaşmada 12 dakika forma giydi. Çeşitli gazetelerde köşe yazarlğ yapt ancak yalnzca futbol değil, ekonomi ve politika da yazd. Son günlerinde 2014 Brezilya Dünya Kupas’yla ilgili bir kurmaca roman yazyordu ancak tamamlayamad. ‘BEN BİR ALKOLİĞİM’ Bir sporcu olmasna karşn sigara ve alkolden asla vazgeçmeyen hatta bunlar çok miktarda tüketen Socrates, (iki saatte 10 şişe bira tükettiğini, günde bir paket sigara içtiğini kendisi söylemiş, son yllarnda ‘Ben alkoliğim’ itirafnda bulunmuştu) 2 Aralk günü bağrsak enfeksiyonu geçirerek hastaneye kaldrld. Yoğun bakma alnan ‘Doktor’ kurtulamad ve meslektaşlarnn ellerinde 4 Aralk günü hayata gözlerini yumdu; arkasnda bir eş, alt çocuk ve binlerce hayrann gözü yaşl brakarak… 39 POPÜLER TARİH Her dem taze 10 efsane otomobil Onlar, asla eskimeyecek tasarmlar, devrim yaratan özellikleriylee bbirer sanat eseri. 20. yüzyla damgasn vuran özel modeller, insanoğluna n, öz özelliklerinin, onlar yaratanlarn ve onlarla yaşayanlarn hikayesi... o güne kadar yaşamadğ bir özgürlük sunmuştu. Ruhu olan otomobillerin, 10 Sadece 39 adet var errari konusu çok tartşmal ve modeller aras seçim yapmann had safhada güç olduğu bir alan. Ancak bizim tercihimiz 1963 GTO. Aslnda bu araba pist için tasarlanmşt. üç litrelik V12 motoru ve özellikle ksmen bidonumsu yaps, 60’lar başnn klasik, hatta vazgeçilmez izlerini taşr. Ferrari modelleri arasnda en iyisi, en güzeli ya da en hzlsn seçmek beyhude bir çaba saylr. Çünkü her model kendine has özelliklere, tarihe ve döneminin en ileri teknoloji ve tasarmna sahip. Ancak 250 GTO’yu diğerlerinden ksmen de olsa ayran bir özellik, sadece 39 adet üretilmiş olmas. 196264 yllar arasnda potansiyel alclar, şahsen Enzo Ferrari tarafndan onaylanmadkça kim olurlarsa olsunlar bu otomobili alamyorlard. Geçen sene BBC radyosunun ünlü DJ’yi Chris Evans, 1963 model bir GTO’yu 17.7 milyon dolar ödeyerek satn ald. Evans BBC’nin son on ylda en çok para kazanan ve en tannmş radyo karakteri ve oldukça kuvvetli bir Ferrari koleksiyonuna da sahip. 250 GTO sahibi ünlülerden biri de eski Pink Floyd üyesi Nick Mason. Mason klasik otomobil konusunda belki de 2008 LAMBORGHINI REVENTON 1957 FORD EDSEL F 9 A merikan otomobil endüstrisinin saysz başarszlk örnekleri arasnda Ford Edsel özel bir yer tutar. Ford’un Chevrolet ve Chrysler karşsnda pazar payn arttrmak maksadyla üretildi (ya da biz öyle sanyoruz; hiçbir akl başnda insan böylesine çirkin bir arabann satlabileceğine inanmaz kanmzca). Ancak İngilizce lisannn en karakterli deyimlerinden birine verilmiş en doğru örnek olmak dşnda, asl amaçlardan hiçbirine ulaşamad; “so ugly it’s beautiful”. Yani “o kadar çirkin ki çok güzel”. Hangi Ford tasarmcs ne düşündü de Edsel’i yaratt, bilmiyoruz. Tahminen bu tasarmc uzun yllar Montana’da bir dağ kasabasnda yaşamn sürdürüp “ben ne yaptm” diye kafasn odun duvarlara vurmuştur. Edsel’in çirkinliği bir yana braklrsa, aslnda birtakm şaşrtc özellikleri vard. Örneğin düğmeli şanzman tabir edilen ve vitesleri radyo düğmesi şeklinde olup basldğnda vitesi değiştiren bir sisteme sahipti. Rivayete göre, bu düğme korna düğmesiyle yakn olduğu için kornay çalmak isteyenler çoğunlukla vites değiştiriyorlarmş. Öte yandan unutulmamal ki, bu arabay satn alanlarn bir ksmnn “85” ailesinden (bkz. Alien 3) olduğu, zaten gidip Edsel almalarndan belli. Bu bakmdan kornavites karmaşasnn suçunu sadece tasarmcya yüklemek hakszlk olur. Çirkinliğine rağmen, Edsel’ler artk koleksiyon parças. 7 Mükemmel hatlar O tomobil mevzuu dünyada da bizde olduğu gibi mühim ve takip edilen bir konu olduğu için, her sene otomobiller ve modeller hakknda saysz anket ve araştrma yaplr. “Dünyann gelmiş gelmiş en iyi spor modeli hangisi” sorusunun cevab ise on anketten dokuzunda Jaguar E Type olarak çkar. Zamannda Ettore Bugatti’nin başardğ, adeta zaman silen mükemmel hatlar meselesi E Type’da da karşmza çkar. Jaguar’n XJ serisi doğuo yakas gangsterlerinin klasik kaçş arabas iken, E Type daha çok “nouveau riche” (yeni zengin) ve dönemin rock yldzlar için elzem bir modeldi. Alt ve oniki silindirli iki tip motoru olan E Type neredeyse hiç yarş kazanmad. Tek istisna Paul Newman’n kazandğ ve her naslsa Nissan’n ünlü Z modeline egzos gaz yutturduğu şampiyonadr. Şimdilerde California’da E Type’larn restorasyonu, ortalama çeyrek milyon dolar mal oluyor. 6 İki yllk ama klasik ir zamanlar Maserati ve Ferrari’yle birlikte İtalyanlarn en önemli markas önce Chrysler’e, ardndan yine batnca Volkswagen grubuna satld. Artk Lamborghini’ler ile Audi’lerin gözle görülmeyen yerleri ortak; hepsi ayn fabrikadan çkyor. Bu durumun iyi mi yoksa kötü mü olduğu konusunda bir yorum yapmak zor. Alman patronaj altnda Lamborghini akllara durgunluk verici bir model çkarmay başard: Reventon. Bu araç halihazrda Lamborghini sahibi olan ve deyim yerindeyse “filthy rich” (çok zengin) statüsüne sahip 20 dünyalya satld. Bu olay henüz iki yllk olmasna rağmen, tarihe geçeceği için bu dergide sözediyoruz. 6.5 litrelik devasa 12 silindirli motor, Reventon’u sfrdan 100’e sadece 3.4 saniyede çkaryor. Bu, tahminimce uzay mekiği kullanmaktan daha heyecanl ve kesinlikle daha serinkanl bir his olsa gerek. Muazzam gücünün yansra, Reventon olağanüstü güzel bir otomobil. Öyle ki “insan evi bark brakr gider” derler ya, o tipte bir cihaz. Reventon yeni bir Lamborghini ama, bu markann eski günlerinden kalan Muira modelini de unutmamak lazm. İSTASYON Muhteşem çirkin dünyayn en önemli figürü; koleksiyonunda bir adet krmz GTO mevcut. Gelecek yllarda Enzo modelinin en az bugünün GTO’su kadar kuvvetli bir koleksiyon parças olmas bekleniyor. Gerçi tüm Ferrari’lerin değeri sürekli artyor; şimdiye kadar değeri düşmüş bir Ferrari’ye rastlanmad. Tabii bütün bunlar “şansl” ekibine dahil olanlar için. B 40 8 1961 JAGUAR E TYPE 2010 PORSCHE 911 GT2 RS 1963 FERRARI 250 GTO Sürücüsünü yoldan çkarr S adece 3.6 litrelik bir motora 500 beygir sğdrp, sonra da 100 kilometreye sadece üç küsur saniyede çktğnz düşünün; üstelik frene bastğnzda da makul bir mesafede durabiliyorsunuz. Dahas da var; eğer uydurmuyorlarsa Car and Driver dergisi editörleri 0-100 hzlanmasn sadece 2.9 saniyede gerçekleştirdiklerini söylüyorlar. Böyle bir arabay ancak çelik Alman disiplini imal edebilirdi. Bir otomobilin hzl gitmesini sağlamak mühendisler için kolay; ama o otomobili durduracak fren ve süspansiyon sistemini tasarlamak çok zor bir uğraş. Örneğin Amerikan “muscle” otomobilleri performans açsndan başarl saylsa da frenleri için ayn şeyi söylemek mümkün değil. Sadece 500 adet üretilen GT2 RS modeli, en kararl veya toplumcu gerçekçi insan bile yoldan çkarabilecek bir otomobil. 41 POPÜLER TARİH Adm Martin, Aston Martin M ajestelerinin en mühim ajan James Bond’un en az kendisi kadar ünlü iki ayrlmaz parçasndan biri Walther PPK tabancas, diğeri de gizli silahlarla donatlmş, über fantastik bir Aston Martin DB5’tir. İngiliz otomobil endüstrisi, parann bol, sömürgelerin hâlâ Britanya adasn zengin ettiği yllarda, son derece parlak bir sektör idi. Gerçi Aston Martin 1913’te kuruldu ama, DB serisi -ki bu markay dünyaya tantan seridir- ikinci savaş sonras fabrikay satn alan David Brown’n eseridir. Şu anda özellikle DB5 tipi Aston Martin’ler çok yüksek fiyatlara el değiştiriyor. Bu değerlilik, ağrlkl olarak bu otomobilin “James Bond markas” olmasndan kaynaklanyor. Elde dikilmiş İngiliz takm elbisesi kadar haval olan bu otomobil, ayn zamanda Kraliyet Ailesi’nin de tercihi oldu. Bu büyük şöhrete rağmen otomobilin kağttan kaplan yllar 2007’ye kadar sürdü. Bu tarihte bir grup zengin insan Aston Martin’i satn ald ve nihayet bu marka gerçek bir otomobil haline geldi. Satn almdan bir yl sonra Aston Martin One-77 modeli tantld. Bir İngiliz markasnn belki de tüm otomobil tarihi boyunca çkardğ en iyi üç arabadan biri kesinlikle One-77’dir. Karbonfiber şasi, aluminyum gövde, türbosuz bir V12 ile donatlan ve sadece 77 adet üretilen bu modeli satn almak için, şarknn dediği gibi “men of a good fortune” (şansl adam) olmak gerekiyor. 1970 HEMI BARRACUDA V 3 İSTASYON Pist canavar 2 Asla devrilmeyen Fransz C E nzo Ferrari ile Ford Motor Company arasnda “satarz satmayz” kavgasnn neticesinde ortaya çkmş, dünyann sürmesi en az AC Cobra kadar zor olan arabalarndan biridir. Boyunuz 1.80 ve kilonuz da bu boya uygunsa asla direksiyon koltuğuna sğamayacağnz; durdurulmas çok zor olan ama son sürati saatte 200 mili geçen gerçek bir canavard. Ford takm ilk kez 1964’te imal edilen FT40 ile 1966-1969 arasnda bütün LeMans yarşlarn kazand. Gerçi Enzo Ferrari sonraki yllarda öcünü ald ama, bir tür “benimki seninkinden büyük” kavgas sayesinde otomobil tarihinin en hzl ve en zor kullanlan modellerinden biri ortaya çkt. 60’l yllarn sonundan itibaren üretilmeyen GT40, 2004’te snrl saydaki seçkin alc için yeniden üretildi. Bunlardan biri de “Top Gear” programnn sunucusu Jeremy Clarkson oldu. itroen DS modelini Feriköy sokaklarnda ilk kez gördüğümde böyle bir modelden haberi olmayan bir çocuk olarak, onu Jaguar sandğm hatrlyorum. DS’in sokaktan geçişi mahallede top oynayan bizler arasnda büyük heyecan yaratmşt. O zamana değin gördüğümüz otomobillerin hiçbirine benzemiyor ve aslen uzaydan gelmiş gibi duruyordu. Hidro pnömatik süspansiyon, 1955 yl için aya seyahatle eşanlaml bir teknik ilerlemeydi. DS’in “uçan hal” olarak adlandrlan bu süspansiyon sistemi, dört tekerleğin bağmsz olarak hareket edip, üzerinde yol aldğ düzey ne olursa olsun otomobili bir marangoz keskinliğiyle yere paralel tutmasn sağlyordu. Köşe dönüşlerinde direksiyonun hareketine uyumlu olarak dönebilen farlar ise -fikir itibaryla Amerikal bağmsz bir tasarmcdan alnmş olsa bile son derece çarpc bir ayrnt idi. İtalyan heykeltraş ve endüstriyel tasarmc Flaminio Bertoni’nin tasarladğ bu otomobilin en büyük handikap, başarsz motoru oldu. Hava soğutmal düz alt silindir motor, DS’i taşyamad ve nihai olarak bu modelin sonunu getirdi. 1935 BUGATTI ATLANTIC 57S 1 Zaman yok sayan araba Sokak yarşçlarnn kahraman edge ad verilen “W tipi” motorun bujilerinin silindir yatağnn yan tarafnda yer aldğ klasik içten patlamal motor tipi, halen hemen hemen tüm dünyada kullanlyor. HEMİ tipi üstten ateşlemeli tasarmlar ise 1900’larn başndan beri biliniyor olmasna rağmen, 1950’li yllara kadar endüstride bir standart olamamşt. İlk kez Chrysler 300 modelinde hz itibar ile başarya ulaşan HEMİ dizayn, Playmouth Barracuda 426 Cİ (bizim ölçülerimizle yedi litrelik motor) modeliyle zirveye çkt. Daha ağr ve daha çok benzin tüketmesine rağmen, HEMİ motorlu 426 Barracuda çok ksa süredeki inanlmaz hzlanma kabiliyeti ve olağanüstü agresif tasarmyla sokak yarşçlarnn favorisi ve kötü filmlerin kahraman oldu. 426 super stock son derece güçlü, ama idaresi de bir o kadar zorlu bir motordu. Düz yollarda herkese egsoz yutturan Barracuda, başarsz süspansiyonu ve virajlarda arkasnn savrulmas yüzünden tecrübesiz şoförler için bir ölüm makinesiydi. 426 super stock snrl sayda üretildiği için, şimdilerde tahayyül edilemeyecek fiyatlara satlabiliyor. 42 4 1964 FORD FT40 ASTON MARTIN DB 5 5 1955 CITROEN DS B irçoklarna göre ikinci savaş öncesinin en güzel otomobili saylyor. Fakat aslen 57S, dünya otomobil tarihinin en nadide ve şimdiye değin insanlğn kullandğ (az sayda şansl kişi) en güzel, en olağanüstü otomobil. Ettore Bugatti bu otomobili tasarlarken ne düşündü, bilmek zor; ama İtalyan fütüristlerinin Bugatti’nin beynine nüfuz ettiği en azndan otomobilin hatlarndan anlaşlyor. Atlantic’in çizgileri dolgun bir süper model benzeri kvrmlar içeriyor. Ona saatlerce bakmak mümkün. Neredeyse bir yüzyla yaklaşan yaşna rağmen, akldş bir şekilde zaman yok sayan bu otomobil, tahminen hiçbir zaman eskimeyecek. Bugatti’nin tasarm dehas, en az Picasso düzeyinde. Nitekim geçen yl dünya yüzünde sadece iki adet bulunan bu otomobillerden biri, 30 milyon dolarn üzerinde bir rakama satld. Gezegende mevcut iki Atlantic’ten biri Ralph Lauren müzesinde. Diğeri ise uzun yllar İngiltere’de bir doktorun garajnda unutulmuş olarak eskimeye terkedilmişken, doktorun ölümünden sonra mirasçlar tarafndan bulundu. Ettore Bugatti, gövdesi aluminyumdan sadece dört Atlantic imal etti. Atlantic, savaşn artk kaçnlmaz hale geldiği, insan aklnn histeri tarafndan esir alndğ ve geleceğin tamamen karanlk göründüğü tarihlerde, belki de umutsuzca bir ütopya arayşnn sonucuydu. Kusursuz çizgileri, bağmsz süspansiyonu ve aluminyum gövdesi kendi zamannn kat kat ilerisindeydi. Bu konu NTV Tarih dergisinden alnmştr, NTV Tarih abone hatt: 444 18 59 veya 0 850 222 18 59 İSTASYON 43 OTOMOTİV HAZIRLAYAN: EDMON BEKYAN AUDI GÜVENLİK İÇİN CERRAHLARLA ANLAŞTI ■ Audi, en güvenli otomobilleri Tavandaki sensörler çevrenin üç boyutlu haritasn çkaryor. üretmek için Audi Kaza Araştrma Merkezi ‘ni (Audi Accident Research Unit) kurdu. 1998 ylndan beri faaliyet gösteren merkez, dünya genelinde 200 araştrma laboratuvar ve ortopedi cerrahnn üyesi olduğu AO Foundation ile işbirliğine gitti. Bu birliktelik sayesinde trafik kazalar incelenip, insan vücudu üzerindeki etkileri araştrlacak. Böylece kaza süreci daha iyi anlaşlacak ve önlemek için yeni güvenlik teknolojileri geliştirmek mümkün olacak. HİBRİT A8 2012’DE GELİYOR Önde üç, arkada bir adet radar sensörü, aracn bulunduğu noktay belirliyor. F1 LASTİKLERİ ÖRNEK ALINDI ■ Formula 1 lastiklerinin tek tedarikçisi Pirelli, yarşlarda elde ettiği bilgi birikimi ve deneyimi ultra yüksek performansl yol lastiklerinde kullanacak. Lüks segmentin sürekli artan beklentilerine cevap vermek üzere F1 teknolojisiyle üretilen P Zero Silver lastiklerin en önemli özelliği, sert bileşen özelliklerini yumuşak olanlarla birleştirmesi. Bu sayede yüksek viraj hassasiyeti, dayankllk ve ksa fren mesafesi, özel içeriği ve srt deseni sayesinde de yuvarlanma direnci azaltlarak düşük yakt tüketimi ve karbon dioksit salnm sunulacak. 44 İSTASYON BU OTOMOBİL UÇMAYA HAZIR Ön camdaki kamera, trafik şklarn ve trafiğin akşn kontrol ediyor. ARKANIZA YASLANIN ■ Audi, amiral gemisi A8’in hibrit versiyonunu üretecek. Alt silindirli motorun gücüne rağmen dört silindirli motorun yakt tüketimine sahip olan Audi A8 Hibrit’in seri üretimine yl içerisinde başlanacak. 2.0 TFSI benzinli motoruyla 245 beygir güç ve 480 Nm tork üreten A8 Hibrit, 100 kilometrede ortalama 6.4 yakt tüketiyor. Sadece elektrik gücüyle saatte 100 kilometreye çkabilen otomobilin 0-100 km/s hzlanmas 7.7 saniyede gerçekleşiyor. ■ Ksa bir süre öncesine kadar hayal ürünü olan uçan otomobiller yollarda ve gökyüzünde görülmeye başland. Amerikal Terrafugia şirketinin tasarladğ ve son denemelerini tamamlayarak satşna başlayacağ bu otomobiller Spor Uçak (Light-Sport Aircraft), ksaca LSA olarak adlandrld. Yol kullanm serbest olan bu uçak-otomobil karşm araç, yl içinde Amerika’da 280 bin dolara satşa sunulacak. Yolda kullanlacağ zaman kanatlar katlanarak şeritler arasna sğmas sağlanan LSA’yla yoğun trafikten kaçmak istediğinizde kanatlar açp hzlanmanz yeterli. Şu an için sadece havaalanlarndan kalkş izni verilen bu iki kişilik araçla yaklaşk 780 km yol kat edebiliyorsunuz. Karbon fiberden üretildiği için kalkş ağrlğ 640 kg ile snrl tutulabilen ve 100 beygir gücündeki motorun kullanldğ LSA, bir saatlik uçuşta yaklaşk 20 litre benzin tüketiyor. LSA, konfor özelliklerinin yan sra oto pilot ve gece uçuş sistemi gibi gelişmiş donanmlara da sahip. YOLCULUĞUN TADINI ÇIKARIN ■ Bir otomobil düşünün, sizin yaptğnz tek şey arabann bilgisayarna gerekli verileri girmek. Daha sonra sizin hiçbir müdahalenize gerek kalmadan o yolunu buluyor. Amerika, ylbaşndan itibaren bu otomobillerin trafikte kullanlmasna yönelik kanun tasarsn yürürlüğe koydu. Şu an için sadece Nevada ile snrl olan bu tasarm sayesinde sürücüsüz otomobillerin yaygnlaşmas için önemli bir adm atlmş oldu. Avrupa Birliği ve aralarnda Volkswagen, Porsche’nin de bulunduğu baz otomobil firmalarnn da önemli bir destek sağladğ proje kapsamnda geliştirilen otomobiller, sensörler ve radar sistemi sayesinde belirlenen rotaya doğru kendiliğinden ilerleyip, hzlanp, fren yapabiliyor. Dikkatinizi yola vermenizi gerektirmeyen bu araçlarn en gelişmiş versiyonlar, Google ve Volkswagen tarafndan üretildi. Renault elektrik çağna geçti ■ Renault, Fluence’n elektrik motorlu versiyonunu satşa sundu. Fluence Z.E.’nin (Zero Emission), Türkiye satş fiyat 60 bin TL’den başlyor. Bursa Oyak Renault Fabrikas’nda üretilen ilk elektrik motorlu Fluence olan Fluence Z.E., kamu kuruluşlarna satşnn ardndan Nisan 2012’den itibaren nihai tüketiciyle buluşacak. Elektrik motorlu Fluence’n satşyla birlikte başlangçta İstanbul, Ankara, Gaziantep, Kocaeli ve Bursa olmak üzere beş pilot ilde, Nisan 2012 sonras ise 40 adetten fazla noktada müşteriye hizmet verilecek. Tüketici internet sitesi üzerinden talebini geçerek Fluence Z.E. siparişi verebilecek. Türkiye’deki pilot illerde otomobili deneyebilirsiniz. 20 MARKAYA JANT ÜRETİYOR ■ Türkiye’nin lider, Avrupa’nn dördüncü büyük alüminyum jant üreticisi olan CMS, otomotiv devlerine jant tedarik ediyor. Yüksek üretim kalitesi sayesinde jant ürettiği marka saysn 14’e yükselten CMS’nin ihraç ettiği ülkelerin başnda güçlü otomotiv sektörleriyle Almanya, Fransa ve İtalya yer alyor. Toyota, VW AG (Audi, Bentley, SEAT ve Volkswagen), PSA Grubu (PeugeotCitroen), Fiat Grubu (Alfa Romeo, Fiat ve Lancia), BMW, Renault ve Mercedes için ihracat odakl üretim yapan marka, Türkiye’de üretici firmalardan Toyota, Renault, Fiat ve Honda için de jant üretiyor. A2 için geri saym başlad ■ Audi, 2010 ylnda Frankfurt Otomobil Fuar’nda sergilediği A2 konseptini yola çkarmaya hazrlanyor. 1999 ylnda satşa sunulan ve zamannn ilerisinde bir model olan ilk kuşak A2 gibi yeni modelin de, gelişmiş özelliklerle donatlmas bekleniyor. Küçük boyutlarna karşn dört kişilik bir kabine sahip olan yeni A2’nin koyu camlar, bir düğme yardmyla şeffaflaşyor. Markann yeni nesil LED farlar ilk defa kullanacağ otomobilin ne zaman satşa sunulacağ şu an için kesinlik kazanmad. Marka bugüne kadar elektrikli modeller üzerinde yaptğ çalşmalar ilk defa yeni A2 ile yola aktaracak. İSTASYON 45 UZMAN GÖZÜYLE Haval fren sistemi testleri Araç güvenlik sistemlerinin en önemlilerinden birisi olan ve ağr hizmet tipi araçlarda kullanlan haval fren sistemlerini oluşturan parçalarn görevlerini ve araç muayene admlarnn neler olduğunu TÜVTURK Kurumsal Gelişim Direktörlüğü bünyesinde görev yapan Teknik Eğitmen Sinan Balkanl anlatyor. İSTASYON Szdrmazlk testinde sistemin tüm bağlantlarnn, hortumlarn, borularn ve tüm parçalarn szdrmaz olduğu veya szdrmann kabul edilebilir snrlar içinde olduğu kontrol edilir. Ayrca aracn manometrelerinin doğru çalştğ da kontrol edilir. F ren sisteminin görevi; arac güvenli bir şekilde yavaşlatmak, yavaşlayan arac durdurmak ve duran arac da sabitlemektir. Ağr hizmet tipi araçlarda, sürücü tarafndan en az kuvvet uygulanmas ile en iyi frenlemeyi sağlamak üzere haval fren sistemleri zorunlu olarak kullanlmaktadr. Muayene süreçlerinde, araçlarn haval fren sistemlerinin fiziki/gözle kontrollerinin yansra sistem testleri de yaplmaktadr. Yaplan bu testlerle, haval fren sistemini oluşturan tüm parça ve ekipmanlarn sağlamlğ, görevlerini tam olarak yerine getirip getirmediği, szdrma/kaçak durumu, basnç ayarlar, yeterli ve ideal şekilde fren kuvveti üretip üretmediği son derece güvenilir şekilde kontrol edilmektedir. TÜVTURK Araç Muayene İstasyonlar’nda gerçekleştirilen haval fren sistemi testlerinden bahsederken (yola uygunluk muayenesinin de bir parças olmas sebebiyle) ülkemiz ve Avrupa’nn trafik ve yol güvenliğinin sağlanmasndaki önemli rolünün altn çizmek isteriz. DÖRT YOLLU EMNİYET VALFİ TESTİ Bu testte aracn fren devrelerinin birinde hava kaçağ oluşmas durumunda, diğer fren devrelerinde yeterli basnç miktarnn kalmas ve sistemin diğer devrelerinin düzgün çalştğ kontrol edilir. Ayrca kompresör doldurma süresi, regülatör açma ve kapatma basnçlarnn uygunluğu, kurutucunun işlevi, çek valf kontrolü de bu srada gerçekleştirilir. SARI KAPLİN KOPARMA TESTİ Bu testte sar kaplin veya bağlantlarnn kopmas durumunda fren yapldğnda, çekici aracn krmz kaplindeki basnc ani olarak düşürerek sar kaplinden hava tahliyesini kesip kesmediği kontrol edilir. Böylece sar kaplin veya bağlantlarnn kopmas durumunda dahi römorka ani olarak fren yaptrlmas, aracn sistem tarafndan emniyetli bir şekilde durdurulmas sağlanmş olur. KIRMIZI KAPLİN KOPARMA TESTİ Çekici araçla römork arasnda besleme basnc hattnn kesilmesi / kopmas durumunda, römorkun frenlerinin otomatik olarak devreye girip girmediği kontrol edilir. Böylece römorkun herhangi bir nedenle çekiciden kopmas/ayrlmas durumunda dahi emniyetli fren yapacağ kontrol edilmiş olur. FREN TESTİ YÜK AYAR VENTİLİ (ALB) TESTİ YÜK AYAR VENTİLİ ÇEŞİTLERİ Fren testinde aracn servis freniyle park freninin ürettiği frenleme kuvvetleri ve fren basnç değerleri ölçülür. Ölçülen bu değerlerle aracn servis ve park freni frenleme verimleri hesaplanarak ilgili mevzuata göre yeterliliğine baklr. Sağ ve sol tekerleklerde üretilen fren kuvvetlerinin arasndaki fark (fren sapmas) da ölçülerek kontrol edilir. Yük ayar ventili (ALB) testinde, aracn arka akslarna gönderilen fren basncnn, araç ağrlğna göre değişip değişmediği kontrol edilir. Bu sayede aracn yüküne göre üretebildiği fren kuvvetinin artma oran ve doğruluğu kontrol edilmiş, aracn yüklü olarak fren yapmas durumunda emniyetli şekilde durabileceği kontrol edilmiş olur. Araçlarda yapsal olarak iki ayr çeşit yük ayar ventili/ALB (Automatic Loaddependent Braking force regulator) bulunur. FRENLEME TEPKİSİ Ayrca fren testi srasnda aracn frenlerinde kademelendirme, fren sklğ, ovalite, salg ve ani frenleme tepkisi (fren kapmas) kusurlarnn bulunup bulunmadğ da kontrol edilir. FO T O Ğ R AF LAR : BE G Ü M Ö Z PIN AR 46 SIZDIRMAZLIK TESTİ Mekanik ALB (Yaprak ve helisel yayl/ mekanik süspansiyonlu araçlarda bulunur.) Pnömatik ALB (Hava körüklü/ pnömatik süspansiyonlu araçlarda bulunur.) İSTASYON 47 TÜVTURK İSTASYON AMİRLERİ BULUŞTU F1 yarşma simülatörü amirler arasnda büyük rekabet ve heyecan yaratt. “İşte kalite sizinle gelecek” temal 3. İstasyon Amirleri Buluşmas, tüm Türkiye’den gelen 193 istasyon amirinin katlmyla 18-20 Kasm tarihleri arasnda Antalya Limak Limra Oteli’nde gerçekleşti. 18 Kasm Cuma günü otele girişlerini yapan istasyon amirleri, akşam yemeğini takiben başlayan canl DJ performansyla bir yln yorgunluğu ve stresini attlar. Cumartesi sabah toplantlar CEO Kemal Ören’in konuşmasyla başlad. TÜVTURK COO’su Aykut Özgülsün’ün konuşmasn takiben İşletmeler Yönetimi ve Kurumsal Gelişim Departman yönetici ve çalşanlar, TÜVTURK’ün yeni çalşma stratejileri ve politikalar hakknda İstasyon amirlerini bilgilendirdi. Toplant “Müşteriye Sözümüz Kampanyas”nn birincileri Zonguldak Ereğli, Çorum Sungurlu ve Aydn Nazilli İstasyon Amirleri’nin ödüllerinin takdimiyle tamamland. Öğle yemeği sonrasnda büyük ilgi toplayan F1 simülatörüyle büyük heyecan içinde yarşan amirler, ayn akşam düzenlenen gala yemeğinde Zeliha Sunal’n şarklarna eşlik ettiler, tüm yörelerimize ait türkülerle eğlendiler. Pazar sabah istasyon amirleri, bir başka buluşmada bir araya gelmek üzere otelden ayrldlar. TÜRKAK baş denetçileri Ercan Güneş ve Doğan Yldz tarafndan 8 Aralk 2011 Perşembe günü TÜVTURK Genel Müdürlüğü’nde, TS EN ISO 17020 standard kapsamnda gerçekleştirilen 2011 yl sistem denetimi, hiçbir uygunsuzluk raporlanmadan başaryla tamamland. 2008 ylnda başlayan dört yllk ilk akreditasyon döneminde TÜVTURK Genel Müdürlüğü ve 193 istasyon fiilen denetlendi. 2012 yl itibariyle de ikinci akreditasyon süreci başlayacak. 48 İSTASYON Sabit istasyonun bulunmadğ 800’ün üzerindeki ilçeye 73 gezici istasyonla araç muayene hizmeti götüren TÜVTURK, bir ilke daha imza atarak bu gezici araç muayene istasyonlarnda egzoz gaz emisyon ölçümü hizmeti de vermeye başlad. TÜVTURK’ün 193 sabit istasyonuyla 73 gezici istasyonunda da verilecek olan egzoz gaz emisyon ölçümü hizmetini almak isteyen araç kullanclarnn, araçlaryla birlikte sadece TÜVTURK Mersin Merkez ruhsatlaryla muayeneye gelmeleri yeterli olacak. ‘Periyodik Araç Muayenesi’nde, egzoz gaz emisyon İş Ortağ Adana-Hatay-İçel ölçümünün bulunmamas ‘Ağr Kusur” kapsamnda yer alyor. Emisyon ölçüm işlemi sonucu snr değerlere A.Ş. temsilcisi ile bireysel uygun çkmayan araç sahibi, bu duruma neden olan kusuru gidererek ölçümünü bir ay içerisinde herhangi öneri sahipleri Serdar Güney bir ücret ödemeksizin tekrar yaptrabiliyor. Egzoz gaz emisyon ölçümünün araç muayenesiyle bağlantl ve M.Yaşar Aktekin. olmasna rağmen bugüne kadar baz ilçelerde ölçüm hizmeti veren bir nokta olmadğ için araç sahipleri ciddi anlamda mağdur oluyor ve araç muayenelerini ilçelerinde gezici istasyonlarda yaptrrken, sadece egzoz ölçüm işlemi için komşu ilçelere veya şehirlere gitmek durumunda kalyordu. Yeni uygulama bu nedenle birçok araç sahibi için büyük bir kolaylk sağlyor. Hizmet ilk etapta Afyon, Artvin, Aydn, Gaziantep, Kütahya, Konya, Muğla, Manisa, Rize, Sinop ve Uşak illerinde başlad, 2012 içinde kademeli olarak diğer gezici TÜVTURK Mersin Merkez İstasyonu’nda araç istasyonlar da bu hizmeti vermeye başlayacak. muayene teknisyeni olarak çalşan Serdar Günay ve M.Yaşar Aktekin ağr vasta çeki pleyti boşluk ölçümünde kullanlan mastarn daha kullanlabilir ve ergonomik olmas doğrultusunda bir öneri getirdi. Operasyona katks bulunacağ düşünülen öneri TÜVTURK merkezi tarafndan değerlendirildi ve tüm istasyonlarda öneri doğrultusunda yeni dizayn edilen mastarn kulanlmas sağland. TÜVTURK Genel Müdürlüğü, ‘bir işi en iyi; o işi yapan bilir’ slogan doğrultusunda öneri sahiplerini yazl olarak, İş Ortağ Adana-İçel-Hatay A.Ş. de altn hediyesiyle ödüllendirdi. Bireysel öneri Akreditasyon süreci başaryla devam ediyor Başaryla tamamlanan akreditasyon denetiminin ardndan denetçiler ve TÜVTURK yöneticileri bir arada. GEZİCİ İSTASYONDA EGZOZ EMİSYON HİZMETİ TSH WEB SİTELERİNE MEDYA ÖDÜLÜ Interactive Media Council (IMC) tarafndan düzenlenen ve interaktif dünyann en saygn yarşmalar arasnda yer alan Interactive Media Awards yarşmasnda 2011 yl sonuçlar açkland. Türkiye’nin en büyük dijital pazarlama ve sosyal medya ajanslarndan Pixelplus Interactive tarafndan hazrlanan Trafikte Sorumluluk Hareketi’ne ait www.trafikhareketi. org web sitesi “Advocacy”, Can Dostlar Hareketi’ne ait www. candostlarihareketi.com web sitesi ise “Kids” kategorisinde Üstün Başar Ödülü’ne layk görüldü. Bu yl beşinci kez düzenlenen yarşmaya, her yl dünyann dört bir yanndan binlerce tasarm katlyor. Yarşmaya katlan tasarm çalşmalar, her biri web tasarm, reklamclk, halkla ilişkiler ve basn yayn alannda uzman uluslararas şirketlerin üst düzey yöneticilerinden oluşan bir jüri tarafndan değerlendirmeye alnyor. Jürinin içerik, fonksiyonellik, kullanm kolaylğ ve tasarm kriterlerinde oylama yaptğ ve oldukça kapsaml bir oylama sürecine sahip olan Interactive Media Awards, tasarm dünyasnn en başarllarn ilan ediyor. MÜŞTERİ SÖZÜMÜZ KAMPANYASI 24 Ocak 2011 tarihinde başlayan ve 10 etaptan oluşan “Müşteriye Sözümüz” kampanyas 20 Ekim 2011 tarihinde tamamland. “Müşteriye Sözümüz” kampanyas süresince hazrlanan 77 film, 311 poster, 253 sunum, binin üzerinde çalşma dosyas ve binlerce slogan değerlendirildi ve 71 farkl istasyon için toplamda 137 ödüllendirme yaplarak, 633 TÜVTURK çalşan ödül almaya hak kazand. Toplam altşar etapta ödül kazanan Aydn Nazilli, Çorum Sungurlu Zonguldak Ereğli istasyonlarmz en çok ödül kazanan istasyonlar olarak büyük ödüle layk görüldü. Ödül sahibi istasyonlarn amirlerine ödülleri olan notebook’lar 18-20 Kasm tarihlerinde Antalya’da gerçekleştirilen TÜVTURK İstasyon Amirleri toplants srasnda yöneticilerimiz M. Koray Özcan, Aykut Özgülsün, Emre Büyükkalfa, Murat Özden ve Özcan Saka tarafndan takdim edildi. Uşak Mistasyon açld 18’inci Mistasyon olarak 12 Ekim 2011’de açlan Uşak Merkez Mistasyon Café ile, araç muayene müşterilerine bekleme zamanlarnda vakit geçirebilecekleri bir ortam sağland. İSTASYON 49 TÜVTURK ARAÇLARDA ÇOCUK GÜVENLİĞİ TÜV SÜD Akademi tarafndan düzenlenen dokuzuncu “Araçlarda Çocuk Güvenliği” konferans, yaklaşk 25 ülkeden 150’ye yakn katlmcyla 30 Kasm-2 Aralk tarihinde gerçekleşti. 30 Kasm’da yer alan çalştayda, TÜVTURK İletişim Yetkilisi Mahmut Sipahi, Trafikte Sorumluluk Hareketi kapsamndaki Can Dostlar Hareketi’nin genel bir tantmn yapt. 1 Aralk’ta TÜVTURK adna İstanbul Bilgi Üniversitesi’nden İdil Işk “Türkiye’de Çocuk Güvenliği Girişimleri ve Trafik Güvenliği Kültürü” başlkl bir sunum yapt. TÜVTURK Genel Müdürü Kemal Ören ve Vatan Gazetesi yazar Elif Ergu’nun da yer aldğ konferansta, Türkiye’de neredeyse tamamen göz ard edilen araç içi çocuk güvenliği konusunun gelişmiş ülkelerde ne kadar derinlemesine ciddiye alndğn gösteren çarpc bilgiler sunuldu. TÜVTURK Genel Müdürü Kemal Ören SVH eğitim seminerleri Trafikte Sorumluluk Hareketi kapsamnda devam etmekte olan SVH eğitim seminerleri, 14 Kasm 2011 ile 30 Kasm 2011 tarihleri arasnda Edirne, Tekirdağ, Kocaeli, Balkesir, Muğla, Denizli Afyon ve Eskişehir olmak üzere sekiz ilde gerçekleştirildi. Toplam 726 kişinin katldğ seminerlerde Müzeyyen Aksu Gencer ve Nimet Ercan eğitimci olarak yer ald. KISA FİLM YARIŞMASI ipad kazandlar TSH kapsamnda facebook’ta düzenlenen “#gözyumma” kampanyas sona erdi. 29 Aralk 2011 tarihinde üçüncü ve son talihli Aydn Işk’a ödülü TÜVTURK İstanbul Esenyurt İstasyon Amiri Rojda Atl tarafndan verildi. 50 İSTASYON Emniyet Genel Müdürlüğü tarafndan her yl düzenlenen ‘Ksa Film, Ksa Film Senaryosu ve Afiş Tasarm’ yarşmasna başvurular başlad. Bu yl, Ulaştrma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlğ işbirliği ve TÜVTURK’ün sponsorluğunda hayata geçirilen ve ‘Trafikte Sorumluluk Hareketi’ne dikkat çekmeyi hedefleyen yarşmada birinciyi 15 bin TL’lik büyük ödül bekliyor. Son başvuru tarihi 6 Nisan olan yarşmayla, sürücü, yolcu ve yayalarn trafik bilgi ve bilincinin artrlmas, kamuoyunun ilgisinin trafik güvenliğine yöneltilmesi, trafiğin bir kültür, bir yaşam biçimi olduğunun benimsetilmesi ve elde edilecek materyallerin bilgilendirme çalşmalarnda kullanlmas amaçlanyor. Jüri yaknlar dşnda gerçek veya tüzel kişilerin katlabilecekleri yarşma, Ksa Film, Afiş ve Ksa Metrajl Spot Senaryosu olmak üzere üç kategoride gerçekleşecek ve aşr hz, hatal sollama, emniyet kemeri takmama, alkollü araç kullanma, trafik işaretlerine uymama veya trafikte yaplan daha birçok hata yarşmaya konu olabilecek. Filmlerin jenerik hariç en fazla iki dakika olmas, 35 milimetre, DV, High Definition veya Betacam ile çekilmiş veya bu formatlara aktarlmş olmas, senaryo, görsel ve işitsel malzemelerin katlmc tarafndan yaratlmş veya kullanm haklarnn katlmcda olmas ve daha önce benzer nitelikli bir yarşmaya katlmamş, telif haklarnn da satlmamş olmas şart aranacak. Yarşmayla ilgili bilgilere www.trafikhareketi.org ve www.trafik.gov.tr adreslerinden ulaşmak da mümkün. TRAFİKTE SORUMLULUK İÇİN GÜÇBİRLİĞİ İş dünyas, Trafikte Sorumluluk Hareketi kapsamnda düzenlenen platform toplantsnda, Türkiye’de trafik güvenliğinin artrlmasna katkda bulunmak ve bu çalşmalara yön verecek ortak bir deklarasyon metni oluşturmak üzere 13 Aralk tarihinde İstanbul Point Otel’de gerçekleşen toplantda bir araya geldi. Abbott, Aviva Sigorta, BP, Brisa, Ceva Lojistik, Doğuş Otomotiv, Goodyear, Michelin, Renault Mais, Temsa Global, Tofaş, Toyota, Türkiye Petrolleri ve TÜVTURK Araç Muayene İstasyonlar temsilcileri, fikir alşverişinde bulunarak trafik güvenliği alannda yürüttükleri çalşmalardan elde ettikleri deneyimlerini paylaşt. 2010 ylnda başlayan Trafikte Sorumluluk Hareketi, trafik sorununun çözümünde çoklu paydaş katlm yaklaşmyla hareket ederek kamu kuruluşlar, üniversiteler ve sivil toplum kuruluşlar işbirliğinde ve TÜVTURK Araç Muayene İstasyonlarnn desteğiyle pek çok başarl çalşmaya imza att. Çok katmanl bir yapya sahip olan ve toplumun her kesimini ilgilendiren trafik sorununun çözümünde iş dünyasn bir araya getirmek üzere bir girişim çerçevesinde bir toplant düzenlendi. Ulaştrma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlğ, Karayolu Düzenleme Genel Müdürlüğü’nden Daire Başkan Ylmaz Klavuz’un başkanlk ettiği toplantda katlmc kuruluşlarn temsilcileri, trafik güvenliği konusundaki kurumsal politikalar ve uygulamalar hakknda bilgi verdiler. Yaplan grup çalşmalar sonucunda, katlmclar ortak bir deklarasyon metninin içeriği konusunda görüş birliğine vard. Türkiye’de trafik sorununun çözümünde iş dünyasn ilk kez rekabet üstü bir platformda bir araya getiren ve ilk kez hazrlanacak olan Trafik Güvenliği Deklarasyonu, özel sektör kuruluşlarnn trafik güvenliğinin artrlmas amacyla gönüllü olarak üstlenebilecekleri rollerin çerçevesini belirleyecek. Deklarasyon, kurumlara trafik sorununun çözümünde ele alabilecekleri öncelikler konusunda rehberlik edecek, trafik güvenliği konusunda kurum içi ve toplumsal faaliyetlerde bulunmalarn teşvik etmenin yan sra yurt içi ve dşnda yaplan başarl projeleri temel alarak uygulama modelleri önerecek. Toplantya TÜVTURK’den Genel Müdür Kemal Ören, İletişim ve İş Geliştirme Direktörü M. Koray Özcan ve İletişim yetkilisi Mahmut Sipahi katldlar. İSTASYON 51 SOSYAL MEDYA 2011’de Twitter’da en çok neler konuşuldu? #Van Kasm 2011’de gerçekleşen Van depremi ve ardndan yaşananlar, Twitter’da günlerce ses buldu. Hatta Van depreminde yaşanan ykmn boyutlar sosyal medyann gücü kullanlarak tüm gerçekliğiyle, Twitter sayesinde hzla paylaşld. #Japan 2010 ylnda Haiti depreminin sosyal medyada getirdiği sesin ardndan Japonya depremi de, yaşananlarn aktarlmas ve üzerine tartşlmasyla dünya çapnda ve ülkemizde çok konuşuldu. SOSYAL MEDYADA 2011 NASIL GEÇTİ? ■ 2011’e sosyal medya penceresinden bakarsak ilk olarak Facebook’tan bahsetmemiz kimseyi şaşrtmayacaktr. 2011’de 1 milyar üye barajn zorlamay başaran Facebook en büyük atlm, Ekim aynda ev sahipliğini yaptğ ve sosyal medya dünyasnn bütün oyuncularn biraraya getiren f8’de duyurduğu yeniliklerle yapt. Open Graph, Timeline ve Ticker gibi yeni özelliklerle sosyal medyann devi olduğunu bir kez daha kantlayan Facebook, etkileşimi “beğen”menin önüne geçirmeyi başard. Şu anda sadece kişisel profiller için geçerli olan bu yenilikler marka sayfalarnda beklenen büyük değişikliklerin habercisi olarak kabul ediliyor. 2011’in Facebook’tan sonraki en başarl performanslar ise tartşmasz bir şekilde Twitter ve LinkedIn’e ait. Çağmzn micro-blogging mucizesi Twitter, seneyi siyasi krizlerden ilginç çkşlar yapan ünlülere kadar ülke ve dünya gündemini değiştiren gelişmelerin yaylmn sağlayarak geçirirken, LinkedIn iddiasn gerçekleştirerek “profesyonellerin sosyal ağ olmay” başard. 2011’e damgasn vuran Foursquare ise lokasyon bazl check-in devriminin altna imzasn atarken yeni start-up’lara da ilham verdi. GetGlue ve SoFanatics gibi örneklerle ürün ve marka bazl check-in kavramlar da hayatmza girdi. Mert Çimen, Sosyal Medya Uzman, Pixelplus Interactive #RoyalWedding ve #JustinBieber Tüm dünyada çok konuşulan bir etkinlik ve isim, Türkiye’de de 2011’de en çok konuşulan konular arasnda yerini ald. YouTube’un The Royal Channel kanal üzerinden canl yaynlanan İngiliz Kraliyet Düğünü günlerce en çok konuşulanlar listesinde yer alrken, tüm dünyada sklkla bu listeye giren ünlü pop şarkc Justin Bieber, Türkiye’de de en çok konuşulan isimlerden biri oldu. Funda Sularöz, Dijital Stratejist, Pixelplus Interactive Facebook’ta güvenlik için 5 ipucu Google+’n markalar için artlar ■ Google’n sosyal ağ Google+, markalarn da platformda yer alabilmesi için Google+ Sayfalar’ duyurdu. Buna göre markalar sosyal ağ üzerinde kurumsal sayfalarn açabiliyor. Google+’n, sayfanzn resmi marka sayfas olduğunu tanmas için web sitenize yerleştirdiğiniz kodla Google’n web tarafndaki gücü birleşiyor. Google+’n önümüzdeki dönemde marka sayfalar için çok daha önemli özellikleri karşmza çkaracağna şüphe yok. Peki Google Türkiye, resmi blogunda Google+ sayfalar hakknda ne diyor? “Google+ bugüne kadar insanlar diğer insanlarla bir araya getirmeye odakland. Bundan sonra, sizin için önemli olan kişiler gibi, takip ettiğiniz konulardan da sürekli haber alabilmenizi istiyoruz. Bu, her başnz skştğnda telefonla çağrdğnz mahalle tesisatçnz da olabilir, çok sevdiğiniz büyük markalardan biri de. İşte bu sebeple Google+ Sayfalar’n bütün dünyada kullanma açyoruz.” ✘ Bir süredir uykuda bekleyen F-Commerce 2012’de markalarn büyük girişimlerine sahne olacak. ■ Facebook’ta hesap ve sayfa güvenliği için size beş basit önlem: ✘ Facebook’un f8’de duyurduğu Open Graph sayesinde tüketiciler markalarla çok daha farkl yollarla etkileşime geçecek. 1. Parolanz sk sk değiştirin, kimseyle paylaşmayn, izniniz dşnda kimse size ait olan bir bölgeye giremez. ✘ Twitter’n reklam servisi önümüzdeki dönemde daha yoğun bir şekilde kullanlacak. 2. Tanmadklarnz arkadaş olarak eklemeyin. 3. Her videoya, linke tklamayn. Bir link video gibi görünüyor ancak bir yerinde “apps.facebook.com” yazyorsa, o linke tklamayn. Sonra haberiniz olmadan tüm arkadaş listenize alakasz istekler gönderir hale gelirsiniz. #ErolKose Erol Köse’nin Twitter’da paylaştklar, sosyal medyann ötesinde tüm magazin dünyasn etkiler nitelikte. Bugün Erol Köse, istediği konuyu en çok konuşulan konular arasna (Trending Topics) sokmay başaran bir isim. #SteveJobs Apple’n kurucusu Steve Jobs’un ölümü Twitter’da bir yas ortam yaratt. Jobs’un ölüm haberi Türkiye saatiyle gece 03:00’te gelmesine rağmen o saat itibaryla en çok konuşulan konular arasnda yerini ald. 2012’de bizi neler bekliyor? 4. “Beni hatrla ama ksa bir süreliğine” ilkesini edinin. Bazen kullanc ad ve parola girmeye üşenebiliriz ve bu yüzden ilk girişte “Beni hatrla” kutusunu işaretleriz. Bilgisayarnz sizden başkalar kullanyorsa Facebook’ta işiniz bittiğinde mutlaka oturumu kapatn ve her defasnda tekrar giriş yapn. 5. Facebook hesabnza başka bir cihazdan girildiğinde bildirim alabileceğiniz “Giriş Bildirimleri” ve “Giriş Onaylar” ayarlarnz, hesap ayarlarnn güvenlik sekmesinden mutlaka yapn. FOURSQUARE’DE YENİLİKLER RADAR VE ŞEHİR REHBERİ ■ Yeniliklere doymayan Foursquare, iOS 5 işletim sistemiyle beraber yeni sürümünü piyasaya sürdü. Bu sürümde ilginizi çekebilecek mekanlar anlk olarak, hem de bildirimle önünüze getiren bambaşka bir özellik var: “Radar”. Şu ana kadar hep mobil açdan kendisini geliştiren Foursquare, evrimleşme sürecini web sitesine de taşd. Siteyi açar açmaz üstteki büyük haritayla karşlaşyorsunuz. Radar, sizden lokasyon izni alarak bulunduğunuz noktay belirliyor. “List Discovery” ise oluşturduğunuz listelerden ve ziyaret ettiğiniz mekanlardan yola çkarak çevrenizdeki tüm ilginizi çekebilecek noktalar önünüze getiriyor. Foursquare bu uygulamalaryla, “Şehir Rehberi”nizi de oluşturmuş oluyor. ✘ LinkedIn “profesyoneller için sosyal ağ” gelişerek işe almlarda çok önemli bir mecra olacak. ✘ Blog yazarlar sayesinde en önemli haberleri ilk önce sosyal medya kullanclarndan alacağz. ✘ Foursquare, lokasyon bazl pazarlamada vazgeçilmez bir araç olacak, markalar Foursquare üzerinde daha etkili olacak. LinkedIn’de markalar neler yapabilir? ✘ Google+’n en büyük kozu olan sosyal aramalar 2012 ylnda hayatmzda çok daha büyük bir yer kaplayacak. Sosyal ağlardaki konuşmalarn arama motorlarndaki sonuçlarda yer alyor oluşu, tüketicilerin satn alma alşkanlklarnn diğer tüketicilerin yorumlaryla şekillendiği günümüzde diğer sosyal ağlara da önemli roller biçecek. ■ LinkedIn, son zamanlardaki değişiklikleriyle B2B Marketing’de (şirketler aras pazarlama) hatr saylr bir platform haline geldi. LinkedIn, 135 milyondan fazla üyeye sahip bir platform ve her sektörden profesyonelleri barndryor. Fortune 100 şirketlerinin büyük ksm da LinkedIn’i profesyonel anlamda kullanyor. LinkedIn’de markanz için şirket profili açabilir, sektörünüzle alakal gruplar içerisinde profesyonellerle fikir alşverişi yapabilir, yine sektör profesyonellerine sorular sorarak onlardan cevaplar alabilir, pazar araştrmas için anket uygulamasn kullanabilirsiniz. Kişisel profilinizi organize etmek ve daha etkin kullanmak için çeşitli uygulamalardan da faydalanabilirsiniz. ✘ QR kodlar (mobil cihazlarn kamerasyla alglanan kare kodlar), sosyal ağlarla dş mekanlar arasndaki entegrasyonu da sağlayacak önemli bir araç olarak görülüyor. QR kodlarn 2011’de başlayan yaygn kullanm, akll telefon kullanmndaki artşn da etkisiyle yerleşecek ve çok daha geniş kitlelere ulaşacak. 60 saniyede neler oluyor? ✘ Facebook’ta 79 bin 364 içerik duvarda paylaşlyor, 695 binden fazla durum güncellenirken 510 bin yorum yaplyor. ✘ Twitter’da 120 bin tweet atlyor, ayn zamanda 320’den fazla hesap açlyor. ✘ Foursquare’de 2 bin 83 check-in yaplyor. ✘ LinkedIn’de 100’den fazla hesap açlyor. ✘ Flickr’a 6 bin 600’den fazla fotoğraf yükleniyor. ✘ 60’dan fazla yeni blog açlyor. 1.500’den fazla yaz yaynlanyor. ✘ YouTube’a toplam 25 saatten fazla süren, 600’ün üzerinde video yükleniyor. ✘ Instagram’a 1.350 fotoğraf yükleniyor. Ali Erkurt, Sosyal Medya Stratejisti, Pixelplus Interactive 52 İSTASYON Sosyal medya sayfalar tarafndan hazrlanmştr. İSTASYON 53 SEYAHAT OYUN OYUN FIFA/PES 2012 BANA MODERN TÜRKÜN TARİFİNİ YAPABİLİR MİSİN KAAN? ■ Yazar ve gazeteci Vivet Kanetti keskin zekasyla günümüzün Türkiyesi’ne çeviriyor gözlemlerini. Kitapta AB Türkiye’ye tarih verene kadar sürecek bir yarşmann site forumu çerçevesinde, Avrulalşma yolundaki toplumsal çlgnlğmz mizahi bir dille ama bütün gerçekçiliğiyle ortaya koyuyor, Türk tango ve salsa öğretmenleri, Türk popçular, Türk hiphopçular, Türk spa’clar, Türk vejetaryenler, Türk biraclar, vb karakterler araclğyla. ■ PlayStation 3 piyasaya çktktan sonra FIFA’nn bir hayli gerisinde kalan PES, gerçekçiliği ve oynanabilirlik konusunda fanatiklerinden eleştiriler alyordu. 2012 versiyonunun menüsünde ise hazrlk maç, kupa – lig menüleri, topluluk sayfas, Football Life, ayarlar, içerikler ve tabii ki oyun modlar gibi başlklar yer alyor. Tüm metinler, menülerin ve modlarn açklamalar Türkçe. PES 2012’de lisansl olarak İspanya, Fransa ve Hollanda ligleriyle Portekiz, İngiltere ve İtalya liginden baz takmlar bulunuyor. Ayrca Copa Santander Libertadores, UEFA Şampiyonlar Ligi ve UEFA Avrupa Ligi lisanslarnn yan sra Galatasaray, Beşiktaş ve Trabzonspor var. PES 2012’de defans anlayş gayet sert. Oyunda topu kurtarmak bir hayli zor. Oyunda bire bir oynamak yerine ara pas yaparak ilerleseniz gol atma şansnz artyor. Futbol oyuncularnn gözdesi FIFA 12’de en önemli yenilik ise defans anlayşnn tamamen değişmiş olmas. İlk olarak Konami’nin WE/ PES serisinde karşmza çkan ve yeni nesil FIFA’larda kullanmaya alştğmz tek tuşa basl tutarak ‘pres’ yapma özelliği FIFA 12’de bulunmuyor. Artk pres tuşuna basl tutarak defansif pozisyonda koşarak rakibe yaknlaşyor ve şut tuşuna basarak müdahale yapyoruz ki bu yeni kontrol anlayşnn oyuna müthiş bir defansif mücadele kazandrdğn söyleyebiliriz. Bu yl paslar isabetli atmak için daha dikkatli olmak gerekiyor. Bununla beraber pas barn yeteri kadar doldurmak gerekiyor. Ara paslarn zamanlamasna da çok özen göstermelisiniz. FIFA 11’in deparla PES, hemen yorulan oyuncularna karşn gerçekçiliği, FIFA12’de oyuncularn kondisyonlar oynanabilirliği biraz daha yüksek. ve yüksek kondisyonlu oyuncularyla piyasadaki en iyi futbol oyunu. KAR EĞLENCESİNE, KAYAK MERKEZLERİNE Bütün vücudu çalştran harika bir spor, müthiş bir özgürlük duygusu ve zorlu etaplar geçip arkanza dönüp baktğnzda, “ben buradan inebildiysem, her şeyi yapabilirim” hissi… Bütün bunlar yaşatan kayak sporu. Uzun yllar pist ve tesis yokluğu kayak sporunun yaygnlaşmasn engelledi. Artk çok yüksek bütçeler harcanmadan her seviyede kayak yaplabilmesine olanak tanyan birçok kayak merkezi var, üstelik bunlardan bazlar Alpler’deki pistlerle de yarşabilecek düzeyde. ULUDAĞ 1.5 metre civarnda kar kalnlğna sahip, Alp disiplini, kuzey disiplini ve tur kayağ için çok uygun olan 12 kilometreyi bulan beş etaplk pisti var. Aralk-mart arasnda kayak yaplabilen Sarkamş’ta konaklama, ilkyardm, sağlk ve güvenlik hizmetleri veriliyor. Uludağ; Bursa’da, 2543 metre yüksekliğiyle Türkiye’nin en büyük kayak merkezi. Uzun bir kayak mevsimine (Aralk-Nisan) sahip. Zirvede kayak yaplamyor ama Fatin Tepe (2050 m) ve Kuşakl Kaya (2232 m) bölgelerinde kayak pistleri var. Helikopter kayağ yapma olanağ da bulunan Uludağ’da 15 özel ve 12 kamuya ait konaklama tesisi ve bunlara ait pek çok telesiyej ve teleski hatt var. KARTEPE 2050 iPHONE OYUN ■ Minnesota Üniversitesi’nden Cut the Rope Temple Run ■ Çok eğlenceli bir platform oyunu olan “Cut the rope”’da amacmz sevimli yaratğmz şekerle beslemek. Bunu yapmak için her bölümde kstl bir süreniz ve giderek karmaşklaşan bir ortamnz var. Yeni bölüme geçmek için tek bir şeker yetiyor. Ancak bunu yaparken yldzlar da toplamak önemli, zira yeni bölümleri oynayabilmek için belirli saylarda yldz toplamak gerekiyor. Oyun hem grafik hem de içerik açsndan oldukça başarl. ■ Oyunda amaç tapnaktan peşinize taklan yaratklardan olabildiğince uzun süre kaçmak. Yüksek skor yapmak öncelikli hedefiniz. Önünüze çkan engellerden kurtulmak için parmağnz yukar kaydrarak zplyor, aşağ kaydrarak ise kayyorsunuz. Ekrana sağa sola eğim vererek yoldaki altnlar toplayabiliyorsunuz ama mesafe aldkça hem karakteriniz hzlanyor hem de yollardaki engeller ve dönüşler daha acmasz oluyor. fütürizm doktoras bulunan David Passig, Eğitim İletişim Teknolojileri Bölüm Başkan ve Sanal Gerçeklik Laboratuvar’nn yöneticisi. Passig, 2050 adl kitabnda geleceğin alacağ şekli bilimsel yöntemlerle inceliyor; yeni güç dengeleri nasl olacak, yeni süper güçler hangileri, yeni enerji kaynaklar olarak ne kullanlacak, dünya nüfusu nasl değişecek, insan ömrü ne kadar olacak gibi konulara akl almaz cevaplar veriyor. 54 Kocaeli’ndeki Kartepe’ye İstanbul’dan bir buçuk saatte ulaşlyor. Aralk-mart aylar arasnda kaylabilen Kartepe’de diğer merkezlere nazaran daha ksa ve dar olan, kayş srasnda uzun yürüyüşler gerektiren pistlerde kolay, orta ve zor seviyelerde kaymak mümkün. Kartepe’de 5 yldzl bir otel var. İSTASYON SAKLIKENT Saklkent; Antalya merkeze 45 km uzaklkta, yani sahilde denize girip Saklkent’te kayak yapabilirsiniz. Bu ender bulunan özelliğine rağmen Saklkent’in olumsuz taraf kayak mevsiminin ksalğ. Kolay ve orta zorluk seviyesindeki 2000–2400 metre yüksekliğinde sekiz pisti var. KARTALKAYA Bolu Kartalkaya kayak merkezi, İstanbul havaalanna 220, Ankara havaalanna ise 275 km uzaklkta. Aralk-mart aylar arasnda kayabileceğiniz 12 pistin toplam uzunluğu 20 km. Alp kayağ ve kayakl koşu için uygun koşullara sahip. Kartalkaya’da üç büyük konaklama tesisi bulunuyor. SARIKAMIŞ Kars havaalanna 40, Erzurum havaalanna ise 90 dakika mesafede olan Sarkamş, Kars’ta, 2634 metre yüksekliğinde yer alyor. Alp Dağlar’na mahsus ve kayak sporu için çok elverişli olan kristal kara sahip olmas Sarkamş’n çok önemli bir özelliği. 2100-2634 metrelerdeki, PALANDÖKEN Erzurum havaalanna 5 km mesafedeki Palandöken, Alpler’i aratmayacak özelliklere sahip. Yedi ay karla kapl, keskin virajl 12 kilometrelik pisti kolay, orta ve zor derecelerde kayma olanağ sunarken, slalom ve büyük slalom pistleriyle özellikle profesyonel kayakçlar cezbediyor. Palandöken’de dört yldzl ve diğer konaklama tesisleri, ilkyardm ve mobil klinik hizmetleri mevcut. ILGAZ 2850 metrede bulunan Ilgaz kayak merkezi Ankara’ya 210, İstanbul’a 460, Kastamonu’ya ise 40 km uzaklkta. Aralk-nisan aylar arasnda kayak yaplabilen iki pisti dik olduğu için hzlanmaya müsait ama dar ve ksa olmalar ve kenarlarda çukurlara inen dik inişler dikkat gerektiriyor. Ilgaz kayak merkezinde chair lift’lerden bir tanesi otelin hemen önünden yola çkyor ki bu kayakçlar için çok büyük bir kolaylk. Kaymayanlar 2. pistin 2010 metredeki zirvesinde oturarak kafede dağ manzarasnn keyfini çkarabilirler. 1. pistte gece meşalelerle kayak yaplabilinir. ELAZIĞ HAZARBABA Hazarbaba kayak merkezi Elazğ havaalanna 27, Malatya havaalanna 100, Diyarbakr havaalanna ise 110 km uzaklkta. 2347 metre yüksekliğindeki, toplam uzunluğu 3 kilometre olan sekiz pistte aralk-mart aras kaylabilinir. Hazarbaba’daki slalom pistleri en zorlu pistler arasnda kabul ediliyor. Kayak merkezinde bir tesis ve valiliğe ait bir kayak evi var. Merkeze 6 km uzaklktaki Hazar gölü kenarndaki tesislerde konaklanp günübirlik gidilebilir. İSTASYON 55 AKTİVİTE SİNEMA-TV ONDAN DAHA ÇOK BAHSEDECEĞİZ ALTIN PORTAKAL SAHİBİ BİR UMUT FİLMİ ■ 48. Uluslararas Antalya Altn Portakal Film Festivali’nde “En İyi Film” ödülünü kazanan “Güzel Günler Göreceğiz”, İstanbul’da hayatlar kesişen beş ayr karakterin bir gününü konu ediyor. Göçmen bürosu baş komiseri İzzet, varoş mahallelerin birindeki dikim evinde çalşan Figen, profesyonel boksör Ali, fuhuş işçisi Anna, töre için 18 yaşnda kzkardeşini öldürüp hapse giren Cumali film boyunca farknda olmadan birbirlerinin hayatna müdahale ediyor. Yönetmen Hasan Tolga Pulat’a göre, ismini Nazm Hikmet’in “Güzel Günler Göreceğiz Çocuklar” adl şiirinden alan, senaryosu Emre Kavuk tarafndan yazlan film, özünde bir umut hikayesi. Birbirlerini dönüştüren farkl karakterler üzerinden bir Türkiye portresi çkarmay amaçlayan filmde geriye ve ileriye dönüşlerle toplumu ve gündemi meşgul eden olaylar da işleniyor. Şubat aynda vizyona girecek olan filmin başrollerinde Uğur Polat, Feride Çetin, Barş Atay, Nesrin Cavadzade ve Buğra Gülsoy yer alyor. ■ “Saf güzellik, bu dünyadan değil” diye tanmlamşlar Türkü Turan’ Ekşi Sözlük’te. Düz siyah saçlar,Uzakdoğulular andran çekik gözleri, çizgi dş duru güzelliği ve oynadğ role kendini adamasyla hemen dikkatimizi çekmişti. Daha henüz 26 yaşnda ama birçok kişinin yllar içinde gerçekleştirdiğini o dört ylda başard. 2007’de Annem dizisiyle başladğ dört yllk oyunculuk kariyerine alt televizyon dizisi -Annem, Çakl Taşlar, Gönül Ferman Dinlemiyor, Nuri, Adn Feriha Koydum, Öyle Bir Geçer Zaman ki- ve dört sinema filmi – Kosmos, Toprağn Çocuklar, Musallat 2 – Lanet ve bütün oyuncular Altn Koza Film Festivali’inde ‘’Jüri oyunculuk özel toplu performans ödülü’’ kazanan Celal Tan ve Ailesinin Aşr Ackl Hikayesi- sğdrd. Peki, bunlar Türkü Turan’a yetiyor mu? Hayr. Bir yandan senaryo yazarken bir yandan da setlerdeki şk malzemelerini, kamera açlarn öğreniyor çünkü bundan sonraki hedefi yönetmenlik. Kadn hikayeleri çekmek istiyor, kadn gözünden kadn hikayeleri. Türkü Turan aslnda Mimar Sinan Üniversitesi’nde sosyoloji eğitimi almş. Eğitimi srasnda Türk sinemas üzerine, sinemayla sosyolojiyi harmanlayan çok tez hazrlamş, setlerde ise bir alayl olarak çalşyor. “Sete hiçbir şey bilmeden çrlçplak gidiyorum ve her şeye açm, egom yüksek değil. Onun için de bir şeyler almam daha kolay oluyor” diyor. Ne kadar iyi bir dizi izleyicisiniz Aşağdaki replikler hangi dizilerden? 1. Aman anne zaten ot gibi yaşyorum. Bari brak da biraz fotosentez yapaym. 2. Geceler hep biter be Fiko, geceler hep biter gündüz olur. 3. Cvk, müdürüm affedersin. 4. Bana yanlş yapman sorun değil, beni yanlş anlaman sorun. 5. Biz ayr ayr cümleler içinde şiir gibiyiz de, bir araya gelince devrik bir cümleden ileri gidemiyoruz. 6. Seninle aramzda ki fark ne biliyor musun? Ben bu Mavi’ye lehimliyim hayatta. Sen buna diyorsun ki inat. Ben diyorum basiret. Musallat 2 çekimlerinde çok eğlendik. Yönetmen Alper Mestçi ile aramzdaki iletişim de çok iyiydi. 7. Neye inanacağna insan kendi karar veriyor. Ve bir kere inandktan sonra o yalan olmaktan çkyor, umut oluyor. 8. İngilizce düşünebiliyorum; ama konuşamyorum. 9. Yrttk abicim, yrttk. 10. Üzülme, bu dünyada kimse kimseyi yarglayacak kadar masum değil. 11. Ölüm dediğin nedir ki gülüm, ben senin için yaşamay göze almşm. FO T O Ğ R AF : MU H SİN A KG Ü N 56 İSTASYON 12. Öyle gitmek var m burjuva kz ha? Ellerinle hayat verdiğin şeyi brakp gidecek misin emekçi kz? Evet, ikisi de sensin, başna buyruk burjuva kz da, elleri kavruk emekçi kz da... Hangisi pes ediyor? Hangisi pes ediyorsa onu gönder, gitsin... Diğeri kalsn burada. 1- SIDIKA 2- SÜPER BABA 3- BİZİMKİLER 4- BEHZAT Ç. 5LEYLA İLE MECNUN 6- HIRSIZ POLİS 7- BIÇAK SIRTI 8- GENİŞ AİLE 9- AYRILSAK DA BERABERİZ 10- ÖYLE BİR GEÇER ZAMAN Kİ 11- KURTLAR VADİSİ 12- ÇEMBERİMDE GÜL OYA SİNEMA ? EN İYİ ÖĞRENME ALANI OYUN ■ Çocuğun dünyay alglayş, etrafndakileri keşfedişi, öğrenme süreci önce her şeye dokunarak, elleyerek ve etrafn gözlemleyerek başlar. Konuşma çağna geldiğinde her şey hakknda sorular sorarak öğrenmeye çalşr. Daha sonra oyun çağ gelir. Oyun çocuk için kendini tanma, ilişkileri anlamlandrma, duygularn ifade etme, hayal gücünü gerçekleştirme ve yaratclğn eyleme dökme alandr. Çocuk için oyun oynarken korkulacak bir şey yoktur, hata yapmaktan çekinmez, çeşitli rollere girer, o rollerinin alanlarn keşfeder ve o rollerin içinde kendisini tanr, bir başka deyişle içinde yaşadğ hayat yeniden kurgular ve anlamlandrmaya çalşr. Özgürdür, istediğini yapabilir çünkü nihayetinde oyun oynuyordur. Bu özgürlük ve korkusuzca yaşanlan deneyimler coşkuyu da beraberinde getirir. Daha da ötesi, çocuklar bilgileri gözlem, anlat ve ezberden ziyade oyunlarla içselleştirir, hemen hayatlarnda uygulayabilir ve zaman geçtikçe de unutmazlar. Bütün bunlar gözlemleyen eğitimciler oyunlarn en iyi eğitim alanlarndan birisi olduğunu keşfettiler. Buna drama ile eğitim ad verildi ve son otuz yldr özellikle Avrupa ve Amerika’daki eğitim kurumlarnda yoğunlukla kullanlyor. Bu yöntem müze ve çocuk ilişkisine de yeni boyutlar kazandrd. Eskiden çocuklar gruplar halinde, hiçbir şeye dokunmadan ve ses dahi çkarmadan, ksa bir süre içinde ilgilerini kaybedip sknt içinde müzeleri gezerken şimdi sergilenen eserlerle ilgili kendi yaş gruplarna uygun oyunlar oynuyor, hayal güçleri, anlar ve kavramlaryla onlar yorumluyorlar. Böylece sergilenen sanat eserlerine çeşitli açlardan bakmay, onlardan keyif almay ve bu deneyimleri hayatlarna uyarlamay öğreniyorlar. Bizde de son on yldr baz eğitim kurumlarnda benimsenen bu yöntem özel müzelerde de çok aktif bir şekilde kullanlmaya başland. İstanbul’daki Sakp Sabanc Müzesi, İstanbul Modern Müzesi, Pera Müzesi, Santral İstanbul ve Ankara’da yeni açlan teknoloji ağrlkl “Çocuk Müzesi” bu türden etkinliklerin öncülüğünü yapyor. Çocuklar gezdikleri sergide gördüklerini anlaryla birleştirerek öyküler yazyor, o öyküleri canlandryor,sanat atölyelerinde resim, heykel yapyor, fotoğraf ve film çekiyorlar. Böylece o serginin kendileri için ne ifade ettiğini yorumlamş ve içselleştirmiş oluyorlar. Her müzenin web sitesinde çocuk aktivitelerinin bilgisi veriliyor. Özellikle sömester tatilini İstanbul’da geçirecek ailelerin çocuklar için, müzelerde katlacaklar çocuk aktiviteleri hem çok eğlenceli, hem yaratc hem de eğitici olabilir. BİLGE MASALLAR KÜÇÜK KARA BALIK ■ Bilge Masallar, çocukluğu, annesinin anlattğ masallar ve okuduğu şiirlerle geçen ve çocuklarn masallara ihtiyac olduğunu düşünen Bilge Arduman’n ikinci masal kitab. Çocuklarn da masallarla büyüten Arduman, sra torunlarna geldiğinde ve bildiği masallar tükendiğinde, oturup kendisi yazmş masallar. Her gerçekte bir masal, her masalda gizli bir gerçek olduğuna inanan Arduman, masallaryla insan smscak sarmalyor. ■ Ölümsüz çocuk kitab Küçük Kara Balk, İranl yazar Samed Behrengi’nin yalnzca İran’da değil, dünyann pek çok ülkesine tannp sevilmesine yol açt. Çeşitli ödüller de alan bu kitapta bir rmakta yaşayan küçük kara balk çevresindeki bütün basklara, tutucu düşüncelere karş koyarak denize ve özgürlüğe ulaşmaya çalşyor. Böyle yaparak korkup geride kalan ve onu yolundan geri tutan diğer balklara da yol gösteriyor. İSTASYON 57 ÇOCUKLARIN SAYFASI Garip AMA , Gercek YELKENBALIĞI SAATTE YARASA KILI 110 kilometre ESKİDEN PARA OLARAK KULLANILIRDI. HIZLA HAVAYA SIÇRAYABİLİR. AŞAĞIDAKİ BİLGİLER SENİ ŞAŞIRTACAK 1883’TE MEYDANA GELEN BİR TAYLAND’DA BAZI MAYMUNLAR YAVRULARINA DİŞ İPİ KULLANMAYI ÖĞRETİR. BADEM GÜLLE AYNI ELMALAR AİLEDEN GELİR. SU YÜZEYİNDE KALIR BATAR. BAZI RESSAMLAR 58 İSTASYON GÜNEŞİN YEŞİL GÖRÜNMESİNE NEDEN OLDU. TİMSAHLAR KUNDUZUN ÖN DİŞLERİNİN ARKASINDA BİR DİZİ DUDAK BULUNUR. SAKIZLARI RESİM YAPMAK İÇİN KULLANIR. YANARDAĞ PATLAMASI YAVRU AMA ARMUTLAR KARINCALAR YAKLAŞIK 140 MİLYON YILDIR YERYÜZÜNDE YAŞAR. YUMURTALARINDAN ÇIKMAYA HAZIR OLDUKLARINDA ÇIĞLIK ATAR. BİR İ LİTRE İ ŞİŞE SUYU YAPMAK İÇİN ÜÇ LİTRE TATLI SU UYURKEN GÜZEL KOKULAR KOKLARSAN GÜZEL RÜYALAR GÖRÜRSÜN. GEREKİR. İLK BİLGİSAYAR TENİS KORTU KADAR UZUNDU. Bu konu National Geographic Kids Türkiye dergisinden alnmştr, NG Kids abone hatt: 444 18 59 veya 0 850 222 18 59 İSTASYON 59 ENGLISH SUMMARY Too young to marry According to ICRW organisation, all marriages before the age of 18 are considered as child marriages. In the developing countries, it is thought that 10-12 million girls get marrried before 18 every year. TEXT: CYNTHIA GORNEY PHOTOGRAPHS: STEPHANIE SINCLAIR B ecause the wedding was illegal and a secret, except to the invited guests, and because marriage rites in Rajasthan are often conducted late at night, it was well into the afternoon before the three girl brides in this dry farm settlement in the north of India began to prepare themselves for their sacred vows. They squatted side by side on the dirt, a crowd of village women holding sari cloth around them as a makeshift curtain, and poured soapy water from a metal pan over their heads. Two of the brides, the sisters Radha and Gora, were 15 and 13, old enough to understand what was happening. The third, their niece Rajani, was 5. She wore a pink T-shirt with a butterfly design on the shoulder. A grown-up helped her pull it off to bathe. Raja- 60 İSTASYON ni was Mr. M’s granddaughter, the child of his oldest married daughter. She lived with her grandparents. The villagers said it was the grandfather, Mr. M, who loved Rajani most; you could see this in the way he had arranged a groom for her from the respectable family into which her aunt Radha was also being married. This way she would not be lonely after her gauna, the Indian ceremony that marks the physical transfer of a bride from her childhood family to her husband’s. When Indian girls are married as children, the gauna is supposed to take place after puberty, so Rajani would live for a few more years with her grandparents and Mr. M had done well to protect this child in the meantime, the villagers said, by marking her publicly as married. Rajani fell asleep before the ceremonials began. An uncle lifted her gently from her cot, hoisted her over one of his shoulders, and carried her in the moonlight toward the Hindu priest and the smoke of the sacred fire and the guests on plastic chairs and her future husband, a ten-year-old boy with a golden turban on his head. Child marriage spans continents, language, religion, caste. In India the girls will typically be attached to boys four or five years older; in Yemen, Afghanistan, and other countries with high early marriage rates, the husbands may be young men or middle aged widowers or abductors who rape first and claim their victims as wives afterward, as is the practice in certain regions of Ethiopia. Some of these marriages are business transactions, barely adorned with additional rationale: a debt cleared in exchange for an 8-year old bride; a family feud resolved by the delivery of a virginal 12-yearold cousin. Those, when they happen to surface publicly, make for clear and outrage-inducing news fodder from great distances away. But inside a few of the communities in which parentarranged early marriage is common practice—amid the women of Rajani’s settlement, for example, listening to the mournful sound of their songs to the bathing brides—it feels infinitely more difficult to isolate the nature of the wrongs being perpetrated against these girls. I was in the backseat of a small car in remote western Yemen, traveling along with a man named Mohammed. “There was a girl here. Ayesha is her name. She is 10 years old, very tiny. The man she married is 50 years old, with a big belly, like so.” Spreading his arm around him, he indicated massive girth. “Like a rat getting married to an elephant.” Mohammed described the arrangement called shighar, in which two men provide each other with new brides by exchanging female relatives. “These men married each other’s daughters,” Mohammed said. “If the ages had been proper between the husbands and new wives, I don’t think anyone would have reported it. But girls should not marry when they are 9 or 10. Maybe 15 or 16.” Fifty families live in the rock and concrete houses of the village we visited, between cactus stands and dry furrowed farm plots. The local leader, or sheikh, was short and red-bearded, with a mobile phone jammed under his belt beside his traditional Yemeni dagger. He showed us to a low-ceilinged house crowded with women, babies, and girls. He regarded me dubiously. “You have children?” he asked. Two, I said, and the sheikh looked dismayed. “Only two!” He tipped his head toward a young woman nursing a baby in one arm while fending off two small children with the other. “This young lady is 26,” he said. “She has had ten.” The sheikh made va- Sisters Sidaba (middle) and Galiyaah, 13 (left), married the brothers of their cousin, Khawlah, 12 (right). Khawlah wed the sisters’ uncle. rious pronouncements concerning marriage. He said no father ever forces his daughter to marry against her will. He said the medical dangers of early childbirth were greatly exaggerated, it was pointless to become agitated about this. “Of course every girl gets scared the first night,” the sheikh said. “She gets used to it. Life goes on.” On the other hand, Najeeb Saeed Ghanem, chairman of the Yemeni Parliament’s Health and Population Committee listed some of the medical consequences of forcing girls into sex and childbirth before they are physically mature: Ripped vaginal walls, fistulas, the internal ruptures. During birth, the nurses start by asking, ‘Do you know what’s happening?’” a Sanaa pediatrician told me. “‘Do you understand that this is a baby that has been growing inside of you?’” İSTASYON 61 ENGLISH SUMMARY Running after new challenges Devrim Cenk Ulusoy, the world and European champion in free style winner with 40 Turkey, eight official world and two official European records, is getting ready for new records in 2012. INTERVIEW: MERYEM TEK D evrim Cenk Ulusoy was 5.5 years old when he started swimming and at the age of nine he was already a member of the Turkish National Swimming Team, his main challenge being in free style. Ulusoy, the winner of numerous European and world championships in swimming is after new challenges and new records. There are milestones in everybody’s lives, changing the life’s flow completely to new horizons. The World and European free style champion in swimming, Devrim Cenk Ulusoy’s life took a completely new turn when he was only three months old and fell from his feeding chair. Devrim Cenk Ulusoy was a real hyperactive child. According to him, this hyperactivity was the cause of his broken arm. In spite of endless therapies, Ulusoy’s arm didn’t gain back its normal functions. At that point, doctors offered him to try swimming hoping that it would help his arm. He was only 5.5 years old and although he wasn’t fond of swimming, he would swim for hours without feeling tired at all due to his hyperactivity. Although he didn’t have 62 İSTASYON With a very high vital capacity, an IQ of 155 and an hyperactive childhood, Devrim Cenk Ulusoy was bound to break records. any ambition regarding the races, he started becoming first in every race during his first year. At the age of nine, he was a member of the Turkish National Swimming Team. He remembers those days with a smile on his face, “Since I was hyperactive, I would swim for eight nine hours every day. Of course, that would give my parents some breathing space.” During his high school years, Devrim Cenk Ulusoy continued to swim winning around 600 medals in national and international competitions. Although he wanted to get higher education somewhat related to sports, it was his family who insisted for a “proper career” and his swimming life ended when he started studying engineering at the university. Ulusoy made a comeback to swimming with mono palets. In 2003, he felt that he had enough of business life and went to Çanakkale where his parents were spending their retirement days. What he had in mind was going back to work after some rewinding. His parents offered him to join the underwater club in Çanakkale and that was the beginning of his second swimming life. “One realizes how important family support is during such periods. Without their support and guidance, I could neither go back to sports nor face up to new challenges.” It was only after months that he started breaking records, leaving behind the European records of the day. Within nine years, he was the winner of 40 Turkey records, eight official world and two official European records. On top of these, he has two world, one European and numerous Turkey championships. Is he very ambitious? Does he work very hard? Does he have an enormous talent? Which one? Devrim Cenk Ulusoy believes that working very hard is essential for success. He is not ambitious but the tests he took during his first year proved his talent. His vital capacity was very high as well as his IQ of 155. “With these advantages, I would have been very successful in every branch of sports.” says he while explaining his amazing success. A very tight schedule is waiting for Devrim Cenk Ulusoy in 2012. He is aiming for at least four world records, one European record and one European championship. Star of the age of informatique IT Architect IT architect is somebody who implements an affective and compatible cooperation of the business goals and the information technology and investments. IT Architecture is about to become the star of tomorrow. TEXT: UMAY AKTAŞ SALMAN I s your child hooked to the computer? Don’t worry. He can be a candidate to be an IT architect, one of the star profession of the informatique age. This professions defined as promising by the authorities seems to be especially cut out for technology and computer geeks. And it comes with a respectable annual salary of 100-150 thousand TL. IT architect is generally defined as somebody who implements an affective and compatible cooperation of the business goals and the information technology and investments. We talked about the details and working conditions regarding the profession with Süleyman Saraltn who has been working as an IT architect at IBM for the last eight years. Saraltn believes that everything regarding his career began with a computer game. After studying Computer Technologies for four years at the Gazi University, Computer Instructor division, Saraltn worked as an IT technician and as a system software expert at IBM before becoming an IT architect. He explains the IT architecture as: “We can define IT architecture as an art of converting the business needs of the management who may not (nor are they expected to) be able to fully grasp the complex technologies into the work pieces the technicians and experts using these complex technologies can understand. For example, when a bank decides to enable the payment of the credit cards from the ATMs, the IT architect rolls up his sleeves to do the task. He finds the answers as to the questions like what the required infrastructure and investments are. Or if a flower shop wants to sell flowers on the internet, the IT architect realizes the required technological designs for the integration of the sales with the accounting system. IT architects are equipped with the general technology culture. Working with the technology specialists of different expertise, the IT architects provide the necessary coordination and communication between them and guide the sophisticated solution. When necessary, they can manage the whole process as a project defining the standards and the rules for a sustainable solution”. IT architecture has five sub disciplines as “corporate architecture”, “work space architecture”, “implementation architecture”, “data architecture” and “technology architecture”. İSTASYON 63 ENGLISH SUMMARY After the Doctor TÜVTURK news od which started in 2008, TÜVTURK Head Office and 193 stations were audited. TÜVTURK’s second accreditation period will start as of the beginning of 2012. One of the biggest names of world football passed away last month. How about getting to know better this unmatched footballer with the nick name “Doctor”, indeed a medicine graduate passionate about politics? TEXT: EFKAN BUCAK F or most football lovers, Socrates was one of the last representatives of the once spectacular Brazilian football. Some people would say that his performance was like a poem. As well known, the samba players are nowadays playing a football according to the world technical literature, based on physical power and speed. In fact, when Socrates was lifting up the 1994 World Cup, he would define the football at the championship as “torturing”. Sócrates Brasileiro Sampaio de Souza Vieira de Oliveira who was born to a poor family in Belem city at the meeting point of Amazon River and Atlas Ocean on Feb.19, 1954 had two brothers, both carrying the names of famous philosophers, Sophocles and Soutanes. He had talent for football but unlike most Brazilians, he didn’t seek for the salvation only in football, he studied medicine and became a doctor. In fact, his nick name when he was playing football was “doctor”, but he preferred the crampons and the green fields to the white gown. He started playing professional football at the age of 20 in the Botafogo Club of his home town. He both continued with his education and successfully carried the Black and White’s jersey. He played attack oriented game on the midfield, scored 24 goals for Red and Black’s in 57 games and played a big role in his club’s winning the Sao Paolo State Cup. Socrates transferred to one of the giant clubs of Brazil, Corinthians, where he didn’t just play football; he and his friends, who couldn’t take the military regime’s pressure exerted on the footballers, started the “Corinthians Democracy” movement. Revolting against the military regime which would intervene with their food, drink and camps; they came up with some decisions and implemented them in their teams. Sometimes, they showed up at the games with “democracy” written jerseys. Well, no other move would be expected from somebody who would declare at every opportunity that his idols were Che Guevara and Fidel Castro. 64 İSTASYON GAS EMISSION SERVICE AT MOBILE STATIONS TRAFFIC RESPONSIBILITY ACTION SITES AWARDED Socrates was one of the last represantatives of the once spectacular Brazilian football with his poetic style. “Doctor” who played at the championships in 1982 and 1984 and was chosen as the Footballer of the Year in South America, declared in a rally that if the parliament wouldn’t pass democratic reform regulations, he would accept the transfer offers from the European teams. What happened was exactly that. He accepted Fiorentina’s offer but he was disappointed and he returned home to Flamengo. He was over 30, he performed successfully during his first season and his team became the state champion following which he was accepted to the Mexico 1986 World Cup team. The World Cup dream of Socrates and Brazil ended at the quarter finals. The star would declare that he was ending his career in the national team with 22 goals in 60 national matches. ■ The results of the Interactive Media Awards 2011 competition organized by Interactive Media Council (IMC), accepted as one of the most respected competitions of the interactive world are announced. Prepared by one of Turkey’s most prominent digital marketing and social media agencies, Pixelplus Interactive, “Traffic Responsibility Action”s web site www.trafikhareketi.org and “Bosom Buddies Action”s web site www.candostlarihareketi.com were deemed worthy of the “Excellency” award in “Advocacy” and “Kids” categories respectively. The jury of the competition organized for the fifth time this year, consists of top executives of the international companies in advertising, public relations and media sectors . The jury evaluates the participating works by functionality, handling convenience and design criteria. ■ TÜVTURK which brings vehicle inspection services to over 800 towns where there are no fixed inspection stations with 73 mobile stations, will start giving exhaust emission measurement services as well. Those who want to have their exhaust gas emission measured in one of the 193 fixed inspection or in one of the 73 mobile stations can do so by only going to the inspections with their license. The lack of exhaust emission measurement at the periodic vehicle inspection is regarded as a heavy defect. If the results of the emission test are not satisfactory at the first time, the driver can have the problem part fixed and have his second measurement free of charge within one month. Although exhaust gas emission measurement is a part of the vehicle inspection, since there weren’t any exhaust gas emission measurement service providers in some of the towns, the customers coming for their vehicle inspections had to go to a different town or city only for this service. Therefore, this new implementation is offering a real comfort for a lot of vehicle owners. This service started being provided initially in the cities of Afyon, Artvin, Aydn, Gaziantep, Kütahya, Konya, Muğla, Manisa, Rize, Sinop and Uşak, in 2012 the other mobile stations will start providing this service by stages. SUCCESSFUL ACCREDITATION ■ 2011 system audit carried out by the TÜRKAK Head Auditors Ercan Güneş and Doğan Yldz was completed with zero noncompliance being reported. During the first four year accreditation periİSTASYON 65 ENGLISH SUMMARY TÜVTURK news CHILD SAFETY IN VEHICLES ■ The ninth “Child Safety In Vehicles” conferen- UNITED FORCES FOR TRAFFIC RESPONSIBILITY ■ Several companies got together at the platform meeting of Traffic Responsibility Action organized at Istanbul Point Hotel on Dec. 13th to constitute a declaration which would support and guide the works carried out within the scope of traffic responsibility by the private sector. The representatives of Abbott, Aviva Insurance Co., BP, Brisa, Ceva Logistics, Doğuş Automotive, Goodyear, Michelin, Renault Mais, Temsa Global, Tofaş, Toyota, Turkish Petroleum and TÜVTURK Vehicle Inspection Stations exchanged ideas and shared their experiences in traffic responsibility practices. The Trafffic Responsibility Declaration which, for the first time, brought together the representatives of the business world at a noncompetitive platform to find solutions for the traffic problems will establish the framework of the roles the private sector will voluntarily undertake to increase the traffic safety. Declaration will guide the establishments in setting the priorities dealing with how to solve the traffic problem, support them in participating activities both in-house and within the society and propose implementation models based on successful national and international projects. 66 İSTASYON ce held by TÜV SÜD Academy took place between 30 November – 2 December with around 150 participants from 25 countries as well as TÜVTURK General Manager Kemal Ören and Vatan newspaper writer Elif Ergu. TÜVTURK Communications Officer Mahmut Sipahi made a presentation of Bosom Buddies Action carried out within the framework of Traffic Responsibility Action at the workshop which took place on Nov. 30th. On the following day, İdil Işk from the İstanbul Bilgi University gave a presentation named “Child Safety Initiatives in Turkey and Traffic safety Culture” on behalf of TÜVTURK. Striking information regarding how the child safety issue which is nearly completely disregarded in Turkey is handled with profound seriousness internationally at the conference. SHORT FILM COMPETITION ■ Applications started for the “Short Film, Short Film Scenario and Poster Design” competition annually organized by General Directorate of Security. This year, the competition organized with the cooperation of the Ministry of Transportation, Navigation and Communication and sponsored by TÜVTURK is aiming at drawing attention at Traffic Responsibility Action. Increasing the traffic knowledge and awareness of the drivers, passengers and the pedestrian, directing the people’s attention to traffic safety, adopting the traffic safety notion as a way of life and culture along with using the acquired data at informative works are among the objectives of the competition. High speed, faulty overtake, not using safety belt, drinking and driving, disregarding the traffic lights and other faulty actions in the traffic can be subject to the artworks. The candidates will compete in three categories as Short Film, Poster and Short Film Spot Scenario.
