1/1.000.000

Uzunluk ölçü birimi
Temel uzunluk ölçüsü metredir.
Ölçü Birimleri ve Ölçek
Metrenin katları
1m
=1 metre
10m
=1 dekametre (dam)
100m =1 hektometre (hm)
1000m =1 kilometre (km)
Metrenin as katları
1/1m
=1 metre
1/10m
=1 desimetre (dm)
1/100m =1 santimetre (cm)
1/1000m =1 milimetre (mm)
1/106 m =1 mikron (μ)
Doç. Dr. Hakan BÜYÜKCANGAZ
1 kara mili = 1609 m
Alan ölçü birimi
1 deniz mili =1852 m.
Alan ölçü birimi
Temel alan ölçüsü metrekaredir (m2).
Metrekarenin katları
100 m2 =1 metrekare
102 m2 =100 m2 = 1 ar
103 m2 =1000 m2 = 1 dekar(da)
104 m2 =10000 m2 = 1 hektar(ha)
106 m2 =1000000 m2 = 1 km2
Metrekarenin as katları
1/100 m2 =1 metrekare
1/102 m2 =1 desimetrekare (dm2)
1/104 m2 =1 santimetrekare (cm2)
1/106 m2 =1 milimetrekare (mm2)
1m=100 cm
1 m2
100x100=
10000 cm2
1 m2
1m=100 cm
Hacim ölçü birimi
Açı ölçü birimi
Derece ve grad olmak üzere 2 sistem vardır.
Ölçme bilgisinde sadece m3 kullanılır.
mm3, cm3, dm3 ve km3 gibi as ve üs katları vardır.
1 dm3 = 1 litre olarak adlandırılır.
360o
10=60’
1’=60’’
Örnek=146o16’21’’
400g
1g =100c 1c =100cc
50g 79c 98cc : 50.7998 g olarak ifade edilir
1
Eski ve yeni açı bölümleri ilişkisi
Eo /Yg = 360/400
3600=400g
Yay ölçü birimi
Yay ölçü birimi radyandır (ρ)
360o=400g=2Πρ =2Πr / r
•Eo= 9/10 .Yg = 0.9Yg
•Yg=10/9 Eo =1.1111Eo
•10=1.111111g
1g=0.90
Örnek: 120o=? ρ
ρ
2Πρ = 360o
Xρ = 120o
X=
2Π.120
=2.09ρ
360
•Bir çemberde yarıçap uzunluğunda yay parçasını gören
merkez açıya RADYAN denir ve ρ (ro) ile gösterilir.
Radyanın Eski Ve Yeni Bölümlerdeki Değeri
•Bir çemberin yarıçapı r olduğuna göre, bu
çemberin uzunluğu 2Пr dir. Çemberin tamamının
kaç radyanlık açı olduğunu bulmak için, bir
radyanlık açının(ρ=rho) çemberdeki yayı, (r)
yarıçapına eşit olduğundan gidilerek;
•2Пr/r=2П=6.2832
Merkez açı ve çember yayı ilişkisi
Eğim ölçü birimi
•Herhangi bir dairede merkez açısı ile buna ilişkin
çember
yayı
arasında
aşağıdaki
ilişki
bulunmaktadır:
•Merkez açının gördüğü yay uzunluğu (b) ile
yarıçap uzunluğu (r) eşit değilse:
α/360o = b/2Пr yada α/400g =b/2Пr yazılır
2
Eğim ölçü birimi
Eğim ölçü birimi
1.Açı biçiminde ifade
tg α=1.2/600=0.002
2. Yüzde biçiminde ifade; % 0.2
3. Binde biçiminde ifade: ‰ 2
Eğim=
4.Oran biçiminde ifade: 1/n=1.2/600=1/500
Düşey mesafe (m)
Yatay mesafe (m)
Eğim ölçü birimi
Ölçek
Arazide elde edilen değerlerin plan üzerinde gösterilme
oranına ölçek denir.
Ölçek
Plandaki uzunluk
Arazideki uzunluk
1
X
1/2000  1 cm=2000 cm  1 cm=20 m. demektir.
Ölçek
Ölçek
Büyük Ölçek:1/200 000 den büyük
Orta Ölçek: 1/200 000 – 1/500 000 arası
Küçük Ölçek: 1/500 000 den küçük
3
Büyük Ölçek
vs
• Küçük ve dar alanları
gösterir.
• Ayrıntı fazladır.
• Paydaları küçüktür.
• İzohips aralığı küçüktür.
• İzohips sayısı fazla.
Küçük Ölçek
Ölçek bilindiğinde; plandaki veya arazideki
uzunluk veya alan rahatça bulunur
• Büyük ve geniş alanlar
gösterilir.
• Ayrıntı azdır.
• Paydaları büyüktür.
• İzohips aralığı büyük ve
sayısı azdır.
Ölçek
F
F
Ölçek
S’/ S = 1/X
F’/F= 1/X2
Ölçek
1
X2
Örnek 2. 1/5000 lik bir haritada 4.4 cm2lik bir alan, arazide kaç da
gelir?
F’= Plandaki alan
F = Arazideki alan
X = Ölçek
F
F
Örnek1. 420 m lik bir uzunluk 1/5000 lik bir haritada kaç mm ile
gösterilir?
1 cm = 5000 cm  1 cm = 50 m.
420 m  8.4 cm = 84 mm ile gösterilir
veya
1 mm = 5000 mm  1 mm = 5 m.
420m  84 mm
4.4
F
F’= Plandaki alan
F = Arazideki alan
X = Ölçek
1
X2
1
50002
F=4.4x50002 = 110.000.000 cm2
F=11.000 m2 = 11 da.
Ölçek
Çizgisel ölçek
Örnek 2. 1/5000 lik bir haritada 4.4
gelir?
cm2lik
bir alan, arazide kaç da
Arazide ölçülen uzunluk değerleri bir ölçü pergeli yardımıyla
bu çizgisel ölçeklerden alınarak plan üzerine kolayca geçirilir
Aynı sorunun diğer bir yolla çözümü
1 cm => 5000 cm
1 cm => 50 m
1 cm2 => 2500 m2
4.4 cm2 => X
X = 4.4 x 2500=11000 m2
X= 11 da
4
Çizgisel ölçek
0
10
Çizgisel ölçek
10
20
30
1.yol
9cm = 45 km
45 / 9 = 5 km
1/500.000
40
2.yol
İki çentik arası 3cm
3 cm = 15 km
1 cm = 5 km
km
1 cm
5 cm
1/1.000.000
Geometrik ölçek
15
0
15
30
km
9cm
Pantoğrafla plan ölçeğinin değiştirilmesi
Çok küçük değerler hassas biçimde geometrik ölçeklerden
alınarak plana geçirilir
5