Proje özetini görmek için - SANERC

PROJE NO–VKV 2014-4
ÜLKEMİZDEKİ PSİKİYATRİ KLİNİKLERİNİN TEDAVİ EDİCİ
ORTAM YÖNÜNDEN İNCELENMESİ
Destekleyen Kuruluş: Vehbi Koç Vakfı Hemşirelik Fonu
Öneren Kuruluş: Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu
Yrd. Doç. Dr. Gül ERGÜN (Proje Yürütücüsü)
Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu- Acil Yardım ve Afet
Yönetimi Bölümü
Yrd.Doç.Dr. IŞIL IŞIK (Araştırmacı)
Yeditepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi- Hemşirelik Bölümü
Yrd.Doç.Dr. Gül DİKEÇ(Araştırmacı)
İzmir Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu- Hemşirelik Bölümü
BURDUR
2014-2015
PROJE NO–VKV 2014-4
ÜLKEMİZDEKİ PSİKİYATRİ KLİNİKLERİNİN TEDAVİ EDİCİ
ORTAM YÖNÜNDEN İNCELENMESİ
Destekleyen Kuruluş: Vehbi Koç Vakfı Hemşirelik Fonu
Öneren Kuruluş: Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu
Yrd. Doç. Dr. Gül ERGÜN (Proje Yürütücüsü)
Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu- Acil Yardım ve Afet
Yönetimi Bölümü
Yrd.Doç.Dr. IŞIL IŞIK (Araştırmacı)
Yeditepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi- Hemşirelik Bölümü
Yrd.Doç.Dr. Gül DİKEÇ(Araştırmacı)
İzmir Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu- Hemşirelik Bölümü
BURDUR
2014-2015
II
ÖNSÖZ
Dünyada tıp alanında hızlı değişim ve gelişmeler olmaktadır. Bu hareketlilik
psikiyatri biliminde de kendisini göstermektedir. Çağdaş psikiyatri anlayışı alandaki
gelişmeler sonucu oluşmuştur. Bu anlayış bireyin ruhsal sağlığı için en uygun tedavi ve
koruma hizmetini almasını hedeflemektedir. Herkesin rahat ulaşabileceği ve eşit şekilde
profesyonel hizmet alabileceği alanı oluşturmak için psikiyatrideki bir takım kavramlara
odaklanmak gerekir. Bu kavramların başında “terapötik ortam” ya da “tedavi edici
ortam” kavramı gelmektedir. Tedavi edici ortam; sağlık hizmeti gereksinimi olan birey
için en güvenli, en konforlu, günlük yaşam aktivitelerini en rahat şekilde
sürdürebileceği, tedavi hizmetlerini en iyi şekilde alabileceği ortam olarak
tanımlanmaktadır. Tedavi edici ortam gerek dünyada gerekse ülkemizde çağdaş
psikiyatri anlayışının temelini oluşturmaktadır. Ülkemizde uygun psikiyatri ünitelerinin
oluşması için değişik çalışmalar yapılmaktadır. Bunlar; ünitelerin fiziksel şartlarının
iyileştirilmesi, yatak kapasitelerinin arttırılması, tedavi alan bireylere uğraşı
etkinliklerini gerçekleştirebilecekler alanlar oluşturmak ve benzeridir. Terapötik
ortamın gereklerinden biriside etkin işbirliği anlayışı ile hareket eden ekip üyelerinin
yer almasıdır. Bu ekip; psikiyatrist, psikiyatri hemşiresi, psikolog, sosyal hizmet uzmanı
ve diğer sağlık profesyonellerinden oluşmaktadır. Ülkemizde psikiyatri ünitelerinde
uzman sağlık profesyoneli istendik düzeyde değildir. Ancak gün geçtikçe sayının arttığı
görülmektedir. Alanda eğitim alan sağlık profesyoneli sayısı arttıkça psikiyatriye ilişkin
terapötik uygulamaların artması söz konusu olacaktır. Dolayısıyla tedavi edici ortamın
gereklerinden birisi daha sağlanacaktır. Biz ülkemizde tedavi edici ortam özelliklerinin
ne boyutta olduğunu, eksiklerin neler olduğunu belirlemek ve çözüm önerilerini
getirmek amacıyla bu projeyi yaptık. Türkiye örneklemini temsil eden bu çalışmanın
sonuçlarının bakanlıktaki ilgili birimlere, tüm kamu hastaneleri birliği yöneticilerine,
hastane yöneticilerine ve psikiyatri klinikleri sorumlu hekim ve hemşirelerine temel veri
olabilir diye düşündük.
“Ülkemizdeki
Psikiyatri
Kliniklerinin
Tedavi
Edici
Ortam
Yönünden
İncelenmesi” isimli bu proje, Vehbi Koç Vakfı Hemşirelik Fonu desteği ile yapılmıştır.
Şubat 2014’ te VKV- 2014-4 no.lu proje olarak kabul edilmiştir. Öncelikli olarak
projenin uygulaması için izin veren tüm kurum yöneticilerine, araştırmanın
uygulanması sırasında destek olan tüm Kamu Hastaneleri Birliğine bağlı kurum
III
amirlerine ve çalışanlarına, araştırmaya katılarak bu zengin veri tabanının elde
edilmesine katkıda bulunan bütün psikiyatri ünitesi çalışanlarına, veri toplama aracını
oluşturmada uzman görüşüne başvurduğumuz başta Prof. Dr. Ayşe ÖZCAN ve Doç. Dr.
Esra ENGİN olmak üzere Doç. Dr. Mualla YILMAZ, Doç. Dr. Oryal TAŞKIN, Yrd.
Doç. Dr. Emine TÜRKMEN, Dr. Güray GÜLSEREN’e araştırmanın istatistik kısmında
tüm sorularımıza yanıt veren ve değerli zamanlarını ayıran Yrd. Doç. Dr. Özgür
TOSUN, Vehbi Koç Vakfı Proje Fonu’na ve araştırma sürecinde emekleri, uyumlu ve
keyifli çalışmaları ve çok değerli katkılarından dolayı projedeki diğer araştırmacı
arkadaşlarım Yrd. Doç. Dr. Işıl IŞIK ve Yrd. Doç. Dr. Gül DİKEÇ’e
en içten
teşekkürlerimi sunuyorum.
Yrd. Doç. Dr. Gül ERGÜN
Proje Yürütücüsü
IV
İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER ................................................................................................................ V
TABLOLAR LİSTESİ .................................................................................................. VII
ÖZET ........................................................................................................................... VIII
ABSTRACT..................................................................................................................... X
1. GİRİŞ VE AMAÇ .........................................................................................................1
2. GEREÇ VE YÖNTEM .................................................................................................4
2.1. Araştırmanın Türü ....................................................................................................4
2.2. Araştırmanın Yapıldığı Yer .....................................................................................4
2.3. Araştırmanın Evreni ve Örneklemi: .........................................................................4
2.4. Veri Toplama Aracı .................................................................................................4
2.5. Araştırma Soruları ....................................................................................................5
2.6. Verilerin Toplanması ...............................................................................................6
2.7. Verilerin Analizi ......................................................................................................7
2.8. Araştırmanın Etik Yönü ...........................................................................................7
3. BULGULAR .................................................................................................................8
3.1. Psikiyatri Kliniklerinin Ekip Üyelerinin Özellikleri ................................................8
3.2. Psikiyatri Kliniklerinde Oda Özellikleri ................................................................10
3.3. Psikiyatri Kliniklerinin Hastane içindeki Konumları ve Duvar Renkleri ..............14
3.4. Psikiyatri Kliniklerinin İlaç Dolabı Kilit Özellikleri .............................................15
3.5. Psikiyatri Kliniklerinde Aktivite Özellikleri ..........................................................16
3.6. Kliniklerdeki Genel Kurallara İlişkin Özellikler ...................................................22
3.7. Kliniklerde Hizmetiçi Eğitim Özellikleri...............................................................24
4. TARTIŞMA ................................................................................................................25
4.1. Psikiyatri Kliniklerinin Ekip Üyelerinin Özellikleri ..............................................26
4.2. Psikiyatri Kliniklerinde Oda Özellikleri ................................................................28
4.3. Psikiyatri Kliniklerinin Hastane İçindeki Konumları ve Duvar Renkleri ..............31
4.4. Psikiyatri Kliniklerinin İlaç Dolabı Kilit Özellikleri .............................................32
4.5. Psikiyatri Kliniklerinde Aktivite Özellikleri ..........................................................32
4.6. Kliniklerdeki Genel Kurallara İlişkin Özellikler ...................................................39
4.7. Kliniklerde Hizmetiçi Eğitim Özellikleri...............................................................41
V
4.8. Araştırmanın Sınırlılıkları ......................................................................................42
5. SONUÇLAR ...............................................................................................................44
KAYNAKLAR ...............................................................................................................47
FORMLAR .....................................................................................................................59
ETİK KURUL KARARI ................................................................................................79
ÖZGEÇMİŞLER ............................................................................................................80
VI
TABLOLAR LİSTESİ
Tablo1: Psikiyatri Kliniklerinin Ekip Üyelerinin Özellikleri
Tablo2: Psikiyatri Kliniklerinin Oda Özelliklerinin Dağılımı
Tablo 3. Psikiyatri Kliniklerinin Hastane İçindeki Konumlarının Dağılımı
Tablo 4. Psikiyatri Kliniklerinin Duvar Renklerinin Dağılımı
Tablo 5. Psikiyatri Kliniklerinin İlaçların Kilitlenme Özelliklerinin Dağılımı
Tablo. 6 Psikiyatri Kliniklerinde Hastalara Yönelik Aktivite Yapılma Durumu
Tablo 7. Psikiyatri Kliniklerinde Hastalara Yönelik Yapılan Aktivitelerin Özellikleri
Tablo 8. Klinik Aktivitelerde Hemşirelerin Sorumlulukları
Tablo 9. Kliniklerdeki Hasta Odalarında Kesici Delici Alet ve Hasta Yanında Kibrit,
Çakmak Bulunması
Tablo 10. Kliniklerdeki Pencerelerin Özellikleri
Tablo 11. Kliniklerde Hasta ve Yakınlarına Verilen Eğitimler
Tablo 12. Kliniklerdeki Genel Kurallar
Tablo 13. Klinik Hemşirelerin Eğitim Düzeyleri
Tablo 14. Kliniklerdeki Hizmet İçi Eğitimler
VII
ÖZET
Giriş: Ruhsal bozukluğu olan bireylerin yataklı birimlerde bireyin güvenlik,
fiziksel rahatlık, günlük yaşam aktivitelerini rahatça sürdürmeye ilişkin bazı
ihtiyaçlarının sağlanması gerekmektedir.
Terapotik ortam;
bireyin psikiyatrik
problemini fark etmesine ve iyileşmesine yardım etmenin yanında;
sosyal
organizasyonları, destekleyici niteliği ve toplumsal değerleri ile bireyin benlik güçlerini
en iyi şekilde kullanımına fırsat veren bir ortamdır.
Amaç: Bu çalışmanın amacı ülkemizdeki psikiyatri kliniklerinin tedavi edici
ortam yönünden mevcut durumlarının saptanmasıdır.
Yöntem: Bu araştırmada ülkemizdeki 195 psikiyatri kliniğini bulunan
kurumlarda kesitsel ve tanımlayıcı türde yapıldı. Araştırmada araştırmacılar tarafından
literatür taranarak ve uzman görüşü alınarak oluşturulan kliniklerin özelliklerini içeren
42 sorudan oluşan anket formu kullanıldı.
Anket formunda yataklı psikiyatri
servislerinin fiziksel özellikleri, birimlerde yapılan aktiviteler, ruh sağlığı çalışanlarının
sayıları ve eğitim durumlarını detaylı içeren sorular bulunmaktadır. Veriler 25 Haziran
2014 -15 Temmuz 2015 arasında, anketör tarafından telefonla klinikteki yetkili kişiye
ulaşılarak, yanıtları forma kendisi kaydetmesi şeklinde toplandı. Verilerin analizinde
SPSS (version18.0) kullanıldı. Hastanelerle ilgili tanımlayıcı istatistik olarak, sayı ve
yüzdelikler kullanılmıştır. İstatistiksel anlamlılık sınırı p<0.05 olarak alındı.
Bulgular: Kliniklerin % 63.1 6-10 arasında hemşire, % 77.9 1-10 arasında
hekim bulunduğu, % 71.3 öğretim üyesi bulunmadığı, % 37.4’ünde görüşme odasının
olmadığı, %47.2’sinde 1 adet uğraşı odasının bulunduğu saptandı. Psikiyatri
kliniklerinin duvar renklerinde genellikle krem ve beyaz renklerinin tercih edildiği
belirlendi. Kliniklerin % 99’unda hastalara yönelik aktivitelerin yapıldığı % 45.6 uğraşı
terapisi yapılmadığı, planlı tüm uğraşı terapisi etkinliklerinin yapıldığı klinik oranının
ise % 16.9 olduğu, düzenli spor aktivitesi yapılmayan klinik oranının % 57.5 olduğu
saptandı. Klinik aktivitelerde hemşirelerin sorumlulukları sorulduğunda; katılan
hastanelerin % 54.4’ünden hastalarla oyun oynamak veya resim yapmak, % 44.1’inden
takı uğraşına katılmak ve tedavi yapmak cevapları alındı. Kliniklerin % 66.2’sinde
psikoeğitim verilmezken, % 33.8’inde verildiği saptandı. Psikoeğitimi veren meslek
VIII
grupları incelendiğinde % 17.9 doktorların, % 7.2 psikologların, % 3.6 hemşirelerin ve
% 5.1 tüm meslek gruplarının verdiği belirlendi.
Sonuç: Araştırma sonuçları incelendiğinde ülkemizdeki psikiyatri servislerinin
fiziksel yapılandırılmasında eksiklerin olduğu ve terapotik aktivitelerinin daha az
yapıldığı görülmektedir. Ruh sağlığı ve psikiyatri hemşirelerin terapotik ortamı sağlama
ve sürdürmede daha fazla sorumluluk almaları dikkat çekmektedir.
Anahtar kelimeler: tedavi edici ortam, psikiyatri kliniği, psikiyatri hemşiresi.
IX
ABSTRACT
Introduction: It is necessary for an individual with a psychological disorder to
meet some needs of that individual for providing safety, physical comfort and sustaining
daily life activities easily in units with beds. Therapeutic environment is an environment
which enables the individual to realize his/her psychiatric problem and helps her/him to
recover as well as giving an opportunity for the individual to use his/her power of ego
with social organization supporting characteristic and social values thereof.
Object: The object of this study is to determine current status of psychiatry
clinics in our country in terms of a therapeutic environment.
Method: This study was performed cross-sectionally and descriptively in 195
institutes comprising psychiatry clinic in our country. A survey of 42 questions was
used which comprised the characteristics of clinics obtained by reviewing literature and
taking specialist opinions. The survey form consisted of detailed questions comprising
physical characteristics of the psychiatry services, activities conducted in units, number
of mental health employees and educational status thereof. Data was collected by a
pollster who recorded the answers taken from an officer in the clinic via telephone
between 15 July 2014 and 25 June 2015. Analysis of data was performed using SPSS
(18.0). Numbers and percentages were used as descriptive statistic with respect to
hospitals. Statistical limit of significance was taken as p<0.05.
Findings: It was detected than 63.1 % of clinics had 6-10 nurses, 77.9 % of
them had 1-10 doctors but 71.3 % of them did not have an academic member, 37.4 % of
them did not have a visit room whereas 47.2% of them had an occupation room. It was
determined that cream and white colors were preferred for the walls of psychiatry
clinics. It was detected that in 99 % of the clinics activities for patients were performed
but 45.6 % of them occupational therapy did not performed whereas the ratio of clinic
in which planned occupational therapies were performed was 16.9 % and the rate of
clinic in which regular sport activities did not performed was 57.5 %. When the
responsibilities of nurses for clinical activities were asked the following answers were
obtained: playing with patients or painting in 54.4 % of the participated hospitals, and
participating jewelry occupation and conducting treatment in 44.1 % of them. It was
detected that psychoeducation was not performed in 66.2 % of the clinics whereas the
X
same was performed in 33.8 % of them. It was detected that when the occupational
groups providing psychoeducation were evaluated these occupational groups consisted
of doctors 17.9 %, psychologists 7.2 %, nurses 3.6 % and all occupational groups 5.1 %.
Result: It was observed that when the results of the study were evaluated there
were deficiencies in physical configuration in our country and there were less
therapeutic activities. It is noted that mental health and psychiatry nurses takes more
responsibility in providing and sustaining therapeutic environment.
Key
words:
therapeutic
milieu,
psychiatry
clinic,
psychiatric
nurse
XI
1. GİRİŞ VE AMAÇ
Dünya Sağlık Örgütü (2001) dünyada 450 milyondan fazla insanın ruhsal
bozukluk, nörolojik ve davranışsal problemler yaşadığını belirtmiştir. Bu sorunların
zamanla daha da artacağı düşünülmektedir (Korhonen, Vehvilainen-Julkunen and
Pietila 2010). Ruhsal sorunların tedavisinde psikiyatri kliniklerinin oldukça önemli yeri
vardır. Bazı durumlarda bireylerin ruhsal bozukluk teşhisi almalarının ardından yataklı
tedavi ünitelerine yatışları olabilmektedir. Bu süreçte bireyin güvenlik, fiziksel rahatlık,
günlük yaşam aktivitelerini rahatça sürdürmeye ilişkin bazı ihtiyaçlarının sağlanması
gerekmektedir (Van Bogaert et al 2012). Bireyin hastaneye yatışı ile kendi yaşam
alanından uzaklaşıp yabancı bir ortama gelmesi yaşam kalitesinde probleme yol
açabilir. Bireyin çeşitli engellerle karşılaşması söz konusu olabilir. Bu durumda hasta
bireyin engellenmelerini en aza indirmek gerekmektedir (Schröder, Ahlström and
Larsson, 2006; Thibeault et al 2010). Bu gereklilik terapötik ortam (tedavi edici ortam)
kavramını doğurmuştur. Kavramı ilk kez 1953’te Maxwell Jones açıklayarak yararlarını
anlatmıştır (Varcorolis and Halter 2010). Günümüzde psikiyatri kliniklerinin amacı
hastanın hastaneye yatmasına neden olan psikiyatrik problemini fark etmesine ve
iyileşmesine yardım etmektir. Bu nedenle ideal bir hastane ortamı hastalığı öne
çıkarmak yerine; sosyal organizasyonları, destekleyici niteliği ve toplumsal değerleri ile
bireyin benlik güçlerini en iyi şekilde kullanımına fırsat veren bir ortam olmalıdır (Oflaz
2006). Hasta bireyin sorumluluk almaya cesaretlenmesi için uygun olmalıdır. Psikiyatri
ekibi ile etkin iletişim kurmayı destekler nitelikte olmalıdır (American Psychiatric
Association 1995). Kliniğin hastane içerisinde zemin katta veya farklı bir binada olması,
hastaların rahatça yürüyüş yapabileceği bahçesinin olması gerekmektedir. Ayrıca
klinikte bireysel veya grup terapilerinin gerçekleştirilebileceği ortamlar sağlanması
tedavinin kalitesi açısından önemlidir. Bu bakımdan klinikte veya klinik için
ameliyathanede EKT (Elektrokonvülsif Terapi) imkanı sağlayabilen oda veya birim
olması gerekir (Golcman 2012). Klinikte duvarların renginin bireylerde pozitif duyuları
destekleyen açık, yumuşak tonlar olmalıdır. Depresif duygu durumu içerisindeki
bireylerin odalarının duvarlarında parlak renkler tercih edilebilir. Ancak ajite ve aşırı
hassas olan bireylerin odalarında bu tarz renk tercih edilmemelidir. Sıcak mavi tonların
sedatize edici, sakinleştirici etkileri vardır. Bu renklerin anksiyete seviyesi yüksek
1
hastalarda tercih edilmesi uygun olabilir. Koyu mavi ve yeşil tonları ise depresyon tanısı
alan ve yaşam enerjisi azalmış bireyler üzerine olumsuz etkiler gösterebilir. Kliniklerde
saldırgan davranış gösteren, kendisine ve çevresine zarar verme riski nedeniyle bir süre
için tecrit odalarına alınan bireylerin sakinleşmesi için bu odalarda sedatize edici etkiyi
sağlayan renkler tercih edilmelidir. Beyaz renk duygusal şok ve umutsuzluk durumunda
tercih edilebilir. Gri genellikle bireyde izolasyon hissine yol açacağı için fazla tercih
edilmez (Akkın, Eğrilmez ve Afrashi 2004). Ancak renge ilişkin kesin bir seçenek
sınırlandırması yoktur (Karlin ve Zeiss 2006). Diğer taraftan siyah, kahverengi gibi
koyu renkler kliniğin koridor ve odalarında yer almamalıdır. Bu renkler bireylerin
duygudurumunu olumsuz etkileyebilmektedir. Odaların güneş alması, havalandırmaya
müsait olması gereklidir. Yerlerde gözü rahatsız etmeyen, mat parkeler olmalıdır.
Bunlar bireyin rahatını destekleyecek önlemlerdir. Odada güvenliğe ilişkin önlemlerde
alınabilir (Gross et al 1998). Pencerelerin demir parmaklıklı olması veya kilitleme
sistemine sahip olması; camların kırılmayan ve dağılmayan özellikte olması, perdelerin
takıldığı aparatların ayrılmayan, sağlam yapılar olması, odalarda delici-kesici aletler ve
yanıcı maddeler olmaması, paslanmaz çelikten yapılan aynalar olması sağlanmalıdır
(Quirk, Lelliott and Seale 2004). Odalardaki hasta yatakları çek-yat şeklinde olursa kişi
gündüz uyandığında yatağını kanepe şekline dönüştürerek odasını yatak odasından
salon konumuna getirebilir. Bu şekilde bireyin sosyal yaşamına uyumunda bir bağlantı
sağlanmış olur. Bu mobilyaların çok ağır olmaması gerekir. Depresyon tanısı alan
bireyin suicid riskine karşı mobilyaları araç olarak kullanma şansının olmaması gerekir.
Aynı şekilde bireyin klinikte kendisini evinde, aile ortamında hissedebileceği, kendini
rahatça ifade edebileceği ve diğer bireylerle iletişimini destekleyen bir atmosfer
yaratmak için yemek odası veya uğraşı terapilerinin gerçekleştirilebileceği uygun bir
salon ve içerisinde bireye çeşitli etkinlik fırsatı sunabilen malzemeler olabilir (Karlin
and
Zeiss
2006).
Hastaların
etkileşimde
bulunabileceği
ortamlarda
sağlık
profesyonelinin denetiminde televizyon üniteleri olabilir. Güvenlik açısından bu
ünitelerin duvara monte edilmesi gerekir (Dijkstra, Pieterse and Pruyn 2006). Hasta
odalarının hemşirelerin bankosunu görmesi önemlidir. Bu bakımdan hemşire istasyonu
kliniğin merkezinde rahat ulaşılabilir nitelikte olmalıdır. Koridorlarda dikkat problemi
olan hastalar için ve dengeyle ilgili sorun yaşayabilen yaşlı hastalar için destek
alabilecekleri duvara sağlam bir şekilde monte edilmiş trabzanlar olmalıdır.
2
Ülkemizde tedavi edici ortam yönünden Türkiye’deki durumun ne olduğu
bilinmemektedir. Yalnızca Ergün’ün (2005) yüksek lisans tezinde ülkemizdeki
psikiyatri kliniklerinin fiziksel yapısı, sağlık personellerinin eğitim durumu ve sayısına
ilişkin bilgi verilmiştir. Bu nedenle ülkemizdeki psikiyatri kliniklerinin tedavi edici
ortam yönünden verilerinin elde edilmesi çağdaş psikiyatri anlayışının gelişimine katkı
sağlayacaktır. Bu araştırmanın amacı, Türkiye’deki psikiyatri kliniklerinin tedavi edici
ortam yönünden mevcut durumlarını, varsa eksik yönlerini ve çözüm önerilerini
belirlemektir.
3
2. GEREÇ VE YÖNTEM
2.1. Araştırmanın Türü
Bu araştırma kesitsel, tanımlayıcı ve niceliksel türdedir.
2.2. Araştırmanın Yapıldığı Yer
Araştırma, ülkemizdeki psikiyatri kliniği bulunan 195 hastanede gerçekleştirildi.
2.3. Araştırmanın Evreni ve Örneklemi:
Araştırmanın evrenini, Türkiye’de psikiyatri kliniği bulunan 270 hastane
oluşturdu. Hastane sayıları Sağlık Bakanlığına bilgi edinme amaçlı dilekçe başvurusu
ile elde edildi. Elde edilen listedeki (453) hastaneler telefonla aranarak kliniklerinin
mevcut durumu değerlendirildi. Bu şekilde yataklı psikiyatri kliniği bulunan hastane
sayısı 270 şeklinde belirlendi (Ek-I). Örnekleme alınan 270 hastanenin; araştırma izni
vermeme, araştırma izni alınmasına rağmen klinik sorumlu hekim veya hemşiresinin
gönüllük ilkesine dayanarak anket formlarını yanıtlamayı reddetmesi, izin yazılarının
kendilerine ulaşmadığını belirterek 2 kez izin başvuru sürecini tekrarlatıp belirlenen
sürede resmi yanıt vermeyen, yazılı ve telefonla aramalara hiçbir şekilde dönüş
yapmama gibi nedenlerle 75 hastane araştırma kapsamına alınmadı (Ek-II). Böylece
195 hastaneye (% 72.2) anket uygulanarak araştırma tamamlandı.
2.4. Veri Toplama Aracı
Araştırmada nicel verilerin toplanması amacıyla, literatür ışığında araştırmacılar
tarafından anket formu oluşturuldu ve uzman görüşü alınmak üzere beş uzmana
gönderildi (EK-III). Uzman görüşleri doğrultusunda soru sayısında değişiklik
yapılmaksızın soru içeriğinde gerekli görülen değişiklikler yapıldı. Oluşturulan anket
formunun pilot uygulaması, kura sonucu örneklem kapsamı dışında yer alan
hastanelerden birinde, 5 psikiyatri kliniğine uygulandı Pilot uygulama sonrasında
yapılan düzeltmeler ile toplam 42 sorudan oluşan anket formunun son hali oluşturuldu
(EK-IV). Anket formunun soruları psikiyatri kliniklerinde yetkili kişiler olan klinik
doktoru veya sorumlu hemşire tarafından yanıtlandı. Ankette kliniğin kuruluş yılı,
kliniğin hastanedeki konumu, ayrı bir bahçesinin olma durumu, pencerelerin özellikleri
(pencerelerin kitlenme-kilitlenmeme ve camların kırılabilir olma-olmama özellikleri)
ağırlıklı olarak duvarlarının rengi, hasta odası, tespit odası, EKT odası, görüşme odası,
4
ayrı bir yemek salonu, tedavi odası (ilaçların saklanmasında çift veya tek kilitli olma
özelliği) lavabo sayısı ve özelliği, banyo, uğraşı veya aktivite salonu ve özelliğinin
değerlendirildiği fiziksel yapıya ilişkin sorular; klinikte çalışan doktor, hemşire,
psikolog, hizmetli sayısı gibi personel sayı ve eğitim durumlarına belirlemeye yönelik
sorular; klinikte yapılan aktiviteler ve bu aktivitelerde hemşirenin yetki ve
sorumlulukları, eğitim programları, aileye danışmanlık hizmeti verilip verilmediği,
klinik kurallarının yazılı olduğu program bulunup bulunmadığı, klinikte hasta tarafından
bulundurulmasına izin verilen şeyleri, klinikte basamak sürecinin varlığı (genel durumu
iyiye giden hastaya sorumluluk verilmesi veya kapalı servisten açık servise geçme vb),
ziyaretçilerin güvenlik amaçlı üst aramalarının olup olmadığı, hasta tespitine ilişkin
izlenen protokol ve kayıt özelliklerini öğrenmeye yönelik toplam 42 soru yer
almaktadır.
2.5. Araştırma Soruları
Bu çalışmada aşağıdaki sorulara yanıt arandı.
1. Hastanedeki klinik sayısı kaçtır?
2. Psikiyatri klinikleri hastanede nerededir? (Ayrı bir binada mı? Yoksa hastane
içinde mi? Kaçıncı kattadır?)
3. Kliniğin kuruluşu tarihi nedir?
4. Klinikte çalışan hekim, hemşire, psikolog ve hizmetli (personel) sayısı kaçtır?
5. Klinikteki doktor ve hemşirelerin eğitim durumları nasıldır?
6. Klinikte görüşme odası var mı? Varsa sayısı kaçtır?
7. Klinikte uğraşı (hasta etkinliklerinin yapıldığı ünite), hasta, tespit(kendisine ve
başkalarına zarar verme riski olan bireylerin bu riskin azalması için bir süreliğine
alındığı oda), EKT (elektrokonvülzif tedavi) ve ilaç tedavi odalarının sayısı kaçtır ve
özellikleri nelerdir?
8. Hasta yatağı sayısı kaçtır ve özellikleri nasıldır?
9. Banyo ve lavabo sayısı kaçtır? Özellikleri nelerdir?
10. Klinikteki duvarlar ağırlıklı olarak hangi renktedir?
11. Klinikteki ilaçlar tek veya çift kilit sistemi ile kilitleniyor mu?
5
12. Klinikte yapılan aktiviteler ve sıklığı nelerdir? (Grup Terapileri, grup
toplantıları, uğraşı terapileri, servis genel düzeni sağlamaya yönelik kontroller, spor
aktiviteleri, tatlı günler etkinlikleri, bireysel terapiler, kermes vb. aktiviteler)
13. Klinikte yapılan aktivitelerde hemşirelerin yetki ve sorumlulukları nelerdir?
14. Klinikte hasta için riskli olabilecek aletler var mı (kibrit, çakmak, bıçak, cam
bardak vb)?
15. Klinikte psikoeğitim, sosyal beceri eğitimleri ve benzeri eğitimler veriliyor
mu?
16. Klinikte hastanın ailesine danışmanlık veriliyor mu?
17. Klinik kurallarının asılı olduğu bir yer var mı?
18. Kliniğin ayrı bahçesi var mı?
19. Klinikte tespit işlemlerinde izlenen bir resmi protokol ve kayıt formu var mı?
20. Kliniğe refakatçi kabul ediliyor mu?
21. Kliniğe ziyaretçi girişi var mı? Varsa kabulleri sırasında güvenlik amaçlı
kontrolleri nasıl yapılıyor?
22. Klinikteki hemşirelerin almış olduğu hizmet içi eğitimler nelerdir?
23. Klinikte hasta yatışı sırasında kendisine ve ailesine kuralları açıklıyorlar mı?
Bu kural ve programlar klinikte ulaşılabilir konumda mıdır?
2.6. Verilerin Toplanması
Araştırmada verileri toplaması amacıyla üniversitenin sağlıkla ilgili bölümünde
okuyan, istatistik ve araştırma dersini başarı ile geçmiş öğrencilerden bir birey
görevlendirildi. Araştırmacı verileri toplamaya başlamadan önce sürece ilişkin
bilgilendirildi..
Veriler araştırmacı tarafından 15 Temmuz 2014-25 Haziran 2015 tarihleri
arasında toplandı. Öncelikle anketör kişi telefonla klinikteki yetkili kişiye ulaşıldı. Bu
kişi araştırmaya ilişkin bilgilendirildi. Kendilerine izin yazısının bilgisayar ortamında
gönderilmeleri sağlandı. Kişi izin yazısını okuyup, araştırma sürecine ilişkin
bilgilendirildikten sonra kendilerine uygun olan zamana tekrar görüşme planlandı.
Araştırmacı belirlenen zamanda klinik yetkili kişisini tekrar arayarak anket sorularını
6
yöneltip, yanıtları forma kendisi kaydetti. Telefon görüşmeleri ortalama 25 dakika
sürdü.
2.7. Verilerin Analizi
Verilerin değerlendirilmesinde SPSS for Windows (version18.0) kullanıldı.
Hastanelerle ilgili tanımlayıcı istatistik olarak, sayı, ortalama, minumum, maksimum ve
yüzdelikler kullanıldı. İstatistiksel anlamlılık sınırı p<0.05 olarak alındı.
2.8. Araştırmanın Etik Yönü
Araştırmaya başlanmadan önce, Koç Üniversitesi İnsan Araştırmaları etik
Kurulundan alındı (2013.255.IRB3.144). Araştırma izni için öncelikle Sağlık Bakanlığı,
sonrasında her ilin kamu hastaneleri birliği genel sekreterliği ve üniversite hastaneleri
için her birinin yönetimine ayrı ayrı dilekçe ile başvuru yapılarak yazılı izin alındı.
Ayrıca Bilgilendirilmiş Onam Formu (EK-V) aracılığıyla kliniklerin yetkili kişilerinden
yazılı izin alındı.
Araştırma desteği Vehbi Koç Vakfı’ndan alındı, araştırmada desteklenen kalemler
Araştırma Proje Bütçesinde belirtildi.
7
3. BULGULAR
3.1. Psikiyatri Kliniklerinin Ekip Üyelerinin Özellikleri
Ülkemizde yer alan psikiyatri kliniklerinin yer aldığı kurum/hastane gruplarına
baktığımızda, % 62,6’sının Kamu Hastaneler Birliği’ne bağlı devlet hastanelerinde, %
23,1’inin üniversite hastanelerinde, % 8,2’sinin eğitim ve araştırma hastanelerinde, %
4,1’inin ruh ve sinir hastalıkları hastanelerinde ve % 2,1’inin ise özel hastanelerde yer
aldığı belirlendi.
Tablo 1. Psikiyatri Kliniklerinin Ekip Üyelerinin Özellikleri (n=195)
Ekip Üyesi
N
%
1-5
36
18.5
6-10
123
63.1
11-15
26
13.3
16 ve üzeri
10
5.1
186
95.4
6
3.1
1
.5
1
.5
1
.5
152
77.9
11-20
30
15.4
21-30
8
4.1
31 ve üzeri
5
2.6
Hemşire Sayısı
Sorumlu Hemşire Sayısı
1
2
3
5
6
Hekim Sayısı
1-10
8
Ekip Üyesi
Öğretim Üyesi Sayısı
139
71.3
37
19.0
14
7.2
4
2.1
1
0.5
31
15.9
143
73.3
16
8.2
5
2.6
Yok
147
75.4
1-10
24
12.3
11 ve üzeri
24
12.3
14
7.2
174
89.2
7
3.6
1-5
147
75.4
6-10
40
20.5
8
4.1
Yok
1-5
6-10
11-15
16 ve üzeri
Uzman Doktor Sayısı
Yok
1-5
6-10
11 ve üzeri
Asistan Doktor Sayısı
Psikolog Sayısı
Yok
1-5
6 ve üzeri
Hizmetli Sayısı
11 ve üzeri
9
Tablo 1’ de psikiyatri kliniklerinde bulunan ekip üyelerinin sayıları
verilmektedir. Kliniklerin % 63.1’inde 6-10 arasında hemşire bulunduğu, % 95.4’ünde 1
adet sorumlu hemşire bulunduğu tabloda görülmektedir. Kliniklerin % 77.9’unda 1-10
arasında hekim bulunduğu, 31 ve üzeri hekim sayısına sahip klinik oranının % 2.6
olduğu, % 71.3 öğretim üyesi bulunmadığı, % 19’unda ise 1-5 arasında öğretim üyesi
bulunduğu, klinikte bulunan öğretim üyesi sayısının 16 ve üzeri olan klinik sayısının ise
1 olduğu (% 0,5) belirlendi. Uzman doktor sayıları incelendiğinde kliniklerin %
15.9’unda uzman doktor bulunmadığı, % 73.3’ünde ise 1-5 arasında uzman doktor
bulunduğu görülmektedir. Kliniklerin % 75.4’ünde asistan doktor bulunmadığı, %
12.3’ünde 1-10 arasında, % 12.3’ünde ise 11 ve üzerinde asistan doktor bulunduğu
saptandı. Kliniklerin % 89.2 1-5 arasında psikolog bulunduğu, psikolog bulunmayan
klinik oranının ise % 7.2’sinde olduğu tabloda belirlendi. Hizmetli sayısı incelendiğinde
ise kliniklerin %75.4’ünde 1-5 arasında hizmetli çalıştığı saptandı.
3.2. Psikiyatri Kliniklerinde Oda Özellikleri
Tablo 2’de araştırma kapsamına alına psikiyatri kliniklerinin oda özelliklerinin
dağılımı verilmektedir.
Tablo 2. Psikiyatri Kliniklerinin Oda Özelliklerinin Dağılımı (n=195)
Odalar
n
%
73
37.4
87
44.6
17
8.7
11
5.6
4
3
1.5
6 ve üzeri
4
.2
Görüşme Odası Sayısı
Yok
1
2
3
10
Uğraşı Odası Sayısı
86
44.1
92
47.2
15
7.7
2
1.0
80
41.0
6-10
64
32.8
11-15
28
14.4
16 ve üzeri
23
11.8
9
4.6
120
62.5
43
22.1
15
7.7
3
1.5
1
.5
1
.5
Yok
100
51.3
Klinikten ayrı yemekhane
24
12.3
Klinik içinde salon
71
36.4
Yok
1
2
3
Hasta Odası Sayısı
1-5
Hasta Odası Özellikleri
1 hastaya 1 oda
2 hastaya 1 oda
3 hastaya 1 oda
4 hastaya 1 oda
5 hastaya 1 oda
6 hastaya 1 oda
7 hastaya 1 oda
Yemekhane
11
Yemekhane Özellik
100
51.3
48
24.6
47
24.1
32
16.4
145
74.4
Ameliyathanede yapılıyor
18
9.2
Evet
65
33.3
Hayır
130
66.7
Evet
129
66.2
Hayır
13
6.7
Hemşire odası kullanılıyor
53
27.2
1-5
124
63.6
6-10
45
23.1
11 ve üzeri
26
13.3
1-5
132
67.7
6-10
37
19.0
11 ve üzeri
26
13.3
Var
105
53.8
Yok
90
46.2
Yemekhane yok
Plastik-masa sandalye
Plastik masa, sandalye, mobilya, tv
EKT Odası
Var
Yok
Tespit Odası
Tedavi
Odası
Lavabo
Sayısı
Banyo
Sayısı
Sigara
Odası
12
Klinikte Kapalı
Bahçe
Bulunması
Var
31
15.9
164
84.1
Yok
Tablo 2’ de psikiyatri kliniklerinde bulunan odaların özellikleri yer almaktadır.
Kliniklerin % 37.4’ünde görüşme odasının olmadığı, % 44.6’sında 1 adet görüşme
odasının bulunduğu tabloda belirlendi. Kliniklerin % 44.1’inde uğraşı odasının
olmadığı, % 47.2’sinde 1 adet uğraşı odasının bulunduğu tabloda görülmektedir.
Araştırma kapsamındaki kliniklerdeki hasta odası sayıları incelendiğinde kliniklerin %
41.0’inde 1-5 hasta yatağı bulunduğu, % 32.8’inde ise 6-10 adet hasta yatağı olduğu
saptandı. Kliniklerin % 62.5’inde 2 hastaya 1 oda verildiği, % 4.6’sında oranında
klinikte ise tek kişilik hasta odaları bulunduğu tabloda görülmektedir. Kliniklerin lavabo
sayıları incelendiğinde 1-5 adet lavabosu bulunan kliniklerin oranının % 63.6 olduğu
belirlendi. Kliniklerin % 67.7’sinde banyo sayısının 1-5 arasında olduğu bulundu.
Çalışmaya katılan yatan hasta kliniklerinin % 53.8’inde sigara odasının olduğu, %
46.2’inde ise olmadığı saptandı. Kliniklerin % 84.1’inde hastalar için kapalı bahçe
bulunmadığı, % 15.9’unda bulunduğu belirlendi.
13
3.3. Psikiyatri Kliniklerinin Hastane içindeki Konumları ve Duvar Renkleri
Tablo 3. Psikiyatri Kliniklerinin Hastane İçindeki Konumlarının Dağılımı (n=195)
Kat
Ayrı bina
Zemin kat
1.kat
2.kat
3.kat
4.kat
5.kat
7.kat
8.kat
9.kat
10.kat
12.kat
n
%
16
8.2
40
20.5
32
16.4
48
24.6
32
16.4
10
5.1
7
3.6
2
1.0
3
1.5
2
1.0
2
1.0
1
.5
Tablo 3’de psikiyatri kliniklerinin hastane içindeki konumlarının dağılımı
verilmektedir. Psikiyatri kliniklerinin hastane binalarından ayrı bir bina olarak
konumlandırılan kliniklerin oranının % 8.2 olduğu belirlendi. Zemin katlarda bulunan
kliniklerin oranının % 20.5, 1. katta bulunan kliniklerin oranının %16.4, 2. katta
bulunan kliniklerin oranının ise % 24.6 olduğu tabloda görülmektedir.
14
Tablo 4. Psikiyatri Kliniklerinin Duvar Renklerinin Dağılımı (n=195)
Renk
n
%
Beyaz
24
12.3
Krem
85
43.6
Sarı
16
8.2
Pembe
10
5.1
Bej
13
6.7
4
2.1
Açık mavi
14
7.2
Şampanya rengi
5
2.6
Açık yeşil
10
5.1
Açık lila
5
2.6
Kumtaşı
7
3.6
Açık kahve
2
1.0
Turuncu
Tablo 4’de psikiyatri kliniklerinin duvar renklerinin dağılımı verilmektedir.
Psikiyatri kliniklerinin duvar renklerinde beyaz % 12.3 ve krem % 43.6 renklerinin
tercih edildiği saptandı.
3.4. Psikiyatri Kliniklerinin İlaç Dolabı Kilit Özellikleri
Tablo 5. Psikiyatri Kliniklerinin İlaçların Kilitlenme Özelliklerinin Dağılımı (n=195)
Özellik
n
%
Tek kilit
84
43.1
Çift kilit
110
56.4
1
.5
Pyxis (parmak okuma sistemi)
15
Tablo 5’de psikiyatri kliniklerinin kapı kilit özelliklerinin dağılımı verilmektedir.
Psikiyatri kliniklerinin % 56.4’ünde çift kilit özelliğinin olduğu, %43.1’inde tek kilit
özelliği bulunduğu, kliniklerin sadece %0.5’inde pyxis(parmak okuma sistemi)’nin
olduğu saptandı.
3.5. Psikiyatri Kliniklerinde Aktivite Özellikleri
Tablo. 6 Psikiyatri Kliniklerinde Hastalara Yönelik Aktivite Yapılma Durumu (n=195)
Aktivite
Yapılıyor
Yapılmıyor
n
%
193
99.0
2
1.0
Tablo 6’da psikiyatri kliniklerinde hastalara yönelik aktivite yapılma durumu
verilmektedir. Kliniklerin % 99’ında hastalara yönelik aktivitelerin yapıldığı belirlendi.
Tablo 7. Psikiyatri Kliniklerinde Hastalara Yönelik Yapılan Aktivitelerin Özellikleri (n=195)
Aktivite
n
%
Yapılmıyor
78
40.0
Ayda 1-2 kez
12
6.2
Haftada 2 gün
23
11.8
Haftada 1 gün
42
21.5
Her gün
40
20.5
Yapılmıyor
89
45.6
Resim, boncuk, el işi aktivitesi
57
29.2
Müzik dinletisi, tv, oyun vb
13
6.7
Tavla, satranç, okey, resim
3
1.5
33
16.9
Grup Toplantısı
Uğraşı Terapisi
Planlı
bütün
aktiviteler,
etkinlik,
sinema, kitap okuma, resim vb
16
Servis Genel Düzeni
Yapılmıyor
6
3.1
Haftada 1 gün yapılıyor
3
1.5
Haftada 2 gün yapılıyor
5
2.6
Haftada 3 gün yapılıyor
12
6.2
Her gün yapılıyor
169
86.7
Yapılmıyor
112
57.5
Masa tenisi
9
4.6
Bahçede spor aletleri
74
37.9
54
27.7
130
66.7
11
5.6
143
73.3
32
16.4
12
6.2
8
4.1
Spor Aktiviteleri
Aktivite
Tatlı Gün Etkinliği
Yapılıyor
Yapılmıyor
Çok nadir yapılıyor
Kermes
Yok
Senede 1 kez
Çok nadir
Senede birkaç kez
17
Bireysel Terapi
Yapılmıyor
21
10.8
Doktorlar yapıyor
161
82.6
Psikologlar yapıyor
10
5.1
Hemşireler yapıyor
2
1.0
1
.5
Yapılmıyor
142
72.8
Doktorlar ve psikologlar yapıyor
40
20.5
9
4.6
Karma
(Doktorlar,
Hemşireler,
Psikologlar)
Grup Terapisi
Doktorlar yapıyor
Tablo 7’de psikiyatri kliniklerinde hastalara yönelik yapılan aktivitelerin
özellikleri verilmektedir. Araştırma kapsamına alınan kliniklerin % 40’ında hastalara
düzenli grup toplantısı yapılmadığı, her gün grup toplantısı yapılan klinik oranının ise %
20.5 olduğu belirlendi. Kliniklerin % 45.6’sında uğraşı terapisi yapılmadığı, planlı tüm
uğraşı terapisi etkinliklerinin yapıldığı klinik oranının ise % 16.9 olduğu saptandı.
Servis genel düzeni aktivitesinin yapılmadığı klinik oranının % 3.1 olduğu, her gün
düzenli olarak yapan klinik oranının ise % 86.7 olduğu belirlendi. Düzenli spor
aktivitesi yapılmayan klinik oranının % 57.5 olduğu, tatlı gün aktivitesi yapmayan
klinik oranının ise % 66.7 olduğu saptanmıştır. Araştırma kapsamına alınan kliniklerin
% 73.3’ünde kermes aktivitesi yapılmadığı saptandı. Psikiyatri kliniklerinde %
89.2’sinde bireysel terapilerin yapıldığı, bunların % 82.6’sının doktorlar tarafından
yapıldığı, hemşireler tarafından bireysel terapi yapılan klinik oranının sadece % 1
olduğu belirlendi. Araştırma kapsamına alınan psikiyatri kliniklerinin % 72.8’sinin
hastalara yönelik grup terapisi yapılmadığı tabloda görülmektedir.
18
Tablo 8. Klinik Aktivitelerde Hemşirelerin Sorumlulukları (n=195)
Hemşirenin Sorumlulukları
n
%
Takı uğraşısı/Tedavi yapma
86
44.1
Katılımcı olma
1
0.5
Sorumlulukları yok, sadece tedavi yapıyorlar
1
0.5
106
54.4
1
.5
Hastalarla oyun oynamak/Resim Yapmak
Sorumlulukları Yok
Tablo
8’de
klinik
aktivitelerde
hemşirelerin
sorumlulukları
verilmektedir.
Araştırmaya katılan katılan kliniklerin hemşire sorumluluklarına % 54.4’ünden hastalarla
oyun oynamak veya resim yapmak, % 44.1’inden takı uğraşına katılmak ve tedavi yapmak
cevabını verdiği saptandı.
Tablo 9. Kliniklerdeki Hasta Odalarında Kesici Delici Alet ve Hasta Yanında Kibrit, Çakmak
Bulunması (n=195)
Hasta Odalarında Kesici Delici Alet Varlığı
n
%
Var
29
14.9
Meyve bıçağı vb.
3
1.5
Cam bardak
5
2.6
Hepsi var
21
10.8
Yok
166
85.1
n
%
Var
123
63.1
Yok
72
36.9
Hasta Yanında Kibrit, Çakmak Bulunma Durumu
Tablo 9’da araştırmaya katılan hastanelerin hasta odalarında kesici delici alet ve
hasta yanında kibrit, çakmak varlığı verilmektedir. Buna göre kliniklerin % 85.1’inde kesici
ve delici alet bulunmazken, % 14.9’unda bulunduğu saptandı. Odalarda var olan kesici delici
alet türleri ise % 10.8 ile bütün aletler, % 2.6 ile cam bardak ve % 1.5 ile meyve bıçağı
olduğu belirlendi. Araştırmaya katılan kliniklerin % 63.1’inde hastaların yanlarında kibrit,
çakmak bulundurabildikleri, % 36.9’unda ise buna izin verilmediği görüldü
19
Tablo 10. Kliniklerdeki Pencerelerin Özellikleri (n=195)
Kliniklerde Pencerelerin Kilitlenme Durumu
n
%
Kilitlenebiliyor
53
27.2
Kilitlenemiyor
142
72.8
Kırılmaz cam
20
10.3
Kırılır, normal veya çift cam
40
20.5
Kilitlenebilir kırılabilir
18
9.2
Demir parmaklık+ kırılır cam
57
29.2
Kırılmaz cam+demir parmaklık
39
20.0
Kırılmaz kilitli
21
10.8
Pencerelerin Özellikleri
Tablo 10’da araştırma kapsamına alınan psikiyatri kliniklerinin pencere
özellikleri verilmektedir. Araştırma bulgularına göre kliniklerin % 72.8’inin pencereleri
kilitlenemiyorken, % 27.2’sinin kilitlenebildiği belirlendi. Pencerelerin özellikleri
incelendiğinde ise araştırma kapsamına alınan kliniklerin % 29.2’sinin demir
parmaklığa sahip olduğu, cam özelliğinin ise kırılabilir olduğu, %20’sinin ise hem
demir parmaklık hem de kırılmaz cam özelliğine sahip olduğu görülmektedir.
Tablo 11. Kliniklerde Hasta ve Yakınlarına Verilen Eğitimler (n=195)
Kliniklerde Ailelere Danışmanlık
N
%
Var
181
92.8
Yok
14
7.2
Var
41
21.0
Yok
154
79.0
Toplum Ruh Sağlığı Merkezine Yönlendiriliyor
3
1.5
Günlük Yaşama Hazırlık, Problem Çözme, Girişkenlik vb
11
5.6
El İşiyle İlgili Beceri Kazandırmak İçin Hoca Çalıştırıyor
33
16.9
Bilgisayar Kursu
1
0.5
Var
66
33.8
Yok
129
66.2
Sosyal Beceri Eğitimleri
Sosyal Beceri Eğitimi Türleri
Psikoeğitim
20
Psikoeğitim türleri
65
33.3
1
0.5
Doktor
35
17.9
Psikolog
14
7.2
Hemşire
7
3.6
Tüm meslek grupları
10
5.1
Var
153
78.5
Yok
42
21.5
Beslenme ve Hijyen
58
29.7
Beslenme ve Sigara Bırakma
57
29.2
Hijyen
22
11.3
İlaçlar
13
6.7
Beslenme
2
1
İlk Yardım
1
0.5
Hastalık Semptomları yönetimi
Stresle başetme/problem çözme eğitimi
Psikoeğitimi veren kişiler
Sağlık Eğitimi
Sağlık Eğitim Türleri
Tablo 11’de kliniklerde verilen hasta ve yakınlarına yönelik eğitimler
verilmektedir. Kliniklerin % 92.8’inde ailelere danışmanlık verilirken, % 7.2’sinde
verilmediği saptandı. Kliniklerde ‘Sosyal Beceri Eğitimleri veriliyor mu?’ sorusuna,
katılan kliniklerin % 21’inden evet yanıtını verirken, % 79’undan hayır yanıtını alındı.
Verilen Sosyal Beceri Eğitimleri türleri incelendiğinde en çok verilen eğitimin % 16.9
ile ‘el işi ile ilgili beceri kazandırmak için hoca çalıştırıyor’ cevabının verildiği, ‘günlük
yaşama hazırlık, problem çözme ve girişkenlik vb.’ eğitimlerin ise % 5.6’sında
verildiği, sadece kliniklerin birinde bilgisayar kursu verildiği görüldü. Kliniklerin %
66.2’sinde psikoeğitim verilmezken, % 33.8’inde verildiği saptandı.
Psikoeğitim
verilen kliniklerde % 33.3 hastalık belirtilerinin yönetimi, % 0.5 problem çözme ve
stresle başetme üzerine psikoeğitim uygulamasının yapıldığı belirlendi. Psikoeğitimi
veren meslek grupları incelendiğinde % 17.9 doktorların, % 7.2 psikologların, % 3.6
hemşirelerin ve % 5.1 tüm meslek gruplarının verdiği belirlendi.
Kliniklerin %
78.5’inde hastalara sağlık eğitimi verildiği, % 21.5’inde ise verilmediği saptandı. En
çok verilen sağlık eğitim konularının sırasıyla beslenme ve hijyen, beslenme ve sigarayı
bırakma, hijyen, ilaçlar, beslenme ve ilk yardım olduğu belirlendi.
21
3.6. Kliniklerdeki Genel Kurallara İlişkin Özellikler
Tablo 12. Kliniklerdeki Genel Kurallar (n=195)
Ziyaretçi Üst Araması
n
%
Var
95
48.7
Yok
99
50.8
Ziyaretçi Kabul Edilmiyor
1
.5
Elle Arama
87
44.6
Üst Arama Dedektörü
4
2.1
Klinik Girişi X Ray
3
1.5
101
51.8
Var
177
90.8
Yok
18
9.2
166
85.1
Evet, hasta odasında
4
2,1
Hayır, asılı değil
25
12.8
Var
192
98.5
Yok
3
1.5
Var
38
19.5
Yok
157
80.5
Var, Hemşire Gözleme Kayıt
54
27.7
Var, Kısıtlama Formu
115
59.0
Yok
26
13.3
Evet
116
59.5
Hayır
21
10.8
Doktoru uygun görürse
58
29.7
Üst Arama Şekli
Arama Yok
Klinik Kurallar Dokuman Formu
Dokümanın Duvara Asılma Durumu
Evet, koridorda
Kuralların
Hasta
ve
Aileye
Hemşire
Tarafından
Açıklanması
Basamak Sistemi
Tespit, Tecrit Formu Varlığı
Refakatçi Bulunması
22
Tablo 12’de araştırmaya katılan kliniklerde genel kurallar verilmektedir.
Kliniklerin % 50.8’inde hasta ziyaretçilerinin üstleri aranmazken, % 48.7’sinin
üstlerinin arandığı belirlendi. Bir kliniğin ziyaretçi kabul etmediği görüldü. Üst arama
şekilleri incelendiğinde % 44.6’sının güvenlik görevlisinin elle, % 2.1’inin
dedektörlerle ve % 1.5’inin X-ray cihazı ile arandığı saptandı. Kliniklerde klinik
kurallarının yazılı olduğu bir doküman olup olmadığı sorulduğunda, % 90.8’inin evet,
% 9.2’sinin ise hayır yanıtı verdiği belirlendi. Bu dokümanların asılı olup olmadığı
incelendiğinde % 85.1’inin koridorda asılı olduğu, % 2.1’inin ise hasta odasında ve %
12.8’inin ise asılı olmadığı saptandı. Kliniklerin % 98.5’inde bu kuralların hemşireler
tarafından hasta ve hasta ailelerine açıklandığı belirlendi. Kliniklerde hastalar için bir
basamak sistemi olup olmadığı sorusuna, % 80.5’inden hayır, % 19.5’inden ise evet
yanıtı alındı. Bu kliniklerin % 59’unda hastalar için tecrit ve tespit formunun olduğu, %
27.7’sinin hemşire gözlem formuna kayıt ettikleri ve % 13.3’ünde ise olmadığı
saptandı. Çalışmaya dahil edilen psikiyatri servislerinin % 59.5’inide hastaların
yanlarında refakatçi bulunabilirken, % 29.7’sinin doktor uygun görürse kalabildiği, %
10.8’inde ise kalamadığı belirlendi.
Tablo 13. Klinik Hemşirelerin Eğitim Düzeyleri
Eğitim Durumu
n
%
Min
Max
Sağlık Meslek Lisesi
314
20.5
0
10
Ön Lisans
507
33.0
0
13
Lisans
662
43.1
0
15
Yüksek Lisans
49
3.2
0
11
Doktora
3
0.2
0
1
Toplam
1535
100
Tablo 13’te kliniklerdeki hemşirelerin eğitim düzeyleri verilmektedir. Araştırma
kapsamına alınan hastanelerde toplam 1535 hemşire çalışmakta olup, hemşirelerin %
43.1’inin lisans, %33’unun ön lisans, % 20.5’i sağlık meslek lisesi mezunu olduğu
belirlendi. Lisans üstü eğitim almış hemşire oranları incelendiğinde ise hemşirelerin %
3.2’sinin lisans, % 0.2’sinin ise doktora mezunu olduğu saptandı.
23
3.7. Kliniklerde Hizmetiçi Eğitim Özellikleri
Tablo 14. Kliniklerdeki Hizmet İçi Eğitimler (n=195)
Psikiyatrik Hastalıklara Yönelik Hizmet içi Eğitim
n
%
Var
106
54.4
Yok
89
45.6
Şizofreni ve Psikoz
25
12.8
Krize Müdahale
25
12.8
Depresyon
22
11.3
Şizofreni, Depresyon ve Psikotik Hastalıklar
16
8.2
Öfke Kontrolü ve Nevrotik Bozukluklar
16
8.2
Psikiyatrik Tanıların Tamamı ve Psikiyatri Hemşireliği
1
0.5
1
0.5
Var
103
52.8
Yok
92
47.2
Sağlık Profesyonelleri Arasında İletişim
58
29.7
Hasta İle İletişim
45
23.1
Hizmet içi Eğitim İçerikleri
Tanıları Saptama
İletişim Hakkında Hizmet içi Eğitim
Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesine Eğitime Göndermek
İletişim Eğitimi Konusu
Tablo 14’te kliniklerde verilen hizmet içi eğitimler verilmektedir. Kliniklerde
verilen hizmet içi eğitim varlığına bakıldığında, % 54.4’ünde psikiyatrik hastalıklara
yönelik hizmet içi eğitimler varken, % 45.6’sında olmadığı belirlendi. Hizmet içi eğitim
içerikleri incelendiğinde % 12.8 şizofreni ve psikoz, % 12.8 krize müdahale, % 11.3
depresyon, % 8.2 şizofreni, depresyon ve psikotik hastalıklar, % 8.2 öfke kontrolü ve
nevrotik bozukluklar, % 0.5’i psikiyatrik tanıların tamamı ve psikiyatri hemşireliği
tanıları saptamaya yönelik eğitimler verildiği ve % 0.5’inin ise ruh ve sinir hastalıkları
hastanesine eğitime gönderildiği belirlendi. Hizmet içi eğitimlerden iletişim konulu
eğitim olup olmadığı sorulduğunda, kliniklerin % 52.8’inden evet, % 47.2’sinden hayır
yanıtı alındı. İletişim eğitimleri konuları incelendiğinde, kliniklerin % 29.7’sinin sağlık
profesyonelleri arasında iletişime ve % 23.1’inin hasta ile iletişime yönelik eğitimler
verildiği saptandı.
24
4. TARTIŞMA
Tedavi edici ortam (terapötik) ortam psikiyatride yatan hastaların hastanede
yatma sürecinden en iyi şekilde yararlanmalarını sağlayacak en önemli unsurlardan
biridir (Çam ve Dülgerler 2014). Yetmişli yıllardan bu yana klinik psikiyatrinin sosyal
psikiyatri yöntemleriyle zenginleştirilmeleri yönünde öneriler getirilmiştir. Ancak o
yıllarda sosyal terapinin etkinliklerini sürdürebilecek bir sosyal çalışmacı, yeterli sayıda
ve eğitimde sağlık profesyonelleri kadroları olgunlaşmamıştır (Saydam 1995). Son
yıllarda durum giderek değişmektedir. Birçok psikiyatri kliniği tedavi edici ortam
yönünden kliniklerinde belli standartları sağlamaya ve kadrolarını oturtmaya
çalışmaktadır. Psikiyatri alanındaki benzer gelişim süreçleri Avrupa’da da benzer
zamanlardan beri devam etmektedir.
Aynı şekilde tedavi edici ortam ilkelerini
belirleme ve belli standartları oluşturma çalışmaları hız kazanmaktadır (Bolwig 2012;
Fussinger 2011; Mc Crae 2014). Amerika Birleşik Devletleri (ABD)’nde ise
benzerlikler olmakla beraber psikiyatri tedavi yöntemlerinin gelişimi daha hızlı
olmuştur. Psikofarmakoloji, psikoterapiler ve uğraşı terapileri giderek gelişmiştir. ABD
günümüzde çağdaş psikiyatrik tedavi yaklaşımını etkin şekilde uygulamaktadır (Geller
2006). Özellikle psikofarmakolojik tedavi yaklaşımı çok hızlı gelişme göstermiştir
(Peselow et al 2008). Psikiyatri kliniklerinin tedavi edici ortam (terapötik) yönünden
bazı kriterleri sağlaması gerekir. Bunlar arasında hasta odalarının kalabalık olmaması,
duvar renklerinin pastel tonları veya beyaz olması, klinik içerisinde hasta ile bireysel
görüşmelerin yapılabileceği odalar olması, emniyetin sağlanması şeklindedir. Ayrıca
klinikte çalışan sağlık profesyonellerinin eğitim seviyesi, psikiyatri hemşirelerinin
klinik aktivitelerindeki üstelendiği rollerin etkinliği, kliniğin pencerelerinin özellikleri,
bahçesi, hastanenin mimari yapısı, kliniğin hastanedeki konumu ve daha birçok özellik
sayılabilir. Bizim çalışmamızda ülkemizdeki psikiyatri klinikleri tedavi edici ortam
özellikleri açısından incelenmiştir. Araştırma örneklemine alınan hastanelerin büyük
kısmı Kamu Hastaneleri Birliğine bağlı devlet hastaneleri, bir diğer kısmı Üniversite
Hastaneleri, az bir oranda Kamu Hastaneleri Birliğine bağlı Eğitim Araştırma
Hastaneleri ve çok az oranda ruh sağlığı hastanelerinin klinikleri incelendi. Ruh Sağlığı
Hastanelerinin klinik sayısı fazladır. Bu yüzden kapalı klinikleri araştırma örneklemine
alınmıştır. Kliniklerin özelliklerinin birbiriyle benzer olduğu kurum amiri tarafından
25
teyit edildikten sonra rastgele bir klinik seçilerek verileri elde edilmiştir. Ülkemizde en
fazla devlet hastanelerinde psikiyatri kliniği olduğu saptanmıştır. Özel hastanelerde ise
bu oran çok azdır.
4.1. Psikiyatri Kliniklerinin Ekip Üyelerinin Özellikleri
Psikiyatrik sorunların bütüncül ele alımı, tedavi alanında çoğul etkenli bir
yaklaşımı, dolayısıyla değişik meslek gruplarının birlikte hizmet vermesini gündeme
getirmiştir (Saydam 1995). Kliniklerde çalışan sağlık profesyonelleri birbirleriyle
bağlantılı olarak psikiyatrik problemi olan bireyler için etkili hizmet sunmayı sağlarlar
(Fung, Chan and Chien 2014). Psikiyatri kliniklerinde tedavi ekibindeki üyelerin sayısı,
mesleki deneyimleri ve eğitim düzeyleri önemlidir. Özellikle psikiyatri hemşireleri
klinikte hasta ile en uzun süre zaman geçiren kişilerdir. Bu yüzden ortam yöneticisi,
yürütücüsü ve aynı zamanda uygulayıcısıdırlar (Çam ve Dülgerler 2014). Diğer bir
deyişle hemşireler klinikte hastalarla en etkin zamanı geçiren, terapötik iletişim
tekniklerini etkin bir şekilde kullanarak hastaların çeşitli aktivitelere yönlendirilmesini
sağlayan, zaman zaman terapist, zaman zaman ortam yöneticisi olan kişilerdir (Hopkins
Kavanagh 1991; Pitkanen et al 2008; Shattell, Starr and Thomas 2007; Wood et al
2013). Menninger (1998) Amerika Birleşik Devletleri’nde bir psikiyatri kliniğinde
tedavi edici ortam özelliklerini bilimsel veriler doğrultusunda tanımlamıştır. Bu tanıma
göre; klinikte çalışan hemşire, hastalar ile terapötik iletişim kurarak verileri toplar,
davranışları gözlemler ve hasta ile psikiyatri ünitesindeki kaliteli etkileşim kurulmasını
sağlar. Delaney and Johnson (2014) psikiyatri kliniklerinde çalışan hemşirelerin
rollerini; iletişim çatışmalarını önlemek, hasta ile profesyonel etkileşim sağlamak, hasta
ve ailelerini hastalıkla başetmeleri için destekleyici eğitimler vermek olarak belirtmiştir.
Bazı ülkelerde hemşirelerin rollerine ilişkin yapılan tanımlamalar net değildir. Sağlık
Bakanlığının psikiyatrideki ekibin görev tanımları ve eğitim standartlarına ilişkin net
yasalar çıkarılmasına gereksinim vardır. Ancak birçok ülkede küçük farklılıklarla
beraber hemşirelerin görev tanımları benzerdir (Hamilton and Manias 2007; Jack-Ide,
Uys,& Middleton 2013; Özbaş ve Buzlu 2011). Araştırmamızda psikiyatri klinikleri
ekip üyelerinin sayı ve çalışma deneyimi açısından da ele alınmıştır. Bulgulara
baktığımızda; ülkemizdeki psikiyatri kliniklerin büyük çoğunluğunda 6-10 yıl arası
çalışan hemşire sayısı fazladır. Hemşirelerin deneyim sahibi olmaları, klinikte
gerçekleştirilen aktivitelerde daha etkin görev alabileceklerini, terapötik iletişimi
26
sağlamada daha başarılı olabileceklerini düşündürebilir. Bu bakımdan araştırma
bulgularımız sevindiricidir. Leka, Hassard ve Yanagida (2012) çalışma deneyimi biraz
daha fazla olan hemşirelerin yeni başlayanlara göre stresle başetmede daha zayıf
olduğu, psikiyatri kliniğindeki psikososyal risklere karşı daha dayanıksız olduklarını
saptamıştır. Kliniklerde belirli mesleki deneyime sahip olan hemşire sayısının fazla
olması bu bakımdan da sevindiricidir. Bulgulara baktığımızda tüm kliniklerde sorumlu
hemşire olduğu görülmektedir (Tablo 1). Hemşirelerin klinikteki aktivitelerin etkin
gerçekleştirilmesi ve tedavi edici ortamı şekillendirmeleri için öncelikle yeterince
mesleki deneyim sahibi, kendilerini yönlendirebilme yeteneğine sahip yönetici
hemşireye gereksinim vardır (Gerolamo 2009). Bu konudaki gereksinim ilk olarak
Florence Nightingale tarafından tanımlanmıştır. Çevrenin yönetiminin hasta bireylerin
tedavi sürecine olumlu katkıları diğer bilim dallarında olduğu gibi psikiyatride de
önemlidir. Psikiyatri ünitelerinde çevre yönetimini sağlayabilecek, kaynakları etkin ve
olumlu şekilde kullanabilecek hemşire ekibi için öncelikle yönetici hemşireye ihtiyaç
vardır. Bu bakımdan ülkemizdeki kliniklerin tamamının bu şartı sağlaması olumlu bir
sonuçtur. Ekip üyelerinin diğerleri de tedavi edici ortam yönünden önemlidir. Psikiyatri
kliniklerinde tedavi sürecini belirleyen ve bu süreci yönlendiren kişiler olarak hekimler
çok büyük öneme sahiptir. Ülkemizde psikiyatri kliniklerindeki hekim sayısı yeterli
görülmekle
beraber,
sayının
dağılımı
homojen
değildir.
Kliniklerin
büyük
çoğunluğunda 1-10 arası hekim bulunmaktadır (Tablo 1). Hekim olmayan psikiyatri
kliniği bulunmamaktadır. Ancak araştırmanın sınırlılıklarında da belirtildiği gibi,
ülkemizde bazı psikiyatri kliniklerinde yalnızca bir hekim varken, bir süre sonra tayin
ve görevden ayrılma gibi sebeplerle giden bu hekimler sonrası kliniklere hasta yatışı
durmaktadır ve klinikler kapatılmaktadır. Bu bakımdan kliniklerdeki hekim sayılarının
dağılımı daha uygun planlanabilir. Kliniklerde öğretim üyesi sayısına bakıldığında,
büyük bir çoğunluğunda yoktur (Tablo 1). Öğretim üyeleri ülkemizde ağırlıklı olarak
eğitim ve araştırma niteliği olan hastanelerde kadro almaktadır. Örneklem için
ulaştığımız hastaneler arasında eğitim araştırma hastaneleri yanında bu niteliği olmayan
kamu hastanelerinde yer aldığı için bu sonuç son derece doğaldır. Çalışmamızda
öğretim üyesi hekim sayısı ile benzer oranlarda asistan hekim sayısı da azdır. Bu da
aynı nedene bağlıdır. Ülkemizde asistan veya resmi adıyla araştırma görevlisi, belli bir
bilim dalında uzmanlaşmak üzere eğitim alırken verilen kadrolardır. Bu bakımdan
27
bulgular, araştırmada yer alan psikiyatri kliniklerinin üçte bir gibi oranında araştırma
görevlisi hekimlerin hizmet verdiğini göstermektedir (Tablo 1).
Psikiyatri kliniklerindeki ekiplerde önemli bir elemanda psikologlardır.
Psikologlar bireysel terapi ve grup terapilerinde etkin görevlere sahiptir. Gerek klinik
gerekse polikliniklerde tanı ve tedavi süreçlerinde görev alırlar. Ancak çalışma
sonuçlarımızda bazı kliniklerde (%7.2) psikolog olmadığı saptandı (Tablo 1). Bu
olmaması gereken bir durumdur. Yataklı tedavi ünitelerinde mutlaka psikolog çalışması
gereklidir.
4.2. Psikiyatri Kliniklerinde Oda Özellikleri
Tedavi edici olarak düzenlenmiş ortamda, mahremiyetin sağlanabileceği yeterli
sayıda hasta odası, boş alanlar, bireysel ve grup terapileri, toplumsallaşma, eğlenmek ve
uğraşı terapilerine olanak sağlayacak alanların olması önemlidir (Çam ve Dülgerler).
Çalışmamızda psikiyatri kliniklerinin oda özellikleri değerlendirilmiştir.
Ülkemizdeki psikiyatri kliniklerinin bir kısmında (% 37.4) görüşme odası olmayanlar
saptandı (Tablo 2). Bu son derece olumsuz bir durumdur. Çağdaş psikiyatride tedavi
anlayışının temelinde ilaç tedavilerinin yanısıra bireysel ve grup terapileride yer
almaktadır. Dolayısıyla kliniklerde görüşme odasının olmaması büyük bir eksikliktir.
Tüm kliniklerde bu imkanın sağlanması gereklidir. Görüşme odaları farklı kliniklerde
farklı sayılar göstermektedir.
Kliniklerde uğraşı terapilerini gerçekleştirmek üzere uğraşı odaları veya
salonları olması tedavi edici ortam açısından son derece önemlidir. Bu terapiler hasta
bireyin sorunlarıyla baş etmek için yeni beceriler öğrenmesini ve benlik saygılarının
artmasını sağlayarak tedaviye katkı sağlar (Mc Crae 2014). Ayrıca hastanın iletişim
kanallarını açık tutarak yaşadığı semptomları kontrol altına alma fırsatı verir (Fortune
and Fitzgerald 2009). Ülkemizdeki kliniklerde hastaların uğraşı terapileri kapsamında
bazı etkinlikler gerçekleştirdiği bilinmektedir. Araştırma bulgularımızda bunu destekler
niteliktedir (Tablo 2). Bu etkinliklerin birebir sorumlusu hemşirelerdir. Hemşirelerin bu
etkinlikleri gerçekleştirmek için yeterli ve etkin alana ihtiyacı vardır. Ülkemizdeki
kliniklerin yarıya yakınında (% 44.1) uğraşı odası yoktur (Tablo 2). Bu durum tedavinin
etkinliğini azaltabilen karamsar bir tablodur. Bazı kliniklerde servisin içinde bir
yerken(% 47.2), bazılarında da ayrı bir uğraşı odası vardır . Ancak bu özelliği sağlayan
klinik sayısı (%7.7) son derece azdır (Tablo 2). Günümüzde dünyanın birçok yerinde
28
psikiyatri kliniklerinde tedavi yaklaşımında psikososyal müdahaleler ilaç tedavileri ile
eşit öneme sahiptir. Hatta bazen hastalığın tedavisinde daha çok önem verilerek
kullanılırlar (Al Mualla 2011; Mc Crae 2014; Van Staden 2012).
Hasta odalarının tek kişilik veya iki kişilik odalar olması uygundur. Odaların
hasta bireyin güvenliğini, rahatlığını ve mahremiyetini sağlaması gereklidir. Çok
kalabalık odalarda kişilerin bireysel alanları ihlal edilebilir (Salzmann-Krikson et al
2008). Psikiyatri kliniklerinin hasta odalarına baktığımızda; ağırlıklı olarak (% 62.5) 2
hastaya 1 oda düştüğü geri kalanında daha çok 3 hastaya 1 oda düştüğü saptandı (Tablo
2). Bu sonuç her bir hastaya mahremiyeti, güvenliği ve rahatı için yeterli alan olduğunu
göstermektedir. Ancak bir standartta yoktur. Öztürk (2012) ülkemizdeki ruh sağlığı
hastanelerinden birisinde şiddetle ilgili eğitim etkinliği belirlediği bir çalışmasında,
psikiyatri kliniklerinin tedavi edici ortam açısından odalardaki hasta sayısının
azaltılması gerektiğini vurgulamıştır. Hallett, Huber ve Dickens (2014), psikiyatri
kliniklerinde şiddeti önlemek, güvenli ortamı sağlamak için ekip üyelerinin savunma ve
iletişim teknikleri üzerine sağlık eğitimi almalarının gerekli olduğunu belirtmiştir.
Kliniklerin yarısında yemekhane olmadığı (% 51.3) ve hastaların yemeklerini
odalarında yediği belirlendi (Tablo 2). Tedavi edici ortam yönüyle baktığımızda;
insanların günlük yaşamında uyuduğu yerde yemeğini yememesi, bunun için ayrı bir
yer sağlanması gereklidir. Psikiyatri ünitelerinin bir kısmında klinik içinde ayrı bir
salonda bu imkanın sağlandığı; ayrı bir yemekhane olan klinik sayısın ise son derece az
(% 12.3) olduğu belirlendi. Bu yemekhanelerin bir kısmının (% 24.6) oturma salonu
şeklinde oluşturulduğu, mobilyalara yer verildiği saptandı (Tablo 2). Kliniklerde
bireylerin dinlenebileceği, birbirleriyle iletişime geçebilecekleri özelliklere sahip
alanların olması tedavi sürecine olumlu katkı sağlayacaktır. Tedavi edici ortamın temel
özellikleri arasında rahatlık ve güvenlik son derece önemlidir. Kişinin yemek
yiyebileceği, diğer hastalarla rahat iletişime geçebileceği, kendisini ifade edebilme
fırsatı bulabileceği, konforlu mobilyalarla döşenmiş ayrı bir yemekhane olması çağdaş
psikiyatride tedavinin vazgeçilmez parçasıdır (Mahoney et al 2009). Servis ortamı,
hastanın otonomi kazanmasını ve duygularını özgürce ifade etmesini sağlamaya ve
tedavi motivasyonunu arttırmaya uygun olarak düzenlenmelidir (Savaşan 2010).
Ülkemizdeki psikiyatri kliniklerinde EKT odaları büyük oranda (% 74.4) yoktur
(Tablo 2). EKT birçok psikiyatrik rahatsızlığın tedavisinde ülkemizde ve dünyada etkin
olarak kabul edilen bir tedavi yöntemidir. Ancak bu tedavi yönteminde kabul edilen
29
yaklaşım ameliyathane şartlarında yapılmasıdır (Balıkçı ve ark 2013). Araştırma
bulgularına göre küçük bir oranda klinik (% 9.2) EKT uygulamalarının kliniklerinde
yapılmadığını ve ameliyathane şartlarının tercih edildiğini belirlendi. Yine az sayıda
klinikte (% 16,4) EKT uygulamalarının yapıldığı odalar yer almaktadır (Tablo 2) .
Kliniklerde hasta bireyin zaman zaman kendisine ve başkalarına zarar verme
riski olabilir. Böyle durumlarda bireylerin klinik içerisinde yalnız kalabilecekleri bir
odada bir süre için izole edilmeleri sağlanmalıdır. Bu süreçte de bireye belirli
profesyonel yaklaşımlar çerçevesinde açıklamalar yapılmalıdır. Sağlık profesyoneli
bireyin yaşamsal ihtiyaçlarını karşılamasına destek olmalıdır. Kısacası sağlık hizmetinin
devamlılığı sağlanmalıdır. Kliniklerin büyük çoğunluğunda böyle bir oda yoktur (Tablo
2). Bu fiziksel altyapının sağlanmaması tedavi edici ortam yönünden büyük eksikliktir.
Kliniklerde tedavilerin hazırlandığı, ilaçların çift kilit sistemi ile koruma altına
alındığı bir odanın olması gerekmektedir. Kliniklerin yarıdan çoğu bu şartı
sağlamaktadır (Tablo 2). Ancak üçte bir oranında klinikte hemşire odaları aynı zamanda
tedavi odası olarak kullanılmaktadır. Hemşire odalarının hastaların etkileşime geçmesi
için uygun ortamlar olması, başka amaçlarla kullanılmaması gerekir (Thomas, Shattell
and Martin 2002).
Psikiyatri kliniklerinde terapötik ortam ve bireyin sağlığı açısından sigara
içilmemesi uygun olur. Ancak terapötik ortamla ilgili çalışmalar sigara bağımlılığı olan
hastaların bu ihtiyacını karşılamak gerekir. Hemşireler bu konuda sigara içmeyen
hastaları pasif içici konumuna sokmadan çözüm üretmelidir (Thomas, Shattell and
Martin 2002). Sigara kullanan bireylerin sigara içmek için uygun bir ortamın olması
önemlidir. uygun ortam olmazsa ve birey gereksinim hissettiğinde sigara içemezse
yaşadığı sürece stres yüklenebilir. Bireye sağlanan uygun ortamda klinikteki sigara
içmeyen diğer hastaların etkilenmemesi ve rahatsız olmaması gerekir. Bu bakımdan
kliniklerde sigara içmek için dinlenme odaları olması gerekir. Sigara odaları
ülkemizdeki psikiyatri kliniklerin yarısından fazlasından vardır. Ancak yarıya yakınında
da böyle bir oda yoktur (Tablo 2). Oda olmayan kliniklerde sigara içen hastaların
bahçeye gitmeleri veya sigara içmemesi beklenmektedir. Kış şartlarında bireyin
bahçede sigara içmesi rahatsız edici bir durumdur.
Psikiyatri kliniklerinin kendilerine ait bir bahçesinin olması gerekir. Bu şekilde
hastaların sabah sporlarını rahat yapabilecekleri bir saha olur. Kliniğe özel bir bahçenin
olması hasta bireylerin ziyaretçileri geldiğinde mahremiyetlerinin sağlanması ve rahat
30
iletişim kurabilmeleri açısından da önemlidir. Ayrıca bahçede farklı uğraşı terapileri
rahatça uygulanabilir (Söderback, Söderström, Schälander, 2004; Whitehouse et al
2001). Ülkemizdeki psikiyatri kliniklerine baktığımızda çok az bir kısmında kendisine
ait bahçe olduğu, büyük çoğunluğunun hastanenin kendisine ait bahçelerinin olduğu
saptandı (Tablo 2). Psikiyatri hastaları ve aileleri toplum tarafından damgalanmak,
dışlanmak gibi kaygılar taşıyabilmektedir. Bahçede gerçekleştirilecek aktiviteler
hastanenin genel bahçesinde planlanırsa birey damgalanma kaygısıyla aktiviteye
katılımda isteksizlik gösterebilir.
4.3. Psikiyatri Kliniklerinin Hastane İçindeki Konumları ve Duvar Renkleri
Psikiyatri klinikleri güvenlik ihtiyaçlarını sağlamak adına hastanelerde yüksek
katlarda bulunmamalıdır. Zemin katlarda ve hastanelerin ana girişinden farklı bir yerden
girişi olmalıdır. Aslında hastane içerisinde ayrı bir binada, kendine ait bahçesi ve
etkinlik sahası olabilecek bir yapıda olması en kabul edilebilir şeklidir. Kliniğin ayrı bir
binada olması psikiyatri kliniğinde yatan bireylerin mahremiyetine saygı ve diğer
insanlar tarafından damgalanmalarını önlemeyi sağlayabilir. Bu bakımdan çalışmamız
sonucunda psikiyatri kliniklerinin beşte birinin zemin katta olması veya çok daha az bir
kısmının ayrı binada olması istendik bir sonuç değildir (Tablo 3). Kliniklerin 1 ve 12
kat arasında değişen konumlarda yerleştiği ve bunun tedavi edici ortam niteliklerine
uygun olmadığı söylenebilir. İngiltere’de çoğu psikiyatri biriminin kırsal alanda yer
aldığı, ruhsal bozukluğu olan bireyin tedavisinde insanlar tarafından damgalanmaması
ve bireyin rahat hareket edebilmesi için bunun gerekli olduğu belirtilmiştir (McKinstry,
Handley and Hall 2010).
Psikiyatri kliniklerinin duvar renklerinin insanın duygudurumunu doğrudan
etkileyecek renkler olmaması gerekmektedir. Burada kastedilen duvar renginin olumlu
veya olumsuz uyarıcı etkisi olmaması gerektiğidir. Bu bakımdan beyaz ve krem renkleri
en çok tercih edilen renkler olmalıdır. Özellikle beyaz sağlık alanında temizliği
simgelediği için, şeffaflık ve açıklık algısı oluşturduğu için duvar rengi tasarımlarında
öncelikli düşünülebilir (Özdemir 2005). Araştırmada yer alan psikiyatri kliniklerinin
yarıya yakınının krem rengi duvara sahip olması sevindiricidir. Bazı kliniklerde sayı az
olmakla beraber uyarıcı renklerin tercih edildiği saptandı (Tablo 4).
31
4.4. Psikiyatri Kliniklerinin İlaç Dolabı Kilit Özellikleri
Terapötik ortamda ilaçların çift kilit sistemi ile koruma altında olması ve
sorumluluğun hemşireye ait olması gerekir. Hastaların ilaçlara, doğrudan ve kolay
şekilde ulaşılması tedavi edici ortam açısından kesinlikle uygun değildir (Çam ve
Dülgerler 2014). Mevcut çalışmada da ülkemizdeki psikiyatri kliniklerinin yarıdan
fazlasının çift kilit sistemini sağlamaları memnuniyet vericidir. Ancak bazı kliniklerde
tek kilit sistemi devam ettiği saptandı (Tablo 5) . Yani sadece ilaçların yer aldığı dolabın
bulunduğu tedavi odasının kilitlendiği kliniklerde örneklemin yarıya yakını olarak
bulunmuştur.
4.5. Psikiyatri Kliniklerinde Aktivite Özellikleri
Psikiyatri kliniklerinin tedavi anlayışında kliniklerde yapılan spor, sanat ve
benzeri uğraşı aktiviteleri ile bireysel, grup terapileri ve toplantıları önemli yer
tutmaktadır. Kliniklerin tamamına yakınında aktiviteler yapılmaktadır (Tablo 6). Bu
bakımdan ülkemizdeki psikiyatri kliniklerinde etkinlikler yapılması son derece
sevindiricidir. Bu etkinliklerin içeriğine baktığımızda klinikler arasında farklılıklar
vardır. Grup toplantıları günaydın veya işe yöneltme toplantıları olarak adlandırılır.
Günaydın toplantılarının temel amacı hastaların kendini ifade edebilmesi, sosyal
etkileşimlerinin
artması,
soru
sorabilme,
aktif
dinleme,
benzer
yaşantıların
paylaşılmasıdır. İşe yöneltme toplantılarının temel amacı da, hastaların günlük yaşamın
sorumluluklarını
sürdürülebilmeleri,
izolasyonlarının
azaltılması,
organizasyon
becerilerinin arttırılması, başarma duygusunun vereceği güveni hissetmeleri ve
toplumsal yaşama katılabilmeleri şeklinde özetlenebilir (Kamışlı ve Daştan 2008).
Kliniklerin yarıya yakın bir oranında bu toplantılar yapılmamaktadır. Beşte bir gibi bir
oranda klinikte ise haftada bir kez yapılmaktadır. Yine kliniklerin beşte biri gibi bir
oranı hergün günaydın toplantıları yaptıklarını belirtildi (Tablo 7). Klinik aktivitelerinde
hemşirelerin çeşitli sorumlulukları vardır.
Hemşireler uğraşı aktivitelerinde; uğraşı
terapisti veya konuyla ilgili öğretmen vb yoksa kendileri de hastaların kendisini ifade
edebilmesine olanak sağlayan çeşitli aktiviteleri gerçekleştirir (Stanton and Schwartz
1954). Kliniklerin yarıya yakınında takı ve el işi yapmak gibi uğraşı terapileri ve ilaç
tedavilerini gerçekleştirmek hemşirelerin görevidir. Hemşirelerin sadece ilaç tedavisi ile
ilgilendiği klinik sayısı yok denecek kadar azdır. Kliniklerinin yarıdan çoğunda,
hemşireler hastalarla tabu ve benzeri kelime oyunları oynamak, resim yapmak gibi
32
aktiviteleri gerçekleştirmektedir (Tablo 8). Ülkemizde ve Avrupa’nın birçok kliniğinde
uğraşı terapisti bulunmadığı zaman onların görevini hemşireler yerine getirmektedir
(Fortune and Fitzgerald 2009; Sabancıoğulları ve ark 2011; Spohn 1950). Bunun
nedenlerinden biri hemşirelerin görev tanımları, rol ve sorumluluklarına ilişkin yasal
düzenlemelerin yeterince açık olmaması olabilir. Stewart ve arkadaşlarının (2015)
psikiyatri ünitesinde çalışan hemşirelerle ilgili hastaların algılarını incelendikleri
çalışmada; uğraşı terapistlerinin olmaması nedeniyle hemşirelerin bu işi üstlendikleri ve
hemşirelerin son derece yoğun çalıştıklarını saptamışlardır. Avrupa’da ve ülkemizde
benzer durumlar görülebilmektedir. Sharac ve ark (2010) 13 civarı gelişmiş ülkelerin
psikiyatri kliniklerindeki hemşireleri inceledikleri gözden geçirme çalışmalarında;
hemşirelerin ortalama % 48 gibi bir oranda hasta ile en fazla zaman geçiren sağlık
profesyoneli olduğunu ve genellikle hastaların bakım aktivitelerine ve uğraşı
terapilerine zaman ayırdıklarını saptamışlardır. Psikiyatri kliniklerinde çalışan
hemşirelerin ruhsal problemleri olan bireyin amacı bireyin benlik algısını geliştirmek,
stresle baş etmesini güçlendirmek, ilişkilerinin olumlu şekilde düzenlenmesine yardım
etmek, hastalık ve acı çekme yaşantısını azaltarak bu deneyimlerinden anlam bulmasına
katkı vermektir (Sabancıoğulları ve ark 2011). Bunu sağlamak için ilaç tedavileri
yanısıra uğraşı terapileri veya diğer psikiyatri tedavi yaklaşımlarında etkin görev alması
gerekmektedir. Değişik çalışmalar hemşirelerin görev tanımlarının ilaç tedavisi ile
sınırlı kalmaması gerektiği risk yönetimi, bireyin iletişime desteklenmesi, kendine ve
çevresine zarar verme riskinin önlenmesi ve benzeri uygulamaları içerdiğini ifade
etmiştir (Fraufelder et al 2013; Silverstein 2006). Ünsal ve ark (2014) bir psikiyatri
kliniğindeki hemşirelerin sorumluluklarına ilişkin görüşlerini incelediği çalışmada;
hemşirelerin ilaç tedavisini uygulama gibi bağımlı rollerinin yanında, atölye/uğraşı
terapileri, günaydın toplantısı, psikoterapiler ve sosyal aktivite toplantılarını
gerçekleştirme gibi rollerini tanımlamışlardır. Kliniklerin yarıya yakınında uğraşı
terapilerinin yapılmadığı belirlenmiştir. Kliniklerde uğraşı terapisi olarak ağırlıklı olarak
resim, boncuk, el işi aktiviteleri yapılırken az bir klinikte müzik dinletisi ve çok az bir
klinikte de tavla, satranç, okey ve benzeri aktiviteler gerçekleştirilmektedir (Tablo 7).
Planlı olarak bütün aktivite seçenekleri ise örneklem grubunun neredeyse beşte biri
kadardır. Bazı kliniklerde uğraşı terapilerinde hastalar tarafından oluşturulan değişik
eserlerin tanıtımı ve satışı için kermesler düzenlenmektedir (Tablo 7) . Ülkemizde bunu
sağlayan klinik çok az sayıdadır. Kermesler hasta bireyin kendisini ifade etmesi için
33
olanak sağlayan çok etkili ve güzel bir sahadır. Bu organizasyonların tüm kliniklerde
yaygınlaşması çok faydalı olacaktır. Avrupa’da birçok psikiyatri kliniğinde uğraşı
terapileri, sanat terapileri gibi psikososyal uygulamalar ilaç tedavileri ile birlikte
yürütülmektedir (Sharac et al 2010).
Psikiyatri kliniklerinde genel düzeni sağlamak için özellikle hasta odalarında
güvenlik önlemlerini sağlayabilmek için günde bir kez servis sorumlu hemşiresi ve
hastalar birlikte hasta odalarını dolaşmaktadır. Bu uygulamada temel amaç; sigara,
yanıcı,
kesici
ve
delici
aletlerin
klinikte bulunmamasıdır.
Bazı
psikiyatrik
rahatsızlıklarda birey umutsuzluk, güçsüzlük ve karamsar duygudurumuna sahip olursa
kendisine zarar verme riski doğar. Bazı durumlarda da bireyin başkasına zarar verme
riski vardır. Bu nedenle psikiyatri ünitesinde yatan bireyin güvenlik risklerinin en aza
indirilmesi tedavi edici ortam açısından son derece önemlidir (Brunt and Rask 2005).
Araştırmamızda, psikiyatri kliniklerinin çok büyük çoğunluğunda (% 86.7) klinik
sorumlu hemşiresi tarafından günde 1 kez servis genel düzenini sağlamaya yönelik
kontroller yapılmaktadır (Tablo 7). Servis genel düzeni kliniklerde farklı kurallar
çerçevesinde sağlanmaktadır. Hastanelerin büyük çoğunluğunda hasta odalarında delici
ve kesici alet bulundurmak yasakken, çok az bir kısmında serbesttir. Serbest olan
kliniklerde ise meyve bıçağı ve cam bardak veya her ikisine izin verildiği belirlendi
(Tablo 9). Tedavi edici ortamda fiziksel güvenliği sağlayacak özellikler arasında cam
materyaller olmaması (bardak, vazo, tuzluk vb) ve kesici aletlerin (bıçak, çakı vb)
ortamdan uzaklaştırılması belirtilmiştir (Çam ve Dülgerler 2014). Kliniklerde güvenlik
ihtiyacının sağlanması için hastanın yanında kibrit ve çakmak gibi yanıcı materyaller
olmaması gerekir. Kiniklerin büyük çoğunluğunda hastaların yanında bu materyallerin
olmasına izin verildiği görülmektedir. Çok az bir klinikte buna izin verilmediği
belirtildi. İzin veren klinikler; hemşirelerin denetiminde ve gözetiminde riski en aza
indirebildiklerini, kendine veya çevresine zarar verme riski olan bireylerin veya dikkat
dağınıklığı olan bireylerin yanında sigara ve çakmak bulundurulmamasına dikkat
ettiklerini belirtildi (Tablo 9). Psikiyatri hemşiresi tedavi edici ortamın güvenlik
ihtiyacını sağlamakta primer sorumludur. Hemşire gerekli kontrolleri yaparak, bireyin
zarar görme riskini en aza indirmelidir. Bu noktada hasta ile uygun iletişim örüntüsünü
sağlaması son derece önemlidir (Çam ve Dülgerler 2014; Mahoney et al 2009). Diğer
bir güvenlik
gereksinimi
pencerelerin tedavi
edici ortam
özelliğine uygun
yapılandırılmasıdır. Çalışmamızda psikiyatri kliniklerinin pencerelerinin büyük bir
34
kısmının kırılmaz, kilitlenebilir veya demir parmaklık özelliği taşıdığı bulundu (Tablo
10). Pencerelerin demir parmaklıklı olması veya kilitleme sistemine sahip olması;
camların kırılmayan ve dağılmayan özellikte olması, perdelerin takıldığı aparatların
ayrılmayan, sağlam yapılar olması, odalarda delici-kesici aletler ve yanıcı maddeler
olmaması, paslanmaz çelikten yapılan aynalar olması sağlanmalıdır (Quirk, Lelliott and
Seale 2004).
Spor aktivitelerine baktığımızda; kliniklerin yarıdan çoğunda spor etkinliği
bulunmamaktadır. Geri kalanların büyük çoğunluğu bahçede spor etkinlikleri yaparken,
çok az bir klinikte de masa tenisi ve egzersiz gibi kapalı alanda yapılan sporlar tercih
edildiği görüldü (Tablo 7). Spor fiziksel ve ruhsal sağlık için son derece önemli bir
ekinliktir. Terapötik ortam açısından bir spor öğretmeninin, fizyoterapist veya uğraşı
terapistinin hastalarla spor etkinliğini gerçekleştirmesi son derece önemlidir (Man-van
Ginkel et al 2010).
Psikiyatri kliniklerinde önemli etkinliklerden birisi de tatlı gün etkinliğidir.
Etkinlik hangi gün yapılırsa o günün adı verilir. Ülkemizdeki psikiyatri kliniklerin
çoğunluğunda (% 66.7) bu etkinlik yapılmadığı belirlendi. Kliniklerin üçte birinde ise
haftada bir tatlı günler etkinliği yapılmaktadır (Tablo 7). Bu etkinlikte hastalar ve
hemşireler ortak karar vererek pasta, kek, börek, kısır, patates salatası, kurabiye ve
benzeri yiyecekleri eşit görev dağılımı sağlayarak birlikte yemektedirler. Bu esnada şiir,
hikaye ve benzeri okunarak, üzerine konuşularak hastalara etkileşime geçme fırsatı
sağlanır. Bu etkinlikler; hasta bireyin kapasitesine uygun sorumluluk alması, günlük
yaşamına hazırlanması, etkinlikte tehdit edici olmayan bir ortamda kendini ifade
edebilme
fırsatı
olması,
sosyal
aktivitelere
katılarak
yaşadığı
hastalığın
semptomlarından uzaklaşması şeklinde yararlar sağlar (Çam ve Dülgerler 2014).
Çağdaş psikiyatri anlayışına göre ilaç tedavilerinin bireysel veya grup terapileri
ile birlikte yürütülmesi son derece önemlidir. Psikoterapi yöntemi psikiyatride tedavinin
en vazgeçilmez yöntemlerinden biridir. Ülkemizdeki psikiyatri kliniklerinin büyük
çoğunluğunda (% 82.6) bireysel terapiler doktorlar tarafından uygulanmaktadır. Bu
tedavi şeklinde hemşirelerin % 1 gibi çok az bir oranda sorumlu olduğu görülmektedir.
Çok az bir oranda da psikologlar bu işten sorumludur. Grup terapilerinin oranına
bakarsak durum daha karamsardır. Kliniklerin büyük çoğunluğunda grup terapisi tedavi
yöntemi olarak kullanılmamaktadır. Geri kalan klinikte de psikolog veya doktorlar
terapinin
sorumlusu
sağlık
profesyonelleridir.
Ülkemizde
hemşirelerin
grup
35
terapilerinde sorumluluklarının olmadığı görülmetedir (Tablo 7). Avrupa’daki birçok
psikiyatri kliniğinin incelendiği bir çalışmada Sharac ve arkadaşları (2010)
psikoterapilerin yaygın bir tedavi yöntemi olduğunu ve genellikle psikologlar veya
psikiyatri uzmanları tarafından uygulandıklarını belirtmişlerdir (Rathbone and
Campling 2005). Literatürde hemşirelerin psikoterapistlik yapabildiği ve bunun
psikiyatri hemşirelerinin rolleri arasında yer aldığını gösteren çalışmalar vardır
(Butterworth and Faugier 2013; Stuart 2014; Ünsal ve ark 2014).
Psikiyatri kliniklerinde sosyal beceri eğitimlerinin verilmesi, bireyin taburculuk
sonrası sürece hazırlığı için önemlidir. Birey sosyal beceri eğitimleri ile günlük yaşam
olaylarında karşılaştığı sorunlarla daha rahat başedebilir. Ülkemizdeki psikiyatri
kliniklerinin çok az bir kısmında sosyal beceri eğitimleri verilirken, büyük
çoğunluğunda söz konusu değildir (Tablo 11). Bu sonuç, çok zor koşullara karşın
kişinin bu olumsuz koşulların üstesinden başarıyla gelebilme ve uyum sağlayabilme
yeteneği anlamına gelen psikolojik dayanıklılığın sağlanması adına karamsardır (Öz ve
Yılmaz 2009). Araştırmamızda sosyal beceri eğitimlerinin içeriğine baktığımızda
hastalara daha çok el becerileri kazandırmaya yönelik eğitimler verildiği, bazı
kliniklerde de az olmakla beraber problem çözme becerilerini geliştirmek ve girişkenlik
üzerine eğitimler verilmektedir. Bireyin başetme ve problem çözme becerilerinin
gelişmemesi yaşadığı güçlüklerle başetmede yetersiz kalarak çözüm üretememesine ve
yeniden kliniğe yatışına neden olabilir. Literatürde çok uzun zamanlardan beri sosyal
beceri eğitimlerinin psikiyatri klinikleri için önemli bir tedavi unsuru olduğunu gösteren
çeşitli çalışmalar vardır (Blanchard et al 2015; Gotlib and Meltzer 1987; Hersen et al
1984; Hogarty et al 1984; Mueser et al 1991; Pinkhan et al 2003; Segrin 2000; Vaskinn
et al 2015; Wallace and Liberman 1985). Bunlardan bazıları şöyledir; Yıldız ve ark
(2004) şizofreni tanısı alan bireylerin sosyal beceri eğitimi almalarının tedavi sürecine
ve bireyin taburculuk sonrası yaşamına etkilerini incelemiş, çalışma sonucunda sosyal
beceri eğitimlerinin tedavi sürecine, yaşam kalitesine ve bireyin psikolojik
dayanıklılığına olumlu katkılarını saptamışlardır. Liberman (2007) benzer bir
çalışmasında sosyal beceri eğitiminin psikiyatrik rahatsızlığı olan bireyin olumsuz
yaşam olayları karşısında psikolojik dayanıklılığını sağladığını ve bu şekilde bireyin
hastaneye tekrar yatış oranının azaldığını belirtmiştir.
Psikoeğitim, psikiyatrik hastalığı olan bir kişiyi, tedavi ve rehabilitasyon
amacına hizmet etmek için eğitmek veya geliştirmek anlamına gelir (Alataş ve ark
36
2007). Ülkemizdeki psikiyatri kliniklerinde psikososyal tedavi anlayışının çok
oturmadığını söyleyebiliriz. Kliniklerinin üçte birinde psikoeğitim etkinlikleri
yapılırken, geri kalanında yoktur (Tablo 11). Oysa literatürde psikoeğitimlerin çağdaş
psikiyatride anlayışında tedavinin vazgeçilmez parçası olduğunu gösteren çalışmalar
çok fazladır. Bir gözden geçirme yazısında kısa psikoeğitimsel müdahalelerin yineleme
ve yeniden hastaneye yatış hızları üzerinde uzun-süreli etkileri olabildiği saptanmıştır
(Rummel-Kluge and Kissling 2008). Mc Farlane et al (1995), psikoeğitimin şizofreni
hastasının tedavisinde etkili olduğunu, hastalık tekrarını azalttığını ifade etmiştir.
Rummel-Kluge et al (2006) şizofreni hastalarının psikoeğitim almalarının tedavi
sürecini hızlandırdığını, hastalığın tekrarlarının azaldığını saptamıştır. Clarkin et al
(1998) bipolar bozuklukların tedavisinde, ilaç tedavisi ile birlikte psikoeğitimlerin
uygulanmasının tedavinin etkinliğini artırdığını saptamışlardır. Bipolar bozukluk teşhisi
alan bireyler üzerinde yapılan başka bir çalışmada, Scott et al (2009) psikoeğitim
müdahalelerinin tedavi sürecine olumlu katkılarını ifade etmişlerdir. Colom et al (2009)
bipolar bozuklukların tedavisinde tek başına ilaç tedavisine göre, psikoeğitim
müdahaleleri ile ilaç tedavisinin birlikte uygulanmasının tedavide başarı oranının
artırdığını ve hastalık seyrinin çok iyi olduğunu belirtmişlerdir.
Psikoeğitim müdahalelerinde bulunan kliniklerde psikoeğitimlerin içeriğine
baktığımızda daha çok bireylerin hastalığına ilişkin semptomlar ve bunlarla başetme
üzerine ve daha az oranda da hasta bireyin kullandığı ilaçlara ilişkin psikoeğitimler
verildiği görülmektedir. Bu psikoeğitimleri ağırlıklı olarak doktorlar ve psikologlar
gerçekleştirirken hemşirelerin bu müdahalelerde fazla sorumluluk almadıkları belirlendi
(Tablo 11). Oysa Avrupa’da ve dünyanın birçok yerinde hemşireler psikoeğitim
uygulamalarını bizzat kendileri gerçekleştirmektedir. Holmes et al (1994), psikiyatrik
rahatsızlığı olan birey ve ailelerine yönelik psikoeğitim müdahaleleri gerçekleştirerek
onların hastalık semptomlarını tanımalarını ve bunları yönetmelerini desteklemeyi
hedeflemişlerdir. Çalışma sonunda hemşirelerin psikoeğitim uygulamaları etkin
bulunmuştur. Cheng and Chan (2005) şizofreni tanısı alan bireylerin aile üyelerine
psikoeğitim
uygulayarak
hastalık
semptomlarını
tanımalarını
ve
yönetmeyi
öğrenmelerini amaçlamışlardır. Araştırma sonunda psikoeğitim müdahalelerinin etkili
olduğunu bulmuşlardır. Chan et al (2009) yapmış oldukları çalışmada benzer sonuçları
saptayarak psikoeğitimin şizofreni tedavisinde etkililiğini ve önemini ifade etmişlerdir.
Gerdner et al (2002) psikiyatrik rahatsızlıklarda psikoeğitimsel hemşirelik müdahaleleri
37
yaparak Alzheimer hastalarının yaşam kalitesi ve stresle başetme düzeylerini
değerlendirmişlerdir. Müdahalelerin olumlu katkılarını saptamışlardır. Magliano et al
(2005)
şizofreni
hastalarına
yönelik
psikoeğitim
müdahalelerinin
etkinliğini
değerlendirerek, araştırma sonunda tedavi sürecine doğrudan katkısı olduğunu
belirtmişlerdir.
Kliniklerde hasta ailelerine sağlık profesyonelleri tarafından danışmanlık
verilmesi özellikle hastalığı, hastalık sürecinde karşılaşabilecekleri olası problemleri ve
çözümlerini öğrenmeleri, aile için kriz kabul edilebilecek süreci en sağlıklı şekilde
atlatabilmeleri açısından önemlidir (Howard et al 2003). Green (1992), psikiyatri
kliniklerinde yatan bireylerin ailelerinin tedavi sürecinde yıprandığını, desteğe ihtiyaç
duyduklarını, bu yüzden ailelerinin desteklenmesinin önemli olduğunu belirtmiş ve
tedavi edici ortam açısından aile oryantasyon programlarının ve danışmanlık
sistemlerinin önemini klinik sahada uygulanmakta olan programlar üzerinden
vurgulamıştır. Spohn ve Warinner 1951 yılında ABD’de psikiyatri kliniklerinin hasta
ve ailelerine danışmanlık vermesinin hastalıkla başetme süreçleri için önemli olduğunu
belirtmiştir. Ülkemizdeki psikiyatri kliniklerinin neredeyse tamamına yakını ailelere
danışmanlık verdiklerini belirtmişlerdir. Bu sonuç psikiyatride ilaç tedavilerine ilave
olarak psikososyal tedavi anlayışının gelişmekte olduğunu göstermektedir. İnsanın
biyopsikososyal bir varlık olarak kabul edildiği modern tıp anlayışı, hastaların beklenti
ve gereksinimlerini göz önüne alan bir yaklaşımı kaçınılmaz kılmıştır. Hastanın
ayrılmaz parçası olarak kabul edilen aile tedavi sürecinin de ayrılmaz bir parçasıdır. Bu
bakımdan ailenin klinikteki sağlık profesyonellerinden danışmanlık alması iyileşme
sürecine doğrudan etki eden önemli bir müdahaledir.
Leahey and Harper-Jacques
(1996), hemşirelerin hasta ve ailesine vermiş olduğu danışmanlığın hastalığın tedavi
sürecini ve semptomlarını yönetmekte onları daha güçlü yaptığını belirtmiştir.
Literatürde benzer sonuçlar veren çalışmalar yer almaktadır (Goodyear et al 2015;
Mokgothu et al 2015; Sabancıoğulları ve Tel 2015; Souto et al 2015).
Eğitim vermek hemşirelerin önemli rollerinden birisidir (Erdemir 1998).
Araştırmamızda klinikte hastalara yönelik sağlık eğitimleri verilme durumu da
incelenmiştir. Psikiyatri kliniklerinin büyük çoğunluğunda eğitim etkinliklerinin olduğu
ve bunları hemşirelerin gerçekleştirdiği; çok az bir kısmında ise yapılmadığı belirlendi
(Tablo 11). Verilen sağlık eğitimlerinin içeriğine baktığımızda; beslenme ve hijyen,
beslenme ve sigara bırakma, hijyen, ilaç kullanımı, beslenme ve ilkyardım konularını
38
görüldü. Bu konular kliniklerde yatışı olan bireyler ve ailelerine verilebilecek önemli
sağlık konularının başındadır. Psikiyatride kullanılan ilaçlar ve bunların yan
etkilerinden korunabilmek için bilinçli beslenmek önemlidir. Bireyin gerekli sağlık
eğitimlerini alması tedavi sürecinin etkinliği için şarttır. Literatürde sağlık eğitimlerine
ilişkin çeşitli çalışmalar vardır. Öztürk (2012)’ün bir ruh sağlığı hastanesinde savunma
ve agresyona müdahale tekniklerinin eğitiminin etkinliğini belirlediği çalışmada;
hemşirelerin bu konuda eğitilmesinin bireysel savunma açısından son derece önemli
olduğunu vurgulamıştır.
4.6. Kliniklerdeki Genel Kurallara İlişkin Özellikler
Psikiyatri
kliniklerinde
güvenlik
ihtiyacının
sağlanması
terapötik
ortamın
gereklerinden birisidir. Bazı kliniklerde hasta ziyareti yapılmazken, kliniklerin
tamamına yakınında ziyaretlere izin verilmektedir (Tablo 12). Kliniklere hasta ziyareti
için gelen bireylerin üst aramalarının yapılması ve bireyin zarar görebileceği herhangi
bir objenin içeriye sokulmasının engellenmesi gerekir. Ülkemizdeki psikiyatri
kliniklerinin yaklaşık yarısında güvenlik görevlisi tarafından elle arama yapılmaktadır
(Tablo 12). Çok az bir klinikte ise dedektör ile arama yapılmaktadır. Bu konuda
dünyada kabul edilen arama şekli; üst arama dedektörü veya klinik girişinde sabit bir X
ray cihazı olmasıdır. Bu aramalarda şüpheli bir uyarı söz konusu olursa güvenliğin
araması söz konusu olmalıdır. Jones et al 2010 İngiltere’deki psikiyatri kliniklerini
tedavi edici ortam açısından inceledikleri çalışmada, kliniklerde tehdit, saldırma,
ırkçılık ve kabadayılık gibi davranış örüntüleriyle seyreden hastaların ve sağlık
profesyonellerinin güvenliğini sarsıcı durumlar saptamışlardır. Bunları önlemek için
güvenlik önlemlerinin arttırılmasının önemini vurgulamışlardır. Hallett, Huber ve
Dickens (2014), birçok psikiyatri kliniğini inceledikleri çalışmalarında şiddeti önlemek
için kliniklerinin güvenlik önlemlerinin sağlanmasını, kliniğe giriş çıkışın kontrolünün
önemini belirtmişlerdir.
Tedavi edici ortamda bireyin kliniğe uyumu için kliniğin hemşire tarafından
tanıtılması ve klinik kurallarının belirtildiği bir form olması ve de bu formun klinikte
her hastanın görebileceği şekilde asılması gereklidir. Çalışmamızda kliniklerinin
tamamına yakınında klinik kurallarının olduğu bir doküman vardır. Bu dökümanların
büyük çoğunluğu koridorlarda çok az bir kısmı hasta odalarında asılıdır (Tablo 12).
Toplu yaşanılan yerlerde sosyal yapıyı koruyabilmek için yazılı kurallar olması
39
gerekliliktir. Bu terapötik ortamın şartlarındandır (Çam ve Dülgerler 2014). Bu açıdan
baktığımızda araştırma sonucumuz memnuniyet vericidir. Bazı durumlarda kuralların
asılı olması yeterli olmaz ve bireye kliniğe adaptasyonları için sözlü açıklama yaparak
kurallara ilişkin bilgi vermek gerekebilir. Çalışmamızda hemşirelerin klinik kurallarını
hastalara sözel olarak anlatma oranları çok yüksektir. Neredeyse tüm kliniklerde
hemşireler hastalara kliniğe yatışları sırasında klinik kurallarını sözel olarak
açıklamaktadır (Tablo 12). Bilgi vermek hemşirelerin hasta ile kurdukları terapötik
iletişimin önemli tekniklerinden birisidir (Özcan 2006). Bilgi vererek, hasta bireyin
kurallara uymasının sağlanması ve sosyal yapının gereklerinin sürdürülmesine ve klinik
içerisinde sağlıklı etkileşim kurulmasına katkı sağlar. Psikiyatri kliniğinde sağlıklı
etkileşim ise tedavi edici ortamın gereği olan bireyin kendini ifade etmesi, olumlu
benlik algısı geliştirmesi için fırsat sağlar (Jansson, Johansson and Eklund 2013).
Kliniklerin beşte birinde basamak sitemi kullanılırken büyük çoğunluğunda yoktur
(Tablo 12). Kliniklerde belirli alanlarda iyileşme gösteren, hastalığın seyri olumlu
yönde seyreden hastaların tedavisinde izlenen bazı protokoller olabilir (Oflaz 2006).
Buna basamak sistemi denir. Örneğin kendisi ve başkasına yönelik şiddet riski azalan
bireylerin belirli gözlem süreci sonrası kapalıdan açık kliniğe alınması veya kendi
özbakımını karşılamaya başlayabilen bireyin sosyal etkinliklerde görev alabilmesinin
sağlanması basamak sistemine örnek olabilir.
Psikiyatrik rahatsızlığı olan birey bazı durumlarda kendisine veya başkasına zarar
verme riski taşıyabilir. Böyle bir durumda olası zararı önlemek için birey rahatlayıncaya
kadar özel bir odaya alınması sağlanır. Avrupa’da “seclusion” yani tecrit için akut
psikiyatrik bakım üniteleri bulunmaktadır. Bu bölümlere kendisi veya çevresine zarar
verme riski artan hastalar bir süre için yatırılmaktadır (O’Brien and Cole 2004).
Ülkemizdeki psikiyatri kliniklerinin üçte birinde tespit/tecrit odası vardır (Tablo 12). Bu
odalara alınma sürecine ilişkin belli protokollerin oluşturulup buna uyulması gereklidir.
Bu şekilde işlemler daha sağlıklı gerçekleştirilir. Araştırma sonucuna baktığımızda,
psikiyatri kliniklerinin büyük çoğunluğunda tespit/tecrit formu kullandığı görüldü. Üçte
bir gibi bir oranda klinikte ise tecrit odasına alınan veya tespit edilen hastaya ilişkin
kayıt
hemşire
gözlem
formuna
yapılmaktadır.
Az
bir
kısmında
da
kayıt
yapılmamaktadır (Tablo 12). Modern tıp anlayışında kayıt yapılmayan hiçbir işlemin
geçerliliği olmamaktadır. Dolayısıyla kliniklerinin tamamının yapılan işlemlere özel
kayıt gerçekleştirmeleri kanıta dayalı uygulamaları sağlık sistemimizde yerleştirmek
40
adına gerekli ve önemlidir. Avustralya’da akut psikiyatrik müdahale birimleri genellikle
8-10 yataklı küçük ünitelerdir. Buraya yatırılan hastaların tedavisi, yatırılış nedeni,
iyileşme sürecine ilişkin genel bilgilerin mutlaka kaydedildiği kayıt formları vardır.
Bireyin tecrit altında kaldığı süre içerisinde de açıklama yapma, bilgi verme gibi tedavi
edici iletişim teknikleri hasta hemşire etkileşimi açısından son derece önemlidir
(O’Brien and Cole 2004). Psikiyatri kliniklerinde bireyin kendisi ve çevresine yönelik
zarar verme riski olduğunda, bu durumu geçinceye kadar tespit edilebileceği veya tecrit
odasına alınabileceğini, bu sürecin yasal ve etik prosedürlere göre yapılması gerekir.
Ayrıca bireyin bu sürecinde sadece psikolojik değil fiziksel ihtiyaçlarını karşılamak ve
yapılan girişimlerin hemşire tarafından mutlaka kaydedilmesi önemlidir (Biggin
Moylan 2009). Ülkemizde de psikiyatri kliniklerinde tecrit sistemi üzerine çalışılması
ve sistematik bir yapılanmaya gidilmelidir.
Klinik kuralları içerisinde refakatçi bulunup bulunmaması değerlendirildiğinde,
psikiyatri kliniklerinin yarıdan çoğunda refakatçi bulundurulduğu, yine 3 te bir gibi bir
oranında doktor uygun gördüğü takdirde buna izin verildiği ve çok az bir oranda
klinikte de refakatçi bulunmasına izin verilmediği saptandı (Tablo 12). Çetinkaya
Duman ve ark (2015) psikiyatri kliniklerinde refakatçi bulunmasına yönelik hasta
yakınları ve hemşirelerin görüşlerini inceledikleri bir çalışmalarında, bazı özel
durumlarda refakatçi bulunması gerektiği, ancak onların sağlık profesyonelleri
tarafından iyi bir danışmanlık almalarının önemli ve gerekli olduğunu belirtmişlerdir.
Araştırmamızda hasta ve ailelerine psikiyatri kliniklerinin tamamına yakınında
danışmanlık hizmeti verildiği sonucu göz önüne alınırsa; hastaların yanında refakatçi
kabul edilmesinin sakıncaları olmayacağı söylenebilir.
4.7. Kliniklerde Hizmetiçi Eğitim Özellikleri
Kliniklerde hizmet içi eğitimler uygulanması verilen sağlık hizmetinin kalitesine
olumlu katkı sağlar. Araştırmamızda hizmetiçi eğitimlere yönelik inceleme yapıldı.
Psikiyatri kliniklerinin yarısında personele yönelik hizmet içi eğitimler verildiği ve
bunların son 1 yıl içerisinde gerçekleştirildiği belirlendi. Hizmet içi eğitimlerin
içeriğinde ise; şizofreni ve psikoz, krize müdahale, depresyon, öfke kontrolü ve nevrotik
hastalıklar yer almaktadır (Tablo 14). Bu konular kliniklerde hemşirelerin özellikle bilgi
sahibi olması gereken, sık karşılaştıkları hastalık grupları ve özel durumlardır.
Dolayısıyla hizmet içi eğitim konuları sağlık profesyonellerine yararlı olabilecek
41
niteliktedir. Yine kliniklerin tamamında eğitim programlarının sistematik olarak
gerçekleştirilmesi umut edilen bir tablodur. Kliniklerden birinde hemşireleri ruh ve sinir
hastalıkları hastanesine eğitime göndermek ve bir diğerinde psikiyatri hastalarında
hemşirelik tanıları saptamaya yönelik hizmetiçi eğitimler planlandığını görmek
sıradışıdır (Tablo 14).
Hemşirelik uygulamaları ülkemizde yıllardır tanı sistemleri
üzerinde yapılmaya çalışılmaktadır. Ancak eğitim sahasından kliniğe aktarımında
yetersizlik sözkonusudur. Bunun nedeni mesleğe ilişkin yasaların yetersiz ve net
olmaması olabilir. Hemşirelik yasalarının revize edilmesi, görev tanımlarının klinik
saha ile en kısa sürede uyumlandırılması gerekmektedir (Kuğuoğlu ve ar 2009).
Hizmetiçi eğitim özelliklerine daha detaylı baktığımızda, kliniklerin yarısında
iletişim üzerine eğitimler verildiği yarısında ise verilmediği bulundu. İletişime ilişkin
eğitim konuları ise ağırlıklı olarak sağlık profesyonelleri arasında iletişim ve daha az
oranda da hasta ile iletişim olarak saptandı (Tablo 14). Psikiyatri hemşireleri klinikte
hasta ile veya ekip içinde olası çatışmaları çözmek için terapötik iletişim tekniklerini
bilmeli ve etkin iletişim becerisine sahip olmalıdır (Antonio 2004; Mc Andrew et al
2013). Hemşireler, tüm hemşirelik fonksiyonlarında hemen her an hastayla etkileşim
halindedir. Sağlanan bu kişilerarası iletişim süreci hemşirenin tedavi aracı olarak
kullanabileceği önemli bir alandır (Çam ve Dülgerler 2014). Hemşire tedavi edici
ortamda, tedavi edici iletişim tekniklerinin kullanarak psikiyatrik rahatsızlığı olan
bireyin iyileşme sürecine önemli katkı sağlayabilir. Catty, Winfield and Clement (2007)
psikiyatri kliniklerinde çalışan hemşirelerin kuramcılara dayanan terapötik teknikleri
kullanarak hastalık seyrini olumlu etkileyebileceğini belirtmiştir. Hasta ile terapötik
etkileşimi sağlayabilen hemşire, hastanın kriz anlarında, öfke patlamalarında, kendine
ve başkalarına zarar verme riski olduğunda bireye uygun yaklaşımda bulunarak durumu
kontrol altına alabilir. Bunun için etkili iletişim becerisine sahip olması gereklidir
(Barker 2001; Barker and Rolfe 2000; Krauss 2000).
4.8. Araştırmanın Sınırlılıkları
Bu araştırma bazı sınırlılıklara sahiptir. Bu çalışmada 75 hastane örnekleme
alınamadı. Araştırmayla ilgili izin başvurularını yaparken kargo ile kişiye teslim
yöntemi kullanılmasına rağmen evrak ulaşmaması veya kaybolması gibi gerekçelerle
bazı hastaneler geri dönüş yapmadı. Telefonla yapılan görüşmelerde evraklara
ulaşılamadı. İkinci defa yapılan başvurularda da zaman kaybı ve bazı kurumlarda
42
yeniden evrak kaybı gibi gerekçeler sunuldu. Projenin tamamlanma süresinle ilgili
kaygılar nedeniyle bu kurumlar örneklem alınamadı. Özel Hastanelerden izin yazılarına
dönüş çok az oldu. Telefonla veya mail yoluyla izin sürecinde kurulmaya çalışılan
iletişim genel olarak başarısız oldu.
Bu çalışmanın diğer bir sınırlılığı da, çalışmanın anket uygulamasının telefon
yoluyla yapılmasıdır. Telefonların internette güncel olmaması, hat yoğunluğu ve telefon
hastalarında problem olması, klinik sorumlu hemşiresi veya hekiminin uygun olduğu
saatlerin planlanmasının güçlüğü araştırmanın veri toplama sürecini uzatmasına neden
oldu. Ayrıca araştırma verileri toplanırken kişilerin bilgi vermeye ilişkin güven
problemi oldu. Bunu çözmek için proje önerisinde belirtildiği gibi bağlı oldukları Kamu
Hastaneleri Birliği İl Temsilciliği veya Tıp Fakültesi Dekanlıklarından onaylı,
elektronik imzalı evraklar bilgisayar ortamında klinik yetkilisi hemşire veya hekimin
mailine gönderildi. Bu işleyiş veri toplama aşamasında tahmin edilenden daha çok
zaman kaybına yol açtı.
Araştırmanın diğer bir sınırlılığı ise, Sağlık Bakanlığına
yapılan bilgi edinme dilekçe başvurusuna gelen yanıtta yataklı psikiyatri ünitesi olan
kurumlar tek tek aranarak klinik olmayanlar elenerek sayı 270’e indirildi. Ancak bu
kurumlar içerisinde de kliniği poliklinik olarak algılayan, kurumda psikiyatri servisi var
mı sorularına olumlu yanıt veren santral çalışanları ve sağlık profesyonelleri ile
iletişimde kullanılan ortak terminoloji sağlanamaması nedeniyle sadece polikliniği olan
hastaneler örnekleme alınamadı. Ancak veri toplama aşamasında psikiyatri kliniği
olmadığı öğrenilerek örneklemden çıkarıldı. Bu durum örneklem sayısını azalmasına
neden oldu. Telefon görüşmelerinde bazı bilgilerin birkaç kere teyit edilmesi daha
uygun olabilir.
43
5. SONUÇLAR
Ülkemizdeki psikiyatri kliniklerinin tedavi edici ortam yönünden mevcut
durumlarını belirlemek amacıyla yapılan bu çalışmanın sonuçları aşağıdaki gibidir;
 Ülkemizde yer alan psikiyatri kliniklerinin yer aldığı hastane gruplarına
bakıldığında, büyük çoğunluğunun Kamu Hastaneler Birliği’ne bağlı devlet
hastanelerinde, daha sonra sırasıyla üniversite hastaneleri, eğitim ve araştırma
hastaneleri, ruh ve sinir hastalıkları hastaneleri ve özel hastanelerde yer aldığı
belirlendi.
 Kliniklerin büyük bir çoğunluğunda 6-10 arasında hemşire bulunduğu ve 1 adet
sorumlu hemşire bulunduğu, 1-10 arasında hekim bulunduğu, öğretim üyesi
bulunmadığı, klinikte bulunan öğretim üyesi sayısının 16 ve üzeri olan klinik
sayısının ise 1 olduğu saptandı. Uzman doktor sayıları incelendiğinde kliniklerin
büyük çoğunluğunda 1-5 arasında uzman doktor bulunduğu ve yine büyük
çoğunluğunda asistan doktor bulunmadığı, 1-5 arasında psikolog bulunduğu ve 1-5
arasında hizmetli çalıştığı görülmektedir.
 Kliniklerin yaklaşık yarısında 1 adet görüşme odasının ve 1 adet uğraşı odasının
bulunduğu; büyük çoğunluğunun 1-5 hasta yatağı bulunduğu; yarısından fazlasında
1-5 adet lavabosu olduğu; büyük çoğunluğunda da banyo sayısının 1-5 arasında
olduğu görülmektedir. Çalışmaya katılan yatan hasta kliniklerinin yarısından
fazlasında sigara odasının olduğu ve büyük çoğunluğunda hastalar için kapalı bahçe
bulunmadığı belirlendi.
 Psikiyatri kliniklerinin sırasıyla en çok ikinci kat, zemin kat, birinci katta olduğu,
çok az bir grubunun ayrı bir bina olarak konumlandırıldığı belirlendi. Psikiyatri
kliniklerinin duvar renklerinde sırasıyla krem ve beyaz renklerinin tercih edildiği
görülmektedir. Psikiyatri kliniklerinin yarısından fazlasında ilaçların çift kilit
altında saklandığı saptandı.
 Psikiyatri kliniklerinde hastalara yönelik aktivite yapılma durumu incelendiğinde
kliniklerin tamamına yakınında hastalara yönelik aktivitelerin yapıldığı belirlendi.
Yapılan aktiviteler incelendiğinde yarısından fazlasında düzenli grup toplantısı
yapıldığı, ancak sadece beşte birinde bu toplantıların her gün yapıldığı saptandı.
44
Her gün düzenli olarak servis genel düzeni yapan klinik oranının tamamına yakın
olduğu belirlendi. Düzenli spor aktivitesi ve tatlı gün aktivitesi yapmayan klinik
oranının yarıdan fazla olduğu ve alınan kliniklerin büyük bir oranının kermes
aktivitesi yapmadığı saptandı.
 Psikiyatri kliniklerinde genellikle bireysel terapilerin yapıldığı ve grup terapisi
yapılmadığı; bireysel terapilerin ise genellikle doktorlar tarafından yapıldığı,
hemşireler tarafından bireysel terapi yapılan klinik oranının sadece iki klinik
olduğu belirlendi.
 Klinik aktivitelerde hemşirelerin sorumlulukları sorulduğunda, sırasıyla hastalarla
oyun oynamak veya resim yapmak, takı uğraşına katılmak ve tedavi yapmak
cevapları alındı.
 Araştırmaya katılan hastanelerin hasta odalarının büyük çoğunluğunda kesici ve
delici alet bulunmadığı saptandı. Odalarda var olan kesici delici alet türleri ise
sırasıyla bütün aletler, cam bardak ve meyve bıçağı olduğu görüldü. Kliniklerin
yarısından fazlasında hastaların yanlarında kibrit, çakmak bulundurabildikleri ve
yine kliniklerin büyük çoğunluğunun pencerelerin kilitlenebildiği belirlendi.
 Kliniklerin
tamamına
yakınında
ailelere
danışmanlık
verilirken,
büyük
çoğunluğunda sosyal beceri eğitimi verilmediği belirlendi. Verilen Sosyal Beceri
Eğitimleri türleri incelendiğinde en çok ‘el işi ile ilgili beceri kazandırmak için
hoca çalıştırıyor’ cevabının verildiği saptandı. Kliniklerin yarısından fazlasında
psikoeğitim verilmediği belirlendi.
Psikoeğitim verilen kliniklerde sırasıyla
hastalık belirtilerinin yönetimi, problem çözme ve stresle başetme üzerine
psikoeğitim uygulamasının yapıldığı saptandı. Psikoeğitimi veren meslek grupları
incelendiğinde sırasıyla doktorlar, psikologlar, hemşireler ve tüm meslek grupları
yanıtı verildiği verdiği belirlendi. Kliniklerin büyük çoğunluğunda hastalara sağlık
eğitimi verildiği ve en çok verilen sağlık eğitim konularının sırasıyla beslenme ve
hijyen, beslenme ve sigarayı bırakma, hijyen, ilaçlar, beslenme ve ilk yardım
olduğu görüldü.
 Kliniklerin yaklaşık yarısından hasta ziyaretçilerinin üstleri aranmazken, yarısında
üstlerinin arandığı belirlendi. Bir kliniğin ziyaretçi kabul etmediği görüldü. Üst
arama şekilleri incelendiğinde en çok güvenlik görevlisinin elle arandığı saptandı.
45
Kliniklerde klinik kurallarının yazılı olduğu bir doküman olup olmadığı
sorulduğunda, büyük çoğunluğunda olduğu belirlendi. Bu dokümanların doküman
olan grupların tamamına yakınında asılı olduğu saptandı. Kliniklerin tamamına
yakınında bu kuralların hemşireler tarafından hasta ve hasta ailelerine açıklandığı
belirlendi. Kliniklerde hastalar için bir basamak sistemi olup olmadığı sorusuna,
büyük çoğunluğunda olmadığı yanıtı alındı. Kliniklerin yarısından fazlasında
hastalar için tecrit ve tespit formunun olduğu belirlendi. Çalışmaya dahil edilen
psikiyatri servislerinin yarısından fazlasında hastaların yanlarında refakatçi
bulunabildiği belirlendi.
 Araştırma kapsamına alınan hastanelerde toplam 1535 hemşire çalışmakta olup,
hemşirelerin eğitim düzeylerinin sırasıyla en çok lisans, ön lisans ve sağlık meslek
lisesi mezunu olduğu belirlendi. Lisansüstü eğitim almış hemşire oranları
incelendiğinde ise hemşirelerin sadece 49’unun yüksek lisans ve 3’ünün ise doktora
mezunu olduğu görüldü.
 Kliniklerde verilen hizmet içi eğitim varlığına bakıldığında, yarısından fazlasında
psikiyatrik hastalıklara yönelik hizmet içi eğitimler olduğu ve eğitim içerikleri
incelendiğinde sırasıyla şizofreni ve psikoz, krize müdahale, depresyon, öfke
kontrolü ve nevrotik bozukluklar olduğu belirlendi. Hizmet içi eğitimlerden iletişim
konulu eğitim olup olmadığı sorulduğunda, kliniklerin yarısından fazlasından evet
yanıtı alındı. İletişim eğitimleri konuları incelendiğinde, sırasıyla sağlık
profesyonelleri arasında iletişime ve hasta ile iletişime yönelik eğitimler verildiği
saptandı.
46
KAYNAKLAR
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) (2001). World health report, New understanding. New
hope,Geneva: World Health Organization
Korhonen, T., Vehviläinen-Julkunen, K., & Pietilä, A. M. (2010). Do nurses support the
patient in his or her role as a parent in adult psychiatry?: A survey of mental health
nurses in Finland. Archives of Psychiatric Nursing, 24(3), 155-167.
Van Bogaert, P., Clarke, S., Willems, R., & Mondelaers, M. (2012). Staff engagement
as a target for managing work environments in psychiatric hospitals: implications for
workforce stability and quality of care. Journal of Clinical Nursing, 22(11-12), 17171728.
Schröder, A., Ahlström, G., & Larsson, B. W. (2006). Patients’ perceptions of the
concept of the quality of care in the psychiatric setting: a phenomenographic study.
Journal of Clinical Nursing, 15(1), 93-102.
Thibeault, C. A., Trudeau, K., d’Entremont, M., & Brown, T. (2010). Understanding the
milieu experiences of patients on an acute inpatient psychiatric unit. Archives of
psychiatric nursing,24(4), 216-226.
Varcarolis E.M., Halter M..J (2010) Foundations of psychiatric mental health nursing, a
clinical approach, 6th Edition, Saunders Elseiver, Canada, 248-273.
Oflaz F. (2006). Psikiyatri kliniğinde tedavi edici ortam kavramı ve hemşirenin
sorumlulukları. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 7, 55-61.
American Psychiatric Association (1995). Historical evolution of day treatment.
Psychiatric Services, 46(10): 1019-1026.
Golcman, A. A. (2012). The Experiment of the therapeutic communities in Argentina:
the case of the hospital Estévez. psychoanalysis and history, 14(2), 269-284.
Akkın, C., Eğrilmez, S., & Afrashi, F. (2004). Renklerin insan davranış ve fizyolojisine
etkileri. Türk Oft. Gaz. 33, 274-282.
47
Karlin B.E., Zeiss R.A. (2006). Environmental and therapeutic issues in psychiatric
hospital design: toward best practices. Ps.psychiatriconline.org, 57(10), 1376-1378.
Gross R., Sasson Y., Zarhy M., Zohar J. (1998). Healing Environment in Psychiatric
Hospital Design. General Hospital Psychiatry, 20, 108-114.
Quirk A., Lelliott, Seale C. (2004). Service Users” strategies for managing risk in the
volatile environment of an acute psychiatric ward. Social Science&Medicine, 59, 25732583.
Dijkstra, K., Pieterse, M., & Pruyn, A. (2006). Physical environmental stimuli that turn
healthcare facilities into healing environments through psychologically mediated
effects: systematic review. Journal of Advanced Nursing, 56(2), 166-181.
Ergün, G. (2005) Psikiyatri Servislerinde Çalışan Hemşirelerin Şizofreni Tanısı Almış
Bireylere Bakış Açıları, Akdeniz Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans
Tezi, Tez Danışmanı: Yrd. Doç. Dr. Kamile KUKULU, ANTALYA
Çam, O, Dülgerler, Ş. (2014). Ruh sağlığı ve hastalıkları hemşireliğinde tedavi edici
temel araçlar: ortam ve iletişim, Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği, Bakım
Sanatı,1. Baskı, İstanbul Tıp Kitabevi,157-178.
Saydam, B. (1995). Sosyal psikiyatride ekip çalışması ve terapötik demokrasi. Kriz
Dergisi, 2(1), 197-202.
Bolwig, T. G. (2012). Historical aspects of Danish psychiatry. Nordic Journal of
Psychiatry, 66(1), 5-13.
Fussinger, C. (2011).
‘Therapeutic community’, psychiatry’s
reformers and
antipsychiatrists: reconsidering changes in the field of psychiatry after World War II.
History of psychiatry, 22(2), 146-163.
McCrae, N. (2014). Resilience of institutional culture: mental nursing in a decade of
radical change. History of Psychiatry, 25(1), 70-86.
Geller, J. L. (2006). A history of private psychiatric hospitals in the USA: From start to
almost finished. Psychiatric Quarterly, 77(1), 1-41.
48
Peselow, E. D., Malavade, K., Lowe, R. S., & Glick, I. (2008). Historic and other
treatments in psychiatry. Primary Psychiatry, 15(12), 42-49.
Fung, Y. L., Chan, Z., & Chien, W. T. (2014). Role performance of psychiatric nurses
in advanced practice: a systematic review of the literature. Journal of Psychiatric and
Mental H
Hopkins Kavanagh, K. H. (1991). Invisibility and selective avoidance: Gender and
ethnicity in psychiatry and psychiatric nursing staff interaction. Culture, Medicine and
Psychiatry, 15(2), 245-274.
Pitkanen A., Hatonen H., Kuosmanen L., Valimaki M. (2008). Patients’ descriptions of
nursing interventions supporting quality of life in acute psychiatric wards: A qualitative
study. International Journal of Nursing Studies, 45, 1598-1606.
Shattell, M. M., Starr, S. S., & Thomas, S. P. (2007). ‘Take my hand, help me out’:
Mental health service recipients' experience of the therapeutic relationship. International
Journal of Mental Health Nursing, 16(4), 274-284.
Wood V.J., Curtis S.E., Gesler W., Spencer I.H., Close H.J., Mason J., Reilly J.G.
(2013). Creating “therapeutic Landscapes” for mental health carers in inpatient settings:
A dynamic perspective on permeability and inclusivity. Social Science&Medicine, 91,
122-129.
Menninger, R. W. (1998). The therapeutic environment and team approach at the
Menninger Hospital. Psychiatry and Clinical Neurosciences,52(6), 173-176.
Delaney, K. R. & Johnson, M. E. (2014). Metasynthesis of research on the role of
psychiatric inpatient nurses what is important to staff?. Journal of the American
Psychiatric Nurses Association, 20(2), 125-137.
Hamilton E.B., Manias E. (2007). Rethinking nurses’ observations: Psychiatric nursing
skills and invisibility in an acute inpatient setting. Social Science&Medicine, 65, 331343.
49
Jack-Ide, I. O., Uys, L. R., & Middleton, L. E. (2013). Mental health care policy
environment in Rivers State: experiences of mental health nurses providing mental
health care services in neuro-psychiatric hospital, Port Harcourt, Nigeria. International
Journal of Mental Health Systems,7(1), 1-9.
Özbaş
D.,
Buzlu
S.
(2011).
Geçmişten
günümüze
psikiyatri
hemşireliği.
İ.Ü.F.N.Hem.Derg., 19(3), 187-193.
Leka, S., Hassard, J., & Yanagida, A. (2012). Investigating the impact of psychosocial
risks and occupational stress on psychiatric hospital nurses' mental well‐being in Japan.
Journal of Psychiatric and Mental Health Nursing, 19(2), 123-131.
Gerolamo, A. M. (2009). An exploratory analysis of the relationship between
psychiatric nurses' perceptions of workload and unit activity. Archives of Psychiatric
Nursing, 23(3), 243-250.
Fortune, T., & Fitzgerald, M. H. (2009). The challenge of interdisciplinary collaboration
in acute psychiatry: Impacts on the occupational milieu. Australian Occupational
Therapy Journal, 56(2), 81-88.
Al Mualla, S. (2011). Psychiatric services in Dubai (a short descriptive
report).International Journal of Mental Health and Addiction, 9(2), 219-225.
Van Staden, W. (2012). Building our identity of psychiatry in the past, present and
future South Africa: editorial. South African Journal of Psychiatry, 18(3), 70-71.
Salzmann‐Krikson, M., Lützén, K., Ivarsson, A. B., & Eriksson, H. (2008). The core
characteristics and nursing care activities in psychiatric intensive care units in Sweden.
International Journal of Mental Health Nursing,17(2), 98-107.
Öztürk, A. (2012). Psikiyatride Bireysel Savunma ve Agresyona Müdahale Teknikleri
Eğitiminin Etkinliğini Belirlemeye Yönelik Bir Çalışma: Bakırköy Örneği. Archives Of
Neuropsychiatry/Nöropsikiatri Arşivi.
50
Hallett, N., Huber, J. W., & Dickens, G. L. (2014). Violence prevention in inpatient
psychiatric settings: Systematic review of studies about the perceptions of care staff and
patients. Aggression and Violent Behavior, 19(5), 502-514.
Mahoney J.S., Palyo N., Napier G., Giordano J. (2009). The Therapeutic Milieu
Reconceptualized fort he 21 st Century. Archieves of Psychiatric Nursing, 23(6), 423429.
Savaşan, A. (2010). Bağımlılığı olan hastalarda servis ortamı ve tedavi motivasyonu
ilişkisinin incelenmesi. Klinik Psikiyatri, 13, 119-126.
Balıkçı, A., Bolu, A., Akarsu, S., Koçak, N., Erdem, M., Aydemir, E., & Uzun, Ö.
Türkiye’de bir üniversite hastanesinde 2006-2011 yılları arasında elektrokonvülzif
tedavi uygulaması. Anadolu Psikiyatri Derg, 14:340-346
Thomas, S.P., Shatell, M.S., Martin, T. (2002). What’s therapeutic about the therapeutic
milieu?. Archieves of Psychiatric Nursing, 16(3), 99-107.
McKinstry, M., Handley, T., & Hall, I. (2010). Hospital placements: out of borough and
out of step? When Maggie McKinstry, Tricia Handley and Ian Hall carried out a review
of service provision in specialist hospital placements, they were disappointed to find
many practices that keep clients on the margins of society. Learning Disability Practice,
13(5), 25-29.
Özdemir, T. (2005). Tasarımda renk seçimini etkileyen kriterler. Ç.Ü. Sosyal Bilimler
Enstitüsü Dergisi, 14(2), 391-402.
Söderback, I., Söderström, M., & Schälander, E. (2004). Horticultural therapy:
the'healing garden'and gardening in rehabilitation measures at Danderyd Hospital
Rehabilitation Clinic, Sweden. Developmental Neurorehabilitation, 7(4), 245-260.
Whitehouse, S., Varni, J. W., Seid, M., Cooper-Marcus, C., Ensberg, M. J., Jacobs, J.
R., & Mehlenbeck, R. S. (2001). Evaluating a children's hospital garden environment:
Utilization and consumer satisfaction. Journal of Environmental Psychology, 21(3),
301-314.
51
Kamışlı S., Daştan L. (2008). Bir psikiyatri kliniğinde hemşirelik uygulamaları ve bu
uygulamalara yönelik hasta görüşleri. C.U. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 12(1), 4552.
Stanton, A. & Schwartz, M. (1954). The mental hospital. Basic boks, New York.174178.
Sabanciogullari, S., & Tel, H. (2015). Information needs, care difficulties, and coping
strategies in families of people with mental illness. Neurosciences (Riyadh, Saudi
Arabia), 20(2), 145-152.
Spohn, E., & Warinner, A. (1951). The public health nurse in preventive and therapeutic
psychiatry. American Journal of Orthopsychiatry, 21(2), 285-291.
Stewart, D., Burrow, H., Duckworth, A., Dhillon, J., Fife, S., Kelly, S. & Bowers, L.
(2015). Thematic analysis of psychiatric patients' perceptions of nursing staff.
International journal of Mental Health Nursing, 24(1), 82-90.
Sharac, J., McCrone, P., Sabes-Figuera, R., Csipke, E., Wood, A., & Wykes, T. (2010).
Nurse and patient activities and interaction on psychiatric inpatients wards: a literature
review. International Journal of Nursing Studies, 47(7), 909-917.
Frauenfelder, F., Müller‐Staub, M., Needham, I., & Achterberg, T. V. (2013). Nursing
interventions in inpatient psychiatry. Journal of Psychiatric and Mental Health Nursing,
20(10), 921-931.
Silverstein, C. M. (2006). Therapeutic interpersonal interactions: the sacrificial
lamb?.Perspectives in Psychiatric Care, 42(1), 33-41.
Ünsal, G., Karaca, S., Arnik, M., Öz, Y. C., Aşık, E., Kızılkaya, M., & Şıpkın, S.
(2014). Psikiyatri kliniğinde çalışan hemşirelerin psikiyatri hemşiresinin rollerine ilişkin
görüşleri. Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi,4(2), 90-95.
Brunt, D., & Rask, M. (2005). Patient and staff perceptions of the ward atmosphere in a
Swedish maximum-security forensic psychiatric hospital. The Journal of Forensic
Psychiatry & Psychology, 16(2), 263-276.
52
Man‐van Ginkel, D., Janneke, M., Gooskens, F., Schuurmans, M. J., Lindeman, E., &
Hafsteinsdottir, T. B. (2010). A systematic review of therapeutic interventions for
poststroke depression and the role of nurses. Journal of Clinical Nursing, 19(23‐24),
3274-3290.
Stuart, G. W. (2014). Principles and practice of psychiatric nursing. elsevier health
sciences. China, 1-150.
Rathbone G., Campling P. (2005). Psychotherapeutic approaches on acute wards. The
Medicine Publishing Company Ltd., 4(5), 14-18.
Butterworth, T., & Faugier, J. (2013). Clinical supervision and mentorship in nursing.
Springer., published by Chaplinn& Hall,London, 1-50, 61-65.
Ünsal, G., Karaca, S., Arnik, M., Öz, Y. C., Aşık, E., Kızılkaya, M.& Şıpkın, S. (2014).
Psikiyatri kliniğinde çalışan hemşirelerin psikiyatri hemşiresinin rollerine ilişkin
görüşleri. Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 4(2), 90-95.
Öz P. D. F., & Yılmaz, U. H. E. B. (2009). Ruh sağlığının korunmasında önemli bir
kavram: Psikolojik sağlamlık. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi,
16(3), 82-89.
Blanchard, J. J., Park, S. G., Catalano, L. T., & Bennett, M. E. (2015). Social affiliation
and negative symptoms in schizophrenia: Examining the role of behavioral skills and
subjective responding. Schizophrenia research, 168(1), 491-497.
Gotlib, I. H., & Meltzer, S. J. (1987). Depression and the perception of social skill in
dyadic interaction. Cognitive Therapy and Research, 11(1), 41-53.
Hersen, M., Himmelhoch, J. M., Thase, M. E., & Bellack, A. S. (1984). Effects of social
skill training, amitriptyline, and psychotherapy in unipolar depressed women. Behavior
Therapy, 15(1), 21-40.
Hogarty, G. E., Anderson, C. M., Reiss, D. J., Kornblith, S. J., Greenwald, D. P., Javna,
C. D., & Madonia, M. J. (1986). Family psychoeducation, social skills training, and
maintenance chemotherapy in the aftercare treatment of schizophrenia: I. One-year
53
effects of a controlled study on relapse and expressed emotion. Archives of General
Psychiatry, 43(7), 633-642.
Mueser, K. T., Bellack, A. S., Douglas, M. S., & Wade, J. H. (1991). Prediction of
social skill acquisition in schizophrenic and major affective disorder patients from
memory and symptomatology. Psychiatry Research, 37(3), 281-296.
Pinkham, A. E., Penn, D. L., Perkins, D. O., & Lieberman, J. (2003). Implications for
the neural basis of social cognition for the study of schizophrenia. American Journal of
Psychiatry, 160(5), 815-824.
Segrin, C. (2000). Social skills deficits associated with depression. Clinical Psychology
Review, 20(3), 379-403.
Vaskinn, A., Ventura, J., Andreassen, O. A., Melle, I., & Sundet, K. (2015). A social
path to functioning in schizophrenia: From social self-efficacy through negative
symptoms to social functional capacity. Psychiatry Research,228(3): 803-807.
Wallace, C. J., & Liberman, R. P. (1985). Social skills training for patients with
schizophrenia: a controlled clinical trial. Psychiatry Research, 15(3), 239-247.
Yıldız, M., Veznedaroğlu, B., Eryavuz, A., & Kayahan, B. (2004). Psychosocial skills
training on social functioning and quality of life in the treatment of schizophrenia: A
controlled study in Turkey. International Journal of Psychiatry in Clinical Practice, 8(4),
219-225.
Lieberman, M. D. (2007). Social cognitive neuroscience: a review of core processes.
Annual. Review Psychology, 58, 259-289.
Alataş, G., Kurt, E., Alataş, E. T., Bilgiç, V., & Karatepe, H. T. (2007). Duygudurum
bozukluklarında psikoeğitim. Düşünen Adam, 20(4), 196-205.
Rummel-Kluge, C., & Kissling, W. (2008). Şizofrenide psikoeğitim: bu alandaki yeni
gelişme ve yaklaşımlar. Current Opinion in Psychiatry, 4(3), 119-124.
54
McFarlane, W. R., Lukens, E., Link, B., Dushay, R., Deakins, S. A., Newmark, M., ...
& Toran, J. (1995). Multiple-family groups and psychoeducation in the treatment of
schizophrenia. Archives of General Psychiatry, 52(8), 679-687.
Rummel-Kluge, C., Pitschel-Walz, G., Bäuml, J., & Kissling, W. (2006).
Psychoeducation in schizophrenia—results of a survey of all psychiatric institutions in
Germany, Austria, and Switzerland. Schizophrenia Bulletin, 32(4), 765-775.
Clarkin, J. F., Carpenter, D., Hull, J., Wilner, P., & Glick, I. (2014). Effects of
psychoeducational intervention for married patients with bipolar disorder and their
spouses. Psychiatric Services.49 (4): 531-533.
Scott, J., Colom, F., Popova, E., Benabarre, A., Cruz, N., Valenti, M., & Vieta, E.
(2009). Long-term mental health resource utilization and cost of care following group
psychoeducation or unstructured group support for bipolar disorders: a cost-benefit
analysis. The Journal of Clinical Psychiatry, 70(3), 378-386.
Colom, F., Vieta, E., Sanchez-Moreno, J., Palomino-Otiniano, R., Reinares, M.,
Goikolea, J. M.,& Martinez-Aran, A. (2009). Group psychoeducation for stabilised
bipolar disorders: 5-year outcome of a randomised clinical trial. The British Journal of
Psychiatry, 194(3), 260-265.
Holmes, H., Ziemba, J., Evans, T., & Williams, C. A. (1994). Nursing model of
psychoeducation for the seriously mentally ill patient. Issues in mental health nursing,
15(1), 85-104.
Cheng, L. Y., & Chan, S. (2005). Psychoeducation program for Chinese family carers
of members with schizophrenia. Western journal of nursing research, 27(5), 583-599.
Chan, S. W. C., Yip, B., Tso, S., Cheng, B. S., & Tam, W. (2009). Evaluation of a
psychoeducation program for Chinese clients with schizophrenia and their family
caregivers. Patient Education and Counseling, 75(1), 67-76.
Gerdner, L. A., Buckwalter, K. C., & Reed, D. (2002). Impact of a psychoeducational
intervention on caregiver response to behavioral problems.Nursing Research, 51(6),
363-374.
55
Magliano, L., Fiorillo, A., Fadden, G., Gaır, F., Economou, M., Kallert, T.,& Maj, M.
(2005). Effectiveness of a psychoeducational intervention for families of patients with
schizophrenia: preliminary results of a study funded by the European Commission.
World Psychiatry, 4(1), 45.
Howard P.B., El-Mallakh P., Rayens M.K., Clark J.J. (2003). Consumer Perspectives on
Quality of Inpatient Mental Health Services. Archieves of Psychiatric Nursing. 17(5),
205-217.
Green, J. (1992). Inpatient psychiatry units.Archives of Disease in Childhood, 67(9),
11-20.
Leahey, M., & Harper-Jaques, S. (1996). Family-nurse relationships: Core assumptions
and clinical implications. Journal of Family Nursing, 2(2), 133-151.
Goodyear, M., Hill, T. L., Allchin, B., McCormick, F., Hine, R., Cuff, R., & O'Hanlon,
B. (2015). Standards of practice for the adult mental health workforce: Meeting the
needs of families where a parent has a mental illness.International Journal of Mental
Health Nursing, 24(2), 169-180.
Mokgothu, M. C., Du Plessis, E., & Koen, M. P. (2015). The strengths of families in
supporting mentally-ill family members. curationis, 38(1), 1-9.
Souto, V. T., Terra, M. G., Soccol, K. L. S., Mostardeiro, S. C. T. D. S., Xavier, M. D.
S., & Teixeira, J. K. D. S. (2015). Care nursing team in patients family of perception
psychiatric. Journal of Nursing UFPE on line [JNUOL/DOI: 10.5205/01012007], 9(2),
910-917.
Erdemir, F. (1998). Hemşirelerin rol ve işlevleri ve hemşirelik eğitiminin felsefesi. CÜ
Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 2(1), 59-63.
Jones, J., Nolan, P., Bowers, L., Simpson, A., Whittington, R., Hackney, D., & Bhui, K.
(2010). Psychiatric wards: places of safety?. Journal of Psychiatric and Mental Health
Nursing, 17(2), 124-130.
56
Özcan A (2006). Hemşire-Hasta İlişkisi ve İletişim 2.Baskı, Sistem Ofset, Ankara,
ss:104-107.
Jansson, J. Å., Johansson, H., & Eklund, M. (2013). The Psychosocial Atmosphere in
Community-Based Activity Centers for People with Psychiatric Disabilities: Visitor and
Staff Perceptions. Community mental health journal,49(6), 748-755.
O'Brien, L., & Cole, R. (2004). Mental health nursing practice in acute psychiatric
close‐observation areas. International Journal of Mental Health Nursing, 13(2), 89-99.
Biggin Moylan, L. (2009). Physical restraint in acute care psychiatry: A humanistic and
realistic nursing approach. Journal of Psychosocial Nursing & Mental Health
Services,47(3), 41.
Çetinkaya Duman, Z. Ç., İnan, F. Ş., Moursel, G., Çakar, H., Fakültesi, D. E. Ü. H., &
Kliniği, D. E. Ü. P. (2015). Psikiyatri Kliniğinde Refakatçi Uygulamasına Yönelik
Hasta Yakınlarının ve Sağlık Profesyonellerinin Görüşleri. Journal of Psychiatric
Nursing, 6(2), 79-84.
Karaöz, S. (2004). Hemşirelerin politik gücü. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik
Yüksek Okulu Dergisi, 8, 30-36.
Kuğuoğlu, S., Çövener, Ç., Tanır, M. T., & Aktaş, E. (2009). İlaç uygulamalarında
hemşirenin mesleki ve yasal sorumluluğu. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve
Sanatı Dergisi, 2(2), 86-93.
Antonio P.D. (2004). Relationships, Reality, and Reciprocity with Therapeutic
Environments: A Historical Case Study. Archieves of Psychiatric Nursing. 18(1), 11-16.
McAndrew, S., Chambers, M., Nolan, F., Thomas, B., & Watts, P. (2014). Measuring
the evidence: Reviewing the literature of the measurement of therapeutic engagement in
acute mental health inpatient wards. International Journal of Mental Health Nursing,
23(3), 212-220.
57
Catty, J., Winfield, H., & Clement, S. (2007). The therapeutic relationship in secondary
mental health care: a conceptual review of measures. Acta Psychiatrica Scandinavica,
116(4), 238-252.
Barker P. (2001). Dismantling formal observation and refocusing nursing activity in
acute inpatient psychiatry: a case study, Journal of Psychiatric Mental Health Nursing,
8: 173-188.
Barker, P. And Rolfe G. (2000). Therapeutic nursing care in acute psychiatric wards:
engagement over control. Journal of Psychiatric Mental Health Nursing, 7: 179-184.
Krauss, J. B. (2000). Protecting the legacy: The nurse-patient relationship and the
therapeutic alliance. Archives of Psychiatric Nursing, 14(2), 49-50.
Shives LR. And Isaacs, A. (2002) Psychiatric-Mental Health Nursing. 7th Edition,
Lippincott Williams&Wilkins, Philadelphia,153.
Arkan, B., & Üstün, B. (2008). Elektrokonvülsif tedavi’de (EKT) hemşirelik
uygulamaları. C.Ü. Hemşirelik Dergisi, 12(3), 43-51.
58
FORMLAR
EK-I. ARAŞTIRMA YAPILMASI PLANLANAN KURUMLAR
1.
Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi Uygulama ve Araştırma Hastanesi
2.
Zonguldak Atatürk Devlet Hastanesi
3.
Zonguldak Karadeniz Ereğli Devlet Hastanesi
4.
Yozgat Bozok Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi
5.
Yozgat Devlet Hastanesi
6.
Yalova Devlet Hastanesi
7.
Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Dursun Odabaş Tıp Merkezi
8.
Van Eğitim ve Araştırma Hastanesi
9.
Uşak Devlet Hastanesi
10. Tunceli Devlet Hastanesi
11. Trabzon Vakfıkebir Devlet Hastanesi
12. Karadeniz Teknik Üniversitesi Farabi Hastanesi
13. Trabzon Kanuni Eğitim ve Araştırma Hastanesi
14. Trabzon Fatih Devlet Hastanesi
15. Trabzon Of Devlet Hastanesi
16. Trabzon Ataköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi
17. Trabzon Akçaabat Haçkalı Baba Devlet Hastanesi
18. Tokat Turhal Devlet Hastanesi
19. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sağlık Araştırma ve Uygulama Merkezi
20. Tokat Devlet Hastanesi
21. Tokat Erbaa Devlet Hastanesi
22. Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi
23. Tekirdağ Devlet Hastanesi
24. Tekirdağ Malkara Devlet Hastanesi
25. Tekirdağ Çorlu Devlet Hastanesi
26. Tekirdağ Çerkezköy Devlet Hastanesi
27. Şırnak Devlet Hastanesi
28. Dr Selahattin Cizrelioğlu Devlet Hastanesi
29. Şanlıurfa Viranşehir Devlet Hastanesi
59
30. Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi
31. Urfa Mehmet Akif İnan Eğitim ve Araştırma Hastanesi
32. Urfa Balıklıgöl Devlet Hastanesi
33. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Uygulama ve Araştırma Hastanesi
34. Sivas Devlet Hastanesi
35. Sivas Numune Hastanesi
36. Sinop Atatürk Devlet Hastanesi
37. Sinop Boyabat 75. Yıl Devlet Hastanesi
38. Siirt Devlet Hastanesi
39. Samsun Terme Devlet Hastanesi
40. Samsun Eğitim ve Araştırma Hastanesi
41. Samsun Gazi Devlet Hastanesi
42. Samsun Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hastanesi
43. Samsun Çarşamba Devlet Hastanesi
44. Samsun 19 Mayıs Eğitim ve Araştırma Hastanesi
45. Sakarya Sağlık Bakanlığı Sakarya Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi
46. Sakarya Yenikent Devlet Hastanesi
47. Rize Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi
48. Rize Devlet Hastanesi
49. Osmaniye Devlet Hastanesi
50. Ünye Devlet Hastanesi
51. Ordu Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi
52. Ordu Devlet Hastanesi
53. Ordu Fatsa Devlet Hastanesi
54. Niğde Devlet Hastanesi
55. Niğde Bor Devlet Hastanesi
56. Dr.İ.Şevki Atasagun Nevşehir Devlet Hastanesi
57. Muş Devlet Hastanesi
58. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi
59. Marmaris Devlet Hastanesi
60. Fethiye Devlet Hastanesi
61. Bodrum Devlet Hastanesi
62. Tarsus Devlet Hastanesi
60
63. Mersin Silifke Devlet Hastanesi
64. Mersin Mut Devlet Hastanesi
65. Mersin Erdemli Devlet Hastanesi
66. Anamur Devlet Hastanesi
67. Mersin Üniversitesi Sağlık Araştırma ve Uygulama Merkezi
68. Mersin Toros Devlet Hastanesi
69. Mersin Devlet Hastanesi
70. Mardin Kızıltepe Devlet Hastanesi
71. Mardin Devlet Hastanesi
72. Manisa Turgutlu Devlet Hastanesi
73. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezi
74. Manisa Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hastanesi
75. Soma Devlet Hastanesi
76. Manisa Salihli Devlet Hastanesi
77. Manisa Alaşehir Devlet Hastanesi
78. Manisa Akhisar Devlet Hastanesi
79. Malatya İnönü Üniversitesi Turgut Özal Tıp Merkezi
80. Malatya Devlet Hastanesi
81. Simav Devlet Hastanesi
82. Sağlık Bakanlığı Dumlupınar Üniversitesi Kütahya Evliya Çelebi Eğitim ve
Araştırma Hastanesi
83. Konya Seydişehir Devlet Hastanesi
84. Konya Selçuk Üniversitesi Selçuklu Tıp Fakültesi Hastanesi
85. Konya Başkent Üniversitesi Konya Uygulama ve Araştırma Merkezi
86. Konya Numune Hastanesi
87. Konya Necmettin Erbakan Üniversitesi Meram Tıp Fakültesi Hastanesi
88. Konya Eğitim ve Araştırma Hastanesi
89. Akşehir Devlet Hastanesi
90. Beyşehir Devlet Hastanesi
91. Körfez Devlet Hastanesi
92. Karamürsel Devlet Hastanesi
93. Kocaeli Üniversitesi Uygulama ve Araştırma Hastanesi
94. İzmit Seka Devlet Hastanesi
61
95. Kocaeli Devlet Hastanesi
96. Kocaeli Gebze Fatih Devlet Hastanesi
97. Kocaeli Derince Eğitim ve Araştırma Hastanesi
98. Kilis Devlet Hastanesi
99. Kırşehir Sağlık Bakanlığı Ahi Evran Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi
100.Kırklareli Devlet Hastanesi
101.Kırklareli Lüleburgaz Devlet Hastanesi
102.Kırıkkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi
103.Kırıkkale Yüksek İhtisas Hastanesi
104.Kayseri Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi
105.Kayseri Eğitim ve Araştırma Hastanesi
106.Kayseri Develi Hatice-Muammer Kocatürk Devlet Hastanesi
107.Kastamonu Dr Münif İslamoğlu Devlet Hastanesi
108.Kars Kafkas Üniversitesi Sağlık Araştırma ve Uygulama Merkezi
109.Kars Devlet Hastanesi
110.Karaman Devlet Hastanesi
111.Özel Medikar Hastanesi
112.Karabük Üniversitesi Karabük Eğitim ve Araştırma Hastanesi
113.Kahramanmaraş Pazarcık İlçe Devlet Hastanesi
114.Kahramanmaraş Elbistan Devlet Hastanesi
115.Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi
116.Özel Caka Vatan Hastanesi (Kahramanmaraş)
117.Necip Fazıl Şehir Hastanesi (Kahramanmaraş)
118.Afşin Devlet Hastanesi
119.Urla Devlet Hastanesi
120.İzmir Torbalı Devlet Hastanesi
121.Tire Devlet Hastanesi
122.Ödemiş Devlet Hastanesi
123.Menemen Devlet Hastanesi
124.İzmir Büyükşehir Belediyesi Eşrefpaşa Hastanesi
125.İzmir Alsancak Nevvar Salih İşgören Devlet Hastanesi
126.İzmir Karşıyaka Devlet Hastanesi
127.İzmir Bozyaka Eğitim ve Araştırma Hastanesi
62
128.İzmir Sağlık Bakanlığı İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Atatürk Eğitim ve
Araştırma Hastanesi
129.İzmir Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi
130.İzmir Dr.Faruk İlker Bergama Devlet Hastanesi
131.İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi
132.Aliağa Devlet Hastanesi
133.Özel Balıklı Rum Hastanesi
134.Özel Yedikule Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi
135.Üsküdar Devlet Hastanesi
136.İstanbul Haydarpaşa Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi
137.Özel Hisar İntercontinental Hospital Hastanesi
138.Özel NP İstanbul Nöropsikiyatri Hastanesi
139.Özel Fransız Lape Hastanesi
140.İstanbul Şişli Hamidiye Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi
141.İstanbul Silivri Prof.Dr.Necmi Ayanoğlu Devlet Hastanesi
142.İstanbul Sağlık Bakanlığı-Marmara Üniversitesi Pendik Eğitim ve Araştırma
Hastanesi
143.İstanbul Maltepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi
144.Kağıthane Devlet Hastanesi
145.İstanbul Erenköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi
146.İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Hastanesi
147.İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Hastanesi
148.Özel Alman Hastanesi Universal Hospitals Group
149.Beykoz Devlet Hastanesi
150.Beşiktaş Sait Çiftçi Devlet Hastanesi
151.Bayrampaşa Devlet Hastanesi
152.İstanbul Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh Sağlığı ve Sinir Hastalıkları Eğitim
ve Araştırma Hastanesi
153.İstanbul Bağcılar Eğitim ve Araştırma Hastanesi
154.İstanbul Yeditepe Üniversitesi Tıp Fakültesi
155.İstanbul Fatih Sultan Mehmet Eğitim Araştırma Hastanesi
156.Isparta Süleyman Demirel Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi
157.Isparta Devlet Hastanesi
63
158.Iğdır Devlet Hastanesi
159.İskenderun Devlet Hastanesi
160.Dörtyol Devlet Hastanesi
161.Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Sağlık Uygulama ve Araştırma Hastanesi
162.Antakya Devlet Hastanesi
163.Hakkari Yüksekova Devlet Hastanesi
164.Hakkari Devlet Hastanesi
165.Gümüşhane Devlet Hastanesi
166.Giresun Prof.Dr.A.İlhan Özdemir Devlet Hastanesi
167.Gaziantep Şehitkamil Devlet Hastanesi
168.Gaziantep 25 Aralık Devlet Hastanesi
169.Gaziantep Üniversitesi Şahinbey Hastanesi
170.Gaziantep Dr. Ersin Arslan Devlet Hastanesi
171.Nizip Devlet Hastanesi
172.Eskişehir Anadolu Üniversitesi Hastanesi
173.Eskişehir Yunus Emre Devlet Hastanesi
174.Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Uygulama ve Araştırma Hastanesi
175.Eskişehir Devlet Hastanesi
176.Erzurum Bölge Eğitim ve Araştırma Hastanesi
177.Erzurum Palandöken Devlet Hastanesi
178.Erzurum Atatürk Üniversitesi Yakutiye-Aziziye Araştırma Hastanesi
179.Erzincan Devlet Hastanesi
180.Elazığ Fırat Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi
181.Elazığ Eğitim ve Araştırma Hastanesi
182.Harput Devlet Hastanesi
183.Elazığ Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hastanesi
184.Edirne Uzunköprü Devlet Hastanesi
185.Edirne Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi
186.Edirne Devlet Hastanesi
187.Keşan Devlet Hastanesi
188.Düzce Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi
189.Düzce Atatürk Devlet Hastanesi
190.Diyarbakır Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi
64
191.Diyarbakır Eğitim ve Araştırma Hastanesi
192.Ergani Devlet Hastanesi
193.Bismil Devlet Hastanesi
194.Denizli Pamukkale Üniversitesi Sağlık Araştırma ve Uygulama Merkezi
195.Server Gazi Devlet Hastanesi
196.Denizli Devlet Hastanesi
197.Hitit Üniversitesi Çorum Eğitim ve Araştırma Hastanesi
198.Çanakkale 18 Mart Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi
199.Çanakkale Devlet Hastanesi
200.Bursa Şevket Yılmaz Eğitim ve Araştırma Hastanesi
201.Bursa Çekirge Devlet Hastanesi
202.Bursa Devlet Hastanesi
203.Bursa Orhangazi Devlet Hastanesi
204.Bursa Uludağ Üniversitesi Hastanesi
205.Bursa Mustafa Kemalpaşa Devlet Hastanesi
206.İnegöl Devlet Hastanesi
207.Bursa Gemlik Muammer Ağım Devlet Hastanesi
208.Burdur Devlet Hastanesi
209.Bucak Devlet Hastanesi
210.Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sağlık Araştırma ve Uygulama Merkezi
211.Bolu İzzet Baysal Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hastanesi
212.Bitlis Devlet Hastanesi
213.Bingöl Devlet Hastanesi
214.Bilecik Devlet Hastanesi
215.Bayburt Devlet Hastanesi
216.Batman Bölge Devlet Hastanesi
217.Bartın Devlet Hastanesi
218.Balıkesir Atatürk Devlet Hastanesi
219.Balıkesir Devlet Hastanesi
220.Özel Edremit Körfez Hastanesi (Balıkesir)
221.Edremit Devlet Hastanesi
222.Burhaniye Devlet Hastanesi
223.Bandırma Devlet Hastanesi
65
224.Ayvalık Devlet Hastanesi
225.Nazilli Devlet Hastanesi
226.Kuşadası Devlet Hastanesi
227.Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi
228.Aydın Atatürk Devlet Hastanesi
229.Aydın Devlet Hastanesi
230.Artvin Devlet Hastanesi
231.Hopa Devlet Hastanesi
232.Ardahan Devlet Hastanesi
233.Serik Devlet Hastanesi
234.Antalya Eğitim ve Araştırma Hastanesi
235.Antalya Atatürk Devlet Hastanesi
236.Manavgat Devlet Hastanesi
237.Kumluca Devlet Hastanesi
238.Antalya Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi
239.Gazipaşa Devlet Hastanesi
240.Finike Devlet Hastanesi
241.Alanya Devlet Hastanesi
242.Yenimahalle İlçe Devlet Hastanesi
243.Ankara Gazi Mustafa Kemal Devlet Hastanesi
244.Dr. Abdurrahman Yurtaslan Ankara Onkoloji Eğitim ve Araştırma Hastanesi
245.Ankara Sincan Dr.Nafiz Körez Devlet Hastanesi
246.Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Cebeci Araştırma ve Uygulama Hastanesi
247.Ankara Meslek Hastalıkları Hastanesi
248.Özel Boylam Psikiyatri Hastanesi (Ankara)
249.Gölbaşı Hasvak Devlet Hastanesi
250.Ankara Çubuk Halil Şıvgın Devlet Hastanesi
251.Ankara Ufuk Üniversitesi Tıp Fakültesi Dr. Rıdvan Ege Sağlık Araştırma
Uygulama Merkezi
252.Ankara Gazi Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi
253.Ankara Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi
254.Hacettepe Üniversitesi Hastanesi
255.Ankara Dışkapı Yıldırım Beyazıt Eğitim ve Araştırma Hastanesi
66
256.Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi
257.Amasya Üniversitesi Sabuncuoğlu Şerafettin Eğitim ve Araştırma Hastanesi
258.Aksaray Devlet Hastanesi
259.Ağrı Devlet Hastanesi
260.Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi Ahmet Necdet Sezer Araştırma ve
Uygulama Hastanesi
261.Afyonkarahisar Devlet Hastanesi
262.Sağlık Bakanlığı Adıyaman Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi
263.Kahta Devlet Hastanesi
264.Besni Devlet Hastanesi
265.Adana Başkent Üniversitesi Adana Uygulama ve Araştırma Merkezi
266.Özel Algomed Hastanesi (Adana)
267.Adana Devlet Hastanesi
268.Adana Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Balcalı Hastanesi Sağlık, Eğitim ve
Araştırma Merkezi
269.Kozan Devlet Hastanesi
270.Adana Dr.Ekrem Tok Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hastanesi
67
EK-II. ARAŞTIRMA YAPILAMAYAN KURUMLAR VE NEDENLERİ
1. İzmir Torbalı Devlet Hastanesi: Servis yok.
2. İzmir Karşıyaka Devlet Hastanesi: 1 odası var 2 yıldır hasta yatışı yapılmıyor.
3. Ödemiş Devlet Hastanesi: Servis yok.
4. Urla Devlet Hastanesi: Servis kapanmış.
5. İzmir Büyükşehir Belediyesi Eşrefpaşa Hastanesi: Servis yok
6. Ayvalık Devlet Hastanesi: Servis yok
7. Nizip Devlet Hastanesi: Tek doktor var, hasta yatışı yapılmıyor.
8. Mersin Mut Devlet Hastanesi: Doktoru gittiği için klinik kapatılmış.
9. Mersin Erdemli Devlet Hastanesi: Servis yok.
10. İnegöl Devlet Hastanesi: Servis yok.
11. Yozgat Bozok Üniversitesi: Servis yok.
12. İstanbul Yeditepe Üniversitesi Tıp Fakültesi: Servis yok.
13. Kağıthane Devlet Hastanesi: Servis yok.
14. Üsküdar Devlet Hastanesi: Servis yok.
15. İstanbul Dr. Sabri Konuk Eğitim Araştırma Hastanesi: Servis yok.
16. Arnavutköy Devlet Hastanesi: Servis yok.
17. İstanbul Bahçelievler Devlet Hastanesi: Servis yok.
18. İstanbul Fatih Sultan Mehmet Eğitim Araştırma Hastanesi: Servis yok.
19. Beykoz Devlet Hastanesi: Servis yok.
20. Bayrampaşa Devlet Hastanesi: Servis yok.
21. Beşiktaş Sait Çiftçi Devlet Hastanesi: Servis yok.
22. Ergani Devlet Hastanesi: Servis yok.
23. Bismil Devlet Hastanesi: Doktor olmadığı için hasta yatışı yapılmıyor.
24. Bodrum Devlet Hastanesi: Psikiyatri servisi kapandı.
25. Marmaris Devlet Hastanesi: Servis yok.
26. Ufuk Üniversitesi Dr. Rıdvan Ege Hastanesi: Servis kapanmış.
27. Ankara Sincan Dr. Nafiz Körez Devlet Hastanesi: Servis yok.
28. Kumluca Devlet Hastanesi: Servis yok.
29. Kayseri Develi Hatice Muammer Kocatürk Devlet Hastanesi: Servis yok.
30. Samsun Eğitim Araştırma Hastanesi: Servis yok.
68
31. Samsun Gazi Devlet Hastanesi: Hasta yatışı yapılmıyor.
32. Mardin Devlet Hastanesi: Servis yok.
33. Konya Akşehir Devlet Hastanesi: Servis yok.
34. Konya Başkent Üniversitesi Konya Uygulama ve Araştırma Merkezi: Servis
yok.
35. Konya Seydişehir Devlet Hastanesi: Servis yok.
36. Kars Kafkas Üniversitesi Sağlık Araştırma ve Uygulama Merkezi: 1 yıldır hasta
yatışı yapılmamış.
37. İzmit Seka Devlet Hastanesi: Doktor ayrıldığı için klinik hizmet vermiyor.
38. Kocaeli Devlet Hastanesi: 2 yıldır hasta yatışı yapılmıyor.
39. Kocaeli Gebze Fatih Devlet Hastanesi: Hasta yatışı yapılmıyor.
40. Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi Araştırma Uygulama Hastanesi: Servis yok.
41. Burhaniye Devlet Hastanesi: Servis yok.
42. Edremit Devlet Hastanesi: Servis yok.
43. Adana Başkent Üniversitesi Adana Uygulama ve Araştırma Merkezi: Servis
yok.
44. Adana Devlet Hastanesi: Servis yok.
45. Trabzon Kanuni Eğitim ve Araştırma Hastanesi: Servis yok.
46. Trabzon Vakfıkebir Devlet Hastanesi: Servis yok.
47. Hopa Devlet Hastanesi: Servis yok.
48. Ordu Fatsa Devlet Hastanesi: Servis yok.
49. Tokat Devlet Hastanesi: Servis yok.
50. Tokat Erbaa Devlet Hastanesi: Servis yok.
51. Rize Devlet Hastanesi: Servis yok.
52. Sakarya Yenikent Devlet Hastanesi: Servis yok.
53. Özel Algomed Hastanesi: Servis yok.
54. Özel Keşan Devlet Hastanesi: Servis yok.
55. Özel Alman Hastanesi: Hastane kapanmış.
56. Özel Hisar Hastanesi: İzin yazısına 2 kez yanıt vermedi.
57. Özel Erdemit Körfez Hastanesi: İzin yazısına 2 kez yanıt vermedi.
58. Özel Yedikule Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi: İzin yazısı istedi
59. Özel Boylam Psikiyatri Hastanesi: Araştırmaya katılmak istemedi.
60. Özel Fransız Lape Hastanesi: Araştırmaya katılmak istemedi.
69
61. Özel Np İstanbul Nöropsikiyatri Hastanesi: Araştırmaya katılmak istemedi.
62. Zonguldak Atatürk Devlet Hastanesi: 2 defa başvuruldu, izine yanıt verilmedi.
63. Sakarya Üniversitesi Eğitim Araştırma Hastanesi: Araştırmaya katılmak
istemedi.
64. İzmir Aliağa Devlet Hastanesi: Araştırmaya katılmak istemedi.
65. Soma Devlet Hastanesi: Araştırmaya katılmak istemedi.
66. İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Hastanesi: 2 defa izne
başvuruldu, yanıt vermedi.
67. Bakırköy Prof.Dr.Mazhar Osman Ruh ve Sinir Hastalıkları Eğitim Araştırma
Hastanesi: Araştırma izni verilmedi.
68. İstanbul Şişli Hamidiye Etfal Eğitim Araştırma Hastanesi: İki kez başvuruldu,
izin için yanıt verilmedi.
69. Marmara Üniversitesi Pendik Eğitim Araştırma Hastanesi: İki kez başvuruldu,
izin için yanıt verilmedi.
70. Karabük Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi: Araştırmaya katılmayı
gönüllülük ilkesine göre reddetti.
71. Edirne Devlet Hastanesi: Araştırmaya katılmayı gönüllülük ilkesine göre
reddetti.
72. Ankara Dr. Abdurrahman Yurtaslan Onkoloji Eğitim ve Araştırma Hastanesi:
Araştırmaya katılmayı gönüllülük ilkesine göre reddetti.
73. Samsun 19 Mayıs Üniversitesi Eğitim Araştırma Hastanesi: Araştırmaya
katılmayı gönüllülük ilkesine göre reddetti.
74. Konya Selçuk Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi: Servis yok.
75. Eskişehir Anadolu Üniversitesi Hastanesi: Servis yok
70
EK-III. GÖRÜŞÜNE BAŞVURULAN UZMAN LİSTESİ
Uzman
Kurum
Prof. Dr. Ayşe ÖZCAN
Mersin Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu, Ruh
Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı
(Emekli Öğretim Üyesi)
Doç.Dr. Kemal KUŞÇU
Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Psikiyatri
Anabilim Dalı
Doç. Dr. Esra ENGİN
Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi, Psikiyatri
Hemşireliği Anabilim Dalı
Doç.Dr. Emin Oryal TAŞKIN
Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi, Psikiyatri
Anabilim Dalı
Uzman
Dr.
Güray Burdur Devlet Hastanesi, Psikiyatri Kliniği
GÜLSEREN
71
EK-IV. TEDAVİ EDİCİ ORTAM ÖZELLİKLERİNİ DEĞERLENDİRME
FORMU
1. Kliniğin kuruluş yılı:…………………
2. Klinikte çalışan hekim sayısı:
Öğretim Üyesi: ……………….......Uzman:……… Asistan…………………
3. Klinikte çalışan sorumlu hemşire sayısı:………………………………
4. Klinikte çalışan hemşire sayısı…………………………………….
5. Klinikte çalışan psikolog sayısı:………………..
6. Klinikte çalışan hizmetli (personel) sayısı:…………………………
7. Klinikte görüşme odası sayısı:………………………………………….
8. Klinikte uğraşı odası sayısı:………………………………..
9. Klinikte hasta odası sayısı:…………………………………….
10. Klinikte hasta başına düşen oda sayısı……………………
11. Hasta odalarındaki yatak
sayısı:……………………………………………………………………………
………
12. Klinikte yemek yenilen ayrı bir mekan var mı? a)Evet
b)Hayır
13. Klinikte yemek yenilen ortamın özelliklerini
yazınız….......................................................................................................
14. Klinikteki lavabo ve banyo sayısı:
……………….……/……………………………..
15. Klinikte hasta yatağı sayısı:………………………………………
16. Kliniğin hastanedeki konumu:…………………………………………………
17. Klinikte EKT odası varmı?..........................................(Ameliyathanede var mı?)
18. Klinikte tespit odası var mı?................................................
19. Klinikte tedavi odası varmı?....................................................(Hemşire odası mı,
ayrı odamı?)
20. Klinikte ağırlıklı olarak hasta odalarının duvarlarının rengi
nedir?......................................................
21. Klinik ilaçları tek veya çift kilit sistemi ile kilitleniyor mu?
Açıklayınız…………………………………………...............................................
.........
22. Klinik pencerelerinin özelliklerini belirtiniz( kırılır cam/kırılmaz cam, demir
parmaklık vb. yönlerinden):
……………………………………………………………………………………
72
23. Klinikte yapılan aktiviteler ve sıklığı nedir?
a.) Grup toplantıları (işe yöneltme/günaydın
toplantıları)…………………
b.) Uğraşı terapileri…………..……………..
c.) Servis genel düzeni sağlamaya yönelik
kontroller:………………………………………………………
….
d.) Spor
aktiviteleri:……………………………….…………………
e.) Tatlı günler
etkinlikleri……………………………………………………….
f.) Hastaların ürettiği eserlere yönelik kermes vb
aktivite:………………….
g.) Bireysel Terapiler………………………………………………
h.) Grup
Terapileri………………………………………………………
……
24. Klinikte yapılan aktivitelerde hemşirelerin yetki ve sorumlulukları nelerdir?
.................................................................................................................................
..................................
25. Hasta odalarında delici/kesici aletler ve elektrik kablosu vb mevcut mu?
........................................... (yanıt evetse neler olduğu belirtilmeli)
………………………………………………………………………….
26. Pencerelerde, kilitlenme sistemi var mı?.........................................(yanıt evetse
hangisi/hangileri olduğunu belirtiniz)
27. Klinikte hasta bireylerin ailelerine danışmanlık hizmeti veriliyor mu?
………..……………………………………….(veriliyorsa ne hakkında
olduğunu yazınız?)
28. Klinikte sosyal beceri kazandırma vb etkinlikler var mı?
(belirtiniz)…………………………………………………….(Varsa ne hakkında
belirtiniz?)
29. Klinikte sağlık eğitimi veriliyor mu?
(belirtiniz)…………………………….……………(veriliyorsa ne hakkında
olduğunu yazınız)
30. Klinikte psikoeğitim etkinlikleri var mı? (Varsa kim tarafından veriliyor? Ve
içeriği nedir?
belirtiniz)…………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
…………………………….
73
31. Kliniğe gelen hasta ve ziyaretçilerinin güvenlik amaçlı üst aramaları yapılıyor
mu? (evetse nasıl yapıldığını belirtiniz. )
……………………………………………………………..
32. Klinikte klinik kuralları ve programlarının yazılı olduğu bir doküman var mı?
Bu asılı mı? Asılıysa nerde
asılı?......................................................................................................................
33. Hasta ve ailesine yatışları sırasında hemşire tarafından klinik kuralları
açıklanıyormu?........................................................................................................
.....................
34. Klinikte basamak sistemi uygulanıyor mu? (genel durumu iyiye giden hastalara
sorumluluk verme ya da kapalı servisten açık sisteme geçme
gibi?)………………………………………………………………………………
……………
35. Klinikte hastalar için sigara içme uygun ortam var mı? Varsa özelliğini yazınız
a)Evet
b)Hayır
36. Hastalar yanlarında kibrit ve çakmak bulundurabiliyorlar mı?
b)Hayır
a)Evet
37. Tespit ve tecrit altındaki hastaları takip etmek için kullanılan bir form ya da
izlenen bir protokol var mı? Varsa özelliklerini
belirtiniz.....................................................................
38. Kliniğe refakatçi kabul ediliyor mu?.........................................................
39. Kliniğin kapalı bir bahçesi varmı?.............................................................
40. Klinikteki hemşirelerin eğitim durumları nedir?
a)Sağlık Meslek Lisesi (……)
b) Önlisans (……) c)Lisans (…..)
Yüksek lisans(…….) e)Doktora (…..)
d)
41. Klinikteki hemşire ve diğer personele psikiyatrik rahatsızlıklar hakkında
hizmetiçi eğitim
veriliyormu?.......................................................................................
42. Klinikteki hemşire ve diğer personele hastalarla iletişim üzerine hizmetiçi eğitim
veriliyormu?.......................................................................................
74
EK-V. BİLGİLENDİRİLMİŞ ONAM FORMU
Değerli Katılımcı,
Bu araştırma, Ülkemizdeki Psikiyatri kliniklerinin tedavi edici ortam açısından
incelenmesi amacıyla yapılmaktadır.
Araştırmada uygulanacak anket formu, kaynak taraması ve incelemeler sonucu
oluşturulmuştur. Araştırmaya katılmayı reddetme hakkına sahipsiniz. Bu araştırmaya
katılmayı kabul etmeniz durumunda sorulara vereceğiniz yanıtlar gizli tutulacak,
araştırmacı tarafından değerlendirilerek, yalnız bu araştırma amacıyla kullanılacaktır.
Araştırma yayınlanırken kişisel bilgileriniz açıklanmayacaktır. Ayrıca size herhangi bir
ücret ödenmeyecek ve sizden herhangi bir ücret talep edilmeyecektir.
Veri toplama amacı ile size verilen ekteki anket formundaki her bir soruyu,
araştırmanın güvenilir olması için içtenlikle ve doğru olarak cevaplamanız gerekmekte
olup, ilgi ve yardımlarınız için teşekkür ederim.
Sorumlu Araştırmacılar:
Yrd. Doç. Dr. Gül ERGÜN
Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu
İstiklal Yerleşkesi
15300 Burdur
Tel: 0248 213 3532
Yard. Doç. Dr. Işıl IŞIK
Yeditepe Üniversitesi Sağluk Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Bölümü
Yard. Doç. Dr. Gül DİKEÇ
İzmir Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu Hemşirelik Bölümü
Bilgilendirmeyi Yapan Kişinin
Adı soyadı
Tarih
İmza
75
Katılımcının Beyanı
Araştırma ekibi üyeleri tarafından belirlen araştırmacı tarafından, “Ülkemizdeki
Psikiyatri Kliniklerinin Tedavi Edici Ortam Yönünden İncelenmesi” isimli bir
araştırma yapılacağı belirtilerek bu araştırma ile ilgili yukarıdaki bilgiler bana aktarıldı.
Araştırma sonuçlarının bilimsel amaçlarla kullanımı sırasında kişisel bilgilerimin
ve anket formumun özenle korunacağı konusunda bana yeterli güven verildi.
Araştırma için yapılacak harcamalarla ilgili bana herhangi bir ücret
ödenmeyecek ve ben de herhangi bir ücret talep etmeyeceğim.
Bu araştırmaya katılmak zorunda değilim ve katılmayabilirim. Araştırmaya
katılmam konusunda zorlayıcı bir davranış ile karşılaşmış değilim. Bana yapılmış tüm
açıklamaları anlamış bulunmaktayım.
Kendi başıma adı geçen bu araştırmada katılımcı olarak yer alma kararını aldım.
Bu konuda yapılan daveti büyük bir memnuniyet ve gönüllülük içerisinde kabul
ediyorum.
Katılımcı
Adı soyadı
Tarih
İmza
76
EK- VI. ARAŞTIRMA PROJE BÜTÇESİ
Proje No: 2014-4
Proje Adı: ÜLKEMİZDEKİ
PSİKİYATRİ KLİNİKLERİNİN
TEDAVİ EDİCİ ORTAM
YÖNÜNDEN İNCELENMESİ
PLANLANAN
MİKTAR
Araç-gereç
Cep telefonu
Toplam araç-gereç
Sarf Malzeme
Fotokopi
Kitapçık Basım
Zarf
Toplam Sarf malzeme
Hizmet Alımı
İstatistik hizmet alımı
Kargo
İkram
Toplam hizmet alımı
Yardımcı personel
Veri toplama elemanı
Veri giriş elemanı
Toplam yardımcı personel
TOPLAM GİDERLER
KULLANILAN
MİKTAR
500
300
300
900
210
1142,71
500
595
3360
480
170
1200
232,04
5500
500
5500
500
16965
9420
77
78
ETİK KURUL KARARI
79
ÖZGEÇMİŞLER
GÜL ERGÜN
1. KİŞİSEL BİLGİLER
Adı Soyadı:
GÜL ERGÜN
Akademik
Unvanı/Pozisyonu:
Yrd.Doç.Dr./Öğretim Üyesi
Fakülte/Bölüm:
Sağlık Yüksekokulu/Acil Yardım ve Afet Yönetimi Bölümü
Departman/Ünite:
Ev telefonu:
-
İş telefonu
telefonu:
ve
Cep
E-posta adresi:
0 248 2133532/ 05317981307
[email protected]
2. EĞİTİM (Mezun olduğu üniversite ve sonrası)
YIL
BÖLÜM
KURUM
DERECE
(Doktora,
Uzmanlık, vb)
2002
Hemşirelik
Akdeniz Üniversitesi
Lisans
2005
Psikiyatri Hemşireliği
Akdeniz Üniversitesi
Yüksek Lisans
2011
Psikiyatri Hemşireliği
Marmara Üniversitesi
Doktora
80
3. AKADEMİK DENEYİM
GÖREV
DÖNEMİ
UNVAN
BÖLÜM
KURUM
2002-2005
Araştırma Görevlisi
Hemşirelik
Akdeniz Üniversitesi
2007-2011
Öğretim Görevlisi
Hemşirelik
Mehmet Akif
Üniversitesi
Ersoy
2011-
Öğretim Üyesi
Acil Yardım ve Afet Mehmet Akif
Yönetimi
Üniversitesi
Ersoy
4. VARSA İNSAN ARAŞTIRMALARI KONUSUNDA ALDIĞI EĞİTİM VE
SERTİFİKALAR
TARİH
TAMAMLANAN EĞİTİM RPOGRAMI
18-01-2012
TÜBİTAK Bilgilendirme ve Eğitim Semineri
2007-2010
Anksiyete Bozuklukları ve Depresyonda Değerlendirme, Vaka
Formülasyonu Oluşturma ve Tedavide Kognitif-Davranışçı Yaklaşımlar
Eğitimi (200 saat)
2008
SPSS Kullanımı Kursu
81
5. VARSA
ARAŞTIRMACI
OLARAK
ARAŞTIRMALARI (Klinik, Sosyal, vb)
KATILDIĞI
İNSAN
TARİH
ARAŞTIRMANIN BAŞLIĞI
2005
Psikiyatri Servislerinde Çalışan Hemşirelerin Şizofreni Tanısı Almış
Bireylere Bakış Açıları
2011
Böbrek Hastalarının Nakil Sonrası Süreçlerine Uyumlarında Danışmanlık
Vermenin Etkinliğinin Değerlendirilmesi
2011
Burdur il’inde lise düzeyinde eğitim alan öğrencilerin sigara, alkol, madde
kullanım düzeylerinin ve kullanım düzeylerinin çeşitli değişkenlerle
ilişkisinin incelenmesi
2012
Sağlık Yüksekokulu
Değerlendirilmesi
2013
Sağlık Yüksekokulu Hemşirelik Bölümü İlk ve Son Sınıf Öğrencilerinin
Meslek Seçimini Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi
2014
2014
Öğrencilerinin
Sosyal
Beceri
Düzeylerinin
Sağlık Yüksekokulu Öğrencilerinin Problem Çözme Özellikleri ve Sosyal
Beceri Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi
Sağlık Yüksekokulu Öğrencilerinin Öfke İfade Etme Biçimleri ve Kısa
Semptom Envanteri Puanları Arasındaki İlişkinin Değerlendirilmesi
6. VARSA SON 5 YIL İÇİNDE HAKEMLİ DERGİLERDE YAYINLANAN
MAKALELER
TARİH
2014
7.
MAKALENİN BAŞLIĞI
Ergun G, Çakır C, Sağlık Yüksekokulu Son Sınıf Öğrencilerinin Cinsel
Sağlıkla İlgili Bilgi, Tutum ve Davranış Özelliklerinin İncelenmesi,
Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi (21.10.2014 tarihinde
ASB-1387 numaralı makale olarak kabul edilmiştir. Kabul yazısı ektedir. )
VARSA SON 5 YIL İÇİNDE KİTAP BÖLÜM YAZARLIĞI
TARİH
KİTABIN ADI-YAZARA AİT BÖLÜMLER
2014-
Ruh Sağlığı ve Hastalıklarında Hemşirelik ve Bakım Sanatı (Bölümler:
Uyku Bozuklukları, Depresyon, Kişilik Bozuklukları, Yeme Bozuklukları )
82
IŞIL IŞIK
1. KİŞİSEL BİLGİLER
Adı Soyadı:
IŞIL IŞIK
Akademik
Unvanı/Pozisyonu:
Yrd.Doç. Dr. Öğretim Üyesi
Fakülte/Bölüm:
Yeditepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi
Departman/Ünite:
Hemşirelik Bölümü/Psikiyatri Hemşireliği
Ev telefonu:
İş telefonu
telefonu:
ve
Cep
E-posta adresi:
0216 5780000
[email protected]
2. EĞİTİM (Mezun olduğu üniversite ve sonrası)
DERECE
(Doktora,
Uzmanlık, vb)
BÖLÜM
KURUM
2012
Psikiyatri Hemşireliği
Marmara
Sağlık
Enstitüsü
Üniversitesi
Bilimleri Doktora
2005
Psikiyatri Hemşireliği
Akdeniz
Sağlık
Enstitüsü
Üniversitesi
Bilimleri Yüksek Lisans
2002
Hemşirelik
Akdeniz
Üniversitesi
Lisans
Sağlık Yüksekokulu
YIL
83
3. AKADEMİK DENEYİM
GÖREV
DÖNEMİ
UNVAN
BÖLÜM
KURUM
2015Halen
Öğretim Üyesi
Hemşirelik
Yeditepe Üniversitesi
2005-2013
Klinik Eğitimci
Hemşirelik
Koç Üniversitesi
2002-2005
Araştırma Görevlisi
Hemşirelik
Akdeniz Üniversitesi
2000-2002
Hemşire
Akdeniz Sağlık Vakfı
Hastanesi
4. VARSA İNSAN ARAŞTIRMALARI KONUSUNDA ALDIĞI EĞİTİM VE
SERTİFİKALAR
TARİH
TAMAMLANAN EĞİTİM RPOGRAMI
2010
Bilişsel Davranışçı Terapi Kursu (200 Saat), İstanbul
5. VARSA
ARAŞTIRMACI
OLARAK
ARAŞTIRMALARI (Klinik, Sosyal, vb)
TARİH
KATILDIĞI
İNSAN
ARAŞTIRMANIN BAŞLIĞI
Öğrenci Hemşirelerin Mezuniyete Hazır Olma Durumları ve Mezuniyet
Sonrası Dönemden Beklentileri, (Araştırmacı) (Şubat 2010-Eylül 2011)
2011
Vehbi Koç Vakfı
84
6. VARSA SON 5 YIL İÇİNDE HAKEMLİ DERGİLERDE YAYINLANAN
MAKALELER
TARİH
2009
MAKALENİN BAŞLIĞI
Güner Küçükkaya, P.,Işık, I."Bir Grup Lise Öğrencisinde Psikiyatrik
Semptom Dağılımı Ve Etkileyen Faktörler", XVI. Ulusal Sosyal
Psikiyatri Kongre Kitabı, Safranbolu- Karabük, (Poster bildiri özeti)01- 04
Temmuz 2009, ss: 316-317
Türkmen E., Işık I., Balcı S., Topcu S.A., Abalı S., Karaçay, P. (2009)
“Kardiyopulmoner Resüsitasyon (KPR) Kursuna Katılan Hemşirelik/Sağlık
2009
Yüksekokulu Öğrencilerinin Kurstaki Başarı, Beklenti ve Memnuniyetleri”
Yoğun Bakım Hemşireliği Dergisi, 13(2): 55-62.
Güner Küçükkaya P, Işık I. Predictors of Psychiatric Symptoms Scores in a
Sample of Turkish High School Students. Nursing and Health Sciences.
2010
2010 Dec;12(4):429-36.
Küçükkaya-Güner, P., Işık, I., Tekkaş, K. Öğrenci Hemşirelerin İşe
Başlamaya Hazır Olma Durumları ve Etkileyen Faktörler, I. Uluslararası,
2011
V. Ulusal Psikiyatri Hemşireliği Kongresi Kongre Kitabı, İstanbul, SS:
201-202. (2011)(Poster Sunum)
Küçükkaya-Güner, P., Işık, I., “Turkish Nurses’ Experiences With Cancer
Patients In A Public Hospital: A Phenomenological Study”, 13. World
2011
Psychooncology Congress, 16-20 October, Antalya. (Poster Presentation)
85
GÜL DİKEÇ
1.KİŞİSEL BİLGİLER
Adı Soyadı:
Yrd. Doç.Dr. Gül Dikeç
Akademik
Unvanı/Pozisyonu:
Öğretim Üyesi
Fakülte/Bölüm:
İzmir Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu
Departman/Ünite:
Hemşirelik Bölümü
Ev Telefonu:
-
İş Telefonu
telefonu:
ve
Cep
E-posta adresi:
0232 372 35 35-3205 / 0530 388 48 60
[email protected]
1. EĞİTİM (Mezun olduğu üniversite ve sonrası)
DERECE
(Doktora,
Uzmanlık, vb)
BÖLÜM
KURUM
2008
Hemşirelik
Koç
Üniversitesi
Hemşirelik
Yüksek Lisans
Okulu (Başarı Burslu)
2010
Ruh
Sağlığı
ve İstanbul
Psikiyatri Hemşireliği Sağlık
Anabilim Dalı
Enstitüsü
Üniversitesi
Bilimleri Yüksek Lisans
2011-2014
Ruh
Sağlığı
ve İstanbul
Psikiyatri Hemşireliği Sağlık
Anabilim Dalı
Enstitüsü
Üniversitesi
Bilimleri Doktora
YIL
86
2. AKADEMİK DENEYİM
GÖREV
DÖNEMİ
UNVAN
BÖLÜM
2012-2015
Öğretim Görevlisi
Hemşirelik
Okulu
2015-Halen
Yard. Doç. Dr.
Sağlık Yüksek Okulu
İzmir Üniversitesi
Hemşirelik Bölümü
KURUM
Yüksek
Koç Üniversitesi
3. VARSA İNSAN ARAŞTIRMALARI KONUSUNDA ALDIĞI EĞİTİM VE
SERTİFİKALAR
TARİH
TAMAMLANAN EĞİTİM RPOGRAMI
EkimMotivasyonel Görüşme Eğitimi
Kasım 2012
4. VARSA
ARAŞTIRMACI
OLARAK
ARAŞTIRMALARI (Klinik, Sosyal, vb)
KATILDIĞI
İNSAN
TARİH
ARAŞTIRMANIN BAŞLIĞI
2010
Lise Öğrencilerine Verilen Şizofreniye Yönelik Bilgilendirme Eğitiminin
Sosyal Mesafe ve Tutuma Etkisi
2008
Lise öğrencilerinin İntihar Olasılığının Değerlendirilmesi
Kronik Şizofreni Hastalarında Tedaviye Bağlılık Programının Etkinliği
2013
87
5. VARSA SON 5 YIL İÇİNDE HAKEMLİ DERGİLERDE YAYINLANAN
MAKALELER
TARİH
MAKALENİN BAŞLIĞI
2011
Oban, G. Küçük, L. (2011). Ergenlerde Ruhsal Hastalıklara Yönelik
Damgalamayı Etkileyen Etmenler. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 2(1); 3139.
2011
Oban, G. Küçük, L. (2011). Damgalama erken başlar… Gençlerde ruhsal
hastalıklara yönelik damgalamayla mücadelede eğitimin rolü. Psikiyatri
Hemşireliği Dergisi, 2(3);141-148.
2012
Oban, G. Küçük, L. (2012). Lise Öğrencilerinde Şizofreniye Yönelik
Bilgilendirme Eğitiminin Sosyal Mesafe ve Tutuma Etkisi. Koç
Üniversitesi Hemşirelik Araştırma Dergisi, 9(2); 35-42.
2014
2014
2014
2015
2015
Dikeç, G. Kutlu, Y. (2014). Psychoeducation in Mental Disorders in
Turkey: A Systematic Review. Canadian Journal Psychiatric Nurses
Research, 8; 22-30.
Dikeç, G. Kutlu, Y. (2014). Bir Grup Şizofreni Hastasında Tedaviye Uyum
ve Etkileyen Etmenlerin Belirlenmesi. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 5 (3);
143-148.
Dikeç, G. Kutlu, Y. (2015). Ruhsal Bozukluklarda Tedavi Uyumunu
Artırmak İçin Bir Yöntem: Tedaviye Uyum Programı. Psikiyatri
Hemşireliği Dergisi, 6 (1); 40-46.
Badır, A. Zeybekoğlu, Z. Karaçay, P. Göktepe, N. Topçu, S. Yalçın, B.
Kebapçı, A. Oban, G. (2015). Using High-Fidelity Simulation as a
Learning Strategy in an Undergraduate Intensive Care Course. Nurse
Educator, 40 (2), E-1/E-6.
Dikeç, G. Kutlu, Y. (2015). The Effectiveness of Adherence Therapy for
People With Schizophrenia in Turkey: A controlled Study. Achieve of
Psychiatric Nursing (accepted).
88