April/May/June 2011

NİSAN-MAYIS-HAZİRAN 2011 APRIL-MAY-JUNE 2011 SAYI 1 ISSUE 1
TÜRK MÜZECİLİĞİNDE
YENİ DÖNEM
A new era begins at Turkish museums
Kültür ve Turizm Bakanı
ERTUĞRUL GÜNAY: Müzelerimiz emin ellerde
Minister of Culture and Tourism ERTUĞRUL GÜNAY:
“Our museums are in good hands.”
İSTANBUL ARKEOLOJİ MÜZELERİ’NE
TÜRSAB’IN ELİ DEĞDİ TÜRSAB’s healing
hands at the İstanbul Archaeological Museum
BAŞARAN ULUSOY: Çağıran, karşılayan,
ağırlayan müzelerimiz olacak BAŞARAN ULUSOY:
The inviting, welcoming and hospitable museum
içindekiler
5 Başyazı
34 Doğanın benzersiz
mücevheri:
DALYAN ve KAUNOS
50 Hitit’ten Osmanlı’ya
İmparatorlar İstanbul’da
54 Artemis Tapınağı
58 TAVLA: Zamanı anlatan
zamana direnen oyun
62 Arkeolojinin şenlikli öyküsü
66 Padişahların sırları
gömleklerinde gizli
68 Sarayda günlük yaşam
70 Bizans sikkelerinde bir krallar
vardı bir de PALAMUT
72 Haber turu
74 Takvim
76 TÜRSAB müze rehberi
78 TÜRSAB müze harita
6
Türk müzeciliğinde YENİ DÖNEM: 48 MÜZE’nin
GİŞE İŞLETMESİ TÜRSAB-MTM İş Ortaklığı’na
devredildi.
12
Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay:
Müzelerimiz emin ellerde.
18
TÜRSAB Yönetim Kurulu Başkanı Başaran Ulusoy:
Çağıran, karşılayan, ağırlayan müzelerimiz olacak.
22
İstanbul Arkeoloji Müzeleri’ne TÜRSAB’ın eli değdi...
44
Sanat, tarih ve estetik düşü: Louvre Müzesi.
TABLE OF CONTENTS
6
A new era begins at
Turkish museums:
TÜRSAB-MTM Business
Partnership takes over the
management of
48 museums.
12
Minister of Culture and
Tourism
Ertuğrul Günay:
“Our museums are in
good hands.”
18
Başaran Ulusoy,
TÜRSAB Chairman of
The Board: “We are
introducing a new
concept: The inviting,
welcoming and
hospitable museum.”
22
TÜRSAB’s healing
hands at the İstanbul
Archaeological Museum.
44
A dream of art, history
and aesthetics:
The Louvre Museum.
Nisan-Mayıs-Haziran
2011
Sayı 1
•
April-May-June
2011
Issue 1
Editorial
5
Nature’s unique jewel:
DALYAN and KAUNOS
34
From Hitites to Ottomans
Emperors Gather in İstanbul
50
Temple of Artemis
54
BACKGAMMON, the game which
narrates and resists the time
58
The merry tale of archaeology
62
The secrets of the Sultans are
hidden in their shirts
66
Daily life at the palace
68
Byzantine coins were struck with
pictures of kings and of PELAMYD
70
News in overview
72
Calendar
74
TÜRSAB museums guide
76
TÜRSAB map of museums
78
TÜRSAB-MTM İŞ ORTAKLIĞI TARAFINDAN ÜÇ AYDA BİR YAYINLANIR
PUBLISHED QUARTERLY BY THE JOINT VENTURE OF TÜRSAB-MTM
TÜRSAB-MTM İş Ortaklığı adına SAHİBİ / TÜRSAB YÖNETİM KURULU BAŞKANI
OWNER on behalf of the joint venture of TÜRSAB-MTM / PRESIDENT OF THE EXECUTIVE BOARD OF TÜRSAB
Başaran ULUSOY
SORUMLU YAZI İŞLERİ MÜDÜRÜ / RESPONSIBLE MANAGING EDITOR
Feyyaz YALÇIN
YAYIN KURULU / EDITORIAL BOARD
Başaran ULUSOY, Feyyaz YALÇIN, Arzu ÇENGİL, Hakan HİMMETOĞLU, Köyüm ÖZYÜKSEL,
Kibele EREN, Ayşim ALPMAN, Aylin ŞEN, Hümeyra ÖZALP KONYAR
TÜRSAB adına YAYIN KOORDİNATÖRÜ / EDITORIAL COORDINATOR on behalf of TÜRSAB
Arzu ÇENGİL
YAYIN YÖNETMENİ / EDITOR-IN-CHIEF
Ayşim ALPMAN
GÖRSEL YÖNETMEN VE YAYIN DANIŞMANI / ART DIRECTOR AND EDITORIAL CONSULTANT
Hümeyra ÖZALP KONYAR
GÖRSEL VE EDİTORYAL YÖNETİM / VISUAL AND EDITORIAL MANAGEMENT
Özgür AÇIKBAŞ
HABER MÜDÜRÜ / NEWS EDITOR
Sevinç AKYAZILI
GRAFİK UYGULAMA / GRAPHICAL IMPLEMENTATION
Semih BÜYÜKKURT
ÇEVİRİ / TRANSLATION
Ahmet ALPMAN
YÖNETİM MANAGEMENT
YAYIN EDITORYAL
TÜRSAB-MTM İŞ ORTAKLIĞI
Dikilitaş Mah. Aşık Kerem Sk. No: 42
34349 Beşiktaş
İstanbul / Türkiye
Tel / Phone: (212) 259 84 04
Faks / Fax: (212) 259 06 56
www.tursab.org.tr
e-mail: [email protected]
BRONZ YAYINCILIK
Pürtelaş Mah. Güneşli Sk. No: 22 D: 1
34433 Cihangir
İstanbul / Türkiye
Tel / Phone: (212) 244 85 37-38
Faks / Fax: (212) 244 85 34
e-mail: [email protected]
BASKI PRINTING
BİLNET MATBAACILIK
BİLTUR BASIM YAYIN ve HİZMET AŞ.
Esenşehir Mahallesi Dudullu Organize
Sanayi Bölgesi 1. Cadde No:16
Ümraniye İstanbul / Türkiye
Tel / Phone: (216) 444 44 03
Faks / Fax: (216) 365 99 07-0
www.bilnet.net.tr
e-mail: [email protected]
MÜZE Dergisi Basın Konseyi üyesi olup, Basın Meslek İlkeleri’ne uymaya söz vermiştir. The Museum Journal is a member of the Turkish Press
Council and has resolved to abide by the Press Code of Ethics. MÜZE Dergisi’nde yayınlanan yazı ve fotoğraflardan kaynak gösterilmeden
alıntı yapılamaz. None of the articles and photographs published in the The Museum Journal maybe quoted without mentioning of resource.
er zaman heyecan vericidir ‘ilk’. İlk öğretmeniniz, ilk işiniz, ilk
çocuğunuz bambaşka bir iz bırakır hayatınızda. Tıpkı bu dergi ve
bu dergiye hayat veren proje gibi.
TÜRSAB-MTM İş Ortaklığı’nın Kültür ve Turizm Bakanlığı ile
ortaklaşa yaratıp üstlendiği proje, gerçekten de Türkiye için çok
önemli bir ilk adım. Ülke çapındaki tüm müzeleri çağdaş bir düzeye
çıkartacak, ‘bekleyen’ değil, çağıran ve karşılayan bir müzecilik
anlayışını hayata geçirecek bir proje bu.
Elinizde tuttuğunuz dergi de, bu projenin sesi, rehberi olacak.
Müze, ‘tarihle buluşmak’ demektir. Tarih de, ‘yarına bilinçle
hazırlanmak.’ MÜZE Dergisi, bu kadar büyük bir öneme sahip bir
yolculukta neler yapıldığını anlatacak. Projenin içinde yer alanlara,
arkeolojiye gönül verenlere, hayalleri ve söyleyecek sözü olanlara
sayfalarını açacak. Elinizde tuttuğunuz dergi, işte böyle bir slogan
ve hedefle yola çıktı. Yol boyu birlikte olmak ve arkeoloji denilen o
büyülü dünyayı keşfedebilmek dileğiyle...
İlk sayımızdan merhaba!
Firsts are always exciting. Our first teacher, our
first job, our first child impress upon us a very
different impact. Quite similar to this journal and
the project behind it! The project created
through the cooperation of the TÜRSAB-MTM
Business Partnership with The Ministry of
Culture and Tourism is in fact a very important
first step for Turkey in this field. A project aimed
at vitalizing museums all around the country by
a new approach to the matter, namely by
designing museums who invite and welcome
their visitors as opposed to museums that just
wait quietly. This journal’s goal is to be the voice
of and the guide to this project. Museum offer an
occasion to meet with history. History paves the
way to prepare the future in awareness of the
experiences of the past. The Museum Journal
(Müze Dergisi) intends to give its readers an
insight into the episodes of this important
journey. It will open its pages to those involved
in the project, to those who set their hearts on
archaeology, to those who have dreams and
those who have something to say. This journal
sets out with these objectives and this motto, in
the hope to discover the magical world of
archaeology together with its readers.
Hello to everyone from our first edition!
Başaran Ulusoy
6
DOSYA
Dossier
Yazı -Text
Sevinç Akyazılı
Fotoğraflar-Photos
Rasim Konyar
Türk müzeciliğinde YENİ DÖNEM: 48
TÜRSAB-MTM
MÜZE’nin GİŞE İŞLETMESİ
İş Ortaklığı’na devredildi
yıllardır türk müzeciliğine verdiği destekle dikkat çeken
türsab, bu alanda yeni ve büyük bir adım daha atıyor.
kültür ve turizm bakanlığı ile protokol imzalayan
türsab, 18 milyon liralık teknolojik yatırımla, 48 müze ve
örenyerinin gişelerini işletmekle kalmayacak, daha önce
benzeri görülmemiş uygulamalara imza atacak.
A new era begins at Turkish museums: TÜRSAB-MTM Business Partnership
takes over the management of 48 museums.
TÜRSAB tarafından
geçmiş yıllarda
gerçekleştirilen Efes
Antik Kenti aydınlatması.
Lighting of the Ancient
City of Ephesus
implemented by TÜRSAB
in the past years.
türsab (the assocıatıon of turkısh travel agencıes), enjoyıng an
ınternatıonal renown for ıts success ın the fıeld of tourısm, ıs ın
the process of embracıng new projects ın the area of cultural
tourısm. havıng concluded a relevant protocol wıth the mınıstry
of culture and tourısm, envısagıng a technologıcal ınvestment of
18 mıllıon turkısh pounds türsab plans to manage 48 museums and
hıstorıcal sıtes by ıntroducıng a serıes of noveltıes.
7
ektörde yarattığı artı değerle
turizmin itici gücü olan
TÜRSAB, İstanbul Arkeoloji Müzeleri’ni Geliştirme
Projesi’nde edindiği deneyimi, Türkiye genelindeki 48 müze ve örenyerinde
hayata geçiriyor.
Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın açtığı, ‘Müze ve
Ören Yerleri Gişe Modernizasyonu ve İşletimi
İhalesi’ni MTM ile iş birliği yaparak kazanan
TÜRSAB, kültür turizmi konusunda atak başlattı.
İhalenin bitiş tarihi olan 31. 12. 2016’ya kadar
bakanlığa,1.575 milyon lira ödeme taahhüdünde
bulunan ortaklık, sadece gişe modernizasyonu
ve teknolojik alt yapı konusunda 18 milyon TL’lik
yatırım maliyeti öngörüyor.
Müze ve örenyerlerinde eğitilmiş nitelikli 200’ü
aşkın personelin işbaşı yapması ve gişelerin son
teknoloji ürünü ekranlı turnikeler ile donatılmasının ardından, kaçak geçişler ilk üç ayda yüzde 87
oranında azaldı.
Anında ve güvenilir bilgi akışı
Elektromekanik geçiş ve takip kontrol sistemi ile,
müze ve örenyerlerine ekranlı turnikeler yerleştiren TÜRSAB-MTM İş Ortaklığı, tüm giriş çıkışların
anında raporlanmasını sağladı. Yapılan her giriş,
TÜRSAB-MTM İş Ortaklığı ve bakanlık tarafından
anında denetlenebilir hale geldi. Bir ziyaretçinin
müzeye giriş süresi, kartının okutulması ile birlikte yaklaşık üç saniyeye indi. Turnike önündeki
kuyruklar son buldu.
8
İstanbul Ayasofya Müzesi’nden tavan detayı
(sol sayfa), İstanbul Çinili Köşk Müzesi’nden bir
tabak ve Anadolu’nun çeşitli yörelerine ait eski testi
ve çanaklar.
A detail from the ceiling of the Hagia Sophia Museum
in İstanbul (left page), a plate from the Tiled Kiosk
Museum in İstanbul and ancient jugs and pots from
different regions of the Anatolia.
To this end,
TÜRSAB is planning to
benefit from the experience it
acquired in the recent past while
carrying out the İstanbul Archaeological
Museum development project, for the management of 48 different museums and historical
sites all around Turkey. The Association
(TÜRSAB) who, in collaboration with MTM, was
awarded the contract for the modernization of
ticket booths and management of museums and
historical sites by the Ministry of Culture and
Tourism, plans to put its signature under a
series of new initiatives in the field of cultural
tourism. TÜRSAB has made a commitment to
pay 1.575 million Turkish pounds until 31
December 2016, the end date of the contract. Its
modernization project concerning ticket booths
and technological infrastructure has a financial
scope of 18 million Turkish pounds. The
employment of well-trained professional staff
and the use of state of the art toll gate equipment yielded a reduction of 87 percent in the
number of unauthorized entries.
Instant and reliable information flow
Due to electromechanical crossing and trailing
control systems and the installation of cameracontrolled toll gates, TÜRSAB-MTM is able to
collect instantly the necessary data.Through a
system which provides for the transmission of
data to three different centres, entries through
the toll gates can be checked instantly at the
TÜRSAB Centre, MTM and the Ministry. The
passage of a visitor through the electromechanical toll gate lasts approximately three seconds
including the screening of the ticket, thereby
contributing to a significant reduction in
queuing times.
Personalized Museum Card
The TÜRSAB-MTM Partnership is preparing the
infrastructure in order to expand to foreign
tourists the Museum Card system which has
been in practice so far for Turkish citizens only.
9
Kişiselleştirilmiş kart geliyor
TÜRSAB-MTM İş Ortaklığı, sadece
Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarına tanınan bir hak olan Müzekart
uygulamasını yabancı ziyaretçilerle
de paylaşabilmek için görüşmelere
ve yüksek teknoloji gerektiren alt yapı
çalışmalarına başladı.
Yabancılara kart satışının gerçekleşmesi halinde kişiselleştirme yazılımları devreye girecek. Kişiselleştirilmiş
kartlarla müzeye gelen yabancı turistin turnikelerdeki geçişi sırasında, ana
dilinde hoşgeldin mesajı yayınlanacak. Memnuniyeti ölçen anket çalışmalarıyla, yabancı ziyaretçinin genel
izlenimleri raporlanarak bakanlığa
aktarılacak.
İletişim, ulaşım ve ziyaret
bir arada
TÜRSAB-MTM İş Ortaklığı’nın kültür
turizmini arttırmak, ürün kalitesi ile
müşteri memnuniyetini yükseltmek
konusunda çalışmaları bunlarla sınırlı
değil. Yabancı ziyaretçiler için, farklı
özelliklere sahip kartların da hazırlıklarına başlandı.
Türkiye’ye münferit olarak gelen
yabancı turist, satın alacağı bu kartlar
vasıtasıyla, sadece müze ve ören
yerlerini ziyaret etmekle kalmayacak,
kent içi toplu taşımacılıktan ücretsiz
faydalanacak, kartının içinde bulundurduğu iletişim kontörü kadar telefon görüşmesi yapabilecek. Anlaşmalı
noktalardan indirimli alışveriş fırsatlarını yakalayacak. Uygulamanın hayata
geçmesiyle birlikte, Türkiye’ye her yıl
münferit olarak gelen 4 milyon 250
bin turistin hayatı kolaylaşacak.
Akıllı telefonlar turizmin
hizmetinde
Kültür turizmi konusundaki çalışmalarında yüksek teknoloji kullanımını
en üst düzeyde tutan TÜRSAB-MTM İş
Ortaklığı, dünyada kullanımı hızla artan akıllı cep telefonlarına uyarlanabilir yazılımları da devreye sokacak. Bir
kereye mahsus olarak cep telefonuna
indirilecek bir uygulama sayesinde
10
When the practice of Museum
Cards for foreign tourists comes
into effect, the entrance to museums for foreign visitors will be
facilitated through high-tech
equipment using computer
software programmes enabling the
storage of personalized data. The
visitor will then be welcomed at the
toll gate by a greeting message in
its own language. Electronic data
collecting systems will enable,
through on the spot surveys, the
transmission of customer satisfaction reports on visitors’ general
impressions to the Ministry.
Communication, transportation
and visit with a single card
TÜRSAB-MTM’s efforts to promote
cultural tourism and enhance
product quality and customer
satisfaction encompass even
further projects. TÜRSAB is taking
steps with a view to creating a new
type of multi-purpose card to be
valid for a period of 2 or 3 days,
which will enable tourists not only
to enter museums but also to use
the means of transportation such
as city busses, underground, ferries
etc. and which will be used also to
make home calls from automatic
phone booths. Moreover, the same
card will provide the possibility to
benefit from price reductions when
shopping at designated stores.
These projects are intended to
make life easier for the 4 million
250 thousand individual tourists
who visit Turkey each year.
Smart phones at the
service of tourism
Furthermore, TÜRSAB-MTM is also
working on a type of software
programme to be utilized in smart
cellular phones, increasingly in use
around the world. This will be an
application to be downloaded once
onto cellular phones and which will
deliver information concerning
museums and tourist destinations
in the vicinity, about time, contents
and location of various cultural
events and activities. Through a
double dimension code, the users
will be able to have their cellular
Efes Antik Kenti, Yamaçevler’den duvar resimleri ve detaylar.
Ancient City of Ephesus, murals and details from Yamaçevler (Slope Houses).
ziyaretçi, çevredeki müzelerin konumlarını, buralardaki etkinliklerin zamanını ve
içeriğini öğrenebilecek. Cep telefonuna gönderilen iki boyutlu bir kod sayesinde yabancı ziyaretçi, telefonunu turnikelere okutup müzeye giriş yapabilecek, gerektiğinde turizm danışma hattına, gerektiğinde ise kolluk kuvvetlerine
ulaşabilecek. Bu kartlar, internetten, ülke sathında giydirilmiş olarak gezen özel
minibüslerden ve önemli noktalarda konumlandırılmış büfe tarzı TÜRSAB-MTM
İş Ortaklığı noktalarından satın alınabilecek.
phones screened at the new type toll gates, thus utilizing the same
software programme as a mode of payment. They will also have phone
access to tourism information office line as well as police and gendarmerie
hotlines in case of emergency. The corresponding GSM cards will be made
available for sale on the internet, on mobile TÜRSAB-MTM facilities such
as special vehicles and special kiosk counters placed at important tourist
destinations and pertinent locations.
Tanıtım faaliyetleri hızlanıyor
Ziyaretçiyi müzeye çekmek için tanıtım çalışmalarına da hız veren TÜRSABMTM İş Ortaklığı, Türkiye’nin dört yanına altışar metrelik led ekranlar yerleştiriyor. Bu ekranlardan Türkiye’deki müzelerin örenyerlerinin ve buralarda
gerçekleşen kültür sanat faaliyetlerinin tanıtım filmleri yayınlanıyor, yerli ve
yabancı potansiyel ziyaretçilerin ilgisi ve farkındalığı arttırılıyor.
Ulusal ve uluslararası medyada yapılacak kampanyalar tanıtımın bel kemiğini oluşturuyor. Söz konusu 48 müze ve örenyeri internet siteleri yoluyla
da tanıtılacak. Bu kapsamda, internet sitesi olmayan müze ve örenyerleri
fotoğraflanarak dev bir görsel arşiv oluşturulacak. Müzelerle ilgili ayrıntılı
bilgiler kendi sitelerinde yayınlanacak. Aynı çalışma kapsamında üç boyutlu
sanal müze ziyaretlerinin de yapılabilmesi ve bu yolla müze gelirlerinin de
arttırılması söz konusu. Altı yılın sonunda da TÜRSAB-MTM İş Ortaklığı’nın
elde ettiği gelir, müzelerin renovasyonu ya da kent müzelerinin oluşturulmasına harcanacak.
Kısacası, bu iş birliği sayesinde, Türkiye kültür turizminde, heyecan verici
yepyeni bir dönem başlayacak.
Promotion activities speed up
TÜRSAB-MTM is installing six meter- wide LED screens in public places all
around Turkey with a view to attracting the attention of domestic and
foreign visitors to museums and creating increased awareness about diverse
destinations of interest. Documentary films on historical sites, museums
and various events and activities performed in such places will be shown on
these giant screens. It is clear that campaigns on national and international
television stations as well as on the internet constitute the backbone of
promotion programmes. In this framework, a vast visual archive will be
created containing photographs of museums (without a proper internet
website) as well as of historical and other points of interest. Detailed
information on particular museums will be displayed on their own internet
websites. This project will also include tri-dimensional virtual museum visit
programmes on the internet which will contribute to increased income for
the museums. The revenue gained by TÜRSAB-MTM within the six years of
the implementation of the contract will then be re-invested for the renovation and restoration of museums as well as for the creation of city museums. In short, an exciting new era will begin in the field of cultural tourism
in Turkey, thanks to the cooperation established between the Ministry of
Culture and Tourism and the TÜRSAB-MTM Partnership.
*TÜRSAB-MTM İş Ortaklığı ile gişe işletimi ve modernizasyonu yapılan müze ile örenyerlerinin tam listesi 76. ve 77. sayfalarda.
*The complete list of museums and historical sites subject to the TÜRSAB-MTM
management and modernization project is shown on Pages 76 and 77.
11
Topkapı Sarayı,
Harem Dairesi’nde
turistler.
Topkapı Palace,
tourists in the Harem
(women’s quarter).
12
SÖYLEŞİ
Interview
Yazı -Text
Ayşim Alpman
Kültür ve Turizm Bakanı
ERTUĞRUL GÜNAY:
Müzelerimiz emin ellerde
bakan ertuğrul günay, “türsab-mtm ile yaptığımız iş birliği
sayesinde her bakımdan sağlıklı ve modern bir sisteme
ilerliyoruz. denetim imkanlarımız ve gişe gelirlerimiz arttı”
dedi ve ekledi: “artık gişelerden bizden habersiz kuş uçamaz!”
mınıster of culture and tourısm
ertuğrul günay: “our museums are ın
good hands.”
mınıster ertuğrul günay says, “thanks to the
cooperatıon establıshed between our mınıstry
and the türsab-mtm busıness partnershıp, we are
progressıng towards a sound and modern
system. we are gettıng ıncreased revenues from
museum tıcket booths and we benefıt from
a technıcally advanced supervısıon capabılıty
whıch allows us to exercıse a complete control
over the toll gates.”
13
Türkiye genelinde 48 müze ve örenyerinin gişe işletim ve modernizasyonunun
TÜRSAB-MTM İş Ortaklığı’na devredilmesinin ardından Kültür ve Turizm Bakanı
Ertuğrul Günay, sorularımızı yanıtladı. Birliğin, Kültür ve Turizm Bakanlığı
dışında, yasa ile kurulan tek örgütlenme olduğunu dile getiren Bakan Günay,
“TÜRSAB ile aynı alanda çalışan iki kurumun, dayanışma içinde olması gerektiği
bilinci ile hareket ediyoruz. Çok yakın iş birliği içindeyiz. Gişelerin modernizasyonu gibi konularda yapılan hizmet alımı anlaşmaları sayesinde asli işlerimize
dönme imkanı bulduk” dedi.
MÜZE DERGİ: Son yıllarda müzecilik ve kültür turizmi konusunda bir atılım
görüyoruz. Bakanlığınızın konuyla ilgili çalışmalarından bahsedebilir misiniz?
ERTUĞRUL GÜNAY: 2008’den beri müzelerimizi, kültür varlıklarımızı ve örenyerlerimizi Türkiye’nin gündemi içine almaya gayret gösteriyoruz. Bu kapsamda,
hizmet kalitesini de yükseltmemiz gerekiyordu. Gişe İşletim ve Modernizasyonu
İhalesi öncesinde de, birkaç adım attık. Müzekart Projesi’ni uygulamaya soktuk.
Bu proje, bizim insanımızın uygun fiyatlarla müzelerimizle tanışmasını sağladı.
Ardından müze mağazalarıyla ilgili olarak, özel girişimci katılım için ihale açtık.
Türkiye çapında, Avrupa standardında ürünlerimiz oluşmaya başladı ve müze
mağazalarımız açıldı. Bu tip çalışmalar, müze kavramının tartışılmaya başlanma-
Ertuğrul Günay, Antalya’nın Demre İlçesi’ndeki Myra Andriake liman kenti kazılarını
incelerken.
Minister Günay inspects excavations at the harbor city of Myra Andriake in the
Demre district of the province of Antalya.
In the aftermath of the transfer of the operational responsibility of 48 museums
and historical sites to the TÜRSAB-MTM Business Partnership, we conducted
an interview with the Minister of Culture and Tourism, Mr. Ertuğrul Günay, who
kindly answered our questions. Mr. Günay emphasized that the Association of
the Turkish Travel Agencies (TÜRSAB), having been established by law, is the
sole organization in this field with a legal status besides the Ministry itself. He
said, “Therefore, we work in close cooperation with TÜRSAB, in the understanding that two major institutions who operate in the same area should act in
coordination and solidarity. The service sale contracts concluded between our
Ministry and TÜRSAB, concerning areas like museums’ ticket booths’ modernization, allow the Ministry to devote more time to its principal functions.”
MÜZE DERGİ (MUSEUM JOURNAL): There has been a noticeable progress
in recent years in the area of cultural tourism and the conceptual approach to
museums. Would you please dwell upon the endeavours of your Ministry
concerning the subject matter?
ERTUĞRUL GÜNAY: We are working on creating an increased public
awareness as to Turkey’s cultural heritage, its museums and historical sites,
since 2008. In this context, we have seen it as a necessity to enhance the
service quality. We took a few steps even before dealing with the modernization
project of the museum ticket booths. For instance, we introduced the ‘Museum
Card’ system which enabled our domestic customers to visit the museums at a
reduced rate, so that a greater number of Turkish citizens could be acquainted
with the cultural heritage of their own country. Furthermore, we invited tenders
from private investors concerning museum shops. As a result of this, a number
of museum shops were open all around Turkey, offering high quality products
for sale. These efforts paved the way to a lively discussion in the public opinion
on the general concept of museums. Recently, we invited bids for the modernization project of museums’ ticket booths and toll gates. The TÜRSAB-MTM
Business Partnership won the tender and was awarded the contract for a six
years’ term, on the modernization of the 52 ticket booths of 48 museums and
historical sites in various regions of Turkey.
Günay, Muğla’nın Milas ilçesinde bulunan 2 bin 400 yıllık mezar odası ve lahitin
bulunduğu alanı incelerken.
Günay inspects the 2,400 years old chamber tomb in the district of Milas and the
area where the sarcophagus was found.
14
MÜZE DERGİ: Why was the project on the modernization and operation of
museums’ ticket booths subject to outward commissioning? What sort of basic
problem was preoccupying the Ministry concerning the ticket booths?
ERTUĞRUL GÜNAY: Especially the generally mediocre standard of the
employees was the greatest handicap. Their lacking the proper qualification
and a genuine commitment to their job was conducive to many cases of illicit
sını sağladı. Ardından da, gişelerin modernizasyonu konusunda açık ihale yaptık.
Bu ihaleyi de, TÜRSAB-MTM İş Ortaklığı kazandı. Toplam 48 müze ve örenyerinin
52 gişesi üzerinden 6 yıllık bir anlaşmaya imza attık.
MÜZE DERGİ: Gişelerin işletim hakları ve modernizasyonu neden ihale konusu
oldu? Gişelerde bakanlığın yaşadığı temel sorunlar nelerdi?
ERTUĞRUL GÜNAY: Müzelerimizde, müzecilikle ilgili fazlaca bilgisi olmayan,
orta standartta memurlar çalışıyordu. Müze ile ilgili içselleştirdikleri özel bir
duygu, aldıkları eğitim olmadığı için gişelerde bazı problemlerle karşılaşıyor, çok
sayıda kayırma, kollama, kaçak ihbarı alıyorduk.
Gişelerin işletimini TÜRSAB-MTM İş Ortaklığı’na devrettikten sonra, 150’ye yakın
personelimizi güvenlik gibi başka alanlarda değerlendirme imkanımız oldu.
Onların yerine, eğitilmiş, yeni personel gişelerde işbaşı yaptı. Müze ziyaretçileri, gişelerde giyim standartlarından, davranışlarına kadar pek çok alanda daha
yüksek düzeyli görevlilerle karşılaşma şansına kavuştu. TÜRSAB-MTM İş Ortaklığı
da buradan gelir elde etmeyi hedeflediği için, kaçaklar asgariye indi. Geçmiş
yıllarda ne kadar kaçak ve ne kadar kayırma olduğuna ilişkin birçok ipucu almaya
başladık.
MÜZE DERGİ: Gişelerdeki modern turnikeler sayesinde her geçiş belgelenmiş
oluyor. Bunun turizm istatistiklerine yansıması olacak mı?
ERTUĞRUL GÜNAY: Evet. Yaptığımız iş birliği sayesinde, ziyaretçi kimlik
eğilimi ortaya çıkmaya başladı. Önceki yıllarda, yerel yöneticilerin, müze güvenlik
birimlerinin, başka bazı elemanların, bizim rakamlarımıza yansımayan girişler
yaptığını tespit ettik. 2011 yılının ilk üç ayında turist sayısı arttı, buradan müze
girişlerine de bir yansıma oldu. Ancak girişlerde kaçaklar engellendiği için, müze
ziyaretlerinde, Türkiye ortalamasının üzerinde bir artış görünüyor. Şimdi hem
daha sağlıklı bilgi elde etmeye başladık, hem de müzelerden daha çok gelir elde
etme imkanına kavuştuk.
MÜZE DERGİ: TÜRSAB-MTM İş Ortaklığı’nın gişelerden kaçak girişlerin engellenmesi, gişe gelirlerinin arttırılmasının yanı sıra bakanlığınıza 195 taahhüdü
daha var. Bunların arasında size en dikkat çekici gelen hangisidir?
entries. Following the transfer of the ticket booths’ operation to the TÜRSABMTM Business Partnership, we retrained around 150 of our employees towards
various other jobs including security. New, better-trained personnel was put in
the care of the ticket booths. Visitors are now enjoying a higher quality of
service at museums’ entrances. They are welcomed by well-trained employees,
including attitude, politeness, knowledge and a better external appearance in
the way of the personnel’s clothing standards. Since the TÜRSAB-MTM
Partnership is committed to raise the level of income from ticket booths, they
are eager to prevent illicit entries of which the number was already seriously
reduced in a very short period of time. This experience is giving us some clue
as to the dimension of the problem in the past.
MÜZE DERGİ: We understand that each crossing through the toll gates is
recorded i.e. documented due to a newly installed technically advanced
equipment. Is it to expect that this technique will have an improving effect on
statistical data collecting in the field of tourism?
ERTUĞRUL GÜNAY: Yes. This type of cooperation allows us to gather data
on visitors’ profiles. In previous years, local authorities, museum security
employees and some other staff members effectuated entries which were not
reflected upon our statistics. In the first quarter of 2011, we recorded an
increase in the number of tourists coming to Turkey and this was naturally
reflected upon the number of museums’ visitors. However, the augmentation
in the number of museum visits is sensibly exceeding the overall increase
figure of tourists, due to the fact that illicit entries were effectively prevented.
Consequently, on the one hand, we are now able to gather reliable statistical
data and, on the other hand, we will succeed in securing a higher revenue from
the museums.
MÜZE DERGİ: The TÜRSAB-MTM Business Partnership made an overall
number of 195 different pledges in the framework of this contract, besides
preventing illicit entries and contributing to an increase of the income from
museums. Which commitment on behalf of TÜRSAB-MTM is the most
remarkable in your opinion?
Ertuğrul Günay, Ayasofya Müzesi’nde üzeri
metal maskeyle kapatılmış olan
6 kanatlı 4 melek figürlerinden yüzü açılan
melek figürünü inceledi.
Ertuğrul Günay inspected the angel
figure, one of the 4 six-winged angel
figures covered with metal masks, of
which face was uncovered.
15
ERTUĞRUL GÜNAY: Birincisi hizmet kalitesini yüksek tutmak... Turistin gişeyle karşılaştıktan sonra memnuniyetinin yükselmesi ve ülke imajına olumlu
katkı sağlanması... Bizim için en önemli vaat budur.
MÜZE DERGİ: 48 müzenin internet sitelerinin kurulması, sanal müze uygulaması kapsamının genişletilmesi, yeni bir Müzekart’ın uygulamaya sokulması
söz konusu.
ERTUĞRUL GÜNAY: Eskiden müze giriş bileti temin etmenin tek yolu gişeden satın almaktı. İhale sonrası aradan geçen birkaç ay içerisinde internetten
de artık bilet satın alabilme olanağı oluşturuldu. Çok kısa bir zaman içerisinde belli başlı müzelerin girişlerine yerleştirilecek kiosklardan da bilet satın
alınabilecek. Üstelik yurtdışından internet üzerinden satın alınan bir biletin
kiosklarda baskısı yapılarak müze bileti temin edilebilecek. Bunun yanı sıra
müzekartı da çeşitlendiriyoruz. Artık farklı bir Müzekart’ı satın alan bir kişi bu
kartla özel müzeleri de ziyaret edebilecek. Ayrıca hedef kitlesi yabancı turistler
olan ve otel lobilerinden temin edilebilecek 72 saat geçerli müzekartlar çıkartıyoruz. Sınırlı zamana sahip olup bilet almak için sıra beklemek istemeyen
müze heveslilerinin hizmeti ayağına götürüyoruz.
MÜZE DERGİ: Gişelerin nasıl denetlendiğinden bahsedebilir misiniz?
ERTUĞRUL GÜNAY: Denetimleri eskisine göre çok daha dikkatli yapabiliyoruz. Bir kere fiyat artışlarıyla ve müzelerin bütün işleyişleriyle ilgili bakanlığın tüm yetkileri sürüyor. Ancak iş birliği sayesinde denetim mekanizmaları
geliştiriyoruz. Bir ilde, hem o ildeki bütün müzeleri bir merkezden denetlemek,
hem de Ankara’dan bu denetimleri takip edebilmek mümkün hale geldi. Bu
eskiden elimizde bulunmayan bir imkandı. Ayrıca TÜRSAB-MTM İş Ortaklığı,
uluslararası hizmet veren bir denetim kuruluşu tarafından da takip ediliyor.
Yaptığımız iş birliği sayesinde, her bakımdan daha sağlıklı ve modern bir sisteme ilerliyoruz.
Ertuğrul Günay Adıyaman, Nemrut Dağı’nda. (üstte)
Burdur’un Ağlasun ilçesindeki Sagalassos antik kentinin en önemli eserlerinden
Antoninler Çeşmesi. (sağda altta)
Ertuğrul Günay, Adıyaman, Mount Nemrut. (above)
Antonine Fountain, one of the most important works in the ancient city of
Sagalassos in the Ağlasun district of the province of Burdur. (bottom right)
ERTUĞRUL GÜNAY: To upgrade the service quality is the main objective...
The visitor must feel happy about the treatment he or she receives at the ticket
booth, so that he or she will keep a positive mental image of Turkey and leave
our country with a good impression and feeling. This is our most cherished
goal and this is what we are expecting from TÜRSAB-MTM in the first place.
MÜZE DERGİ: The project includes components such as the creation of
individual internet websites for each museum, the expansion of the scope of
virtual museum visits, the inception of a new type of ‘Museum Card’ etc...
ERTUĞRUL GÜNAY: Yes, of course... For instance, we were not allowed to
receive payment in foreign currency at ticket booths because of a legal
obstacle. This constituted a disadvantage from a marketing point of view
because some guests without Turkish currency at the moment were simply
walking away. We changed that situation, now we can sell our services against
foreign currency. Furthermore, museum tickets can be purchased in advance
through internet and/or at special kiosks at airports or even by telephone. In
consequence, we now have a much more efficient marketing network, offering
great flexibility to the customer who can purchase tickets in a variety of ways,
in the currency of his or her preference.
MÜZE DERGİ: Can you tell us in which way the supervision of ticket booths is
carried out?
ERTUĞRUL GÜNAY: We are able to conduct a more careful supervision than
before. The Ministry’s competence as regards price determination and the
overall administration of museums is maintained. We are developing supervision schemes within our cooperation with TÜRSAB-MTM. For instance, we now
have the technical capability to conduct a local supervision of all museums at
a given regional centre, coupled with a simultaneous central supervision of
museums around Turkey at the Ministry’s headquarters in Ankara, some
possibility that we were missing earlier. Moreover, the TÜRSAB-MTM Business
Partnership is being monitored by an international auditing firm. Thanks to
this type of solid collaboration, we are progressing towards a sound and
modern system.
Bakan, Denizli’deki Laodikya antik kentinin Denizli Belediyesi’ne yetki devrinin
protokol töreninde.
The minister at the official ceremony for the transfer of authority for the ancient
city of Laodicea in the province of Denizli to the Municipality of Denizli.
16
MÜZE DERGİ: You were already involved in an earlier cooperation with
TÜRSAB as regards the İstanbul Archaeological Museum, before the current deal
concerning 48 museums. Would you please briefly dwell on that experience?
ERTUĞRUL GÜNAY: We had a principal sponsorship agreement with
TÜRSAB on this matter. TÜRSAB is the sole institution established by law in
this field besides the Ministry of Culture and Tourism itself. There are, of
course, many other associations and professional organizations of hotel
MÜZE DERGİ: Bu ihaleden önce İstanbul Arkeoloji Müzeleri konusunda da
TÜRSAB ile bir iş birliği içine girmiştiniz. Bu deneyimden biraz bahsedebilir
misiniz?
ERTUĞRUL GÜNAY: TÜRSAB ile ana sponsorluk anlaşması yapmıştık.
TÜRSAB bizim dışımızda yasa ile kurulmuş tek turizm sorumlusu. Bu anlamda
farklı dernekler var, otelcilerin, rehberlerin, dernekleri var ama TÜRSAB yasa
ile kurulmuş bir örgütlenme ve çok yakın iş birliği içindeyiz. Bize getirdikleri
konular, bizim onlara götürdüğümüz konular, aynı alanda çalışan iki kurumun
dayanışma içinde olması bilinciyle yürütülüyor. Arkeoloji alanında çalışmalarımıza büyük destekler alıyoruz. Müzelerimizin, örenyerlerimizin düzeni konusunda zaman zaman taleplerimiz oluyor. Birçok altyapı ihtiyacının giderilmesinde
ortak çalışmalarımız oldu... İstanbul Arkeoloji Müzeleri alanında olduğu gibi bazı
özel sözleşmeler yapıldı. Türkiye’de turizmin sadece klasik anlamda kalmaması,
tarihe kültüre yönelmesi, hem bakanlığın prestiji, hem de Türkiye turizminin
gelişmesi açısından son derece önemlidir. Her iki kesim de bu bilinçle ve dayanışma anlayışı içinde çalışıyor.
businesses, tourist guides etc. But TÜRSAB is the legal representative organization of all Turkish travel agencies. In such capacity, it has a vocation to stand
in close cooperation with our Ministry. We make proposals, we listen to their
proposals; both sides benefit immensely from this collaboration conducted in
a spirit of solidarity. They support our endeavours in the field of archaeology.
We formulate requests and seek advice from them concerning the system of
museums and historical sites. We also cooperate in the area of infrastructure
restoration... We had some specific contracts with TÜRSAB such as the one
MÜZE DERGİ: Müzelerde kaçak geçişlerin bu iş ortaklığı ile engellenebileceğini
düşünüyor musunuz?
ERTUĞRUL GÜNAY: Elbette. TÜRSAB, Türkiye’ye, müzeye gelen turisti getirmekten, taşımaktan sorumlu bir organizasyon. Bu alanın denetimini TÜRSABMTM İş Ortaklığı ile birlikte yaptığımız zaman, bizden habersiz bir kuş uçamaz.
MÜZE DERGİ: Bu tip hizmet alım anlaşmaları bakanlığın iş yükünü hafifletiyor
mu?
ERTUĞRUL GÜNAY: Müzelerde hizmet standardı son üç yılda ciddi biçimde
yükseliyor. Müzekart bir adımdı, müze mağazaları bir adımdı. Gişelerin modernizasyonu bir adım. Ben biliyorum ki, gişeler emin ellerdedir, mağazalar emin ellerdedir, müzeler emin ellerdedir. Müzekart ile vatandaş rahatça gidip gelmektedir. Bizim işimiz daha çok müzeleri geleceğe sağlıklı biçimde taşımaya çalışmak.
Şimdi onlarla meşgul olabiliyorum. Mesela Topkapı Sarayı’nın 3’üncü ve 4’üncü
avlularında yürüttüğümüz restorasyon işlerimiz büyük ölçüde hızlandı.
MÜZE DERGİ: Türkiye’nin kültür varlıklarının korunması kapsamında,
TÜRSAB ile yaptığınız iş birliğine dair eklemek istedikleriniz var mı?
ERTUĞRUL GÜNAY: Türkiye’de turizmin, toplumsal gelişme ve ekonomi
açısından temel bir sektör haline geldiğini görüyoruz. Turizmi klasik, bilinen ve
kolay sınırlarından dışarı taşıma ihtiyacı hissediyorum. O yüzden müzelerimizi,
örenyerlerimizi, tarihi mekanlarımızı, tescilli kültürel yapılarımızı, doğal mekanlarımızı korumak için yeni formüller arıyoruz. Bu projelerin arasında en önemlilerinden biri de TÜRSAB ile yaptığımız iş birliğidir. Bizimle iş birliği yapan herkese
çok teşekkür ediyoruz.
Kültür ve Turizm Bakanlığı ve TÜRSAB işbirliği ile oluşturulan ‘Müzekart Projesi’
tanıtım toplantısından.
From the introductory meeting for the “Museum Card” project developed under the
cooperation of the Ministry of Culture and Tourism and TÜRSAB.
regarding the İstanbul Archaeological Museum. It is of outmost importance
that tourism in Turkey does not remain confined to a casual and shallow
routine, but develops itself more and more in the direction of tourism of
culture and history. This is significant from the vantage point of the prestige of
our Ministry as well as for the future of Turkish tourism industry. Both sides
share these objectives and coordinate their work in this direction.
MÜZE DERGİ: Do you think that the problem of illicit entries at museums can
be defeated through this business partnership?
ERTUĞRUL GÜNAY: Yes, I do. TÜRSAB is an organization in charge of
bringing tourists to Turkey, also responsible for ensuring their access to the
museums. Therefore, since the supervision is assured through the cooperation
between the Ministry and the TÜRSAB-MTM Business Partnership, this
problem can be eradicated.
MÜZE DERGİ: Do this kind of collaboration agreements alleviate the task of the
Ministry of Culture and Tourism?
ERTUĞRUL GÜNAY: The standard of the service at museums has been
constantly upgraded within the last three years. The ‘Museum Card’ was an
important step forward, likewise, the ‘museum shops’. The modernization of
ticket booths is yet another significant step. I am sure that the ticket booths, the
museum shops and the museums themselves are in good hands. The ‘Museum
Card’ system allows our people to visit easily museums and historical places.
The mission of the Ministry is to assure the overall administration of the
museums with a view to preparing them for future challenges, such as wear and
tear etc. It is now possible for me to devote more time to these necessary and
vital tasks. For example, the restoration work we are conducting in the 3rd and 4th
courtyards of the Topkapı Palace is now moving on much faster.
MÜZE DERGİ: Would you like to mention any other point pertaining to your
cooperation with TÜRSAB in the area of the conservation of Turkey’s cultural
heritage?
ERTUĞRUL GÜNAY: We realize that tourism has become a fundamental
sector in Turkey, as much for the economy as for social development. I feel the
need to go beyond the classical, ordinary and simple boundaries of the tourism
business. We are searching for new solutions as how to protect our museums,
our historical sites, our architectural heritage, our natural spaces. In this context,
our collaboration with TÜRSAB occupies a foremost place. We are grateful to
everyone who cooperates with us.
17
Yamaçevler kazılarından
çıkartılan fildişi frizler bugün
Efes Arkeoloji Müzesi’nde
sergileniyor. (sağda)
TÜRSAB Yönetim Kurulu Başkanı
Başaran Ulusoy
Ivory friezes unearthed during
Yamaçevler (Slope Houses)
excavations are exhibited
in the Efes Archaeological
Museum. (right)
Başaran Ulusoy TÜRSAB
Chairman of The Board
18
SÖYLEŞİ
Interview
Yazı -Text
Sevinç Akyazılı
Fotoğraflar -Photos
Rasim Konyar
TÜRSAB
Yönetim Kurulu Başkanı
başaran ulusoy:
ÇAĞIRAN
KARŞILAYAN
AĞIRLAYAN
müzelerimiz olacak
türsab, mtm ile iş birliği yaparak
48 müzenin gişe işletme hakkını 6 yıllığına
devraldı. bakanlığa ziyaretçi sayısını
arttırma taahhüdünde de bulunan
türsab, türkiye’de ilklere imza atacak.
başaran ulusoy,
türsab chaırman of the board:
“we are ıntroducıng a new concept:
the ınvıtıng, welcomıng and
hospıtable museum”
türsab, ın collaboratıon wıth mtm, was awarded
the operatıonal responsıbılıty of
48 museums for a perıod of sıx years by the mınıstry
of culture and tourısm. türsab-mtm pledged to
ıncrease the number of vısıtors at those museums
and wıll put theır sıgnature under a serıes of new
concepts for the fırst tıme ın turkey.
19
TÜRSAB-MTM İş Ortaklığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı 48 müze ve örenyeri turnikelerinin modernizasyon ve işletim hakkını 6 yıllığına devraldı. Müze
ve örenyerlerine yapılan ziyaretlerin arttırılması için de çalışmalara başlayan İş
Ortaklığı, Türkiye’de bir ilk olma özelliği taşıyan çok sayıda uygulamaya imza
atmaya hazırlanıyor. TÜRSAB Yönetim Kurulu Başkanı Başaran Ulusoy, tanıtım
faaliyetlerine de hız veren TÜRSAB-MTM İş Ortaklığı’nın, çalışmaları ve ihalenin
alım süreci hakkındaki sorularımızı yanıtladı.
MÜZE DERGİ: Söz konusu ihalede, bakanlığa 1.575 milyon lira ödeme taahhüdünüz var. Bu ihaleye hangi motivasyonlarla girdiniz? Gerçekleştireceğiniz
projeler TÜRSAB’a ve Türk turizmine neler kazandıracak?
BAŞARAN ULUSOY: Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı 48 müze ve örenyerinin 52 gişesinin işletim hakkı ihale usuluyle alındı.
The TÜRSAB-MTM Business Partnership won a tender concerning the modernization and operational management of 48 museums and historical sites’ ticket
booths and toll-gates for a six years’ period. The Partnership who is committed
to boost visitors’ entries, will employ itself to introduce modern technologies
and operational methods. TÜRSAB Chairman of the Board, Mr. Başaran Ulusoy
answered our questions related to the work of the TÜRSAB-MTM Partnership
on this matter, as well as the process through which they have been awarded
the relevant contract.
MÜZE DERGİ (MUSEUM JOURNAL): You made a commitment to pay 1.575
billion Turkish pounds for this project. What was your motivation when you
made this bid? Which gains are you expecting from the realization of your
endeavours in this regard for TÜRSAB and for the Turkish tourism industry?
BAŞARAN ULUSOY: We participated in the tender of the Ministry of Culture
and Tourism concerning the operation of 48 national, state-owned museums
and historical sites and we won the bid. I would like to underline that this is not
a privatization or privilege transfer deal, it is a service sale contract. To begin
with, ticket booths and toll gates will be equipped with modern technology so
as to prevent unauthorized entries and reach a greater number of visitors. We
took over the toll booths quite recently. Nevertheless, we already recorded a
decrease of 87 percent in the number of illicit entries since the 3rd of January.
The passage of a tourist through the toll gate will be completed within seconds.
Modern methods and practices will facilitate the journey of individual tourists
in Turkey so that they will leave our country with better impressions.
MÜZE DERGİ: The Protocol you signed with the Ministry includes the
modernization of the museum ticket booths in addition to their operational
responsibility. Would you please dwell upon your investment prospects with
regard to infrastructure renovation?
BAŞARAN ULUSOY: We plan to invest 18 million Turkish pounds. We will
have completed 70 percent of this investment in the first year. When we add on
the personnel wages and operational charges and calculate the amortization,
this figure will sum up approximately to the double.
MÜZE DERGİ: We know that you made 197 pledges within this contract.
Which, among those, is for you the most exciting one?
BAŞARAN ULUSOY: With regard to museums and archaeological sites, we
will introduce modern and innovative methods and practices that will be firsts
for Turkey. One of the most important one of them is cards with different
features.
TÜRSAB Yönetim Kurulu Başkanı Başaran Ulusoy, Bergama’ya
gerçekleştirdiği inceleme gezilerinden birinde.
Başaran Ulusoy, President of the Executive Board of TÜRSAB,
in one of his investigation visits to Bergama.
20
MÜZE DERGİ: What will be the special features of those cards?
BAŞARAN ULUSOY: We create the concept of the ‘museum which recognizes
its visitor’ thanks to advanced computer software programmes allowing
individualization. It is our objective to expand the Museum Card system, for the
time being available only to Turkish citizens, so as to cover individual foreign
tourists visiting our country. When we will reach that point that we start selling
personalized museum cards to international tourists, those cards will, for
instance, greet the visitor at the museum entrance with an oral welcoming
message in its mother’s tongue. Supposing that the tourist in question is
German, the toll gate equipment will welcome her or him with a “Guten Tag,
willkommen” greeting phrase, following the screening of her or his card. The
guest will be congratulated on her or his birthday when such will be the case.
We intend to be able to receive payments in foreign currency for those cards.
There are legal aspects that we have to address before this practice can be
called into life. We will offer to guests from abroad the possibility of acquiring
multi-function cards which will be valid for a certain number of days and which
will allow them also the use of the city transportation system and/or to make
long distance phone calls accordingly. With a card costing 60-70 Turkish
pounds in average, the guest will take the bus or any other means of public
transportation to arrive at its point of interest, where it will be able to enter the
museum or the historical site by having the same card screened at the corresponding toll gate. The cards will also be equipped with the technical possibility of surveying customer satisfaction. This particular feature will permit us to
store up an adequate and reliable database with regard to the needs and
expectations of foreign visitors to our country. We will make the access to
museums and the visit inside the museums more comfortable thanks to the
installation of multiple orientation signboards at the necessary places and
locations, allowing guests to get easily to the particular department they would
like to visit. Through one-time only applications downloadable on smart mobile
phones, the tourist will be informed of particular cultural activities taking place
in the area where she or he finds herself or himself, of theatres, museums,
Bu bir özelleştirme ya da imtiyaz hakkı değildir. Bir hizmet alımıdır, bunu özellikle belirtmek isterim. Gişelerin modernizasyonu ile kaçak geçişler engellenecek,
ziyaretçi sayısı arttırılacak. 3 Ocak’tan bu yana ücretsiz girişlerde yüzde 87 azalma
var. Gişelerden turist geçişi, bir kaç saniye içinde tamamlanacak. Türkiye’ye münferiden gelen turiste sağlanacak modern uygulamalar onların hayatını kolaylaştıracak, dolayısıyla Türkiye’ye yönelik izlenimleri daha olumlu olacak.
MÜZE DERGİ: Protokol sadece gişelerin işletimini değil modernizasyonunu da
içeriyor. Bu konudaki altyapı yatırımlarınızı aktarır mısınız?
BAŞARAN ULUSOY: 18 milyon TL yatırım öngördük. Yatırımın yüzde 70’ini
ilk yıl yapmış olacağız. Personel ve işletme giderlerini, amortismanını da hesap
edersek bu rakam yaklaşık iki katına çıkacak.
MÜZE DERGİ: İhale kapsamında 197 taahhüdünüz var, bunlar arasında size en
heyecan verici gelen hangisi?
BAŞARAN ULUSOY: Müze ve örenyerleri konusunda çağdaş, yenilikçi ve
Türkiye’de ilk kez örneklerini göreceğiniz uygulamalara imza atacağız. Bunların
en önemlilerinden biri de farklı özelliklere sahip kartlar.
MÜZE DERGİ: Bu kartların özelliği nedir?
BAŞARAN ULUSOY: Bazı kişiselleştirme programları sayesinde, ‘ziyaretçisini
tanıyan müze’ kavramını oluşturuyoruz. Bizim hedefimiz sadece Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarına tanınan Müzekart uygulamasını genişletip kişiselleştirerek, ülkemizi ziyarete gelen münferit turistlere de satabilmek. Uygulamanın
başlamasıyla birlikte, kartımız sahibini tanıyacak ve örneğin sahibi Alman bir
turistse, müze ve örenyeri girişinde, “Guten tag. Willkommen” diyecek, doğum
günüyse bir kutlama mesajı iletecek. Mevzuatla ilgili kısmını çözebilirsek bu
kartlar dolar ve euro üzerinden de satılabilecek.
Yurtdışından gelen ziyaretçiler için iki ya da üç gün geçerli olacak, farklı özelliklere sahip kartlar sunacağız. Bunlar hem kent içi ulaşımı hem de iletişimi
sağlayacak. Kişi, fiyatı 60-70 liralık bir kartı kullanarak, toplu taşıma imkanlarından faydalanıp müzeye ulaşacak, içinde bulundurduğu iletişim kontörü kadar
iletişimini sağlayacak ve müze ziyaretlerini gerçekleştirecek.
Kartların içinde müşterinin memnuniyetini ölçen anket çalışmaları bulunacak.
Bu sayede ülkeye gelen yabancı turistin ihtiyaçları konusunda güvenilir bir
veri tabanı oluşturacağız. Yönlendirme tabelaları ile turistin müzeye ulaşımının kolaylaşmasını, müze içinde de aradığı galeriyi rahatça bulabilmesini
sağlayacağız. Bir kereye mahsus akıllı cep telefonlarına indirilecek bir uygulama sayesinde, münferit turist, bulunduğu bölgedeki müze ve örenyerlerinin,
tiyatroların konumunu öğrenip, buralardaki kültür sanat aktivitelerini haber
alabilecek, belli indirim avantajlarından faydalanacak, telefonunu turnikelere
okutarak geçiş yapabilecek. Bu tip özel yazılımlar üzerinde çalışıyoruz. Bunlar
münferit turistler düşünülerek yapılacak çalışmalar. Zaten acente müşterileri,
acentelerinden bu tip hizmetleri alıyor.
MÜZE DERGİ: Bu tip uygulamalar başka ülkelerde var mı?
BAŞARAN ULUSOY: Bu detayda olmasa da, kent içi ulaşım ve müze giriş
imkanı veren, rezervasyon öncelikleri ve alışverişlerde indirimler sağlayan Amsterdam Kart, Londra Kart var. Biz, kartlarımızı ülkeye gelen münferit müşterinin tüm ihtiyaçlarını karşılayabilecek şekilde detaylandırarak daha cazip hale
getirmek istiyoruz.
MÜZE DERGİ Gişelerde görev alacak 200’ü aşkın personel de sizin tarafınızdan seçildi. Personel alımında ve eğitiminde nasıl bir yol izliyorsunuz?
BAŞARAN ULUSOY: İş, para tahsilatı ve turistle doğrudan iletişim olduğu
için insan kaynağını oluştururken referans sistemi içinden süzdüğümüz kişileri
seçtik. Bilgileri bizde bulunan, kendilerine kefil olabileceğimiz adayları özel
bir eğitime tabi tuttuk. Bu eğitim ilk aşamada 60 saat sürdü. Halden, tavırdan
anlayacak, yabancı dil bilen, yeri geldiğinde belli ölçüde inisiyatif alabilecek
bu personel adayları, genel turizm yaklaşımı, etkili iletişim, ikna, yabancı dil,
teknik eğitim, temel hukuk ve kalite sistem yönetimi alanlarında eğitildikten
sonra sınava tabi tutuldu. Sınavı geçebilenler işbaşı yaptı.
MÜZE DERGİ Projeden sağlanacak gelir Türkiye’nin kültürel dokusu ve turizmine nasıl yansıyacak?
BAŞARAN ULUSOY: Bu projeden gelir elde etmemiz halinde bu geliri biz
yine mevcut müzelerin bakımı ve renovasyonu için harcayacak ya da ülkeye
bir iki kent müzesi hediye edeceğiz. Yapısızlıktan ötürü sergilenmeye imkan
bulamamış, depolarda çürümeye terk edilmiş eserleri, kent müzesi gibi formlarda gün ışığına çıkartmayı hedefliyoruz. Bu, ticari bir proje değil, bir sosyal
sorumluluk projesi. Amaç para değil itibar kazanmak. Burada TÜRSAB-MTM İş
Ortaklığı’nın üstlendiği rol alkışlanacak bir roldür.
TÜRSAB Başkanı Başaran Ulusoy Efes Antik Kenti gezilerinden birinde.
Başaran Ulusoy visits the Ancient City of Ephesus.
various points of interest in the same vicinity, take advantage of certain
shopping discount possibilities, enter museums by having the mobile phone
screened at the ticket booths or toll gates. We are indeed working on the
development of such special software applications. The target group with
regard to these new methods are, of course, the individual tourists, whereas
tourists travelling in organized trips receive basically these services from their
travel agencies.
MÜZE DERGİ: Do you know of such practices in other countries?
BAŞARAN ULUSOY: Yes, even if it is not in such detailed form, there are, for
instance, the Amsterdam Card and the London Card which offer museum access,
use of public transportation, reservation priorities, shopping discounts, but those
are still rather limited compared to the cards that we are planning to procure.
What we want is to make that system more appealing by introducing cards with
such detailed features that they will be able to respond to most of the needs of
our individual customers.
MÜZE DERGİ: You recruited 200 employees to operate the ticket booths. Which
methods do you apply regarding staff selection and training?
BAŞARAN ULUSOY: Indeed, the booth operation is a delicate task. It involves
direct contact and communication with the visitor and also money collecting.
Therefore, we went through a very careful selection within a reference system
while recruiting the human resources. The candidates with positive merits
deserving our approval were submitted to a special training for a duration of 60
hours in the first phase. In the second phase, those candidates with sufficient
good manners, speaking foreign languages and capable of taking some initiative
when needed, went through a more detailed training in the field of general
approach to tourism, efficient communication, persuasion, foreign languages,
technical know-how, basic law and system quality management. Finally they had
to take a test before qualifying for the job. Those who succeeded in this examination were then recruited.
MÜZE DERGİ: What are the ways and means through which the income secured
from this project will benefit Turkey’s cultural heritage and Turkish tourism
industry?
BAŞARAN ULUSOY: In case we realize some profit from this project, we will
spend these earnings for the maintenance and renovation of existing museums or
hopefully use these funds to build some city museums, as a gift to our country. In
fact, there is a great number of very valuable pieces which cannot be presented to
the public because of the lack of appropriate exhibition space. We would like
these objects to come out to the daylight in new museum buildings such as city
museums. In short, we are not dealing here with a commercial project, but with a
project of social responsibility. The aim is not make money but to merit esteem.
The role played by the TÜRSAB-MTM Business Partnership in this respect
deserves to be commended.
21
22
İSTANBUL
ARKEOLOJİ
MÜZELERİ
İSTANBUL
ARKEOLOJİ
MÜZELERİ’ne TÜRSAB’ın eli değdi...
İstanbul
Archaeological
Museums
THE TÜRSAB TOUCH AT THE İSTANBUL
ARCHAEOLOGICAL MUSEUMS
a serıes of new practıces were ıntroduced at
the ıstanbul archaeologıcal museums. wıth
ıts refurbıshed cafés, ıts newly landscaped
courtyard, ıts renovated tıcket booth,
ıstanbul archaeologıcal museums ıs now a
lıvıng model for the upcomıng modernızatıon
of the remaınder of turkısh museums.
istanbul arkeoloji
müzeleri’nde pek çok yeni
uygulamaya imza atıldı.
kafeleri yenilenen, bahçe
düzenlemesi yapılan,
gişesi modernize edilen
istanbul arkeoloji
müzeleri, müzeciliğin
gülümseyen yüzü oldu.
23
ÜRSAB’ın, müzecilik alanındaki ilk göz ağrısı olan
İstanbul Arkeoloji Müzeleri, tanıtım kampanyaları,
uzman kadroların görüşleri alınarak yapılan restorasyon çalışmaları, kültürel dokusuna uygun etkinlikler ve
imza attığı sosyal sorumluluk projeleri ile gün geçtikçe
gençleşti, güzelleşti.
700 bin eserlik koleksiyonunun zenginliği ile Türkiye’nin en önemli kültür
sanat miraslarını barındıran İstanbul Arkeoloji Müzeleri, TÜRSAB ile Kültür
ve Turizm Bakanlığı arasında imzalanan protokol çerçevesinde, Avrupa
standartlarında bir müze haline geldi.
Hazırlanan 8 yıllık protokol çerçevesinde, İstanbul Arkeoloji Müzeleri’nin
yeniden yapılandırılması, topluma mal edilmesi ve turizme katkısının arttırılması hedeflendi. Protokolün hedefleri bir yıl içinde meyvelerini verdi.
Dünyaca ünlü arkeolog, müzeci ve ressam Osman Hamdi Bey’in çabalarıyla 1891 yılında hayata geçen müze, TÜRSAB’ın çalışmalarıyla yepyeni bir
çehreye kavuştu.
En yetkili uzmanlara danışıldı
Dünyanın en önemli müzelerinden biri sayılan İstanbul Arkeoloji
Müzeleri’nin, fiziksel iyileştirme ve uluslararası bir marka haline
getirilmesi hedefi doğrultusunda, işe mimari belgeleme çalışmaları ile başlandı. Yüksek Mimar İsmail Büyükseçgin tarafından
hazırlanan restorasyon ve restitüsyon projeleri tamamlandı,
çevre düzenlemeleri yapıldı. Çalışmaların tümünde alanında
saygınlıkları ile bilinen, Prof. Dr. Metin Sözen, Prof. Dr. Refik Duru, Prof. Dr. Haluk Abbasoğlu, Yüksek Mimar Kemal
Tokgöz, İstanbul Arkeoloji Müzeleri eski Müdürü İsmail
Karamut ve Sabancı Müzesi Müdürü Nazan Ölçer’den
oluşan Danışma Kurulu’nun görüşlerine başvuruldu.
Bu çalışmalar sırasında, müzenin arka bahçesinde şantiye
olarak kullanılan yapı ile müze ve Topkapı Sarayı Müzesi Birinci Avlusu’nu ayıran paravanlar yenilendi. Müzenin ana giriş
kapısı boyanarak binanın genel görümününde belirgin
bir iyileşme sağlandı.
Mobilya, teşrifat ve sergilemeye yönelik düzenlemeler
yapılarak, eserlerin daha rahat ve konforlu bir biçimde izlenebilmesine imkan tanındı. Yerleştirilen banklar sayesinde ziyaretçilerin mola verip dinlenebilmesi mümkün
hale geldi. Eski Şark Eserleri Müzesi’nin çatı
tamiratı yapılarak binanın zarar görmesi
engellendi. Duvar ve vitrinler boyanarak alınlık yazıları değiştiril-
24
“Project İstanbul Archaeological Museum” was the first experience of
TÜRSAB in the field of museum modernization. In the framework of the
implementation of a protocol signed between the Ministry of Culture and
Tourism and TÜRSAB, TÜRSAB carried out renovation work at the
Museum, based on professional surveys, organized activities in line with
the cultural background and initiated promotion campaigns as well as
social responsibility projects. It was of outmost importance to bring to
present-day museum standards the İstanbul Archaeological Museum
housing a collection of over 700 thousand pieces, an impressive part of
Turkey’s foremost cultural and artistic heritage. Amongst the goals of the
relevant protocol, priority was given to re-structuring the Museum and
enhancing service quality so as to ensure a greater public interest and
support and thus create the pre-condition for an increased contribution
of the Museum to the tourism industry. The strategy yielded tangible
results in the first year already. İstanbul Archaeological Museum established in 1891, thanks to the tireless efforts of world-famous Turkish
archaeologist and painter Osman Hamdi Bey was re-vitalized in
great respect to his memory through the modernization work
undertaken by TÜRSAB.
The most competent experts were consulted
Architectural documentation constituted the first phase
of activities aimed at the physical improvement of
the İstanbul Archaeological Museums,
which is considered one of
world’s most
important
di. Ziyaretçilerin yaz ve kış aylarında ısı farkından rahatsız olmamaları için
klimalar yenilendi. Gerekli bölgelere yönlendirme tabelaları yerleştirilerek,
ziyaretçilerin müzeyi bulabilmeleri kolaylaştırıldı.
Tarihin gölgesinde çay keyfi
Müzenin en önemli eksiklerinden biri de, ziyaretçinin bir kahve molası
verecek mekanının bulunmayışı idi. TÜRSAB’ın çalışmaları sonucu biri
bahçeye diğeri de müze binası içine iki kafe kuruldu. Müze bünyesinde
hazırlanan mağazada da, müzede sergilenen eserlerin replikaları, tarih
kitapları ve broşürler satışa sunuldu.
İstanbul Arkeoloji Müzeleri
içinde barındırdığı eserler
kadar bahçesi ve bina
mimarisiyle de ziyaretçilerine
görsel bir şölen yaşatıyor.
Not only the pieces housed in
the İstanbul Archaeological
Museums, but also its garden
and the architecture of its
building offers a visual
feast to visitors.
Kişiye özel tekno-rehber
Müzeye rehberlik hizmeti almaksızın gelen münferit ziyaretçilerin rahatı da
unutulmadı. Cüzi bir ücretle müze girişinde kiralanan sesli rehber cihazları
sayesinde, ziyaretçiler 10 dilde sergilenen eserler hakkında ayrıntılı bilgi
sahibi olma imkanına kavuştu.
25
26
İstanbul Arkeoloji Müzesi Ana Bina birinci kattaki Troia Salonu’nundan genel görüntü,
Thrakia Bithynia Salonu (küçük fotoğraf).
General view of the Hall of Troy in the first floor of the main building of the İstanbul
Archaeological Museum, the Thrace Bithynia Hall (small photo).
Tanıtım kampanyaları etkili oldu
Belirli aralıklarla İstanbul genelindeki üstgeçit ve reklam panolarında
müzedeki sergiler, etkinlikler ve koleksiyonun tanıtımı yapıldı. Yerli ve
yabancı fuarlardaki TÜRSAB standlarında müzenin broşürleri dağıtıldı. Müzede gerçekleşen tüm sergi ve etkinlikler, e-bültenler, müzenin
kendi internet sitesi ve sosyal paylaşım sitesi Facebook’ta oluşturulan
özel sayfa aracılığıyla duyuruldu. Bastırılan el ilanları kentin hareketli
bölgelerinde dağıtılırken, otel yayınlarında ve ulusal medyada İstanbul
Arkeoloji Müzesi ile ilgili haberlerin yer alması sağlandı. Her ay birer
arkeoloji belgeseli gösterime sunuldu.
Bir bölümü müze bahçesinde düzenlenen İKSV Müzik ve Jazz Festivali ile
Tuluyhan Uğurlu konserleri gibi etkinlikler ziyaretçi sayısının arttırılmasında önemli rol oynadı. Türkiye turizmi konusunda, ulusal ve uluslararası başarılara imza atan TÜRSAB, müzecilik alanında da çalışmalarına
son hız devam ediyor.
museums, and building an international brand. Restoration and restitution projects prepared by master architect İsmail Büyükseçgin have been
completed and landscaping has been done. An Advisory Board composed
of the most competent experts in their respective fields such as Prof. Dr.
Metin Sözen, Prof. Dr. Refik Duru, Prof. Dr. Haluk Abbasoğlu, Dipl.
Architect Kemal Tokgöz, Former Director of İstanbul Archaeological
Museum İsmail Karamut and Sabancı Museum Director Nazan Ölçer, were
consulted and their approval was assured at each successive phase of the
project implementation. The screens separating the first yard of the
Topkapı Palace Museum from the backyard of the Archaeological Museum
used as worksite during the project were replaced with new ones. The
main gate of the Museum was re-painted in order to enhance the outward
appearance of the façade. The furnishings destined to the use of the
public were renewed, new display units were created with a view to
offering a more comfortable environment to the visitor. A greater number
27
Görme ve işitme engellilere özel uygulama
‹şitme engellilere özel, görüntülü rehberlik cihazları
hazırlandı. Görme engelliler için de Braille Alfabesi ile
Türkçe ve İngilizce müze broşürleri yapıldı. Önümüzdeki günlerde, müzede görme engelliler için özel bir
bölüm oluşturulacak. Bu bölümde, izinleri alınarak
lazer tarama yöntemi ile üretilmiş ‘Ephebos Heykeli’,
‘Artemis Heykeli’, ‘Marcus Aurelius Heykeli’, ‘Taşöz
Rölyefi’ ve ‘Lir Çalan Moussa’ eserlerinin replikaları
yer alacak. Görme engelliler de bu replikalara dokunarak tarihte bir yolculuk gerçekleştirecek. Davet eden,
karşılayan ve ağırlayan müzecilik alanında TÜRSAB’ın
ilk eseri olan İstanbul Arkeoloji Müzeleri’ndeki yeni
dönemi yerinde görmek, kültür, tarih, sanat ve eğlence
dolu bir gün geçirmek istemez misiniz?
tasarım ödülü
İstanbul Arkeoloji Müzeleri internet sitesi Türkçe ve İngilizce
olarak www.istanbularkeoloji.
gov.tr adresinden yayına geçti.
Müze ve içindeki eserlerin ayrıntılı sunumlarının yapıldığı web
sitesi, 8’inci Altın Örümcek Web
Ödülleri Yarışması’nda, Kamu
Kurumu Kategorisi’nde üçüncü
seçilerek başarısını tescilledi.
DESIGN AWARD
The internet website of İstanbul
Archaeological Museum is on
line at: www.istanbularkeoloji.
gov.tr. The website where the
Museum itself and the articles
on display therein are presented in detail, was awarded
the Third prize in the category
of public service websites at the
8th Golden Spider Web Awards
Competition.
28
of benches were placed on several stations to
give the guests sufficient possibility to rest
when needed during their visit. The roof of the
Department of Oriental Art was repaired thus
preventing further damage to the building. The walls
and the display cabinets were re-painted, the pediment inscriptions were renewed. The air-conditioning
system was replaced. A number of new signboards were
installed where necessary to direct the visitor to the department of his or her interest.
Tea sipping pleasure in the shade of history
Something important missing at this museum was the lack of an
adequate resting station for the visitor. TÜRSAB installed two new cafés,
one in the garden, the other inside the museum building. Moreover, there
is now a museum shop where history books, pamphlets, memorabilia as
well as replica and reproductions of the works of art displayed at the
museum can be purchased by tourists.
Individual techno-guide
Extensive information about the works of art on display at the museum is
provided through headsets operable in 10 languages which are made available
for rental for the comfort of the individual visitors not enjoying the services of
a professional tourist guide.
Promotion campaigns were successful
The İstanbul Archaeological Museum, its collections, the events held at the
Museum were subject to advertisement campaigns with regular intervals in
and around the city of İstanbul on billboards, overpasses etc. Brochures of
the Museum were distributed at TÜRSAB stands in various tourism fairs
in Turkey and abroad, promotion activities were organized.
Exhibitions and other cultural events taking place at the
Museum were made public through the own internet
website of the Museum, through e-bulletins, as well as
through a special page on Facebook social network.
Hand flyers were distributed throughout the city,
advertorials were placed on hotel magazines, news
broadcasted regarding the Museum on national media.
Every month, a Museum’s documentary was produced
and published through different means. The cultural
events which took place at the Museum, such as the
Music and Jazz Festival organized by the İstanbul Culture
and Art Foundation (İKSV) and the Tuluyhan Uğurlu
Concert contributed to an increase in the number of
museum visitors. TÜRSAB, praised nationally and
internationally for its longstanding contribution in
the area of tourism is making rapid progress in the
field of museum management as well.
A special application is being put into practice
for the vision-impaired, hearing-impaired
In coming days, a special section destined to the
vision-impaired visitors will be established. Replica
of the famous Statue of Ephebos, Statue of Artemis,
of Marcus Aurelius and similar well-known pieces of
the Museum will be produced through laser screening
and will be presented to the vision-impaired through
the tactile sensing system. There are also special visual
devices for the hearing-impaired as well as Braille
alphabet booklets in Turkish and English languages destined
to the vision-impaired visitors.
Çinili Köşk Müzesi, İznik Çinileri Koleksiyonu’ndan bir parça (solda),
Ab-ı Hayat Çeşmesi. (sağda)
Tiled Kiosk Museum, a piece from the Collection of İznik Tiles (left),
Fountain of Youth. (right)
29
İstanbul Arkeoloji Müzeleri’nden genel görüntü.
General view of the İstanbul Archaeological Museums.
30
ilk türk
müzecisi,
ressam ve
arkeolog
osman
hamdi bey
İstanbul Arkeoloji Müzesi’nin kurucusu, ressam ve arkeolog Osman
Hamdi Bey, kuşkusuz ki bu toprakların yetiştirdiği en önemli sanatçılardan biridir. Lübnan’da 1887-1888 yılları arasında yürüttüğü Sayda
Kral Mezarları kazısında, İskender Lahdi’ni bularak dünya sanat tarihine damgasını vuran Osman Hamdi Bey, 30 Aralık 1842’de İstanbul’da
doğdu. Çağdaş Türk Müzeciliği’nin kurucusu kabul edilen Osman Hamdi
Bey, Osmanlı sadrazamlarından İbrahim Ethem Paşa’nın büyük oğludur.
Osman Hamdi Bey, babası İbrahim Ethem Paşa’nın isteği üzerine, hukuk öğrenimi için Paris’e gitti. Paris’te kaldığı 12 yıl boyunca, dönemin
ünlü ressamlarından olan Jean-Léon Gérôme ve Boulanger’den resim
dersi aldı. Aynı dönemde, Şeker Ahmet Paşa ve Süleyman Seyyid de burada resim eğitimi alıyordu. Bu üç kişi daha sonra, Türk resim sanatının
ilk kuşağını oluşturdu.
Yurda döndükten sonra devletin yüksek kademelerinde görev aldı. İlk
görevi Bağdat İli Yabancı İşler Müdürlüğü idi. Bu görevi sırasında şehrin
çeşitli görünümlerini yansıtan tablolar yaptı, Bağdat tarihi ve arkeolojisi
ile ilgilendi.
İstanbul’a döndüğünde, Saray Protokol Müdür Yardımcısı olarak atanan
Osman Hamdi Bey, 1875 yılında Kadıköy’ün ilk ‘şehremini’, bugünkü
adıyla belediye başkanı olarak görevlendirildi ve bu görevi bir yıl sürdürdü. Osmanlı-Rus Savaşı’ndan sonra devlet memurluğundan ayrılan
Osman Hamdi Bey, 1891’de ‘Müze-i Hümayun’a yani İmparatorluk
Müzesi’ne müdür olarak atandı. Bir yıl sonra da Türkiye’nin ilk güzel
sanatlar okulu olan Sanayi-i Nefise Mektebi Müdürlüğü’ne getirildi.
İlk müzecilik yasasını o çıkarttı
Müze-i Hümayun müdürü olarak, eski eserlerin yurt dışına götürülmesini yasaklayan bir tüzük hazırlattı. Müze müdürlüğü sırasında ilk Türk
bilimsel kazılarını başlatan Osman Hamdi Bey, Nemrut Dağı, Muğla
Yatağan’daki Lagina ve Lübnan’da Sayda kazılarının başkanlığını yaptı.
Eserlerini müze ile taçlandırdı
Osman Hamdi Bey, kazılar sonucunda gün yüzüne çıkan eserleri sergileyebilmek için yeni bir bina arayışına girdi. Eserler, Aya İrini’den sonra
Çinili Köşk’e taşınmıştı ancak burası da yetersiz gelmekteydi. Devrin yöneticilerini ikna ederek bugünkü İstanbul Arkeoloji Müzesi binasını inşa
ettirdi. Müze-i Hümayun, arkeoloji ağırlıklı bir müze olmuştu. Koleksiyondaki silahlar ve askeri teçhizatlar Aya İrini’de bırakıldı ve ‘Esliha-i
Askeriye Müzesi’ adıyla yeniden düzenlendi. Bugünkü Askeri Müze’nin
temeli olan bu yeni bina, 1908’de ziyarete açıldı. Osman Hamdi Bey’in
İstanbul dışındaki kentlerde kurdurduğu eser depoları ilerde kurulacak
bölge müzelerinin temeli oldu. Sanayi-i Nefise Mektebi öğrencilerinin
eserlerini Büyük Salon’da toplayarak Güzel Sanatlar Müzesi’nin çekirdeğini oluşturmaya başladı.
İlk figür kullanan Türk ressamı
Osman Hamdi Bey, müzecilik ve arkeoloji çalışmalarını sürdürürken
resim yapmayı hiç bırakmadı. Türk resminde ilk kez figürlü kompozisyonu kullanan ressamdı. Resimlerinde okuyan, tartışan, özlemini
duyduğu Türk aydın tipini ve dışarıya açılmış kadın imgesini ele aldı.
Dekor olarak tarihi yapıları, aksesuar olarak tarihi eşyaları kullandı.
‘Kaplumbağa Terbiyecisi’ (1906), ‘Silah Taciri’ (1908) Osman Hamdi’nin
en ilgi çeken ve özgün eserlerindendir. Bir çok resmi İstanbul Resim
ve Heykel Müzesi, Londra, Liverpool ve Boston müzelerinde sergilenmektedir. 1910’da hayatını kaybeden sanatçının cenazesi, vasiyeti
üzerine Eskihisar’a defnedildi. Mezarının başına isimsiz iki Selçuklu
taşı yerleştirildi.
osman hamdi bey, the fırst turkısh
museum buılder, paınter and
archaeologıst
The founder of the İstanbul Archaeological Museum, painter and archaeologist Osman Hamdi Bey is certainly one of the most important Turkish
artists and art experts. He discovered the Alexander Sarcophagus at the
Saida (Sidon) royal tombs excavations in Lebanon in 1887-1888. Considered the greatest archaeological discovery of the 19th century it was the
cause of the museum‘s foundation. Osman Hamdi Bey was born on 30th
December 1842 in İstanbul as the eldest son of Ottoman Grand Vizier
İbrahim Ethem Pasha. In compliance with his father’s wish, he went to
Paris to study law where he stayed for 12 years. He took painting lessons
from famous French painters, Jean-Léon Gérôme and Boulanger. During
the same years, two other Turkish painters, Şeker Ahmet Pasha and
Süleyman Seyyid were also studying painting in Paris. Those three painters
were later going to form the first generation of Turkish painting artists.
Osman Hamdi Bey was assigned to high-level public offices upon his
return to Turkey. His first assignment was the post of Director of Foreign
Affairs in the Province of Baghdad. During his stay there, he painted
various paintings reflecting city views of Baghdad, he was also involved in
archaeological and historical studies on Baghdad. Upon his return to
İstanbul, he took office as the Deputy Chief of Protocol of the Ottoman
Court. In 1875, he was appointed the first Mayor (Şehremini) of Kadıköy,
where he was active for one year. Following the Ottoman-Russian War
(1877-78), he resigned from public office, but he was appointed Director of
The Imperial Museum (Müze-i Hümayun) in 1881. One year later, Osman
Hamdi Bey was assigned Director of the Fine Arts School (Sanayi-i Nefise
Mektebi).
Author of the first museums’ legislation in Turkey
He decreed a regulation prohibiting the taking out of the country of old
works of art during the time he was Director at the Imperial Museum.
During the same period, he initiated the first official Turkish archaeological
excavations. He led the excavations at Mount Nemrut, Lagina in Muğla
Yatağan and Saida (Sidon) in Lebanon.
He crowned his work through the creation of museums
Osman Hamdi Bey, having made significant discoveries as a result of his
excavations began to look for an adequate building to display the artefacts
he discovered. First exhibition hall for those pieces was the former Aya Irini
Church, later they were transferred to the Çinili Köşk (Tiled Pavilion).
However, neither was spacious enough for this purpose. Finally, he
convinced the Ottoman Government to build what became the present-day
İstanbul Archaeological Museum. The former Imperial Museum had become
a museum mainly allocated to archaeology, the weaponry and military
equipment belonging originally to its collections remained at Aya Irini and
were re-organized under the name of ‘Esliha-i Askeriye Müzesi’ (Military Museum). That new building, constituting the basis of the current Military
Museum was inaugurated in 1908. The storage halls set up outside İstanbul
in various Anatolian towns by Osman Hamdi Bey constituted the basis of
the regional museums to be established later. At the Fine Arts School, he
collected at the Main Hall the artwork produced by his students to form the
nucleus of the later established present-day Museum of Fine Arts.
First Turkish figurative painter
Osman Hamdi Bey, while he kept himself busy with archaeology and
museums, never abandoned his passion for painting. He was the first
Turkish painter to compose a figurative painting. In his paintings, he
depicted the ideal type of enlightened Turkish intellectuals and emancipated women he was looking forward to see in his country. As background
he used the historical buildings and historical objects as accessories. His
best-known original paintings are the “Turtle Trainer” (1906) and the “Arms
Merchant” (1908) which continue to draw great attention and provoke
enthusiasm. His paintings are on display at various museums, particularly
at the “İstanbul Museum of Painting and Sculpture” and museums in
London, Liverpool and Boston. Osman Hamdi Bey died in 1910 and was
buried in Eskihisar upon his will. Two anonymous Seljukian steles were
erected in lieu of his tombstone.
31
32
fırst museum
of turkey
türkiye’nin ilk müzesi
• İstanbul Arkeoloji Müzeleri; Arkeoloji Müzesi, Eski Şark Eserleri Müzesi ve Çinili Köşk Müzesi olmak üzere üç ana birimden
oluşuyor. Bu nedenle İstanbul Arkeoloji Müzeleri olarak anılıyor.
• ARKEOLOJİ MÜZESİ: Osman Hamdi Bey’in isteği üzerine
Çinili Köşk’ün karşısına dönemin ünlü mimari Alexandre Vallaury
tarafından inşa edilen ve Müze-i Hümayun (İmparatorluk Müzesi)
olarak kurulan İstanbul Arkeoloji Müzeleri 13 Haziran 1891’de
ziyarete açıldı.
• İstanbul Arkeoloji Müzeleri, 1993 yılında Avrupa’da yılın Müzesi seçilerek ‘Avrupa Konseyi Müze Ödülü’nü almıştı.
• The Museums of Archaeology of İstanbul consist of three
main buildings, the Archaeological
Museum, the Museum of Ancient
Oriental Art and the Tiled Pavilion
Museum. This is the reason why they
are also referred to as the İstanbul
Museums of Archaeology.
• Archaeology Museum: The İstanbul Museum of
Archaeology build originally as the Imperial Museum (Müze-i Hümayun) by renowned architect Alexandre Vallaury across from the
Tiled Pavilion (Çinili Köşk) was inaugurated on the 13th of June 1891.
• The Museums of Archaeology of İstanbul were awarded the “European Museum of the Year Prize” by the Council of Europe in 1993.
• ESKİ ŞARK ESERLERİ MÜZESİ: 1883 yılında Sanayi-i Nefise
Mekteb-i Âli’si (Güzel Sanatlar Akademisi) olarak Osman Hamdi
Bey tarafından yaptırılmıştı. Müze, Anadolu, Mezopotamya, Mısır
ve Arabistan yarımadası eserleri olmak üzere 4 ana koleksiyondan
oluşuyor.
• Museum of Ancient Oriental Art: Built in 1883 as the “Great
School of Fine Arts” (Sanayi-i Nefise Mekteb-i Âli’si)- present-day
“Academy of Fine Arts”- by an initative of Osman Hamdi Bey. The
building houses 4 different main collections divided according to
their origins, namely, Anatolia, Mesopotamia, Egypt and the Arabic
Peninsula.
• ÇİNİLİ KÖŞK MÜZESİ: Bina hakkında geniş bilgiye rastlanmamakla birlikte 1472 yılında Topkapı Sarayı’nı saran surlarının
içine yaptırıldığı biliniyor. Yapı, Selçuklu etkisinde yapılmış
Osmanlı sivil mimarisinin İstanbul’daki tek örneği. Selçuklu ve
Osmanlı çini ve seramiklerinden eşsiz örnekler sergileniyor.
Kaynak: www.kultur.gov.tr
• The Tiled Pavilion Museum (Çinili Köşk Müzesi): The structure
was constructed in 1472 within the ramparts of the Topkapı Palace.
It is the only example of civilian Ottoman building in İstanbul influenced by Seljukian style architecture. On display in that museum are
magnificent samples of Ottoman and Seljuk tiles and ceramics.
Source: www.kultur.gov.tr
Nehir Tanrısı Okeanos Heykeli (solda), İstanbul Arkeoloji Müzesi Çinili Köşk Binası.
Statue of the River God Oceanus (left), İstanbul Archaeological Museum Tiled Kiosk Building.
33
Radar Tepesi’nden Dalyan Deltası.
Delta of Dalyan view from Radar Hill.
34
doğanın benzersiz mücevheri
ve
DALYAN KAUNOS
dalyan, labirenti andıran deltasından denize
ulaşan suları, yüksek bir tepeden akdeniz’e
bakan kaunos antik kenti, kayalarına
oyulmuş kral mezarları, uçsuz bucaksız
plajları ve koruma altındaki caretta
carettaları’yla adeta bir yeryüzü cenneti.
BİR YÖRE
BİR ANTİK KENT
One Region
One Ancient City
Yazı-Text
Hümeyra Konyar
Fotoğraflar-Photos
Rasim Konyar
35
nature’s unique jewel:
dalyan and kaunos
dalyan, wıth waters reachıng the sea through ıts
labyrınth-lıke delta, the antıque town of kaunos
overlookıng the medıterranean from the top of ıts hıgh
hıll, the kıngs’ tombs carved ın ıts rocks, ıts endless beaches
and ıts caretta caretta turtles under specıal protectıon
ıs, ın short, paradıse on earth.
alyan doğa ananın en ayrıcalıklı davrandığı yerlerden
biri... Buraya gelen ziyaretçileri, binlerce yıl önce bu
topraklarda yaşayan Kaunoslular’ın, kralları için kayalara
oyduğu görkemli mezarlar karşılar. Krallar aradan binlerce yıl geçmemiş, medeniyetleri tarihin tozlu sayfalarına
karışmamış gibi gözetler denizi. Sanki ziyaretçilerinin dost mu düşman mı
olduğunu anlamaya çalışır gibi...
Kuruluş tarihi için farklı görüşler ileri sürülse de Kaunos’un izleri
M.Ö.10’uncu yüzyıla kadar gidiyor. Bugün Dalyan kent merkezinin karşısındaki tepelerde kurulu antik yerleşim öylesine gizli kalmış ki, aşağıdan bakıldığında hiçbir ipucu vermiyor. ‘Kaunos Örenyeri’ne ulaşım motorlarla sağlanıyor. Dalyan’dan kalkan tekneler örenyerine çıkan merdivenlerin iskelesine
yanaşıyor.
Tepenin içine gizlenmiş kent
Tepeye varıldığında, Antik Kent kalıntılarının yoğunluğu karşısında insan büyük bir şaşkınlığa kapılıyor. Tiyatrosu, akropolü, surları, tapınak kalıntıları ile
kocaman bir kent gözlerinizin önünde uzanıyor. Kentin en ilgi çekici ayrıntılarından biri de, tiyatronun günümüze kadar ayakta ve oldukça sağlam kalmayı
başaran izleyici koltukları. Evet, antik tiyatronun mimarisi de geleneksel
tiyatro mimarisinden farklı. Her bir seyirci için taştan, tek kişilik, günümüzdeki tiyatro ve sinema koltuklarının neredeyse aynı koltuklar tasarlanmış. İnsan,
bu taş koltuklara oturup gözlerini kapattığında, zaman tünelinden geçip, bir
antik tiyatro oyunu izleyebileceği hissine kapılıyor...
Dalyan is one of those places privileged by nature. The visitors are here
welcomed by the spectacular view of the kings’ tombs carved in rocks.
Kings are still watching over the sea from their tombs as if thousands of
years did not go by and their civilization was not left behind the dusty
pages of history; as if they were trying to tell apart friends from foes
among the visitors coming up the hill. Even though there are different
theories as to the foundation history of the antique city of Kaunos, its
available traces go back as far as the 10th century B.C. The settlement on
the hills across from midtown Dalyan is hidden in such a way that when
you look up from the bottom of the hill, there is no clue as to its existence.
Access to Kaunos is only possible through the sea by motorboats. Boats
departing from Dalyan dock at the pier downstairs from the historical site.
Town hidden inside the hill
Arriving at the peak, one is surprised by the density of the ruins of the
antique city. With its theatre, its acropolis, the city walls, the temple ruins,
a huge city is stretching out before your eyes. Particularly the ancient
theatre and its seats are quite well preserved. There are also interesting
architectural details which make out the particularity of the Kaunos
theatre. The spectator seats are carved in stone in a shape almost similar
to modern theatre armchairs. Sit down, close your eyes and once you cross
the time tunnel, imagine that an old Sophocles tragedy is about to begin!
Nature prepared its end
Although of Carian origin, the people of Kaunos thought of themselves as
Cretans. Due to its location on a seaport, Kaunos was a rich commercial
centre until alluvial deposits coming from mainland rivers filled the port
and the city lost its previous prominence and became history, not unlike
several other antique cities of the Aegean and Mediterranean. The
geographer and historian Strabo refers to the city of Kaunos, also quite
often cited by Herodotus, as being provided, “in addition to its dockyard,
with a large harbour whose mouth can be closed when needed.”
Nowadays’ Sülüklü Lake was originally the harbour of Kaunos and the sea
was stretching all the way to the area where the ruins of the city are now
located. Famous historical figures such as Mavsolos, Alexander the Great,
Carian Princess Ada and Macedonian Satrap Antigonos are among those
Dalyan Deltası, eşsiz doğal güzellikleri ile ziyaretçilerine unutulmaz anlar yaşatıyor.
The Delta of Dalyan makes visitors experience unforgettable moments thanks to its unique natural beauties. 36
37
38
Sonunu doğa hazırladı
Tarihçilere göre Kaunos halkı, Karya soyundan gelmelerine rağmen kendilerini Giritli sayardı. Liman kıyısındaki konumu sayesinde, zengin bir ticaret
merkezi olan Kaunos da, Ege ve Akdeniz’deki pek çok antik kent gibi, limanı
alüvyonlarla dolunca önemini kaybettti, tarihe karıştı. Heredot’un da yazılarında geniş yer ayırdığı kenti, dönemin coğrafyacısı Strabon şöyle tarif ediyor:
“Tersanesinin yanısıra istenirse ağzı kapatılabilen büyük bir limanı var.”
Bugünkü Sülüklü Göl, Kaunos’un limanıydı ve deniz kentin bugün görülebilen yapılarına kadar uzanıyordu. Mausolos, İskender, Prenses Ada, Antigonos gibi dönemin ünlü hükümdarlarınca yönetilen kent, daha sonra Rodos,
Bergama ve Roma egemenliğine girdi.
6 bin yıldır denizi gözlüyorlar
Kent yerleşimi ve görkemli kaya mezarları, adeta insan bedeni ve zihninin
sınırlarının ne kadar zorlanabileceğini gösterebilmek için tasarlanmış.
Yamaçlara gömülü Kaunos mezarlarının yüksekliği 8 metreyi buluyor. Antik
çağ mezar kültürüne uygun olarak, Kaunoslular da kralları, soyluları ve zenginleri için böylesi gösterişli mezarlar yapmış, ölülerini değerli eşyaları ile
birlikte gömmüş. Bu kartal yuvalarını andıran mezarlar, tam 6 bin yaşında.
Tanrıları kovalayan halk
Yamaçlara gömülü Kaunos Kral Mezarları karşısında, ‘Yabancı Tanrıları Kovalayan’ Kaunos halkının, azmine hayranlık duymamak mümkün değil. Kaunoslular, yaşadıkları döneme bakıldığında çok ilginç bir halk. Gizemlerini çözmek
güç ve ortaya çıkan her belge de haklarındaki sorulara bir yenisini ekliyor.
Homeros, yaşam tarzları ve inanışları o dönemdeki diğer toplumlardan farklı
olan Kaunosluları şöyle anlatıyor: “Kendilerine yabancı olan tanrılar için bir
din uyarlamışlar ama sonradan vazgeçmişler. Yalnız babalarının tanıdıkları
tanrılara tapmayı kararlaştırmışlardır. Bunun üzerine ülkenin gençleri silahlanmışlar, bu tanrıları havaya kılıç sallayarak Kalynda sınırına kadar kovalamışlardır. Bunu ‘Yabancı tanrıları işte böyle kovaladık’ diye anlatırlar. Bu
ulusun gelenekleri böyledir.”
Sultaniye’nin suları şifa dağıtıyor
Dalyan’da görülecek yerler örenyerleri ile sınırlı değil. Dalyan Çayı’nda
motorlarla gidilen günübirlik turlar, birbirinden keyifli alternatifler sunuyor.
Sultaniye Kaplıcası ve İztuzu Plajı kaçırılmaması gereken gezi yerlerinin başında geliyor. Köyceğiz bölgesinden gelen kaplıca sularının iyileştirici gücüne
inanılıyor. Şifalı suların asıl merkezi Sultaniye Kaplıcası. Köyceğiz Gölü’ne
doğru uzanan motorlar, Sultaniye Kaplıcası’nda mola veriyor. Burası gerçekten de hasta olanlara bir umut ışığı sunuyor. Radyoaktivite seviyesi açısından
who ruled the city. Following its period of glory, Kaunos came under the
domination of Rhodes, Pergamon and Rome.
Watching the sea for six thousand years
The layout of the settlement on a steep hill and the splendid rock-carved
tombs seem as if they were designed to challenge the limits of the human
body and mind. The height of the tombs carved on hill slopes reaches
eight meters. The inhabitants of Kaunos buried their kings, the nobles and
the wealthy in spectacular tombs where the dead bodies were placed
along their worthful belongings in accordance with the burial culture of
the Antique era. These sumptuous tombs reminding of eagle’s nests are
literally six thousand years old.
The people who chased gods
The people of Kaunos are admirable yet for another reason besides their
Kings’ Tombs, namely for their courage to fight foreign deities. They are a
very genuine community compared to other communities of their time. It is
a difficult task to unravel their mystery and with every newly found document new questions emerge as regards their culture. According to the great
poet Homeros: “The people of Kaunos adapted a new religion in order to
accommodate gods initially unknown to them. Later they abandoned that
idea and decided to return to their traditions so as to venerate only the
deities known to their ancestors. Upon this decision, the young people of
the town took up arms against foreign gods and chased them by swinging
sword all the way to the boundaries of neighbouring Calynda. They are
proud about this and keep telling this story to everyone: ‘This is how we
chased foreign gods!’ Such are the customs of that peculiar people.”
The thermal waters of Sultaniye are dispensing health
Other sightseeing opportunities around Dalyan include daily excursions
with motorboats up the river Dalyan. The thermal spring at Sultaniye and
the İztuzu Beach are among those places one should not miss in the area.
The thermal waters at Sultaniye originating from the region of Köyceğiz are
believed to possess healing powers. The boats sailing in direction of the
Köyceğiz Lake make a stopover at Sultaniye. The thermal spring offers a
glimmer of hope for ill people. The waters contain calcium sulphate,
calcium sulphide, calcium chloride and radon. It’s radon that lends
Sultaniye the highest available level of natural radiation among Turkish
thermal waters. Since it is believed that these waters have a healing effect
on gynaecological, dermatological diseases, reumathical and sciatical
pains as well as a positive impact on sexual potency, many tourists
domestic and foreign are coming to the area with aim of benefitting from
Farklı duraklara uğrayarak, bölgenin belli başlı noktalarına ziyaret imkanı sağlayan günlük turlar yerli ve yabancı turistlere uygun fiyatlı gezi alternatifleri yaratıyor.
Daily tours including different stops facilitate visiting the major points in the region and provide affordable trip alternatives to domestic and foreign tourists.
39
Dalyan kaya mezarları.
Rock-cut tombs of Dalyan.
40
41
Ay ışığı olmadan hayatta kalamazlar
Türkiye’nin en değerli kaplıca merkezlerinden biri olan Sultaniye’nin kaynayan sularında, kalsiyum sülfat, kalsiyum sülfür, kalsiyum klorür ve radon
bulunuyor. Kadın ve cilt hastalıklarına, romatizma ve siyatiğe iyi geldiği
belirtilen suyun, cinsel gücü de arttırdığı ileri sürüldüğü için, yerli yabancı
herkes bu şifalı sulara akın ediyor. Tepeden tırnağa çamura bulanmak, daha
sonra şifalı sularla yıkanmak büyük bir eğlenceye dönüşüyor.
İztuzu’ndan vazgeçmek ne mümkün
Dalyan’ın suları kanallardan geçip de Akdenizle buluştuğunda Türkiye’nin
en güzel sahillerinden İztuzu çıkıyor ortaya. Kanalın denizle kesiştiği bölgede ikiye bölünen kumsal her iki tarafa da ipek bir örtü gibi kilometrelerce
uzanıyor. Buranın güzelliği sadece insanları değil hayvanları da cezbediyor.
İztuzu binlerce yıldır dev deniz kaplumbağaları Caretta Carettalar’a da ev
sahipliği yapıyor. Koruma altına alınmış Carettalar bu plaj dışında bir yere
yumurtlamıyor.
these potential powers. First drabbling in mud and then bathing in healing
waters turns into an entertaining activity.
It is not allowed to forsake İztuzu
The Dalyan estuary is a labyrinth of canals through the reeds. Where the
river’s waters flowing down the canals finally meet with the Mediterranean,
you find one of the nicest beaches of Turkey called İztuzu. The beach is a
narrow spit of land, which forms a natural barrier between the fresh water
delta of the Dalyan river and the Mediterranean. It is one of the main
breeding grounds for loggerhead sea turtles (Caretta caretta) in the
Mediterranean and is therefore often referred to as “Turtle Beach”. The
loggerhead turtle (Caretta caretta) is on the IUCN Red list of endangered
animals. For this reason the beach has had a protected status since 1988
and is part of the Köyceğiz-Dalyan Special Environmental Protection Area.
İztuzu Kumsalı, nesli tükenmekte olan Caretta Caretta
kaplumbağalarının üreme alanı. Bu özel kaplumbağaların her yıl
belirli dönemlerde buraya bıraktıkları yumurtalardan çıkan yavrular,
ay ışığını izleyerek denize ulaşmaya çalışıyor. Gün doğduğunda
denize ulaşabilen yavrular hayatta kalıyor, hızlı hareket edemeyenler
ise ya sıcaktan kavruluyor ya da kuşlara yem oluyor. Caretta
Carettalar, büyüyüp de yumurtlama zamanı geldiğinde, içgüdüsel
olarak yine bu kumsala geliyor. Dalyan artık sadece doğal güzellikleri,
denizi, kumu için değil aynı zamanda Caretta Carettalar’ın da üreme
alanı olduğu için koruma altında. Sahile bırakılan yumurtalar
izleniyor, yumurtadan çıkış dönemlerinde, ay ışığının etkisi azalmasın
diye kumsalda suni ışıklar yakılması engelleniyor. Dünyanın dört
bir yanından gelen çevreciler, buradaki yetkililer ile birlikte denize
ulaşmakta güçlük çeken yavrulara yardım ediyorlar.
They cannot survive without the moonlight
İztuzu beach is the breeding area for Caretta caretta. The baby turtles
breaking their eggs can only reach the sea by following trails under
the moonlight. Those having reached the sea before sunrise will
survive. Those who have been too slow, are either parched under
the sunlight or eaten by birds. The adults come back instinctively to
the same beach when it is time again to lay eggs. Dalyan is not only
important because of the cultural and historical significance and the
geological importance of the Dalyan-Köyceğiz hinterland, but also
because of the natural characteristics of the İztuzu beach and its
significance as a turtle habitat. Since May 2009 there has been a sea
turtle centre at the beach, run by the Biology Dpt. of Pamukkale University. The staff and volunteers patrol the beach and keep records
during the breeding season. Injured turtles found at the beach or at
the estuary are taken to the centre for treatment and rehabilitation.
Lighting of torches or any other manmade light is prohibited to
avoid diluting the moonlight vital to baby turtles.
Kaunos Antik Kenti Tiyatrosu (solda), Dalyan’da dev deniz kaplumbağaları da Caretta
Carettalar kadar ilgi çekiyor. (üstte)
Theater of the Ancient City of Kaunos (left), huge sea turtles in Dalyan attract as much
interest as loggerhead sea turtles. (above)
43
44
DÜNYA
MÜZELERİ
World Museums
Yazı-Text
Sevinç Akyazılı
ve
sanat
tarih
estetik
düşü
A DREAM OF ART,
HISTORY
AND A ESTHETICS
Louvre Müzesi
dünya sanat tarihinin en önemli
eserlerine ev sahipliği yapan ve
her eseri için sadece bir dakika
ayrılsa, ziyaretin ancak 364
günde tamamlanacağı söylenen
louvre müzesi’nde kısa bir gezinti.
THE LOUVRE MUSEUM
Louvre ve Cam Piramit (solda),
Mona Lisa tablosu. (üstte)
Louvre and the Glass Pyramid
(left), Mona Lisa painting.
(above)
a short walk through the louvre
museum, home to the major works
of world’s hıstory of art: ıt ıs has
been mentıoned that ıf one spends
only one mınute to admıre each
exhıbıted ıtem, one wıll need 364 days
to complete the vısıt of the museum.
45
uşkusuz, Paris denilince akla gelen ilk simgelerden biri Louvre Müzesi’dir. Romanlara, şiirlere, resimlere konu olan,
‘aşkın, romantizmin ve sanatın başkenti’ olarak anılan
Paris’in kültür-sanat hayatı, turizmi, Louvre’un çevresinde
akar. Champ Elysee birbirinden renkli cafeleri, Fransız damak tadının en seçkin lezzetlerinin, enfes şarapların servis edildiği restoranları,
göz alan tarihi yapıları ile nasıl Paris’in olmazsa olmazıysa, Louvre da öyledir.
Fransız Kraliyet Ailesi’ne ev sahipliği yapan Louvre, zamanın yıpratıcı etkisine,
yangınlara, yağmalara direnmiş, yaşayan ve yaşadıkça büyüyen bir abideye dönüşmüştür. Fransız İhtilâli’nden sonra, 10 Ağustos 1793’te, 537 parça yağlıboya
tablo ile açılan ve Fransa’daki ilk devlet müzesi olma özelliğini taşıyan Louvre,
bugün dünyanın en geniş sanat koleksiyonlarından birine sahip.
Günümüzden 807 yıl önce, 1204 yılında Fransa Kralı Phillip Auguste tarafından
inşa ettirilen ve 14’üncü yüzyılda kraliyet merkezine dönüşen Louvre, sarayın
15’inci yüzyılda Loire’nin kıyısına taşınmasıyla bakımsız kaldı. 1871’de çıkan
büyük yangında ise ciddi biçimde hasar gördü. Yangının bu görkemli binada
yarattığı tahribat o kadar büyük oldu ki, tadilatı ancak 61 yılda bitirilebildi. 1932
yılında biten bakım ve onarım çalışmaları sonucu Louvre bugünkü halini aldı.
Diplomatik krize neden oldu
Avrupa’nın en çok ziyaretçi ağırlayan müzesi sıfatını taşıyan Louvre Müzesi, ‘Resim’, ‘Heykel’, ‘Doğu Sanatları’, ‘Mısır Sanatları’, ‘Yunan Sanatları’, ‘Sanat Eserleri’ ve ‘Desen’ bölümleri olmak üzere 7 bölümden meydana geliyor. Tam 68 bin
metrekarelik sergi alanına rağmen müzede ciddi bir yer sıkıntısı yaşanıyor. Bu
nedenle müzenin sahip olduğu eserlerin büyük bir bölümü depolarda tutuluyor.
Doğu Sanatları bölümünde, birbirinden özel heykeller ve Akat uygarlıklarından
eserler bulunduran müzenin en ilgi çekici bölümlerinden biri de Mısır Sanatları
bölümü. Kahire Fransız Enstitüsü tarafından yapılan araştırmalarda ortaya çıkan
ve Mısır’dan Fransa’ya getirilen eserler, iki ülke arasında zaman zaman diplomatik krizlerin çıkmasına yol açacak kadar önemli. Yunan Sanatları Bölümü’nde,
Louvre’un en çok ziyaretçi çeken eseri, Da Vinci’nin Mona Lisa’sı (üstte), Milo Venüsü
(üst sağda), müze bahçesinden genel görüntü. (sağ sayfada)
Louvre’s most popular attraction, Da Vinci’s Mona Lisa (above), Venus de Milo
(above right), general view of the garden of the museum. (right page)
46
Louvre is certainly one of the most preponderant symbols of Paris. In
Paris, referred to as the world capital of love, romanticism and art,
narrated and portrayed in countless novels, poems and paintings, the
cultural, artistic and touristic life of the city is unfolding around Louvre.
As much as it is impossible, when visiting Paris, to ignore the Champs
Elysée, with its magnificent historical buildings, its colourful cafés and
restaurants where the most exclusive tastes of French cuisine and the
most exquisite French wines are served, such is the case for the Louvre
where you find the most outstanding masterpieces of world cultural
heritage.
Originally a residential palace to French royalty, the building, having
resisted the corrosive impact of centuries, fires and plunders, is nowadays
more than a museum, a living and breathing monument with its evergrowing splendour and grandeur. The palace was converted into a
museum following the French Revolution. The Louvre which opened its
doors on 10 August 1793, under the name of Musée Central des Arts with
only 537 oil paintings as France’s first national museum, houses today
one of the world’s largest and most stunning artwork collections.
The original Louvre was built as a fortress 807 years ago in 1204 under the
reign of King Philip (II) Augustus. Remnants of the fortress are still visible
in the basement level. The building was extended many times to form the
present Louvre Palace. It was the actual seat of power where French kings
lived and governed, until Louis XIV moved his court and government to
Versailles in 1682. The Louvre was then essentially abandoned, no royal
personages residing there and its apartments being farmed out to the
royal academies, until the Revolution turned it into a public museum. The
building was set afire by the insurgent Communards during the Commune
de Paris upheaval in 1871, but was only partly damaged, the fire having
been prevented from spreading.
Subject to never-ending restoration and renovation endeavours during the
19th and 20th centuries, the Museum utilizes nowadays a total exhibition
area of 68 thousand square meters. However, a large portion of its
collections still remains in storage rooms due to the lack of sufficient
exhibition space.
L O U V R E N O T LARI
• 2009 yılında 8.5 milyon kişiyi ağırlayan
Louvre, ‘Avrupa’nın en çok ziyaretçi alan
müzesi’ ünvanına sahip.
• Avrupa’nın enine en geniş binası olan
Louvre, yere yatırılarak arka arkaya eklenmiş
3 Eyfel Kulesi’nden daha uzun.
• Bir turist ortalama 7 saatini müzede
geçiriyor.
• Fransa’nın Lens şehrinde ve Birleşik
Arap Emirlikleri’nin başkenti Abu Dabi’de
iki Louvre Müzesi daha inşa ediliyor.
Fransa’da inşa edilen yeni müzede, Louvre’da
sergilenemeyen eserler gösterime girecek.
• Koleksiyona en çok katkı sağlayan devlet
adamı, ele geçirdiği ülkelerin eserlerini
Louvre’a getiren Napolyon Bonaparte’dır.
• İslam Eserleri bölümünde sergilenen
Osmanlı ve Türk eserlerinin yüzde 90’ı İznik’ten
götürülen mavi çinilerden oluşuyor.
LOUVRE NOTES
• The Louvre who welcomed 8,5 million
visitors in 2009, holds the title of ‘the
European museum receiving the greatest
number of visitors’.
• The Louvre is Europe’s broadest building
in width. In length, it is larger than three times
the height of the Eiffel Tower.
• Each visitor spends an average of seven
hours at the Louvre Museum.
• Two more Louvre dependencies are being
constructed, the first in Lens in France, the
second in Abu Dhabi, the capital of the United
Arab Emirates. These are destined to house
the pieces which are kept in storage in Paris
due to the lack of sufficient exhibition space
at the main Louvre Museum.
M.Ö. 2 bin yılı ile M.S. 3’üncü yüzyıl eserlerini, Sanat Eserleri Bölümü’nde, Ortaçağ’dan günümüze kadar
gelen süsleme sanatının en iyi örneklerini görmek mümkün. Ortaçağ Fransız ve Avrupa resim koleksiyonlarının en kıymetli eserlerinin yer aldığı Resim Bölümü’nde, dünya tarihinin akışını betimleyen tablolar
önemli yer tutuyor. Heykel Bölümü ise Avrupa heykel sanatının en önemli eserlerini barındırıyor.
Mona Lisa’nın sırrı
M.Ö. 6’ncı yüzyıldan M.S. 19’uncu yüzyıla kadar tarihlenen 35 bin parça sanat eserine ev sahipliği yapan
müzenin en ilgi çeken eseri, kuşkusuz ki Leonardo Da Vinci’nin 1503 yılında başladığı ve dört yılda
bitirdiği Mona Lisa’sı. Kimliği hatta yüz ifadesi bile tam olarak çözülemeyen, ardında sırlar, şifreler, gizler
bıraktığı düşünülen Mona Lisa, tarihin en gizemli hanımefendilerinden biri olarak Louvre’da ziyareçilerini ağırlıyor. Son yıllarda Leonardo Da Vinci ve gizemcilik konularında yazılan romanlar, 77x53 santimetre
ebadındaki esere ilgiyi daha da arttırdı. Bu sanat şaheserini yakından görmek isteyen sanatseverler ve
gizem avcıları Mona Lisa’nın önünde uzun kuyruklar oluşturuyor, bilim adamları ise hala tablonun sırrını
çözmeye çalışıyor.
Fransız Devrimi’nin simgesi
Yine müzenin en çok ziyaretçi toplayan eserlerinden biri de, ressam Eugene Delacroix’nın, ‘Halka Yol
Gösteren Özgürlük’ isimli tablosu. Tablo, 1830’da Kral X. Charles’ın tahttan indirilmesine sebep olan halk
ayaklanmasının anısına yapılmış, tüm dünyada Fransız Devrimi’nin bir simgesi olarak kabul görmüştü.
Fransa’nın en önemli ressamlarından sayılan Delacroix’yı, ‘Şairlerin Prensi’ kabul edilen Baudelaire,
Rönesans döneminin son, modern dönemin ise ilk büyük ressamı olarak tanımlamıştı. Tabloda güzel bir
kadın olarak resmedilen özgürlük, bir elinde Fransız bayrağı, diğer elinde tüfeği ile dönemin devrimcilerine yol açmıştı.
• Napoleon Bonaparte
is the statesman who
contributed the most
to the collections of the
Louvre, since he brought
back many vestiges and
works of art from his
military campaigns in
Europe and elsewhere,
particularly from
Egypt.
• Ottoman and
Turkish objects
exhibited in the
Department of
Islamic Art consist
to a large extent of
blue İznik tiles and
ceramics.
47
Modern çağ gizemi mi
estetik katliam mı
?
Sanat tarihçileri ve şehir planlamacılarının en sert eleştirdiği yapılardan
biri de Louvre’a giriş kapısı olarak tasarlanan Cam Piramitler. Dönemin
Fransa Devlet Başkanı François Mitterand tarafından görevlendirilen, Çin
asıllı Amerikalı Mimar Leoh Ming Pei’nin tasarımı olan cam piramitlerin
1989 yılındaki açılışı, sadece Fransız basını ve sanat çevreleriyle sınırlı
kalmayan bir eleştiri fırtınasına yol açtı. Hatta Fransız gazeteleri,
Mitterand’ın kendini ölümsüzleştirmeye çalışan bir firavun olduğunu
bile yazmıştı. Antik gizemleri açığa çıkarmak üzere yazılan kitapların
ve komplo teorilerinin fazlasıyla ilgi çektiği 2000’lerde ise bu Cam
Piramitler’in, kimi zaman Mason, kimi zaman da İlluminati sembolü
olduğu savları tartışıldı. Ancak bu alanda yazılan hiçbir kitap, Dan
Brown’un Da Vinci Şifresi kadar ilgi çekmedi. Louvre Müzesi müdürünün
öldürülüşü ile başlayan roman, Vatikan ile mücadele halindeki İlluminati
Tarikatı’nın izini sürüyor ve Cam Piramitler’i de bir modern zaman şifresi
olarak tanımlıyordu.
Sırf bu nedenle bile müzenin ziyaretçi sayısında artış yaşandı. Cam
piramitlerin mimarı Pei bir röportajda, “Kimse insanların Louvre’a
piramitleri görmek için geleceğini tahmin edemezdi. Piramit’in bir ikon
haline geleceğini hiç düşünmemiştim.” demişti. Üzerinde tartışmaların
tükenmediği Cam Piramitler, şimdi yeni ziyaretçi sayısını kaldırabilecek
şekilde yeniden tasarlanıyor.
Mystery of modern times or
aesthetic massacre?
Art historians and urban planners who created an uproar as the Eiffel
Tower was erected in Paris at the turn of the twentieth century, were
also the “usual suspects” who severely criticized the project of the
glass pyramids meant to serve as entrance gates to the Louvre. The
inauguration, in 1989, of the Glass Pyramids built in the courtyard of
the Louvre Museum by renowned Sino-American architect Ieoh Ming
Pei, commissioned by the then French President François Mitterrand,
caused a big charivari in the French public opinion and art circles;
the French media suggested that François Mitterrand was seeking, by
having these pyramids built, to immortalize himself in the fashion of
the Egyptian pharaohs. At the outset of our twenty-first century, where
books on antique secrets and on plot and conspiracy theories became
very popular, the Louvre pyramids have been referred to as Masonic and/
or Illuminati symbols. The most interesting book in this regard is The
Da Vinci Code of American author Dan Brown. The story begins with the
murder of the Director of the Louvre Museum, goes on searching the
traces of the secret Illuminati sect, which is presented in constant fight
against the Vatican, in all European historical works of art. According
to the book, the Glass Pyramids of the Louvre keep the secret code of a
contemporary mystery. Hence, the book paved the way for a substantial
increase in the number of visitors to the Louvre. Architect I.M.Pei said in
an interview, “Nobody would have guessed that people would come to
the Louvre to see the pyramids. I never thought that the pyramid itself
would become an icon.” The ever-controversial glass pyramids are now
in the process of being re-designed in order to accommodate the rising
number of visitors.
Diplomatic crisis
The collection of the Louvre, Europe’s first-ranking museum with the largest number of visitors, is grouped into eight
Curatorial Departments, namely, Paintings, Sculptures, Near Eastern Antiquities, Egyptian Antiquities, Greek, Etruscan,
and Roman Antiquities, Islamic Art, Decorative Arts, Prints and Drawings. The Near Eastern Department houses very
special antique sculptures dating from the Achaemenid period in Assyria. The Department of Egyptian Antiquities is
probably one of the most interesting parts of the museum. It presents vestiges from the civilizations that developed in the
Nile Valley from the late prehistoric era (c. 4000 BC) to the Christian period (4th century AD). These vestiges, excavated by
the French Institute for Oriental Archaeology in Cairo and brought over to Paris, are of such great significance that they
continue to cause diplomatic disputes between France and Egypt, who claims that the historical pieces should be
returned to their homeland. The Department for Greek, Etruscan and Roman Antiquities present sculptures and
wall-paintings from the period between 2000 BC and 300 AD. In the Department of Decorative Arts, one can admire
the most outstanding examples of decorative arts from the Middle Ages up to our era. The most valuable specimen
of medieval French and European painting and major masterpieces of the art of painting describing the course of
world history occupy a foremost place in the Department of Paintings. The Department of Sculptures houses the
most important samples of the European art of sculpture.
Mona Lisa’s secret
The best-known piece in this museum, housing 35 thousand different pieces
dating from the 6th century BC to the 19th century AD, is undoubtedly the portrait
known under the name of Mona Lisa, which Leonardo da Vinci started painting in
1503 and finished in four years. Mona Lisa, the lady whose identity is unknown, never
revealing the mystery of the expression on her face, who drags along countless legends,
secret codes and mysteries, is welcoming her visitors in the Louvre
as one of the most enigmatic ladies of history. The books
published in recent years on mysticism and Leonardo da Vinci
contributed to an increased interest for the painting having the
dimensions of 77x53 cm. Experts still pursue their efforts to analyze
and unravel the secret of the challenging smile of Mona Lisa. From the
very entrance of the museum, signboards indicate the way to follow in order
to reach the most famous painting of the world. The public has to stand quite
long time in queue before being able to see Mona Lisa at close range.
Symbol of the French Revolution
Liberty Leading the People, painted by Eugène Delacroix, the
acknowledged leader of the Romantic school in French painting, is yet
another artwork attracting a great number of visitors. The painting is
commemorating the July Revolution of 1830, which toppled Charles X of France. A woman
personifying Liberty leads the people forward over the bodies of the fallen, holding the tricolore flag of
the French Revolution in one hand and brandishing a bayoneted musket with the other. The painting is
perhaps Delacroix’s best-known work and considered symbol of the French Revolution all over the
world. The painting inspired the Statue of Liberty in New York City, which was given to the United States
as a gift from the French only 50 years after Liberty Leading the People had been painted. Baudelaire, the
‘Prince of Poets’ characterized Delacroix as the last great representative of Renaissance painting and the
first great painter of the modern period.
Louvre Müzesi Avrupa’nın
enine en geniş binasıdır
(üstte), Daphne’yi takip eden
Apollo. (altta)
Louvre Museum’s building
is the longest building in
Europe (above), Apollo
following Daphne. (below)
SERGİ
Exhibition
hitit’ten osmanlı’ya
imparatorlar istanbul’da
istanbul arkeoloji müzeleri, hitit dönemi’nden osmanlı
imparatorluğu’na kadar uzanan 3 bin 500 yıllık süreçte
anadolu topraklarında hüküm süren imparatorları ağırlıyor. FROM HITITES TO OTTOMANS
E MPERORS GATHER IN İSTANBUL
the istanbul museums of archaeology are hostıng the
emperors who reıgned on anatolıan lands for 3 thousand 500
years, from the hıttıte era to the ottoman empıre.
50
nadolu’nun nasıl bir uygarlıklar hazinesi olduğu bilinir, hep söylenir. Yine de o
uygarlıkları temsil eden imparatorları, kralları,
sultanları bir arada görmek insanı şaşırtıyor.
“Hazinenin zenginliğini, büyüklüğünü kavrayamamışım” duygusu uyandırıyor. Üstelik bunu, Anadolu’dan gelip
geçen uygarlıkların tümüne değil de sadece en büyüklerine yer
vererek yapıyor: Hitit İmparatorluğu, Pers İmparatorluğu, Makedonyalı İskender’in İmparatorluğu, Roma İmparatorluğu, Doğu Roma
İmparatorluğu (Bizans) ve Osmanlı İmparatorluğu...
İstanbul Arkeoloji Müzeleri’ndeki muhteşem sergi, Anadolu’nun
değişik müzelerinden seçilmiş dev mermer heykellerden sikkelere, el
yazmalarından mühürlere birçok eserle, bir tarih şöleni yaşatıyor.
Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay’ın katkılarıyla düzenlenen
sergide, bakanlığa bağlı 14, Genelkurmay Başkanlığı’na
Hadrianus
Büyük İskender Alexander the Great
It is common knowledge that Anatolia is a fertile soil where
many great civilizations flourished, a treasure of cultures.
Nevertheless, it is still very impressive to see the emperors, the
kings, the sultans who represent those civilizations gathered in
one place. It gives you the feeling that, up until then, you failed to
realize the grandeur and the richness of that treasure. Meanwhile,
we are talking about a limited number of civilizations, not all of
those who set foot here in Anatolia but only the greatest: the Hittite
Empire, the Persian Empire, the Empire of Alexander the Great, the
Macedonian, the Roman Empire, the Eastern Roman Empire and the
Ottoman Empire...
The magnificent exhibition at the İstanbul Museums of Archaeology,
composed of various artefacts from several museums of different regions
of Anatolia, including giant marble statues, ancient coins, manuscripts,
seals and many other articles, constitutes a real festival of history. The
210 items displayed at this exhibition, organized with the assistance of
Minister of Culture and Tourism, Ertuğrul Günay, were selected from 16
different museums, from 14 museums under the administration of the
Ministry of Culture and Tourism, and 2 military museums under the
administration of the General Staff of the Turkish Armed Forces.
In the first section, the visitor is met by the Emperors of the Hittite
Empire who reigned 2000 B.C. over a large portion of Anatolia and partly
Büyük Kostantin Constantine the Great
Augustus
51
Hanedan-ı Ali Osman Nişanı. (üstte)
Arkadius Başı. (altta ortada)
Order of the Illustrious Ottoman
Dynasty. (above)
Head of Arcadius. (below, middle)
bağlı 2 olmak üzere toplam
16 müzeden gelen 210 eser
sergileniyor.
Serginin birinci bölümünde
ziyaretçiyi, M.Ö. 2 bin yılda
Anadolu’nun büyük bölümünde ve zaman
zaman da Kuzey Suriye’ye
Hadrianus Başı.
kadar
Head of Hadrian.
uzanan
bölgede hüküm süren Hitit İmparatorluğu’nun iz bırakan
imparatorları karşılıyor. İmparatorları betimleyen
kabartmalar ve onları temsil eden eserler, çeşitli
fotoğraflarla desteklenerek sergileniyor. İkinci bölümde, tarihe damgasını vurmuş iki büyük uygarlığın
izi sürülüyor: Biri, doğudan gelerek M.Ö. 6 ve 7’nci
yüzyıllar arasında Anadolu’yu egemenliği altına alan
ve Yunanistan’a uzanan Pers İmparatorluğu... Diğeri batıdan gelerek M.Ö. 4 ila 1’inci yüzyıllar arasında
Anadolu’dan Hindistan’a uzanan Makedonyalı İskender’in
imparatorluğu... Sadece yaşadıkları çağı değil, tarihin akışını
etkileyen bu iki uygarlık heykeller, kabartmalar ve sikkelerin
yanı sıra bilgi panolarıyla anlatılıyor.
Üçüncü bölümde, M.Ö. 27 yılında Roma Cumhuriyeti’ni sarsan
savaşlara son veren Octavianus ile başlayan Roma İmparatorluğu eserleri sergileniyor.
Burdur’a bağlı Sagalassos Antik Kenti’nde ortaya çıkartılan
Hadrianus ve Marcus Aurelius heykellerine ait kolossal (deva52
over Northern Syria. The
bas-reliefs depicting the
emperors and various
other objects
representing them are
supported by
photographic
shots of the
original places
Roma İmparatoru Marcus Aurelius.
where they
Roman Emperor Marcus Aurelius.
were
excavated.
At the second section, we are following the trails of
two giant civilizations: first the Persian Empire,
coming from the east and going all the way to Greece,
subjugating Anatolia between the 6th and 7th
centuries B.C... The second, coming from the west
and stretching from Anatolia all the way to India in
the 4th century B.C. and lasting until the 1st century
B.C., the Empire of Alexander the Great, the
Macedonian... Those two empires having not only made
a great impact during their era but left deep traces behind
them in history, are represented through statues, basreliefs, coins and their history is presented to the public of
information boards.
The third section is presenting the Roman Empire, starting
in 27 B.C., with Octavianus who put an end to the wars
shaking the Republic of Rome. The sculpture fragments
believed to belong to giant statues of Hadrianus and
Marcus Aurelius found during the excavations at the
sa) boyutta baş, bacak, ve ayak parçaları serginin en
çarpıcı eserlerini oluşturuyor. Bunların dışında,
İmparatoriçe Livia başı, İmparator Claudius
ve Agrippina kabartması, İmparator
Neron’un heykeli de sergilenen eserler arasında yer alıyor.
Dördüncü bölümde sergi, Doğu Roma (Bizans)
İmparatorluğu ile devam
ediyor. Bu dönemden
günümüze kalan az sayıdaki eser, mozaik, sikke
ve minyatür baskılarıyla
destekleniyor. İstanbul’u
imparatorluğuna
başkent olarak seçen
Constantinus’un
başı, ona ait olduğu
düşünülen lahit
parçası, Arcadius’un
büstü ve III’üncü Tutmosis dikilitaşının kaidesinde yer alan imparator
ve maiyeti kabartmasının mulajı, bu bölümü
zenginleştiren eserler arasında yer alıyor.
Beşinci bölüm, Osmanlı İmparatorluğu’na ait
eserlerden oluşuyor. Osmanlı kültürü ve sanatını ifade eden, İmparatorluk kavramı bağlamında
simgesel önem taşıyan, padişahların özel ve resmi yaşantısını izleyiciye aktaracak eserler sergileniyor. Padişah portreleri, silahlar, mühürler, sorguçlar,
murassa eşya, ferman ve kaftanlar sergilenen eserler arasında yer alıyor.
Osmanlı sultanlarıyla sona eren sergi, kelimenin tam anlamıyla ‘tarihe bir
yolculuk’... Serginin kahramanları 3 bin 500 yıl boyunca bu topraklara hükmetti. Ama sizin gezip görmek için sadece haftalarınız var. Sergi 1 Ağustos
gününe kadar devam edecek. Yolunuz düşerse de, bilin ki sizi kendi çağlarında dünyayı titretmiş imparatorlar, krallar, sultanlar karşılayacak!
Mermer Tiran Başı Pers (üstte). Murassa miğfer 16. yy. (yanda)
Marble Head of a Persian Tyrant (above). Jeweled helmet from 16th century. (on the side)
Antique city of Sagalassos near Burdur, heads, legs and feet
of colossal dimensions constitute the most striking
elements of the exhibition. Furthermore, the head of
Empress Livia, the bas-reliefs of Claudius and Agrippina, the
statue of Emperor Nero are other interesting pieces of this
section. The fourth section is reserved to the Eastern
Roman Empire, the Byzantine Empire. Although limited
in number, mosaics, coins, miniatures, the head of a
statue believed to be that of Constantine who made
İstanbul (Byzantium) the capital of his empire, a
piece of sarcophagus believed to belong to
Constantine as well, the bust of Arcadius, the
cast of the bas-relief of the Emperor and his
suite which is carved on the pedestal of the
Egyptian Tutmosis III obelisk located near
the Grand Bazaar in İstanbul are among
those interesting pieces on display at
this section.
The fifth section is devoted to articles
from the Ottoman Empire: Portraits of
Sultans, arms, seals, panaches
(helmet crests), jewellery and
bejewelled objects, imperial orders
(decrees) and caftans (imperial
robes). Those articles reflecting the
Ottoman culture and art, pieces with
a symbolic value within the context of
the concept of Empire, items
objectifying the private and public
life of the sultans to the public,
represent the last great empire
having flourished on these
territories. The exhibition is
literally a historical journey from the
Hittites to the Ottomans. The characters of
this story are heroes who ruled these
territories for 3 thousand and 500 years. But
you only have a few weeks to see them at the
exhibition which is going to last until the 1st of
August 2011.
Görkemli sergiye görkemli açılış
Stately inauguration for a stately exhibition
‘Hitit’ten Osmanlı’ya-İmparatorlar İstanbul’da’ isimli serginin,
İstanbul Arkeoloji Müzeleri bahçesinde yapılan açılış töreninde,
bürokratlar, sivil toplum örgütü temsileri ve sanatseverler bir
araya geldi. Törende konuşan Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul
Günay, “Bir Kültür Bakanı’nın duyabileceği en güzel heyecan,
ülkesinde sergilerin, yeni ve güzel müzelerin açılmasını
görmek, milyonlarca insanın cebinde Müzekart’ın olduğunu
bilmek ve bu alandaki ilginin genç kuşaklara doğru dalga dalga
yayıldığını hissetmeye başlamış olmaktır. Bu sergiyi önce
diğer kentlerimize sonra da dünyaya taşımalıyız. İmparatorlar
İstanbul’da... Bundan daha güzel bir sergi ismi olabilir mi?”
dedi.
İstanbul Arkeoloji Müzeleri’ni yenilemek için TÜRSAB ile
birlikte çalıştıklarını dile getiren Bakan Ertuğrul Günay,
“Sevinçle söylemek isterim ki, 4 yıllık çabalarımız amacına
ulaşıyor.” diye konuştu.
Serginin açılışında, Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay
ve eşi Gülten Günay, Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü
Genel Sekreteri Taleb Rifai, İstanbul Valisi Hüseyin Avni Mutlu,
Fatih Belediye Başkanı Mustafa Demir, TÜRSAB Başkanı
Başaran Ulusoy ve eşi Şadiye Ulusoy, İstanbul Kültür Sanat
Vakfı Başkanı Bülent Eczacıbaşı, Sabancı Holding Yönetim
Kurulu Başkanı Güler Sabancı, Akbank Yönetim Kurulu
Başkanı Suzan Sabancı Dinçer, DDF Başkanı Esra Ekmekçi
ile Türkiye’nin tanıtım yüzü seçilen manken Tülin Şahin gibi
isimler de hazır bulundu.
The Exhibition “From Hittites to Ottomans, Emperors Gather in İstanbul” was
inaugurated with a solemn ceremony held at the gardens of the İstanbul
Archaeological Museums, attended by prominent guests from bureaucracy,
non-governmental organizations and art lovers. In his inaugural speech, the Minister
of Culture and Tourism, Mr. Ertuğrul Günay shared his feelings in following words:
“The highest enjoyment for a Minister of Culture is to experience the opening of
interesting exhibitions, of excellent new museums, to know that millions of people
in his country are in possession of the Museum Card opening the doors of museums
to them, that the interest for culture is expanding in progressive waves to the
younger generations. We must take this exhibition to other cities in our country and
also present it to the world abroad. Can there be a more adequate title for this
exhibition than “Emperors Gather in İstanbul?”. Referring to the cooperation
established some time ago between his Ministry and TÜRSAB concerning the
re-structuring and modernization of the İstanbul Archaeological Museums, Minister
Günay said: “I am happy to note that our joint endeavours are bearing fruit in the
direction of our common goals.” Present at the opening ceremony were, among
other, the Minister of Culture and Tourism and his spouse Ms. Gülten Günay, the
Secretary General of the United Nations World Tourism Organization (UNWTO) Mr.
Taleb Rifai, the Governor of the İstanbul Province, Mr. Hüseyin Avni Mutlu, the
Mayor of the Fatih District, Mr. Mustafa Demir, the President of TÜRSAB (Association
of Turkish Travel Agencies), Mr. Başaran Ulusoy and his spouse Şadiye Ulusoy, the
President of the İstanbul Culture and Art Foundation, Mr. Bülent Eczacıbaşı, the
Chairperson of the Governing Board of Sabancı Holding Ms. Güler Sabancı,
Chairperson of the Board of Directors of Akbank, Suzan Sabancı Dinçer, Chairperson
of DDF, Esra Ekmekçi and Ms. Tülin Şahin, renowned fashion model appointed the
smiling face of Turkish tourism industry.
53
TAŞLARIN
DİLİ OLSA
If Stones
Could Speak
Yazı-Text
Hümeyra Konyar
Fotoğraflar-Photos
Rasim Konyar
54
Artemis Tapınağı
Temple of Artemıs
dünyanın 7 harikası arasında sayılan artemis tapınağı döneminin
en görkemli mermer yapısıydı. antik çağın mimari eserleri arasında
‘ilk anıt’ olarak da anılan tapınaktan bugün yalnızca bir kaç
taş parçası kaldı ama artemis’in şöhreti hiç azalmadı. tanrıçayı
betimleyen üç farklı heykel ise efes müzesi’nin baş tacı oldu.
the temple of artemıs (artemısıon), known as one the seven wonders of the
ancıent world, was the most ımpressıve marble monument of ıts tıme.
ıt was known as the ‘fırst monument’ among the archıtectural buıldıngs
of the antıque perıod. although there are only very poor remaıns of thıs
temple today, the fame of artemıs never faded away. the three dıfferent
statues depıctıng the goddess constıtute nowadays the foremost pıeces of
the ephesus museum.
Efes Arkeoloji Müzesi’nde sergilenen Artemis heykelleri (solda) ve Philips Galle’nin çizimiyle Artemis Tapınağı.
Statues of Artemis exhibited in the Ephesus Archaeological Museum (left) and the Temple of Artemis drawn by Philips Galle.
55
Efesliler’in
ince diplomasisi
‹lk ola­rak Kim­mer­ler ta­ra­f›n­dan y›­k›­lan ta­p›­nak,
ye­ni­den in­şa edi­lir­ken ‘bu yol­la ün­lü ola­ca­ğ›­n›
dü­şü­nen’ bir akıl hastası ta­ra­f›n­dan bir kez daha
y›­k›l­m›ş­t›. Efes­li­ler, “Ar­te­mis bir tanrıçaysa, ken­di
ta­p›­na­ğ›­n› ne­den ko­ru­ya­ma­d›?” so­ru­su üze­ri­ne,
“Bü­yük ‹s­ken­der dün­ya­ya ge­li­yor­du, do­ğu­ma yar­d›­
ma git­miş­ti” ya­n›­t›­n› ver­miş­ler­di... Do­ğu­mu­na yar­
d›m et­miş miy­di bi­lin­mez ama Bü­yük ‹s­ken­der y›l­lar
son­ra ken­te gel­di­ğin­de ta­p›­na­ğ›n onarımı hâlâ de­
vam edi­yor­du. Efes’ten ve Ar­te­mis’ten çok et­ki­le­nen
‹s­ken­der, ‘adak ta­ş›­na ken­di ad›­n›n da ya­z›l­ma­s›’
ko­şu­luy­la ta­p›­na­ğ›n bi­ti­ril­me­si­ne yar­d›m ede­ce­ği­ni
söy­le­yin­ce Efes­li­ler şu ce­va­b› ver­miş­ler­di: “Bir tan­r›,
di­ğer bir tan­r›­ya adak­ta bu­lu­na­maz...” Ar­te­mis’in
ba­ğ›m­s›z­l›­ğ›­n› ko­ru­ma­ya ça­l›­şan Efes­li­ler, in­ce bir
ze­ka ve dip­lo­ma­tik bir ce­vap­la, Bü­yük ‹s­ken­der’i k›z­
d›r­ma­dan so­ru­nu çöz­müş­ler­di...
iyasi ve ticari açıdan dönemin en ünlü kentlerinden biri olan Efes,
Meryem Ana, St. Jean ve St. Paul’un gelmesiyle dini bir merkez olarak da dikkat çekmeye başlamıştı. Depremler ve istilalar ile birkaç kez
yıkıldıysa da, her yeni gelen halk için kutsal sayıldı. Bu kutsallığın en
geçerli sembolü ise Artemis Tapınağı idi.
Dünyanın 7 Harikası arasında sayılan Artemis Tapınağı, döneminin en büyük ve en görkemli
mermer yapısıydı. Antik çağın mimari eserleri arasında ‘ilk anıt’ olarak da anılan tapınağın
yaklaşık 138 metre boyunda ve 70 metre eninde olduğu, 127 sütun üzerinde yükseldiği biliniyor. Tarih boyunca defalarca yağmalanan bu muhteşem yapıdan günümüze ne yazık ki bir
kaç taş parçası kaldı... Tapınak taşlarının St. Jean Kilisesi, Ayasofya gibi yapıların inşasında
kullanıldığı biliniyor. Kazı sırasında ele geçen değerli fildişi, altın ve bronz parçalar ise bugün British Museum ve İstanbul Arkeoloji Müzesi’nde sergileniyor.
Anadolu’nun anaerkil toplumları kadını baş tacı etmiş, ‘kadın ve ana’yı, simgeleyen tanrıçalar yaratmıştı. Amazonlar’dan başlayan ve büyüyerek yayılan bu inanç, birbirinden muhteşem çok sayıda kutsal alan, tapınak ve tanrıça heykellerinin yaratılmasına neden olmuştu.
The subtle diplomacy of the
people of Ephesus
First destruction of the Temple of Artemis was carried
out by the Kimmerians (Cimmerians) coming from
the Caucasus. During the reconstruction, Herostratus,
a young man and historic arsonist seeking notability
burned down and destroyed the temple again. To the
question, “Why Artemis, if a goddess, was not able
to protect her own temple?”, the people of Ephesus
answered, “Alexander the Great was just being born,
Artemis went to assist and help his birth”... If she did
or not is another question, but, in fact, as years later
Alexander the Great came to Ephesus, the restoration
of the temple was still going on. Since Alexander was
deeply impressed by Ephesus and Artemis, he offered
to help complete the reconstruction of the temple, on
one condition, that his name be written on the votive
stone. The smart people of Ephesus then answered:
“A god cannot offer oblation to another god”.
So the people of Ephesus, keen on safeguarding the
independence of their goddess, were able to solve the
issue, thanks to their quick wit and subtle diplomacy,
without provoking Alexander’s anger...
Ephesus, one of the most significant political and commercial cities of its time, came also to
be known as a religious centre due to the stay there of Virgin Mary, St. John and St. Paul.
Earthquakes and invasions caused several times the destruction of the city. But Ephesus
always remained a sacred city in the eyes of each new population which settled on its territory.
The actual symbol of this holiness was the Temple of Artemis. Considered one the Seven
Wonders of the World, the Temple was the largest and the most spectacular marble structure of
its time. In historical sources, the temple is described as 138 meters long and 70 meters wide
made almost entirely of marble. The Temple consisted of 127 columns, each 19 meters in
height; many of which were carved decoratively. Only a few stone parts remain today on the
location of this once sumptuous building which was plundered several times throughout
history... Marble fragments of the temple were used in the construction of structures such as
the St. John Church and the Hagia Sophia Basilica. The valuable ivory, gold and bronze
artefacts discovered in archaeological excavations are now being displayed at the British
Museum in London and the İstanbul Archaeological Museum.
Women were held in great esteem and honoured by old Anatolian matriarchal civilizations who
created ‘sacred mother’ figures and worshipped female gods. This tradition, originating from
the Amazons and expanding in time and geography, paved the way to the creation of various
sacred spaces, temples and goddess statues.
From Artemis to Virgin Mary
As the cult of the Mother Goddess in Anatolian homes turned into the worship of Mother
İzmir’in Selçuk ilçesinde yer alan Artemis Tapınağı kalıntıları (solda), tanrıça heykelinin boynundaki
kolyeden detaylar (üstte) ve Efes Artemis’i. (sağ sayfa)
Remains of the Temple of Artemis in the Selçuk district of İzmir (left), details from the necklace on
the goddess statue (above) and Artemis of Ephesus. (right page)
56
Artemis’den Meryem Ana’ya
Evlerdeki ‘Tanrı Ana’ tapınaklardaki
‘Kybele’ye dönüştüğünde nitelikleri aynıydı: Toprak, doğa ve bereketi temsil
ediyordu. Çatalhöyük için Ana Tanrıça neyse, İç Anadolu’da Kybele,
Mezopotamya’da İştar, Ege’de
Artemis oydu... Batı Anadolu’da
ortaya çıkan Artemis de bu inancın
devamıydı. Özelliklerine doğurganlık, bekaret ve savaşçılık eklenmişti.
İsa’nın havarilerinden St. Paul, M.S.
53 yılında geldiği Efes’te, Hıristiyanlığı yaymaya çalışırken karşısına çıkan en büyük engel
Artemis’e duyulan inançtı. Hıristiyan inancına halktan gelen olumlu yaklaşımlar, Artemis Tapınağı’na
büyük çapta iş yapan altın ve gümüş ustalarının
tepkisini çekmişti. Kuyumcuların en büyük geliri
Artemis ile ilgili ürettikleri takılardı ve İsa’ya duyulmaya başlanan inanç, bu pazarın ellerinden kaymasına neden olacaktı. Bu kaygıyla başlayan direniş,
kentte büyük bir ayaklanmaya dönüşecek ve St. Paul
bir daha dönmemek üzere Efes’i terk edecekti...
Artemis Tapınağı, zengin sınıfın ‘kasası’na dönüştükçe, ezilen halk, tıpkı Roma ve Bizans’ta olduğu
gibi Hıristiyanlığı benimsemeye başlamıştı. Meryem Ana da onlar için tıpkı Artemis gibi bakire ve
anaydı... Günümüzde Selçuk Müzesi’nde sergilenen
ve her gün binlerce ziyaretçi tarafından hayranlıkla
izlenen Artemis heykelinin özellikleri:
• Artemis, başındaki üç katlı kuleyle tapınakları ve
kentleri koruduğunu ifade eder.
• Bir Ay Tanrıçası olarak göğsündeki çember, dolunayı simgeler. Çemberin iki yanında ‘Grifon’ olarak
bilinen, yarısı aslan, yarısı kartal olarak betimlenen
mitolojik hayvanlar yer alır.
• Bunun altında 12 burcu temsil eden gerdanlığı vardır.
Göğsünde dört sıra halinde dizili olan yaklaşık 40
meme (bazı kaynaklar erkekliğin simgesi olarak görür),
bolluk ve bereketin simgesidir.
• Elbisesinin eteğinde altı kat halinde sıralanmış heykelciklerin tümü dönemin kutsal hayvanlarıdır. Bunlar
sırasıyla aslan, keçi, boğa, grifon, sfenks (Eski Mısır ve
Yunan mitolojisinde insan başlı, aslan gövdeli yaratıklar) ve arı figürlerinden oluşur.
• Mitoloji ve dinlerdeki pek çok öykü ve tasvirde olduğu gibi Artemis’in de kutsal sayısı üç’dür. Üç sayısı
Artemis’in üç karakterini simgeler: Genç kız, evli kadın ve ana. Doğurgandır, arıların kraliçesidir. Evrendeki tüm canlıların yöneticisidir...
Goddess Cybele in temples, their characteristics
were the same: they represented earth, nature
and abundance. Mother Goddess in Çatalhöyük
(Neolithic settlement in Turkey) Cybele in
central Anatolia, Ishtar in Mesopotamia,
Artemis in the Aegean region, they all
are the links of the same chain.
Artemis represented the continuation of this cult in western Anatolia.
Though she was equipped with
additional characteristics such as
fertility, virginity and belligerence. As
St. Paul, one of the 12 Apostles of Jesus Christ, arrived in
Ephesus in 53 AD, the main obstacle to his efforts to
propagate Christianity was the cult of Artemis. The positive
response of the population to the Christian faith provoked
the harsh reaction of the gold masters and silversmiths
whose main source of income was the manufacture and sale
of gold and silver ornaments and statues of Goddess
Artemis that they were selling at the Artemis Temple. The
assimilation of the population to Christian faith would
deprive them from this vital market. The worries of the
jewellers turned eventually into a large-scale uprising in
Ephesus, as a consequence of which St. Paul had to leave the
city for good... However, since the trade at the Temple of
Artemis was only contributing to the prosperity of the wealthy,
Christianity began to be more and more popular with the poor
people, such as in Rome and Byzantium. Against this background, Virgin Mary was, in their eyes, a mother and a virgin,
exactly like Artemis...
The characteristics of the Great Artemis statue on display at the
Ephesus Museum, welcoming thousands of visitors every day,
are as follows:
• Artemis carries a three-story tower on top of her head. This
means that she is the protector of the temples and towns.
• The circle on her chest symbolizes the full-moon; she is a
moon goddess. On each side of the circle are depicted the
mythological creatures, half lion, half eagle known as gryphons.
• Below the circle, she wears a necklace representing the twelve
signs of the zodiac.
• The four rows of ten breasts each, a total of forty nipples on
her chest are the symbols of abundance and fertility (some
sources see them as symbol of virility).
• The series of small sculptures placed on her skirt in six rows
represent the sacred animals of her time: lions, goats, gryphons, sphinx (the creatures with human head and lion trunk in
ancient Egyptian and Greek mythology) and bees.
• Three is the sacred number of Artemis, as it is the case in a
variety of religious and mythological traditions. Trinity
symbolizes the three characters of Artemis: maid, wife and
mother. She is prolific, she is the goddess of the bees. She is
the leader of all living beings in the universe.
57
58
TAVLA
ARKEOLOJİ
ÖYKÜLERİ
Archaeological
Stories
Zamanı
anlatan
zamana
direnen
oyun
insanoğlunun binlerce yıldır oynadığı tavla, zamanı ve kaderi temsil ediyor.
iki imparatorun mesajını da günümüze ulaştıran oyun zıtların birliğini anlatıyor...
tıpkı hayatın kendisi gibi... insanoğluna oyun oynayarak ve oynatarak!
the game whıch narrates and resısts the tıme
backgammon, the game that mankınd has been playıng for thousands of years.
backgammon, carryıng to us the messages of two emperors throughout ages,
has been tellıng ıts story about the rhythm of tıme, the unıty of the opposites and
about luck and fortune for thousands of years.
Efes Müzesi’nde sergilenen tavla masaları (solda) ve
İstanbul Arkeoloji Müzeleri’nden tavla taşı ve pulları. (üstte)
Backgammon tables exhibited in the Ephesus Museum (left)
and backgammon stone and checkers. (above)
59
Parayla oynanan ilk oyun
İki kişiyle oynanan bir şans ve yetenek oyunu olarak tanımlayabileceğimiz tavlanın benzerlerinin M.Ö 3 bin ila bin 700 yılları arasında
yaygın olarak oynandığına dair arkeolojik kalıntılar bulunuyor. En
eski kalıntılar, tavlanın atası olarak tanımlanabilecek ‘Senet’ denilen
oyuna ait antik objeler... Bu objeler oyunun Antik Mısır ve Roma
döneminde icat edilmiş olabileceğini gösteriyor. Tavla, Pers ve Hint
İmparatorlukları, Sümer ve Roma medeniyetleri zamanında yaygınlaştı. Roma İmparatorluğu zamanında, ‘Tabula’ yani ‘Masa Oyunu’
şeklinde Türkçe’ye çevrilebilecek bir oyuna dönüştü. Hayli popüler
olan ‘Tabula’nın bu kadar çok sevilmesi ve yaygınlaşmasının nedenlerinden biri de tarihte parayla oynanan ilk oyun olması.
Hint ve Pers İmparatorları’nın birbirlerinin felsefi ve stratejik
zekalarını tartmak için geliştirdiği sembol dili, tavlanın günümüzde
oynanan versiyonunun yaratılmasına neden oldu. Bu oyun, tabii ki
ne İran ne de Hindistan ile sınırlı kaldı. Ticaret yolları sayesinde bu
küçük kutu ve içinde sakladığı sırlar Uzakdoğu’ya ulaştı, Arap işgaliyle Güney Avrupa’ya girdi. Haçlı seferleri de büyük yıkımlar ve harita
değişiklerinin yanısıra pek çok kültürel öğeyle birlikte tavlayı da
Avrupa’ya taşıdı. Yeni Dünya yani Amerika’nın keşfiyle birlikte medeniyetin olduğu her ülkeye ulaştı. Oyunun ismi yayıldığı ülkelere göre
farklılık gösterse de tavla terimi, 1645 yılında bir İngiliz tarafından
üretildi. Araştırmacılar, terimin Sakson dilinden türetildiğini ve ‘geri
oyun’ anlamına geldiğini ileri sürüyorlar.
First game played for money
It is not uncommon, based on archaeological evidence, to trace back
to the period between 3000 and 1700 B.C. the widespread practice of
different varieties of this game which can be described as a game of
luck and ability played between two persons. The oldest items found
belong to a game called Senet which can be considered as the
forefather of backgammon. During the time of the Persian Empire,
backgammon became popular in Mesopotamia under the Sumerians.
Tabula - table game is another version of it practiced during the time
of the Roman Empire. The widespread popularity of tabula is
probably to explain, among other, with the fact that it was the first
game of chance played for money, first example of gambling in
history. The symbols’ language originating from a competition
between two emperors who wanted to test their abilities in the field
of philosophy and strategy led to the creation of backgammon, which
did neither remain confined to the borders of Persia nor to the
borders of India. The box and its secrets travelled first to the far East
through trade routes, reached southern Europe through Arab culture.
The Crusades, on the one hand, caused extensive suffering and
destruction, on the other hand, they were the occasion for various
cultural features of the Orient, including backgammon, to reach
western Europe. Later, following America’s discovery, the New World
also came to know this famous game and finally, the whole civilized
world became acquainted with backgammon, nowadays a universal
game. Its name varies from one region or country to the other.
However, according to researchers, the term backgammon was
probably forged in 1645 from Saxon language by an Englishman and
meant, understandably, back game.
60
enc-ü se, severler güzeli gencüse sözünü bilmeyen var
mıdır bu topraklarda! Ama tavlanın tarihinin günümüzden bin 400 sene öncesine dayandığını, antik kalıntılar
arasında mermer tavlalara ve zarlara rastlandığını, tavladaki sayıların zamanı ve kaderi temsil ettiğini biliyor
muydunuz?
Zamana direnerek 21’nci yüzyıla ulaşan bu oyunun izini sürmek için tarihin
koridorlarında eğlenceli bir gezintiye ne dersiniz?
Günümüzden tam bin 400 yıl önce Pers İmparatoru Neşirvan’ın sarayında bir
gün... Azametli imparator Neşirvan, kendisine Hint İmparatoru tarafından bir
mektup ile birlikte gönderilen ve 64 kare üzerine yerleştirilen taşlarla oynanan
satrancın sırrını çözmüş ancak yine de ne aklını ne de kalbini dinginleştirebilmiştir. Hint İmparatoru’nun mektubunda yazan, “Kim daha çok düşünüyor,
kim daha iyi biliyor, kim daha ileriyi görüyorsa o kazanır... İşte hayat budur”
sözlerine takılmıştır aklı imparatorun...
En güvendiği Veziri Buhur Mehir’i de yanına çağıran imparator, bir süre konu
hakkında düşündükten sonra, Hint İmparatoru’na gönderilmek üzere bir oyun
hazırlamasını ister... Ancak bu sıradan bir oyun olmamalıdır. En az karşı tarafı
da kendisi kadar düşündürecek, strateji geliştirmeye itecek ve mesajını doğru
verecek bir oyun olmalıdır.
“Penc ü se, severler güzeli gencüse” (approximate translation: five and three,
to love beauties when they are young is free) is a well-known popular Turkish
rhyming expression which associates luck at dice with the love for young
beauties. Did you know that the origin of backgammon goes back to 1400
years in history, that backgammon tables carved in marble and marble dice
were found in ancient ruins, that each dice number at backgammon is
representing the rhythm of time and fate? Backgammon standing out against
time, regained its former popularity in the 21st century thanks, among other,
to the widespread practice of internet backgammon. Let us now embark upon
an entertaining excursion into the hallways of history to discover and follow
the footsteps of this famous game. The following episode takes place, one
thousand four hundred years ago, in the palace of Persian Emperor Neshirian.
The august Emperor of Persia was successful in untangling the secrets of
chess, a game played with pieces placed on a 64 squares, which was sent to
him as a gift accompanied by a letter by the Emperor of India. Nevertheless,
neither his mind nor his heart were appeased, because he was intrigued and
challenged by the following sentence from the letter of the Emperor of India:
“The one who thinks more, who knows better, who has better foresight will
win... This is what is life all about.” Emperor Neshirian, after having given
in-depth consideration to the subject matter, calls to him his most trusted
minister, Grand Vizier Buhur Mehir and asks him to invent a new game to be
delivered to the Emperor of India... However, this should not be an ordinary
game, but a game which will constitute as much food for thought as has been
the case for him with chess, which will necessitate developing strategy and
send the right message to the Emperor of India.
Message conveyed by the letter
The Vizier, following weeks of reflection, comes finally before the Emperor
with a small box in his hands, being now sure that he has devised a game in
which he was able to wrap philosophy, mysticism and the proper message to
be conveyed to the Emperor of India... Neshirian is now satisfied and serene,
after getting wise about all the things that this small box is hiding... It is his
turn to send a letter to the Emperor of India, together with the game invented
by his Vizier he is so proud of... And, here below are the eloquent thoughts he
included in that letter: “Yes, the one who thinks more, who knows better, who
has better foresight will win, but some luck will help.”
Efes Müzesi’nde sergilenen taş tavlalar (sağ sayfa üstte) ve Efes Yamaçevleri’ne ait
bir tavla masası. (sağ sayfa altta)
Stone backgammon boards exhibited in the Ephesus Museum (right page, top) and
a backgammon table from the Ephesus Slope Houses. (right page, below)
Mektupla giden mesaj
Haftalarca düşünen ve bir oyunun içine hem felsefeyi hem mistizmi hem de
mesajı saklamayı başaran vezir, sonunda küçük bir kutuyla geliverir Neşirvan’ın
huzuruna... Neşirvan, bu küçücük kutunun içinde neler saklandığını öğrendiğinde tatmin olmuş ve huzurludur artık... Vezirinin hazırladığı oyunla bir de
mektup gönderir Hint İmparatoru’na...
Mektupta şu sözler yer almaktadır:
“Evet, kim daha çok düşünüyor, kim daha iyi biliyor, kim daha ileriyi görüyorsa
o kazanır ama biraz da şans gerekir”.
Pulların ve zarların sırrı
Peki, Neşirvan’a bu sözleri yazdıran küçücük kutu
içinde hangi sırları barındırmakta, hangi mesajı
vermektedir? Öncelikle tavlada bir sembol dili
yaratılmıştır kutu, zar ve pullar aracılığıyla...
Tarihi tanımlayabildiğimiz en temel ölçü yıldır
ve bir yılı anlatır tavlanın kutusu... Dört köşesi dört mevsimi, tavlanın içindeki karşılıklı
altışar hane 12 ayı, pulların toplamı ayın 30
gününü, zarların zıt yüzlerindeki sayıların toplamı olan 7 haftanın 7 gününü, siyah beyaz
pullar gece ve gündüzün ardı ardına gelişini, karşılıklı 12’şer hane günün 24 saatini
simgeler... Tavla, zıtlıklar üzerine kuruludur.
Büyük vezir Buhur Mehir, siyah ve beyazın ayrılmazlığını, yenilgi ve zaferin aynı anda yaşanmasını, hayat olmadan ölümün,
ölüm olmadan hayatın anlamsızlığını sığdırıvermiştir tavla kutusunun içine.
The secret of the playing pieces and the dice
What is the secret message contained in this small box which inspired
the above statement to Emperor Neshirian? First of all, the backgammon
game created a symbolic language mediated through the box, the dice
and the playing pieces... The basic measure of time is the year; the
backgammon box describes the year. Its four corners are the
four seasons, the two sets of six triangles facing one another in
the backgammon box symbolize the twelve months of
the calendar, the total number of the
playing pieces corresponds to the 30
days of the month; 7, the sum of the
numbers on each pair of the
opposite sides of the dice (6+1, 5+2,
4+3) represent the seven days of the
week, the two groups of black and
white playing pieces represent the
alternation of night and day, the two
rows of twelve triangles facing one
another in the box symbolize the 24
hours of the day. Backgammon is
based on contrast and opposition. It
narrates the story of the dialectical
inseparability of the opposites, of
black and white, of defeat and victory,
of life and death, the meaninglessness
of life without death and of death
without life, all this put in a small box by Grand Vizier Buhur Mehir.
61
arkeolojinin
şenlikli
öyküsü
SANDIK ODASI
Storage Room
Arkeolojiye kısaca ‘eskinin bilimi’ denebilir. Ancak bir bilim dalı olarak çok
yenidir. Büyük çaplı ilk kazılar, 18’inci yüzyılda başladı. Hem de dünyanın
görüp görebileceği en dramatik sonuçla... Çünkü kazı alanı, M.S. 79 tarihinde
patlayan Vezüv Yanardağı’nın külleri altında kalmış antik bir şehirdi. Kazı
bittiğinde ortaya, bir anda taş kesmiş insanlarıyla Pompei çıkmıştı. Herhalde bütün arkeologların rüyası, böyle büyük projelere, buluşlara imza
atmaktır. Onların başında ‘kayıp mezarlar’ geliyor. Özellikle iki büyük ismin
mezarı: Commagene Kralı Antiochos ve Büyük Hun İmparatoru Attila.
Ne dersiniz? Arkeoloji gerçekten de tarihi yeniden yazdıracak, üstelik her biri
ayrı bir film senaryosu olabilecek kadar renkli öyküler sunmuyor mu? Yeter ki
Sandık Odası’na arada bir uğrayalım... Daha ne öyküler bizi bekliyor, kimbilir!
Truva Antik Kenti kale duvarlarından bir kesit
ve simgesel Truva Atı (aşağıda), Göbeklitepe
ve kazılardan çıkartılan tapınak taşları.
(sağda)
A section from the citadel walls of
the Ancient City of Troy and a
symbolic Trojan Horse (below),
Göbeklitepe and temple
stones unearthed during
excavations. (right)
Yazı-Text
Aylin Şen
THE MERRY TALE OF ARCHAEOLOGY
Archaeology can be called “the science of the old”. But as a science, it is
quite a young discipline. The first major archaeological excavations date from
the 18th century. And, these resulted in the most dramatic findings the world
could ever imagine... The location where the excavations took place was the
antique city of Pompeii covered by the ashes of the Vesuvius volcano which
erupted in 79 A.D. The sight of the uncovered petrified human bodies was
amazing. Probably every archaeologist’s dream is to discover one day
something as big as Pompeii. They pursue major goals like finding the lost
tombs of great historical figures such as King Antiochus of Commagene and
Emperor Attila of the Huns.
Indeed, archaeology offers so many occasions to rewrite history and so many
colourful stories to create film scenarios. All you have to do is to look every
now and then at the storage room of history to find new surprises.
ÇANAKKALE/TRUVA
Pompei kadar heyecan verici bir başka kazı
da, efsaneden öteye gitmediği sanılan Truva
Kenti’nde gerçekleşti. Alman arkeolog Schliemann, 1871 yılında Truva’nın gerçek yerini
saptadı. Kazılara başladı. Ortaya çıkardığı
buluntuları gizlice kaçırmasına rağmen, 1876
yılında Osmanlı hükümetinden bir kez daha
kazı izni aldı. Pompei’den sonra arkeoloji dünyasının en büyük yıldızı Truva’yı gün ışığına
kavuşturdu.
62
ÇANAKKALE (HELLESPONT)/TROY
Yet another very exciting excavation was carried out at the
ancient city of Troy, long-time believed to be purely a
myth. In 1871, the German researcher Schliemann was
able to locate Troy and started the excavations. Although
he secretly smuggled the most precious gold jewellery he
found there out of the country, he obtained from the
Government of the Ottoman Empire the authorization to
continue his excavations in 1876. The discovery of Troy
was the most prestigious event in the world of
archaeology next to uncovering Pompeii.
ŞANLIURFA/GÖBEKLİTEPE
Hollywood’un ünlü aktörleri Mısır
piramitlerinin labirentlerinde koşturup hain mumyalarla savaşadursun,
Türkiye –henüz tam anlamıyla anlayıp
anlatamadığı- olağanüstü bir arkeoloji mirasına sahip. Truva... Nemrut...
Efes... İnsanlık tarihini yeniden yazdıran Çatalhöyük... Ve daha niceleri.
Ama bu zincirde öyle bir halka var
ki, tarihi ‘bir daha’ yazdıracak. İddianın sahibi Alman bilimadamı Klaus
Schmidt diyor ki, “Bildiğimiz herşey
değişebilir”.
Böylesine önemli bir iddianın merkezi,
Şanlıurfa’ya 20 kilometre mesafede bulunan Göbeklitepe. Schmidt, Göbeklitepe öyküsünü şöyle anlatıyor: “Bu
kalıntılara rastladığım zaman önümde
iki seçenek vardı: Ya hiç kimseye
birşey söylemeden hemen burayı
terk edecektim ya da hayatımın
geri kalanını burada geçirmeye
razı olacaktım. Ben ikinci seçeneği
seçtim.” Peki, Göbeklitepe bize
ne anlatıyor ki, bir bilim adamına
böyle bir seçim yaptırabiliyor?
İşte birkaç yanıt: Yaklaşık 12 bin
yıl öncesine işaretlenen ‘en eski
tapınak’ Göbeklitepe’de yapılmış.
Oysa, bu tür yapıların çok daha geç
dönemlerde ve yerleşik hayata geçmiş
uygarlıklarda yapıldığı sanılıyordu. Ayrıca henüz çanak-çömlek yapmayı bile
bilmedikleri varsayılıyordu. Göbeklitepe sakinleri, işte bütün bu varsayımları
tarihe gömdü. Çünkü değil çanakçömlek, sütunları olan bir tapınak
inşa etmişlerdi. Dahası, bu yapının da
ortaya koyduğu üzere, yeryüzünde ilk
kez, “EVREN NEDİR, BİZ NEDEN BURADAYIZ” sorusunu kendilerine soran
kişilerdi.
ŞANLIURFA (EDESSA)/GÖBEKLİ
TEPE (POTBELLY HILL)
While Hollywood stars run around the labyrinths of
Egyptian Pyramids fighting terrible mummies, Turkey
possesses an extraordinary archaeological heritage
whose true significance remains still to be
determined. Troy, Mount Nemrut (Nimrod),
Ephesus... Çatalhöyük, the Neolithic
settlement near Konya, which provoked a
re-writing of history and many more sites.
Yes but, there is one new link in the chain
that is going to lead to a renewed re-writing
of history according to German archaeologist Klaus Schmidt from the University of
Heidelberg. He maintains that all our
knowledge about the prehistoric era would
have to change. The centre of that assertion
lies at Göbekli Tepe, 20 kilometres away from
the city of Şanlıurfa (Edessa) in south-eastern
Turkey. Klaus Schmidt tells the story of this
revolutionary discovery as follows: “As I
encountered these vestiges, I had two choices:
either I was not going to tell anyone about this
and I would immediately leave that place or I was
going to spend the rest of my life here! I opted for
the second alternative.” Vow! What is here at stake
that incites a scientist to make this choice? Here
some answers: Göbekli Tepe is the oldest humanmade place of worship yet discovered, dated 12
thousand years old! Göbekli Tepe is regarded as an
archaeological discovery of the greatest importance
since it profoundly changes our understanding of a
crucial stage in the development of human
societies. It seems that the erection of monumental complexes was within the capacities of
hunter-gatherers and not only of sedentary farming
communities as had been previously assumed. In
other words, as excavator Klaus Schmidt puts it:
“First came the temple, then the city.” The
inhabitants of this place apparently were already
asking themselves the ontological question, “What
is the universe and why are we here?”
63
ADIYAMAN/NEMRUT
Antiochos bu toprakların ilk önderlerinden biri olduğu için, elbette onun mezarını bulmak Türkiye için çok büyük anlam taşıyor. Ancak, günümüzün teknolojisine
rağmen, bunun gerçekleşme ihtimali neredeyse yok. Çünkü, Antiochos’un mezarını
ve muhtemelen servetini sakladığı sanılan höyük, her biri yumruk büyüklüğünde
milyonlarca taştan oluşmuş. En ufak müdahalede çığ halinde araştırmacıların üzerine yığılıyor ve geçit vermiyor. Bu durum, aslında Antiochos’un mezarı kadar gizemli
bir bilmece: Günümüzden yaklaşık 2 bin yıl önce nasıl bir yöntemle o taşlar bir yığın
haline getirilebildi? 2 bin yıl boyunca milyonlarca taş nasıl kaymadan bir ‘blok’
halinde sırrı koruyabildi?
ADIYAMAN/MOUNT NEMRUT
Since Antiochus of Commagene was one of the early rulers of these territories, it
has some significance for Turkey to find his tomb. However, even with today’s
technology, it is not possible for this goal to materialize. The hill believed to hide
the tomb and the treasure of King Antiochus is made of millions of fist-sized
stones, tending to turn into a dangerous avalanche of stones as soon as one tries to
dig underneath. This situation is even so enigmatic as the tomb itself: How could
all these stones be piled up 2000 years ago to form such a huge hill? And, how was
it possible that these stones remained in place in one bloc for 2 thousand years
without eroding downhill and destroying this man-made peak?
GAZİANTEP/ZİNCİRLİ
Nemrut Dağı geçit verse, kimbilir nasıl bulgulara ulaşılacak... Kimbilir dünyanın en
büyük uygarlıklarından Commagene bugünün insanına neler anlatacak... Bilmiyoruz. Ama bir başka kazı, bilim insanlarına çok şey anlattı. Chicago Üniversitesi
arkeologları geçtiğimiz yaz Türkiye’de, Zincirli’de yaptıkları bir kazıda M.Ö. 8’inci
yüzyıla işaretlenen bir mezar taşı buldu. Taşta 13 satırlık bir yazıt vardı. Ve o yazıtta
‘Kuttamuwa’nın ruhu için bir koç kurban edilmesi’ isteniyordu. Kurban adetinin
tarihini aydınlatması bir yana, uzmanlara göre yazıtın bambaşka bir önemi daha var:
‘Bu kitabe, insanların öteki dünya ile ilişkilerini RUHLARI ile özdeşleştiren EN ESKİ
buluntu.’
GAZİANTEP/ZİNCİRLİ HÖYÜK
Who knows what we would be able to find about Commagene, one of the earliest and
greatest human civilizations, if it were possible to unveil the mystery of Mount Nemrut
and what message would then transpire towards our modern society? We don’t know.
But, another Anatolian excavation at Zincirli yielded quite meaningful results for
scientists. Researchers from the University of Chicago found an inscribed stele,
apparently erected upon the death of Kuttamuwa, an eighth century B.C. royal official
from Sam’al (Hittite: Yadiya) a Hittite and Aramaean city located at Zincirli Höyük in the
Anti-Taurus Mountains of Turkey’s Gaziantep Province, The inscription requested that
his mourners commemorate his life and his afterlife with feasts by sacrificing a ram “for
my soul that is in this stele.” It is one of the earliest references in a Near East culture to a
soul as a separate entity from the body and to the tradition of sacrificing animals.
Adıyaman, Nemrut Dağı’ndaki görkemli heykeller.
Magnificent statues on Mount Nemrut, Adıyaman.
64
65
PADİŞAHLARIN SIRLARI
GÖMLEKLERİNDE GİZLİ
KÜTÜPHANE
Library
doçent doktor hülya tezcan’ın topkapı sarayı müzesi,
padişah giysileri koleksiyonu’ndaki gömlek, yaka, takke
ve örtülerden oluşan yaklaşık 100 parça üzerinde yaptığı
araştırma sarayın sırlarını gün ışığına çıkartıyor.
SULTANS’ SECRETS ARE HIDDEN IN THEIR SHIRTS
the research performed by assocıate professor dr. hülya tezcan on
nearly one hundred garment pıeces ıncludıng shırts, collars, skullcaps
and covers at the sultans’ garments department of the topkapı palace
museum brıngs to the daylıght the mysterıes of the court.
‘Tılsımlı Gömlekler’, Topkapı Sarayı Müzesi
Padişah Giysileri Koleksiyonu’ndaki, 87 tılsım
işlemeli gömlek, bir takma yaka, beş takke
ve on yazılı örtü ile yaklaşık 100 parçanın
incelenmesi sonucu ortaya çıkan ilginç bir
kitap... Doçent Doktor Hülya Tezcan’ın bu
koleksiyon üzerinde yaptığı araştırmalar,
sarayın sırlarını gün ışığına çıkartıyor.
Kitapta incelenen tılsım işlemeli gömlekler,
genel olarak padişahların ve saray erkanının,
hastalıklardan, kötü gözlerden korunması,
savaşlarda zafer kazanılması gibi amaçlarla özel
olarak hazırlatılmış. Pek çoğu seferlerde giyilen ve
üzerine Fetih Suresi işlenmiş gömleklerden oluşan
koleksiyonda, sanat tarihi açısından hayli ilginç
parçalar yer alıyor.
İslam sembolizminin örnekleri
Cem Sultan’dan 3’üncü Murat’a kadar, pek çok
padişahın önemli günlerde giydiği gömleklerin
anlatıldığı kitapta, bu parçaların ne amaçla kimlere
hazırlatıldığı açıklanıyor. Kitapta gömleklerin
üzerlerindeki hat sanatı örnekleri, el işçilikleri İslam
sembolizmi açısından akademik bir gözle inceleniyor.
66
“Enchanted Shirts”, is the title of an interesting
book based on a research performed by Associate
Prof. Dr. Hülya Tezcan on nearly one hundred
pieces of clothing including 87 shirts embroidered
with talismans, one attached collar, five skullcaps
and ten embroidered covers at the Sultans’
Garments Collection of the Topkapı Palace
Museum, revealing the secrets of the Ottoman
court.
The talismanic shirts examined in the book are
those special garments supposed to protect
sultans and other members of the dynasty from
illness, from ‘evil eyes’ and to bring victory at the
battle field. The shirts worn during military
campaigns by the sultans embroidered with the
‘Al-Fath Surah’ (Conquest chapter of the Holy
Qur’an) present interesting details for art
historians.
Examples of Islamic symbolism
The book analyzes from an academic point of view
the handicraft work of the embroideries in
relation with Islamic symbolism, sheds light on
the meaning of the Islamic calligraphy on the
shirts, explains by which craftsmen and to which
end these shirts were manufactured and on which
occasions they were worn by Ottoman rulers from
Sultan Cem to Murat III.
Tradition from China to Spain
Talismanic shirts are not confined to the Ottoman
court and geography, according to the research
Çin’den İspanya’ya süren gelenek
Doçent Doktor Tezcan’ın araştırmalarına
göre, tılsımlı gömlek kavramı, sadece
Osmanlı dönemi ve coğrafyasıyla sınırlı
değil. Çin’den Hindistan’a, İspanya’dan
Japonya’ya kadar, pek çok ülkede
insanlar gömleklerin koruyucu gücüne
inanmış. Yantra adı verilen tılsımlar
Çin’de ruhaniyet atfedilen kişiler
tarafından kullanılırken, Hindistan’da
da 15-16’ncı yüzyıllarda sultanlar,
bu gömleklerden koruma ummuş.
Japonya’da ise uzun beyaz ve üzerinde
özel yazıların bulunduğu gömleklerin
giyeni görünmez kılacağına inanılmış.
19’uncu yüzyılda İspanyol zenginler
kendilerine özel tılsımlı gömlekler
hazırlatmış.
Timaş Yayınları’ndan 2011 yılında
Doç. Dr. Hülya Tezcan imzalı ve 204
sayfa olarak okurla buluşan bu kitap
sayesinde, Osmanlı Padişahları’nın
tılsımlı gömleklerini tek tek incelemek
ve tılsımlı gömlek kavramına genel bir
perspektiften bakmak mümkün.
conducted by Dr. Tezcan, but people in
various countries from China to India,
from Spain to Japan believed in the
protective power of blessed garments.
Talismans called ‘Yantra’ were being
used in China by spiritual
practitioners. Until the 15th and 16th
centuries, sultans in India were
wearing talismanic shirts in the hope
to be shielded from evil. In Japan, it
was believed that white tunics
inscribed with special prayers would
render invisible those wearing them.
In the 19th century, wealthy people in
Spain were ordering custom-made
talismanic shirts. Dr. Hülya Tezcan’s
book of 204 pages published 2011 by
Timaş Editions gives its readers the
possibility on the one hand, to
dissect one by one the good luck
charmed shirts and talismanic tunics
of the Ottoman Sultans and, on the
other hand to have an overall insight
into the general practice of
talismanic shirts.
Hülya Tezcan
İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümünden 1968 yılında
mezun oldu. 1971 yılında Topkapı Sarayında göreve başlayan Tezcan 1978 tarihinden
itibaren Padişah Elbiseleri Bölüm sorumlusu olarak çalıştı ve 2006 yılında emekli
oldu. Müzeye girdiği yıllarda akademik kariyerine başladı ve 1983 yılında sarayın
Osmanlı öncesi arkeolojisini konu alan araştırmasıyla doktor ünvanını aldı. Bu
çalışma Topkapı Sarayı ve Çevresinin Bizans Devri Arkeolojisi (İstanbul: TTOK
Publication 1989) ismiyle yayınlandı. Yüzün üzerinde makalesi, ansiklopedi maddesi
bulunan, ulusal ve uluslararası kongrelere bildirileriyle katılan ve kuratörlük de yapan
Tezcan’ın kitap başlıkları şöyle: ‘Osmanlı dokumacılığı Atlaslar Atlası’, ‘İpek: Imperial
Ottoman Silks and Velvets’, ‘Silks for the Sultans, Ottoman Imperial Garments from
Topkapı Palace’, ‘Kâ’be Örtüleri, Estar ül Haremeyn-i Şerifeyn İstanbul’, ‘Osmanlı
Sarayının Çocukları: Şehzadeler ve Hanım Sultanların Yaşamları, Giysileri’. ‘Sarayın
Terzisi: M. Palma’
Hülya Tezcan
Hülya Tezcan graduated in 1968 from the Art History Department of the Faculty of Letters of
İstanbul University. Having started her academic career at the Topkapı Palace Museum in 1971,
she was in charge of the Sultans’ Garments Department from 1978 onwards and retired in 2006.
Her work on the archaeology of the palace in the pre-Ottoman period brought her the Doctorate
(PhD) Degree in 1983. Her PhD dissertation was published by the Turkish Touring Club Editions
in 1989 under the title “Archaeology of the Topkapı Palace and its Vicinity in the Byzantine
Period”. Dr. Tezcan published over one hundred articles in academic reviews, wrote articles for
encyclopaedias, made various communications at national and international fora and was active
as curator as well. The titles of books published by Dr. Tezcan are as follows: “Ottoman Weaving
Art: Satin of Satins”, “Silk: Imperial Ottoman Silks and Velvets”, “Silks for the Sultans, Ottoman
Imperial Garments from Topkapı Palace”, “Kaaba Covers, Estar-ül Haremeyn-i Şerifeyn İstanbul”,
“Children at the Ottoman Court: Life and Clothing Style of Princes and Princesses”,
“Garmentmaker of the Court: M. Palma”
67
68
Sarayda günlük yaşam
osmanlı saray ve kasırlarında,
19’uncu yüzyılda kullanılan objeler,
saray koleksiyonları müzesi’nde!
Milli Saraylar Daire Başkanlığı, 19’uncu yüzyılda
saray ve kasırlarda kullanılan objeleri halkla
buluşturuyor. Saraylardaki yaşam biçimini
ve buradaki gündelik hayatı anlatmak
amacıyla bir araya getirilen eserler, Saray
Koleksiyonları Müzesi’nde izleyiciyle
buluşuyor.
İmparatorluk dönemine ait koleksiyon,
yalnız Dolmabahçe Sarayı’nda kullanılmış eser ve eşyaları değil, zamanında
Osmanlı Hanedanı’nın kullanımında olan Aynalıkavak, Küçüksu, Ihlamur ve
Maslak Kasırları ile Beylerbeyi ve Yıldız Sarayı’nda kullanılan eser ve eşyaları da
kapsıyor. Sipariş usulüyle yaptırılan, kataloglardan seçilerek satın alınan, hediye
olarak gelen ya da saray marangozhanelerinde üretilen eserler, sergilenme
olanağı bulunamayan mevcutlar içinden seçildi. Serginin bir diğer özelliği ise,
objelerin gündelik hayatta nasıl kullanıldığı ile ilgili olarak bilgi akışı eşliğinde
izleyiciye sunulması. Saray Koleksiyonları Müzesi’nde sergilenen objeler, Sultan
Abdülmecid, Sultan Abdülaziz, Sultan V. Murad, Sultan II. Abdülhamid, Sultan
V. Mehmed Reşad, Sultan VI. Mehmed Vahideddin ve Halife Abdülmecid
Efendi dönemine ait. Sergide, Atatürk ve ardından ikinci Cumhurbaşkanı İsmet
İnönü’nün Dolmabahçe Sarayı’nda kaldığı yıllarda kullandığı az sayıda eşyayı da
görmek mümkün. Saray Koleksiyonları Müzesi, Pazartesi ve Perşembe günleri
dışında her gün 09:00–17:00 saatleri arasında gezilebilir.
DAILY LIFE AT THE PALACE
the artıcles used ın ottoman palaces and mansıons
durıng the 19th century are on dısplay at the museum
of palace collectıons!
The Department of National Palaces offers the articles used in palaces and
mansions during the 19th century to the eyes of the public. The articles
gathered together with a view to illustrating the life style and the day-to-day
life in Ottoman palaces are put on display at the Museum of Palace
Collections. The collection from the imperial period includes articles from
the great Dolmabahçe Palace, as well as from various palaces and mansions
used as residence by the members of the Ottoman Dynasty, such as the
Aynalıkavak, Küçüksu, Ihlamur and Maslak mansions and the Beylerbeyi and
Yıldız Palaces. Custom-made objects, articles purchased from catalogues,
gifts from abroad, items manufactured in the palace’s carpenter’s workshop
were selected from among those kept in storage due to the lack of proper
exhibiting space. An interesting aspect of this exhibition is that the
displayed articles are presented together with the
instructions
on the way they were being utilized in daily life. The
pieces on
display at the Museum of Palace Collections belong
to the
periods of Ottoman Emperors, Sultan
Abdülmecid, Sultan Abdülaziz,
Sultan Murad V., Sultan
Abdülhamid II., Sultan Mehmet
Reşad V., Sultan Mehmed
Vahideddin VI. and of Calife
Abdülmecid Efendi. It is also
possible to see a limited number of
articles which were used by Atatürk
and İsmet İnönü, the first and second
Presidents of the Turkish Republic,
during the time they stayed at the
Dolmabahçe Palace.
The Museum of Palace Collections
is open to visitors every day
between 09:00-17:00 hours,
except Monday and Thursday.
69
arkeoloji, dünyanın
hafıza kayıtlarını tutar.
bize, binlerce yıllık bir
kaydın şifrelerini verir.
o şifreler de, dünyanın
çeşitli köşelerinde yaşamış
ve birbirinden habersiz nice
uygarlığın aynı simgelerle
haberleştiğini, anlaştığını
gösterir... ve o en eski
simgelerden biri: balık...
LEZZETİN
SERÜVENİ
The Adventure
of Taste
Yazı-Text
Aylin Şen
Fotoğraflar-Photos
Rasim Konyar
Bizans sikkelerinde bir krallar vardı bir de
PALAMUT
BYZANTINE COINS WERE
ENGRAVED WITH PICTURES
OF KINGS AND PELAMYD
PATTERNS
archaeology keeps the memory
archıves of the world, presents us
wıth the codes of traces, thousands
of years old. those codes showıng
us that dıfferent cultures havıng
flourıshed at dıfferent corners
of the world wıthout dırect
contact wıth each other, were
usıng sımılar sıgns and symbols for
communıcatıon purposes. one of
those oldest symbols common to
mankınd ıs fısh...
roçki’nin, sürgün yıllarında Büyükada’da gördüğü bir balık
nedeniyle Stalin ve Sovyet kadrolarını heyecana boğduğunu
duymuş muydunuz?
Ya Marmara’nın balıklarından birine neden ‘Peygamber Balığı’
dendiğini biliyor musunuz?
Balık deyip geçmemeli! Balık, arkeolojik mirasın en çok rastlanan figürlerindendir.
O kadar ki Bizans paralarına resmedilmiştir.
Arkeoloji dünyanın hafıza kayıtlarını tutar. Bize, binlerce yıllık bir kaydın şifrelerini
verir. O şifreler de; dünyanın çeşitli köşelerinde yaşamış ve birbirinden habersiz
nice uygarlığın aynı simgelerle haberleştiğini, anlaştığını gösterir. Örneğin göz
çizimi... Ya da farklı duruşlarıyla farklı şeyler anlatan bir el... Ve en eski simge /
işaretlerden biri: Balık.
Çin’den Mısır’a, Mezopotamya’dan kuzeyin soğuk kıyılarına balık, ‘bereket’ anlamına gelmiştir çünkü. Tabiatın en kolay, en cömertçe sunduğu varlıklarından biridir.
İnsanoğlunun ulaşamadığı karanlık sularda yaşadığı için de bir parça gizemlidir.
Eski Mısır’da –belki bu nedenle- reenkarnasyonun simgesi sayılır. Ancak balık, asıl
Hıristiyanlığın simgesi olmuş ve yüzlerce yıl da öyle kullanılmıştır. Hıristiyanlar,
bu konudaki pek çok rivayet arasında bir tanesine öncelik verir. O da, İsa’nın mucizevi bir şekilde 5 bin kişiyi balık ekmekle doyurduğuna ilişkin inanıştır.
Nitekim, ilk Hıristiyanlar birbirlerini tanımak için bir tür şifre/parola niyetine toprağa balık figürü çizmiştir.
Yüzü acıklı bakan bir insanı andıran dülger balığına, Marmara ahalisinin ‘Peygamber Balığı’ demesi de muhtemelen bu inanışın mirasıdır.
Troçki’nin gördüğü balık ise bu özel tarihçenin en eğlenceli sayfasıdır. Dönem
1920’lerin sonu, 1930’ların başı. Sovyet Devrimi’nin öncülerinden Troçki,
Stalin’le ters düşmüş, kaçmış ve Büyükada’ya sığınmıştır. Sürgün yılları, çevresindeki birkaç isimle ve mektuplar aracılığıyla ideolojik tartışmaya odaklanmıştır.
Ama elbette günün her saati değil! Troçki boş zamanlarında balık tutar. Özellikle
Amerika’daki dostlarından rica ettiği uzun ve özel misina geldiğinde keyfi tamamlanır. O misina ile tuttuğu bir kaya balığı ise Sovyet yönetimini bile karıştıracaktır.
Çünkü balığın altında ‘çekiç’, kuyruğunun üzerinde ise ‘orak’ figürü vardır. Balık
konusundaki akademik çalışmalarıyla bilinen Troçki, balığa ‘Orak Çekiç’ balığı
adını verir. Troçki kaçmaya devam ettiği için çalışmasını tamamlayamaz. Ancak bir
süre sonra Stalin, Sovyet bilim adamlarına çalışmayı bitirme talimatı verir. Balığın
adını da, Lenin’e ithafen bizzat kendisi koyar: ‘Sebastes Lenini’... Marmara,
Adalar ve özellikle İstanbul Boğazı, balık konusunda böyle ilginç anekdotlarla
binlerce yılı kucaklayan bir mirasa sahiptir. O mirasın en gözde balığı ise, bir
zamanlar Boğaz sularında sürüler halinde görülen palamuttur.
Palamut, hem düzgün şekliyle balıkların ‘yakışıklısı’ sayıldığı hem de bolluğu
yüzünden İstanbul’un en eski uygarlıklarından günümüze ‘baş tacı’ edilmiştir.
Byzantion, kentin simgesi olarak palamutu seçmiş. MS 2’nci yüzyılda sikkelerinin palamut resmini nakşetmiş. Sonrasında da kimi Bizans paralarının üzerinde, krallarla birlikte onun resmi yer almış.
Did you know that Trotsky put on alert Stalin and the whole Soviet nomenclatura
because of a fish he collected at the Prince Islands’ shore during his years of exile in
İstanbul? Or why a certain kind of fish of the Marmara Sea is called Prophet’s fish?
Fish is indeed one the most common figures encountered in archaeological remains.
So much so that it figures on Byzantine coins. Archaeology keeps the memory
archives of the world, presents us with the codes of traces, thousands of years old.
Those codes showing us that different cultures having flourished at different corners
of the world without direct contact with each other, were using similar signs and
symbols for communication purposes. For instance, the eye design... Or, a hand,
having different meanings when pictured in different positions... And, one of the
oldest symbols: the fish! From China to Egypt, from Mesopotamia to the cold shores
of the North, the fish meant abundance and fertility, because it is one of the
biological assets nature is offering with ample generosity. It also carries some
mystery with itself because it keeps living in the darkness of deep waters. Maybe this
is why fish was the symbol of reincarnation in ancient Egypt. Actually, fish has also
been the symbol of Christianity and used as such for several centuries. Among
different tales on how fish was related to Christianity, Christians attribute priority to
the belief that Jesus Christ saved five thousand people from hunger by feeding them
with fish and bread. In fact, the early Christians were using fish drawings on the
ground as a code to recognize each other discreetly, thus avoiding persecution. This
is probably why the people of Marmara used to call the john dory fish, whose face
reminds us of a human face with a tragic expression, Prophet’s fish or Saint Peter’s
fish. Again, Trotsky’s rockfish story is one of the most amazing and ironic episodes of
this unusual historical account on fish. End of the twenties, beginning of the thirties,
one of the leading personalities of the Russian Revolution, Trotsky, had to flee the
Soviet Union due to his disagreement with Stalin and took refuge in Turkey, namely
in İstanbul’s Prince Islands. His exile years were focused on ideological discussions
with some friends around him and through correspondence with other friends and
foes. But of course, there was time for leisure and Trotsky’s preferred pastime was
fishing. He asked a friend, in a letter, to buy for him some line possibly 200 meters
long for underwater rods used for catching big fish. Apparently it was with this line
sent to him from the United States that he collected three specimen of the rockfish
which provoked big turmoil in Kremlin. Trotsky noted the unusual hammer and
sickle pattern, the emblem of the Soviet Communist Party, on the fish’s flanks.
Known for his academic work in the field of ichthyology, Trotsky baptized (!) this
rockfish as the Hammer and Sickle Fish. But, since he had to continue to escape
from Stalin’s secret police still after him, he was unable to finish his scientific study.
It was Stalin who later ordered Soviet scientists to follow up on Trotsky’s footsteps
to complete the research on the so-called hammer and sickle fish. Finally, a
description of the new rockfish species was published in 1942 by Joseph Stalin in the
Zoological Journal where he was naming it “Sebastes Lenini” supposedly in
remembrance of his predecessor Lenin, the leader of the Bolshevik Revolution.
Marmara, the Prince Islands and particularly the Bosporus enjoy a rich heritage in
such fish anecdotes embracing thousands of years. The favourite figure in this
heritage is the one of pelamyd, a fish also called horse mackerel or bonito (in the
Atlantic Ocean), which used to cross the Bosporus in earlier years in large schools
and which became rather rare in recent years. Due to its smooth-shaped body,
pelamyd was considered the most ‘handsome’ among fishes. The fact that it was
found in large quantities in the area, pelamyd was at all times greatly ‘respected’ in
İstanbul from the period of the oldest civilizations up to our era. Byzantion chose
pelamyd as the city’s emblem and, Byzantine coins were engraved with the pelamyd
pattern during the 2nd century A.D. Later, the fish pattern continued to be imprinted
on coins along with kings’ pictures.
Palamut, yüzyıllar boyunca İstanbul sofrasında yerini
almış. Kimi zaman, günümüze kadar uzandığı gibi, kömür
ızgarasında kızartılıp ekmek
arası yapılmış. Kimi zaman
pişirilip özel soslarla servis
edilmiş.
Bugünkü lezzet anlayışına hiç
uymayabilir; ancak Bizanslılar
palamutun bağırsakları ve
kanını toprak bir kaba koyar;
güneşte bir süre bekletir,
sonra üzerine biraz şarap ve
zeytinyağı ekleyip balığın
üzerine dökermiş. Bu özel sos
daha çok zengin sofralarında
kullanılırmış ve herhalde o
dönemde palamut tarifi
istense, ilk sırayı bu özel sos
alırmış. Dedik ya, günümüze hiç uymayacak bir tarif
bu. Ama lezzetin binlerce
yıllık yolculuğunda, bugüne
küçük de olsa bir iz bırakmış.
‘Palamut yahnisi’ buna ilginç
bir örnek:
Palamut yahnisi
Yedi bütün soğanı yarım
halkalar halinde doğrayın.
5 diş sarımsak ve 1 demet
maydonozu kıyın. 3 havucu
da dilim dilim doğrayıp hazırlayın. Soğanı zeytinyağında
kavururken, 1 kg. civarında
gelen palamutu ayıklayıp kısık
ateşte haşlayın. Yumuşadıkları zaman derisini yüzüp beyaz
etlerini alın. Soğan kavrulunca 2 kaşık domates salçasını
ekleyin. Üzerine de kalan harcı koyun ve soteleyin. Damak
tadınıza uygun baharatlar ve
bir miktar suyla, sebzeler yumuşayıncaya kadar kaynatın.
Sonunda balığın beyaz etini
de ekleyip bir taşım daha
kaynatın.
Yerken de bu toprakların,
bu dünyanın bizden önceki
sakinlerini düşünün. Bir dinin
simgesi sayılan, paraların
üzerinde resmedilen balık
acaba hangi sofralara nasıl
gelirdi?
Ve arkeoloji denilen ‘eskinin
bilimi’ bugüne ne söylüyor? Bir zamanlar
Boğaz’dan sürülerle geçen
palamutu
koruyabildik
mi?
Balığın
kralı palamut, tahtına
dönebilecek mi?
Pelamyd, on İstanbul’s dinner
tables for centuries, sometimes served standing as
grilled fish sandwich, other
times being served in more
gourmet fashion with
succulent sauces. Byzantines
used to put the bowels and
the blood of the fish in a terra
cotta pot and kept it under
the sun for a while, then
added olive oil and wine and
used the mixture as a special
delicacy sauce on fish dishes.
This special sauce was used
rather at dinner tables of the
wealthy and probably
constituted the most praised
pelamyd recipe of its time.
Perhaps not ideal for our
palates today, it has nevertheless left its mark behind
throughout the ages. The
pelamyd ragout or stew is
maybe a good illustration.
Pelamyd Stew: Cut seven
whole onions in half circles.
Chop up five cloves of garlic
with one bunch of parsley.
Prepare three carrots by
cutting them in slices. While
roasting the onions in olive
oil, boil approximately one
kilogramme of cleaned out
pelamyd fish on low heat.
When they become tender,
peel off their skin and take the
white meat aside. Add two
table spoons of tomato paste
onto the roasted onions and
pour the rest of the filling on
top of them and keep
sautéing the whole mixture.
Boil the vegetables in a little
water with preferred spices
until they soften. At the end,
put in the fish white meat and
bring the whole one more
time to the boil. It’s ready to
be served. While eating the
stew, think about the world’s
previous inhabitants who
lived before us. Imagine at
which dinner tables and in
what way was served the fish,
symbol of a religion, engraved
on coins, before our time?
Give thought to what
archaeology, the ‘science of
the old’ could tell us today.
Have we been able to
preserve the pelamyd
crossing once upon
a time the
Bosporus in
generous
shoals?
Will the
king of
the fishes
be able to
return to its
throne?
71
Urla’da Zeytinyağı müzesi açılıyor
HABER TURU
NEWS
IN
SHORT
Dünyanın en büyük zeytinyağı teknoloji müzesi İzmir’de kuruluyor. Yeryüzünün ilk
zeytinyağı atölyesinin kurulduğu Zeytineli’nde 20 bin metrekarelik alana yayılacak
müzede, 2 bin 500 yıllık zeytinyağı teknolojisini yansıtan binden fazla araç-gereç ve eser
yer alacak. Doç. Dr. Levent Köstem tarafından kurulan ve Urla Kaymakamlığı’nca
desteklenen Zeytinyağı Müzesi’nin yıl sonuna kadar turizmin hizmetine açılması planlanıyor. Yaklaşık 10 yıldır Ege’de zeytinyağı üretilen tüm noktaları tek tek dolaşarak,
taş, pres, kantar, makine ve saklama kaplarını topladığını belirten Köstem, “Zeytinyağı Teknoloji Müzesi içinde ayrıca kontinü sistem zeytinyağı fabrikası, salamurhane,
restoran, organik ürün satış yerleri, tadım üniteleri, konferans salonları, seramik ve
ahşap sanat atölyesi, açık alanda hayvanat bahçesi, eğitim tarlası ve sınıflar olacak.”
dedi. Urla’daki müze dünyadaki 27 zeytinyağı müzesinin en büyüğü olacak.
Gaziantep’te Atatürk Müzesi
Gaziantep Büyükşehir Belediyesi’nin, Gazi Mustafa Kemal Atatürk anısına Bey
Mahallesi’nde yapımına başladığı ‘Atatürk Müzesi’ çalışmalarında sona gelindi.
Gaziantep Büyükşehir Belediye Başkanı Asım Güzelbey, “Mustafa Kemal Atatürk’ün
aziz hatırasını kalplerimizde yaşattığımız gibi, Atatürk Müzesi’nde de yaşatacağız.”
dedi. Güzelbey, “26 Ocak 1933’te şehrimize gelen Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk Antepliler tarafından büyük bir coşkuyla karşılandı ve kendisine fahri hemşerilik beratı verildi. Aslen Selanik doğumlu olmasına rağmen, Gaziantep ili Bey Mahallesi nüfusuna kaydedildi. Biz de Ulu Önderimize vefa borcumuzu ve bağlılığımızı
göstermek amacıyla ona layık bir Atatürk Müzesi yapmayı kararlaştırdık.” diye konuştu. Bey Mahallesi’nde Adil Sani Konukoğlu’na ait geleneksel Antep evinin, müze
yapılmak üzere belediyeye bağışlandığını hatırlatan Güzelbey, “İki binadan oluşan
müzemizin, 220 metrekare açık, 400 metrekare kapalı teşhir alanı buluyor” dedi.
Atatürk Museum in Gaziantep
The Atatürk Museum consecrated to the memory of the Founder of The Turkish Republic by the Gaziantep Metropolitan Municipality will soon be inaugurated. The
Mayor of Gaziantep Asım Güzelbey said, “We will keep Atatürk’s dear memory alive
at the Atatürk Museum as we do in our hearts.” “Our great leader Mustafa Kemal
Atatürk visited our city on 26 January 1933 and was wholeheartedly welcomed by the
people of Gaziantep. He was given the honorary citizenship of our city and although
born in Thessaloniki, his name was entered in the state register of the Bey District of
the City of Gaziantep. It is as a token of our gratitude and loyalty that we recently
decided to erect a museum worthy of Atatürk in the Bey District where he is registered
as a citizen of our city.” A traditional Antep house belonging to Mr. Adil Sani
Konukoğlu, was donated to the Metropolitan Municipality by its owner with a view
to serving as the venue of the Atatürk Museum. “The museum will comprise two different structures and span an area of 220 square meters of open and 400 square meters of closed exhibition space”, said Mayor Güzelbey.
Olive oil museum in Urla
The world’s largest olive oil technology museum is being established in İzmir. The museum, to be set up in Zeytineli, the location of the first olive oil workshop known to
history, will span an area of 20 thousand square meters where over a thousand pieces of
equipment material and artefacts reflecting 2 thousand 500 years of olive oil technology
will be displayed. It is planned to open to the public the Olive Oil Museum designed by
Associate Professor Dr. Levent Köstem before the end of the year. Dr. Köstem has been
collecting extensive material and production tools such as olive oil presses, scales, machines and containers, from all over the olive oil production centres in the Aegean region.
“There will also be an olive oil production unit using the continuous system, a brine unit,
a restaurant, organic products sales booths, tasting units, conference halls, ceramic and
woodcarving workshops, an open-air zoo, training field and classes on the premises of
the projected Olive Oil Technology Museum”, said Dr. Köstem. The museum in Urla
will be the largest amongst the 27 existing olive oil museums in the world.
Tarihin kapılarını
Museum Pass açacak
Museum Pass İstanbul Kart, kenti münferit
olarak ziyaret eden yabancılara tarihin
kapılarını ardına kadar açacak. Mayıs
ayının sonunda 72 TL’ye satışa sunulacak olan kartlar, İstanbul’daki T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı tüm müzelere 72 saat yani üç gün boyunca ücretsiz
ziyaret imkanı sağlayacak. Gerçekleştirilen ilk müze
ziyaretiyle geçerlilik süresi işlemeye başlayan kartlar ile, Ayasofya Müzesi, Topkapı Sarayı Müzesi (Harem Dairesi hariç), Kariye Müzesi, İstanbul Arkeoloji Müzeleri, Türk ve İslam Eserleri Müzesi,
İstanbul Büyük Saray Mozaikleri Müzesi’ni ziyaret edip tarihin koridorlarında gizemli
bir gezintiye çıkmak mümkün. Museum Pass İstanbul Kart’lar, www.muze.gov.tr internet adresinden, İstanbul’daki turizm enformasyon bürolarından ve anlaşmalı otellerden temin edilebilir.
Doors of history will be opened by the Museum Pass
Museum Pass İstanbul Card will open the doors of history for foreigners who visit the
city individually. Those cards, which will be put up for sale at a price of TL 72, will
allow free entry to all museums affiliated to the Turkish Ministry of Culture and
Tourism for 72 hours, i.e. three days. The validity periods of the cards will begin with
the first museum visit and they will allow mysterious trips through the corridors of the
Hagia Sophia Museum, Topkapı Palace Museum (except the Harem), Chora Museum, İstanbul Archaeology Museums, Turkish and Islamic Arts Museum and the Great
Palace Mosaic Museum. Museum Pass İstanbul Cards can be obtained from the web
site www.muze.gov.tr, tourism information offices in İstanbul and contracted hotels.
Tüm
Zamanların
Hatırına
Sarayda
Bir
Fincan
Kahve
Bir fincan kahvenin 40 yıl hatırı vardır,
peki ya bir padişahın sarayında, birbirinden zarif mangallarda, el işçiliği cezvelerle
pişirilen, her biri birer sanat eseri olan fincanlarla sunulan kahvenin hatırı ne kadar
sürer? Osmanlı Sarayı’nda kahve kültürü
ve sunumuna dair çarpıcı detayların bir
araya geldiği ‘Tüm Zamanların Hatırına
Sarayda Bir Fincan Kahve’ sergisi, Saray
Koleksiyonları Müzesi Sanat Galerisi’nde
açıldı. Küçük bir çekirdekten masalsı bir
yolculuğa çıkan, kalbin ve zihnin uyarıcısı
kahve, insanları bir araya getirip dostlukları pekiştiren sohbetlerin bahanesi olmuştur. Yorgunluğu alan, keyif ve mutluluk
veren bu güzel kokulu siyah incinin keşfi,
birçok efsaneye konu olmuş, kokusu, tadı
ve insana verdiği canlılık ile ‘mürde cisme can katan’ olarak kabul görmüştür.
Osmanlı’nın gündelik yaşamında içtiği
kahve, özel günlerde de seremoni eşliğinde misafirlere sunduğu en önemli
ikramlardan biri olmuştur. Kahvenin
sunumunu bir seremoniye çeviren öğelerden biri de kullanılan nesnelerdir. Osmanlı
Sarayı’nda, kahve sunumuna büyük önem
verilmiştir. Kahve sunumu sırasında, fincan, zarf ve puşidelerin en ihtişamlı olanları kullanılmıştır. Kahve ikram töreni,
zarif kupa ve gülabdanlarla yapılan gülsuyu ve şerbet ikramı ile daha da zenginleştirilmiştir.
‘Tüm Zamanların Hatırına Saray’da Bir
Fincan Kahve’ sergisi, izleyicilerine Osmanlı Sarayları’ndaki dinlence anlarında
yaşanan zarif huzuru bir nebze olsun yaşatmayı hedefliyor.
14 Nisan’da TBMM Başkanı Mehmet Ali
Şahin’in de katıldığı bir törenle açılan sergi, iki ay boyunca ücretsiz olarak ziyaret
edilebilecek.
Cup of
coffee
at the
imperial
palace
“To offer someone a cup of coffee is a
labour of love kept in fond memory for
40 years...” is an old Turkish saying emphasizing the importance Turkish people
traditionally attribute to coffee. How
long would last the memory of sipping a
cup of coffee cooked in hand- made
Turkish coffeepots, on elegant braziers,
offered in fine china coffee cups equal to
works of art ? The Art Gallery at the Palace Collections Museum is currently
hosting an exhibition on coffee culture in
the Ottoman Palace where stunning details are presented to the eye of the public. “A cup of coffee at the palace, a labour of love for all times” is the title of
this exhibition on the little grain which
travelled throughout ages like in a fairy
tale, to serve as a blessed opportunity to
bring people together, to enliven their
conversation, to stimulate heart and
mind, to foster friendships. Many a legend exists on the origin of this heavenly
scented black pearl remedying the weariness of the day, bestowing well-being and
happiness. Due to its taste, its scent and
the spiritedness it inoculates to people,
coffee is considered
as the magic potion
“breathing life into
the body alive or
dead!” The Ottomans praised coffee not only as a
daily beverage,
but as one of
most important
treats presented
to the guests
with a solemn ceremony on
special days
and occasions.
What turns the
presentation of
coffee into a dignified ceremony are
the precious utensils
used to prepare and offer coffee. The Ottoman Palace attributed great importance to using the appropriate style during the coffee presentation. The most
valuable coffee cups, cup sleeves, tablecloths and napkins were being used for
the coffee ceremony which was further
enriched by sprinkling rose water in precious “gülabdan” (rose water flask) and
by offering sherbet (non-alcoholic drinks
made with sugar and spices or sugar and
fruit juice) in elegant chalice. The exhibition’s goal is to give its visitor a brief
chance to experience the spirit of the
graceful moments of serenity enjoyed
once ago during times of leisure at Ottoman Palaces.
Uygulama kapsamında tur rehberinin sesini beraberindekilere bağırmadan, elektronik kulaklık yardımıyla ulaştıracağını belirten Usta, “Rehberler orta yaşın üzerindeki
kişilere seslerini duyurmakta zorlanıyor. Gruptakilerden bazıları kaybolabiliyor. Bu
sistem bütün sorunları ortadan kaldıracak. Rehber konuşacak, gruptakiler kulaklıktan duyacak. Aynı zamanda cihazlarda bir yardım tuşu var, kulaklık sahibi bastığında rehber kişinin nerede olduğunu bulabilecek. Temel hedefimiz gürültü kirliliğini
engellemek. Ayasofya’da başlattığımız uygulamayı yaygınlaştırmak istiyoruz. Müzede binlerce cihaz bulunduracağız. Seyahat acentelerinin kullandığı cihazlar, bizim
cihazlarımızın frekans ayarı ile uyumlu ise sorun yok. Ancak uygun değilse bizden
temin edebilirler” dedi.
No more noise pollution at the Hagia Sophia
Ayasofya’da gürültü kirliliğine geçit yok
Türkiye’nin en çok ziyaret edilen müzelerinden Ayasofya’da gürültü kirliliğini önlemek
amacıyla, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nca 1 Mayıs’tan itibaren 16 kişiyi aşan gruplara, Headset-Seyyar Mikrofon ve Kulaklık Düzeneği kullanımı zorunlu hale getiriliyor.
Uygulama kapsamında seyahat acenteleri ve belirtilen sayıyı aşan gruplar, sistemi
kendileri temin edebilecek ya da kişi başı 2.5 TL karşılığında kiralayabilecek.
Döner Sermaye İşletmesi Merkez Müdürlüğü (DÖSİMM) Müdürü Murat Usta,
Ayasofya’da ses ve konuşmanın birbirine karıştığı dönemin sona ereceğini söyledi.
Starting from 1st of May this year, the use of headset equipment was made mandatory
by the Ministry of Culture and Tourism for groups over 16 persons visiting the Hagia
Sophia Museum, with a view to avoiding noise nuisance. Travel agencies or groups of
tourists over the afore-mentioned number will have to either procure the equipment
themselves or to rent it from the Museum for 2,5 Turkish Liras per person. The Director
of the Revolving Funds Central Administration (DÖSİMM) Murat Usta, declared that
the times where speech voice and conversations were interfering into each other are a
thing of the past. “The tour guides will be able to reach the ears of their guests without
having to shout thanks to the headset equipment”, said Mr. Usta, “tour guides experience often difficulty to be understood by elderly tourists who might not fully hear them,
some group members can even get lost; this system will eliminate all these problems”, he
added. The headsets are also equipped with a special feature, a help button which allows to locate persons who became lost. The director continued,”our main goal is to
prevent noise pollution; we contemplate to extend this practice to other museums as
well in the future. We will make available at all times a sufficient number of headsets
at the museum. On the other hand, it is clear that the headsets provided by travel agencies will have to be technically compatible with our system. When not, they always
have the possibility to rent from us.”
73
TAKVİM c a l e n d a r
Nisan • Mayıs • Haziran
2011
April • May • June
Aspendos Opera ve Bale Festivali başlıyor
Aspendos Opera and Ballet Festival begins
Geleneksel hale gelen Aspendos Opera
ve Bale Festivali bu yıl da Devlet Opera
ve Balesi’nin etkinlikleri, Antalya’nın doğal güzellikleri, Aspendos Tiyatrosu’nun
muhteşem atmosferiyle yerli ve yabancı
sanatseverlere unutulmaz dakikalar yaşatacak.
09 Haziran Perşembe 2011: İstanbul
Devlet Opera ve Balesi, G. Bizet, Carmen, Opera.
13 Haziran Pazartesi 2011: Antalya Devlet Opera ve Balesi, L. Cherubini
Medea, Opera.
16 Haziran Perşembe 2011: İzmir Devlet
Opera ve Balesi, G. Verdi, Otello, Opera.
20 Haziran Pazartesi 2011: Devlet Opera ve Balesi, B.Murphy / M.Dede, Barbaros Dans, Drama.
21 Haziran Salı 2011: Viyana Filarmoni
Orkestrası, Konser.
23 Haziran Perşembe 2011: Ankara Devlet Opera ve Balesi, W. A. Mozart, Saraydan Kız Kaçırma, Opera.
29 Haziran Çarşamba 2011: İzmir Devlet Opera ve Balesi Orkestrası, P.İ. Çaykovski, Kuğu Gölü, Bale.
02 Temmuz Cumartesi 2011: Abay Kazakistan Akademik Devlet Opera ve Balesi, G.Puccini, Tosca, Opera.
The Aspendos Opera and Ballet Festival,
which has become traditional, will make
domestic and foreign art-lovers experience unforgettable moments, thanks to
the performances of the State Opera and
Ballet, Antalya’s natural beauties and the
magnificent atmosphere of the Aspendos
Theater, this year too.
June 09, Thursday, 2011: İstanbul State
Opera and Ballet, G. Bizet, Carmen, Opera.
June 13, Monday, 2011: Antalya State
Opera and Ballet, L. Cherubini
Medea, Opera.
June 16, Thursday, 2011: İzmir State Opera and Ballet, G. Verdi, Otello, Opera.
June 20, Monday, 2011: State Opera and
Ballet, B. Murphy / M. Dede, Barbarossa,
Dance, Drama.
June 21, Tuesday, 2011: Vienna Philharmonic Orchestra, Concert.
June 23, Thursday, 2011: Ankara State
Opera and Ballet, W. A. Mozart, The Abduction from the Seraglio, Opera.
June 29, Wednesday, 2011: İzmir State
Opera and Ballet Orchestra, P.I. Tchaikovsky, Swan Lake, Ballet.
July 02, Saturday, 2011: Abay Kazakhstan Academic State Opera and Ballet,
G. Puccini, Tosca, Opera.
Ege’nin iki kıyısını buluşturan sergi
Sabancı Üniversitesi Sakıp Sabancı Müzesi (SSM), ÇİMSA’nın ana sponsorluğunda, Ege’nin ortak tarihine ilişkin çok değerli bir sergiye ev sahipliği
yapıyor. ‘Karşıdan Karşıya- M.Ö 3’üncü Bin’de Kiklad Adaları ve
Batı Anadolu’ isimli sergi, Türkiye’deki müzelerin yanı sıra Atina Milli Arkeoloji Müzesi, N. P. Goulandris Vakfı Kiklad Sanatı
Müzesi’nden getirilen eserlerden oluşuyor.
Sergide, uygarlığın adımlarının atıldığı Anadolu ve hemen yakınında bulunan Kiklad Takımadaları arasındaki ilişkiler inceleniyor,
benzeşen, ancak bölgesel özelliklerini koruyan iki kültürün öyküsü
dile getiriliyor. Serginin en ilgi çekici parçasını ise, aslına uygun
olarak inşa edilmiş 14 metrelik Kiklad teknesi modeli oluşturuyor.
İki ülke müzeleri arasındaki ilk iş birliğinden doğan sergi, 23 Mayıs
- 28 Ağustos 2011 tarihleri arasında izlenebilir.
Exhibition brings the two sides of the
Aegean Sea together
The Sabancı University Sakıp Sabancı Museum (SSM) is hosting a
very important exhibition related to the common history of Aegean
peoples, under the main sponsorship of ÇİMSA. The exhibition entitled ‘Across - The Cylades and Western Anatolia During the 3rd
Millennium BC’ is composed of artifacts from various Turkish museums as well as the National Archaeological Museum of Athens and
the N. P. Goulandris Foundation Museum of Cycladic Art. The exhibition examines the relations between Anatolia, where the first steps
towards civilization were taken, and the nearby Cyclades islands, and
the story of the two cultures that resemble each other, but maintain
their regional features, are narrated. A 14-meters long exact replica
model of the Cyladic ships is the most interesting piece of the exhibition. The exhibition, which is the outcome of the first cooperation between the museums of the two countries, will be open to visits between
May 23 and August 28, 2011.
74
Sıradışı bir ressam: İhsan Cemal Karaburçak
Ateş Pervaneleri:
Tulumbacılar
Suna ve İnan Kıraç Vakfı Pera Müzesi Türk resim sanatının gizli kalmış önemli ustalarından birini ağırlıyor. 1930’lardan 1970’lere uzanan resim serüveninde, bağımsız, renkçi ve yenilikçi yaklaşımıyla kendine özgü bir resim dili oluşturan, Türk resminin çok önemli ancak hak ettiği ölçüde tanıtılmamış ressamlarından İhsan Cemal
Karaburçak’ın sanatına ışık tutan retrospektif niteliğindeki sergi sanatseverlerle buluşuyor. Son izlenme tarihi: 3 Temmuz 2011, Yer: Pera Müzesi İstanbul.
‘Tulumba’ olarak adlandırılan ve 18’inci
yüzyılın sonunda kullanılmaya başlanılan
yangın
söndürme
düzeneği
Osmanlı’da, kendilerine has sosyal yapıları, dil kodları, alt kültürleri, geleneği
olan bir tulumbacılar sınıfının ortaya
çıkmasına yol açtı. Bu sergide, bol küfürlü sohbetleri, naralarla yangınlara
koşuşları ile bir yaşam biçimini yansıtan
tulumbacıları, tulumbacıların günlük
hayatına dair objeler ve kullandıkları
araç gereçler ile yakından tanıma şansını yakalayabilirsiniz. Son İzlenme tarihi:
31 Mayıs 2011, Kadir Has Üniversitesi
Rezan Has Müzesi C Blok.
Moths to the Flame:
Ottoman Fire Brigades
The firefighting mechanism called ‘tulumba’ (water pump) that was introduced in end-18th century created an Ottoman class of firefighters who had
their own social structures, terminology,
subcultures and tradition. This exhibition allows you to become acquainted
with the firefighters, who had a distinct
life style with their conversations full of
profanity and their hurrying to fires
with warning cries, by inspecting objects
related to their daily lives and instruments used by them. Last day to visit:
May 31, 2011, Kadir Has University Rezan Has Museum, Exhibition Hall C.
Görünmez Müzisyenler
Sergilendiği tüm ülkelerde büyük beğeni toplayan, ‘Görünmez Müzisyenler
Sergisi’ Türk sanatseverlerle buluşuyor.
Belçika merkezli vakıf Automatia Foundation bünyesindeki 250 mekanik müzik
kutusundan özenle seçilen 80 parçanın
yer aldığı sergide, Kuzey Amerika ve
Avrupa’da üretilen parçalar sergileniyor. Son izlenme tarihi: 29 Mayıs, Rahmi
Koç Müzesi İstanbul.
Invisible Musicians
The ‘Exhibition of Invisible Musicians’,
which received great attention in all countries it visited, meets Turkish art-lovers.
The 80 items on display have been carefully selected from the 250 mechanical
music boxes of the Automatia Foundation
based in Belgium, and they are consisted
of pieces produced in North America and
Europe. Last day to visit: May 29, Rahmi
Koç Museum, İstanbul.
Çanakkale’yi
sinemanın büyüsü
saracak
Çanakkale, 4-9 Haziran 2011 tarihleri
arasında Troia Film Festivali’ne ev sahipliği yapacak. Tarihi ve yerli sinema
temalarının işleneceği festivalin bir diğer
amacı ise, bölgenin tarihini dünya kamuoyuna tanıtmak.
An extraordinary painter: İhsan Cemal Karaburçak
The Pera Museum affiliated to the Suna and İnan Kıraç Foundation hosts one of the
important masters of the Turkish painting who remained secret. The retrospective
exhibition, which sheds light on the works of İhsan Cemal Karaburçak who created
an authentic style with his independent, colorist and innovative approach between
1930s and 1970s but did not enjoy the popularity he deserved, opens to art-lovers.
Last day to visit: July 3, 2011, Pera Museum, İstanbul.
Çanakkale will be Permeated
by the Magic of Cinema
Çanakkale will host the Troy Film Festival in June 4-9, 2011. The aims of the festival, which will focus on historical and
Turkish films, include making the history
of the region globally known.
Beethoven ustası:
Teo Gheorghiu
‘Bürger for Beethoven Society’ tarafından Beethoven’ı en iyi yorumlayan solist
ve orkestra şeflerine verilen ‘Beethoven
Ring’ ödülünü kazanan Teo Gheorghiu, İstanbul Resitalleri kapsamında İstanbul’da
dinleyicilerle buluşuyor. 9 Haziran 2011,
21.00, MKM Mustafa Kemal Merkezi.
A Master of Beethoven’s
Music: Teo Gheorghiu
Teo Gheorghiu, a recipient of the
‘Beethoven-Ring’ presented by the ‘Bürger
for Beethoven Society’ to soloists and
conductors for excellence in Beethoven
interpretation, meets auditors in İstanbul
as part of İstanbul Recitals. June 9, 2011,
21:00, MKM Mustafa Kemal Merkezi.
Neolotik’ten Selçuklu’ya sessiz tanıklar
Günümüzden yaklaşık 10 bin yıl önce başlayan insanlığın uygarlaşma sürecinde, toplumların doğaya karşı verdiği mücadeleyi, günlük yaşamlarını, inanç dünyalarını,
sosyal ve ticari ilişkilerini hatta ölüme karşı gelmek için geliştirdikleri araç gereçler,
yani medeniyetin sessiz tanıkları bu sergide sanatseverlerle buluşuyor.
Prehistorik Çağ’dan Selçuklu İmparatorluğu’na kadar geniş bir dönemi kapsayan
eserlerle kesintisiz bir tarihsel süreç, bugüne kadar hiç izleyici karşısına çıkmamış objelerle, kültür, tarih ve sanat sevdalılarının beğenisine sunuluyor. Son Gün: 30 Eylül
2011, Kadir Has Üniversitesi Binası İstanbul.
Silent Witnesses from the Neolithic Period to the Seljuks
This exhibition brings art-lovers together with the struggle of the communities
against the nature, their daily lives, worlds of faith, social and commercial relations
and even the instruments they developed to contend with death during the civilization process of humanity that began approximately 10 thousand years ago; i.e. the
silent witnesses of civilization. With works covering a broad period from the Prehistoric Age to the Seljuk Empire, an uninterrupted historical process is presented to the
lovers of culture, history and arts, with objects that have not been exhibited before.
Last day: September 30, 2011, Kadir Has University Building, İstanbul.
75
TÜRSAB
MÜZE REHBERİ
TÜRSAB MUSEUMS GUIDE
İL
CITY
MÜZE
MUSEUM
KAPALI
CLOSED
KIŞ SAATLERİ
WINTER TIME
YAZ SAATLERİ
SUMER TIME
İLETİŞİM
CONTACT
Aksaray
Ihlara Vadisi Örenyeri Ihlara Valley
•
08:00 - 18:00
08:30 - 16:30
(382) 453 7482
Ankara
Anadolu Medeniyetleri Müzesi
Museum of Anatolian Civilizations
•
08:30 - 17:30
08:30 - 19:00
(312) 324 3160
Alanya Kalesi Castle of Alanya
•
08:00 - 17:00
09:00 - 19:30
(242) 511 3304
Aspendos Örenyeri
Aspendos Archaeological Site
•
08:00 - 17:00
09:00 - 19:00
(242) 238 5688
08:00 - 17:00
09:00 - 19:00
(242) 238 5688
Noel Baba Müzesi St. Nicholas Museum Pazartesi Monday
Simena Örenyeri
Simena Archaeological Site
•
08:00 - 17:00
09:00 - 19:00
(242) 238 5688
Antalya Müzesi Antalya Museum
Pazartesi Monday
08:00 - 17:00
09:00 - 19:00
(242) 238 5688
Myra Örenyeri Myra Archaeological Site
•
08:00 - 17:00
09:00 - 19:00
(242) 238 5688
Olympos Örenyeri
Olympos Archaeological Site
•
08:00 - 17:00
09:00 - 19:00
(242) 238 5688
Patara Örenyeri
Patara Archaeological Site
•
08:00 - 17:00
09:00 - 19:00
(242) 238 5688
Perge Örenyeri
Perge Archaeological Site
•
08:00 - 17:00
09:00 - 19:00
(242) 238 5688
Phaselis Örenyeri
Phaselis Archaeological Site
•
08:00 - 17:00
09:00 - 19:00
(242) 238 5688
Side Müzesi Side Museum
Pazartesi Monday
08:00 - 17:00
09:00 - 19:00
(242) 753 1006
Side Antik Tiyatrosu Side Antique Theatre
•
08:00 - 17:00
09:00 - 19:00
(242) 753 1542
Termessos Örenyeri
Termessos Archaeological Site
•
08:00 - 17:00
09:00 - 19:00
(242) 238 5688
Afrodisias Örenyeri
Aphrodisias Archaeological Site
Pazartesi Monday
08:00 - 17:00
09:00 - 19:00
(256) 448 8003
Milet Örenyeri Miletus Archaeological Site
•
08:00 - 17:00
08:30 - 19:00
(256) 875 5562
Didim Örenyeri
Didyma Archaeological Site
•
08:00 - 17:00
09:00 - 19:00
(256) 811 0035
Assos Örenyeri Assos Archaeological Site
•
08:00 - 17:00
09:00 - 19:00
(286) 721 7218
Troia Örenyeri Troia Archaeological Site
•
08:00 - 17:00
09:00 - 19:00
(286) 283 0536
Gaziantep
Gaziantep Mozaik Müzesi
Gaziantep Mosaic Museum
Pazartesi Monday
08:00 - 18:00
09:00 - 19:00
(342) 324 8809
Hatay
Hatay Müzesi Hatay Museum
Pazartesi Monday
08:30 - 12:00
13:00 - 16:30
09:00 - 18:30
(326) 214 6168
Antalya
Aydın
Çanakkale 76
İstanbul
İzmir
Mersin
Muğla
Nevşehir
Trabzon İstanbul Arkeoloji Müzeleri
İstanbul Archaeological Museums
Pazartesi Monday
09:00 - 17:00
09:00 - 19:00
(212) 520 7740
Ayasofya Müzesi
Hagia Sophia Museum
Pazartesi Monday
09:00 - 17:00
09:00 - 19:00
(212) 522 1750
Kariye Müzesi Chora Museum
Çarşamba
Wednesday
09:00 - 17:00
09:00 - 19:00
(212) 631 9241
İstanbul Büyük Saray Mozaikleri Müzesi
İstanbul Mosaic Museum
Pazartesi Monday
09:00 - 17:00
09:00 - 19:00
(212) 518 1205
Türk ve İslam Eserleri Müzesi
Museum of Turkish and Islamic Arts
Pazartesi Monday
09:00 - 17:00
09:00 - 19:00
(212) 518 1805
Topkapı Sarayı Müzesi
Topkapı Palace Museum
Salı
Tuesday
09:00 - 17:00
09:00 - 19:00
(212) 512 0480
Topkapı Sarayı Müzesi Harem Dairesi
Harem Apartments
Salı / Tuesday
09:00 - 16:00
09:00 - 19:00
(212) 512 0480
Bergama Asklepion Örenyeri
Bergama Asklepion Archaeological Site
•
08:00 - 17:00
08:30 - 19:00
(232) 631 2886
Efes Müzesi Ephesus Museum
•
08:00 - 17:00
08:00 - 19:00
(232) 892 6010
Efes Örenyeri Yamaçevler
The Terrace Houses
•
08:00 - 17:00
08:00 - 19:00
(232) 892 6010
St. Jean Anıtı St. Jean
•
08:00 - 17:00
08:00 - 17:00
•
Bergama Akropol Örenyeri
Bergama Akropolis Archaeological Site
Pazartesi Monday
08:00 - 17:00
08:30 - 19:00
(232) 631 0778
Efes Örenyeri
Ephesus Archaeological Site
•
08:00 - 17:00
08:00 - 19:00
(232) 892 6010-11
Cennet-Cehennem Örenyeri
Chasm of Heaven and Hell
•
08:00 - 17:00
08:00 - 20:00
(324) 714 1019
Kayaköy Örenyeri Kayaköy
•
08:00 - 17:00
09:00 - 19:00
(252) 614 1150
Sedir Adası Sedir Island
•
08:00 - 17:00
08:00 - 17:00
(252) 241 6948
Kaunos Örenyeri
Kaunos Archaeological Site
•
08:00 - 17:00
08:00 - 19:00
(252) 614 1150
Knidos Örenyeri
Knidos Archaeological Site
•
08:00 - 17:00
08:00 - 19:00
(252) 726 1011
Bodrum Mausoleion Anıt Müzesi
Mausoleion
Pazartesi Monday
09:00 -17:00
09:00 -17:00
(252) 316 2519
Bodrum Sualtı Arkeoloji Müzesi
Bodrum Museum of Underwater
Arcaheology
Pazartesi Monday
09:00 - 17:00
09:00 -17:00
(252) 316 2516
Göreme Açıkhava Müzesi Karanlık Kilise
The Dark Church
•
08:00 - 17:00
08:00 - 19:00
(384) 271 2167
Özkonak Yeraltı Şehri
Özkonak Underground City
•
08:00 - 17:00
09:00 - 19:00
(384) 271 2167
Derinkuyu Yeraltı Şehri
Derinkuyu Underground City
•
08:00 - 17:00
08:00 - 19:00
(384) 271 2167
Göreme Açıkhava Müzesi
Göreme Open Air Museum
•
08:00 - 17:00
08:00 - 19:00
(384) 271 2167
Kaymaklı Yeraltı Şehri
Kaymaklı Underground City
•
08:00 - 17:00
08:00 - 19:00
(384) 271 2167
Zelve Örenyeri-Paşabağlar Örenyeri
Zelve - Paşabağlar Underground City
•
08:00 - 17:00
09:00 - 19:00
(384) 411 2525
Sümela Manastırı Sümela Monastery
Pazartesi Monday
08:00 - 16:00
09:00 - 18:00
(462) 531 1064
Trabzon Ayasofya Müzesi
Trabzon Hagia Sophia Museum
•
08:30 - 17:30
09:00 - 18:00
(462) 223 3043
77
istanbul arkeoloji müzeleri
ayasofya müzesi
kariye müzesi
istanbul büyük saray mozaikleri müzesi
türk ve islam eserleri müzesi
topkapı sarayı müzesi
topkapı sarayı müzesi harem dairesi
troıa örenyeri
assos örenyeri
bergama asklepıon örenyeri
bergama akropol örenyeri
efes müzesi
efes örenyeri
efes örenyeri yamaçevler
st. jean anıtı
afrodısıas örenyeri
milet örenyeri
didim örenyeri
kayaköy örenyeri
sedir adası
kaunos örenyeri
knıdos örenyeri
bodrum mausoleıon anıt müzesi
bodrum sualtı arkeoloji müzesi
alanya kalesi
aspendos örenyeri
noel baba müzesi
simena örenyeri
antalya müzesi
myra örenyeri
olympos örenyeri
patara örenyeri
perge örenyeri
phaselis örenyeri
side müzesi
side antik tiyatrosu
termessos örenyeri
göreme açıkhava müzesi karanlık kilise
özkonak yeraltı şehri
derinkuyu yeraltı şehri
göreme açıkhava müzesi
kaymaklı yeraltı şehri
zelve örenyeri
sümela manastırı
trabzon ayasofya müzesi
gaziantep mozaik müzesi
hatay müzesi
TÜRSAB-MTM İŞ ORTAKLIĞI’NDAKİ
MÜZE ve ÖRENYERLERİ
cennet-cehennem örenyeri
ıhlara vadisi örenyeri
anadolu medeniyetleri müzesi
MUSEUMS AND HISTORICAL PLACES
UNDER THE MANAGEMENT OF
TÜRSAB-MTM BUSINESS PARTNERSHIP
79