PowerPoint Sunusu - 1. Ulusal Viroloji Günleri ve Kursu

T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağ lığ ı Kurumu
YENİ-YENİDEN ÖNEM KAZANAN VİRAL
ENFEKSİYONLAR VE SURVEYANS
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağ lığ ı Kurumu
Yeni/yeniden önem kazanan viral patojenler
 Özellikle son 20 yıl içinde çoğu viral kaynaklı olmak üzere birçok yeni
enfeksiyon ajanı tanımlanmış, ayrıca eskiden beri bilinen ancak yeniden
önem kazanan viral enfeksiyonlar dünyada pek çok ülkede artış
göstermeye başlamıştır.
 Varlığı bilinen viral ajanların , normalde konakçıları dışında yaşamak için
gerekli adaptasyonları sağlayıp insanlarda enfeksiyon yapma yeteneğini
kazanmalarıyla ani olarak ortaya çıkarlar.
 Bazı coğrafik bölgelerde beklenen ya da beklenmeyen epidemiyolojik
özellikleri ile salgınlar oluştururlar; İnfluenza, Ebola, Kırım-Kongo
hemorajik ateşi, Chikungunya virüs, Zika virüs gibi
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağ lığ ı Kurumu
ETKİ EDEN FAKTÖRLER
HAYVANCILIK
SEKTÖRÜNDEKİ
DEĞİŞİKLİKLER
ENFEKTE İNSAN VEYA
HAYVANLARIN YER
DEĞİŞTİRMELERİ
İKLİM DEĞİŞİKLİKLERİ
ÇEVRE KİRLİLİĞİ
TURİZM
PATOJENLERİN YENİ
KONAK TÜRLERİNE
UYUM SAĞLAMASI
ENFEKSİYON
YENİ KAZANILAN
VİRULANS
ÖZELLİKLERİ
NÜFUS HAREKETLİLİĞİ
GÖÇLER
TOPRAK VE BİTKİ
ÖRTÜSÜNDEKİ
DEĞİŞİKLİKLER
EGZOTİK HAYVANLARIN
VE YİYECEKLERİN
YAYILIMI
1.Ulusal Viroloji Günleri,Ankara
1.Ulusal Viroloji Günleri,Ankara
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağ lığ ı Kurumu
TANI
TEDAVİ
FARKINDALIK
SURVEYANS
AŞI
TANI-TEDAVİ-KORUNMA
ARAÇLARI İÇİN;
TEKNOLOJİ
AR-GE
HALK
SAĞLIĞI
ÇEVRE
EKONOMİ BİLİMSEL
POLİTİKA ÇALIŞMALAR
1.Ulusal Viroloji Günleri,Ankara
İKLİM DEĞİŞİKLİKLERİ
VEKTÖR KONTROL
ÇEVRE KİRLİLİĞİ
DOĞAL DENGELERİN
BOZULMASI
VİROLOJİ
GENOM
FARMAKOLOJİ
ZOONOZLAR
PARAZİTOLOJİ
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağ lığ ı Kurumu
1.Ulusal Viroloji Günleri,Ankara
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağ lığ ı Kurumu
1.Ulusal Viroloji Günleri,Ankara
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağ lığ ı Kurumu
1.Ulusal Viroloji Günleri,Ankara
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağ lığ ı Kurumu
1.Ulusal Viroloji Günleri,Ankara
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağ lığ ı Kurumu
• Flaviviridae
Dengue virus
Sarı humma virus
Japanese encephalitis (JE) virus
Tick-borne encephalitis (TBE) virus
West Nile virus
Zika virüs
• Togaviridae
Chikungunya
• Filoviridae
Ebola
Marburg
Bunyaviridae
 KKKA
1.Ulusal Viroloji Günleri,Ankara
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağ lığ ı Kurumu
DENGUE VİRÜSÜ
Dengue virusu Aedes aegypti türü sivrisineklerle taşınmaktadır. Ayrıca
Aedes albopictus ve Aedes polynesiens ile de bulaşan Flaviviridae
ailesinden bir RNA virüsüdür.
Dengue hastalığı birçok ülkede, Doğu Akdeniz, Afrika, Hindistan ve
Uzakdoğu’da ayrıca Hawai ve Karaip adalarında kısmen Amerika
Birleşik Devletleri’nin güney eyaletleri ve Avustralya’da
görülmektedir. Hastalık insanlar arasında aedes-insan-aedes
enfeksiyon zinciri ile devam eder.
Laboratuvar tanısı RT-PCR ve real time PCR yöntemleriyle
araştırılmaktadır.Ayrıca NS1 antijen; ELISA yöntemleriyle gösterilebilir.
Hastalığından başlangıcından sonraki 6. günde serumda IgM
hastaların %90- 95’inde ELISA ile saptanabilmektedir. Primer ve
sekonder enfeksiyon ayırımı Dengue hastalığı tanısında önemlidir.
Primer enfeksiyonda ELISA ile Ig M/Ig G oranı 1.8 ve üzerinde,
sekonder enfeksiyonda ise oran 1.8’den küçüktür.
Korunma yöntemlerinin başında sivrisinekle mücadele gelmektedir.
İçme ve kullanma sularının sağlıklı koşullara ulaştırılması, alt yapı
sisteminin kurulması gibi temel önlemler alınmalıdır.
1.Ulusal Viroloji Günleri,Ankara
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağ lığ ı Kurumu
SARI HUMMA VİRÜSÜ
Aedes aegypti türü sivrisineklerle bulaşan Flaviviridae ailesinden bir
RNA virüsüdür. Güney Amerika ve Afrika’da bulunmaktadır. Sarı
humma insandan insana maymundan maymuna sivrisinekle bulaşan
hastalık, iş gereği ormanlarda çalışan kimselerde, maymunlardan
infekte olmuş sivrisineklerin ısırmasıyla görülebilir. Sarı humma
virusunun yaptığı lezyonlar daha çok virusun yerleştiği organ ile
ilişkilidir.
Laboratuvar tanısında PCR ve serolojik testler kullanılmaktadır.
Hastalara mutlaka aşılama öyküsü sorgulanmalıdır, çünkü aşı sonucu
oluşan antikorlar serolojik tanıda karışıklığa neden olur. Sivrisinek
savaşı ile hastalığın kontrolü olasıdır.
Korunma için attenüe canlı virus aşısı kullanılır. Bu aşı 17 D suşunun
embriyonlu yumurtada üretilmesi ile hazırlanır. Aşı endemik
bölgelerde yaşayanlara ve endemik bölgelere seyahat edenlere
yapılmalıdır. Seyahatten 10 gün önce aşının yapılması önerilmektedir .
1.Ulusal Viroloji Günleri,Ankara
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağ lığ ı Kurumu
TICK BORNE ENSEFALİTİ VİRÜSÜ
Flaviviridea ailesine ait olan , özellikle SSS tutulumu yapan bir patojendir.
Ensefalit, menenjit ,menegoensefalit gelişebilir. Nöral tutulumu olan vakalarda
mortalitesi %1-2 olabilir. Ixodes cinsi kenelerle bulaşır. Virüsün 3 subtipi
tanımlanmıştır; Avrupa,Avrupa-Sibirya ve Sibirya.
Tanıda serolojik testler kullanılmaktadır.
Spesifik tedavisi yoktur. Korunmada etkili bir aşı mevcuttur.
1.Ulusal Viroloji Günleri,Ankara
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağ lığ ı Kurumu
BATI NİL VİRÜSÜ (West Nile Virus)
Özellikle yaz aylarında ve özellikle Culex pipiens cinsi sivrisinekler ile
bulaşı gerçekleşir. Keneler de vektör ve rezervuar rolü oynar. Afrika,
Avrupa, Asya, Ortadoğu, Avustralya'da yaygındır. Güney Avrupa,
İsrail, Ortadoğu, Romanya, Rusya'da salgınlar yapmış, son dönemde
epidemiyolojik değişim göstererek Amerika kıtasında virus ile ilişkili
fatal seyirli menenjit veya ensefalit tablosuna yol açan salgınlar
yaşatmıştır. Ülkemizde de 2010 yılında vakaların saptanmasından
sonra bildirimi zorunlu hastalıklar listesine alınmıştır.
Enfeksiyon sıklıkla asemptomatiktir. Semptomatik seyreden
olgularda 2-6 gün içinde bulgular ortaya çıkar, bu süreç 14 güne
kadar uzayabilir. Nonspesifik bulguların yanı sıra ateş, poliartropati,
döküntü, lenfadenopati, baş ağrısı, myalji başlıca bulgulardır.
Nöroinvaziv formda SSS tutulumu olur ve ciddi bir klinik tabloya
sebep olur.
Tanıda moleküler ve serolojik yöntemlerden yararlanılır ve PRNT
altın standartdır.
Spesifik bir tedavisi yoktur. Korunmada vektör kontrolü önemlidir .
1.Ulusal Viroloji Günleri,Ankara
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağ lığ ı Kurumu
ZİKA VİRÜS
Flaviviridae ailesinden tek zincirli RNA virüsü olan Zika
virus insanlara enfekte Aedes cinsi sivrisineklerle
(Aedes aegypti ve Aedes albopictus) bulaşmakta
Virus ilk kez 1947’de Uganda’da “Zika ormanı”nda
İnsanlarda ise ilk kez 1952 yılında Uganda, Ilk büyük
salgın 2007 yılında Yap adasında (Micronesia) Mayıs
2015’de ise Brezilya ve sonrasında Orta Amerika
ülkelerinde epidemiler yapmakta.
Gebelik süresince de anneden fetusa bulaş mümkün
Anne sütünde viral RNA tespit edilmekle birlikte,
emzirme ile bulaş günümüze dek bildirilmemiştir. Kan
transfüzyonu ve cinsel yolla temasla olası bulaş ise birer
vakada bildirilmiştir.
1.Ulusal Viroloji Günleri,Ankara
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağ lığ ı Kurumu
Zika virus enfeksiyonunda en sık görülen klinik
bulgular ateş, döküntü, eklem ağrısı ve konjuktivittir.
Virus ile enfekte olanların ancak %20’si semptomatik
seyretmektedir. İnkübasyon periyodu tam olarak
bilinmemekle
birlikte
3-12
gün
arasında
değişmektedir. 2015 yılında Brezilya’da başlayan
salgında Guillain-Barre sendromu ve enfekte annelerin
bebeklerinde
konjenital
sinir
sistemi
malformasyonları, mikrosefali tespit edilmiştir.
Gebeler tüm trimesterlerinde enfeksiyona maruz
kalabilmektedir, ancak gebelerde enfeksiyon insidansı
bilinmemektedir.
1.Ulusal Viroloji Günleri,Ankara
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağ lığ ı Kurumu
Tanıda klinik, seyahatin zamanı, yeri ve yapılan aktivitelerle
birlikte değerlendirilmelidir. Serum/plazmadan viral
RNA’nın tespiti veya viruse spesifik IgM ve nötralizan
antikor tespiti tanıda kullanılmaktadır. Semptomların
başlamasından sonraki ilk haftada viral RNA serumda RTPCR ile saptanabilir. Viruse spesifik IgM ve nötralizan
antikorlar hastalığın ilk haftasının sonuna doğru oluşur
ancak diğer Flaviviruslar ile (dengue, yellow fever ) çapraz
reaksiyon sıktır
1.Ulusal Viroloji Günleri,Ankara
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağ lığ ı Kurumu
Özellikle enfeksiyonun sık görüldüğü bölgeleri ziyaret eden
kişilerde ateş ve makülopapüler döküntü gibi Chikungunya
virus ve dengue virus enfeksiyonu ile uyumlu klinik
bulguların varlığında (ateş, döküntü, eklem ağrısı, halsizlik)
Zika virus varlığı da araştırılmalıdır.
Enfeksiyonun tedavisi bulunmamakta,
enfeksiyonun önlenmesi mümkün değildir.
aşılama
ile
Korunma kişisel koruyucu önlemlerin alınması ile mümkün
olmaktadır. Bu nedenle etkilenen bölgelere giden tüm
kişilerin sivrisineklerden korunması için bireysel koruyucu
önlemler alması, gebeler ve gebe kalma planı olan
kadınların çok etkilenen alanlara seyahat planlarını
ertelemesi önerilmelidir.
1.Ulusal Viroloji Günleri,Ankara
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağ lığ ı Kurumu
1.Ulusal Viroloji Günleri,Ankara
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağ lığ ı Kurumu
1.Ulusal Viroloji Günleri,Ankara
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağ lığ ı Kurumu
Aedes aegypti ‘nin öngörülen dağılımı (The global distribution of the arbovirus vectors Aedes aegypti and Ae. Albopictus. Kraemer et al. eLife 2015;4:e08347
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağ lığ ı Kurumu
Aedes albopictus’un öngörülen dağılımı (The global distribution of the arbovirus vectors Aedes aegypti and Ae. Albopictus. Kraemer et al. eLife 2015;4:e08347
Aedes albopictus’un
Avrupa(A) ve
Amerika(B)’daki
öngörülen dağılımı
(The global distribution of the
arbovirus vectors Aedes aegypti
and Ae. Albopictus. Kraemer et al.
eLife 2015;4:e08347
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağ lığ ı Kurumu
KIRIM-KONGO HEMORAJİK ATEŞİ VİRÜSÜ
Hyelomma
cinsi
kenelerle
temasla
bulaşan,
Bunyaviridae familyasından Nairovirus genusunda yer
alan bir RNA virüsüdür.
Tüm dünyada geniş dağılım gösterir. Afrika, Asya,
Avrupa’da aralıklı epidemilere ve nozokomiyal salgınlara
yol açar. Virus kene, kuş ve yabani tavşanlarla taşınır.
İnsanlara virus bulaşı, infekte kenelerin ısırmasından
sonra ve viremik hayvanların kesilmesi sırasında
hayvana ait kan ve dokulara temastan sonra
gerçekleşmektedir.
Hastalığın kuluçka süresi 3-6 gündür. Ateş, üşüme,
titreme, baş ve vücut ağrıları ile başlar. Bulantı, kusma,
karın ağrısı ve sonrada mide-bağırsak kanamaları görülür
Laboratuvar tanısı erken dönemde (semptomlar
başladıktan sonraki ilk 5-7 gün içinde) kan ve doku
örneklerinden virusun izole edilmesi, viral antijenlerin
veya nükleik asitlerin saptanması ve 6. günden itibaren
de serumda spesifik IgM ve IgG antikorlarının ELISA ile
gösterilmesiyle mümkün olur. Ülkemizde endemik bir
hastalıktır.
1.Ulusal Viroloji Günleri,Ankara
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağ lığ ı Kurumu
Kırım Kongo Kanamalı Ateş i
Sağ lık Bakanlığ ı Tarafından Yürütülen Çalış malar
• Eğ itim çalış maları
– Halk e• itimleri
– Sağ lık çalış anları eğ itimleri
• Vaka takibi ve tedavi
• Kene mücadelesi çalış malarının desteklenmesi
• Saha ziyaretleri
• Bilimsel çalış maların desteklenmesi
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağ lığ ı Kurumu
KKKA -Algoritmalar
• Kene tutunması ile gelen kiş ilere yaklaş ım ve vaka yönetimi konusunda;
•
Kene Tutunması İle Gelen Kiş ilere Yaklaş ım Algoritması,
•
KKKA Vaka Yönetim Algoritması kullanılmaktadır.
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağ lığ ı Kurumu
KKKA Bilgi Sistemi
• KKKA vakalarının bildiriminde ve takibinde KKKA Bilgi Sistemi kullanılmaktadır.
http://kkka.thsk.saglik.gov.tr/
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağ lığ ı Kurumu
HANTAVİRÜS
Hanta virus Bunyaviridae familyasından bir RNA virüsüdür. Kore
ve Doğu Rusya’da, Dobrava virus Balkanlar’da, Seoul virus tüm
dünyada, Puumala virus ise İskandinavya’da hemorajik ateş
etkeni olan hantaviruslardır
Hantavirusların doğadaki rezervuarları kemiricilerdir ve hayat
boyu virusun asemptomatik taşıyıcısıdır. Hantavirusun insanlara
bulaşması infekte hayvanların idrar, dışkı ve diğer çıkartılarının
hasarlı deri ve mukozalara teması veya bu maddelerle infekte
olmuş havadaki aerozolün solunması ve infekte kemiricinin
ısırması ile gerçekleşir .
Hantaviruslar, insanlarda Hantavirus nefropatisi (renal sendromla
seyreden hemorajik ateş) ve Hantavirusu pulmoner sendromu adı
verilen iki tür sendroma neden olurlar. Hantavirus hemorajik
ateşinin kuluçka dönemi 7-21 gündür. Hastalık ani yükselen ateş,
titreme, genel durum bozukluğu, göz, sırt kas ağrısı ile başlar. Ani
göz içi basınç artışına bağlı bulanık görme, sklerada yaygın
eritem, peri-orbital ödem hastalığın tipik göz belirtileridir.
Hastalarda ölüm olasılığı %5-10’dur.
Tanı için daha çok ELISA, IFA gibi serolojik yöntemlerle antikor
araştırılmaktadır.
Hastalıktan korunma için kemiricilerle savaş önemlidir.
Hantaanvirus
için rekombinant aşı çalışmaları yapılmaktadır
1.Ulusal Viroloji Günleri,Ankara
ancak henüz kullanımda olan bir aşı yoktur.
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağ lığ ı Kurumu
EBOLA
Ebola Hemorajik Ateşi (EHA), Ebola virüsünün
sebep olduğu hemorajik bir hastalıktır. Virüs ilk
olarak 1976 yılında Sudan ve Kongo’daki
salgınlarda tespit edilmiştir ve Kongo’daki bir
nehre hitaben Ebola adı verilmiştir. Filoviridae
ailesinden bir RNA virüsüdür. Beş farklı türü vardır.
Virüsün doğal kaynağının Afrika’daki meyve
yarasaları olduğu düşünülmektedir. Virüslerin
varlığı bu yarasaların coğrafi dağılımı ile
örtüşmektedir. İnsandan insana geçiş de bütünlüğü
bozulmuş deri veya mukozanın enfekte insanların
kan ve vücut sıvılarıyla direk teması ile meydana
gelebilir.
1.Ulusal Viroloji Günleri,Ankara
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağ lığ ı Kurumu
EBOLA
Hastalık yüksek ateş, şiddetli halsizlik, kas ağrısı, baş ağrısı, boğaz
ağrısı şikayetleri ile başlar. Bunları bulantı, kusma, döküntü izler. Daha
sonra böbrek ve karaciğer fonksiyonları bozulur ve kanamalar başlar.
İnkübasyon süresi 2-21 gün arasında değişir. Hastalık %25-90 oranında
fetal seyretmektedir.
Tanı ; Ebola hemorajik ateşi tanısından önce sıtma, şigelloz, kolera,
tifo, leptospiroz, riketsiyozis, hepatit, menenjit ve diğer viral
hemorajik ateşler gibi hastalıklar dışlanmalıdır. RT-PCR testi tanı için
önceliklidir.
Tedavi ve Korunma : Spesifik bir tedavisi yoktur. Tedavisi olmadığı
için, hastalığın risk faktörlerinin bilinmesi ve bireysel koruyucu
önlemler, hastalığın ve ölümün azaltılmasının tek yoludur. İnsandan
insana bulaş kan ve vücut sıvıları ile direkt veya indirekt temas ile
meydana gelmektedir.
Mart 2014 de Batı Afrika’dan başlayarak dünyaya yayılan Ebola virüs
salgınında şu
ana
28,638 vaka ve 11,316 ölüm bildirilmiştir.
1.Ulusal
Virolojikadar
Günleri,Ankara
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağ lığ ı Kurumu
1.Ulusal Viroloji Günleri,Ankara
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağ lığ ı Kurumu
Zoonotik ve Vektörel Hastalıklar Daire Baş kanlığ ı Birimleri
• Viral Hemorajik Ateş ler ve Riketsiyal Hastalıkların Kontrolü Birimi
• Sıtma ve Leishmaniasis Hastalıklarının Kontrolü Birimi
• Kuduz ve Kist Hidatik Hastalıklarının Kontrolü Birimi
• Gıda ile Bulaş an Zoonotik Hastalıkların Kontrolü Birimi
• Yeni ve Yeniden Önem Kazanan Zoonotik Hastalıkların Kontrolü
Birimi
• Paraziter Hastalıkların Kontrolü Birimi
• Eğ itim ve Sektörler arası İş birliğ i Birimi
• İstatistik İzleme ve De• erlendirme Birimi
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağ lığ ı Kurumu
1.Ulusal Viroloji Günleri,Ankara
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağ lığ ı Kurumu
SOLUNUM YOLU ENFEKSİYON ETKENLERİ:
• Human metapnömovirus
• Human boca virüs
• SARS / Mers-CoV
• Avianİnfluenza
(H5N1/H7N9/H5N6/H10N8..)
http://www.thsk.gov.tr/bulaşıcı-hastalıklar-daire-başkanlığı-dokumanlar/
1.Ulusal Viroloji Günleri,Ankara
T.C. Sağlık Bakanlığı
Türkiye Halk Sağ lığ ı Kurumu
TEŞEKKÜRLER….
1.Ulusal Viroloji Günleri,Ankara