FMIS: 25 Years of World Bank Experience on What Works and What

Transkript

DÜNYA BANKASI ARAŞTIRMASI
Mali Yönetim
Bilgi Sistemleri ve
Açık Bütçe Verileri
HÜKÜMETLER PARANIN NEREYE HARCANDIĞINI
AÇIKLIYORLAR MI?
DÜNYA
BANKASI
ARAŞTIRMASI
Mali Yönetim
Bilgi Sistemleri ve
Hükümetler Paranın Nereye Harcandığını
Açıklıyorlar mı?
THE WORLD BANK
Washington, D.C.
© 2013 Uluslararası Yeniden Yapılanma ve Kalkınma Bankası / Dünya Bankası
The International Bank for Reconstruction and Development / The World Bank
1818 H Street NW, Washington DC 20433
Telefon: 202-473-1000; Internet: www.worldbank.org
Bazı haklar saklıdır
1 2 3 4 16 15 14 13
Dünya Bankası Araştırmaları (World Bank Studies), Banka tarafından yapılan araştırmalarda elde edilen
sonuçların, kalkınma projeleri ile uğraşanlarla en az gecikme ile paylaşılması amacıyla yayınlanmaktadır. Bu
doküman Uluslararası Yeniden Yapılanma ve Kalkınma Bankası / Dünya Bankası personelinin bir ürünüdür.
Bu belgede belirtilen bulgular, yorumlar ve varılan sonuçlar, Dünya Bankası Yönetim Kurulu’nun
veya temsil ettikleri hükümetlerin görüşlerini yansıtmaz. Dünya Bankası, bu çalışmada yer alan verilerin
doğruluğunu garanti etmez. Bu çalışmada bulunan herhangi bir haritada gösterilen ülke sınırları, renkler, ölçü
birimleri ve diğer bilgiler, Dünya Bankası adına herhangi bir bölgenin hukuki durumunun belirlenmesiyle
ilgili bir karar verildiği veya bu sınırların tasdiki veya kabulü anlamına gelmez.
Bu dokümandaki hiçbir şey, her biri özel olarak saklı olan Dünya Bankası’na ait ayrıcalık ve
dokunulmazlıklar üzerinde bir sınırlama veya feragat teşkil etmez veya bu anlama gelmez.
Haklar ve İzinler
Bu çalışma Creative Commons Attribution 3.0 Unported lisansı altında kullanılabilir (CC BY 3.0)
http://creativecommons.org/licenses/by/3.0. Creative Commons Attribution lisansıyla, bu çalışmayı
kopyalamak, dağıtmak, iletmek ve uyarlamak, ticari amaçlar için de dâhil olmak üzere aşağıdaki koşullara
göre serbesttir:
Kaynak: Bu çalışmaya lütfen aşağıdaki gibi kaynak gösteriniz:
Dener, Cem, and Saw Young Min. 2013. Financial Management Information Systems and Open Budget
Data: Do Governments Report on Where the Money Goes? Washington, DC. World Bank. 10.1596/978-14648-0083-2. License: Creative Commons Attribution CC BY 3.0
Çeviriler: Bu araştırmanın çevirisini yaparsanız, kaynak ile birlikte lütfen aşağıdaki feragatnameyi ekleyiniz:
Bu çeviri Dünya Bankası tarafından yapılmamıştır ve resmi bir Dünya Bankası çevirisi olarak
düşünülmemelidir. Dünya Bankası bu çevirideki herhangi bir içerik veya hatadan sorumlu tutulamaz.
Haklar ve lisanslarla ilgili tüm bilgi isteklerinizi aşağıdaki adrese iletebilirsiniz:
Office of the Publisher, The World Bank
1818 H Street NW, Washington, DC 20433, USA; faks: 202-522-2625; e-posta: [email protected].
ISBN (paper):
ISBN (electronic):
DOI:
978-1-4648-0083-2
978-1-4648-0084-9
10.1596/978-1-4648-0083-2
Kapak: Kapaktaki harita (MYBS Dünya Haritası/FMIS World Map) Dünya Bankası Harita Tasarım Birimi
tarafından türetilmiştir.
Kongre Kütüphanesi Kataloglama/Yayın Verisi
Financial management information systems and open budget data : Do governments report on where the
money goes?
pages cm
Includes bibliographical references and index.
ISBN 978-1-4648-0083-2 (alk. paper) — ISBN 978-1-4648-0084-9 (ebook)
1. Finance, Public—Management—Data processing. 2. Management information systems.
3. Transparency in government. I. World Bank.
HJ9745.F56 2013
352.40285—dc23
2013031240
İçindekiler
Önsöz ........................................................................................................................................................................... i
Teşekkür ................................................................................................................................................................. iii
Yazarlar Hakkında ................................................................................................................................................ v
Kısaltmalar............................................................................................................................................................ vii
Yönetici Özeti ......................................................................................................................................................... ix
Bölüm 1.
Giriş .................................................................................................................................................. 1
Tanımlar .......................................................................................................................................................................3
Bütçe Saydamlığı Araçlarına Genel Bakış .......................................................................................................6
Bölüm 2.
Yöntem ............................................................................................................................................ 9
Göstergelerin Tanımı ..............................................................................................................................................9
Verilerin Toplanması ........................................................................................................................................... 12
Verilerin Analizi ..................................................................................................................................................... 14
Gözlemlerin Doğrulanması ................................................................................................................................ 14
Sonuçların Raporlanması ................................................................................................................................... 15
Rehber Hazırlanması............................................................................................................................................ 15
Bölüm 3.
Veriler ........................................................................................................................................... 17
Açık Bütçe Verileri Yayıncılığında Hükümet Uygulamalarının Durumu ........................................ 17
Kamu Mali Verilerinin Yayınlanması için Özel Web Sitelerinin Varlığı .......................................... 20
Bütçe Verilerinin Kaynağı ve Güvenilirliği .................................................................................................. 22
Kamu Mali Bilgilerinin Kapsamı ve Sunum Kalitesi ................................................................................ 25
Kamu Mali Bilgilerinin İçeriği ve Düzenliliği.............................................................................................. 29
Bilgilendirici Göstergeler ................................................................................................................................... 34
Bilgilerin Kaynağı Olan MYBS Çözümlerinin Özellikleri ....................................................................... 48
Bulguların PEFA Göstergeleri ile Karşılaştırılması .................................................................................. 51
Açık Bütçe Endeksiyle (OBI) Karşılaştırma ................................................................................................ 52
Diğer Göstergelerle Karşılaştırmalar ............................................................................................................ 54
Bölüm 4.
İyi Uygulamalar ......................................................................................................................... 61
KM Verilerinin Özel Web Sitelerinde Zamanında Yayınlanması ........................................................ 63
MYBS Çözümlerinin Web Ortamında Görünürlüğü................................................................................. 70
Dinamik Sorgu Seçenekleriyle KM Bilgilerine Erişim ............................................................................ 76
Ayrıntılı bir Açık Bütçe Veri Seti Yayınlama ............................................................................................... 81
Web Sitelerinde Yayınlanan KM Bilgilerinin Güvenilirliği ................................................................... 85
Sunum Kalitesi ve Etkileşim .............................................................................................................................. 90
Açık Bütçe Verilerinin Etkin Kullanımı......................................................................................................... 95
MYBS Dünya Haritası ........................................................................................................................................ 100
Bölüm 5.
Açık Bütçe Verileri Yayıncılığı için Öneriler ................................................................. 103
Güncel ve Kapsamlı Bütçe Bilgilerine Ulaşılabilirlik ............................................................................ 104
Kaynak Olan Bilgi Sistemleriyle İlgili Detayların Açıklanması ........................................................ 104
Kullanıcı Tanımlı (Dinamik) Sorgu ve Raporlama Kabiliyetlerinin Varlığı ................................ 105
Güvenilir ve Birbirine Bağlı Açık Bütçe Verilerinin Yayınlanması ................................................. 106
Kamu Mali Verilerinin Kaynaklarının Doğrulanması ........................................................................... 107
Sunum Kalitesinin Artırılması ....................................................................................................................... 107
Açık Bütçe Verilerinin Etkin Kullanımının Özendirilmesi ................................................................. 108
Bölüm 6.
Sonuçlar ..................................................................................................................................... 111
Bulgular................................................................................................................................................................... 111
Sonsöz ...................................................................................................................................................................... 116
Ekler ...................................................................................................................................................................... 117
Ek A. Göstergeler/Sorular ve Cevap Seçenekleri için Açıklamalar ................................................ 119
Temel Göstergeler .............................................................................................................................................. 119
Bilgilendirici Göstergeler ................................................................................................................................. 125
Ek B. FMIS & OBD Veri Setinin Açıklaması .............................................................................................. 129
Tanımlayıcı Veriler ............................................................................................................................................. 129
MYBS Özellikleri .................................................................................................................................................. 130
Diğer Göstergeler ................................................................................................................................................ 131
Sonuçlar .................................................................................................................................................................. 132
Ek C. Mali Saydamlık Araçlarına Genel Bakış ......................................................................................... 133
Giriş ve Amaç ........................................................................................................................................................ 133
Anketler ve Endeksler ....................................................................................................................................... 133
1. Açık Bütçe Endeksi (Open Budget Index / OBI) ............................................................................... 133
2. PEFA KMY (PFM) Değerlendirmesi...................................................................................................... 134
3. IMF Standart ve Kodlara Uyum Açısından Mali Saydamlık Raporu (ROSC) ....................... 136
4. Küresel Dürüstlük Endeksi (Global Integrity Index) ..................................................................... 136
5. Bilgi Edinme Hakkı (RTI) Endeksi ........................................................................................................ 137
6. BM e-Devlet Anketi ve Sıralaması ........................................................................................................ 138
Standartlar ve Normlar .................................................................................................................................... 139
7. IMF Mali Saydamlık için İyi Uygulamalar Kodu.............................................................................. 139
8. OECD Bütçe Saydamlığı için En İyi Uygulamalar ........................................................................... 139
Mali Saydamlık için Girişimler....................................................................................................................... 140
9. Mali Saydamlık için Küresel Girişim (GIFT) ..................................................................................... 140
10. Açık Hükümet Ortaklığı (Open Government Partnership / OGP)............................................. 140
Ek D. Geribildirimde Bulunanlar ................................................................................................................ 145
Kaynakça ............................................................................................................................................................. 147
Açık Veri Kaynakları ....................................................................................................................................... 148
Çevresel Faydalar Bildirimi .......................................................................................................................... 149
Kutular
Kutu 1.1: Hükümete güven................................................................................................................................................. 5
Şekiller
Şekil 1.1: MYBS kaynaklı güvenilir açık bütçe verilerinin yayınlanmasının olası etkileri ........................2
Şekil 1.2: MYBS ana modülleri ve diğer KMY sistemleri ile ara yüzler .............................................................3
Şekil 1.3: OLTP ve OLAP birleşiminden oluşan entegre MYBS çözümlerinin ana bileşenleri .................4
Şekil 2.1: FMIS & OBD veri setinin bileşenleri ......................................................................................................... 13
Şekil 3.1: MYBS kaynaklı OBD yayınları açısından mevcut hükümet uygulamalarının durumu ........ 19
Şekil 3.2: Gösterge 1 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar ............................................................. 20
Şekil 3.10: Gösterge 9 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar........................................................... 27
Şekil 3.11: Gösterge 10 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar ........................................................ 28
Şekil 3.12: Gösterge 11 ve 12 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar............................................ 29
Şekil 3.27: Gösterge 31 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar ........................................................41
Şekil 3.36: MYBS çözümlerinin desteklediği KMY topolojisi .............................................................................48
Şekil 3.37: MYBS çözümlerinin işlevselliği ................................................................................................................48
Şekil 3.38: MYBS çözümlerinin operasyonel durumu...........................................................................................49
Şekil 3.39: MYBS çözümlerinin kapsamı ....................................................................................................................49
Şekil 3.40: MYBS uygulama yazılımı çözümleri .......................................................................................................50
Şekil 3.41: MYBS teknolojik mimarisi..........................................................................................................................50
Şekil 3.42: PEFA skorlarının FMIS & OBD skorları ile karşılaştırması (65 ekonomi) .............................51
Şekil 3.43: PEFA skorlarının FMIS & OBD skorları ile karşılaştırması (121 ekonomi)...........................52
Şekil 3.44: OBI skorlarının FMIS & OBD skorları ile karşılaştırılması (100 ekonomi) ...........................53
Şekil 5.1: MYBS çözümlerinden zamanında ve güvenilir açık bütçe verilerinin yayınlanması ........ 108
Şekil 6.1: Kamu mali verilerinin kaynağı ve kapsamı ........................................................................................ 114
Şekil B.1: FMIS & OBD veri seti….......……………………………………………………………………………………..… 129
Haritalar
Harita 4.1: MYBS Dünya Haritası üzerinde görülebilen temel bilgiler ve web bağlantıları............... 100
Harita 4.2: MYBS Dünya Haritası (Haziran 2013 itibariyle) ........................................................................... 101
Tablolar
Tablo 1.1: Mali saydamlık araçlarının bir özeti ..........................................................................................................7
Tablo 2.1: Temel ve bilgilendirici göstergeler ve bunlara verilen puanlar.................................................. 11
Tablo 2.2: Hükümet uygulamalarının durumunu belirlemek için FMIS & OBD gruplarının tanımı . 14
Tablo 3.1: Açık bütçe verilerinin yayınlanmasıyla ilgili mevcut hükümet uygulamalarının özeti ..... 18
Tablo 3.2: Gösterge 40 > Anadil ve diğer dilde yayın seçeneklerinin dağılımı .......................................... 47
Tablo 3.3: FMIS & OBD grupları ile 100 ülkenin OBI 2012 skorlarının karşılaştırması ......................... 53
Tablo 3.4: FMIS & OBD grupları ile 60 ülkenin OGP durumunun karşılaştırılması ................................. 54
Tablo 3.5: FMIS & OBD grupları ile 181 ülkenin MTEF uygulamalarının karşılaştırması ..................... 55
Tablo 3.6: FMIS & OBD grupları ile e-Gov’12 sıralaması ve endekslerinin karşılaştırması .................. 56
Tablo 3.7: FMIS & OBD grupları ile e-Gov’12 endeksinin karşılaştırması (Çevrimiçi Hizmetler) ...... 56
Tablo 3.8: FMIS & OBD grupları ile e-Gov’12 endeksinin karşılaştırması (Telco Altyapısı) ................ 57
Tablo 3.9: FMIS & OBD grupları ile e-Gov’12 endeksi (İnsan Kaynakları)................................................... 57
Tablo 3.10: Açık Kaynak Politikalarının kapsamı ve bölgesel dağılımı ......................................................... 58
Tablo 3.11: Onaylanan açık kaynak politikalarının bölgesel dağılımı ........................................................... 58
Tablo 3.12: FMIS & OBD grupları ile 66 ekonomideki açık kaynak politikalarının dağılımı ................ 59
Tablo 4.1: KM bilgilerinin/açık bütçe verilerinin yayınlanmasıyla ilgili iyi uygulamalar ..................... 62
Tablo 4.2: KM bilgilerinin yayınlanmasında tarihsel eğilimler ve düzenlilik ............................................. 63
Tablo A.1: Temel göstergeler ………………………………………………………….…………………………………….…119
Tablo A.2: Bilgilendirici göstergeler ………………..……………………………………….….………………………..….125
Tablo B.1: Tanımlayıcı veriler …...…………………………………………………………………….……………...……….129
Tablo B.2: MYBS özellikleri …………………………………………………………………………………………..…..........130
Tablo B.3: Diğer göstergeler …………………………………………………………………………………………………....131
Tablo B.4: Sonuçlar ………………………………………………………………………………………………………………...132
Tablo C.1: Mali saydamlık araçlarına genel bakış ………………………………………………………..…...............141
Tablo D.1: Geribildirimde bulunanlar ……………………………………………………………………………...………145
Önsöz
Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri: Hükümetler Paranın Nereye Harcandığını
Açıklıyorlar mı? çalışması Dünya Bankası tarafından 2012 yılında yapılan kapsamlı bir tarama
sonrasında mali yönetim bilgi sistemlerinin (MYBS / FMIS) 1 güvenilir açık bütçe verilerinin
yayınlanmasına etkilerini ve bütçe saydamlığıyla ilgili potansiyel gelişmeleri araştırmak üzere
başlatılmıştır. Bu kapsamda 198 ülkenin kamu maliyesi ile ilgili web sitelerinin içeriği ve belirlenen
176 MYBS platformunun açık bütçe verilerinin yayınlanmasına etkileri incelenerek ayrıntılı bir veri
seti oluşturulmuştur.
Araştırmanın kapsamı, bütçe gelir ve harcamalarının ayrıntıları ile bütçe uygulamalarında
elde edilen sonuçlar hakkında hükümetler tarafından web sitelerinde paylaşılan verilerin
belirlenmesi ile sınırlı olup, bütçe saydamlık düzeyinin ölçümü ya da karşılaşılaştırılması ile ilgili
yeni bir gösterge veya sıralama geliştirilmesi amaçlanmamıştır. Geniş bir yelpaze oluşturan bütçe
dışı fonlar, varlıklar, koşullu borçlar ve yarı-mali işlemler gibi mali disiplin ve saydamlığı
ilgilendiren diğer önemli konuları böyle bir uzaktan inceleme ile değerlendirmek mümkün
olmamıştır. Bu çalışmada bütçe verilerinin bildirimi ile ilgili bir dizi temel gösterge tanımlanmış ve
basit bir puanlama sistemi ile mevcut durum ölçülmüştür.
Bu çerçevede, açık bütçe verilerinin güvenilir ve anlamlı bir şekilde yayınlamasına ilişkin
uygulama örnekleri incelenerek, iyi uygulamaların temel unsurları birkaç kategoride açıklanmıştır.
Bütçe saydamlığını geliştirmek için MYBS kaynaklı güvenilir açık verilerin yayınlanmasıyla ilgili
bazı öneriler de bu çalışmada sunulmaktadır. Son olarak, ilgili Kamu Maliyesi (KM / PF) web
sitelerinin ve MYBS platformlarının alan adları MYBS Dünya Haritası (FMIS World Map) ile
sunulmaktadır.
Hedef Kitle
Dünya Bankası çalışanları ve hükümet yetkilileri ile MYBS ve açık bütçe verileriyle ilgilenen diğer
uzmanlar.
Amaç
Hükümetlerin güvenilir MYBS veri tabanlarından Kamu Maliyesiyle ilgili bilgileri açıklaması, eğer
web sitelerinde yayınlanan veriler doğru, kolay erişilebilir ve vatandaşlar açısından anlamlı ise,
saydamlık ve hesap verme sorumluluğunu geliştirebilir. Bu çalışma, MYBS kaynaklı bütçe
verilerinin erişilebilirliği, kaynağı, güvenilirliği ve doğruluğunu/bütünlüğünü incelemek, iyi
uygulamaları tanıtmak ve MYBS’nin bütçe saydamlığının iyileştirilmesine etkilerinin daha iyi
anlaşılmasına yardımcı olmak için güvenilir açık bütçe verilerinin yayınlanması ile ilgili önerilerde
bulunmak amacıyla yapılmıştır.
Aktiviteler
Ekim 2012
Kasım 2012
Ocak 2013
1
Proje çalışmasının resmen başlatılması (P143587 - Effects of FMIS on Budget
Transparency) (veri toplama çalışması 2012 yılının ikinci çeyreğinde başlatıldı).
Proje taslağının değerlendirilmesi (28 Kasım 2012 de kabul edildi).
MYBS ve Açık Bütçe Verileri (FMIS and Open Budget Data) veri tabanı için veri
toplama çalışmasının (198 ülkenin KM web siteleri taranarak) tamamlanması
Bu dokümanda yer alan kısaltmaların İngilizce karşılıkları, yanlarında (italik ) harflerle gösterilmiştir.
Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve Açık Bütçe Verileri
i
ii
Önsöz
Ocak 2013
Nisan 2013
Haziran 2013
Temmuz 2013
(2012 yılı ortalarında hazırlanan ilk veri setine dayalı, daha geniş bir envanter
halinde).
198 ülkedeki 176 MYBS platformunun web sayfalarına Google Maps üzerinden
erişim sağlayan MYBS Dünya Haritası (FMIS World Map) beta sürümünün
güncellenmesi (ilk sürüm Haziran 2010 da yayınlandı).
Toplanan veriler ve varılan sonuçları netleştirmek için ilgililerden görüş alınması
amacıyla, ilk bulgular ve veri setinin hükümet yetkilileri ve proje
ekipleri/yöneticileri ile paylaşılması.
Varılan sonuçlarla ilgili karar toplantısının yapılması (19 Haziran 2013).
Sonuç raporunun bir Dünya Bankası Araştırması olarak teslim edilmesi.
Ana Kaynaklar 2

MYBS ve Açık Bütçe Verileri (The FMIS & Open Budget Data) – veri seti (data set) (Temmuz
2013 sürümü). MYBS Uygulayıcı Topluluğu (FMIS Community of Practice) web sitesinden
erişilebilir (https://eteam.worldbank.org/FMIS).

Cem Dener, Joanna A. Watkins ve William L. Dorotinsky. Mali Yönetim Bilgi Sistemleri: 25 Yıllık
Dünya Bankası Deneyimine Göre Neyin İşe Yarayıp Yaramadığı (Financial Management
Information Systems: 25 Years of World Bank Experience on What Works and What Doesn’t),
Dünya Bankası Araştırması, Nisan 2011.
2
İlgili web kaynaklarına ait alan adları (Uniform Resource Locators - URLs) alt çizgili olarak gösterilmiştir.
Teşekkür
Bu çalışma, Dünya Bankası Yoksulluğu Azaltma ve Ekonomi Yönetimi (PREM) Ağı içinde yer
alan Yönetişim ve Kamu İdaresi (PRMPS) Grubu tarafından hazırlanmıştır.
Yazarlar, Cem Dener ve Saw Young (Sandy) Min (PRMPS), bu dokümanın
hazırlanmasına katkıda bulunan Dünya Bankası elemanlarından Birgül Meta’ya, MYBS’nin
bütçe saydamlığına etkisinin ölçümü için yeni bir veri seti hazırlanmasına yaptığı değerli
katkılarından dolayı, Angela Lisulo’ya veri toplama çalışmalarının ilk aşamasına verdiği
destek için ve Jeffrey N. Lecksell’e (Kartograf, Dünya Bankası Harita Tasarım Birimi), kapak
resmindeki haritanın yeniden tasarımından dolayı teşekkür ederler.
Bu çalışmanın bulgularının mevcut tüm PEFA göstergeleri ile karşılaştırılabilmesi
için verdikleri değerli destekten ötürü PEFA Sekreterliğine ve tanımlar ile ana bulgular
üzerindeki yararlı yorumları için Joanna A. Watkins’e özellikle teşekkür ederiz. Ayrıca Jim
Brumby, Young Kyu Kang, Adrian Fozzard ve Nick Manning tarafından bu çalışma süresince
paylaşılan önerilerden ve hazırlanan son rapor üzerinde Vivek Srivastava, Verena Maria
Fritz, Anupama Dokeniya, Maritza A. Rodriguez, Gert Van Der Linde, Leif Jensen, Paolo de
Renzio ve Amparo Ballivian tarafından iletilen görüşlerden de yararlanma şansımız oldu.
Son olarak, proje taslağı aşamasında Stephen Knack ve Ivor Beazley, son raporun
değerlendirilmesi sürecinde de Nicola J. Smithers, Vivek Ramkumar (OBI/IBP), Xavier
Rame (IMF) ve Marijn Verhoeven tarafından paylaşılan yorumlara teşekkür ederiz.
Bu çalışma ile ilgili kısa dönemli danışmanlık hizmetleri Kore Emanet Fonu (Korean
Trust Fund) kaynaklarından karşılanmıştır.
iii
iv
Teşekkür
Yazarlar Hakkında
Cem Dener, Dünya Bankası Yoksulluğu Azaltma ve
Ekonomi Yönetimi (PREM) Ağı içinde yer alan Yönetişim ve
Kamu İdaresi (PRMPS) Grubunda kıdemli kamu sektörü
yönetişim uzmanı olarak çalışmaktadır. 2004 yılından bu
yana kamu mali yönetiminin iyileştirilmesi ve Mali Bilgi
Yönetim Sistemleri (MYBS) ile ilgili teknik çözümlerin
geliştirilmesi için tüm bölgelerde çalışmaktadır. Dünya
Bankasının Nisan 2011 de yayınlanan MYBS Araştırmasını
hazırlayanlar arasındadır. Ayrıca, bölgesel bilgi paylaşımı
ve öğrenme etkinlikleri ile uygulama topluluklarının
oluşturulmasında etkin rol almaktadır. Orta Doğu Teknik
Üniversitesi Makina Mühendisliği (Ankara, Türkiye)
bölümünden lisans (1982), Cranfield Institute of
Technology’den (Bedford, İngiltere) master (1985) ve Vrije
Universiteit Brussel’den (Brüksel, Belçika) karmaşık
sistemlerin modellenmesi üzerinde çalışarak aldığı doktora
(1992) derecelerine sahiptir.
Saw Young (Sandy) Min, Dünya Bankası Yoksulluğu
Azaltma ve Ekonomi Yönetimi (PREM) Ağı içinde yer alan
Yönetişim ve Kamu İdaresi (PRMPS) Grubunda genç
profesyonel uzman olarak çalışmaktadır. Bütçe saydamlığı
ve kamu mali yönetimi üzerine çalışmakta ve Mali
Saydamlık için Küresel Girişim (GIFT) ekibinde de yer
almaktadır. Kore Cumhuriyeti bütçe sürecine halkın
katılımı üzerine yapılan incelemenin yazarlarından biridir
ve “Beyond the Annual Budget: Global Experience with
Medium Term Expenditure Frameworks” çalışmasına da
katkıda bulunmıştur. Cornell Üniversitesi’nden master
derecesine sahiptir ve halen George Mason Üniversitesinde
Kamu Maliyesi üzerine doktora çalışmasına devam
etmektedir.
v
vi
Yazarlar Hakkında
Kısaltmalar
AFR
APEC
BC
BT
(ICT)
CoA
COFOG
COTS
CSV
DOC
EAP
ECA
e-Gov
EMYBS (IFMIS)
FT
GFSM
GIFT
HIC
IBP
KM
(PF)
KML
KMY (PFM)
LCR
LDSW
LIC
LMIC
MNA
MoF
MTBF
MTEF
MTFF
MTPF
MYBS (FMIS)
OBD
OBS
ODF
OECD
OGP
OLAP
OLTP
Afrika Bölgesi (Africa Region)
Asya-Pasifik Ekonomik İşbirliği (Asia-Pacific Economic Co-operation)
Bütçe Sınıflandırması (Budget Classification)
Bilişim Teknolojileri (Information and communication technology)
Hesap Planı (Chart of Accounts)
Hükümet İşlevleri Sınıflandırması (UN)
Hazır Ticari Yazılım (Commercial off-the-shelf software)
Virgülle Ayrılmış Değerler (Comma-Separated Values)
Microsoft Word doküman formatı
Doğu Asya ve Pasifik Bölgesi (East Asia and Pacific Region)
Avrupa ve Orta Asya Bölgesi (Europe and Central Asia Region)
Elektronik Devlet (e-Government)
Entegre Mali Yönetim Bilgi Sistemleri (Integrated FMIS)
Mali saydamlık (Fiscal transparency)
Hükümet Mali İstatistikleri El Kitabı 2001 (IMF)
Mali Saydamlık için Küresel Girişim (Global Initiative for Fiscal Transparency)
Yüksek gelirli ülke (High-income country)
Uluslararası Bütçe Ortaklığı (International Budget Partnership)
Kamu Maliyesi (Public finance)
Keyhole Biçimlendirme Dili (Keyhole Markup Language)
Kamu Mali Yönetimi (Public Financial Management)
Latin Amerika ve Karayipler Bölgesi (Latin America and Caribbean Region)
Yerel olarak Geliştirilen Yazılım (Locally Developed Software)
Düşük gelirli ülke (Low-income country)
Alt-orta gelirli ülke (Lower-middle-income country)
Orta Doğu ve Kuzey Afrika Bölgesi (Middle East and North Africa Region)
Maliye Bakanlığı (Ministry of Finance)
Orta Vadeli Bütçeleme Çerçevesi (Medium-term budgetary framework)
Orta Vadeli Harcama Çerçevesi (Medium-term expenditure framework)
Orta Vadeli Finansman Çerçevesi (Medium-term fiscal framework)
Orta Vadeli Performans Çerçevesi (Medium-term performance framework)
Mali Yönetim Bilgi Sistemleri (Financial Management Information Systems)
Açık Bütçe Verileri (Open Budget Data)
Açık Bütçe Anketi (Open Budget Survey)
Açık Belge Biçimi (Open Document Format) (2006 dan beri açık standart)
Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (Organization for Economic Cooperation and Development)
Açık Hükümet Ortaklığı (Open Government Partnership)
Çevrimiçi analitik işlemler (Online analytical processing)
Çevrimiçi (mali) işlemler (Online transaction processing)
vii
viii
OSS
PDF
PEFA
PPT
PREM
PRMPS
RDF
SAR
TS
UMIC
WWW
XLS
XML
Kısaltmalar
Açık Kaynaklı Yazılım (Open Source Software)
Taşınabilir Belge Biçimi (Portable Document Format) (2008 den beri açık
standart)
Kamu Harcamaları ve Mali Sorumluluk (Public Expenditure and Financial
Accountability)
Microsoft PowerPoint sunum dosyası
Yoksulluğu Azaltma ve Ekonomi Yönetimi (Poverty Reduction and Economic
Management) Ağı
PREM Yönetişim ve Kamu İdaresi (Governance and Public Sector Management)
Grubu
Kaynak Açıklama Çerçevesi (Resource Description Framework)
Güney Asya Bölgesi (South Asia Region)
Hazine Sistemi (Treasury System)
Üst-orta gelirli ülke (Upper-middle-income country)
World Wide Web
Microsoft Excel dosya formatı (tablo verileri)
Genişletilebilir İşaretleme Dili (Extensible Markup Language) (1998 den beri açık
standard)
Yönetici Özeti
Mali Yönetim Bilgi Sistemleri ve
Hükümetler Paranın Nereye Harcandığını Açıklıyorlar mı?
Son yıllarda, bütçe saydamlığı ve açık verilerle ilgili konular gittikçe artan oranda
tartışılmaktadır. Bu konuları tartışanların çoğu, gerçek anlamda saydamlık için
hükümetlerin sadece web sayfalarında bütçe verilerini yayınlamasının yeterli olmadığını,
bunun yanında yayınlanan verilerin anlamlı olmasının ve mali aktivitelerle ilgili tüm
bilgilerin açıklanmasının önemli olduğunu vurgulamaktadır. Bu kapsamda, çok sayıda
hükümet, mali yönetim bilgi sistemlerinin (MYBS) geliştirilmesi için kurumsal kapasitenin
artırılması ve teknolojiye önemli oranda yatırım yapmaktadır. Diğer taraftan, asıl sorulması
gereken, tüm bu çabalara rağmen yayınlanan verilerin ve dokümanların ne kadarının
güvenilir olduğudur. Yayınlanan veriler neyi kapsamaktadır? Mali disiplin ve saydamlıkla
ilgili önemli konularda güvenilir bilgi var mıdır?
Sivil toplum örgütleri ve uluslararası kuruluşlar, bazı önemli bütçe dokümanlarının
varlığının, düzenliliğinin ve içeriğinin değerlendirilmesi ve yayınlanan bilgilerin
uluslararası standartlara uygunluğunun kontrolü için bir dizi mali saydamlık aracı ve
rehberi geliştirmişlerdir. Ancak bu araçlar, yayınlanan verilerin kaynağı ve güvenilirliği ile
bu verileri elde etmekte kullanılan sistem ve veri tabanlarının emniyetine yeterince
değinmemektedir.
Hükümetler tarafından web sayfalarında yayınlanan kamu maliyesi ile ilgili bilgilerin
güvenilir olması için ilgili bütçe verilerinin ideal olarak sağlam MYBS platformlarından elde
edilmesi ve açık veri standartlarına uygun olması gereklidir.3
Açık bütçe verilerinin, MYBS platformları aracılığıyla etkili ve güvenilir bir şekilde
yayınlanmasıyla ilgili rehber kaynak oldukça azdır. Bu araştırma, MYBS’nin açık bütçe
verilerinin yayınlanmasına etkisini ve bütçe saydamlığı üzerindeki olası iyileştirmeleri
inceleyen ve MYBS platformlarının açık bütçe verilerinin kaynağı olarak nasıl etkin
kullanılabileceği ile ilgili önerilerde bulunan ilk çalışmadır.
Bu amaçla çalışmada aşağıdaki beş araştırma sorusuna cevap aranmıştır:
1.
3
Bütçe verilerinin paylaşımı için hükümetlerin geliştirdiği mevcut web yayıncılığı
platformlarının önemli özellikleri nelerdir?
Kamu Maliyesi ile ilgili bilgiler, tüm gelirleri, giderleri, varlıkları ve borçları kapsar. Bütçe verileri genelde
merkezi hükümet gelir ve giderlerini içerir. Sağlam MYBS platformları, sistemlerin güvenilirliğini ve
emniyetini, operasyonların güvenliğini ve IT yönetişim ve denetim fonksiyonlarının etkinliğini garanti
etmek için düzenli olarak IT denetimine (IT audit) tabi ortamlardır. Açık veri, hiçbir sınırlama olmaksızın
(bedava/kanunen açık) isteyen herkesin erişimine açık (çevrimiçi), değiştirilebilir (bilgisayarla
okunabilen) ve yeniden kullanılabilen formatta olmalıdır.
ix
x
Yönetici Özeti
2.
MYBS kaynaklı açık bütçe verilerinin güvenilirliği ile ilgili kanıtlar var mıdır?
3.
Bütçe saydamlığının artırılmasında MYBS kaynaklı açık bütçe verilerinin etkilerini
gösteren iyi uygulamalar var mıdır?
4.
Bütçe açısından “gerçeğin tek sürümünü” elde etmek neden zordur?
5.
MYBS kaynaklı güvenilir açık bütçe verilerinin yayınlanması ile ilgili uygulamaları
geliştirmek için bir rehber oluşturulabilir mi?
Bu çalışmada kullanılan kavramsal çerçeve birkaç önemli temele dayanır:
 Tüm bölgelerde geliştirilen MYBS çözümlerine dayalı onlarca yıllık deneyim;
 Hükümetlerin yayınladığı bütçe verilerinin güvenilirliği ve doğruluğunun, bunlara
kaynak olan MYBS platformlarının kabiliyetleri ve emniyetine bağlı olduğunu
gösteren kanıtlar;
 Açık hükümet verilerinin yayını için denenmiş endüstri standartlarının varlığı;
 Bütçe saydamlığı, hesap verme sorumluluğu ve katılımcı bütçelemenin artırılması
için vatandaşların giderek artan talepleri; ve
 Kamu sektöründe yönetişimin iyileştirilmesi için Internet ve web tabanlı sistemlerin
yaygın olarak kullanımı.
Bu çalışmada, kamu maliyesi ile ilgili web sitelerinde, MYBS kaynaklı açık bütçe verilerinin
yayınlanması sayesinde kolayca elde edilebilecek, bütçe raporlarının doğruluğu, zamanında
yayını ve güvenilirliği ile ilgili olası iyileştirmelere hükümetlerin dikkati çekilmektedir.
Yöntem
Bu çalışma için belirlenen araştırma sorularına uygun olarak, MYBS kaynaklı açık bütçe
verilerinin yayınlanmasında hükümetlerin web sitelerinin durumunu değerlendirmek için
20 temel ve 20 bilgilendirme amaçlı gösterge tanımlanmıştır. 198 ekonominin kamu
maliyesi (KM) web siteleri (genelde Maliye Bakanlıkları) ziyaret edilerek ve bu
göstergelere göre 176 MYBS çözümünün açık bütçe verilerine kaynak olarak kullanımına
ait kanıtlar toplanarak ayrıntılı bir veri seti geliştirilmiştir. Bu çalışmanın kapsamına uygun
olarak, araştırma ekibi sadece hükümetlerin bütçe operasyonları ile ilgili bilgi sunan web
sitelerine odaklanmıştır. Temel göstergelerin her birine ayrı bir puan verilmiştir.
20 temel göstergeden elde edilen toplam puanlara göre web sitelerinin durumu,
gözlemlenen iyi uygulamalar açısından dört gruba ayrılmıştır: A=Çok belirgin; B=Belirgin;
C=Sınırlı ölçüde belirgin; D=En az düzeyde belirgin. İlk bulguların ilgili hükümet
yetkilileriyle (e-posta aracılığıyla) paylaşılıp öneriler alınması ve muhtemel düzeltmelerin
yapılabilmesi için bir anket formu kullanılmıştır. Sonuçlar, bölgesel ve ülke gelir
seviyelerine göre karşılaştırmalı olarak analiz edilerek ve ilgili bütçe saydamlığı
göstergeleri ile ilgileşim (correlation) yapılarak sunulmuştur.
Yönetici Özeti
xi
Bu çerçevede, MYBS kaynaklı güvenilir açık bütçe verilerinin yayınlanmasına ilişkin iyi
uygulama örneklerinin çok belirgin olduğu hükümet KM web siteleri belirlenmiş ve
bulunan sonuçları yaygın olarak paylaşmak amacıyla etkileşimli bir harita yaratılmıştır.
Ayrıca hükümet yetkililerine web sitelerinin ve açık veri uygulamalarının iyileştirilmesinde
yardımcı olmak amacıyla MYBS kaynaklı açık bütçe verilerinin yayınlanmasıyla ilgili bir
rehber hazırlanmıştır.
Temel Bulgular
Dünya çapında 198 hükümet tarafından yaygın olarak kullanılan 176 MYBS platformu
olmasına rağmen, MYBS kaynaklı güvenilir açık bütçe verilerinin yayınlanmasıyla ilgili iyi
uygulamalar sadece 24 ülkede (% 12) çok belirgin olarak göze çarpmaktadır.
20 temel göstergeye dayalı olarak, 198 hükümetin MYBS kaynaklı açık bütçe verilerini
yayınlama performansı için ortalama puan 100 üzerinden 45.1’dir. Yaklaşık 93 (oldukça
kapsamlı ve önemli bilgiler sunan) web sitesinin, KM bilgilerinin yayınlanmasında mevcut
sistemlerden yararlanmakta olduğu görülmekle beraber, bu sitelerin çoğu henüz açık veri
standartlarını desteklememektedir.
Genel olarak, sadece 48 ülkede (% 24) sivil toplum ve vatandaşlar, web sitelerinde
yayınlanan KM bilgilerinden (Vatandaşın Bütçesi / Citizens Budget ve saydamlıkla ilgili web
siteleri) bütçeyi izlemek ve hükümetlere hesap sormak amacıyla faydalanma şansına
sahiptir. Birçok ülkede dış denetim kuruluşlarının, hükümetlerin mali faaliyetlerini izlemek
ve denetim amacıyla, MYBS platformlarını etkin olarak kullanmadıkları görülmektedir.
Yüksek ve orta gelirli ekonomilerde hükümetler, bütçe verilerini merkezi sistemlerden
çeşitli formatlarda dinamik olarak yayınlamakta iken, birçok düşük gelirli ülke KM web
sitelerinde paylaşılan dokümanlarla statik bütçe verileri yayınlamaktadırlar. Bölgelere
göre, ECA, LCR, SAR ve EAP mevcut veri tabanlarından bütçe verilerini yayınlamakta daha
iyi performans göstermekte iken, MNA ve AFR statik bütçe verilerini PDF olarak
yayınlamaktadır. AFR bölgesinde birçok hükümetin KM ile ilgili web siteleri yoktur.
Bu çalışmanın bulgularının diğer önemli mali saydamlık göstergelerindeki gözlemlerle
uyumlu olup olmadığını kontrol için MYBS ve Açık Bütçe Verileri (FMIS & OBD)
göstergelerinden elde edilen sonuçlar, Kamu Harcamaları ve Mali Sorumluluk (Public
Expenditure and Financial Accountability/PEFA), Açık Bütçe Endeksi (Open Budget
Index/OBI) ve BM e-Devlet Gelişmişlik Sıralaması gibi mali saydamlık araçları ile
karşılaştırılmıştır. Sonuçların büyük ölçüde uyumlu olduğu ve FMIS & OBD sonuçlarının
PEFA göstergeleriyle ve OBI sonuçlarıyla pozitif ilgileşimi olduğu bulunmuştur.
Ayrıca, MYBS kaynaklı açık bütçe verilerinin yayınlanmasında farklı açılardan göze çarpan
bazı iyi uygulamaları paylaşmak için 53 ülkedeki çeşitli hükümet web sitelerinden (tüm
bölgeler ve gelir düzeylerinden) 100 iyi uygulama örneği araştırma ekibi tarafından
belirlenmiştir.
xii
Yönetici Özeti
Öneriler
Bu çalışmanın gözlemlerine, iyi uygulamalardan öğrenilen derslere ve MYBS çözümlerinin
ve açık bütçe veri portallarının geliştirilmesindeki deneyimlere dayanarak, hükümet
yetkilileri, vatandaşlar / sivil toplum örgütleri ve denetim birimlerinin kullanımı için MYBS
kanalıyla açık bütçe verilerinin yayınlanmasında hükümet uygulamalarının
iyileştirilmesine yönelik olarak aşağıda özetlenen bir dizi temel ilke tanımlanmıştır.
 Güncel ve kapsamlı bütçe bilgilerine ulaşılabilirlik
Bütçe planları ve uygulama sonuçları ile ilgili güncel ve düzenli bilgi paylaşımına
odaklı özel hükümet KM web siteleri olmalıdır. Yayınlanan KM bilgilerinin (bütçe
dışı mali ve yarı-mali işlemlerin yanı sıra, varlıklar ve şarta bağlı yükümlülükler
dâhil) bütünlüğü ve bütçe uygulama performansının zaman serisi verileri ile
sunumu çok önemlidir.
 Kaynak olan bilgi sistemleriyle ilgili detayların açıklanması
Hükümet KM siteleri, kaynak olarak kullanılan bilgi sistemlerine ve ilgili bilişim
teknolojileri uygulamalarına güven duyulması için birlikte çalışabilirlik
standartlarının ve sayısal imzanın kullanımını teşvik ederek ve veri koruma ve bilgi
güvenliği politikalarını açıklayarak, bu bilgi sistemlerinin temel özelliklerini
paylaşmalıdır.
 Kullanıcı tanımlı (dinamik) sorgu ve raporlama kabiliyetlerinin varlığı
Hükümet KM web siteleri, esnek ve kullanımı kolay dinamik sorgu ve raporlama
seçenekleri ile etkileşimli çok boyutlu veri analizi için gerekli kabiliyetlere sahip
olmalı ve tarihsel verilerin tutarlı şekilde sunulması sağlanmalıdır.
 Güvenilir ve birbirine bağlantılı açık bütçe verilerinin yayınlanması
Açık bütçe verilerinin (ücretsiz, çevrimiçi, düzenlenebilir) MYBS veya veri ambarı
kaynaklı olarak yayınlanması, genellikle organizasyonların kültüründe bir değişiklik
gerektirir. Hükümetler bu alanda maksimum fayda sağlamak için "bağlantılı açık
verilerin" (web linkleri ile erişilebilen) yayınlanması ile ilgili çeşitli yönergelerden
yararlanabilir. Açık bütçe verilerine erişim, halka açık bilgilere değer katmak için
fırsatlar da yaratır.
 Kamu mali verilerinin kaynaklarının doğrulanması
Yayınlanan raporlarda sistem adı ve tarih/zaman damgasının olması, kaynak olarak
kullanılan bilgi sistemlerinin güvenilirliği ve bütünlüğü ile ilgili önemli
göstergelerdendir. Yetkisiz değişiklik ve erişim gibi risklere karşı verileri korumak
için gereken önlemler uygulanmalı ve sistemlerin güvenilirliğini ve bütünlüğünü,
operasyonların güvenliğini ve BT yönetişim ve denetim faaliyetlerinin etkinliğini
garanti altına almak için gerekli gözetim mekanizmaları olmalıdır.
Yönetici Özeti
xiii
 Sunum kalitesinin artırılması
Etkileşimli veri görüntüleme seçenekleri, grafik kullanıcı arabirimleri, geri bildirim
mekanizmaları, gelişmiş arama/raporlama seçenekleri, yenilikçi araçlar (KM
bilgilerinin etkileşimli haritalarla hızlı aranabilmesi), mobil uygulamalar aracılığıyla
KM verilerine erişimin genişletilmesi ve günlük olarak güncellenen anahtar
performans göstergeleri, KM web sitelerindeki sunum kalitesini önemli ölçüde
artırmaktadır.
 Açık bütçe verilerinin etkin kullanımının özendirilmesi
Bütçe gelirleri, harcamaları ve diğer mali faaliyetlerle ilgili anlamlı açık verilerin
yayınlanması, hükümetler açısından halka paraların nasıl harcandığını açıklamak
için çok önemlidir. Vatandaşın Bütçesi (Citizens Budget) gibi yayınlar bunu
başarmak için yararlı olabilir. Açık bütçe verilerini yayınlayan web portalları aynı
zamanda, bir yöre veya toplumdaki insanların hükümetin bütçe önceliklerine
ortaklaşa karar vermesine ve uygulamaları izlemesine yarayan katılımcı bütçeleme
sürecini desteklemek için de kullanılabilir. Katılımcı bütçelemenin sonuçları,
cinsiyet eşitliğine duyarlı harcamalar ya da vatandaş öncülüğünde harcama
sonuçlarının izlenmesi gibi detaylar KM web sitelerinde göze çarpmalıdır. Son
olarak, hükümetin mali faaliyetlerinin etkin olarak izlenmesi ve değerlendirilmesi
için denetim birimleri mümkün olduğunca KM web platformları ve bunlara kaynak
olan bilişim sistemlerinden yararlanmalıdır.
Sonuçlar
Paranın nereye harcandığını görebiliyor muyuz? Bu çalışma, sadece çok az sayıda ülkenin
MYBS kaynaklı güvenilir açık bütçe verilerine kolay erişim olanakları sağladığını
göstermektedir. Birçok hükümet KM web sitelerinde oldukça fazla bilgi yayınlamakta,
ancak bunların içeriği "para nereye harcanıyor?" sorusunun cevaplanması için (her zaman)
yeterli olmamaktadır. Bu nedenle, bu çalışmanın en önemli bulgusu, hükümet KM web
sitelerinde gördüklerinizin gerçeğe (her zaman) uygun olmayabileceğidir. Birçok
hükümetin yayınlanan bütçe verilerine güven duyulması için ek çaba göstermesi gereklidir.
Vatandaşlar ve sivil toplum tüm mali faaliyetler hakkında açık verilere erişim taleplerini
giderek artırdıkça, bu demokratik baskıya hükümetler dünya çapında cevap vermeye
çalışmaktadır.
Seçilen örnekler göstermektedir ki, açık bütçe verilerinin yayınlanması ve bütçe saydamlığının
artırılması için yenilikçi çözümler, eğer hükümetlerden bu konuda bir taahhüt ve kamudan
güçlü bir talep varsa, zor koşullarda bile çok az bir yatırımla kısa sürede geliştirilebilir.
Bu çalışmanın sonuçlarının, dünya çapında bütçe verilerinin yayınlanması ile ilgili hükümet
uygulamalarının durumunu kapsamlı bir şekilde sunması ve tüm mali faaliyetlerle ilgili
güvenilir bilgilere erişim sağlayarak, saydamlık, hesap verme sorumluluğu ve katılımcı
xiv
Yönetici Özeti
bütçelemeyi desteklemek için KM web yayıncılığı platformlarının iyileştirilmesine yönelik
tartışmalara katkıda bulunması beklenmektedir. Bu alanda ileride yapılacak araştırmalar,
bütçeyle birlikte diğer mali faaliyetlerle ilgili ek bilgileri de toplama / yayınlama ve
kullanıcıların yayınlanan bilgileri nasıl algıladığının daha iyi öğrenilmesi gibi önemli
konulara eğilebilirler.
Bölüm 1. Giriş
Hükümetlerin, kaynakların stratejik tahsisi (büyümeyi teşvik ve yoksulluğu azaltmak için),
operasyonel verimlilik (israfı en aza indirmek ve gelirlerle uyumlu harcamalar yapmak
için) ve mali disiplini (bütçenin güvenilirliğini) artırmak amacıyla başlattığı kamu mali
yönetim (KMY) reformları, dünya çapında değişik aşamalarda devam etmektedir. Bu
çalışmaların bir parçası olarak çoğu hükümet mali yönetim bilgi sistemlerinin (MYBS)
geliştirilmesi için kurumsal kapasitenin güçlendirilmesine ve teknolojiye önemli yatırımlar
yapmıştır.
Son on yıl içinde, MYBS platformları bütçe saydamlığını artırmanın önemli bir parçası
olmuştur. Kamu maliyesi (KM) ile ilgili bilgilerinin vatandaşlara MYBS platformları ile
açıklanması, eğer açıklanan bilgiler doğru, kolayca erişilebilir ve anlamlı ise saydamlığı
artırabilir. Mali saydamlık, eğer toplum açık bütçe verilerinin yayınlanmasındaki amacı
olumlu olarak algılarsa ve bu saydamlık uzun süre devam ettirilebilirse, sonuçta hükümete
olan güveni artırabilir. Ancak, hükümetin tüm mali aktivitelerini kapsayan ve açık bütçe
verilerine kaynak olan güçlü MYBS çözümlerinin tasarlanması ve MYBS’nin bütçe
saydamlığı üzerindeki etkilerinin ölçülebilmesi, karşılaşılan önemli zorluklar arasındadır.
Web yayıncılığı kalitesini veya açık bütçe verilerinin kaydedilmesi ve raporlanmasına temel
olan bilgi sistemlerinin performansını değerlendirmek için yaygın olarak kabul görmüş bir
değerlendirme kıstası yoktur. Temel KMY değerlendirmeleri tipik olarak, hükümetlerin
değişik sektörler için tahsis ettikleri kaynakları ve bu kaynak dağılımlarının ülkenin
makroekonomik çerçevesi ve sektör önceliklerine göre eşitliğini, verimliliğini ve etkenliğini
analiz etmektedir. Ancak bu değerlendirmeler için tanımlanan göstergeler, ilgili analizlerde
ve web yayıncılığında temel alınan bilgilerin kaynağı ve güvenilirliğini kontrol etmekte
yetersiz kalmaktadır.
Hükümet web sitelerinde yayınlanan bilgilerin güvenilir olabilmesi için ilgili bütçe verilerinin
ideal olarak güvenilir MYBS platformlarından elde edilmesi ve açık veri standartlarına uygun
olması gereklidir.
Hükümetlerin çoğu kullanışlı bütçe verileri sağlayabilen MYBS çözümlerine sahip olmasına
rağmen, bütçe verilerinin bu amaçla tasarlanmış web sitelerinde ve güvenli sistemlere
dinamik bağlantılarla, kolay anlaşılabilen ve bilgisayarda okunabilen formatlarda ne ölçüde
tutarlı ve zamanında yayınlandığı açıkça izlenememektedir. Ayrıca, KM bilgilerinin kapsam,
bütünlük ve kalitesi büyük ölçüde değişkenlik göstermektedir ve bütçe verilerinin
güvenilirliğinin ve yeniden kullanılabilirliğinin artırılmasına yönelik genel kabul görmüş
bir rehber bulunmamaktadır. Bu çalışma, bu gibi az bilinen alanlara ışık tutmak ve
MYBS’nin açık bütçe verilerinin yayınlanmasına etkisini göstermek amacıyla, araştırma
bulgularını bir interaktif coğrafi harita ile birlikte sunmak için hazırlanmıştır. Açık bütçe
verilerinin kullanımının, hesap verme sorumluluğu ve saydamlığın artırılması,
yolsuzlukların azaltılması ve vatandaşların hükümete güveninin geliştirilmesine katkısı iyi
bilinmekle beraber (bakınız Şekil 1.1), bu konular bu çalışmanın kapsamı dışındadır.
1
2
Giriş
Bu çalışmada birkaç anahtar soruya cevap aranmıştır:
1.
2.
3.
4.
5.
Bütçe verilerinin açıklanması için tasarlanmış mevcut hükümet web yayıncılığı
platformlarının önemli özellikleri nelerdir?
Bütçe saydamlığının artırılmasında MYBS kaynaklı açık bütçe verilerinin etkilerini
gösteren iyi uygulamalar var mıdır?
MYBS kaynaklı güvenilir açık bütçe verilerinin yayınlanması ile ilgili uygulamaları
geliştirmek için bir rehber oluşturulabilir mi?
Şekil 1.1: MYBS kaynaklı güvenilir açık bütçe verilerinin yayınlanmasının olası etkileri
MYBS
>>>
Açık Bütçe Verileri >>>
Bütçe Saydamlığı
>>>
Hükümete Güven
FMIS
Araştırmanın kapsamı
MYBS:

 Tüm gelir ve
giderlerin
günlük olarak
kaydedilmesi
MYBS kaynaklı açık 
bütçe verilerinin yayını:
 çevrimiçi
 değiştirilebilir /
yeniden kullanılabilir
 sorgulanabilir
 ücretsiz / yasal olarak
açık
Bütçe saydamlığında 
olası iyileştirmeler için:
 güvenilir
 zamanında
 doğru
 anlamlı kamu mali
bilgilerinin
yayınlanması
Hükümetin mali aktivitelerine
olan güveni sağlamak için:
 saydamlığın sürdürülmesi
 anlamlı sonuçlar
gösterilmesi
 güvenilir MYBS kaynaklı
açık bütçe verilerinin
yayınlanması
Kaynak: Dünya Bankası verileri.
Notlar: MYBS (FMIS) = mali yönetim bilgi sistemi.
Bu çalışma altı bölüme ayrılmıştır. Çalışmanın gerekçesi ve amaçları, tanımlar ve ilgili bütçe
saydamlık göstergeleri ve standartlarının özeti birinci bölümde yer almaktadır. Açık bütçe
verileri yayıncılığının önemli yönlerini belirlemek için kullanılan yöntem ile MYBS kaynaklı
açık bütçe verilerinin yayınlanmasıyla ilgili hükümet uygulamalarını gruplandırmak için
kullanılan basit puanlama sistemi ikinci bölümde açıklanmıştır. Üçüncü bölümde, 198
ekonomiden toplanan veriler sunulmakta ve bütçe verilerinin yayınlanmasında
gözlemlenen genel modeller tanımlanmaktadır. Dördüncü bölümde, MYBS kanalıyla
güvenilir ve anlamlı bütçe verilerinin yayınlanmasına ilişkin iyi uygulamalardan bazıları
vurgulanmakta ve sonuçların etkileşimli coğrafi harita ile sunumu açıklanmaktadır. Açık
bütçe verilerinin MYBS aracılığıyla yayınlanması için hükümet uygulamalarındaki olası
iyileştirmeleri kapsayan öneriler beşinci bölümde sunulmaktadır. Altıncı bölümde bu
çalışmanın ana bulguları özetlenmekte ve sonuçlar sunulmaktadır. Ek A, B ve C, sırasıyla
çalışma yöntemini, veri setinin detaylarını ve mali saydamlık göstergelerini açıklamakta
olup, Ek D ise geribildirimde bulunanları listelemektedir. Kaynakça ve açık veri referansları
çalışmanın sonunda sunulmuştur.
Giriş
3
Tanımlar
Genel olarak, mali yönetim bilgi sistemleri, hükümetlerin bütçeyi planlamasına,
uygulamasına ve izlemesine yarayan otomasyon çözümleridir. Modern MYBS platformları
hükümetlerin mali düzenlemeler ve raporlama standartlarına uymasına yardımcı olmakta
ve merkezi web tabanlı bilişim teknolojilerine (BT) dayalı çözümler sayesinde ülke çapında
bütçe operasyonlarını desteklemektedir. MYBS platformları ayrıca KM bilgilerinin halka
açılmasını kolaylaştırarak bütçe saydamlığını, hükümetlerin hesap verme sorumluluğunu
ve katılımcılığı artırmaktadır. MYBS ana modülleri ve ara yüzleri Şekil 1.2’de gösterilmiştir.
Şekil 1.2: MYBS ana modülleri ve diğer KMY sistemleri ile ara yüzler
Politika Geliştirme ve
Gözden Geçirme
Bütçe
Hazırlama
B
FMIS: F = B + T (+ O)
Kamu
Yatırımları
Denetim ve
Değerlendirme
T
Bütçe Ödenek
Tahsis ve Yönetimi
Hazine Sistemi
(Bütçe Uygulamaları)
VA
Mali Raporlar /
Bütçe İnceleme
Taahhüt Kontrol
ve Yönetimi
MYBS VT
Muhasebe
Web Portal / VA
Yayınlama+İzleme
Açık
Bütçe
Borç ve Yardım
Verileri
Yönetimi
Piyasa İşlemleri
/ Menkul Kıymetler
Satın Alma
ve Tedarik
Günlük
Operasyonlar
O
Hazine
Tek
Hesabı
Nakit
Yönetimi
O
Harcama ve
Gelir Yönetimi
Vergi ve
Gümrük
Varlık/Envanter
Yönetimi
Bordro ve
İK Yönetimi
Notlar: Bu raporda, MYBS/FMIS (F) genel olarak temel bütçe hazırlama (B) ve hazine/bütçe uygulama (T) sistemlerini
(bazı durumlarda diğer (O) modüller dahil) içerir. Ok işaretleri ana modüller arasındaki bağlantıları (mavi), modüller
arası/diğer sistemlerle ara yüzleri (gri) ve politika geliştirme ve gözden geçirme süreci ile bağlantıları (kırmızı) gösterir.
Ana MYBS modülleri ve bunların KMY uygulamalarına katkıları daha detaylı olarak Dener, Watkins ve Dorotinsky (2011)
tarafından açıklanmıştır. MYBS VT = mali yönetim bilgi sistemi veri tabanı; VA = veri ambarı; İK = insan kaynakları.
MYBS ve diğer KMY bilgi sistemleri (örneğin e-ihale, bordro, borç yönetimi), merkezi bir
veri ambarı (VA/DW) ile bağlantılı olarak tüm günlük finansal işlemleri kaydedip
raporlayabildiği ve bütçe analizi, karar destek, performans izleme ve web yayıncılığı için
güvenilir birleştirilmiş sonuçlar sunabildiği zaman, bu platformlar Entegre MYBS (EMBYS)
çözümleri olarak ifade edilebilir. EMYBS (Integrated FMIS / IFMIS) çözümleri uygulamada
nadir olarak görülür ve gerçekçi olmayan beklentileri önlemek için bu terim MYBS temel
işlevleri ile eşanlamlı olarak kullanılmamalıdır.
4
Giriş
Gelecek nesil EMYBS çözümleri (Şekil 1.3), etkin tahminler, planlama, performans izleme
ve karar desteğe yardımcı olmak amacıyla, çevrimiçi işlemler (OLTP) için KMY operasyonel
sistemleri ile çok boyutlu çevrimiçi analitik işlemler (OLAP) için güçlü VA kabiliyetlerini
birleştirmektedir. Yenilikçi EMYBS çözümleri ayrıca çok sayıda iç (kamu kuruluşları) ve dış
(vatandaşlar, sivil toplum kuruluşları, işletmeler) kullanıcılara dinamik sorgu seçenekleri
ile daha detaylı analiz olanakları sunmakta ve açık bütçe verilerinin yayınlanmasını
desteklemektedir.
Şekil 1.3: OLTP ve OLAP birleşiminden oluşan entegre MYBS çözümlerinin ana bileşenleri
Entegre Mali Yönetim Bilgi Sistemi (EMYBS/IFMIS)
Web Portal - Intranet
Operasyonel Sistemler
Planla
İzle/Değ.
MYBS
Veri Tabanı
Uygula
KMY
Denetle
OLAP
E
T
L
Raporla
MYBS : İşbirliği ve Koordinasyon
Ara yüzler
VA : Aylık Güncelleme / Dinamik Sorgu Seçenekleri
BI
BI
BI
Veri Ambarı
DM
Açık
Bütçe
Verileri
DM
 Birleştir
 Böl / Parçala
 Detayları Göster
DM
Çok boyutlu analitik sorgular
Web Portal - Internet
OLTP
Muhas.
Kamu Kuruluşları
Vatandaşlar, STK, İşletmeler
Images: jscreationzs / FreeDigitalPhotos.net
Notlar: OLTP = çevrimiçi işlemler; OLAP = çevrimiçi analitik işlemler; ETL = ayıkla, dönüştür, yükle (extract, transform,
load); BI = iş zekâsı (business intelligence); DM = veri madenciliği (data mining); MYBS = mali yönetim bilgi sistemi; KMY
= kamu mali yönetimi; VA (DW) = veri ambarı (data warehouse); STK = sivil toplum kuruluşu.
Bu çalışmada açık bütçe verileri (OBD), hiçbir sınırlama olmaksızın (bedava/kanunen açık)
halkın erişimine açık (çevrimiçi), değiştirilebilir (bilgisayarda okunabilen) ve yeniden
kullanılabilen formatta hükümet bütçe verileri anlamına gelmektedir. Açık bütçe verileri
yayınlanırken, kişisel veya gizli bilgilerin gizliliğini korumak için gereken şartlar dikkate
alınmalıdır.
Kamu mali (KM) bilgileri, bütçe verilerini ve hükümetin finansal aktivitelerinin diğer
bileşenlerini (örneğin, bütçe dışı fonlar, vergi harcamaları, yarı finansal faaliyetler, duran
varlıklar, koşullu yükümlülükler) içerir. Bu çalışma, sadece bütçe verilerinin açıklanması ile
ilgili kanıtları toplamak için tasarlanmıştır.
Giriş
5
Mali saydamlık (MS), halka maliye politikası ve elde edilen başarılar hakkında anlamlı
bilgilerin hazır sunulması olarak tanımlanır. Bütçe saydamlığı, devlet gelirleri, tahsisleri ve
harcamaları ile ilgili (ideal olarak tüm kamu sektörü için) bütçe verilerinin tam olarak
açıklanması anlamına gelir.
Hükümete güven, geçmiş performansa ve hükümet ile kurumların gelecekte nasıl hareket
edecekleri ile ilgili görüşlere dayalı olarak, hükümetin politika kararlarını, yasaları ve
yönetmelikleri uygulamasıyla ilgili mevcut yükümlülüklerini halkın genel olarak
değerlendirmesi olarak tanımlanır (Kutu 1.1).
Kutu 1.1: Hükümete güven
Hükümete güven, vatandaşların hükümet ve kamu görevlilerinden, "sürekli bir denetimin
yokluğunda dahi", duyarlı, dürüst ve yetkin olmalarını bekledikleri, çok boyutlu bir kavramdır. a
Güvenle ilgili eğilimler, çoğu kez hükümetlere güvenin uzun vadede düşme olasılığı ile ilgili
endişeler yüzünden, son zamanlarda yakından incelenmiştir. Ancak, kamu kurumlarına güvenin
etkenlerini anlamak ve gözlemsel olarak ölçmek için çok az sayıda çalışma yapılmıştır.
Manning ve diğerleri (2010) tarafından vurgulandığı gibi, hükümete güven kavramının ne
kadar önemli olduğunun belli olmasına karşın, bazı büyük tanımsal sorunlar ve bu kavramı
ölçmek için kullanılabilecek ölçütlerin gücü hakkında sorular vardır. Performans, güven,
meşruiyet ve güvenilirlik gibi terimler sık sık birbirinin yerine kullanılmakta ya da en azından
belli bir duruma göre çok özel anlamları olabilmektedir. Anketlerden ortaya çıkan hükümete
güvenin çeşitli ölçüleri, analiz ölçütü (neye güven duyuluyor?) ve katılımcıların güven veya
itimat kavramlarını anketörlerle aynı şekilde anlayıp anlamadığı çoğu zaman belirsizdir. Bu
çalışma raporunda yapılan varsayıma göre, hükümetin performansıyla ilgili görüşler geçmişte
yapılanların değerlendirmesine bağlıdır, kamu kurumlarının güvenilirliği ile ilgili görüşler
gelecek hakkında bir tahmin gerektirir ve güven ve meşruiyet üzerine görüşler bunların her
ikisine de bağlı olup, sırasıyla genel ve özel kıstaslara göre değil, hükümetin güncel bir
değerlendirilmesi ile ilgilidir.
Bu tanımlar dikkate alındığında, bu çalışma bütçe saydamlığı ve hesap verme sorumluluğunu
artırmak amacıyla KM bilgilerinin halka açıklanmasıyla ilgili mevcut hükümet web yayıncılığı
uygulamalarını değerlendirmektedir. MYBS çözümlerinin güvenilir ve anlamlı açık bütçe
verilerini yayınlamak için kullanımı, ilgili göstergeler yardımıyla değişik açılardan incelenmiş,
yayınlanan veriler, bunlara kaynak olan bilgi sistemleri ve bütçe saydamlığını artırmak için
tasarlanan platformlar hakkında önemli kanıtlar toplanmıştır.
Bu çalışma MYBS’nin hükümete olan güvenle doğrudan bir ilişkisi olduğunu savına dayanmaz.
Ana varsayıma göre, eğer hükümetler MYBS kaynaklı açık bütçe verilerini güvenilir, güncel ve
anlamlı olarak yayınlamada ve vatandaşların katılımını özendirmede minimum koşulları
sağlayabilirlerse, bu tür iyi uygulamalar bütçe saydamlığını ve hesap verme sorumluluğunu
artırabilir ve sonuçta hükümetlerin finansal faaliyetlerine güven duyulmasına katkıda
bulunabilir.
a
Miller ve Listhaug, 1990; Manning, Shepherd ve Guerrero, 2010, s.358 de atıfta bulunulmuştur.
6
Giriş
EMYBS platformları karmaşık sistemler (complex systems) olarak düşünülebilir – yani, yeni
(emergent) davranışlara yol açacak şekilde doğrusal olmayan biçimde etkileşen, farklı
özellikte bileşenlerden oluşan bir yapıdır. Yeni davranışların belirmesi (emergence),
karmaşık sistem ve modellerin, çok sayıda ve nispeten basit etkileşimlerden ortaya çıkma
şeklidir. Bu tür bilişim sistemleri ‘organize karmaşıklık’ sergilerler ve esas güçlük, belli
sayıda birbirine bağlı KMY fonksiyonlarını, ülke çapında dağıtık operasyonları
destekleyecek bir merkezi sistem sayesinde bütünleştirmek ve karar destek, performans
izleme ve web yayıncılığı için mevcut düzenlemeleri iyileştirici, yenilikçi araçlar sunmaktır.
Açık kaynak (open source), yazılımların tasarım, geliştirme ve ücretsiz dağıtımını kapsayan
ve kaynak koda pratikte erişim olanağı sunan bir yaklaşımdır. MYBS platformlarının
modernizasyonu/geliştirilmesi ve açık kaynak çözümleri açılarından, yenilik (innovation)
mevcut olan bir şeyin iyileştirilmesi, icat (invention) ise bir şeyi yapma tarzının
değiştirilmesi anlamında kullanılmıştır. Açık verilerin ve bilgilerin yayınlanmasında
kullanılan açık veri / içerik lisanslama (open data / content licensing) kuralları ve açık veri
katalogları, birçok hükümetin web sitesinde görülmektedir.4
Bütçe Saydamlığı Araçlarına Genel Bakış
Geçtiğimiz yıllarda açık verilerle ilgili görüşmeler küresel olarak ivme kazanmıştır.
Örneğin, birçok ülke ve organizasyon, bütçe operasyonları, bütçe dışı fonlar ve yarı finansal
faaliyetlerle ilgili güncel ve güvenilir bilgilerin toplanması ve açıklanmasında karşılaşılan
güçlükler üzerine görüşmeler yapmaktadır.5 Uluslararası Bütçe Ortaklığı (International
Budget Partnership / IBP) bu görüşmeler için oluşturulan en geniş platformlardan biridir.
Dünya Bankası bu sürece katılarak ve diğer kalkınmayı destekleyen ortaklarla birlikte bu
konuları savunarak, verilerin açıklığı ile ilgili görüşmelerde proaktif ve kararlı bir tutum
sergilemiştir. Banka, kalkınma ile ilgili tüm verileri Nisan 2010’dan itibaren web
sitelerinden ücretsiz indirilebilir hale getirmiştir.6 Open Development Technology Alliance7
(aynı zamanda BT Bilgi Platformu olarak da bilinir) hesap verme sorumluluğunu
geliştirmek ve teknoloji destekli vatandaş katılımı sayesinde kamu hizmetlerinin
sağlanmasını ve kalitesini artırmak için kurulmuştur (örneğin, cep telefonlarının kullanımı,
etkileşimli haritalar ve sosyal medya).
Açık hükümet verileri üzerine görüşmeler ve özellikle de bütçe saydamlığı, Dünya Bankası
Yoksulluğu Azaltma ve Ekonomi Yönetimi (PREM) Ağı içinde yer alan Yönetişim ve Kamu
İdaresi (PRMPS) Grubunun özel olarak ilgilendiği alanlardır. Dünya Bankası, küresel olarak
bütçe saydamlığını, halkın katılımını ve hesap verme sorumluluğunu özendiren bir girişim
4
5
6
7
Açık Tanımı (Open Definition) veri ve içerik açısından ‘açıklığın’ tanımlanması ile ilgili ilkeleri belirler.
Creative Commons lisansları ücretsiz yasal araçlar yardımıyla yaratıcılığın ve bilginin paylaşımını ve
kullanımını sağlar. Veri Katalogları web sitesi dünyadaki açık veri kataloglarının kapsamlı bir listesini
sunar.
http://www.data.gov/opendatasites
Dünya Bankası Açık Veri Portalı: http://data.worldbank.org
Open Development Technology Alliance Dünya Bankası Enstitüsü ve BT Sektör Biriminin ortak bir girişimi
olup diğer Banka birimleri (Networks / Regions) tarafından desteklenmektedir.
Giriş
7
olan Mali Saydamlık için Küresel Girişim (Global Initiative for Fiscal Transparency/GIFT)
için de öncülük yapan uluslararası kuruluşlardan biridir. 8
BOOST, MYBS veri tabanlarındaki detaylı hükümet harcama bilgilerini kolay anlaşılabilir
bir veri setine (XLS) dönüştürmek ve pivot tablolar ve etkileşimli coğrafi haritalar
yardımıyla detaylı analizler yapmak için Dünya Bankası tarafından geliştirilmiş bir diğer
yararlı araçtır. Harcama bilgileri, kamu kuruluşlarıyla ilgili bilgiler, servis sunumu ve hane
bazında verilerle birleştirilerek, kapsamlı harcama analizlerinin yapılmasına yarayabilir.
Son on yıl içinde bir dizi mali saydamlık aracı geliştirilmiştir (bunların genel bir özeti Ek
C’de sunulmuştur). Bu araçlar işlevlerine göre üç kategoride toplanabilir (Tablo 1.1).
Tablo 1.1: Mali saydamlık araçlarının bir özeti
#
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Mali Saydamlık Aracı
A. Anket ve endeksler
Açık Bütçe Endeksi (Open Budget Index / OBI)
PEFA KMY Değerlendirmesi
IMF Mali Saydamlık Raporu (ROSC)
Küresel Dürüstlük Endeksi (Global Integrity Index)
Bilgi Edinme Hakkı (Right to Information) Endeksi
BM e-Devlet Anketi ve Sıralaması
B. Standartlar ve normlar
IMF Mali Saydamlık için İyi Uygulamalar Kodu
OECD Bütçe Saydamlığı için En İyi Uygulamalar
C. Mali saydamlıkla ilgili girişimler
Mali Saydamlık için Küresel Girişim (GIFT)
Açık Hükümet Ortaklığı (OGP)
Ülke sayısı
Başlangıç
Son yayın
100
121 (açık: 65)
93
119
93
193
2006
2005
1999
2004
2011
2003
2012
2011
2012
n/a
n/a
1998
2002
2007
-
n/a
55 (+5)
2011
2011
-
Notlar: Haziran 2013’te elde edilen veriler. PEFA = Kamu Harcamaları ve Mali Sorumluluk; KMY = kamu mali
yönetimi; IMF = Uluslararası Para Fonu; FT = mali saydamlık; OECD = Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma
Teşkilatı; - = yok; n.a. = uygulanamaz.
Bu araçların çoğu halkla paylaşılan bazı önemli bütçe dokümanlarının mevcudiyeti,
düzenliliği ve içeriği ile halkın bu bilgilere erişim mekanizmalarını değerlendirmek için
tasarlanmıştır. Ancak, önemli bir eksiklik olan hükümetlerin web sitelerinde yayınladıkları
KM bilgilerinin kaynağı, güvenilirliği, kalitesi ve anlaşılabilir olması ile ilgili durumu kontrol
etmezler.
Bir diğer önemli sorun, hükümetler tarafından değişik formatlarda yayınlanan açık
verilerin karşılaştırılmasındaki zorluktur. IBP tarafından Şubat 2012’de yayınlanan 2012
Açık Bütçe Anketine9 göre birçok hükümet ulusal bütçelerinde saydamlık ve mali
sorumlukla ilgili temel standartlara uymamaktadır.
G8 liderleri tarafından 18 Haziran 2013’te imzalanan Açık Bütçe Bildirgesi (Open Data
Charter) saydamlığı, yenilikçiliği ve mali sorumluluğu desteklemek açısından önemli bir
8
9
IMF’nin Mali Saydamlık web sitesi ilgili linkleri sunar: http://www.imf.org/external/np/fad/trans
Open Budget Survey 2012, www.openbudgetindex.org
8
Giriş
gelişmedir. Bu bildirgeye göre tüm G8 üyelerinin onayladığı beş stratejik ilke
belirlenmiştir: hükümetlerin verilerin kalitesini, miktarını ve yeniden kullanımını
artırmaya yönelik ilkelere uygun olarak, verileri açık olarak yayınlamaları beklenmektedir.
G8 üyeleri ayrıca ilgili verileri yayınlayacakları 14 üst düzey alan (“Finans ve Sözleşmeler”
dâhil) belirlemiştir. Her G8 üyesinin açık veri hareket planını, bu bildirge ve belirlenen
ilkelere göre daha fazla veriyi nasıl sunacağının detaylarıyla birlikte Ekim 2013 tarihine
kadar açıklaması beklenmektedir. Ayrıca, G8 zirvesinde açıklanan Lough Erne
Deklerasyonu gelecek dönemler için kabul edilen ilkeleri (biri açık verilerle ilgilidir)
belirlemektedir: “Hükümetler yasalar, bütçeler, harcamalar, ulusal istatistikler, seçimler ve
hükümet sözleşmeleri ile ilgili bilgileri, okunması ve yeniden kullanımı kolay ve halka
hesap verebilecek şekilde yayınlamalıdır. Açık verilerle ilgili bu gelişmeler, yayınlanan
verilerin güvenilirliğini ve bunlara temel olan sistemlerinin bütünlüğünü sağlamanın
önemini vurgulamaktadır.
İyi uygulama örnekleri göstermiştir ki, açık hükümet verileriyle ilgili projelerin başarısı,
güçlü politik taahhütlerin olması, kurumsal kabiliyetlerin geliştirilmesi, teknolojik
platformlar ve kaynaklar yanında, halktan ve sivil toplum örgütlerinden gelen talebe çok
bağlıdır. Bu alanda umut verici gelişmeler ve bazı başarılar olmasına rağmen, açık verilerin
yararlarından halkın tam olarak faydalanabilmesi için aşılması gereken zorluklar vardır.
Bölüm 2. Yöntem
Mali yönetim bilgi sistemlerinin (MYBS) güvenilir açık bütçe verilerinin yayınlanmasına
etkilerini ölçmek ve analiz etmek için altı aşamalı bir yaklaşım benimsenmiştir:
I
III
II
Göstergelerin Verilerin
toplanması
tanımı
Verilerin
analizi
IV
Gözlemlerin
doğrulanması
V
Sonuçların
raporlanması
VI
Rehber
hazırlanması
Göstergelerin Tanımı
İlk olarak, mevcut web yayıncılığı platformlarının özellikleri hakkında bilgi toplamak için
temel göstergeler (sorular) ve MYBS kaynaklı açık bütçe verilerinin yayınlanmasıyla ilgili
hükümet uygulamalarının değerlendirilmesi için gerekli ölçütler (puanlar) belirlenmiştir.
Göstergeler, MYBS’nin açık bütçe verileri yayınlamaya etkisini incelemek için iki kategoride
tanımlanmıştır:
 Temel göstergeler: Açık bütçe verilerinin kaynağı, kapsamı ve güvenilirliği ile ilgili
10 olgusal ana sorudan toplam 20 temel gösterge türetilmiştir.
 Bilgilendirici göstergeler: Diğer önemli özellikler hakkında yararlı bilgiler sunan 10
ilave sorudan da toplam 20 bilgilendirici gösterge türetilmiştir.
Her gösterge aşağıda listelenen soruların alt gruplarından biri ile ilişkilidir. Tüm soruların,
alt grupların ve göstergelerin detayları Ek A’da sunulmuştur. Her gösterge ile ilgili sorular
ayrıca Tablo 2.1’de gösterilmiştir (örneğin, I-1 göstergesi Q-3 sorusu ile ilgilidir).
Temel göstergelerle ilgili sorular
Q1. Maliye Bakanlığının kamu maliyesi (KM) ile ilgili bilgileri yayınlamak için özel bir
web sitesi var mıdır?
Q2. Web tabanlı MYBS platformunu açıklayan bir web sitesi veya doküman var mıdır?
Q3. Web sitelerinde yayınlanan KM bilgilerinin kaynağı nedir?
Q4. KM bilgileri vatandaşlar veya bütçe kuruluşları açısından anlamlı mıdır?
Q5. Bütçe sınıflandırması (budget classification / BC) / hesap planının (chart of accounts
/ CoA) veri yapısı veya tam listesi yayınlanıyor mu?
Q6. Yıllık bütçe planları ile ilgili dokümanlar yayınlanıyor mu?
9
10
Yöntem
Q7. Orta vadeli harcama çerçevesi (medium-term expenditure framework / MTEF) 10 ile
ilgili dokümanlar yayınlanıyor mu?
Q8. Kamu yatırımları / yatırım bütçe planları11 ile ilgili dokümanlar yayınlanıyor mu?
Q9. Bütçe uygulama sonuçları ile ilgili dokümanlar yayınlanıyor mu?
Q10. Merkezi hükümet bütçe operasyonlarının dış denetimi ile ilgili dokümanlar
yayınlanıyor mu?
Bilgilendirici göstergelerle ilgili sorular
Q11. Çevrimiçi yayınlanan kamu harcama/gelir bilgilerinin ayrıntı düzeyi nedir (planlara
karşı gerçek durum, sektörel ve bölgesel detaylar ve benzeri)?
Q12. Açık hükümet/açık bütçe girişimlerini paylaşmak için özel bir web sitesi var mı?
Q13. MYBS’nin bir parçası olarak, eyalet/yerel hükümetlerin veya belediyelerin kamu
mali yönetimi (KMY) ihtiyaçlarını destekleyen web tabanlı bir uygulama var mı?
Q14. Tüm bütçe seviyelerini kapsayan bir uyumlu kamu muhasebe sistemi var mı
(birleşik bütçe sınıflandırması ve/veya hesap planı)?
Q15. Maliye Bakanlığının dışında hükümet bütçe raporları yayınlayan diğer web siteleri
var mı (örneğin, İstatistik Ofisi)?
Q16. KM bilgilerine erişim, web yayıncılık standartları veya KM raporlama sıklığı ile ilgili
politikaları/düzenlemeleri açıklayan bir web sitesi var mı?
Q17. KMY ile ilgili görev ve sorumlulukları açıklamak amacıyla bu alandaki
düzenlemelere12 bağlantıları içeren bir web sayfası var mı?
Q18. Yayınlanan KM verileri IMF GFS ve/veya UN COFOG standartları ile uyumlu mu? 13
Q19. KM bilgileri/kullanıcı memnuniyeti hakkında geribildirim yapılabilen veya web
erişim istatistiklerini sunan bir web sayfası var mı?
Q20. KM bilgilerini çevrimiçi yayınlarken dış izleyiciler için hangi diller kullanılmaktadır?
10
11
12
13
MTEF üç aşamadan oluşur: (i) orta vadeli finansman çerçevesi (medium-term fiscal framework / MTFF);
(ii) orta vadeli bütçeleme çerçevesi (medium-term budgetary framework / MTBF); ve (iii) orta vadeli
performans çerçevesi (medium-term performance framework / MTPF).
Bu gösterge yatırım planlarının müstakil olarak yayınlanmasını vurgulamak için kullanılır (yıllık bütçe
planları veya ulusal kalkınma plan/stratejileri içinde yer almayanlar).
Yönetmelikler, organik bütçe kanunu, satın alma kanunu gibi dokümanlara çevrimiçi erişilebilmesi.
IMF GFS: Uluslararası Para Fonu (International Monetary Fund) Hükümet Mali İstatistikleri (Government
Finance Statistics). UN COFOG: Birleşmiş Milletler Hükümet İşlevleri Sınıflandırması (Classification of the
Functions of Government).
Yöntem
11
Tablo 2.1: Temel ve bilgilendirici göstergeler ve bunlara verilen puanlar
Göst.
I-1
I-2
I-3
I-4
I-5
I-6
I-7
I-8
I-9
I-10
I-11
I-12
I-13
I-14
I-15
I-16
I-17
I-18
I-19
I-20
Bilgi
I-21
I-22
I-23
I-24
I-25
I-26
I-27
I-28
I-29
I-30
I-31
I-32
I-33
I-34
I-35
I-36
I-37
I-38
I-39
I-40
Q
Temel göstergeler
Puan
KM verilerini yayınlamak için özel bir web sitesinin varlığı
Q1.3 KM ile ilgili bilgileri yayınlamak için özel bir web sitesi var mıdır?
0-2
Q2.1 MYBS platformunu açıklayan bir web sitesi veya doküman var mıdır?
0-2
Açık bütçe verilerinin kaynağı ve güvenilirliği
Q3.1 KM verilerinin kaynağı nedir?
0-3
Q3.3 Açık bütçe verilerinin varlığı (çevrimiçi, değiştirilir/yeniden kullanılır, ücretsiz)
0/1
Q3.5 Sistem adı dinamik/statik raporlarda görünüyor mu?
0/1
Q3.6 Sistem zaman damgası dinamik/statik raporlarda görünüyor mu?
0/1
KM bilgilerinin kapsam ve sunumu
Q4.1 Kalite: KM verilerinin sunum kalitesi nasıldır?
0-2
Q4.2 İçerik: Yeterli düzeyde ayrıntı var mı?
0/1
Q4.3 Sunulan bütçe sonuçlarını anlaması kolay mı (Vatandaşın Bütçesi)?
0-2
Q5.1 BC/CoA detayları yayınlanıyor mu?
0/1
KM bilgilerinin içerik ve düzenliliği
Q6.1 Onaylanan yıllık bütçe yayınlanıyor mu?
0/1
Q6.2
Evet ise: Yıllık bütçe planlarının yayınlanma düzenliliği/sıklığı
0/1
Q7.1 MTEF dokümanları yayınlanıyor mu?
0/1
Q7.2
Evet ise: MTEF dokümanlarının yayınlanma düzenliliği/sıklığı
0/1
Q8.1 Kamu yatırım planları yayınlanıyor mu?
0/1
Q8.2
Evet ise: Kamu yatırım planlarının yayınlanma düzenliliği/sıklığı
0/1
Q9.1 Bütçe uygulama sonuçları yayınlanıyor mu?
0/1
Q9.3
Evet ise: Bütçe uygulama sonuçlarının yayınlanma düzenliliği/sıklığı
0/1
Q10.1 Merkezi hükümet bütçe faaliyetlerinin dış denetim raporu yayınlanıyor mu?
0/1
Q10.2
Evet ise: Dış denetim raporlarının yayınlanma düzenliliği/sıklığı
0/1
Q
Bilgilendirici göstergeler
Puan
Q11.1 Kamu harcamaları > Konsolide bütçe sonuç raporları yayınlanıyor mu?
0/1
Q11.2 Kamu harcamaları > Sektör analizleri yayınlanıyor mu?
0/1
Q11.3 Kamu harcamaları > Bölgesel analizler yayınlanıyor mu?
0/1
Q11.4 Kamu harcamaları > Cinsiyet eşitliğine göre analizler yayınlanıyor mu?
0/1
Q11.5 Kamu harcamaları > Çocuklar ve gençlerle ilgili detaylar yayınlanıyor mu?
0/1
Q11.6 Kamu harcamaları > Borç verileri yayınlanıyor mu?
0/1
Q11.7 Kamu harcamaları > Yabancı yardım/hibeler yayınlanıyor mu?
0/1
Q11.8 Kamu harcamaları > Eyalet/yerel hükümet KM bilgileri yayınlanıyor mu?
0/1
Q11.9 Kamu harcamaları > Mali tablolar yayınlanıyor mu?
0/1
Q11.10 Kamu harcamaları > Kamu ihaleleri ve sözleşmeler yayınlanıyor mu?
0/1
Q12.1 Açık hükümet/açık bütçe web sitesi var mı?
0/1
Q13.1 MYBS, eyalet/yerel hükümet ihtiyaçlarına da destek veriyor mu?
0-2
Q14.1 Tüm bütçe seviyelerini kapsayan uyumlu bir kamu muhasebe sistemi var mı?
0/1
Q15.1 KM verileri İstatistik web sitesinde de yayınlanıyor mu? Başka web sitesi var mı? 0 - 3
Q16.1 Bilgi edinme haklarını açıklayan bir web sitesi var mı?
0/1
Q17.1 KMY görev ve sorumluluklarını açıkça belirten web sitesi var mı?
0/1
Q18.1 Yayınlar belirli uluslararası raporlama standartlarına uygun mu?
0/1
Q19.1 Web istatistikleri (web sitesiyle ilgili ziyaretçi ve erişim raporları) var mı?
0/1
Q19.2 İletişim ve geribildirim için hangi web platformları var?
0-3
Q20.1 KM bilgilerini yayınlamak için hangi diller kullanılıyor?
-
Notlar: MYBS (FMIS) = mali yönetim bilgi sistemi; KM = kamu maliyesi; BC = bütçe sınıflandırması; CoA= hesap planı;
MTEF = orta vadeli harcama çerçevesi; KMY (PFM) = kamu mali yönetimi; - = yok.
12
Yöntem
20 temel gösterge ile ilgili ölçütler (puanlar) KM verilerinin yayını ile ilgili mevcut hükümet
uygulamalarının durumunu belirlemek için kullanılmıştır (Tablo 2.1). Puanlar, her göstergenin
cevap seçenekleriyle (0 ile 3 arası) bağlantılıdır. Tüm puanların toplamı ( Puan), MYBS ve diğer
kaynaklardan açık bütçe verilerinin yayınlanması için her ülkenin platformlarının gücünü
gösteren toplam skoru bulmak için (0 ile 100 arası) normalize edilmiştir:
∑
∑
Temel göstergelerin çoğu (40 üzerinden 31’i) tüm veri toplayıcılardan tutarlı cevaplar
alınmasını sağlamak ve ilgili kanıtları yorumlarken tutarsızlıkları önlemek için basit bir
puanlama düzeni (0 veya 1) kullanılarak ölçülmüştür. Bilgilendirici göstergeler, bilgi
edinmede kolaylık, bazı geniş kabul görmüş raporlama standartlarına uyum ve sunum
seçenekleri hakkında ilave geribildirimler, veri setini tamamlamak üzere eklenmiştir.
Toplam skor, ‘veri analizi’ bölümünde açıklandığı gibi, mevcut hükümet uygulamalarının
bir karşılaştırmalı analizi ve bölgesel ve gelir seviyesine göre ortaya çıkan modellerin
açıklanması suretiyle her ülkenin hangi grup içinde yer aldığını belirlemekte kullanılmıştır.
Verilerin Toplanması
MYBS'nin bütçe saydamlığına etkilerini araştırmak için, hükümet KM web siteleri gözden
geçirilerek (genellikle Maliye Bakanlığı veya diğer ilgili kamu kuruluşlarının web siteleri)
ve gerek MYBS gerekse diğer platformlar kanalıyla yayınlanan KM bilgilerinin kaynağı ve
güvenilirliği hakkında kanıt toplanarak (web bağlantıları/URL'ler ve ilgili
belgeler/raporlar), araştırma ekibi14 tarafından kapsamlı bir veri seti (bağlantılı verilerin
yer aldığı bir tablo) oluşturmuştur.
Tüm soruların cevapları üç veri toplayıcı/yorumcu tarafından doğrudan web sitelerinden
elde edilmiştir. Hemen hemen tüm göstergeler/sorular, web sitelerinde bulunan kanıtlara
dayalı olarak, web yayınlama platformlarının önemli özelliklerini (kaynak, güvenilirlik,
dinamik sorgu seçenekleri ve benzeri) ve KM bilgilerinin yayınlanma şekillerini (kapsam,
sıklık, düzenlilik ve benzeri) ölçmek için tasarlanmıştır.
MYBS ve Açık Bütçe Verileri (FMIS & OBD) veri seti, temel ve bilgilendirici göstergelere
(skorlar ve kanıtlar) ilave olarak, tanımlayıcı veriler, MYBS çözümleri ve diğer ilgili
göstergelere ait bir dizi ek bilgiyi sunmak amacıyla altı bileşenden oluşur. MYBS çözümleri
hakkında toplanan ek bilgiler (kapsam, operasyonel olduğu yıllar, uygulama yazılımlarının
türü, teknolojik mimari ve benzeri) ve ilgili web adresleri, mevcut sistemlerle ilgili daha
kapsamlı geribildirim sağlamak için dâhil edilmiştir.
14
Web sitelerini gözden geçiren araştırmacı ekip, Bayan Saw Young (Sandy) Min, Bayan Birgül Meta ve Bay
Cem Dener’den oluşmaktadır.
Yöntem
13
Veri setinin bileşenleri Şekil 2.1’de özetlenmiştir.
Şekil 2.1: FMIS & OBD veri setinin bileşenleri
Tanımlayıcı
veriler
• Ekonominin adı + Gelir seviyesi
• Nüfus + Gayri safi mili gelir (GNI) + Kişi başı gelir (GNIPC)
Temel
göstergeler
• 10 ana sorudan türetilen 20 temel gösterge
• Temel göstergeleri ölçmek için puanlama
Bilgilendirici
göstergeler
• 10 ilave sorudan türetilen 20 bilgilendirici gösterge
• Bilgilendirici göstergeleri ölçmek için puanlama
MYBS (FMIS)
özellikleri
• Sistem adı (orijinal + kısaltılmış)
• Topoloji + operasyonel durum + işlevsel kapsam
• Uygulama yazılımı türü + teknolojik mimari
Diğer
göstergeler
• Seçilen PEFA göstergeleri
• OBI skorları + e-Gov sıralaması + MTEF durumu
• Açık kaynak politika ve düzenlemeleri + diğer konular
Sonuçlar
• FMIS & OBD uygulamalarının detayları
• Toplam puanlar + Skorlar + Gruplar
Notlar: PEFA = Kamu Harcamaları ve Mali Sorumluluk (Public Expenditure and Financial Accountability); MTEF = orta
vadeli harcama çerçevesi; OBI = Açık Bütçe Endeksi; MYBS/FMIS = mali yönetim bilgi sistemi.
Tüm temel ve bilgilendirici göstergeler Ek A da, diğer veri seti bileşenleri de Ek B de
açıklanmıştır.
Soruların çoğu ilgili KM yayıncılığı web sitelerinin içerikleri hakkında gözlemlenebilir
gerçekleri ölçmek için tasarlanmış ve verileri toplayan ekip çeşitli özelliklerin varlığını
tutarlı olarak kontrol edebilmek için çalışmalarını iyi koordine etmişlerdir. Sadece Q4
göstergesi, "kalite" ve "içerik" için belirli ölçütlere göre, kısmen yorumcuların görüşlerini
yansıtmaktadır. Bu sorular KM web sitelerini ilk kez ziyaret edenlerin, bütçe verilerinin
sunumu ve ilk bakışta görünen ayrıntı düzeyi hakkında ilk algılamalarının bir ölçüsü olarak
dâhil edilmiştir. Böylece, Q4.1 (Kalite) ve Q4.2 (İçerik) soruları başlıca KM yayın sitelerinin
ana sayfasında görünenler hakkında dış yorumcuların değerlendirmelerini yansıtmakta ve
Q4.3 Vatandaşın Bütçesi (Citizens Budget) türü yayınların kapsamını vurgulamaktadır.
Buradaki cevaplar üç araştırmacının ilk algılamalarına dayandığı için ilk bakışta çok
belirgin olmayan bazı web sitesi özelliklerinin gözden kaçırılması gibi bir risk de vardır.
Ancak, araştırmacılar 198 ekonomi ile ilgili tüm KM web sitelerini en az iki kez ziyaret
ettikleri için, toplanan kanıtlar ve skorların ilgili hükümet uygulamalarının durumu
hakkında yararlı geribildirim sağlayacağını düşünmektedirler.
14
Yöntem
Ulusal dillerde hazırlanmış çok sayıda web sayfasının taranması ile ilgili güçlükleri aşmak
için araştırmacılar hükümet KM web sitelerini ziyaret ederken Google Chrome web
tarayıcısı ve mevcut makine çevirisi seçeneklerini kullanmışlardır. Çevirilerin kalitesi, web
sitesinin içeriğini anlamak, yayınlanan KM bilgilerin kaynağını ve güvenilirliğini kontrol
etmek ve raporlar/verilerin içeriğini ayrıntılı görüntülemek için çoğu zaman yeterli
olmuştur. Bununla birlikte, bazı dillerde makine çevirisi seçenekleri olmadığından ekibin
bazı önemli ayrıntıları gözden kaçırma olasılığı da vardı. Bu gibi durumlarda, KM web
yayıncılığı sitelerinin çeşitli yönlerini ve bunlara kaynak olan sistemlerle bağlantıları
açıklığa kavuşturmak için araştırmacılar ilgili ülke yetkililerine ve KMY reformlarına destek
veren proje ekiplerine ulaşmaya çalışmıştır. Sonunda önemli KM web sitelerinin çoğu, ekip
tarafından bazı sonuçlara ulaşılmasına ve iyi uygulamaların belirlenmesine olanak verecek
şekilde, yeterli düzeyde anlaşılarak taranmıştır.
Verilerin Analizi
MYBS veya diğer kaynaklardan açık bütçe verilerinin yayınlanmasıyla ilgili hükümet
uygulamalarının durumunu yansıtan toplam skorların (0 - 100) hesaplanmasında sonra, iyi
ülke uygulamalarının ayırt edilmesi ve MYBS kaynaklı açık bütçe verilerinin yayınlanması
için yenilikçi çözümlerin vurgulanması için, taranan web siteleri araştırma ekibi tarafından
dört gruba (A - D) ayrılmıştır (Tablo 2.2).
Tablo 2.2: Hükümet uygulamalarının durumunu belirlemek için FMIS & OBD gruplarının tanımı
Grup
Skor
Mevcut durum
A
75 - 100
Çok belirgin
B
50 – 74
Belirgin
C
25 – 49
Sınırlı ölçüde
belirgin
D
0 – 24
En az düzeyde
belirgin
İlgili hükümet uygulamalarının açıklaması
Kapsamlı bilgiler veriliyor; MYBS açık verileri
zamanında yayınlamak için kullanılıyor; web sitesinde
gezinmek çok kolay; dinamik sorgu seçenekleri var.
Önemli oranda bilgi veriliyor; MYBS nadiren açık
verileri yayınlamak için kullanılıyor; düzenli
güncellenen statik web sayfaları var.
Bazı bilgiler yayınlanıyor; KM web sitelerinin içeriğini
iyileştirmek ve açık bütçe verilerini yayınlamak için
devam eden çalışmalar var.
En az düzeyde bilgi veya hiçbir bilgi yok; Maliye
Bakanlığı web sitesi veya yayınlanan bütçe bilgisi yok;
Notlar: MYBS/FMIS = mali yönetim bilgi sistemi.
198 ekonomiden toplanan verilerin detaylı bir analizi ve bütçe verilerinin yayınlanmasında
gözlemlenen genel modeller üçüncü bölümde sunulmuştur.
Gözlemlerin Doğrulanması
Bu envanter çalışmasının bulguları, toplanan kanıtların kontrol edilmesi, diğer bakış
açılarının yansıtılması ve gözlemlerin doğruluğunun artırılması için ilgili hükümet
yetkilileri ile paylaşılmıştır. İlk bulguları paylaşmak için ülkeye özgü anket formları
otomatik olarak veri setinden oluşturulmuş ve ilgili hükümet yetkilileri geribildirimde
Yöntem
15
bulunmaya davet edilmiştir. 43 hükümet yetkilisinden alınan cevaplar, veri seti ve toplanan
kanıtları iyileştirmek için kullanılmıştır.
Örnek ülke sistemlerini ve bütçe saydamlığını destekleyen iyi uygulamaları belirlemek ve
tanıtmak için araştırma ekibi belirli ülkelerle ayrıca temasa geçmiş ve KM web sitelerinde
bütçe verilerinin yayınlanması ile ilgili hükümet uygulamaları hakkında daha fazla bilgi
edinerek, bu bilgilere kaynak olan MYBS veri tabanlarının güvenilirliği ve bütünlüğü ile
ilgili açıklamalar istemiştir.
Sonuçların Raporlanması
Ekip daha sonra her temel gösterge hakkında gözlemlerini ve bulgularını kaydetmiştir
(bkz. Bölüm 3). Çalışmanın bulgularının diğer mali saydamlık endekslerinin temel
göstergeleri ile uyumlu olup olmadığını belirlemek için FMIS & OBD skorlarının dağılımı,
Kamu Harcamaları ve Mali Sorumluluk (PEFA), Açık Bütçe Endeksi (OBI) ve BM e-Devlet
Gelişmişlik Sıralaması gibi mali saydamlıkla ilgili parametreleri ölçen göstergelerle
karşılaştırılmıştır. Son olarak, güvenilir ve anlamlı bütçe verilerinin yayınlanmasıyla ilgili
iyi uygulamaların bazıları özetlenerek, sonuçlar etkileşimli coğrafi harita ile Google Maps
üzerinden (MYBS Dünya Haritası / FMIS World Map) sunulmuştur (Bkz. Bölüm 4). MYBS
Dünya Haritası, bulguların görünürlüğünü artırmak ve iyi uygulamalara kolay ve kamuya
açık erişim sağlamak için her yıl güncellenecektir.
Rehber Hazırlanması
Bu çalışmada son aşama olarak, KM bilgi kaynaklarının güvenilirliği ve bütünlüğü ile,
yayınlanan bütçe verilerinin sunumu ve kalitesini artırmak için önemli yönlerin
vurgulanması amacıyla araştırma ekibi tarafından bir rehber hazırlanmıştır. Bu rehber,
hükümetlere KM bilgilerini yayınlama uygulamalarının nasıl geliştirilebileceği hakkında
yardımcı olmayı ve kolayca gerçekleştirilebilecek iyi uygulamaların bazılarını göstererek
web sitelerinde çok az KM bilgisi yayınlayan veya hiç yayınlamayan hükümetleri teşvik
etmeyi amaçlamaktadır. Bu rehberde yer alan öneriler Bölüm 5’ye sunulmaktadır.
16
Yöntem
Bölüm 3. Veriler
Bu bölümde, 198 ekonominin hükümet web siteleri ziyaret edilerek ve bütçe verilerinin
yayınlanmasında 176 mali yönetim bilgi sistemi (MYBS) platformunun kullanımıyla ilgili
kanıtlar toplanarak oluşturulan ayrıntılı bir veri setine dayalı, açıklayıcı veri analizi
sunulmaktadır.
Açık Bütçe Verileri Yayıncılığında Hükümet Uygulamalarının Durumu
Açık bütçe verilerinin yayınlanmasıyla ilgili hükümet uygulamalarının mevcut durumu, 20
temel gösterge (Tablo 3.1) yardımıyla hesaplanan skorlara dayalı olarak dört grup halinde
sunulmuştur.
Güvenilir MYBS çözümlerinden kaynaklanan açık bütçe verileri, gözden geçirilen 198
ekonomiden sadece 24 ünde (% 12) çok belirgin olarak göze çarpmaktadır.
Çoğu durumda, zamanında ve anlamlı bütçe verilerinin eksikliği, etkisiz bütçe izleme
yöntemleri veya fonların kötü kullanımı için büyük fırsatlar olduğunun bir göstergesi
olabilir. Eğer siyasi irade ve taahhüt varsa, sadece mevcut hükümet web sitelerinde MYBS
veya diğer veri tabanlarına dayalı güvenilir açık bütçe verilerinin yayınlanmasıyla bile
bütçe saydamlığında önemli iyileştirmeler elde edilebilir.
Web yayıncılığı uygulamaları (Şekil 3.1) Dünya Bankası'nın farklı Bölgeleri arasında ve
farklı gelir düzeyi olan ülkeler arasında önemli ölçüde değişkenlik göstermektedir.
Değerlendirilen 198 kamu maliyesiyle (KM) ilgili web sitesi için araştırma ekibi tarafından
belirlenen ortalama skor 100 üzerinden 45.1 olmuştur. Yaklaşık 69 KM web sitesi (% 35)
önemli bütçe bilgileri sunmakla beraber, bu bilgilerin sadece küçük bir kısmı MYBS
kaynaklı açık bütçe verileri niteliğindedir. Kırk beş hükümet (% 23) web ortamında çok az
bütçe bilgisi vermekte ya da hiç yayın yapmamakta, ayrıca 60 hükümet (% 30) KM veri
kaynağı olarak MYBS veri tabanlarının kullanımı konusunda yeterli kanıt sunmadan,
çoğunlukla arşiv belgelerine dayalı bazı bilgiler sağlamaktadır.
Gelir düzeyi. Yüksek gelir düzeyindeki ülkeler (HIC) bütçe verilerini düzenli olarak
yayınlama eğiliminde olmalarına rağmen (grup A veya B deki 54 ülkeden 32’si veya %
59’u), bu ekonomilerin çoğu web sitelerinde açık bütçe verilerinin kaynağı ile ilgili kanıt
sunmamaktadır. Üst-orta gelir (UMIC) ve alt-orta gelir düzeyindeki ülkelerin (LMIC) çoğu
benzer eğilimler göstermektedir. Düşük gelir düzeyindeki ülkelerin (LIC) çoğunda bütçe
verileriyle ilgili çok az yayın yapılmakta ya da hiç yapılmamaktadır (grup C veya D deki 38
ülkeden 29’u veya % 76’sı). Otuz beş kırılgan devlet arasında grup C veya D içinde yer alan
29’u (% 83) KM bilgilerinin yayınlanması ile ilgili olarak web ortamında çok az
izlenebilmekte veya hiç görünmemektedir.
17
18
Veriler
Tablo 3.1: Açık bütçe verilerinin yayınlanmasıyla ilgili mevcut hükümet uygulamalarının özeti
Grup  MYBS kaynaklı OBD yayınlarında iyi uygulamalar
A
Çok belirgin
Ekonomiler %E
(çok kapsamlı bilgi)
24
12 %
Bölgeler %B
16 10 %
Almanya; Amerika Birleşik Devletleri; Arjantin; Avustralya; Brezilya; Ekvator; El Salvador;
Guatemala; Hindistan; Hollanda; İngiltere; İrlanda; İspanya; Kolombiya; Kore Cumhuriyeti; Meksika;
Nikaragua; Paraguay; Peru; Rusya Federasyonu; Singapur; Slovenya; Türkiye; Yeni Zelanda;
B
Belirgin
(önemli oranda bilgi)
69
35 %
57 34 %
Afganistan; Arnavutluk; Avusturya; Bahreyn; Bangladeş; Belçika; Bhutan; Bolivya; Bosna-Hersek;
Bulgaristan; Cape Verde; Çin; Çek Cumhuriyeti; Danimarka; Dominik Cumhuriyeti; Endonezya;
Ermenistan; Estonya; Fas; Filipinler; Finlandiya; Fransa; Gabon; Güney Afrika; Gürcistan; Gana;
Hırvatistan; Honduras; Hong Kong SAR; İsveç; İsviçre; İtalya; İzlanda; Japonya; Kanada; Kenya;
Kırgızistan; Letonya; Lübnan; Litvanya; Makedonya; Madagaskar; Malezya; Malta; Moritus; Moldova;
Namibya; Nepal; Norveç; Pakistan; Polonya; Portekiz; Romanya; Sırbistan; Slovak Cumhuriyeti;
Solomon Adaları; Sri Lanka; Şili; Tanzanya; Tayland; Doğu Timor; Tonga; Uganda; Ukrayna; Uruguay;
Ürdün; Venezuela; Vietnam; Zambiya
C
Sınırlı ölçüde belirgin (bazı bilgiler yayınlanıyor)
60
30 %
56 33 %
Andorra; Angola; Antigua ve Barbuda; Azerbaycan; Bahamalar; Batı Şeria ve Gazze; Beyaz Rusya;
Birleşik Arap Emirlikleri; Botsvana; Burkina Faso; Cezayir; Cibuti; Çin; Dominik; Etiyopya; Fiji; Fildişi
Sahili; Gambiya; Grenada; Gine-Bissau; Guyana; Haiti; Irak; İsrail; Jamaika; Kamboçya; Kazakistan;
Kıbrıs; Kosova; Kosta Rika; Lao PDR; Lesotho; Liberya; Lüksemburg; Macaristan; Makao SAR; Malavi;
Maldivler; Moritanya; Mikronezya; Mısır; Moğolistan; Mozambik; Nijerya; Panama; Papua Yeni Gine;
Ruanda; Samoa; Suudi Arabistan; Senegal; Sierra Leone; Saint Lucia; Svaziland; Tayvan; Tacikistan;
Trinidad ve Tobago; Tunus; Umman; Yemen; Yunanistan; Zimbabve
D
En az düzeyde belirgin (en az düzeyde bilgi veya hiç bilgi yok)
45
23 %
39 23 %
Barbados; Belize; Benin; Bruney Sultanlığı; Burundi; Çad; Ekvator Ginesi; Eritre; Gine; Güney Sudan;
İran; Kamerun; Karadağ (eski Yugoslavya); Katar; Kiribati; Komoros; Kongo; Kongo Demokratik
Cumhuriyeti; Kore Demokratik Cumhuriyeti; Kuveyt; Küba; Libya; Lihtenştayn; Mali; Marshall
Adaları; Monako; Myanmar; Nauru; Nijer; Orta Afrika Cumhuriyeti; Özbekistan; Palau; San Marino;
Sao Tome ve Principe; Seyşeller; Somali; Saint Kitts ve Nevis; Saint Vincent ve Grenadinler; Sudan;
Surinam; Suriye Arap Cumhuriyeti; Togo; Türkmenistan; Tuvalu; Vanuatu
Toplamlar
198
168
Notlar: 198 "Ekonomi", Dünya Bankası üyesi 188 ülkenin tümünü ve büyük ekonomilerinden bazılarını kapsamaktadır
(Avrupa Birliği [AB], Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü [OECD] ve Asya-Pasifik Ekonomik İşbirliği [APEC] teşkilatı
üyelerinden). "Bölgeler", kamu sektörü yönetimiyle ilgili reformları uygulamak için danışmanlık ve finansal destek
almakta olan 168 Dünya Bankası üyesi ülkeyi içermektedir.
Bölgesel dağılım. Bölgeler arasında, Avrupa ve Orta Asya (ECA), Latin Amerika ve
Karayipler (LCR), Doğu Asya ve Pasifik (EAP) ve Güney Asya (SAR) ülkelerinde,
kapsamlı/doyurucu bilgi yayınlama açısından çok sayıda iyi uygulama görülmektedir (bu
bölgelerdeki ülkelerin % 45-50’si A veya B grubundadır). Afrika'da (AFR) ve Orta Doğu ve
Kuzey Afrika (MNA) Bölgelerinde sadece birkaç iyi uygulama örneği vardır (ülkelerin %
25’inden azı). Çoğu AFR ve MNA ülkesi bütçe verilerini yayınlama açısından web ortamını
çok az kullanmakta veya hiç kullanmamakta olup, büyük bir kısmı C veya D grubundadır.
Veriler
19
AB ülkeleri (27 üzerinden 23’ü) ve OECD üyeleri (34 üzerinden 31’i) web sitelerinde
kapsamlı ve önemli bütçe verileri yayınlamalarına rağmen, sadece bazıları açık bütçe
verilerinin kaynak ve güvenilirliği ile ilgili kanıtlar sunmaktadır (AB'de 6, OECD’de 11).
Benzer şekilde, APEC üyesi ekonomiler (21 üzerinden 18’i grup A veya B’de) iyi
tasarlanmış web sitelerine sahip olmalarına rağmen, sadece 7 ülke MYBS kaynaklı açık
bütçe verileri yayınlamaktadır.
Şekil 3.1: MYBS kaynaklı OBD yayınları açısından mevcut hükümet uygulamalarının durumu
Notlar: LIC = düşük gelirli ülke; LMIC = alt-orta gelirli ülke; UMIC = üst-orta gelirli ülke; HIC = yüksek gelirli ülke; AFR =
Afrika Bölgesi; EAP = Doğu Asya ve Pasifik Bölgesi; ECA = Avrupa ve Orta Asya Bölgesi; LCR = Latin Amerika ve Karayipler
Bölgesi; MNA = Orta Doğu ve Kuzey Afrika Bölgesi; SAR = Güney Asya Bölgesi.
Bu bölümün geri kalan kısmında, ülkelerin gelir düzeylerine ve bölgelere göre verilerin
analizinden elde edilen ayrıntılı bulgular aşağıdaki sırayla sunmaktadır:

KM verilerinin yayınlanması için özel web sitelerinin varlığı

Bütçe verilerinin kaynağı ve güvenilirliği
[ I-3 ile I-6 arası ]

KM bilgilerinin kapsamı ve sunum kalitesi

Önemli KM bilgilerinin içeriği ve düzenliliği

Bilgilendirici göstergeler

Bilgilerin kaynağı olan MYBS çözümlerinin özellikleri

Bulguların PEFA göstergeleri ile karşılaştırılması

Açık Bütçe Endeksiyle (Open Budget Index) karşılaştırma

Diğer göstergelerle karşılaştırmalar
[ I-1, I-2 ]
20
Veriler
Kamu Mali Verilerinin Yayınlanması için Özel Web Sitelerinin Varlığı
Bu kategoride iki gösterge (I-1 ve I-2) vardır ve ilgili sorulara (Q1 ve Q2’den türetilen)
verilen cevaplar aşağıda özetlenmiştir.
I-1
Puan
2
1
0
KM ile ilgili bilgileri yayınlamak için özel bir web sitesi var mıdır?
Cevaplar
Ekonomiler %E Bölgeler %B
KM verileri için özel bir web sitesi var ve bütçeyle ilgili
125
63.1 %
102
60.7 %
yayın/raporlara bağlantılar ana sayfadan açıkça görülüyor
Bütçe veri bağlantıları ana sayfadan açıkça görülemiyor veya
41
20.7 %
37
22.0 %
ayrı ayrı web sitelerinde yayınlanıyor (ana sayfaya bağlantısız)
KM bilgilerinin yayınlanması için özel bir web sitesi yok.
32
16.2 %
29
17.3 %
Organizasyon yapıları ve web uygulamalarındaki farklılıklar göz önüne alınarak, ilgili web
siteleri aşağıdaki sıralamaya göre taranmıştır:

İlk olarak Maliye Bakanlığı (MB / MoF) web siteleri taranarak, tüm soruların
cevaplarının belirli bir kaynaktan elde edilip edilemeyeceğine bakılmıştır.

MoF web sitesine ek olarak, İstatistik ve Merkez Bankası web siteleri ile diğer
bakanlık/kurum web yayıncılığı platformları da ziyaret edilerek, MoF web
sayfalarında yer almayan diğer bilgilerin (örneğin, yatırım planları, denetim
raporları, ihaleler) bulunmasına çalışılmıştır.
Hükümetlerin çoğu (198 üzerinden 166’sı veya % 83.8) KM verilerinin yayınlanması için
özel web sitelerine sahiptir ve bunların 125’inde (% 63.1) ana sayfadan bütçe verilerine
bağlantılar açıkça görülmektedir. KM web sitesi olmayan 32 hükümetin (% 16.2) çoğu LIC
veya LMIC gelir düzeyindedir (Şekil 3.2). Kırılgan ülkelerin çoğunda (35 ülkeden 23’ü)
belirli KM web siteleri vardır, ancak yayınlanan bilgilerinin kapsamı sınırlıdır.
Bölgesel dağılımlar benzer özellikler göstermektedir. Ülkelerin çoğunda (168 üzerinden
139’u veya % 82.7) KM bilgilerini yayınlamak için özel web siteleri vardır ve 102 hükümet
web sitesi (% 60.7) ilgili yayınlara kolay erişim olanakları saplamaktadır. KM yayıncılık
web sitesi olmayan 29 hükümetten (% 17.3) çoğu AFR bölgesindedir.
Tüm AB ülkeleri (27), OECD üyeleri (34) ve APEC üyesi ekonomiler (21) kapsamlı ve
önemli KM bilgileri yayınlayan belirli web sitelerine sahiptir.
Şekil 3.2: Gösterge 1 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar
Veriler
I-2
Puan
2
1
0
21
MYBS platformunu açıklayan bir web sitesi veya doküman var mıdır?
Cevaplar
MYBS çözümlerinin özelliklerini veya FMIS uygulamasının
92
46.5 %
74
44.1 %
mevcut durumunu sunan özel bir web sitesi var.
MYBS uygulaması ile ilgili yalnızca yayınlanmış referans
83
41.9 %
77
45.8 %
doküman(lar) var.
MYBS çözümü ile ilgili bilgi veren bir web sitesi veya
23
11.6 %
17
10.1 %
doküman yok
Hükümetlerin yaklaşık yarısı (198 üzerinden 92’si veya % 46.5) MYBS'nin durumu
hakkında yararlı bilgiler sağlayan ve işlevselliği ile teknoloji mimarisini tanıtan web
sitelerine sahiptir. Ancak, geri kalan 106 ülkenin MYBS platformları hakkında çok az bilgi
vardır ya da yoktur: 83 ekonomi MYBS işlev ve kapsamını kısmen açıklayan bazı raporlar
yayınlamakta, ancak 23 ekonomi MYBS hakkında hiçbir bilgi vermemektedir. Bu durum
tüm gelir düzeylerinde göze çarpmaktadır (Şekil 3.3).
Dünya Bankası bölgeleri arasında 74 ülke MYBS ile ilgili özel web sitelerine sahiptir. LCR
ülkeleri, belirli web sitelerinde sunulan kapsamlı bilgilerle MYBS çözümlerinin açıklanması
açısından en bilgilendirici olanlarıdır. AFR, ECA, EAP ve SAR, MYBS platformları hakkında
yararlı bilgiler sunan çok sayıda ülke ile bu bölgeyi izlemektedir. Çoğu AFR ve MNA
ülkelerinin MYBS platformları hakkında web ortamında hiçbir bilgi yoktur. 35 kırılgan
devletten sadece sekizinde (% 23) MYBS çözümlerini açıklayan özel web siteleri vardır.
AB ülkeleri (27) ve OECD üyelerinin (34) çoğu ile tüm APEC ekonomileri (21) MYBS
platformlarını özel web siteleri kanalıyla veya yayınlanan dokümanlarla açıklamaktadırlar.
Yedi HIC hükümetinin bütçe verilerini veya MYBS platformlarını sunan web siteleri yoktur
ve 11 UMIC/LMIC hükümeti web ortamında çok az bilgi sunmakta veya hiç
görünmemektedir.
22
Veriler
Bütçe Verilerinin Kaynağı ve Güvenilirliği
Bu gruptaki dört göstergeden (I-3 ile I-6 arası) elde edilen sonuçlara göre, sadece küçük bir
grup ülke web sitelerinde yayınlanan KM verilerinin kaynağı ve güvenilirliği ile ilgili
kanıtlar sunmaktadır. Bilgilerin çoğu 198 ekonomi tarafından kullanılan 176 MYBS
platformları ile bağlantılı olmayıp, MYBS kaynaklı açık bütçe verileri (çevrimiçi, ücretsiz,
düzenlenebilir/yeniden kullanılabilir) yayınlamaya az sayıda ülke ilgi göstermektedir.
I-3
Puan
3
KM verilerinin kaynağı nedir?
Cevaplar
Dinamik web sitesi (MYBS veri tabanı ile bağlantılı); raporlar
12
6.1 %
8
4.8 %
için etkileşimli sorgu seçenekleri (CSV, XLS, ODF, XML, PDF).
Arjantin; Brezilya; Kolombiya; Finlandiya; Almanya; Kore Cumhuriyeti; Meksika; Peru; Rusya Fed; Türkiye; İngiltere; ABD
Dinamik web sitesi (bazıları veri tabanlarına bağlı); önceden
2
22
11.1 %
17
10.1 %
tanımlı bir yayın listesinden sunulan veriler (genelde PDF, XLS).
Bolivya; Şili; Çin; Danimarka; Ekvator; El Salvador; Estonya; Gürcistan; Hindistan; Japonya; Kırgızistan; Malta; Hollanda;
Nikaragua; Paraguay; Portekiz; Singapur; İspanya; İsveç; Tayvan; Çin; Doğu Timor; Ukrayna
1
Statik web sitesi (veri tabanına bağlantısız); kaynağı
belirtilmeyen veriler (genelde PDF).
132
66.7 %
114
67.9 %
0
Yayınlanan KM bilgisi yok.
32
16.1 %
29
17.2 %
Dinamik web sitelerine (kullanıcı tanımlı raporları çevrimiçi oluşturulabilen) sahip 34
hükümet arasından 12’si (genelde HIC ve UMIC) çoğunlukla MYBS veri tabanları ile
bağlantılı etkileşimli sorgular aracılığıyla ayrıntılı bilgi kümelerine erişim sağlamaktadır.
Çok sayıda ülke (132 veya % 66.7; çoğunlukla HIC ve MIC) kaynak belirtilmeden sunulan
çeşitli belgelerin yer aldığı statik web sitelerine sahiptir (Şekil 3.4).
LCR bölgesi iyi uygulamalar açısından lider durumda olup (2 veya 3 puanlı 11 ülke), ECA ile
EAP onu takip etmektedir (her birinde 2 veya 3 puanlı 6 ülke). Diğer bölgeler KM verilerini
çoğunlukla statik web sitelerinden sunmaktadır. AFR bölgesinde KM verilerinin kaynağını
açıklayan çok az ülke vardır.
On AB ülkesi ve 15 OECD üyesi dinamik web sitelerine sahiptir, ancak gelişmiş ülkelerin
çoğunda statik web siteleri vardır. Benzer şekilde, sadece 10 APEC ekonomisinde dinamik
KM web yayıncılığı vardır. Kırılgan devletlerin çoğu (35 üzerinden 21) statik web sitelerine
sahiptir. Sadece Doğu Timor ve Kırgızistan dinamik web sitesi olan LIC ülkeleridir.
Veriler
I-4
23
Açık bütçe verilerinin varlığı (çevrimiçi, değiştirilir/yeniden kullanılır, ücretsiz)
Puan
1
0
Cevaplar
Evet
Hayır
Ekonomiler %E
52
26.3 %
146
73.7 %
Bölgeler
38
130
%B
22.6 %
77.4 %
Birçok hükümetin MYBS veri tabanları ve açık devlet girişimleri olmasına rağmen, açık
bütçe verilerinin paylaşılması yaygın bir uygulama değildir. Açık verilerin ne ölçüde
yayınlandığını anlamak için araştırma ekibi bütçe raporlarını yayınlayan diğer açık veri
portallarıyla birlikte "kamu harcama raporlarının" formatlarını taramıştır.
Açık bütçe verileri 52 ekonomide göze çarpmakla birlikte, yalnızca bunların yaklaşık
yarısında MYBS veri tabanları ile bağlantılıdır (dinamik web siteleriyle ilgili I-3 kanıtlarına
göre). Bazı LIC ve LMIC ülkeleri (51 üzerinden 13) açık veriler yayınlamaktadır (Şekil 3.5).
LCR ve ECA ülkeleri (birlikte 25), açık bütçe verilerini yayınlamakta lider durumdadır ve
açık bütçe verilerini en az paylaşanlar AFR ülkeleridir. 35 kırılgan devletten sadece üçü
açık bütçe verilerini kullanarak bazı raporlar üretebilmektedir. Açık bütçe verileri gelişmiş
ülkelerin de yarısından azında görülmektedir (12 AB üyesi, 19 OECD üyesi ve 10 APEC
ekonomisi açık bütçe verileri yayınlamaktadır).
I-5
Sistem adı dinamik/statik raporlarda görünüyor mu?
Puan
1
0
Cevaplar
Evet
Hayır
Ekonomiler %E
18
9.1 %
180
90.9 %
Bölgeler
16
152
%B
9.5 %
90.5 %
Statik veya dinamik web sitelerinde sık yayınlanan “bütçe uygulama raporlarında”, bu
verilere kaynak olan MYBS platformunun adı nadir olarak yazılmaktadır. Çoğu ülke KM
bilgilerini veri kaynağı hakkında herhangi bir belirti olmadan PDF dosyaları aracılığıyla
sunmaktadır. Sadece 18 ülke (4 HIC, 8 UMIC, 5 LMIC, 1 LIC) yayınlanan bilgilerin kaynağı
olarak MYBS çözümün adını açıkça belirtmektedir (Şekil 3.6).
Bölgeler arasında, ilgili iyi uygulamalar 9 LCR ülkesinde görülmektedir. Sadece bir kırılgan
devlet bazı bütçe uygulama raporlarında sistem adını belirtmektedir.
24
Veriler
AB, OECD ve APEC ekonomilerinin çoğu düzenli bütçe raporlarının bir parçası olarak
sistem adını yayınlamamaktadır (sadece 3 AB ülkesi, 4 OECD üyesi ve 3 APEC ekonomisi
tarafından yayınlanan raporlarda sistem adı görünmektedir).
I-6
Sistem zaman damgası dinamik/statik raporlarda görünüyor mu?
Puan
1
0
Cevaplar
Evet
Hayır
Ekonomiler %E
28
14.1 %
170
85.9 %
Bölgeler
24
144
%B
14.3 %
85.7 %
Bu göstergeye göre gözlemlenen durum sistem adına benzemektedir. Birçok ekonomi, sık
yayınlanan "bütçe uygulama raporları" veya web sitelerinde paylaşılan diğer belgelerde,
verilerin kaynağı olan MYBS çözümlerinden alınan sistem tarih/saatini belirtmemektedir.
Bunu yapan 28 ülke arasında 8 HIC, 10 UMIC, 9 LMIC ve 1 LIC vardır (Şekil 3.7).
Aynı şekilde, bütçe saydamlığına ve hesap verme sorumluluğuna daha iyi odaklanmış ve
MYBS ile daha uzun bir çalışma geçmişi olan LCR ülkelerinde 11 iyi uygulama örneği vardır.
Sadece bir kırılgan devlet bazı bütçe yürütme raporlarında sistem saatini belirtmektedir.
AB, OECD ve APEC ekonomilerinin çoğunda sistem zaman damgası sık yayınlanan bütçe
raporlarının bir parçası olarak yazdırılmamaktadır (sistem zaman damgası sadece beş AB
üyesi ülke, beş OECD üyesi ve sekiz APEC ekonomisinde görülmektedir).
Veriler
25
Kamu Mali Bilgilerinin Kapsamı ve Sunum Kalitesi
Hükümet web sitelerinde yayınlanan KM verilerinin kapsamı ve sunum kalitesi iki sorudan
(Q4 ve Q5) türetilen dört gösterge (I-7 ile I-10 arası) kullanılarak analiz edilmiştir. Bu
bölümde, kaliteyi ve kapsamı ölçmek zor olduğundan, I-7 ve I-8 göstergelerinin kısmen
verileri inceleyen ekibin takdirine bağlı olarak değerlendirildiğini not etmek önemlidir. Bu
sorular, bütçe verilerinin sunumu ve ilk bakışta görünen ayrıntı düzeyi hakkında ilk kez
ziyaret edenlerin algısını ölçmek için kullanılmıştır. Diğer göstergeler ise daha özel olup,
kapsamla ilgili soruları tamamlamak için eklenmiştir.
I-7
Puan
2
1
0
Kalite: KM verilerinin sunum kalitesi nedir?
Cevaplar
İyi kalite (sunulan raporlar bilgilendirici ve erişimi ve
69
34.8 %
50
29.8 %
okuması kolaydır).
Kısmen kabul edilebilir (yayınlanmış KM bilgilerinin bazıları
97
49.0 %
89
53.0 %
yararlıdır).
İstenen düzeyin altında (yayınlanmış KM bilgilerinin çoğu
32
16.2 %
29
17.2 %
bilgilendirici değil).
Kolay anlaşılır formatlarda bütçe performansı hakkında kapsamlı bilgi veren 69 hükümet
arasında 30 HIC, 16 UMIC, 17 LMIC ve 6 LIC vardır. Ancak, KM web sitelerinin büyük bir
kısmının (% 49) raporlama kalitesi sadece kısmen kabul edilebilir: raporların çoğu fazla
bilgilendirici değil veya çok ayrıntılıdır ya da sonuçların nasıl yorumlanacağı konusunda
net talimatlar yoktur. Sunum kalitesine çok az dikkat eden veya hiç dikkat etmeyen 32 web
sitesi vardır (Şekil 3.8).
Bölgelerde, nispeten az sayıda KM yayın sitesinde (% 29.8) bütçe sonuçları düzenli
güncellenmekte ve iyi yönetilmektedir. LCR en fazla sayıda iyi kaliteli web sitesi ile öne
çıkmakta (15), ardından ECA (10), EAP (9) ve AFR (7) gelmektedir. Bölgesel KM web
sitelerinin yaklaşık yarısı bazı yararlı veriler sunmakla beraber, bunlarda kapsamlı
iyileştirmeler yapılması gereklidir ve sadece altı kırılgan devlet bilgilendirici ve ayrıntılı
raporlar sunmaktadır. AB, OPEC ve APEC üyelerinin çoğu bütçe sonuçlarını zamanında
yayınlayan iyi kaliteli web sitelerine sahiptir.
26
Veriler
I-8
İçerik: Yeterli düzeyde ayrıntı var mı?
Puan
1
0
Cevaplar
Evet
Hayır
Ekonomiler %E
148
74.7 %
50
25.3 %
Bölgeler
123
45
%B
73.2 %
26.8 %
Bu gösterge, web sitelerinde yayınlanan bilgilerin içeriğiyle ilgili hızlı bir değerlendirme
yapılmasını sağlamaktadır. Diğer endeksler (örneğin, OBI, ROSC) önemli yayınların
içeriğini gözden geçirdiği için bu gösterge yayınlanan raporların detayını görmek ve
içeriğini analiz etmek için tasarlanmış değildir. İlk bakışta belirgin olmayan bazı özellikleri
gözden kaçırma olasılığı her zaman var olacağı için bu gösterge dikkatli kullanılmalıdır.
Ekonomilerin büyük bir kısmı çeşitli konularda önemli bilgiler paylaşmasına rağmen, 50
kadarı yayınların içeriği hakkında çok az bilgi vermekte ya da hiç açıklama yapmamaktadır.
Kapsanan konuların seviyesi LIC’den HIC’ye doğru artmaktadır. Hemen hemen tüm AB,
OECD ve APEC üyesi ekonomilerin bütçe performansı hakkında yararlı ayrıntılar sunan
kapsamlı web siteleri vardır.
LCR en yüksek sayıda kapsamlı web sitesine sahiptir (123 üzerinden 28’i) ve ardından ECA
(27), EAP (21), AFR (27), MNA (13) ve SAR (7) gelmektedir. Birkaç EAP ve MNA ülkesi gibi
birçok AFR ülkesi (% 44), bütçe uygulama sonuçlarını paylaşmak için yetersiz web
içeriğine sahiptir. Kırılgan devletlerin yarısından fazlası web sitelerinde bütçe sonuçları
hakkında çok az detay vermekte ya da hiç bilgi vermemektedir (Şekil 3.9).
Veriler
I-9
Puan
2
1
0
27
Sunulan bütçe sonuçlarını anlaması kolay mı (Vatandaşın Bütçesi)?
Cevaplar
Evet (vatandaşlar için anlamlı biçimde sunulmuş kapsamlı
15
7.6 %
12
7.1 %
bilgiler; etkileşimli olarak sunulan sonuçlar).
Evet (bütçe süreci ile ilgili temel bilgiler ve anlamlı biçimde
33
16.7 %
26
15.5 %
sunulmuş bazı sonuçlar).
Hayır (Vatandaşın Bütçesi: çok kısıtlı bilgi veya yok).
150
75.7 %
130
77.4 %
Bu gösterge, anlamlı bütçe verilerinin vatandaşlar için basit ve kolay anlaşılır biçimde
çevrimiçi erişilebilir olup olmadığını ölçer. Birçok ülkede, bu tür belgeler/web içeriği
Vatandaşın Bütçesi (Citizens Budget) olarak adlandırılmakta ve mali saydamlığın önemli bir
göstergesi olarak kabul edilmektedir. Açıkçası, Vatandaşın Bütçesi inandırıcı ve güncel
olmalı ve bilgi kaynağı güvenilir olmalıdır. Bu çalışma, sadece karşılaştırmalı analiz için bu
tür belge veya web sitelerini bulmayı ve içeriğini ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır; bu tür
belgelerin detaylı analizi ve bütçe planlamasında vatandaş geribildirimlerinin etkisinin
incelenmesi bu çalışmanın kapsamı dışındadır.
198 hükümetin sadece yaklaşık 15’i, özel Vatandaşın Bütçesi web siteleri kanalıyla anlamlı
bütçe verilerine erişim ve geribildirim olanakları sunan etkileşimli platformlara sahiptir.
Ayrıca 33 hükümet bütçe harcamalarının bazı önemli yönleri hakkında vatandaşlara yararlı
bilgiler sunmaktadır. Ancak, çoğu hükümet bütçe sonuçları hakkında vatandaşlara anlamlı
bilgiler vermemektedir. Bu gözlemler tüm gelir düzeyleri için geçerlidir (Şekil 3.10).
Gelişmiş ülkeler arasında sadece nispeten az sayıda hükümetin etkileşimli Vatandaşın
Bütçesi web siteleri vardır - AB, OECD ve APEC üyelerinin yaklaşık % 35-40’ı.
Daha çok LCR ve ECA bölgelerinde kolay anlaşılır grafik kullanıcı ara yüzü olan yaklaşık 12
Vatandaşın Bütçesi web sitesi vardır. Diğer bölgelerde ise çoğunlukla statik bilgiler sunan
yaklaşık 26 faydalı Vatandaşın Bütçesi web sitesi bulunmaktadır (kolay anlaşılır biçimde
bütçe performansını açıklayan PDF dosyaları). Ancak, bölgelerdeki birçok ülkede ve
özellikle AFR ülkelerinin çoğunda, Vatandaşın Bütçesi gibi yayınları sunan web siteleri
yoktur. 35 kırılgan devletin sadece üçünde sınırlı bilgi sağlayan kullanışlı Vatandaşın
Bütçesi web sitesi vardır.
28
Veriler
I-10
Bütçe Sınıflaması (BC)/Hesap Planı (CoA) detayları yayınlanıyor mu?
Puan
1
0
Cevaplar
Evet
Hayır
Ekonomiler %E
93
47.0 %
105
53.0 %
Bölgeler
75
93
%B
44.6 %
55.4 %
Yeterince detaylı bölümlere sahip bir bütçe sınıflandırması (BC), kapsamlı ve güvenilir KM
veri kümelerinin üretimi için çok önemlidir. Defteri kebirde (general ledger) işlemleri ve
bakiyeleri (akışları ve stokları) tutarlı biçimde kaydetmek için de bir birleşik hesap planı
(CoA) gereklidir. BC ve CoA birbiriyle ilişkilidir: bu sınıflandırmalara göre kayıtların birbiri
ile bağlantısını sağlamak ve bütçe ile hazine hesaplarını düzgün bir şekilde ilişkilendirmek
için BC’nin CoA’nın bir alt kümesi olarak tasarlanması önerilir. Birçok ülke CoA ve
Ekonomik bölümler için aynı sayıda basamak ve alt bölüm kullanmaktadır. Bu gösterge, KM
verilerini kaydedip raporlamakta kullanılan ana parametreleri açıklamak ve KM web
sitelerinde BC ve CoA için sunulan ayrıntıların seviyesini kontrol etmek için tasarlanmıştır.
198 hükümetten 93’ü web sitelerinde BC / CoA'nın ayrıntılarını sunmaktadır. HIC ve
MIC’lerin yaklaşık yarısı (% 50.6), birçok AB üyesi (27 üzerinden 21’i), OPEC ülkesi (34
üzerinden 27’si) ve APEC ekonomilerinde (21 üzerinden 14’ü) olduğu gibi, BC / CoA'nın
veri yapılarını (veya bazen tam listesini) yayınlamaktadır (Şekil 3.11).
LCR, ECA ve SAR ülkelerin yarısından fazlası BC / CoA ayrıntılarını yayınlarken, bu durum
AFR, EAP ve MNA ülkelerinin sadece % 34’ünde görülmektedir. 35 kırılgan devletten 10’u
web sitelerinde BC / CoA listelerini yayınlamaktadır.
Bu sonuçlar, birçok ekonomide en az sayıda rakam kullanarak maksimum bütçe bilgisi
yakalamak ve çok sayıda tarihsel işlemi depolayarak bu verilere hızlı erişim için BC / CoA
veri yapılarının tasarımına (veya optimizasyonuna) yeterince dikkat edilmediğinin bir
göstergesi olabilir.
Veriler
29
Kamu Mali Bilgilerinin İçeriği ve Düzenliliği
Bu grupta, 5 sorudan (Q6 ile Q10 arası) türetilen 10 göstergeyle (I-11 ile I-20 arası) önemli
bütçe belgelerin varlığı ve seçilmiş kategorilerdeki yayınların düzenliliği ölçülmektedir.
Önemli bütçe uygulama raporlarının (tüm gelirler ve harcamalar için plan/gerçekleşme
rakamları) sıklığı ve düzenliliği I-17 ve I-18 (Q9) ile ölçülmüştür. Ayrıca, bu alanla ilgili
bilgilendirici göstergeler (I-21 ile I-30 arası) web ortamında yayınlanan kamu harcama
raporlarının belirli bölümleri hakkında bilgi toplamak için kullanılmıştır. Bu detayların
bazıları (örneğin, sektörel analiz veya yerel bütçeler düzeyinde harcamalar) temel harcama
raporları ile aynı sıklıkta yayınlanmamaktadır. Çeşitli raporlardaki KM verilerinin
detaylarının analizi ya da derinlemesine incelemesi bu çalışmanın kapsamı dışındadır.
Ancak, daha fazla analiz yapılmasına yardımcı olmak için belirli ayrıntılara hızlı erişim
sağlayan ilgili web bağlantıları veri setine dâhil edilmiştir.
I-11
I-12
Puan
1
0
Onaylanan yıllık bütçe yayınlanıyor mu?
Evet, ise: Yıllık bütçe planlarının yayınlanma düzenliliği/sıklığı
Cevaplar
Evet
Hayır
Ekonomiler %E
153
77.3 %
45
22.7 %
Düzenlilik
120
-
Bölgeler
128
40
%B
Düzenlilik
76.2 %
98
23.8 %
-
Çoğu HIC ve MIC onaylanan yıllık bütçelerini KM web sitelerinde yayınlamaktadır. HIC ve
UMIC’lerin yaklaşık % 82’si raporlama düzenliliği açısından iyi uygulama örneklerine
sahiptir – yani, en azından son beş yıl içinde kesintisiz yayın yapmaktadır (bunun düzeyleri
Şekil 3.12 de her çubuğun üzerinde bir çizgi ile göstermiştir) - ve yaklaşan bütçe yılından
önce web ortamında onaylanan bütçelerini sunmaktadır. 120 kadar ekonomi (% 78.4),
bazen bütçe yılının başlamasından sonra olsa da, düzenli olarak onaylanmış bütçelerini
yayınlamaktadır. Hemen hemen tüm AB, OECD ve APEC hükümetleri düzenli olarak
onaylanan yıllık bütçelerini yayınlamaktadır.
Bölgelerdeki ülkelerin çoğu (AFR hariç) onaylanan yıllık bütçe planlarını ilgili bütçe yılı
öncesinde yayınlamakta ve yaklaşık 98’i (% 76) bunu düzenli olarak yapmaktadır (AFR
bölgesinde ise ülkelerin sadece % 52’si düzenli olarak plan yayınlamaktadır). 35 kırılgan
devletten 20’si onaylı bütçelerini yayınlamakta ve 13'ü düzenli olarak bunu yapmaktadır.
Şekil 3.12: Gösterge 11 ve 12 için gelir düzeyine ve bölgeye göre dağılımlar
R
e
g
R
e
g
30
Veriler
I-13
I-14
Puan
1
0
Orta Vadeli Harcama Çerçevesi (MTEF) dokümanları yayınlanıyor mu?
Evet, ise: MTEF dokümanlarının yayınlanma düzenliliği/sıklığı
Cevaplar
Evet
Hayır
Ekonomiler %E
103
52.0 %
95
48.0 %
Düzenlilik
64
-
Bölgeler
81
87
%B
Düzenlilik
48.2 %
44
51.8 %
-
HIC ve MIC’lerin yaklaşık yarısı çok yıllı ya da orta vadeli harcama çerçevesi (MTEF)
planlarını yayınlamakta ve 64’ü bu planları düzenli olarak güncellemektedir (en azından
son beş yıl içinde, her yıl gözden geçirerek). LMIC ve LIC ekonomilerde MTEF bilgilerinin
yayınlanma düzenliliği nispeten düşüktür (Şekil 3.13). AB, OECD ve APEC ekonomilerinin
yaklaşık % 80'i MTEF planlarını yayınlamakta ve düzenli olarak güncellemektedir.
Yaklaşık 44 ECA, LCR ve SAR ülkesi MTEF verilerini düzenli olarak yayınlamaktayken,
MTEF verilerinin düzenli yayını AFR, MNA ve EAP ülkelerinde çok daha az yaygındır. 35
kırılgan devletin 10’u MTEF planlarıyla ilgili bazı raporlar yayınlamakta, ancak çoğu bunu
düzenli olarak yapmamaktadır.
R
e
g
R
e
g
I-15
I-16
Puan
1
0
Kamu yatırım planları yayınlanıyor mu?
Evet, ise: Kamu yatırım planlarının yayınlanma düzenliliği/sıklığı
Cevaplar
Evet
Hayır
Ekonomiler %E
44
22.2 %
154
77.8 %
Düzenlilik
32
-
Bölgeler
38
130
%B
Düzenlilik
22.6 %
27
77.4 %
-
Sadece 44 hükümet kamu yatırım planlarını yayınlamaktadır (Şekil 3.14). Ancak, birçok
durumda (örneğin, Ukrayna) kamu yatırımları onaylanan yıllık bütçelerin bir parçası
olarak dâhil edilebilmekte ve MTEF belgelerinde listelenmektedir; dolayısıyla, bu gösterge
paylaşılan tüm kamu yatırım planlarını tam olarak izleme olanağı sunmayabilir. AB, OECD
ve APEC ekonomilerine benzer oranlarda, bu 44 ekonomi arasında HIC ve MIC’lerin
yaklaşık % 60’ı yatırım planlarını düzenli olarak yayınlamaktadır.
Veriler
31
Bölgelerdeki hükümetlerden nispeten az sayıda bir grup (genelde LCR ve ECA) çok yıllı
yatırım planlarını düzenli olarak yayınlamakta ve bu ülkelerin çoğunda yatırım planlarını
ayrı ayrı yayınlanmamaktadır. Çok sayıda ülke (AFR hariç) yatırımlarını onaylanan yıllık
bütçe planları içinde sunmakta; tüm Bölgelerde yatırım planlarını yayınlamanın gerçek
oranı % 50 olarak tahmin edilmektedir. Yatırım planları kırılgan devletlerin sadece birkaçı
tarafından yayınlanmaktadır (Şekil 3.14).
R
R
I-17
I-18
Puan
1
0
Bütçe uygulama sonuçları yayınlanıyor mu?
Evet, ise: Bütçe uygulama sonuçlarının yayınlanma düzenliliği/sıklığı
Cevaplar
Evet
Hayır
Ekonomiler %E
147
74.2 %
51
25.8 %
Düzenlilik
117
-
Bölgeler
124
44
%B
Düzenlilik
73.8 %
96
26.2 %
-
Ekonomilerin çoğu (büyük ölçüde HIC ve MIC) bütçe uygulama sonuçlarını farklı aralıklarla
yayınlamaktadır (Şekil 3.15) – 147 ülkeden 50’sinde aylık, 18’inde üç aylık, kalan 78’inde
yıllık. Bu ülkeler arasında, yaklaşık % 80’i bu sonuçları düzenli olarak yayınlamaktadır.
Sadece küçük bir grup ülkede bütçe performansının aylık güncellemelerle yayınlandığı ve
büyük bir kısmında sonuçların yıllık olarak sunulduğu görülmektedir. Birçok ülkede
mevcut MYBS platformlarından daha sık (aylık) KM bilgileri yayınlamak suretiyle bu alanda
önemli iyileştirmeler yapma şansı olduğu görünmektedir.
Bölgelerdeki hükümetlerin büyük bir kısmı, bütçe uygulama sonuçlarını çoğunlukla düzenli
yayınlamaktadır. Birçok ülke bütçe performans raporlarını yıllık yayınlamaktadır
(planlanan ve gerçekleşenleri karşılaştırarak). LCR, ECA, EAP ve SAR bölgelerinde az sayıda
hükümet bütçe uygulama durumunu aylık yayınlamak için mevcut MYBS yeteneklerinden
faydalanmaktadır. Ancak, AFR, MNA ve diğer bölgelerdeki çoğu ülke, uygulama döneminde
performans izleme için mevcut sistemlerden faydalanmamakta ve yıllık sonuçları bütçe
yılının tamamlanmasından sonra yayınlamaktadır. Bu nedenle, bütçe raporlarının sık sık
(aylık) yayınlanmamasından dolayı önemli bir fırsat maliyeti vardır. Kırılgan devletlerin
yaklaşık % 50’si benzer bir durum sergilemektedir: 35 ülkeden 14’ü bu bilgileri çoğunlukla
yıllık olarak yayınlamaktadır.
32
Veriler
Bütçe uygulama sonuçları, AB, OECD ve APEC ekonomilerinin % 80’inden fazlasında
düzenli güncellemelerle sunulmaktadır. Ancak, MYBS veri tabanlarına dayalı olarak bütçe
performansının aylık yayınlanması nadir olarak görülmektedir (Gösterge I-3 ve I-4 ile ilgili
açıklamalarda yer aldığı gibi).
R
e
g
R
e
g
I-19
I-20
Puan
1
0
Merkezi hükümet bütçe faaliyetlerinin dış denetim raporu yayınlanıyor mu?
Evet, ise: Dış denetim raporlarının yayınlanma düzenliliği/sıklığı
Cevaplar
Evet
Hayır
Ekonomiler %E
76
38.4 %
122
61.6 %
Düzenlilik
61
-
Bölgeler
59
109
%B
Düzenlilik
35.1 %
44
64.9 %
-
Bu gösterge, bütçe ile ilgili denetim raporlarının dış denetim kuruluşlarının web sitelerinde
yayınlanıp yayınlanmadığını incelemektedir. Ekonomilerin çoğunda, dış denetim
raporlarının yayınlanması kanunen gereklidir. Ancak, bu tür raporlar genellikle mevzuata
uymak için parlamentolara sunulmakta ve vatandaşları bilgilendirmek için web ortamında
nadiren yayınlanmaktadır. KM web sitelerinde bu tür raporların yayınlanması birçok
ekonomide bütçe saydamlığını ve hesap verme sorumluluğunu artırabilir. Bu nedenle,
mevcut uygulamaların iyileştirilmesi için önemli fırsatlar bulunduğu görülmektedir.
Bu çalışmada, 76 hükümetin bütçe uygulama performansı ile ilgili bazı raporları dış
denetim web sitelerinde yayınladığı (genellikle bütçe yılının kapanmasından sonra 6-12 ay
içinde) ve bunların 61’inin (% 81, genelde HIC ve MIC) bu tür değerlendirmeleri düzenli
olarak sunduğu belirlenmiştir (Şekil 3.16). 38 LIC içinde sadece altısı dış denetim
raporlarını düzenli yayınlamakta olup, AB, OECD ve APEC hükümetlerinin de yarısından azı
aynı durumdadır. Özetle, çoğu ülke web ortamında dış denetim raporlarını düzenli olarak
sunmaya yeterince dikkat etmemektedir.
Bölgeler arasında, LCR, ECA, EAP ve SAR ülkelerinin bir bölümü bütçe uygulamalarına
ilişkin dış denetim raporlarını yayınlamakta, ama sadece birkaçı bunu bütçe yılının
kapanmasından sonra altı ay içinde yapmaktadır. Kırılgan devletler içinde 35 ülkeden
sadece altısı bazı denetim raporlarını yayınlamakta ve bu ülkelerin sadece dördü düzenli
olarak yayın yapmaktadır.
Veriler
33
R
e
g
R
34
Veriler
Bilgilendirici Göstergeler
KM yayıncılığı web sitelerinin diğer önemli özellikleri hakkında ek bilgiler sağlamak için 10
sorudan (Q11 ile Q20 arası) türetilmiş 20 bilgilendirici gösterge (I-21 ile I-40 arası) vardır.
I-21 ile I-30 arası göstergeler, daha fazla analiz için KM web sitelerinde görünen raporların
belirli bölümleriyle ilgili ek geribildirim sağlayarak bütçe uygulama raporlarının içeriğini
açıklamak için tasarlanmıştır.
I-21
Kamu harcamaları > Konsolide bütçe sonuç raporları yayınlanıyor mu?
Puan
1
0
Cevaplar
Evet
Hayır
Ekonomiler %E
140
70.7 %
58
29.3 %
Bölgeler
116
52
%B
69.0 %
31.0 %
Hükümetlerin çoğu (özellikle HIC ve MIC) konsolide bütçe sonuçlarını farklı aralıklarla
yayınlamaktadır (Şekil 3.17). Hemen hemen tüm AB, OECD ve APEC üyeleri konsolide bütçe
sonuçlarını daha sık sunmaktadır (aylık/üç aylık).
Bölgelerdeki 168 ülkenin 116’sı (en çok LCR, ECA, SAR ve EAP) konsolide bütçe sonuçlarını
bütçe yılı boyunca düzenli yayınlamaktadır. Ayrıca, 35 kırılgan devletin 16’sı yıllık
konsolide bütçe sonuçlarını güncellemelerle sunmaktadır.
I-22
Kamu harcamaları > Sektör analizleri yayınlanıyor mu?
Puan
1
0
Cevaplar
Evet
Hayır
Ekonomiler %E
145
73.2 %
53
26.8 %
Bölgeler
119
49
%B
70.8 %
29.2 %
Sektör analizi, öncelikli alanlarda harcamalarının etkinliğini izlemek için önemlidir. Daha
iyi tahmin ve karar destek için MYBS diğer veri tabanları ile ilişkilendirilip, bütçe verilerine
belirli boyutlar eklenerek kapsamlı bilgi sunmakta kullanılabilir. Bu tür analitik işlem
platformları kamu sektöründe nadir olarak görülmektedir.
Veriler
35
Hükümetlerin çoğu (özellikle HIC ve MIC) sektör bazında harcamalarla ilgili analizler
yayınlamaktadır (Şekil 3.18). Kapsamlı sektör analizi, AB, OECD ve APEC ekonomileri
tarafından yayınlanan çok sayıda bütçe uygulama raporunda da mevcuttur. Ancak, bu
raporların çoğu bütçe değerlendirmelerinin bir parçası olarak her yıl yayınlanmakta ve
sadece birkaç durumda bütçe uygulama dönemi boyunca sektörel analiz yapılmaktadır.
Bölgelerde toplam 119 ülke sektör analizi yayınlamaktadır. LCR, ECA, SAR ve AFR ülkeleri
sektörel analiz yayınlamada öncülük etmektedir (genel olarak eğitim, sağlık, enerji ve
ulaştırma sektörlerine odaklı). Son olarak, 35 kırılgan devletin 19’u yıllık bütçe performans
değerlendirmelerinin bir parçası olarak sektör analizi yayınlamaktadır.
I-23
Kamu harcamaları > Yöresel analizler yayınlanıyor mu?
Puan
1
0
-
Cevaplar
Evet
Hayır
n/a
Ekonomiler %E
58
29.3 %
138
69.7 %
2
1.0 %
Bölgeler
47
119
2
%B
28.0 %
70.8 %
1.2 %
Harcamalarının yöresel analizi hakkında bilgiler, eyalet/il/ilçe düzeyinde bütçe
performansının değerlendirilmesi için önemlidir. MYBS veri tabanları ile bağlantılı
olduğunda, yöresel harcama tarzları KMY uygulamalarını geliştirmek için (aylık
güncellemelerle) dinamik olarak izlenebilir. Yayınlanan az sayıda bütçe uygulama raporu
bu gibi konularda odaklıdır.
HIC ve MIC’lerden bazıları harcamaların yöresel analizini yayınlamakta ve sonuçları coğrafi
haritalama (geomapping) ile sunmaktadır. Ancak, LIC seviyesinde yöresel analize fazlaca
dikkat edilmemektedir (Şekil 3.19). AB, OECD ve APEC hükümetlerinin yaklaşık yarısı
düzenli olarak yöresel harcama analizi yayınlamaktadır.
Yöresel analiz yayınlayan 47 Bölge ülkesinin 41’i ECA, LCR, EAP ve AFR bölgelerindedir;
diğer Bölgelerdeki ülkeler yöresel harcama tarzları hakkında web ortamında çok az bilgi
yayınlamaktadır. 35 kırılgan devletin sadece yedisi yöresel harcamalarla ilgili bazı raporlar
sunmaktadır.
36
Veriler
I-24
Kamu harcamaları > Cinsiyet eşitliğine göre analizler yayınlanıyor mu?
Puan
1
0
Cevaplar
Evet
Hayır
Ekonomiler %E
29
14.6 %
169
85.4 %
Bölgeler
22
146
%B
13.1 %
86.9 %
Cinsiyet eşitliği analizi, 29 hükümet tarafından yayınlanan harcama raporlarında yer
almaktadır (Şekil 3.20), ancak yıllık bütçe planlarının çoğunda özel bir toplumsal "cinsiyet
eşitliği" bölümü yoktur. Benzer şekilde, sadece bazı AB, OECD ve APEC hükümetleri
toplumsal cinsiyet eşitliğine odaklı raporlar yayınlamaktadır.
18 LCR, AFR ve EAP ülkesi dışında, Bölge ülkelerinin çoğu bütçe uygulama raporlarında
(çoğunlukla yıllık olarak yayınlanan) toplumsal cinsiyet eşitliğiyle ilgili analizler
sunmamaktadır. Sadece 5 kırılgan devlet toplumsal cinsiyet eşitliğine duyarlı bütçe
analiziyle ilgili bazı bilgileri yayınlamaktadır.
Veriler
I-25
37
Kamu harcamaları > Çocuklar ve gençlerle ilgili detaylar yayınlanıyor mu?
Puan
1
0
Cevaplar
Evet
Hayır
Ekonomiler %E
24
12.1 %
174
87.9 %
Bölgeler
19
149
%B
11.3 %
88.7 %
Çocuklar ve gençlerle ilgili kamu harcamalarının analizi 24 hükümet tarafından yayınlanan
raporlarda yer almaktadır (Şekil 3.21), ancak yıllık bütçe planlarının çoğunda çocuklara
adanmış özel bir bölüm yoktur. Benzer şekilde, yalnızca birkaç AB, OECD ve APEC
ekonomisi çocuklara odaklı raporlar yayınlamaktadır.
Çocukların ve gençlerin çeşitli ihtiyaçları için özel harcamaları yayınlayan 19 Bölge
ülkesinin 14’ü AFR, LCR ve EAP bölgesinde olmakla beraber; çoğu Bölge ülkesi bu tür
bilgiler yayınlamamaktadır. 35 kırılgan devletin sadece üçü çocuklar/gençler için
harcamalara ilişkin bazı verileri sunmaktadır.
I-26
Kamu harcamaları > Borç verileri yayınlanıyor mu?
Puan
1
0
Cevaplar
Evet
Hayır
Ekonomiler %E
145
73.2 %
53
26.8 %
Bölgeler
120
48
%B
71.4 %
28.6 %
Borç veren kuruluşların raporlama gereksinimleri nedeniyle, LIC ve MIC'lerin çoğu dış
borçlarla ilgili bazı verileri yayınlama eğilimindedir, ancak iç borç veya devlet borçları
hakkında bilgiler daha az görülmektedir. Çok sayıda hükümet, yurt içi ve/veya dış borçlarla
ilgili bilgileri yayınlamaktadır (Şekil 3.22). Bunlardan HIC ve MIC'ler (122) genellikle yılda
bir kapsamlı bilgi yayınlamaktadır. Ayrıca, LIC’lerin yaklaşık % 60’ı web sitelerinde borç
verilerini paylaşmaktadır. Hemen hemen tüm AB, OECD ve APEC ekonomileri KM web
sitelerinde iç/dış borç verilerini sunmaktadır.
Bölge ülkelerinin çoğu borçları hakkında önemli bilgiler yayınlamaktadır. AFR, LCR ve ECA
ülkelerinin büyük bir kısmı çoğunlukla yıllık bazda borç verileri yayınlamakta; ve 35
kırılgan devletin 20’si de iç/dış borçlarıyla ilgili verileri paylaşmaktadır.
38
Veriler
I-27
Kamu harcamaları > Yabancı yardım/hibeler yayınlanıyor mu?
Puan
1
0
-
Cevaplar
Evet
Hayır
n/a
Ekonomiler %E
123
62.1 %
73
36.9 %
2
1.0 %
Bölgeler
105
62
1
%B
62.5 %
36.9 %
0.6 %
Dış yardım/hibe sağlayan kalkınma ortakları ve bağışçılar, çoğunlukla LIC ve LMIC’lerden,
sağlanan fonların kullanımıyla ilgili düzenli (yıllık/aylık) raporlar istemektedir. Bağışçılar
ayrıca çeşitli ülkelere bütçe desteği veya KMY reformları (yatırımlar, danışmanlık desteği
ve kurumsal kapasite geliştirme) için sağlanan fonlar hakkında bilgi sunmakla da
yükümlüdürler. Bu gerekliliklere rağmen, ekonomilerin çoğu web sitelerinde yardım/hibe
fonlarının kullanımı hakkında kapsamlı bilgi yayınlamamaktadır.
Dış yardım/hibe detayları 198 ekonominin 123’ünün kamu harcama raporlarında yer
almaktadır (Şekil 3.23). LIC grubunun yarısı (38 üzerinden 19) web sitelerinde yabancı
yardım verileri yayınlamaktadır. AB, OECD ve APEC ekonomilerin büyük bir kısmı (% 75
civarında) web ortamında gelişmekte olan ülkelere sağlanan yardım/hibe bilgilerini
paylaşmaktadır.
Bütün Bölgelerde 105 ülke kayda değer yardım/hibe verileri yayınlamakta ve kırılgan
devletlerin yaklaşık yarısı aldıkları yardım/hibeler hakkında bilgi vermektedir.
Veriler
I-28
39
Kamu harcamaları > Eyalet/yerel hükümet KM bilgileri yayınlanıyor mu?
Puan
1
0
-
Cevaplar
Evet
Hayır
n/a
Ekonomiler %E
75
37.9 %
121
61.1 %
2
1.0 %
Bölgeler
59
107
2
%B
35.1 %
63.7 %
1.2 %
Bütçe harcama raporlarının bir parçası olarak eyalet/yerel hükümet harcamaları hakkında
KM verilerinin web ortamında düzenli yayını yaygın bir uygulama değildir (Şekil 3.24). 198
ekonomiden 75’i (özellikle HIC ve MIC), bazıları sektörel harcamaya da odaklanarak,
gelirlerin ve harcamaların dağılımı hakkında önemli bilgiler (aylık/yıllık) yayınlamaktadır.
Ancak, çok sayıda ekonomi web yayınlarında bu tür ayrıntıları kapsamamaktadır. AB, OECD
ve APEC ekonomilerinin yaklaşık % 70’i bu tür verileri yayınlamaktadır.
Bölge ülkeleri arasında 59’u (% 35.1) yerel harcamalarla ilgili verileri yayınlamaktadır. LCR
ve ECA ülkelerinin yaklaşık yarısı önemli oranda veri sağlamaktadır (bazıları coğrafi
haritalama ile). AFR ülkeleri bu konuda yeterli bilgi sunmamaktadır. 35 kırılgan devletin
altısı yerel harcamalar hakkında bazı bilgiler yayınlamaktadır.
I-29
Kamu harcamaları > Mali tablolar yayınlanıyor mu?
Puan
1
0
Cevaplar
Evet
Hayır
Ekonomiler %E
106
53.5 %
92
46.5 %
Bölgeler
85
83
%B
50.6 %
49.4 %
Hükümet mali tabloları (gelir tablosu, bilanço ve nakit akış tablosu) bütçe işlemleri ile ilgili
akışları ve stokları içermektedir. IMF'nin GFSM 2001 ve Uluslararası Kamu Sektörü
Muhasebe Standartları (IPSAS) mali ve mali olmayan varlıkların ve yükümlülüklerin
değerini bildiren ayrıntılı bilançoların da dâhil edilmesini isterler. Ancak, birçok ülkede bu
tür mali tablolardaki veriler gerekli olandan çok daha azdır.
HIC’lerin çoğu mali tablolarını düzenli yayınlamaktadır, ancak birçok MIC ve LIC bunu
yapamamaktadır. Genel olarak, 198 hükümetin 106’sı web ortamında mali tablolarını
paylaşmaktadır (Şekil 3.25). AB, OECD ve APEC ekonomilerinin çoğunda (% 85) önemli
ölçüde bilgi düzenli olarak yayınlanmaktadır.
40
Veriler
Tüm Bölgeler göz önüne alındığında, 168 ülkeden 85’i web ortamında denetlenmiş mali
tablolarını paylaşmaktadır. LCR, ECA, AFR, SAR ve EAP içindeki daha büyük ekonomiler
mali tablolara ilişkin önemli bilgiler yayınlamaktadır. Ancak, birçok AFR ve MNA
hükümetleri bu konuda çok az bilgi vermekte veya hiç vermemektedir. 35 kırılgan devlet
arasında 11’i mali tablolarıyla ilgili bazı bilgiler vermektedir.
I-30
Kamu harcamaları > Kamu ihaleleri ve sözleşmeler yayınlanıyor mu?
Puan
1
0
Cevaplar
Evet
Hayır
Ekonomiler %E
53
26.8 %
145
73.2 %
Bölgeler
41
%B
24.4 %
127
75.6 %
Sadece az sayıda hükümet (çoğu HIC) kamu ihaleleri ve imzalanan sözleşmelerin
uygulanması hakkında kapsamlı bilgileri özel web siteleri/portallarda yayınlayarak iyi
uygulama örnekleri sergilerler (Şekil 3.26). AB, OECD ve APEC ekonomileri arasında bile, %
50’den azı ihaleler ve imzalanmış sözleşmeler hakkında önemli bilgiler yayınlamaktadır.
LCR, ECA ve EAP’deki birkaç ülke dışında, çoğu Bölge hükümeti satın alma faaliyetleri
hakkında kapsamlı bilgi vermemektedir. Kırılgan devletler arasında 35 ülkeden beşi
ihaleler hakkında bazı bilgiler sağlamaktadır.
Veriler
41
I-31
Açık hükümet/açık bütçe web sitesi var mı?
Puan
1
0
Cevaplar
Evet
Hayır
Ekonomiler %E
61
30.8 %
137
69.2 %
Bölgeler
41
127
%B
24.4 %
75.6 %
Bu gösterge, Açık Hükümet Ortaklığı’nın (OGP) bir parçası olarak veya ayrıca başlatılan
ülkeye özgü açık devlet/açık veri girişimlerinin web adreslerini belirlemekte kullanılmıştır.
Bu tür web siteleri 61 ekonomide görülmektedir (Şekil 3.27) ve yeni açık hükümet/açık
bütçe web sitelerinin ortaya çıkmasında 2011'den bu yana bir artış gözlenmektedir.
Çok sayıda HIC ve UMIC’de (106 üzerinden 49) birçok yönden (e-hizmetler, bilgi edinme ve
benzeri) önemli ölçüde veri sunan açık veri web sitelerine vardır. Sadece 92 LIC’ten 12’si ve
LMIC’lerde bu tür portallar oluşturulmuştur. AB, OECD ve APEC ekonomilerinin % 80'den
fazlasında açık hükümet web portalları vardır.
Bölge ülkeleri arasında, ECA ve LCR’da 62 ülkeden 24’ü yararlı açık hükümet web
portallarına sahiptir ve tüm Bölgelerde toplam 41 açık devlet/açık veri portalı vardır. 35
kırılgan devletin sadece biri açık hükümet web siteleri aracılığıyla yararlı bilgiler
sağlamaktadır.
I-32
Puan
2
1
0
-
MYBS, eyalet/yerel hükümet ihtiyaçlarına da destek veriyor mu?
Cevaplar
Evet (merkezi MYBS çözümü, dağıtık yerel idare (SNG)
16
8.1 %
15
8.9 %
otomasyonunu, veri toplamayı ve raporlamayı destekliyor).
Evet (MYBS çözümü, SNG’lere veri toplama ve birleştirme
10
5.0 %
10
6.0 %
kabiliyetleri sağlıyor).
Hayır
170
85.9 % 141
83.9 %
n/a
2
1.0 %
2
1.2 %
Bu gösterge, yerel hükümetlerin (sub national government / SNG) dağıtık yapıdaki bütçe
işlemleri için merkezi web tabanlı MYBS uygulamaları tarafından sağlanan destek hakkında
kanıt toplamak için tasarlanmıştır. Sadece az sayıda hükümet (26 veya % 13.1) eyalet/yerel
bütçe kullanıcılarını desteklemek için MYBS tabanlı çözümler sunmaktadır (Şekil 3.28).
42
Veriler
Ekonomilerin çoğunda, eyalet ve yerel bütçe kullanıcıları KMY ihtiyaçları için kendi
otomasyon çözümlerine güvenmekte veya elle çalışmaktadır (% 85.9). Yerel bütçe
uygulamalarını da destekleyen MYBS çözümlerine sahip 16 ekonominin 14’ü HIC ve MIC'ler
arasındadır. Ancak, bu tür MYBS desteğinin fonksiyonel kapsamı, ödeme taleplerinin
sunulması, bütçe raporları üretimi ve sonuçlarının konsolidasyonu ile sınırlıdır. AB, OECD
ve APEC ekonomileri arasında, KMY uygulamaların merkezi olmayan yapısı nedeniyle,
sadece bazıları bu gibi yerel uygulamaları destekler.
Bölgeler arasında, LCR ülkeleri iyi uygulamaların yarısından fazlasından sorumludur (15
üzerinden 8). Kırılgan devletler arasında, sadece Afganistan yerel bütçe kullanıcıları için de
bazı destekler sağlayan bir merkezi MYBS çözümüne sahiptir.
I-33
Tüm bütçe seviyelerini kapsayan uyumlu bir kamu muhasebe sistemi var mı?
Puan
1
0
-
Cevaplar
Evet
Hayır
n/a
Ekonomiler %E
65
32.8 %
131
66.2 %
2
1.0 %
Bölgeler
55
111
2
%B
32.7 %
66.1 %
1.2 %
Birçok MYBS uygulamasında ana hedeflerinden biri, tüm bütçe seviyelerini destekleyen bir
birleşik CoA'ya dayalı bütçe raporlarının zamanında ve kapsamlı olarak hazırlanmasıdır. Bu
gösterge, bir birleşik CoA ve uyumlu muhasebe uygulamaları ile ilgili kanıtlar sunan web
sitelerinin belirlenmesi için tasarlanmıştır. Yaklaşık 65 hükümet (özellikle HIC ve MIC)
merkez ve eyalet/yerel bütçe düzeyinde birleşik CoA ve uyumlu muhasebe sistemleri ile
ilgili dokümanlar sunmaktadır (Şekil 3.29). AB, OECD ve APEC ekonomilerinin yaklaşık %
65’ı dağıtılmış çözümlerden yararlanarak ve merkezi bir MYBS aracılığıyla sonuçları
birleştirerek, iyi uygulamaları örnekleri sergilemektedir.
Bölge ülkeleri arasında 55’i (özellikle ECA, LCR ve AFR) bütçe sonuçlarının birleştirilmesini
ve izlenmesini iyileştirmek için uyumlu muhasebe uygulamalarına ve birleşik CoA'ya
sahiptir. Kırılgan devletler arasında altısı uyumlu muhasebe uygulamalarından
faydalanmaktadır. Özetle, çok sayıda ülke günlük KMY faaliyetlerini birleşik CoA ve uyumlu
muhasebe uygulamaları olmaksızın sürdürmektedir. Merkezi MYBS çözümleri ve
yasal/operasyonel çerçevelerdeki değişiklikler, özellikle LIC ve LMIC ülkelerinde
operasyonel verimlilik ve harcamalarda tasarruf açısından önemli faydalar sağlayabilir.
Veriler
43
I-34
Puan
KM verileri İstatistik web sitesinde de yayınlanıyor mu? Başka web sitesi var mı?
Cevaplar
Ekonomiler %E
Bölgeler %B
3
Hem İstatistik, hem de diğer siteler KM verileri yayınlıyor
23
11.6 %
16
9.5 %
2
Diğer web siteleri KM verilerini yayınlıyor (KM verileri
yayınlayan İstatistik web sitesi yok).
36
18.2 %
31
18.5 %
1
İstatistik web sitesinde KM verileri yayınlanıyor.
39
19.7 %
30
17.9 %
0
İstatistik web sitesinde KM verileri yayınlanmıyor.
100
50.5 %
91
54.1 %
Bu gösterge KM bilgilerinin yayınlanabildiği başka web sitelerini (İstatistik, Merkez
Bankası ya da diğer) belirlemek için geliştirilmiştir. Ülkelerin yaklaşık yarısında, İstatistik
ofislerinin web siteleri, kamu maliyesi üzerinde ayrı bir bölüm olmasa bile, milli muhasebe
(kamu + özel sektör sonuçları) hakkında yararlı bilgiler sağlamaktadır. Ülkelerin bir kısmı
(39), ana bütçe yayıncılığı web sitelerine ek olarak, İstatistik web sitelerinde ilave KM
verileri sunmaktadır. Ek bütçe raporları, İstatistik sitelerinin KM verileri içermediği 36
ekonomide diğer hükümet web sitelerinde de görülmektedir. Son olarak, 23 ülke hem
İstatistik ve hem de diğer web sitelerinde kapsamlı KM verileri yayınlamaktadır. AB, OECD
ve APEC ekonomileri benzer eğilimler sergilemektedir.
Bölgesel eğilimler gelir düzeyi dağılımlarına çok benzemektedir (Şekil 3.30). 35 kırılgan
devletten üçü kamu web sitelerinde KM verileri sunmaktadır.
44
Veriler
I-35
Bilgi edinme haklarını açıklayan bir web sitesi var mı?
Puan
1
0
Cevaplar
Evet
Hayır
Ekonomiler %E
53
26.8 %
145
73.2 %
Bölgeler
34
134
%B
20.2 %
79.8 %
Çoğu ülke, kamuya açık bilgilere erişim haklarıyla ilgili politikalar hakkında çok az açıklama
yapmaktadır. İncelenen 198 ülke arasında sadece 53 ekonomi (özellikle HIC ve UMIC), bilgi
edinme hakkı politikası veya ilgili belgelerin ayrıntılarını sunan özel web sitelerine sahiptir
(Şekil 3.31). İlgili bilgilerin yayınlanmasında iyi uygulamalar, AB (% 65), OECD (% 70) ve
APEC (% 52) ekonomilerinde daha fazla göze çarpmaktadır.
Bölge ülkeleri arasında, sadece 34’ü ilgili bilgileri yayınlamaktadır. LCR, ECA ve EAP
ülkelerinden bazılarında (34 üzerinden 31) bilgilere erişim için çeşitli seçenekler sunan iyi
uygulamalar görülmektedir. Kırılgan devletlerde bu tür web siteleri yoktur.
I-36
KMY görev ve sorumluluklarını açıkça belirten web sitesi var mı?
Puan
1
0
Cevaplar
Evet
Hayır
Ekonomiler %E
143
72.2 %
55
27.8 %
Bölgeler
117
%B
69.6 %
51
30.4 %
Web sitelerinin çoğu KMY görev ve sorumlulukları hakkında yararlı bilgiler sağlamaktadır
(genellikle KM kuruluşlarının ana web sayfalarında). Yaklaşık 143 ekonomi, özel KM yayın
sitelerinde KMY görevlerini ve organizasyon yapısını açıklamaktadır (Şekil 3.32). Tüm AB,
OECD ve APEC ekonomilerinde de bu konuda kapsamlı bilgiler sunulmaktadır.
Bölgelerde, 117 ülke (% 69.6) organizasyon yapısı ve KMY görevleri hakkında yararlı
bilgiler sağlamaktadır. Bu tür açıklamalar AFR bölgesinde çok daha az görülmektedir
(ülkelerin yaklaşık % 52’si). 35 kırılgan devlet arasında 16’sı KMY görevleri hakkında
yararlı bilgiler sunmaktadır.
Veriler
45
I-37
Puan
2
1
0
Yayınlar belirli uluslararası raporlama standartlara da uygun mu?
Cevaplar
IMF GFS raporları yayınlanıyor (Harcamaların UN COFOG
54
27.3 %
44
26.2 %
uyumlu fonksiyonel sınıflandırması dâhil).
UN COFOG uyumlu fonksiyonel sınıflandırmaya göre harcama
9
4.5 %
7
4.2 %
raporları yayınlanıyor.
Bütçe raporları sadece ulusal standartlarla uyumlu.
135
68.2 %
117
69.6 %
Bu gösterge KM web sitelerinde belirli raporların (IMF'nin Hükümet Mali
İstatistikleri/Government Finance Statistics ve BM'nin COFOG) yayınını izlemeye yarar.
Hükümetlerin çoğu ülkeye özgü raporlama standartları ile uyumlu bütçe raporları
yayınlamaktadır (Şekil 3.33). Uluslararası kabul görmüş raporları, 36’sı HIC ve UMIC olan
54 ekonomi, özel KM web sitelerinde yayınlanmaktadır. AB, OECD ve APEC ekonomileri
arasında GFS ve COFOG ile uyumlu raporlamanın oranı % 40 civarındadır.
GFS ve/veya COFOG uyumlu olan 44 Bölge ülkesinin 16’sı ECA’dadır. 35 kırılgan devletten
sadece altısı GFS ve/veya COFOG uyumlu raporları web ortamında yayınlamaktadır.
46
Veriler
I-38
Web istatistikleri (web sitesiyle ilgili ziyaretçi ve erişim raporları) var mı?
Puan
1
0
Cevaplar
Evet
Hayır
Ekonomiler %E
29
14.6 %
169
85.4 %
Bölgeler
23
145
%B
13.7 %
86.3 %
Web sitesi trafiği (ziyaretçi sayısı, en çok ziyaret edilen web sayfaları ve benzeri) hakkında
geribildirim sağlayan bazı iyi uygulamalar vardır. Çoğu kamu kuruluşu tarafından dâhili
olarak yönetildiği ve istatistikler paylaşılmadığı için bu tür araçları kamuya açık web
sayfalarında bulmak zordur. Ancak, bazı ülkeler bu gibi istatistikleri paylaşmaktadır (Şekil
3.34).
I-39
Puan
3
2
1
0
İletişim ve geribildirim için hangi web platformları var?
Cevaplar
Bir dizi geribildirim seçeneği mevcut (telefon / sohbet / faks
100
50.5 %
81
48.2 %
/ posta / e-posta / formlar / web istatistikleri).
Etkileşimli geribildirim seçeneği var (telefon / sohbet / faks /
28
14.2 %
23
13.7 %
posta).
Statik geribildirim seçeneği var (e-posta / geribildirim
45
22.7 %
41
24.4 %
formları / web istatistikleri).
Yok veya yetersiz.
25
12.6 %
23
13.7 %
Çok sayıda hükümet (özellikle HIC ve MIC) geribildirim (Şekil 3.35) sağlamak için birçok
seçenek sunmaktadır. ECA, LCR, EAP ve SAR ülkelerinin çoğunda iyi uygulamalar vardır.
Veriler
I-40
47
KM bilgilerini yayınlamak için hangi diller kullanılıyor?
KM web yayıncılığı sitelerinin çoğunluğu anadilde ve diğer dillerde erişim seçenekleri
sunduğundan web sayfalarında gezinmek kolaydır. Web sitelerini tararken çevrimiçi
makine çeviri araçlarını kullanarak (örneğin, Google Translate), bu çalışmadaki soruların
çoğuna cevap bulmak etmek mümkün olmuştur. KM web sitelerinde bulunan çeşitli dil
seçenekleri Tablo 3.2’de listelenmiştir.
Tablo 3.2: Gösterge 40 > Anadil ve diğer dilde yayın seçeneklerinin dağılımı
Dil
English
French
Spanish
Arabic
Russian
Portuguese
Chinese
German
Dutch
Other
Toplamlar
Kodu
eng
fre
spa
ara
rus
por
chi
ger
dut
-
Anadil
54
23
21
18
3
7
4
4
3
61
198
İkinci
82
8
3
6
1
9
109
Üçüncü
19
1
1
1
6
28
Tümü
155
31
21
21
10
9
4
5
3
76
335
KM yayıncılığı web sitelerinin çoğuna (54 anadilde, 101 diğer dillerde) İngilizce olarak
erişilebilir. 109 ekonomi kendi KM bilgilerini en az bir başka dilde de sunmasına rağmen,
ikinci dil seçeneklerinin çoğunda (103) önemli daha az bilgi sağlanmakta ve önemli bütçe
raporları sadece ana dilde sunulmaktadır (Kanada, Malta ve Polonya hariç). Bazı ülkeler
bütçe sonuçlarını azaltılmış kapsamla üçüncü bir dilde de yayınlamaktadır (198 üzerinden
28).
48
Veriler
Bilgilerin Kaynağı Olan MYBS Çözümlerinin Özellikleri
FMIS & OBD veri seti, web ortamında izlenebilen 176 MYBS platformunun önemli
özelliklerini içermektedir (ilgili alanların tanımı için bkz. Ek B). Dünya Bankası tarafından
finanse edilen 60 ülkedeki 109 MYBS projesinin (71 tamamlanmış + 30 devam eden + 8
planlanmış; altı ayda bir güncellenir) ayrıntılarını içeren mevcut MYBS veri tabanından
ilgili bazı alanlar yeni veri setine dahil edilerek tutarlı şekilde kullanılmıştır. Ekip, ek veriler
toplamak ve tüm 176 MYBS platformlarının durumunu anlayabilmek için bu veri tabanında
yer almayan diğer ülkelerin web sitelerini de ziyaret etmiştir. Bu genişletilmiş anketin
sonuçları, birçok ülkede açık bütçe verileri için kaynak olarak kullanılabilecek MYBS
platformların temel özelliklerini açıklamak için aşağıda birkaç grupta sunulmaktadır. Bu
veri seti aynı zamanda MYBS Dünya Haritası için de kaynak olarak kullanılmıştır.
176 MYBS ile ilgili açıklamalara erişim sağlanan alan adlarına ek olarak, yeni veri seti tüm
operasyonel sistemlerin tam adını ve kısaltmasını içerir. Kapsam, fonksiyon, teknolojik
mimari veya uygulama yazılımı platformlarına göre farklı tip MYBS çözümlerini
tanımlamak için birçok ülke tarafından paylaşılan standartlar veya herhangi bir ortak
adlandırma kuralı olmadığı görülmektedir. Ülkeler genelde bu sistemlere benzersiz adlar
verse de, ağırlıklı olarak LCR, ECA ve AFR bölgelerinde yıllar içinde birkaç bölgesel tanım
ortaya çıkmıştır. Aslında sadece MYBS temel işlevlerini ifade etmesine ve güvenilir açık
bütçe verileri yayınlanması için diğer KMY sistemleri ile tam bütünleşmiş bir veri ambarı
içermemesine rağmen, entegre MYBS (IFMIS) veya bunun farklı dil sürümleri birçok ülkede
popüler olmuştur. Birinci bölümde açıklandığı gibi, IFMIS çözümleri pratikte çok nadirdir
ve bu terimin MYBS temel işlevleri ile eşanlamlı olarak kullanımı yanıltıcı olabilir.
KMY topolojisi açısından, 198 ekonomiden 166’sı (% 83.8) değişik bütçe seviyeleri için
dağıtık işlemleri destekleyen merkezi MYBS çözümlerinden faydalanmaktadır (Şekil 3.36).
Kalan 32 ekonomi (% 16.2) uygulayıcı bakanlıklar tarafından yönetilen dağıtık MYBS
çözümlerine sahiptir ve merkezi sistem dağıtık veri tabanlarındaki verileri birleştirmek
için kullanılmaktadır.
KM web sitelerindeki sistemlerle ilgili açıklamalara göre, 120 ülkede (% 68.2) faal olan
MYBS çözümlerinin çoğu, bütçe hazırlama, uygulama, muhasebe ve finansal raporlama gibi
temel fonksiyonları (B+T) desteklemektedir (Şekil 3.37) ve bunların bazıları ek modüllere
sahiptir (insan kaynakları yönetim bilgi sistemi/bordro, tedarik, varlık yönetimi ve
benzeri). Diğer 56 MYBS çözümü (% 31.8) sadece temel bütçe uygulama, muhasebe ve
raporlama yeteneklerine sahiptir ve genellikle Hazine Sistemleri (T) olarak adlandırılırlar.
Şekil 3.36: MYBS çözümlerinin desteklediği KMY topolojisi
Şekil 3.37: MYBS çözümlerinin işlevselliği
Notlar: KMY = kamu mali yönetimi; MYBS (FMIS) = mali yönetim bilgi sistemi.
Veriler
49
Araştırma ekibi MYBS platformlarının operasyonel durumunu belirlemek için mevcut web
sitelerinden ve web ortamında bulunan referans belgelerden yararlanmıştır (Şekil 3.38).
İlk bulgular daha sonra hükümet yetkililerinin bazıları tarafından doğrulanmış ve veri seti
buna göre güncellenmiştir. Sonuçlar göstermektedir ki, 176 MYBS çözümünden 114’ü (%
64.8) günlük bazda KMY fonksiyonlarını desteklemek için kullanılmaktadır ve kısmen faal
olan 9 pilot uygulama vardır. 48 ekonomide MYBS çözümlerini iyileştirmek için
modernizasyon projeleri sürdürülmektedir ve yeni çözümler geliştirmek için planlanan 5
proje vardır. Mevcut sistemlerin çoğu (176 üzerinden 123 veya % 70) 2005 yılından bu
yana faaldir ve operasyonel verimliliği artırmak ve zamanında karar desteği sağlamak
üzere tasarlanmış nispeten yeni web-tabanlı platformlardan yararlanmaktadırlar.
Şekil 3.38: MYBS çözümlerinin operasyonel durumu
106 ekonomide (% 60) MYBS platformları bütçe uygulayıcısı bakanlıkların (genelde Maliye
Bakanlığı) hem merkezi hem de yerel düzeyde bütçe işlemlerini (C+L) web tabanlı
sistemlerle desteklemektedir. Kalan 70 ülkedeki MYBS platformları ise genelde bakanlıklar
için merkezi bütçe işlemlerini (C) desteklemek için tasarlanmış olup, eyalet/yerel bütçe
düzeyinde çeşitli kamu kurumları ihtiyaçları için dağıtık sistemlere sahiptir (Şekil 3.39).
Şekil 3.39: MYBS çözümlerinin kapsamı
Buna ek olarak, ekonomilerin büyük bir kısmı (176 üzerinden 97’si veya % 55.1) MYBS
çözümlerini kamu sektörü ihtiyaçlarına uyarlanmış ticari yazılım paketlerini (COTS)
kullanarak geliştirmişlerdir (Şekil 3.40). Yaklaşık 66 ekonomi (% 37.5), özellikle kaynak
kodu ve veri tabanlarına tam erişim hakkına sahip olmak ve lisanslama ve destek
maliyetlerini azaltmak için yerel olarak geliştirilen yazılım (LDSW) çözümlerinin
uygulanmasına ve bu plarformların sürekliliğinin sağlanmasına önemli zaman ve kaynak
50
Veriler
ayırmıştır. Kalan 13 ekonomide (% 7.4) MYBS ile ilgili ayrıntılar yayınlanmadığı için veya
operasyonlar genelde elle yürütüldüğünden, uygulama yazılımlarının türü tam olarak
bilinmemektedir.
Teknolojideki gelişmeler ve World Wide Web altyapısının hızla genişlemesi nedeniyle, son
on yılda geliştirilen MYBS platformlarının çoğu web tabanlı çözümlerdir (176 üzerinden
149’u veya % 84.7). Diğer 27 çözüm (% 15.3) genellikle dağıtık mimariye dayalı eski
sistemlerdir ve istemci-sunucu platformu üzerinde çalışmaktadır (Şekil 3.41).
Şekil 3.40: MYBS uygulama yazılımı çözümleri
Şekil 3.41: MYBS teknolojik mimarisi
Notlar: MYBS (FMIS) = mali yönetim bilgi sistemi; COTS = Hazır Ticari Yazılım (Commercial off-the-shelf software);
LDSW = Yerel olarak Geliştirilen Yazılım (Locally Developed Software).
Son olarak, bilişim teknolojisi (BT / ICT) çözümlerinin geliştirilmesi ve kurumsal kapasite
artırımı ile değişim yönetimi için danışmanlık desteği sağlamak amacıyla 176 ekonomide
tamamlanan veya başlatılan MYBS projelerin tipiyle ilgili bilgiler de veri setinde yer
almaktadır. 148 ekonomide (% 84) kullanılan sistemler yeni anahtar teslimi çözümler
olarak tasarlanmış ve uygulanmıştır (ilk defa geliştirilen veya bir önceki sistemin yerine).
Yaklaşık 23 sistem (% 13.1) mevcut MYBS çözümlerinin iyileştirilmiş veya genişletilmiş
hali olarak geliştirilmiştir. Kalan sistemler genelde kırılgan devletlerde acil teknik yardım
projeleri sırasında COTS çözümlerinden birinin KMY uygulamalarını desteklemek için hızla
devreye alınmasıyla ortaya çıkmıştır.
Web sitelerinde çoğu MYBS çözümünün uygulama süresi ve maliyeti hakkında ayrıntılı bilgi
verilmemiştir. Ancak, Dünya Bankası'nın MYBS Veri Tabanı, 60 ülkede Dünya Bankası
tarafından finanse edilen yaklaşık 109 projenin (yılda iki kez güncellenir; son güncelleme
Temmuz 2013; ayrıntılar için bkz. https://eteam.worldbank.org/FMIS ) maliyet/süre ve
diğer önemli yönleriyle ilgili (kapsam, fonksiyonel modüller, tedarik yaklaşımı, alınan
dersler ve benzeri) güvenilir bilgiler sağlamaktadır.
Veriler
51
Bulguların PEFA Göstergeleri ile Karşılaştırılması
Araştırma ekibi bu çalışmanın bulguları ile karşılaştırmalı bir analiz için Kamu Harcamaları
ve Mali Sorumluluk (PEFA) KMY Performans Ölçüm Çerçevesinin (PFM Performance
Measurement Framework) mali saydamlıkla ilgili bazı göstergelerini kullanmıştır (ayrıntılar
için bkz. Ek B). Ocak 2013 itibariyle, 121 ekonomi için PEFA değerlendirmeleri yapılmış
olmasına rağmen, sadece 65 ülke web ortamında PEFA sonuçlarını yayınlamıştır; 32
ülkenin PEFA sonuçlarının açıklanmasına hükümetler tarafından izin verilmediği için bu
ekonomiler bu analizin dışında tutulmuştur. Kalan 24 ekonomi için taslak PEFA raporları
mevcut olmasına rağmen, bunların web ortamında açıklanma durumu bilinmemektedir.
FMIS & OBD skorları 65 ekonomi için kamuya açık PEFA göstergeleri ile karşılaştırılmıştır.
Bu karşılaştırma için PEFA gösterge skorları 1 ile 4 arasında rakamlara dönüştürülmüştür
(A = 4; D = 1; diğer skorlar - B+, B, C+, C ve D+ - 0.5 artımlarla eşit olarak dağıtılmıştır).
Seçilen 10 göstergenin ilgileşimi (correlation) yanında, PEFA göstergelerinin tam setini de
gösterebilmek için iki dağılım şeması hazırlanmıştır (ortalamalar hesaplanırken NR / NA /
NU puanları gibi –puanlama dışı- skorlar hariç tutulmuştur):
 Seçilen mali saydamlıkla ilgili 10 gösterge için PEFA skorlarının ortalaması (Avg 10)
FMIS & OBD skorları ile karşılaştırılmıştır.
 31 PEFA göstergesinin tümü için skorların ortalaması (Avg) FMIS & OBD skorları ile
karşılaştırılmıştır.
Her iki şema da göstermektedir ki, FMIS & OBD skorları ile 65 ekonominin PEFA skorları
arasında pozitif bir ilgileşim vardır ve yüksek PEFA skoru olan ülkeler KM verilerinin
yayınlanmasında ve MYBS kaynaklı açık bütçe verileri yayıncılığında daha iyi performans
göstermektedir (Şekil 3.42). Seçilen 10 PEFA göstergesi için gözlenen eğilimler, PEFA
göstergelerinin tümü için ortaya çıkan duruma çok benzemektedir. Bu ise FMIS & OBD
skorlarının, 65 ekonominin PEFA değerlendirmelerindeki performansları tutarlı biçimde
yakalayabildiğini göstermektedir.
Şekil 3.42: PEFA skorlarının FMIS & OBD skorları ile karşılaştırması (65 ekonomi)
Notlar: Avg 10 FMIS & OBD skorları ile karşılaştırma için seçilen 10 PEFA göstergesinin ortalamasıdır. Avg ise tüm 31
PEFA göstergesinin ortalamasıdır. NR/NA/NU skorları ortalama hesaplanırken hariç tutulmuştur. PEFA = Kamu
Harcamaları ve Mali Sorumluluk; MYBS / FMIS = mali yönetim bilgi sistemi; OBD = açık bütçe verileri.
52
Veriler
Sonraki adım olarak, FMIS & OBD skorları daha geniş bir analizi için 121 ülkeye ait PEFA
göstergelerinin (Açık + Son + Taslak değerlendirmeler) tam seti ile de karşılaştırılmıştır.
Son ve Taslak raporlar içindeki bireysel ülke puanları veri setinde açıklanmamıştır. Ancak,
10 seçilmiş göstergenin ilgileşimi ile birlikte PEFA göstergelerinin tam setini 121
ekonominin tümü için çizebilmek amacıyla, bu ortalama skorlar iki ek dağılım şeması
hazırlanarak sunulmuştur (Şekil 3.43).
Şekil 3.43: PEFA skorlarının FMIS & OBD skorları ile karşılaştırması (121 ekonomi)
Notlar: Avg 10 FMIS & OBD skorları ile karşılaştırma için seçilen 10 PEFA göstergesinin ortalamasıdır. Avg ise tüm 31
PEFA göstergesinin ortalamasıdır. NR/NA/NU skorları ortalama hesaplanırken hariç tutulmuştur. PEFA = Kamu
Harcamaları ve Mali Sorumluluk; MYBS / FMIS = mali yönetim bilgi sistemi; OBD = açık bütçe verileri.
Bu şemalar da FMIS & OBD skorları ile PEFA skorları arasında pozitif bir ilgileşim
göstermektedir. Benzer eğilimler, FMIS & OBD temel göstergelerinden elde edilen
sonuçların PEFA göstergelerine göre gözlenen durumla büyük ölçüde uyumlu olduğunu
ortaya koymaktadır.
Açık Bütçe Endeksiyle (OBI) Karşılaştırma
2012 Açık Bütçe Anketi (OBS) (ayrıntılar için bkz. Ek B) 100 ülkede bütçe saydamlığı,
katılım ve denetim mekanizmalarının durumunu ölçmektedir. OBS 125 sorudan
oluşmaktadır ve değerlendirilen ülkelerdeki bağımsız araştırmacılar tarafından
hazırlanmaktadır. Açık Bütçe Endeksi (OBI) bütçe saydamlığı ile ilgili 95 soru için verilen
cevapların basit ortalaması olarak hesaplanır. OBI değerlendirmesinde her ülkeye 0'dan
100'e kadar değişebilen bir puan15 verilir. OBS, seçilen ülkelerde önemli bütçe belgelerinin
içeriğinin açıklığa kavuşturulması ve karşılaştırılmasında yararlı olmaktadır. Ancak,
yayınlanan bütçe belgelerindeki bilgilerin kaynağı ve ilgili veri tabanlarının
güvenilirliğini/bütünlüğü hakkında hiçbir soru içermemektedir. FMIS & OBD göstergeleri,
OBS sorularını tamamlamak için açık bütçe verilerinin yayınlanmasının yanı sıra, bu daha
az bilinen yönlerle ilgili ek bilgiler sağlamaktadır.
FMIS & OBD ve OBI skorlarının 100 ekonomi için dağılımı (Şekil 3.44), bu skorlar arasında
pozitif bir ilgileşimin varlığını ortaya koymaktadır.
15
OBI: 0…20: Yetersiz veya hiç bilgi yok | 21…40: Minimum | 41…60: Biraz | 61…80: Kayda değer |
81…100: Kapsamlı
Veriler
53
Şekil 3.44: OBI skorlarının FMIS & OBD skorları ile karşılaştırılması (100 ekonomi)
Notlar: MYBS / FMIS = mali yönetim bilgi sistemi; OBI = Açık Bütçe Endeksi; OBD = açık bütçe verileri.
Tablo 3.3, FMIS & OBD uygulama gruplarının bu 100 ülke için dağılımını (OBI puanlarına
göre) gözlemleri netleştirmek amacıyla özetlemektedir.
Tablo 3.3: FMIS & OBD grupları ile 100 ülkenin OBI 2012 skorlarının karşılaştırması
OBI 2012
0 - 20
21 - 40
A
1
1
B
4
12
C
13
1
D
8
1
Toplam
26
15
41 - 60
61 - 80
81 - 100
Toplamlar
7
10
4
23
23
7
2
48
5
19
1
10
36
17
6
100
Notlar: OBI = Açık Bütçe Endeksi; - = yok.
Bu çalışmanın bulgularının çoğu, açık bütçe verilerinin yayınıyla ilgili hükümet
uygulamalarının mevcut durumu (FMIS & OBD uygulama grupları), önemli bütçe
belgelerinin yayınlanması ve kapsamını ölçen OBI skorları ile karşılaştırıldığında (gölgeli
alanda vurgulanan 100 ülkeden 92’si) tutarlıdır. Sadece birkaç istisnai durumda (gölgeli
alan dışında) ekonomiler açık bütçe verilerinin yayınına hazır olma açısından, OBI
skorlarına göre daha iyi performans göstermektedir (örneğin, Grup A içinde yer alan ve
OBI skorları sırasıyla 12 ve 31 olan Bolivya ve Ekvator). Bunun nedeni, iyi tasarlanmış bir
web sitesi olmasına ve yayınlanan açık bütçe verileri ve kaynak MYBS arasında açıkça bir
bağ bulunmasına rağmen, yayınlanan bütçe belgelerinin içeriği ve türlerinin OBI’den daha
yüksek skor alınması için yeterli bulunmaması olabilir. Ayrıca, bütçe verilerini yayınlama
açısından web üzerinde hiç görünmeyen birkaç ülkenin, OBI puanları 40’ın üzerindedir
54
Veriler
(örneğin, D grubundaki, OBI puanı 43 olan Mali). Büyük olasılıkla bunun nedeni OBI
değerlendirmesinin web ortamında açıklanmayan bütçe belgelerine dayanmasıdır.
On ülke yüksek OBI puanlarına sahiptir (60 üzerinde) ve bu ülkelerde MYBS kaynaklı açık
bütçe verilerini yayınlama açısından iyi uygulamalar (Grup A) görülmektedir (Brezilya,
Almanya, Kore Cumhuriyeti, Meksika, Yeni Zelanda, Rusya Federasyonu, İspanya, İsveç,
İngiltere, Amerika Birleşik Devletleri). Genel olarak, daha yüksek OBI skorları olan
ekonomiler güvenilir MYBS veri tabanlarından açık bütçe verileri yayınlamakta çok daha
iyi performans gösterme eğilimindedir ve düşük OBI puanları olanların performansı daha
azdır. Bu nedenlerle, bu çalışma için seçilen göstergelerin OBS sorularıyla ilgili olan KM web
sitelerinin ana özelliklerini tutarlı olarak yakaladığı görülmektedir.
Diğer Göstergelerle Karşılaştırmalar
Bulguların geçerliliği üzerinde son bir kontrol olarak, araştırma ekibi FMIS & OBD
skorlarını diğer ilgili girişimler ve araçlarla - Açık Hükümet Ortaklığı, MTEF uygulamaları,
BM e-Devlet Gelişmişlik Sıralaması ve Açık Kaynak Politikaları - karşılaştırmıştır.
Açık Hükümet Ortaklığı
Açık Hükümet Ortaklığı / Open Government Partnership (OGP) 20 Eylül 2011 tarihinde
başlatılmıştır. O tarihten beri 55 üye bildirgeyi onaylayarak gruba katılmıştır (Haziran
2013 itibariyle); resmen 2013 yılında bildirgeyi onaylaması beklenen 5 ülke de
taahhütlerini geliştirme sürecindedir. OGP katılım durumu ile FMIS & OBD gruplarının bir
karşılaştırması Tablo 3.4’te sunulmuştur.
Onaylanmış bildirimleri olan hükümetlerin çoğu (55 üzerinden 47) yüksek FMIS & OBD
skorlarına (Grup A ve B) sahiptir ve 11 hükümetin nispeten düşük skorları (Grup C ve D)
vardır. OGP ekonomilerinin çoğunun KM web yayıncılığı uygulamalarını geliştirmek için
MYBS kaynaklı açık bütçe verilerini yayınlamaya hazırlandığı görülmektedir.
On dört ülke OGP beyanlarını onaylamış ve halen MYBS kaynaklı açık bütçe verileri
yayınlamada iyi uygulamaları sürdürmektedir (Arjantin, Brezilya, Kolombiya, El Salvador,
Guatemala, Kore Cumhuriyeti, Meksika, Hollanda, Paraguay, Peru, İspanya, Türkiye,
İngiltere, Amerika Birleşik Devletleri). Grup A'da yer alan iki ülke taahhütlerini geliştirme
sürecindedir (Avustralya, İrlanda).
Tablo 3.4: FMIS & OBD grupları ile 60 ülkenin OGP durumunun karşılaştırılması
OGP
0 Taahhütlerini geliştirenler >
1 Taahhütlerini yerine getirenler >
Toplamlar
A
2
14
16
B
33
33
C
3
7
10
D
1
1
Toplam
5
55
60
Notlar: OGP = Açık Hükümet Ortaklığı / Open Government Partnership; - = yok.
Veriler
55
Orta Vadeli Harcama Çerçevesi Uygulamaları
Dünya Bankası tarafından yayınlanan bir raporda16 yer alan, 181 ekonomide orta vadeli
harcama çerçevesine (MTEF) geçiş süreci (1990-2010) ile ilgili veri setinden
yararlanılarak, araştırma ekibi bu çalışmanın bulgularını MTEF uygulamalarının mevcut
durumu ile karşılaştırmıştır (Tablo 3.5).
Bu çalışmada, MTEF giderek daha zorlu üç aşamalı bir dizi olarak görülmektedir: orta
vadeli finansman çerçevesi (MTFF), orta vadeli bütçe çerçevesi (MTBF) ve orta vadeli
performans çerçevesi (MTPF). Bütçe performansının ölçülmesi ve değerlendirilmesine
önem vererek MTPF uygulayan19 ülkenin hepsi tutarlı şekilde yüksek FMIS & OBD
skorlarına sahiptir. MTBF ve MTFF grubuna dâhil çok sayıda hükümet (113) vardır ve
bunların çoğu da yüksek FMIS & OBD skorlarına sahiptir. Hiçbir MTEF uygulaması olmayan
49 ekonomiden dördünün nispeten yüksek FMIS & OBD puanları vardır (Grup A’daki
Bolivya, Ekvator, El Salvador ve Guatemala). Bu durum, çeşitli aşamalardaki MTEF
uygulamaları ile güvenilir MYBS veri tabanlarından açık bütçe verilerinin yayını arasında
bir paralellik olduğunu göstermektedir. Ancak, hiçbir MTEF uygulaması olmayan bazı
hükümetler, bütçe uygulama performansını sunmak (plana karşı gerçekleşen; sonuçlar) ve
bütçelerinin değerlendirilmesi için yararlı geribildirim sağlamak açısından önemli oranda
bütçe verileri yayınlayabilir.
Tablo 3.5: FMIS & OBD grupları ile 181 ülkenin MTEF uygulamalarının karşılaştırması
MTEF (2010)
0 MTEF yok
1 MTFF
A
4
9
B
10
36
C
20
18
D
15
8
Toplam
49
71
2 MTBF
3 MTPF
- Bilinmiyor
Toplamlar
7
7
27
22
12
1
81
10
6
54
3
10
36
42
19
17
198
Notlar: MTEF = orta vadeli harcama çerçevesi; MTFF = orta vadeli finansman çerçevesi; MTBF = orta vadeli bütçe
çerçevesi; MTPF = orta vadeli performans çerçevesi; - = yok.
BM e-Devlet Gelişmişlik Sıralaması 2012
BM e-Devlet 2012 anketinin genel sonucuna göre: “hükümetler, kapsayıcı, sürdürülebilir
kalkınma için sinerji yaratmak amacıyla, katmanlı hükümet yapıları arasındaki kurumsal
bağlantılara daha fazla önem vererek ve kaynaştırıcı, koordineli ve entegre süreçler ve
kurumlara yönelik bir dönüştürücü rol için e-Devlet'in kapsamını genişleterek, e-devlet - ve eyönetişim – açısından giderek daha fazla yeniden düşünmeye başlamalıdır". KMY alanında
çok sayıda bütçe kullanıcısına zamanında bilgi sağlayan güvenilir MYBS çözümleri ile bu tür
bir dönüşümin başlatılması mümkündür. Bu nedenle, e-Devlet Gelişmişlik Sıralaması,
çevrimiçi hizmetler, ICT altyapısı ve insan kaynakları açısından, MYBS kaynaklı açık bütçe
verilerinin yayınlanmasına hazır olmanın bir başka ilgili ölçüsüdür.
16
“Yıllık bütçenin ötesinde: Orta vadeli harcama çerçeveleriyle ilgili global deneyimler” / “Beyond the annual
budget : Global experience with medium-term expenditure frameworks,” Dünya Bankası, Eylül 2012.
doi:10.1596/978-0-8213-9625-4 License: Creative Commons Attribution CC BY 3.0.
56
Veriler
Tablo 3.6, BM 2012 e-Devlet Gelişmişlik Sıralamasında yer alan 190 ekonomide FMIS &
OBD gruplarının dağılımını göstermektedir. Hem e-Gov'12 sıralaması hem de endeks
değerleri açısından, FMIS & OBD skorları bu ekonomilerin çoğunda tutarlı biçimde gözlenir.
Tablo 3.6: FMIS & OBD grupları ile e-Gov’12 sıralaması ve endekslerinin karşılaştırması
eGov Sıralama A
1 - 40
13
41 - 80
7
81 - 120
5
121 - 160
161 - 190
Toplamlar
2
27
B
23
18
18
C
2
12
10
D
2
3
7
Toplam
40
40
40
13
6
78
15
13
52
10
11
33
40
30
190
eGov Endeks
0.00 - 0.20
0.21 - 0.40
0.41 - 0.60
A
2
7
B
3
16
29
C
3
23
17
D
4
17
7
Toplam
10
58
60
0.61 - 0.80
0.81 - 1.00
Toplamlar
9
9
27
22
8
78
8
1
52
4
1
33
43
19
190
Notlar: - = yok.
e-Devlet sıralamasının üst seviyelerindeki 40 ülkeden yaklaşık % 90’ı mevcut açık bütçe
verileri yayınlama uygulamaları açısından Grup A veya B içindedir. e-Devlet (e-Gov)
sıralamasında aşağı indikçe, FMIS & OBD grupları C ve D’ye doğru kayar. Az sayıda ekonomi
bu eğilimin istisnasıdır (190 üzerinden 15 veya % 8); ancak ekonomilerin çoğu FMIS & OBD
grupları ve e-Devlet sıralamasında tutarlı bir dağılım gösterirler. e-Devlet endeksleri
açısından, her indeks aralığındaki ülkelerin % 90’ından fazlası tutarlı bir dağılım gösterir
ve 190 ekonomi arasından sadece 11’i genel eğilimi gösteren gölgeli alanın dışındadır.
EGDI. e-Devlet Gelişmişlik Endeksi kamu hizmetlerinin sunumunda bilişim teknolojilerini
(ICT) kullanmak için hükümetlerin istek ve kapasitesini ölçen bir bileşik göstergedir. EGDI
en önemli üç boyut ile ilgili normalize skorların bir ağırlıklı ortalamasıdır:



çevrimiçi hizmetlerin kapsam ve kalitesi;
telekomünikasyon altyapısının gelişmişlik durumu; ve
mevcut insan kaynakları.
Online hizmetlerin geliştirilmesindeki dört aşama: (a) başlangıç, (b) gelişmiş, (c) işlemsel
ve (d) birleşik (gittikçe artan gelişmişlik seviyesi) olarak tanımlanmıştır. Ekonomilerinin
sadece yaklaşık % 23’ü (190 üzerinden 43) nispeten yüksek FMIS & OBD gruplarında olup,
birleşik veya işlemsel çevrimiçi hizmetler için 0.60’dan yüksek EGDI puanları vardır.
Ülkelerin büyük çoğunluğu web siteleri aracılığıyla yeni ortaya çıkan veya gelişmiş
hizmetler sunmakta olup, bu durum bu çalışmanın bulguları ile tutarlıdır (Tablo 3.7).
Tablo 3.7: FMIS & OBD grupları ile e-Gov’12 endeksinin karşılaştırması (Çevrimiçi Hizmetler)
eGov’12 (OS)
0.00 - 0.20
0.21 - 0.40
0.41 - 0.60
0.61 - 0.80
0.81 - 1.00
Toplamlar
A
1
B
4
20
C
10
29
D
19
10
Toplam
33
60
9
9
8
27
32
12
10
78
10
3
52
3
1
33
54
25
18
190
Notlar: - = yok.
Veriler
57
Telekomünikasyon altyapı endeksi. Telekomünikasyon (Telco) altyapı endeksi 100 kişi
başına beş göstergenin bir aritmetik ortalamasıdır: (a) tahmini internet kullanıcıları, (b)
ana sabit telefon hatlarının sayısı, (c) mobil abonelerin sayısı, (d) sabit Internet
abonelerinin sayısı, (e) sabit geniş bant tesislerinin sayısı. Uluslararası Telekomünikasyon
Birliği (ITU), bu verilerin ana kaynağıdır. Telekomünikasyon altyapı endeksi ile FMIS & OBD
grupların karşılaştırması Tablo 3.8’de sunulmuştur.
Tablo 3.8: FMIS & OBD grupları ile e-Gov’12 endeksinin karşılaştırması (Telco Altyapısı)
eGov’12 (TI)
0.00 - 0.20
0.21 - 0.40
0.41 - 0.60
0.61 - 0.80
0.81 - 1.00
Toplamlar
A
4
8
3
9
3
B
24
23
14
13
4
C
29
9
9
4
1
D
22
3
5
1
2
Toplam
79
43
31
27
10
27
78
52
33
190
190 ekonomiden sadece yaklaşık 37’si (% 19) telekomünikasyon altyapısı endeksi için 0.60
üstünde EGDI puanlarına sahiptir. Ancak, ülkelerin çoğunda Internet bağlantısı ve geniş
bant erişimi yetersizdir ve bu ekonomilerdeki göreceli düşük FMIS & OBD puanlarını analiz
ederken bu durum dikkate alınması gereken önemli bir boyuttur.
İnsan kaynakları endeksi. İnsan kaynakları endeksi iki göstergenin ağırlıklı
ortalamasıdır: (a) yetişkinlerde okur-yazarlık oranı ve (b) kombine birinci, ikinci ve üçüncü
seviye okula kayıt oranı: üçte iki ağırlık okur-yazarlık oranına ve üçte-bir ise okula kayıt
oranına verilmiştir. İnsan kaynakları için EGDI endeksine göre FMIS & OBD gruplarının
dağılımı Tablo 3.9'da sunulmaktadır. Bu ekonomilerin çoğunun (190 üzerinden 142 ya da
% 75) 0.60 üzeri puanı olup, nispeten yüksek FMIS & OBD gruplarına sahiptir. Ülkelerin
çoğu tabloda gölgeli alanda gösterilen eğilim çizgisi boyunca dağılmıştır.
Tablo 3.9: FMIS & OBD grupları ile e-Gov’12 endeksi (İnsan Kaynakları)
eGov’12 (HC)
0.00 - 0.20
0.21 - 0.40
0.41 - 0.60
0.61 - 0.80
0.81 - 1.00
Toplamlar
A
B
C
D
Toplam
1
7
19
27
1
3
13
20
41
78
7
11
15
19
52
3
3
6
10
11
33
4
13
31
52
90
190
Notlar: - = yok.
Özetle, bu çalışmanın bulguları EDGI endeksleri ile büyük ölçüde uyumludur. İnsan
kaynakları endeksi ülkelerin çoğunda yüksektir, ancak çevrimiçi hizmet ve Telco altyapı
endeksleri, FMIS & OBD gruplarının da yüksek olduğu ekonomilerinin sadece yaklaşık %
20’sinde yüksektir ve bu, EGDI endeksleri ile uyumlu olarak açık bütçe verileri yayınlamak
için çok daha iyi bir hazırlık düzeyini göstermektedir.
58
Veriler
Açık Kaynak Politikaları
CSIS Açık Kaynak Politikaları Anketinin17 yedinci güncellemesi 2010 yılında yayınlanmıştır.
Anket açık kaynak yazılımının (OSS) kullanımı ile ilgili hükümet politikalarını izler. Anket
dört kategoriye ayrılır: (a) araştırma ve geliştirme amaçlı, (b) zorunlu (OSS kullanılması
zorunludur), (c) tercihli (OSS kullanımı tercih edilir, ancak zorunlu değildir) ve (d) tavsiye
niteliğinde (OSS kullanımına izin verilir). Ankette ayrıca bir girişimin, ulusal mı, bölgesel mi
veya yerel düzeyde mi yapıldığına ve kabul olup olmadığına, incelenmekte olduğuna veya
reddedilme durumuna bakılır.
Çalışmanın bulgularına göre, 362 açık kaynak politikası girişiminin (Tablo 3.10) 227’si
ulusal düzeyde (66 ekonomi), 117’si eyalet veya yerel hükümet düzeyinde (22 ekonomi) ve
18’i uluslararası düzeydedir (AB, OECD, BM). Bu açık kaynak politikalarının yaklaşık %
69’u onaylanmıştır (Tablo 3.11). Anket sonuçları, zorunlu, tercihli ya da tavsiye
niteliğindeki politikalara göre, açık kaynak araştırma ve geliştirme girişimlerinin onayına
daha büyük bir ilgi olduğunu göstermektedir.
Tablo 3.10: Açık Kaynak Politikalarının kapsamı ve bölgesel dağılımı
Politika kapsamı
Ulusal
Eyalet/Yerel
Uluslararası
Toplamlar
R&D
69
25
5
Tavsiye
66
19
12
Tercih
60
52
1
Zorunlu
32
21
-
Toplam
227
117
18
99
97
113
53
362
Bölge
Avrupa
Asya
Latin Amerika
Kuzey Amerika
Onaylandı
126
59
31
16
Önerildi
35
20
15
11
Reddedildi
10
2
11
10
Toplam
171
81
57
37
Afrika
Orta Doğu
Toplamlar
8
5
245
1
2
84
0
0
33
9
7
362
Tablo 3.11: Onaylanan açık kaynak politikalarının bölgesel dağılımı
Bölge
Avrupa
Asya
Latin Amerika
Kuzey Amerika
Afrika
Orta Doğu
Toplamlar
R&D
45
19
8
Tavsiye
37
16
6
Tercih
36
22
12
Zorunlu
8
2
5
Toplam
126
59
31
5
3
1
81
8
1
2
70
2
4
2
78
1
0
0
16
16
8
5
245
17
CSIS Açık Kaynak Politikaları Anketi / CSIS Open Source Policy Survey, 2010
Veriler
59
Tablo 3.12, ulusal ve eyalet/yerel düzeyde açık kaynak politikaları için FMIS & OBD
grupların dağılımını göstermektedir. FMIS & OBD grupları ile kamu sektöründe açık kaynak
politikalarının kullanımı arasında pozitif bir ilgileşim olduğu ve bunun da sonuçta açık
bütçe verilerinin yayınlanmasını teşvik ettiğini görülmektedir. Ulusal düzeyde, 66
hükümetin 60’ı (% 91) bu konuda iyi uygulamalara sahiptir. Eyalet/yerel hükümet
seviyesinde açık kaynak politikaları olan 22 ekonominin tümünün yüksek FMIS & OBD
skorları vardır.
Tablo 3.12: FMIS & OBD grupları ile 66 ekonomideki açık kaynak politikalarının dağılımı
OSS politikaları / FMIS & OBD grupları >
Ulusal seviyede:
66 ekonomi >
Eyalet/Yerel seviyede: 22 ekonomi >
A
22
10
B
38
12
C
4
-
D
2
-
Notlar: OSS = açık kaynaklı yazılım; MYBS / FMIS = mali yönetim bilgi sistemi; OBD = açık bütçe verileri;
- = yok.
Buradaki karşılaştırmalı analizler göz önüne alındığında, bu çalışma için belirlenen
göstergelerin, KM verilerinin saydamlığıyla ilgili diğer göstergelerle karşılaştırıldığında
tutarlı sonuçlar ürettiği sonucuna varılabilir.
60
Veriler
Bölüm 4. İyi Uygulamalar
Bu çalışmanın bulguları, dünyada 198 hükümet tarafından kullanılan 176 MYBS platformuna
rağmen, güvenilir MYBS çözümlerine dayalı açık bütçe verilerini paylaşma açısından iyi
uygulamaların sadece 24 ülkede (% 12) çok belirgin olduğunu göstermektedir.
Bu çalışma için iyi uygulama, MYBS’den elde edilen kapsamlı, güvenilir ve zamanında KM
bilgilerinin, dinamik sorgu ve raporlama seçenekleri ile birlikte, gezinmesi kolay hükümet
web sitelerinde yayınlaması olarak basitçe tanımlanabilir. İyi uygulamaların
belirlenmesinde amaç, kullanıcıların KM veri yayıncılığının farklı alanlarında iyi
performans sergileyenlerden öğrenmesi ve ilgili bilgilerin paylaşılmasının sağlanmasıdır.
Bu bölüm, açık bütçe verileri ve saydamlıkla ilgili zorlukların aşılmasında etkili olan iyi
uygulamalar hakkında bilgi paylaşmak için tüm MYBS ve Açık Bütçe Verileri (FMIS & OBD)
uygulama gruplarından seçilmiş örneklere genel bir bakış sağlar. Bu bölümün sonunda,
çalışmanın bulgularının görünürlüğünü artırmak için Google Maps üzerinde geliştirilen bir
coğrafi harita uygulaması olan MYBS Dünya Haritası (FMIS World Map) tanıtılmaktadır.
İyi uygulama örnekleri seçilirken, aşağıdaki ölçütler kullanılmıştır:
 Zamanında yayın (I-1): Özel web siteleri aracılığıyla tutarlı KM bilgilerini düzenli
olarak yayınlama geleneği.
 MYBS platformunun görünürlüğü (I-2): KM bilgilerini yayınlamak için kullanılan
kaynak MYBS çözümleri veya veri ambarı (DW) hakkında kapsamlı bilgilerin varlığı.
 Dinamik sorgu seçenekleri (I-3): MYBS veri tabanları veya DW üzerinde kullanıcı
tanımlı (dinamik) sorgularla tüm gelir, ödenek ve harcama bilgilerine erişim.
 Açık bütçe verileri (I-4): MYBS kaynaklı ayrıntılı açık bütçe verilerinin yayınlanması.
 KM verilerinin güvenilirliği (I-5 ve I-6): Yayınlanan raporlarda sistem adı/zaman
damgasının görünürlüğü.
 Sunum kalitesi (I-7 ve I-8): Bütçe verilerini görüntülemek ve yeterli arama/indirme
seçenekleri sunmak için etkileşimli ve kullanıcı dostu grafik ara yüzlerinin varlığı.
 Açık verilerin etkin kullanımı (I-9): Maliye politikası, bütçe performansı ve
başarılarla ilgili anlamlı açık verilerin paylaşılması (Vatandaşın Bütçesi).
Bazı örnekler göstermektedir ki, eğer siyasi irade ve hükümetten taahhüt varsa, zor
ortamlarda bile, bütçe saydamlığını artırmak için yenilikçi çözümler çok az bir yatırımla hızla
geliştirilebilir.
Tüm Bölgelerden seçilen örnekler listelenen iyi uygulama kategorilerinden her biri için KM
yayıncılığı web sitelerinden görüntüler ve ilgili alan adı / uniform resource locators (URL)
ile birlikte sunulmuştur (53 hükümet web sitesinden seçilen 100 örnek). Çok belirgin
entegre MBYS (IFMIS) çözümlerinin önemli özellikleri, Dijital Bütçe ve Muhasebe Sistemi /
61
62
İyi Uygulamalar
Digital Budget and Accounting System veya DBAS18 ve diğer gelişmiş/gelişmekte olan
platformlar (örneğin, Brezilya, Rusya Federasyonu) da dâhil olmak üzere sunulmuştur. İyi
uygulamaların gelir düzeyleri, coğrafi bölgeler ve FMIS & OBD gruplarına göre dağılımı
Tablo 4.1’de gösterilmiştir.
Tablo 4.1: KM bilgilerinin/açık bütçe verilerinin yayınlanmasıyla ilgili iyi uygulamalar
Gelir Düzeyi
#
Yüksek gelirli
20
Üst-orta gelirli
17
Alt-orta gelirli
12
Düşük gelirli
4
Bölge
Afrika
Doğu Asya ve
Pasifik
Avrupa ve Orta
Asya
#
4
13
Kuzey ve Güney
Amerika
16
Orta Doğu ve
Kuzey Afrika
Güney Asya
15
Bazı iyi uygulamaları vurgulamak için seçilen hükümet web siteleri
Almanya; Amerika Birleşik Devletleri; Avustralya; Avusturya; Çin; Danimarka;
Estonya; Finlandiya; Fransa; Hollanda; İngiltere; İrlanda; İspanya; İsveç; Japonya;
Kore Cumhuriyeti; Norveç; Singapur; Slovenya; Tayvan; Yeni Zelanda
Arjantin; Brezilya; Çin; Dominik Cumhuriyeti; Ekvator; Kolombiya; Malezya;
Moritus; Meksika; Peru; Rusya Federasyonu; Şili; Tayland; Türkiye; Uruguay;
Ürdün; Venezuela
Bolivya; Guatemala; El Salvador; Endonezya; Fas; Filipinler; Hindistan; Nikaragua;
Pakistan; Paraguay; Vietnam; Zambiya
Batı Şeria ve Gazze; Doğu Timor; Gambiya; Madagaskar
Gambiya; Madagaskar; Moritus; Zambiya
Avustralya; Çin; Doğu Timor; Endonezya; Filipinler; Japonya; Malezya; Kore
Cumhuriyeti; Singapur; Tayvan; Tayland; Vietnam; Yeni Zelanda
Almanya; Avusturya; Danimarka; Estonya; Finlandiya; Fransa; Hollanda; İngiltere;
İrlanda; İspanya; İsveç; Norveç; Rusya Federasyonu; Slovenya; Türkiye
Amerika Birleşik Devletleri; Arjantin; Bolivya; Brezilya; Dominik Cumhuriyeti;
Ekvator; El Salvador; Guatemala; Kolombiya; Meksika; Nikaragua; Paraguay;
Peru; Şili; Uruguay; Venezuela
3
Batı Şeria ve Gazze; Fas; Ürdün
2
Hindistan; Pakistan
FMIS & OBD Grubu #
24
Almanya; Amerika Birleşik Devletleri; Arjantin; Avustralya; Brezilya; Ekvator; El
Salvador; Guatemala; Hindistan; Hollanda; İngiltere; İrlanda; İspanya; Kolombiya;
Kore Cumhuriyeti; Meksika; Nikaragua; Paraguay; Peru; Rusya Federasyonu;
Singapur; Slovenya; Türkiye; Yeni Zelanda
B
26
Avusturya; Bolivya; Çin; Danimarka; Dominik Cumhuriyeti; Endonezya; Estonya;
Fas; Filipinler; Finlandiya; Fransa; İsveç; Japonya; Madagaskar; Malezya; Moritus;
Norveç; Pakistan; Şili; Tayland; Doğu Timor; Uruguay; Ürdün; Vietnam;
Venezuela; Zambiya
C
3
Batı Şeria ve Gazze; Çin; Gambiya; Tayvan
A
Notlar: MYBS / FMIS = mali yönetim bilgi sistemi; OBD = açık bütçe verileri.
Seçilen örnekler aşağıdaki bölümlerde açıklanmaktadır. İlgili web bağlantıları (alan adları)
MYBS Uygulama Topluluğu web sitesinde paylaşılan FMIS & OBD veri setinde mevcuttur:
https://eteam.worldbank.org/FMIS
18
DBAS/dBrain (Kore Cumhuriyeti Strateji ve Maliye Bakanlığı’nın IFMIS çözümü), bütünleşik hükümet
yaklaşımını özendirdiği için 2012 Birleşmiş Milletler Kamu Hizmeti Ödüllerinden (UNPSA) birini
kazanmıştır (EAP Bölgesi, Kategori 4 Birincisi).
İyi Uygulamalar
63
KM Verilerinin Özel Web Sitelerinde Zamanında Yayınlanması
Çok sayıda KM web sitesi, onaylanan yıllık bütçe planları (198 üzerinden 153’ü veya % 77)
ve bütçe uygulama sonuçları (198 üzerinden 147’si veya % 74) hakkında tarihsel bilgiler
sağlamaktadır. Ancak, bu ekonomilerin sadece yaklaşık % 60’ı iyi uygulamaları takip
etmekte ve düzenli yayın yapmaktadır: MTEF ve yatırım planlarının yanı sıra bütçenin dış
denetim bilgilerini yayınlama performansı beklenen seviyelerin çok altındadır (Tablo 4.2).
Tablo 4.2: KM bilgilerinin yayınlanmasında tarihsel eğilimler ve düzenlilik
MTEF
Yatırım planları Bütçe uygulama
Dış denetim
Yılından Bütçe planları
beri
# Ekon Düzenli # Ekon Düzenli # Ekon Düzenli # Ekon Düzenli # Ekon Düzenli
3
0
0
1
0
1980
3
0
0
2
0
1990
2000
2010
Toplam
%
29
104
17
153
77
29
80
8
120
61
12
58
33
103
52
12
44
8
64
32
6
30
8
44
22
6
22
4
32
16
27
103
15
147
74
27
81
8
117
59
13
54
8
75
38
13
45
2
60
30
Notlar: MTEF = orta vadeli harcama çerçevesi.
Bu KM web sitelerinin çoğu son on yıl içinde oluşturulmuş olmasına rağmen, bunlardan
bazıları büyük oranda tarihsel bilgi sağlamaktadır. Brezilya 1980’den itibaren yıllık bütçe
planları ve bütçe uygulama sonuçlarını paylaşarak, bu kategoride en iyi performans
sergileyen ülke olarak öne çıkar. LCR bölgesinde birkaç ülke daha (Arjantin, Şili)
1980'lerden beri tarihsel veriler paylaşmaktadır, ancak hükümetlerin çoğu son on yılı
kapsayan veriler yayınlamaktadır.
Bu bölümde sunulan hükümet web siteleri, açık bütçe verileri ile ilgili devam eden
iyileştirme girişimleriyle birlikte, bu çalışma sırasında gözlenen iyi uygulamaların
bazılarını örneklerle açıklamaktadır.
Afrika
Moritus / Mauritius
Maliye ve Eknonmik Kalkınma Bakanlığı /
Ministère des Finances et du Développement
Économique web sitesi (http://www.mof.mu),
organizasyon, mevcut ve geçmiş ulusal bütçe,
mevzuat ve kamu borçlarıyla ilgili önemli bilgiler
sunar. Bütçe bölümü program esaslı bütçe
tahminleri ve gerçekleşmelerinin yanı sıra,
kapsamlı bilgiler veren kamu sektörü yatırım
programı çevrimiçi sistemini içerir. Belgeler PDF,
DOC ya da XLS formatlarda indirilebilir.
64
İyi Uygulamalar
Doğu Asya ve Pasifik
Avustralya / Australia
Merkezi Bütçe sitesi, Avustralya Hükümetinin
bütçe dokümanlarına erişim için giriş adresidir
(http://www.budget.gov.au). Bir dizi ayrıntılı
bütçe bilgisi mevcuttur: bütçe konuşmaları,
strateji, gelirlerin ve harcamaların ayrıntıları,
ödenekler, portföy raporları, bütçe uygulama
performansı, yıl ortası ekonomik ve mali
görünüm ve bütçe kesin sonuçları. Eski bütçelerle
ilgili
bölüm,
1996'dan
itibaren
bütçe
performansıyla ilgili benzer bilgiler sunar.
Raporların çoğu PDF formatında mevcuttur.
Japonya / Japan
Maliye Bakanlığı (http://www.mof.go.jp) web
sitesi önemli KM bilgilerini açık veri formatında
sunar. Politika belgeleri, toplam net bütçe ve
bilanço, bütçe uygulama performansı ve hazine
işlemleri, PDF, XML veya XLS formatlarında
yayınlanmaktadır. Hükümet mali istatistiklerinin
bazıları İstatistik web sitesinden de (e-Stat) açık
veri formatlarında (PDF, CSV, XLS, DB)
mevcuttur. Bakanlığın ana sayfası, ilgili devlet
kurumları, günlük haberler ve vatandaşlar ve
işletmeler için geribildirim seçenekleri için web
bağlantıları da içerir.
Kore Cumhuriyeti / Republic of Korea
Strateji ve Maliye Bakanlığı web sitesi
(http://www.mosf.go.kr) ekonomik politika,
performans
göstergeleri,
yayınlar,
bütçe
uygulama
performansı
ve
e-uygulamalar
hakkında geniş bilgi sunar. Diğer önemli
özellikler arasında Dijital Bütçe ve Muhasebe
Sistemi (DBAS/dBrain) web bağlantıları, hazine
tahvilleri, çevrimiçi ihale sistemi, istatistiki
bilgiler, çocuklar, gençler ve araştırmacılar için
eğitimsel dokümanlar, bilgi edinme hakkı
politikası ve şikâyetlerin sunulması için araçlar
yer alır.
İyi Uygulamalar
65
Yeni Zelanda / New Zealand
Yeni Zelanda Hazinesi / Kaitohutohu Kaupapa
Rawa web sitesi (http://www.treasury.govt.nz)
hükümetin finansal işlemleri, bütçe performansı,
ekonomi, devlet sektörü ve mali istatistiklerle
ilgili geniş bilgilere erişim olanağı sağlar. Ana
sayfada gezinmek kolaydır ve önemli KM web
sitelerine bağlantılar vardır. Hazine Twitter özet
bilgi akışı, hızlı bağlantılar ve cari faiz bölümleri
gibi başlıklar vatandaşlar ve işletmeler için
yararlı geribildirim sağlamaktadır. Mobil bütçe
sitesi ve mali zaman serileri (1972-2012), kamu
maliyesiyle ilgili anlamlı bilgiler ve ayrıntılı bir
açık bütçe veri seti sunmaktadır.
Singapur / Singapore
Maliye Bakanlığı (http://www.mof.gov.sg) ana
sayfasında gezinmek kolaydır ve bütçe süreci ile
ilgili geniş bilgiler verilmektedir. Bütçe arşivleri
1996 yılından bu yana politikalar, kamu
harcamaları ve sonuçlarının ayrıntılarını sunar.
Bireyler, sivil toplum örgütleri ve işletmeler bir
kamu danışma bölümü aracılığıyla görüşlerini ve
önerilerini gönderebilirler. Mobil uygulamalar,
bütçe planları ve uygulama performansının
ayrıntıları hakkında daha fazla bilgi edinmek için
web sitesinden indirilebilir. Basit bir bütçe sınavı
ve yayın indirme sayfaları, kolay anlaşılır
formatta ek bilgiler sağlar.
Avrupa ve Orta Asya
Fransa / France
Ekonomi ve Maliye Bakanlığı / Ministère de
l'Économie et des Finances web sitesi
(http://www.economie.gouv.fr) düzenli olarak
güncellenen KM bilgilerine doğrudan erişim
olanağı sağlar. Kamu danışma ve iletişim
seçenekleri arasında, sosyal medya ve WebTV
bağlantıları vardır. Bütçe ve kamu maliyesi web
sitesinde, bütçe performansı ve sonuçları
hakkında detaylı bilgilerin anlamlı biçimlerde
düzenli sunulduğu Performans Forum web
sayfası vardır. Hazine Genel Müdürlüğü /
Direction Générale du Trésor web sitesi
(http://www.tresor.economie.gouv.fr) hazine ve
borç yönetimine ilişkin kapsamlı veriler sunar.
66
İyi Uygulamalar
Almanya / Germany
Maliye Bakanlığı / Bundesministerium der
Finanzen web sitesinde federal bütçe ile ilgili
(http://www.bundesfinanzministerium.de) sık
sık güncellenen kapsamlı bilgiler vardır.
Hizmetlerle ilgili web sitesi, önemli birimler,
veriler ve raporlar ile strateji belgelerine erişim
sağlar. Ana sayfada, önemli mesajları iletmek ve
devam eden reform çalışmalarındaki ilerlemeleri
paylaşmak amacıyla, vatandaşlar ve işletmelerle
iletişim için bir dizi seçenek vardır (video, grafik,
ses ve resimler). Bütçe uygulama performansı
aylık olarak raporlanmaktadır.
Rusya Federasyonu / Russian Federation
Maliye
Bakanlığı
ana
sayfası
(http://www.minfin.ru) bütçe, emeklilik ve yerel
yönetim reform çalışmaları, rezerv ve milli servet
fonları, bütçe uygulama performansı, kamu
borçları ve denetim sonuçları hakkında kapsamlı
bilgilere erişim sağlar. Federal kurumların web
sitelerine linkler sayesinde kullanıcılar ayrıntılı
bir açık bütçe veri setini görüntüleme ve indirme
olanağına sahiptir. Çok yıllı bütçe çerçevesi,
belirli
faaliyetlerle
ilgili
yönetmeliklerin
güncellemeleri ve tüm Maliye Bakanlığı bilgi
sistemlerinin tanımı ile birlikte sunulmaktadır.
Yeni bütçe portalı (pilot) (www.budget.gov.ru)
oldukça etkileyicidir.
İsveç / Sweden
Maliye
Bakanlığı
(MB)
web
sitesi
(http://www.sweden.gov.se),
bakanlığın
sorumluluklarını, temel program faaliyetlerini,
haberleri ve yayınları sunar. Ulusal ekonomi ve
bütçe hakkında detaylı bilgiler web sitesinin
"politika
alanları"
başlığı
altında
yayınlanmaktadır. Maliye Bakanlığı web sayfası,
finansal istikrar çerçevesi, son mevzuat, ilgili
kurumlara bağlantılar ve vatandaşlar ve
işletmeler için çeşitli etkileşim seçeneklerini de
içerir. Bütçe politika hedeflerinin izlenmesi ve
harcama tavanı için tahminlerin yanı sıra, son KM
tahminleri de ayrıca ilgili web sayfaları ve
belgeler vasıtasıyla sunulmaktadır.
İyi Uygulamalar
67
Kuzey ve Güney Amerika
Arjantin / Argentina
Ekonomi ve Kamu Maliyesi Bakanlığı / Ministerio
de Economía y Finanzas Públicas (MECON)
(http://www.mecon.gov.ar)
Arjantin’de
KM
bilgilerinin ana kaynağıdır. Web sitesinde
gezinmek kolaydır ve organizasyon, ilgili
mevzuat, programlar ve bütçe performansı ile
dosya sorgulama, dokümantasyon ve bilgi
merkezleri, yenilikler ve ihaleler gibi diğer
önemli yönler hakkında kapsamlı bilgiler sağlar.
InfoLEG (Información Legislativa y Documental)
bölümü, tüm ilgili yasal belgelere çevrimiçi erişim
olanağı sunar.
Brezilya / Brazil
Brezilya Maliye Bakanlığı / Ministério da Fazenda
(http://www.fazenda.gov.br) ana sayfası, birçok
açıdan ayrıntılı bilgi kümelerine erişim sağlayan
ve çok sayıda iç ve dış KM web sitesine
bağlantılar içeren, en kapsamlı federal hükümet
web sitelerinden biridir. Devlet Hazinesi /
Tesouro Nacional, yeni MYBS (SIAFI) kaynaklı
ayrıntılı bütçe uygulama raporları yayınlayan
çağdaş
bir
web
sitesine
sahiptir
(https://www.tesouro.fazenda.gov.br).
Kamu
harcamalarının etkinliğini artırmak amacıyla, bir
veri ambarı sayesinde SIAPE, SIAFI ve SIGPLAN
sistemlerinden veri ayıklanarak, karar destek ve
performans izleme için bilgi üretilmektedir.
Bir başka önemli bilgi kaynağı, Planlama ve Bütçe
Yönetimi Bakanlığı / Ministério do Planejamento,
Orçamento e Gestão tarafından oluşturulan
(http://www.planejamento.gov.br) Federal Bütçe
portalıdır. Portal, federal bütçe ve yatırım
planlarına, Hızlandırılmış Büyüme Programına /
Programa de Aceleração do Crescimento ve çok
yıllı planlara erişim sağlar.
68
İyi Uygulamalar
Şili / Chile
Maliye Bakanlığı / Ministerio de Hacienda
(http://www.hacienda.cl) web sitesi, KM
faydaları, süreçleri ve programları ile mali
saydamlık faaliyetleri hakkında kapsamlı bilgiler
sunar. Politika oluşturma ve uygulamada
vatandaş katılımı için özel bir web sayfası vardır.
Belgeler bölümü, Sistema de Información para la
Gestión Financiera del Estado (SIGFE) veri
tabanlarından elde edilen bütçe planları ve
yürütme performansı ile ilgili tüm tarihsel ve
güncel verilere erişim için web bağlantılarını
içerir.
Kolombiya / Colombia
Maliye ve Kamu Kredileri Bakanlığı / Ministerio
de
Hacienda
y
Crédito
Público
(http://www.minhacienda.gov.co) kamu maliyesi
hakkında
önemli
bilgiler
sunmak
için
bilgilendirici ve kolay gezinilebilen bir web sitesi
oluşturmuştur. SIIF Nation ve Saydamlık
Portalına linkler sayesinde, bütçe uygulama
performansı, toplanan gelirler ve harcama
detayları, yatırımlardaki ilerleme ve imzalanan
tüm önemli sözleşmelerin detayları dâhil,
merkezi ve yerel bütçe faaliyetleri hakkında
ayrıntılı bilgiye erişim olanağı vardır.
Ekvator / Ecuador
Maliye Bakanlığı / Ministerio de Finanzas
(http://www.finanzas.gob.ec) ana sayfası KM ve
tarihsel eğilimler hakkında kolay anlaşılır
formatta kapsamlı bilgiler sunar. SIGEF (Sistema
Integrado de Gestion Financiera) ve Hükümet
Sonuçları / Gobierno por Resultados portalı
linkleri, sektörel ve bakanlık harcamaları ve
gelirleri hakkında ayrıntılı bilgilere erişim sağlar.
Bakanlık web sitesi, açık ve kolay anlaşılır
mesajlar ile vatandaşlar ve sivil toplumu
bilgilendirmek için oldukça fazla multimedya
seçeneği (YouTube, sunumlar, SIGEF e-Learning
platformu) sunar.
İyi Uygulamalar
69
Meksika / Mexico
Maliye ve Kamu Kredileri Bakanlığı / Secretaría
de Hacienda y Crédito Público web sitesi
(http://www.shcp.gob.mx) KM, bütçe gelirleri ve
harcamaları, hazine işlemleri, yönetmelikler ve
bütçe saydamlığı hakkında geniş bilgiler sunar.
Saydamlık portalı ve bilgi edinme (InfoMex) web
sitesi kanalıyla vatandaşlar ve işletmeler için bir
dizi geribildirim mekanizması sağlanmıştır.
Federal hükümet sözleşmeleri, raporlar, ücretler,
yönetmelikler,
sübvansiyonlar,
hizmetler,
imtiyazlar ve verilen izinlerle ilgili bilgiler de
verilmektedir. KM veri tabanlarından raporlar
sunmak için dinamik sorgu seçenekleri vardır.
Orta Doğu ve Kuzey Afrika
Fas / Morocco
Ekonomi ve Maliye Bakanlığı / Le Ministère de
l'Economie
et
des
Finances
portalı
(http://www.finances.gov.ma)
önemli
KM
bilgilerine ve devlet bütçe uygulamaları,
yönetmelikler ve kamu borçları hakkında güncel
verilere erişim sağlar. Cinsiyet eşitliğine duyarlı
bütçe bölümü ve KM kurumlarına linkler de açık
bütçe verileri sunmaktadır. Genel Hazine /
Trésorerie Generale web sitesi, e-hizmetler ve
formlarla birlikte, kamu harcamalarının ve
vergilerin detaylarını sunar. Geçmiş dönem
verilerine veri tabanları ve belgeler bölümünden
ulaşabilirsiniz.
Güney Asya
Hindistan / India
Maliye Bakanlığı, Hindistan devlet bütçesi, KM
istatistikleri, kamu borçları, ihaleler ve aylık
ekonomik raporlarla ilgili kapsamlı bilgileri
düzenli olarak sunar (http://www.finmin.nic.in).
Hükümet muhasebe ve raporlama fonksiyonları
Controller General of Accounts için Ulusal Bilişim
Merkezi/National Informatics Center tarafından
geliştirilen e-Lekha sistemiyle desteklenmektedir.
Bütçe uygulama raporlarının çoğu e-Lekha
sisteminden üretilip yayınlanmaktadır. Maliye
Bakanlığı web sitesinde yayınlanan raporlar PDF
formatında görüntülenip indirilebilir.
70
İyi Uygulamalar
MYBS Çözümlerinin Web Ortamında Görünürlüğü
Bu bölümde KM bilgilerinin yayınlanmasında kullanılan MYBS platformlarının temel özelliklerini
sunan bazı web siteleri tanıtılmaktadır.
Afrika
Madagaskar / Madagascar
Maliye ve Bütçe Bakanlığı (MoFB), Entegre Kamu
Mali Yönetim Sistemini / Système Intégré de
Gestion des Finances Publiques (SIGFIP) tanıtmak
için özel bir web sitesi hazırlamıştır. Web sitesi,
sistemin işlevsel modüllerini ve kullanıcılarını
açıklamakta, diğer KMY sistemlerine bağlantıları
sunmakta ve sistemin gelişim tarihi ile sistem
yönetiminden sorumlu birimleri açıklamaktadır.
MoFB SIGFIP platformunu bir dizi çok parçalı
bilgi
sistemi
arasında
veri
alışverişini
kolaylaştırmak için kullanmaktadır.
Merkezi Bütçe Yönetim Sistemi web sitesi
Avustralya'nın yeni entegre MYBS geliştirme
sürecinin ayrıntılarını sunar. Beklenen faydalar
ve yeni sistem ile gelen değişiklikler yanında,
projenin gelişim süreci ve mevcut durum ayrıntılı
olarak açıklanmıştır. Web sitesi sistemin
uygulama aşamaları hakkında tüm paydaşlara
zamanında geribildirim sağlamakta ve değişim
yönetimi faaliyetlerini desteklemektedir. İletişimi
ve koordinasyonu geliştirmek için sunumlar ve
çeşitli geribildirim mekanizmaları da mevcuttur.
Endonezya / Indonesia
Maliye
Bakanlığının
özel
web
sitesi
(http://www.depkeu.go.id) 2014 yılında işletime
hazır olması beklenen SPAN (Devlet Hazine ve
Bütçe Sistemi / Sistem Perbendaharaan dan
Anggaran Negara) çözümünün temel özelliklerini
ve gelişim evrelerini sunar. Bir içerik yönetim
platformu üzerine inşa edilen SPAN web sitesi,
büyük değişim yönetimi faaliyetleri ile ilgili
yararlı güncellemelerin yanı sıra, blog mesajları,
haberler ve yaklaşan etkinliklerin duyurularını
paylaşmakta kullanılır. SPAN hizmete alındığında
KM bilgilerinin ana kaynağı olabilecektir.
İyi Uygulamalar
71
Dijital Bütçe ve Muhasebe Sistemi / Digital
Budget and Accounting System (DBAS) web sitesi
(https://www.digitalbrain.gov.kr) kapsamlı KM
bilgilerine ve açık bütçe verilerine erişim sağlar.
DBAS veya dBrain sistem modülleri ve sistem
geliştirme aşamaları detaylı olarak sunulmuştur.
KM politikası, orta vadeli finansman planı, bütçe
sistemi, devlet tahvilleri, nakit yönetimi, tedarik /
ihaleler ve mali istatistiklerle ilgili bilgiler
kullanıcı dostu bir formatta sunulmakta ve
düzenli olarak güncellenmektedir. Vatandaşlar /
işletmeler sorular sorabilir ve raporları çeşitli
biçimlerde indirebilirler.
Malezya / Malaysia
Hükümet Mali Yönetim ve Muhasebe Sistemi /
Government
Financial
and
Management
Accounting System (GFMAS) 2006 yılından bu
yana Muhasebe Genel Müdürlüğü tarafından
kullanılan muhasebe sistemidir. GFMAS web
sitesi bu entegre sistemin kabiliyetlerini sunar
(finansal planlama, bütçe kontrolü ve devlet
muhasebesi). Maaş yönetimi, hükümet kredileri,
yatırımlar ve kamu hesaplarının hazırlanması da
kapsanmaktadır. Çevrimiçi istatistik sistemi ve
veri marketi (data-mart) bölümleri, bütçe
uygulamasının durumu ile, KM tarihsel verileri
hakkında yararlı bilgiler sağlar.
Avrupa ve Orta Asya
Fransa / France
CHORUS merkezi ve yerel düzeylerde, mali, bütçe
ve muhasebe yönetimini destekleyen entegre bir
çözümdür (SAP tabanlı). CHORUS web sitesi,
sistemin geliştirme aşamaları ve sistem
işlevselliği hakkında detaylı bilgiler sunar. Sistem
tüm bakanlıklara ve programlarda zamanında ve
güvenilir KM bilgileri sağlar. Bir başka önemli KM
bilgi kaynağı Hükümet Açık Veri portalıdır
(http://www.data.gouv.fr).
72
İyi Uygulamalar
Maliye Bakanlığı, yeni entegre MYBS çözümünün
(e-Budget) tasarım ve uygulaması ile ilgili
gelişmeleri düzenli olarak sunmak için özel bir
web sitesi hazırlamıştır. Yasal ve düzenleyici
çerçeve, uygulamanın durumu, iş planları, sistem
işlevselliği ve çalışma grubu faaliyetleri, tek bütçe
portalı, devlet ve belediye ödeme sistemi ve diğer
bileşenlerin geliştirilmesi ile ilgili güncellemelerle
birlikte açıklanmaktadır. Yeni e-bütçe sisteminin
2016 yılında faaliyete geçmesi beklenmektedir.
Şu anda, açık bütçe verilerinin çoğu Federal
Hazine Otomasyon Sistemi veri tabanlarından
yayınlanmaktadır.
İngiltere / United Kingdom
Merkezi Muhasebe ve Raporlama için Çevrimiçi
Sistem / Online System for Central Accounting and
Reporting (OSCAR) web sitesi, kamu harcamaları
veri tabanından alınan kapsamlı açık bütçe
verilerine erişim sağlar. Bu veri seti, kamu
harcamalarına ait verilere daha fazla doğrudan
erişim olanağı sağlamakta ve standart tablolama
yazılımı ile kullanılabilmektedir. OSCAR Hazine
yönetimine önemli yönetim bilgileri ve açık
raporlama için veri sağlamak üzere kullanıcı
dostu bir sistem olarak tasarlanmıştır. Sistemin
tam olarak faaliyete olduğu görülmektedir ve
2012-13 yıllarının ilk altı ayını (Nisan-Eylül)
kapsayan veriler son zamanlarda yayınlanmıştır.
Sistema Integrado de Información Financiera
(SIDIF) web sayfası Arjantin'in MYBS platformu
hakkında ayrıntılı bilgi sağlar. Sistemin
kavramsal modeli, işlevselliği, kapsamı, gelişimi
ve yükseltmeleri, eğitim kılavuzları ve diğer
sistemlerle ara yüzleri açıkça sunulmaktadır.
Web sitesinde ayrıca, bilgi isteme, SIDIF ile ilgili
etkinlikleri izleme ve ilgili kurslara katılım için
seçenekler vardır. SIDIF web sitesi gelişmeleri
aktarmak ve iyi uygulamalar hakkında bilgi
vermek için düzenli olarak güncellenmektedir.
SIDIF, MECON web sitesinde yayınlanan KM
bilgilerinin kaynağıdır.
İyi Uygulamalar
Bolivya / Bolivia
Ekonomi ve Kamu Maliyesi Bakanlığı / Ministerio
de
Economía
y
Finanzas
Públicas
(http://www.economiayfinanzas.gob.bo)
ana
sayfasında gezinmek kolaydır ve bu web sitesi
personel verileri, sözleşmeler, yayınlar, yasal
çerçeve ve diğer birimlere bağlantılara erişim
sağlar. 2000 yılından bu yana ayrıntılı bütçe
bilgileri SIGMA (Sistema Integrado de Gestión y
Modernización
Administrativa)
kanalıyla
yayınlanmaktadır.
Kaynak
yönetiminde
saydamlığın artırılmasına ek olarak, SIGMA,
zamanında ve güvenilir bilgi sağlar, planlama
sistemi ve kamu yatırımları ile bağlantılıdır ve
sonuçları takip sistemine geribildirim sağlar.
Brezilya / Brazil
SIAFI, Brezilya'nın Federal Hükümet Entegre Mali
İdare Sistemidir (Sistema Integrado de
Administração Financeira). 1987’den beri hizmet
veren ve böylece en eski MYBS çözümlerinden
biri olan SIAFI, bütçe uygulama, muhasebe ve
raporlama desteği sağlamak için geliştirilmiştir.
Tüm SIAFI modüllerinin yavaş yavaş göç edeceği
yeni SIAFI (Ocak 2012’den beri hizmette) web
tabanlı bir uygulamadır. Federal Hükümet'in
birlikte çalışabilirlik standartları (e-ping) ile
uyumludur. Yeni SIAFI, Borç ve Alacak Hesapları
modüllerini içerir. SIAFI web sitesi sistem
işlevselliğini, raporları ve dinamik sorgu
seçeneklerini sunar.
SIOP (Sistema de Presupuesto y Planeamiento)
portalı Federal Hükümet'in yeni bütçe hazırlama
sistemine erişim sağlar (açık kaynak yazılımına
dayalıdır ve Brezilya’da eyaletler tarafından
ücretsiz kullanılabilir). Aylık, üç aylık veya yıllık
bütçe raporları, mevcut ve önceki yıllar için
indirebilir.
73
74
İyi Uygulamalar
Şili / Chile
Sistema de Información para la Gestión Financiera
del Estado (SIGFE) Şili'de 2007 yılından beri
hizmet vermektedir. Yeni sürümü, tüm gelirlerin
ve harcamaların günlük izlenmesi, nakit yönetimi,
çok yıllı bütçe taahhütlerinin ve programların
izlenmesi ve belge ve iş akışı yönetimi (elektronik
belgeleri destekleyen) de dâhil olmak üzere
önemli fonksiyonları desteklemek için bütçe
hazırlama (COTS tabanlı) ve uygulama (LDSW)
modüllerini birleştiren karma bir çözümdür.
Nikaragua / Nicaragua
2002 yılından beri kullanılan Sistema Integrado
de Gestión Financiera (SIGFA), bütçe planlaması,
uygulaması, muhasebe ve raporlama işlevlerinin
desteklemek için 2009 yılında bir web tabanlı
sisteme yükseltilmiştir. Maliye Bakanlığı, KMY
reformları ve yeni gereksinimleri desteklemek
için yeni web tabanlı MYBS çözümünü seçme
aşamasındadır. SIGFA web sitesi, KMY reformları
(1996 yılından beri) ve SIGFA’yı diğer KMY
sistemleriyle birleştiren e-SIGFA platformu
hakkında faydalı bilgiler sunar.
Venezuela / Venezuela
Kamu Maliyesinin İdare ve Kontrolü için Entegre
Sistem / Sistema Integrado de Gestión y Control de
las Finanzas Públicas (SIGECOF) bütçe hazırlama,
uygulama ve raporlama işlevlerini destekler.
Sistem, Planlama ve Maliye Bakanlığı web sitesi
aracılığıyla
bütçe
uygulama
performansı
hakkında yararlı bilgiler sağlamak için Borç
Yönetimi Sistemi ve Kamu Yatırım Yönetimi ile
bağlantılıdır. Sistem geliştirme aşamaları, yasal
dayanak ve dijital kütüphaneye SIGECOF web
sitesinden erişilebilir.
İyi Uygulamalar
75
Ürdün / Jordan
Maliye Bakanlığı (http://www.mof.gov.jo), bütçe
hazırlama, uygulama, muhasebe ve raporlama
işlevlerini desteklemek için 2005 yılında
Hükümet Mali Yönetim Bilgi Sisteminin (GFMIS,
http://www.gfmis.gov.jo)
kurulumunu
başlatmıştır. GFMIS platformunun geliştirilmesi
2012 yılında tamamlanmış olup, sistemin 2013
yılında hizmete girmesi beklenmektedir. GFMIS
sitesi sistem geliştirme sürecini, ilgili yayınları ve
değişim yönetimi faaliyetlerini sunar. GFMIS’in
çevrimiçi KM yayıncılığı için bilgi kaynağı olması
beklenmektedir.
Güney Asya
Hindistan / India
Muhasebat Genel Kontrolörü / Controller General
of Accounts (CGA) tüm bütçe seviyeleri için bir
yönetim muhasebe sistemi olan e-Lekha’yı
geliştirmiştir. Sistem genelde ödemeler ve devlet
muhasebesi
işlemleri,
CoA'nın
merkezi
güncellemeleri ve nakit yönetimi için kullanılır.
Merkez Plan Aktivitelerini İzleme Sistemi /
Central Plan Scheme Monitoring System (CPSMS)
tüm fon tahsisleri ve ödemelerin ülke çapında
(2018 yılına kadar tüm eyaletlere genişleyerek)
izlenmesi için 2011 yılında hizmete girmiştir ve
ödemeler için Temel Bankacılık Çözümleri / Core
Banking Solutions ile ara yüzlere sahiptir. CGA
şimdi bütçe hazırlama, uygulama, muhasebe ve
raporlama süreçlerini birleştirmek için bir
entegre MYBS çözümü (GFMIS) geliştirmektedir.
Pakistan / Pakistan
Pakistan Denetim Dairesi / Audit Department
tarafından PIFRA (Finansal Raporlama ve
Denetimi Geliştirme Projesi) kapsamında
geliştirilen Finansal Muhasebe ve Bütçeleme
Sistemi, bütçe yürütme, muhasebe ve raporlama
süreçlerini destekler. PIFRA web sitesi, projenin
amaçları, beklenen sonuçlar, işlevsel modüller,
maliyet ve bileşenleri hakkında yararlı bilgiler
sağlar. Projenin ilk aşaması 2004 yılında, bir
bordro modülünü de içeren ikinci aşaması ile
2011 yılında tamamlanmıştır.
76
İyi Uygulamalar
Dinamik Sorgu Seçenekleriyle KM Bilgilerine Erişim
Bu bölüm, MYBS veri tabanlarından kullanıcı tanımlı veya önceden tanımlanmış raporlar
oluşturmak için dinamik sorgu seçenekleriyle KM verilerine erişim kabiliyetleri ile bağlantılı iyi
uygulama örneklerini açıklamaktadır.
Çin / China
Maliye Bakanlığı, merkezi ve yerel yönetim
faaliyetleri ile ilgili KM verileri yayınlayan
kapsamlı
bir
web
sitesine
sahiptir
(http://www.mof.gov.cn/) Merkezi bütçe gelir ve
giderleriyle ilgili raporlar üreten, yerel bütçelerin
performansını izlemeye yarayan ve devlet
muhasebesine ilişkin tarihsel verileri bulmak için
kullanılabilen dinamik sorgu seçenekleri vardır.
Vatandaşların katılımıyla ilgili bir bölümün yanı
sıra çevrimiçi hizmetler (formlar ve raporları
indirmek için) ve devam eden KMY reformlarının
güncel bilgileri de yer almaktadır.
Doğu Timor / Timor-Leste
Doğu Timor Bütçe Saydamlık Portalı / TimorLeste Budget Transparency Portal ulusal bütçe
uygulamaları hakkında geniş bilgi sağlar. Portal
ilgili MYBS veri tabanlarından günlük olarak
güncellenir ve kamu, sivil toplum ve kalkınma
ortaklarının erişimine açıktır. Portal bütçeyi
izlemek için çok sayıda dinamik sorgu seçenekleri
sunar (planlar, gerçekleşmeler, taahhütler,
yükümlülükler) ve raporlar çeşitli biçimlerde
indirilebilir (PDF, DOC, XLS, XML ve HTML).
Avrupa ve Orta Asya
Danimarka / Denmark
Maliye Bakanlığı / Finansministeriet web sitesi
(http://uk.fm.dk), kullanıcıların her kurum için
kamu harcamalarının ayrıntılarına inebileceği
yayınlarla ilgili bir bölümü ve dinamik sorgu
pencerelerini içerir. MYBS çözümü KM veri tabanı
için bilgi kaynağıdır ve özel bir bütçe programı
düzeyi ve kuruluş seçerek ilgili harcamaların
listesini (planlar ve gerçekleşmeler) üretmek
mümkündür. Sorgu filtresi, rapor ayrıntı seviyesi
ile birlikte pencerenin üst kısmında gösterilir.
Görüntülenen açık bütçe verileri CSV formatında
indirilebilir.
İyi Uygulamalar
Estonya / Estonia
Maliye Bakanlığı / Rahandusministeerium web
sitesi (http://www.fin.ee/riigieelarve) yaklaşık
2,700 yerel yönetim de dâhil olmak üzere 3,100
civarında kurumdan oluşan kamu sektörünün,
bütçe uygulamadaki genel durumunu konsolide
sonuçlarla sunar. Bütçe faaliyetlerinin ayrıntıları
Statistics Estonia web sitesi ve veri tabanlarında
bulunabilir. Gelir, gider ve genel hükümet
borçları, istatistik veri tabanından kapsamlı bir
dizi sorgulama ve filtreleme seçenekleriyle
ayrıntılı olarak izlenebilir.
Hollanda / Netherlands
Maliye Bakanlığı / De Rijksoverheid ana sayfası
bütçe performansı ile ilgili kapsamlı bir dizi Belge
ve Yayınları düzenli güncellemelerle sunar.
Kullanıcı tanımlı arama/sorgu seçenekleri
bakanlık veya rapor türlerine göre ilgili yayınları
ayıklamak için belirtilebilir ve arama sonuçlarını
detaylandırmak için de seçenekler vardır. Bütçe
dokümanları, yıllık planlar, rehberler ve diğer
raporlar, arşivlerden PDF veya XLS dosyaları
olarak seçilebilir ve indirilebilir. Devlet bütçesi,
vergiler ve diğer kamu maliyesi bilgileriyle ilgili
raporlar ayrıca Ulusal Bütçe web sayfasından da
elde edilebilir.
Türkiye / Turkey
Maliye Bakanlığı eBudget / eBütçe web sitesi KM
veri tabanlarından kapsamlı açık bütçe verilerine
erişim sağlar. Kullanıcı tanımlı veya standart
raporlar çevrimiçi oluşturulabilir ve çeşitli
biçimlerde (XLS, PDF) indirilebilir. Dinamik sorgu
seçenekleri, raporlama dönemi, rapor türü ve
bütçe kurumlarının belirlenmesi ve istenen bütçe
sınıflandırması
bölümlerinin
yanı
sıra,
görüntülenecek satır/sütunları seçmek için
kullanılabilir. Portal, kamuya açık erişim sağlama
yan sıra, hükümet yetkilileri tarafından güvenli iç
erişim için de kullanılır.
77
78
İyi Uygulamalar
Ekonomi ve Kamu Maliyesi Bakanlığı / Ministry of
Economy and Public Finance (MECON) dinamik
sorgu seçenekleri ile temel kamu maliyesi
bilgilerini sunmak için özel bir web sitesine
sahiptir. Seçilen açık bütçe verileri ekranda
görülebilir veya daha fazla analiz için indirilebilir
(PDF, RTF). Raporlarda bilgi kaynağı (Business
Intelligence veri tabanı) belirtilir ve dosyaların
oluşturulması ile ilgili tarih/saat damgası
bulunur. MECON Bilgileri web sayfası, raporların
kapsamı
ve
dönemi
hakkında
belirgin
açıklamalarla birlikte, tüm önemli KM bilgilerine
doğrudan erişim sağlar.
Bolivya / Bolivia
Ekonomi ve Kamu Maliyesi Bakanlığı / Ministry of
Economy and Public Finance, örneğin, hükümetin
mali tabloları (1991 yılından beri) ve finansal
kurumların bilanço ve diğer raporları (2003
yılından beri) gibi bir dizi bütçe dokümanına
erişim için dinamik sorgu seçenekleri sağlar.
Başka bir yayın web sitesi 2000 yılından beri
yerel finans müdürlükleriyle ilgili 30'dan fazla
rapora erişim sağlar. Açık bütçe verileri ekranda
görülebilir ya da PDF veya XLS formatlarında
indirilebilir.
Brezilya / Brazil
SIAFI portalı, HTML ya da Elektronik Tablo
formatında açık bütçe verileri oluşturmak için bir
dizi dinamik sorgu seçeneği sağlar. Son veri
tabanı güncellemesinin yapıldığı ay sağ üst
köşede gösterilir ve rapor tipi, yıl ve diğer
parametreler mevcut seçenekler arasından
seçilebilir. Personel giderleri veya diğer giderler
ile yatırım projelerinin maliyetleri hakkında
raporlar oluşturmak için mevcut sorgu
seçeneklerden biri burada gösterilmektedir.
İyi Uygulamalar
Meksika / Mexico
Maliye ve Kamu Kredileri Bakanlığı / Secretaría
de
Hacienda
y
Crédito
Público
(http://www.shcp.gob.mx)
dinamik
sorgu
seçenekleriyle kapsamlı KM verilerine erişim
sağlar. Önceden tanımlanmış raporlar, tüm kamu
sektörünün, federal hükümet ve bütçe kuruluşları
ile
sosyal
güvenlik
idaresinin
bütçe
performansını kapsamaktadır. Kullanıcı tanımlı
raporlar, raporun türü, dönemi, görüntülenecek
tutar ve sunum biçimini seçerek oluşturulabilir.
Raporlar KM veri tabanlarından çevrimiçi
görüntülenebilir ve PDF veya XLS formatlarında
indirilebilir.
Paraguay / Paraguay
Maliye Bakanlığı / Ministerio de Hacienda web
sitesi (http://www.hacienda.gov.py) gezinmesi
kolay ve önemli KM bilgilerine erişim sağlayan
bir platformdur. Çevrimiçi Hizmetler bölümü
devlet kayıtları, kaynak aktarma talepleri, SIARE
(MYBS'nin yeni sürümü), Kamu Yatırımları Milli
Sistemi, Vergilendirme, Ulusal Kayıt ve İhalelerle
ilgili bölümlere erişim için çeşitli sorgu
seçeneklerini içerir. Sorgu pencereleri ilgili veri
tabanlarına erişim sağlamak ve raporları
çevrimiçi (dosya indirme / yazdırma seçenekleri
ile) oluşturmak için kullanılabilir.
Peru / Peru
Ekonomi ve Maliye Bakanlığı / Ministerio de
Economía y Finanzas web sitesi içindeki
Ekonomik Saydamlık Portalı / Portal de
Transparencia Económica kanalıyla bütçe
performansı hakkında kapsamlı bilgiler sunar.
Çok sayıda dinamik sorgu seçenekleri ile bütçe
uygulama, kamu ve özel yatırımlar, hazine
işlemleri, borçlar ve devlet muhasebesi ile ilgili
MYBS kaynaklı raporlar oluşturulabilir. Bu
raporlar çeşitli formatlarda (XLS, Grafik, PDF)
görüntülenebilir.
79
80
İyi Uygulamalar
Amerika Birleşik Devletleri / United States
ABD Hükümeti saydamlığı, katılımı ve işbirliğini geliştirmek için 2010 yılında Açık Hükümet
Girişimini / Open Government Initiative başlatmıştır. Yönetim ve Bütçe Ofisi (Office of Management
and Budget) 2007 yılından bu yana imzalanan her federal sözleşmenin (taşeronlar dâhil) ve ilgili
yükümlülüklerin (harcamalar veya fiili nakit ödemeler hariç) detaylarını açıklamak için halk
tarafından hiçbir ücret ödemeden erişilebilen, tek aranabilir bir web sitesi olarak USAspending.gov
platformunu oluşturmuştur. Performance.gov portalı seçilen alanlarda hükümetin performansı
hakkında yararlı bilgiler sunar. ABD Hazinesi de bütçe performansı ile ilgili özel bir web sitesini
güncel tutmakta ve Vatandaşın Bütçesi raporunu yayınlamaktadır.
Uruguay / Uruguay
Ekonomi ve Maliye Bakanlığı (Ministerio de
Economía y Finanzas) portalı etkileşimli
sorgulama seçenekleri ile önemli KM verilerine
erişim sağlar. Ulusal Genel Hazine (Tesorería
General de la Nación) ve Genel Muhasebe Ofisi
(Contaduría General de Nación) düzenli olarak
ilgili
detayları
yayınlamaktadır.
Bütçe
uygulamaları sorgu bölümü, Entegre Finansal
Bilgi Sistemi (SIIF) kaynaklı raporları çevrimiçi
oluşturmak için kullanılabilir. Güncel ve önceki
dönem bütçeleri detaylı olarak analiz edilebilir.
Güney Asya
Hindistan / India
Maliye Bakanlığı (Ministry of Finance) ve
Muhasebat Genel Kontrolörü (Controller General
of Accounts) web sitelerinin Veri ve İstatistikler
bölümü, kamu maliyesiyle ilgili ayrıntılı raporlar
oluşturmak için dinamik sorgu seçenekleri
sunmaktadır. Seçilen raporlar sistem adı ve
tarih/zaman damgası içeren bir PDF dosyası
olarak görüntülenebilir. Devlet kredi verileri,
harcama tabloları, denetim raporları, ulusal KM
özeti, merkezi hükümet borçları ve diğer
alanlarda ayrıntılı raporlar indirilebilir.
İyi Uygulamalar
81
Ayrıntılı bir Açık Bütçe Veri Seti Yayınlama
Bu bölümde ayrıntılı bir açık bütçe veri seti yayınlanması ile ilgili birkaç iyi uygulama örneği
tanıtılmaktadır.
Maliye ve Serbestleşme Bakanlığı (Department of
Finance and Deregulation) web sitesinin Yayınlar
ve Raporlar bölümü son on yılda yayınlanan
önemli belgeleri sunmaktadır. Bu dokümanlar
arasında, web yayıncılığı, içerik yönetimi, açık
veriler, bilgi güvenliği, bilişim (ICT) altyapısı ve
açık kaynak kodlu yazılımlar için kılavuz gibi
köklü standartlar vardır. Kamu Sektörü Bilgilerini
yayınlamakta kullanılan Avustralya Hükümeti
için Rehber de Açık Hükümet web sitesinde
mevcuttur (http://data.gov.au).
Strateji ve Maliye Bakanlığının DBAS web sitesi,
ayrıntılı bir açık bütçe veri setine erişim sağlar.
Raporlar, seçilen bütçe sınıflandırması bölümleri
veya diğer parametrelere göre, doğrudan DBAS
veri ambarından üretilebilir ve çevrimiçi
görüntülenebilir. Dosya indirme bölümü, çeşitli
işletim sistemleri üzerinde birçok formatta (PDF,
DOC, XLS, PPT ve benzeri) ve dilde görüntüleme
seçenekleri sunar. Bütçe durumu, konsolide
sonuçlar (genel, merkez ve yerel bütçe düzeyleri)
ve finansal göstergeler, haberler ve ekonomik
raporlarla birlikte her gün güncellenerek
sunulmaktadır.
Tayvan / Taiwan, China
Bütçe, Muhasebe ve İstatistik Genel Müdürlüğü /
Directorate General of Budget, Accounting and
Statistics (DGBAS) web sitesi, Hükümet Bütçe
Muhasebesi / Government Budget Accounting
sisteminin veri tabanlarından elde edilen geniş
kapsamlı KM bilgileri sunar. Merkezi ve özel
bütçelerin yanı sıra, kent ve yerel yönetim
bütçeleri, DGBAS web sitesinden ilgili kanun ve
yönetmelikler, istatistikler ve diğer ekonomik
raporlarla birlikte, çeşitli biçimlerde (XLS, PDF)
izlenebilir.
82
İyi Uygulamalar
Vietnam / Vietnam
Maliye Bakanlığı web sitesi, mevcut bilgi
sistemlerinden (http://www.mof.gov.vn) devlet
ve yerel bütçe uygulamalarının performansı
hakkında kapsamlı açık bütçe verileri sunar. Yeni
Hazine ve Bütçe Yönetim Bilgi Sisteminin /
Treasury and Budget Management Information
System (TABMIS) açık bütçe verilerinin
yayınlanmasını desteklemek için 2013 yılında
tam olarak faaliyete geçmesi beklenmektedir.
Tüm bütçe raporları, yatırımlar ve kesin hesaplar
düzenli olarak güncellenmekte ve çevrimiçi
paylaşılmakta olup, görüntülenen sonuçlar XLS
formatında indirilebilir.
Avrupa ve Orta Asya
İrlanda / Ireland
Kamu Harcamaları ve Reform Bakanlığı
(Department of Public Expenditure and Reform)
halkın parasının nasıl harcandığı, tahsisi ve
muhasebesi konusunda açık veriler yayınlamak
üzere 2012 yılında İrlanda Stat projesini
başlatmıştır. Hükümet Performans Ölçümü /
Government Performance Measurement web sitesi
üç politika alanıyla ilgili (Ekonomi, Ulaşım, Çevre)
yararlı ve anlamlı performans bilgileri sunar ve
2014 yılında dört alan daha eklenecektir (Sağlık,
Eğitim, Kamu Güvenliği, Hükümet). Pilot proje
için dört kategoride (başarılar, eylemler,
maliyetler, karşılaştırmalar) 480 üzerinde
gösterge
belirlenmiştir.
Düzenli
olarak
güncellenen göstergeler çevrimiçi izlenebilir ve
PDF, XLS veya DOC formatlarında indirilebilir.
Hollanda / Netherlands
Hollanda hükümetinin (https://data.overheid.nl)
açık veri portalı, devlet kuruluşlarının veri
setlerine açık referanslar ile birlikte, paylaşıma
açık hükümet verileri ve ulusal Sicil Açık Verileri
hakkında bilgi sağlar. Açık veri setlerinden biri,
CSV formatında indirebilen Devlet Bütçesidir
(giderler, yükümlülükler ve gelirlerin bakanlık
bütçeleri bazında özeti). Diğer veri setleri, eğitim,
ulusal yollar, mevzuat ve daha fazlası hakkında
bilgi sağlar. Maliye Bakanlığı / Ministerie van
Financiën web sitesi devlet bütçesi ile ilgili ilave
açık verilere erişim sağlar.
İyi Uygulamalar
83
Norveç / Norway
Maliye Bakanlığı / Finansdepartementet Devlet
Bütçesinin / Statsbudsjettet performansı ile
(http://www.statsbudsjettet.no) ilgili kapsamlı
bilgi yayınlamak için özel bir web sitesi
oluşturmuştur. Önceden tanımlanmış raporlar
çevrimiçi görüntülenebilir ve çeşitli formatlarda
(HTML, PDF, XLS) indirilebilir. Devlet bütçesinin
çeşitli yönleriyle ilgili ayrıntılı bilgilerin yanı sıra,
politika belgeleri, hükümetin öncelikleri, yeni
kurallar ve mevzuat değişiklikleri ile basın
bültenleri düzenli olarak yayınlanmaktadır.
Birleşik Çevrimiçi Bilgi Sistemi / Combined Online
Information System (COINS), HM Hazinesi
tarafından
yönetilen
İngiltere
Hükümeti
harcamalarının veri tabanıdır. Tüm raporlar, XLS
/ CSV formatında çıktı için (2005 yılından
itibaren herhangi bir dönem için), özellikle SQL
ve VBA kullanılarak, merkezi olarak inşa
edilmiştir. COINS içinde üç veri akımı (tahminler,
bütçe planları / gerçekleşmeler, denetlenmiş
sonuçlar) vardır ve ana tahminler, ulusal
istatistikler, kamu harcamaları istatistiksel
analizi, performans izleme, mali yönetim, ad hoc
bilgi/raporlar ve kamu hesapları için kullanılır.
Veriler, COINS üzerindeki verilerinin sahipliğini
koruyan merkezi hükümet birimleri tarafından
sağlanmaktadır.
Brezilya / Brazil
Ulusal Hazine web sayfalarının Tarihsel Seriler
bölümü ve diğer kısımları ve Federal Bütçe
portalı, ayrıntılı bir açık bütçe veri seti üretmek
için bir dizi raporlama seçenekleri sunar.
Raporların çoğu bir düzenlenebilir Elektronik
Tablo
formatında
görüntülenebilir
veya
indirilebilir. Bilgi Edinme portalı çeşitli kamu web
siteleri ve mevcut açık verilere erişim için
yöntemleri açıklar. Vatandaş Bilgi Servisi /
Serviço
de
Informações
ao
Cidadão
(www.acessoainformacao.gov.br/sistema) açık
hükümet verilerine ve diğer bilgilere erişim
sağlar.
84
İyi Uygulamalar
Şili / Chile
Bütçe Müdürlüğü / Dirección de Presupuestos
(DIPRES) Yayınlar web sitesi ayrıntılı bir açık
bütçe veri setine çeşitli formatlarda (PDF, XLS,
CSV, XML) erişim sağlar. Hükümet mali
istatistikleri düzenli olarak yayınlanır ve merkezi
hükümet ile kamu işletmelerinin faaliyetlerine
ilişkin önemli KM bilgileri, bütçe uygulama
güncellemeleri (aylık/üç aylık) ve kamu
borçlarıyla birlikte sunulur. Raporlar ayrıca,
dönem, kurum ve içerik türü açısından kategorize
edilmiştir.
Entegre Finansal Bilgi Sistemi / Sistema
Integrado de Información Financiera (SIIF
Nation) genel bütçenin birleştirilmiş sonuçlarına
ilişkin zamanında ve güvenilir bilgi sağlar ve
merkezi hükümet ile merkez dışı birimlerinin
bütçe uygulamalarını kontrol eder. Bölgesel
yardımlar bölümü, ilgili bilgilere kolay erişim için
tüm bölgeleri kapsayan etkileşimli bir harita
içerir.
Guatemala / Guatemala
Kamu Maliyesi Bakanlığı / Ministerio de Finanzas
Públicas (http://www.minfin.gob.gt) web sitesi,
üzerinde merkezi hükümet ve belediyelerle ilgili
SIAF (Sistema Integrado de Administración
Financiera) kaynaklı açık bütçe verileri bulunan
önemli KM veri portallarına çeşitli bağlantılar
içerir. Yerel Hükümet Portalı SIAF Muni veri
tabanından dinamik raporlar yayınlayarak,
etkileşimli bir harita üzerinden belediyelerin
bütçe performansını sunar.
İyi Uygulamalar
85
Web Sitelerinde Yayınlanan KM Bilgilerinin Güvenilirliği
Bu bölümde sunulan örneklerde, MYBS kaynaklı açık bütçe verilerinin güvenilirliğinin
sağlanmasının bir parçası olarak sistem adı ve tarih/zaman damgası içeren raporlar sunan web
siteleri tanıtılmaktadır.
Afrika
Gambiya / The Gambia
Entegre Mali Yönetim Bilgi Sistemi / Integrated Financial Management Information System (IFMIS)
bütçe hazırlama, uygulama, muhasebe ve raporlama için (donör-finansmanlı projeler dâhil) 2007
yılında Maliye ve Ekonomik İşler Bakanlığı (MoFEA) tarafından hizmete alınmıştır. 2011 yılından
bu yana, sistemi tüm merkezi hükümet kuruluşları tarafından kullanılmaktadır. IFMIS Defteri Kebir
raporları sistem adı ve tarih/zaman damgasını bulunmaktadır. Aylık bütçe uygulama sonuçları
MoFEA web sitesinde yayınlanmaktadır.
Sistem adı
Tarih/zaman damgası
Zambiya / Zambia
Entegre Mali Yönetim ve Bilgi Sistemi / Integrated Financial Management and Information System
(IFMIS) devlet bütçesinin hazırlanması ve uygulanması için kullanılır. Bilgi kaynağını açıklamak için
bazı bütçe raporları sistem adını ve tarih damgasını içerir.
Sistem adı (IFMIS)
Tarih damgası
86
İyi Uygulamalar
Dijital Bütçe ve Muhasebe Sistemi / Digital Budget and Accounting System (DBAS) web sitesi
dinamik sorgu seçenekleri ile kapsamlı, açık bütçe verilerine erişim sağlar. DBAS sistem adı ve
tarih/zaman damgası bütçe belgeleri üzerinde görünmese de, DBAS kaynaklı güvenilir verilere hızlı
erişim sağlamak için önceden tanımlanmış çok sayıda rapor vardır.
Tayland / Thailand
Hükümet Mali Yönetim Bilgi Sistemi / Government Financial Management Information System
(GFMIS) web sitesi, bütçe uygulama performansı, temel göstergeler ve diğer önemli yönlerle ilgili
ayrıntılı bir açık bütçe veri set sunar. Sistemden oluşturulan raporların çoğu, bilgi kaynağını ve
yayın tarihini açıklamak için sistem adı ile tarih/zaman damgasını bir altbilgi olarak içerir.
Sistem adı (GFMIS)
Gün/saat damgası
İyi Uygulamalar
87
Avrupa ve Orta Asya
Slovenya / Slovenia
Maliye Bakanlığı (Ministrstvo za finance) web sitesi önemli MYBS modüllerine, MFERAC Tekdüzen
Muhasebe Sistemine ve Bütçeleme ve Analiz için SAPPrA web uygulamasına erişim sağlar. Kamu
maliyesi bültenleri ve diğer bütçe raporları bu sistemlerden üretilmekte ve başlıkta tarih / zaman
damgasını, altbilgi bölümünde ise sistem adını içermektedir.
Sistem adı
Bolivya / Bolivia
Sistema Integrado de Gestión y Modernización Administrativa (SIGMA) platformu bütçe ve
performans yönetimi ile ilgili güvenilir bilgiler sağlar. Hemen hemen tüm raporlarda, sol üst
köşesinde sistem adının ve sağ üst köşesinde tarih / zaman damgasının görüldüğü bir başlık
bölümü bulunmaktadır. Önceki bütçe yıllarına ait raporların tarih ve zamanı en son yayın tarihini
yansıtmakta ve sistemden oluşturulan kayıtların tutarlılığını göstermek amacıyla, sabit
kalmaktadır.
Sistem adı (SIGMA)
Tarih/zaman damgası (SIGMA’dan)
88
İyi Uygulamalar
Brezilya / Brazil
Sistema Integrado de Administração Financeira (SIAFI) platformu, etkileşimli sorgulama
seçenekleri veya arşivlenmiş belgeler ile sistem veri tabanlarından güvenilir bilgi sağlayan web
tabanlı bir uygulamadır. Sistemi adı ve tarih / zaman damgası çoğu bütçe raporlarının başlığında
görünür.
Sistem adı (SIAFI)
Tarih/zaman damgası (SIAFI’den)
Dominik cumhuriyeti / Dominican Republic
Sistema Integrado de Gestión Financiera (SIGEF) platformu bütçe uygulamalarıyla ilgili zamanında
ve güvenilir bilgi sağlar. Bakanlık web sitesinde yayınlanan raporlar, sistem adı ve tarih / zaman
damgasının yer aldığı bir başlık bölümünü içerir. SIGEF veri tabanına dayalı diğer aylık istatistikler
de Bakanlık web sitesinde mevcuttur.
Sistem adı (SIGEF)
Tarih/zaman damgası (SIGEF’den)
Nikaragua / Nicaragua
Maliye ve Kamu Kredileri Bakanlığı (Ministerio de Hacienda y Crédito Público) genel bütçeden
belediyelere yapılan transferleri yönetmek için TRANSMUNI (Sistema de Transferencias
Municipales) çözümünü kullanmaktadır. TRANSMUNI web sitesinde yayınlanan raporların
neredeyse tümünde sistem adı ve tarih / zaman damgası içeren bir başlık bölümü bulunmaktadır.
Sistem adı (TRANSMUNI)
İyi Uygulamalar
89
Batı Şeria ve Gazze / West Bank and Gaza
Mali Yönetim Bilgi Sistemi / Financial Management Information System (BISAN) bütçeleme ve mali
yönetim işlevlerini destekler. Mali işlemler hakkında BISAN kanalıyla üretilen raporlarda,
yayınların veri kaynağını belirtmek için alt bölümde, ek açıklamalarla birlikte sistem adı ve tarih
damgası yer almaktadır.
Sistem adı
Tarih damgası
Güney Asya
Hindistan / India
E-Lekha sistemi bakanlıklar ve ilgili alt birimlere ayrılan bütçe ile senkronize olarak harcamaların
günlük raporlamasını destekler. e-Lekha, mali izleme ve kontrol işlevlerinin yanı sıra, gerçek
zamanlıya yakın raporlama kabiliyetine sahiptir. Bakanlık web sitesinde yayınlanan raporlar,
sistem adı ve tarih / zaman damgasının yer aldığı bit altbilgi bölümünü içerir.
Sistem adı
90
İyi Uygulamalar
Sunum Kalitesi ve Etkileşim
Bu bölümde açık bütçe verilerinin sunum kalitesinin iyileştirilmesi için yenilikçi çözümler ve son
derece etkileşimli web sitelerinin kullanımını gösteren bazı iyi uygulama örnekleri tanıtılmaktadır.
Maliye ve Serbestleşme Bakanlığı’nın, tüm kamu
ihaleleri ve sözleşmeler hakkında kapsamlı bilgi
veren, bakımlı ve bilgilendirici bir İhale web sitesi
vardır. İhale kurallarıyla ilgili bir dizi rehber, ICT
satın alma faaliyetlerini desteklemek üzere
tasarlanmış özel belgeler de dâhil olmak üzere,
mevcuttur. Yıllık tedarik planları, duyurular ve
sözleşmelerle birlikte, eğitim / mesleki gelişim
fırsatları, düzenli olarak güncellenmektedir.
Strateji ve Maliye Bakanlığı / Ministry of Strategy
and Finance ve Dijital Bütçe ve Muhasebe Sistemi
/ Digital Budget and Accounting System (DBAS
veya dBrain) web siteleri, iyi tasarlanmış grafik
kullanıcı ara yüzleri aracılığıyla kapsamlı bilgiler
sunar. Çok çeşitli açık veri görüntüleme ve
indirme seçenekleriyle birlikte, geribildirim
mekanizmaları ve sosyal medya bağlantıları
mevcuttur. Bir tanıtım filmi ve diğer belgeler,
dBrain modülleri, gelişmiş bütçe performans
izleme kabiliyetleri, geliştirme aşamaları, alınan
dersler, kullanıcı anketleri, uluslararası işbirliği
ve diğer konularda bilgiler vermektedir.
Yeni Zelanda / New Zealand
Yeni Zelanda Hazinesi web sitesi, mobil
uygulamalar ve diğer etkileşimli araçlar (Twitter,
Facebook, YouTube ve benzeri) aracılığıyla
kapsamlı KM bilgilerine erişim sağlar. Yeni bütçe
uygulaması (NZ Bütçe), mobil cihazlar üzerinde
(iPad, iPhone, Android) 2012 ve 2013 bütçe
verileriyle birlikte, bütçe ile ilgili videolar, bütçe
konuşması, yönetici özeti ve vergi mükellefleri
için önemli bilgileri sunmak için Aralık 2012
yılında hizmete sunulmuştur. Tablet sürümü
Bütçe Ekonomik ve Mali Güncellemeler ile Yıl
Ortası güncellemeler hakkında ek bilgiler sağlar.
İyi Uygulamalar
91
Filipinler / Philippines
Filipinler Hükümeti kamu idaresini güçlendirmek
ve KMY performansı ile hizmet sunumunu
iyileştirmek için Entegre Mali Yönetim Bilgi
Sistemi (GIFMIS) projesini başlatmıştır. Önemli
KMY gözetim kurumları (Denetim Kurulu, Bütçe
ve Yönetim Bakanlığı, Maliye Bakanlığı ve Hazine)
bu faaliyetleri desteklemek için kendi web
sitelerinin içeriğini ve çevrimiçi hizmetleri
geliştirmektedir. KMY ile ilgili web siteleri 2012
yılında büyük ölçüde yenilenmiş ve birçok önemli
hizmet (Vatandaş Portalı, Bütçe 101, Benim
Bütçem, KMY Portalı, e-Ödeme) vatandaşların
hizmetine sunulmuştur.
Maliye Bakanlığı MYBS veri ambarından güncel
açık veriler yayınlamak için son derece etkileşimli
ve bilgilendirici bir bütçe web sitesine sahiptir.
Her bütçe yılı, bütçe hazırlama, uygulama ve
sonuçları hakkında kapsamlı bilgiler içeren ayrı
web sitelerinde sunulmaktadır. Bütçe 2013 mobil
uygulaması (iPhone, iPad) vatandaşların son
Singapur bütçesiyle ilgili bilgiler yanında, basın
bültenleri ve duyurular, videolar, bütçe sınavı ve
bütçe konuşması için e-posta aboneliğine
erişimini sağlar.
Avrupa ve Orta Asya
Avusturya / Austria
Maliye Bakanlığı (Bundesministerium für
Finanzen) vatandaşların vergi iadelerini ve
elektronik bildirgeleri isteyebildiği, şirketlerin de
satış vergisi ve gelir veya kurumlar vergisi
ödeyebildiği Finans Online hizmetini sağlar.
Ticaret Hizmetleri Portalı elektronik faturalama
(Ocak 2014 tarihinden itibaren zorunlu) ve dijital
imza kullanarak çalışanların kaydı için kullanılan
bir
başka
merkezi
elektronik
hizmet
platformudur. Performansa dayalı yönetimi, Tüm
Avrupa için Çevrimiçi Kamu İhale sistemi ve diğer
hizmetlere linkler, kamuda hizmet sunumunun
kalitesini artırmak için entegre bir platform
oluşturmaktadır.
92
İyi Uygulamalar
Finlandiya / Finland
Suomi.fi Fin kamu yönetiminin vatandaşlara tek
noktadan hizmet veren (one-stop service) web
sitesidir. Portalda e-hizmetler ve formları, ilgili
kurumların alan adları, bilgi paketleri, mevzuat
ve kamu idaresinden haberler vardır. Bir hizmet
haritası, kamu sektöründeki hizmetler için
iletişim ve adres bilgileri sağlar. Vatandaşın
Hesabı hizmeti, bir başvuru veya soruşturmanın
ilerleyişini kontrol etmek, bir başvuruyu ile ilgili
olarak ek bilgi göndermek ve tekrar kayıt açma
zorunda kalmadan farklı kuruluşların hizmetleri
arasında geçiş yapmak için kullanılabilir.
Maliye Bakanlığı, 2012 yılında ülke çapında
hizmete giren Federal Hazine Otomasyon
Sisteminin / Federal Treasury Automation System
ardından, hizmet sunumu ve saydamlığı artırmak
için entegre bir MYBS çözüm olan e-Bütçe
sistemini
geliştirmektedir.
Devam
eden
reformların
bir
parçası
olarak,
vergi
yükümlülüklerini kontrolü,
sürücü lisansına
başvuru veya yenileme, trafik cezalarının
ödenmesi ve diğer hizmetler için akıllı telefonlar
/ tabletler üzerinde (Android, iOS, Windows
Phone) çalışan bir mobil uygulama (Kamu
Hizmetleri) geliştirilmiştir. Maliye Bakanlığı
portalı da emeklilik durumu, göç, hibe ve sosyal
yardım talepleri ve gayrimenkul edinme
hakkında bilgiler sağlar.
İspanya / Spain
Maliye ve Kamu Yönetimi Bakanlığı (Ministerio de
Hacienda y Administraciones Públicas) yerel
bütçeler ve çevrimiçi hizmetlere erişim ile ilgili
bilgi vermek üzere Özerk Topluluklar için özel bir
portal oluşturmuştur. Vatandaşlar ve kullanıcılar
çevrimiçi hizmetlerden faydalanmak için dijital
sertifika ile giriş yapabilirler. Tüm elektronik
hizmetler ve bilgi sistemlerinin listesi ile birlikte,
merkezi ve yerel bütçelere ilgili son verileri
görüntülemek için bir coğrafi haritalama
(geomapping) uygulaması da vardır.
İyi Uygulamalar
93
Türkiye / Turkey
Kamu Harcama ve Muhasebe Bilişim Sistemi
(KBS) portalı, 60,000 civarında merkezi ve yerel
birimde çalışan 200,000'den fazla kamu çalışanı
için önemli MYBS modüllerine ve çevrimiçi
hizmetlere erişim sağlamak üzere Muhasebat
Genel Müdürlüğü tarafından geliştirilmiştir.
Sistem, çeşitli harcama yönetimi modüllerinin
yanı sıra, tüm personel kayıtlarını yönetmek ve
bordro hesaplarının / ödemelerinin otomasyonu
için kullanılmaktadır.
Brezilya / Brazil
Ülke Genel Kontrolörlüğü, halkı bilinçlendirmek
ve bütçe harcamalarının izlenmesini teşvik
amacıyla özel bilgilendirici bir web sitesi
hazırlamıştır. “Kamu Parasını Akıllı Kullanma” /
“Olho Vivo no Dinheiro Público” programı, kamu
kaynaklarının kullanımının izlenmesi için
vatandaşlara bir öğrenme platformu olarak
tasarlanmıştır. Yerel liderler, konseyler, yerel
hükümet yetkilileri, öğretmenler ve öğrenciler
kamu sektöründe saydamlık ve hesap verme
sorumluluğunun önemi ve yasal hükümlere uyum
(bir uzaktan eğitim seçeneği dâhil) konusunda
bilgilendirilmektedir.
Şili / Chile
Budget Müdürlüğü / Dirección de Presupuestos
(DIPRES)
kamu maliyesi
ve
ekonomik
göstergelere ilişkin açık bütçe verilerinin yanı
sıra,
yasa
ve
yönetmelikler,
sunumlar,
konuşmalar ve istatistiklere erişim sağlayan
kolay kullanımlı “Belgeler” web sitesine sahiptir.
Her KM web sitesinin, bilgi edinme,
yönetmelikler, ihale duyuruları, sözleşmeler ve
geribildirim mekanizmaları ile ilgili alan adlarına
kolay erişim olanağı sağlayan, saydamlıkla ilgili
özel bir web sayfası vardır. Ayrıca, İhale
Kurumunun / Dirección Chile Compra çok
bilgilendirici bir web sitesi vardır.
94
İyi Uygulamalar
Mali Saydamlık Portalı / Portal de Transparencia
Económica
(http://www.pte.gov.co),
farklı
sektörlerde bütçe uygulama performansını
göstermek ve bütçe programları, yatırımlar ve
orta vadeli bütçe çerçevesi ile ilgili tarihsel
verileri paylaşmak için etkileşimli sorgu
seçenekleri sunmaktadır. Web sitelerinin çoğu
çeşitli formatlarda (XLS, PDF, HTML) açık bütçe
verilerini destekler. Portal, tedarik, borçlar,
varlıklar ve sektörel ve bölgesel harcama
ayrıntıları hakkında ek bilgiler sunmak için KM
kurumlarına tüm önemli web bağlantılarını içerir.
El Salvador / El Salvador
Maliye Bakanlığı / Ministerio de Hacienda yeni
Mali Saydamlık Portalı / Fiscal Transparency
Portal üzerinden, gelirler, harcamalar, yatırımlar,
kamu borçları ve satın almanın yanı sıra, kamu
maliyesi, insan kaynakları ve dış ticaret
istatistikleri hakkında önemli bilgiler sunar.
Bütçe izleme bölümü, çeşitli kurumların bütçe
uygulama hızlarının (plan ve gerçekleşen) anlık
görüntülerini düzenli güncellemelerle yansıtır.
İstenilen raporları hazırlamak ve açık veri
formatında (XLS, PDF) indirmek için çok sayıda
etkileşimli sorgu seçeneği vardır.
Meksika / Mexico
Maliye ve Kamu Kredileri Bakanlığı’nın /
Secretaría de Hacienda y Crédito Público son
derece etkileşimli ve kolay gezinilen bir Bütçe
Saydamlık / Transparencia Presupuestaria portalı
vardır. Portal, kamu yatırımları, kamu maliyesi,
performans değerlendirme sistemi, Vatandaşın
Bütçesi ve federal kurumlar hakkında ayrıntılı
bilgiler sunar. İlgili verilerin coğrafi haritalama
(geomapping)
ile
sunumu,
harcamaların
ayrıntıları ile ilgili yararlı geribildirim sağlar
(kim, neden, nerede, nasıl). Performans
Değerlendirme Sistemi / Sistema de Evaluación
del Desempeño kamu politikaları ve bütçe
programlarının performansını izlemek ve amaç
ve
hedeflerle
uyumu
doğrulamak
için
kullanılabilir. Online öğrenmeyi desteklemek için
özel bir Finansal Eğitim / Educación Financiera
web sitesi de vardır.
İyi Uygulamalar
95
Açık Bütçe Verilerinin Etkin Kullanımı
Bu bölümde, vatandaşların / sivil toplum örgütlerinin bütçe harcamalarının performans ve
saydamlığını kolayca izleyebilmesi amacıyla açık bütçe verilerini etkin biçimde sunan hükümet web
siteleri tanıtılmaktadır.
Strateji ve Maliye Bakanlığı DBAS web sitesi
bütçe harcamalarının detayları hakkında geniş
bilgiler sağlar. Kore Kamu Maliyesi Enstitüsü /
Korean Institute of Public Finance (KIPF), vergi
mükelleflerinin paranın nasıl harcandığını
anlamasına yardımcı olacak biçimde açık bütçe
verileri sunan InfoGraphic web sitesine sahiptir.
KIPF sitesi, hükümetin çeşitli seviyelerine
vergilendirme, bütçeleme ve kamu iktisadi
teşebbüsleri ile ilgili politika odaklı araştırma
sonuçlarını sunar ve kamu politikaları
oluşturulması ve uygulanmasında hükümete
yardımcı olur.
Filipinler / Philippines
Kamu Mali Yönetimi reformu web sitesi
muhasebe ve denetim reformları, GIFMIS projesi,
merkezi hazine tek hesabı ile nakit yönetimindeki
iyileştirmeler ve diğer etkinlikler dâhil devam
eden reformlar hakkında ayrıntılı bilgi sunar.
Bütçe Yönetimi Bakanlığı (DBM) tarafından
başlatılan yeni uygulamalar bütçe tekliflerinin
çevrimiçi sunulmasını da içerir. DBM Budget ng
Bayan web sitesi, tüm bütçe süreçleri ve
performans göstergeleri yanında açık bütçe
verilerini sunmaktadır.
Maliye Bakanlığı web sitesi, ev halkı ve işletmeler
yararına önemli bütçe girişimleriyle ilgili belirgin
açıklamaların yer aldığı Singapur Hükümet
Bütçesi hakkında önemli bilgiler sunar.
Vatandaşlar ve sivil toplum örgütleri görüşlerini
paylaşabilir ve Bakanlık alınan tüm görüşleri
özetleyen ve yeni bütçenin hazırlanmasında
bunların nasıl dikkate alındığını web üzerinde
açıklayan yanıtlar verir. Videolar ve ilgili bütçe
dokümanları / konuşmalar, bütçe planlama /
uygulama süreciyle ilgili yararlı ek geribildirim
sağlamaktadır.
96
İyi Uygulamalar
Avrupa ve Orta Asya
Almanya / Germany
Maliye Bakanlığı / Bundesministerium der
Finanzen web siteleri, sosyal medya ve mobil
uygulamalar ile federal bütçe bilgilerine erişim
olanağı sağlar. Federal Bütçe / Bundeshaushalt
(http://www.bundeshaushalt-info.de) gelir ve
giderlerini gösteren etkileşimli web sitesi (bütçe
bölümleri, fonksiyonel kategori ve tüm devlet
kurumlarının harcama gruplarına göre) iyi
uygulama örneklerinden biridir. Sonuçlar hem
grafik ve hem de tablo halinde görüntülenebilir
ve açık bütçe verileri olarak (PDF, XLS)
indirilebilir.
Açık Harcama / Offener Haushalt platformu,
Federal Maliye Bakanlığı web sitesi ve diğer ilgili
kaynaklarda mevcut verileri kullanarak, federal
ve yerel bütçeleri görselleştirmek, analiz etmek
ve yorumlamak için tasarlanmış ticari olmayan
bir projedir.
Norveç / Norway
Mali Yönetim Müdürlüğü / Directorate for
Financial Management (DFØ) devlet kurumlarına
ortak platformlar yoluyla temel KMY hizmetleri
sağlamak için kolay gezilebilen ve yenilikçi bir
portal oluşturmuştur. DFØ ulusal muhasebe
yönetiminden ve standart CoA, muhasebe
standartları ve hükümetin nakit durumunu
gözetmekten sorumludur. DFØ aynı zamanda
bordro, muhasebe, e-Ticaret, e-Fatura ve diğer
hizmetleri yönetmekte ve tüm sistemlerin
operasyonel durumunu (Agresso, EFB, SAP,
Entegrasyon Motoru) çevrimiçi izleyebilmektedir.
DFØ deneyimlerin değişimi için forumlar
organize etmekte ve profesyonel ağlar aracılığıyla
iyi uygulamaları yaymaktadır.
Kamu maliyesiyle ilgili anlamlı bilgi sağlamak için
Maliye Bakanlığı vatandaşlar ve sivil toplum
örgütleri için anlaması ve gezinmesi kolay bir
web
portalı
(http://www.ungokonomi.no)
geliştirmiştir. Bu portal ekonomi ve bütçe
konularında düzenli güncellemeler sağlar.
İyi Uygulamalar
97
Maliye Bakanlığı bütçe sistemiyle ilgili temel performans göstergelerinin düzenli güncellemeleri
için bir web sitesi oluşturmuştur. Bütçe verileri (federal ve konsolide), makroekonomik göstergeler
ve hükümet programları, grafikler / çizelgeler ile sunulmuştur ve PDF veya XLS formatlarında
indirilebilir. Federal Hazine / Federal Treasury (FT) bütçe uygulamasıyla ilgili temel göstergeleri
izlemek ve yayınlamak için yararlı bir veri marketi / data-mart sistemi geliştirmiştir. Bir diğer
önemli web platformu federal ve yerel düzeyde ihalelerle ilgili tüm duyurular, sözleşmeler ve
tedarikçilerin yayınlandığı ve düzenli olarak güncellenen tedarik portalıdır (procurement portal).
Federal ve bölgesel gelirler ve harcamalar, yatırımlar, hükümetler arası transferler, satın alma ve
diğer faaliyetlerle ilgili ayrıntılı açık bütçe verileri yayınlamak için (www.budget.gov.ru - test
sürümü) yeni bir bütçe portalı 2013 yılı başlarında hizmete girmiştir. Vatandaşlar ve sivil toplum
örgütlerinin olası iyileştirmelerle ilgili geribildirim paylaşabileceği bir tartışma forumu da vardır.
MoF > Temel Performans Göstergeleri
FT > Veri-marketi
Bütçe portalı
Türkiye / Turkey
Maliye Bakanlığı Muhasebat Genel Müdürlüğü
MYBS veri tabanlarına (say2000i ve KBS) dayalı
kapsamlı KM bilgilerine erişim sağlar. KBS için
güvenli erişimin yanı sıra, otomatik bordro
hesaplama (e-Bordro), döner sermaye fonları ve
istatistiklerle birlikte, hizmet kalite standartları,
düzenlemeler ve en son haberler bu portalda
sunulmaktadır. Yerel yönetim bütçeleri ve diğer
önemli göstergeler düzenli güncellemelerle
grafiksel ve açık bütçe verileri (XLS, PDF) olarak
yayınlanmaktadır.
Maliye Bakanlığı web sitelerinde yayınlanan
bütçe planları ile gerçek harcama verilerine
dayalı olarak kamu harcamalarını izlemek ve
kamu harcama ödenekleri / öncelikleri ve
politikalarda olası iyileştirmeler hakkında
parlamentoya raporlar sunmak için 2010 yılında
bir sivil toplum web sitesi (Kamu Harcamalarını
İzleme Platformu) oluşturulmuştur.
98
İyi Uygulamalar
"Benim Param Nereye Gidiyor?"/ “Where Does My
Money Go?” web sitesi İngiltere kamu
harcamalarıyla ilgili verilerin analizi ve
görselleştirilmesi yoluyla vatandaş katılımını ve
saydamlığı teşvik etmek üzere 2007 yılında
oluşturulmuştur. "Açık Harcama" / “Open
Spending” girişimi olarak genişletilen bu proje,
halen 53 ekonomiden 212 KM veri seti içerir.
Grafiksel kullanıcı ara yüzü, vergi gelirlerinin
farklı birimler arasında nasıl bölündüğünü ve
çeşitli fonksiyonlar için toplam ne kadar ve
nereye harcandığını açıklar. Ülke ve Bölgesel
Analiz bölümünde benzer saydamlık web
sitelerine bağlantılar vardır.
Ekonomi ve Kamu Maliyesi Bakanlığı, kamu
yönetiminde saydamlığı artırmak için vatandaşlar
ve sivil toplum için bir web sitesi hazırlamıştır.
Ulusal bütçe uygulamaları hakkında önemli
bilgiler basit bir dille sunulmaktadır. Vatandaşlar,
bütçe gelir ve giderleri konusunda ek ayrıntılar
ve önceki dönemlerle karşılaştırmalar için bütçe
verilerine çizelgeler, grafikler ve tablolarla
erişebilir. Seçilen raporları, sistem tarih / zaman
damgası ile ve kullanıcı dostu sunumlarla
çevrimiçi oluşturmak için dinamik sorgu
seçenekleri vardır. Ziyaretçilerden geribildirim
almak için bir anket formu da mevcuttur.
Dominik Cumhuriyeti / Dominican Republic
Vatandaş Portalı / Portal del Ciudadano
(http://www.portaldelciudadano.gov.do), SIGFE
veri tabanlarına dayalı olarak ve iş zekası
sorgularından yararlanarak, bütçe uygulamaları
hakkında kapsamlı bilgiler sunar. Bir dizi hızlı
erişim sorgusu vardır: Ne harcanıyor? Kim
harcıyor? Nasıl harcanıyor? ve Nereye
harcanıyor? İlgili kamu kurumlarına bağlantılar,
geribildirim formlarıyla birlikte yer almaktadır.
Raporların çoğu, sistem adı ve tarih / zaman
damgası
açıkça
belirtilerek SIGEF veri
tabanlarından
oluşturulur
(ve
yeniden
yaratılabilir).
İyi Uygulamalar
99
Brezilya / Brazil
Brezilyalı Saydamlık Portalı / Portal da
Transparência vatandaşlar ve sivil toplum
örgütlerine anlamlı KM bilgileri sunma açısından
güzel örneklerden biridir. Tüm önemli konularda
bir dizi dinamik sorgu seçeneği sunar ve diğer
devlet portallarına bağlantılar içerir: Federal
Bütçe, Devlet Hazinesi, Kamu Hesapları, İhale
Portalı, Planlama ve Yönetim Bilgi Sistemi,
Milletvekillerinin Saydamlık Portalı, anayasal
transferler ve diğerleri.
Saydamlık Portalı
Milletvekillerinin Saydamlık Portalı
Muhasebat Genel Denetçisi
Açık Hükümet Verileri
Eyalet ve Belediyelerde
Saydamlık
Meksika / Mexico
Maliye ve Kamu Kredileri Bakanlığı’nın Bütçe
Saydamlığı / Transparencia Presupuestaria
portalı, bütçe harcamaları, yatırımlar, kamu
sektörü maaşları ve diğer referans belgeler
hakkında anlamlı bilgiler paylaşmak için
Vatandaşın Bütçesi kullanır. Önceki Vatandaşın
Bütçesi raporlarına da PDF olarak (2010 yılından
beri) erişilebilir. Vatandaşın Bütçesi 2013 bir
iPad uygulaması olarak da mevcuttur. Yatırım
bölümü, federal portföydeki programlar /
projelere ayrılan yıllık bütçenin uygulama
birimleri veya eyaletler bazında dağılımını
sunmak için etkileşimli haritalar kullanır.
100
İyi Uygulamalar
MYBS Dünya Haritası
Bu çalışmanın önemli çıktılarından biri de, 198 ekonominin KM web sitelerinin alan
adlarıyla (URL) birlikte, bu ülkelerde önemli KMY operasyonlarını destekleyen 176 MYBS
çözümüyle ilgili temel bilgilere erişim sağlayan MYBS Dünya Haritasının geliştirilmesidir.
MYBS Dünya Haritası Google Maps üzerinde geliştirilen bir coğrafi haritalama
uygulamasıdır; ve ücretsiz açık kaynak kodlu veri dönüştürme yazılımı (XLS den KML ye)
ile Google tarafından sağlanan ücretsiz açık haritalama seçeneklerinden yararlanarak
hazırlanmıştır. Üzerinde harf bulunan simgeler (A ile D arası) 198 hükümet web sitesinin
FMIS & OBD grubunu yansıtmak üzere yer işaretleri (başkentler üzerinde) olarak
kullanılmaktadır.
Bir kullanıcı harita üzerinde simgelerden birini seçtiğinde, aşağıdaki temel bilgiler, varsa
Açık Hükümet / Açık Veri web bağlantıları ile birlikte görüntülenir (Harita 4.1).
Ülke adı … MYBS kısaltması
[ İşlevsel kapsam: F / T ]
Konum
: Başkent
[ Gelir düzeyi ]
Sistem
: MYBS çözümünün tam adı (ana dilde)
Grup
: A-D
[ FMIS & OBD uygulamaları ]
Durum
: MYBS operasyonel durumu [ Den beri: yıl ]
Alan adları : MYBS, Maliye Bakanlığı, Merkez Bankası,
İstatistik ve Açık Hükümet/Açık Veri alan adı (URL)
MYBS Dünya Haritasının beta sürümü Haziran 2012’de geliştirilmiş ve bu çalışmanın 2013
yılının Haziran ayında tamamlanmasından önce birkaç kez güncellenmiştir. MYBS Dünya
Haritası bulguların görünürlüğünü artırmak ve iyi uygulamalara kolay ve halka açık erişim
sağlamak için her yıl güncellenecektir (Harita 4.2).
Harita 4.1: MYBS Dünya Haritası üzerinde görülebilen temel bilgiler ve web bağlantıları
Harita 4.2: MYBS Dünya Haritası (Haziran 2013 itibariyle)
Kaynak: MYBS Dünya Haritası.
http://maps.google.com/maps/ms?ie=UTF&msa=0&msid=213542822110887565899.0004c2f44512d9ce6795f
101
102
İyi Uygulamalar
Bölüm 5. Açık Bütçe Verileri Yayıncılığı için Öneriler
Hükümetlerin özel web sitelerinde açık bütçe verileri yayıncılığına olan ilgisi, büyük ölçüde
vatandaşlar ve sivil toplum gruplarının, kamu gelirleri, harcamalar ve borç detaylarının
yanı sıra hükümet harcamalarının ve yatırımların sonuçlarını izlemek için giderek artan
bilgi talepleri nedeniyle, son on yılda artmaktadır. Bazı hükümetler KM raporlarının
güncelliğini, kalitesini ve kapsamını geliştirmiş olmasına rağmen, büyük bölümü,
vatandaşlar ve sivil toplum kuruluşları tarafından indirilerek analiz edilebilen anlamlı
bütçe verilerinin yayınlanmasına ve yayınlanan bilgilerin kaynağının ve güvenilirliğinin
sağlanmasında önemli olan temel ilkelere yeterince dikkat etmemektedir. MYBS kaynaklı
güvenilir açık bütçe verilerini yayınlama konusunda rehber doküman bulmak da zordur.
Bu boşluğu doldurmaya yardımcı olmak için hazırlanan bu önerilerin üç ana amacı vardır:
 Hükümetlere, yeni KM web siteleri/portallar geliştirilirken veya mevcut web
sitelerinin içeriği, işlevselliği, biçimi veya sunum kalitesi iyileştirilirken, MYBS
çözümlerine dayalı güvenilir açık bütçe verileri yayıncılığı için önemli ilkelerin
anlaşılmasında yardımcı olmak.
 Sivil toplum örgütlerine, bütçe planlama ve uygulama süreçlerinin ve hükümetin
performansının etkin bir şekilde izlenmesiyle ilgili daha fazla bilgi sunarak yardımcı
olmak ve diğer ülke deneyimlerini sergileyerek kendi ülkelerinde vatandaş
katılımını artırmak için bunlardan faydalanmalarını sağlamak.
 Denetim birimlerine, tutarlı bir raporlama için hükümet web sitelerinde sunulan KM
bilgilerinin güvenilirliği ve işlem bazında kanıtların bunlara kaynak olan bilgi
sistemlerinde mevcut olmasının sağlanması ile ilgili iyi uygulamaları sunarak, bütçe
uygulamalarıyla ilgili iç/dış denetim görevlerinde mevcut yeteneklerin
güçlendirilmesi için yardımcı olmak.
Güvenilir açık bütçe verilerinin yayınlanmasında yol gösterici ilkeler aşağıda özetlenmiştir:
 Güncel ve kapsamlı bütçe bilgilerine ulaşılabilirlik
 Kaynak olan bilgi sistemleriyle ilgili detayların açıklanması
 Kullanıcı tanımlı (dinamik) sorgu ve raporlama kabiliyetlerinin varlığı
 Güvenilir ve birbirine bağlantılı açık bütçe verilerinin yayınlanması
 Kamu mali verilerinin kaynaklarının doğrulanması
 Sunum kalitesinin artırılması
 Açık bütçe verilerinin etkin kullanımının özendirilmesi
Bu bölümde bu ilkelerin her biri, bazı iyi uygulama örneklerinden de faydalanılarak
irdelenmiştir. Benzer uygulamaların ülkeler arası karşılaştırmasına yardımcı olabilecek
deliller, FMIS & OBD veri seti ve MYBS Dünya Haritası ile ayrıca sunulmuştur.
103
104
Açık Bütçe Verileri Yayıncılığı için Öneriler
Güncel ve Kapsamlı Bütçe Bilgilerine Ulaşılabilirlik
KM bilgilerinin yayınlanmasına adanmış resmi web sitelerinin tasarımında aşağıdaki
etkenler dikkate alınmalıdır.
 KM verilerine erişim için özel web sitelerinin varlığı. KM web sitelerinin alan
adlarında (URL) sık değişikliklerden kaçınılmalıdır. Değişiklikler gerekli olduğunda
(örneğin, kurumsal yeniden yapılanma ya da iki kurumun birleştirilmesi), referans
URL'lerin sürekliliğini sağlamak için ilgili web bağlantıları belirgin açıklamalarla bir
süre için muhafaza edilmelidir.
 Bütçe planları ve uygulama sonuçlarının zamanında ve düzenli yayınlanması.
Önemli KM belgelerinin yayın programını (rapor adı, güncelleme sıklığı, yayıncı ve
benzeri) sunmak için bir web sitesi oluşturulabilir. Bütçe planları, uygulama
raporları ve diğer raporlar, daha sonra belirlenen web sitelerinde duyurulan
programlara göre (örneğin, haftalık veya aylık) yayınlanmalıdır. Hükümetler bütçe
verilerinin güncellenmesi ve arşivlenmesi için belirli yöntemlere de sahip olmalıdır.
 Yayınlanan KM bilgilerinin bütünlüğü. Ayrıntılı KM bilgileri, hem merkezi
hükümetin, hem de mümkünse ilgili eyaletlerin/yerel yönetimlerin, mali
faaliyetleriyle ilgili kapsamlı, güncel bir tablo sunmak için bütçe yılı içinde
yayınlanmalıdır (Açık Bütçe Anketi / Open Budget Survey içinde önerilen önemli
bütçe belgelerine bakınız). Hükümet Mali İstatistikleri (Government Finance
Statistics) için IMF Veri Kalitesi Değerlendirme Çerçevesi (Data Quality Assessment
Framework), veri toplama, işleme ve dağıtımının kalite ile ilgili yönlerini kapsamlı
olarak sunan yararlı bir kılavuzdur.19
 Bütçe uygulama performansının zaman serisi verileriyle sunulması.
Karşılaştırmalı analizler ile saydamlık ve hesap verme sorumluluğu açısından
değişimlerin zaman içinde gözlenmesini kolaylaştırmak için, politikalar, KM bilgileri
ve önemli kazanımları sunan çevrimiçi bütçe arşivlerine vatandaşların erişimi
sağlanmalıdır.
Kaynak Olan Bilgi Sistemleriyle İlgili Detayların Açıklanması
KMY bilgi sistemlerinin önemli yönleri, kritik fonksiyonel / teknik yetenekler, standartlar
ve ilgili politikalar ile birlikte, özel web sitelerinde açıklanmalıdır.
 Kaynak olan bilgi sistemlerinin temel özelliklerinin sunulması. KM web siteleri,
açık bütçe verilerine kaynak olan bilgi sistemlerinin (MYBS/FMIS, Veri Ambarı/DW
ya da diğerleri) işlevselliği, operasyonel durumu, teknolojik mimarisi, kapsamı,
kullanıcı sayısı ve diğer önemli yönleri hakkında yeterli bilgi içermelidir.
19
Kılavuza erişim için: http://dsbb.imf.org/images/pdfs/dqrs_gfs.pdf
105
 Birlikte çalışabilirlik standartları ve dijital imza kullanımını özendirilmesi.
Hükümetin birlikte çalışabilirlik standartları - hükümette bilişim teknolojilerinin
(BT) kullanımını düzenleyen politikalar ve şartnamelerin yanı sıra devlet kurumları
arasındaki etkileşimin kuralları / biçimleri - özel bir web sitesinde açıkça
tanımlanmalıdır. Sağlanan hizmetlerin kalite ve güvenilirliğinin garantiye
alınmasının bir parçası olarak, KMY işlemlerinde dijital imza kullanılmalıdır.
 Verileri koruma ve bilgi güvenliği politikalarının açıklanması. KMY bilgi
sistemlerinin doğru şekilde yönetimi için hükümetin verileri koruma ve bilgi
güvenliği politikaları ve uygulamaları, ilgili yayınlarda veya MYBS web sitelerinde
açıkça tanımlanmalıdır. Açık verileri yayınlarken, kişisel veya gizlilik dereceli
bilgilerin gizliliğinin korunması için gerekli şartlar dikkate alınmalıdır.
Kullanıcı Tanımlı (Dinamik) Sorgu ve Raporlama Kabiliyetlerinin Varlığı
MYBS veri tabanları veya veri ambarı çözümleri üzerinde geliştirilen kullanıcı tanımlı
(dinamik) sorgu araçları, entegre KMY sistemlerinin standart özellikleri haline gelmektedir.
 Verileri etkileşimli olarak çok boyutlu analiz edebilme kabiliyeti. Entegre
MYBS çözümleri, çok boyutlu verileri farklı yönlerden analiz edebilmek üzere
etkileşimli sorgu seçenekleri sunmak amacıyla, operasyonel sistemleri (OLTP çevrimiçi günlük işlemleri destekleyen ve veri bütünlüğü koruyan; minimal
raporlama seçenekleri olan) güçlü DW çözümlerine (OLAP - çevrimiçi yüksek
hacimli analitik işlemleri destekleyen ve ayrıntılı rapor yaratma seçenekleri olan)
birleştirecek biçimde tasarlanmış olmalıdır. Önemli veri tabanlarının güncelleme
sıklığının, verilerin yenilenme zamanını belirtmek için dinamik sorgu web
sitelerinde görüntülenmesi gerekir.
 Esnek ve kullanıcı dostu dinamik sorgu, raporlama ve dosya indirme
seçenekleri. Kaynak olan MYBS veri tabanı veya DW ile bağlantılı etkileşimli
sorgulama ve raporlama platformları, kullanıcı tercihlerine göre ilgili bilgileri
sunmak için idealdir. Sorgu sonuçları çeşitli şekillerde çevrimiçi görüntülenebilir
(grafik, çizelge, tablo, metin) ya da iç ve dış raporlama ihtiyaçlarını desteklemek için
(örneğin, XML, CSV, XLS, ODF, DOC) istenen açık veri formatlarında indirilebilir.
 Tarihsel verilerin tutarlılığı. Bilgilerin kaynağı olan veri tabanlarının bütünlüğü
ve güvenilirliğinin bir doğrulaması olarak, entegre MYBS veya DW çözümlerindeki
tarihsel verilerden, hükümet mali istatistiklerini veya önceki bütçe yıllarına ait diğer
resmi raporları tutarlı olarak yeniden üretebilmek mümkün olmalıdır. Tarihsel
verilerin (dondurulmuş) ve faaliyet raporlarının (bütçe yılı süresince düzenli
güncellenir) ayrı ayrı sunumu ve sunulan verilerin değişmezliği ve tutarlılığı
hakkında doğru açıklamalar, yayınlanan sonuçların doğru yorumlanmasına
yardımcı olur.
106
Güvenilir ve Birbirine Bağlı Açık Bütçe Verilerinin Yayınlanması
MYBS veri tabanları ile bağlantılı DW çözümlerinden açık bütçe verilerinin (ücretsiz,
çevrimiçi, yeniden düzenlenebilir) yayınlanması, KM verilerinin doğruluğunu ve yeniden
kullanılabilirliği artırmak için çok önemlidir.
 Açık bütçe verilerinin Internet üzerinden yayınlanması kültürel bir değişim
gerektirir. Açık bütçe verilerinin yayınlanması, bütçe faaliyetleri hakkında daha
fazla bilgi paylaşarak halkın güvenini kazanmaya kendilerini adamış olmaları
beklendiğinden, politikacılar ve hükümet yetkililerinin zihniyetinde bir değişiklik
gerektirir. Bu durum, motivasyonlarının doğru anlaşılması ve desteklenmesini
sağlamak için bu değişimi etkin biçimde yönetmesi gereken KM yetkilileri ve bilişim
uzmanları açısından da aşılması gerekli uyumsal (adaptive) ve teknik bir zorluktur.
 Açık veri yayınlama kılavuzlarından yararlanılması. Açık hükümet verileri için
web yayıncılık standartlarını tanımlayan bazı kılavuzlar mevcuttur - Avustralya,
Brezilya, Yeni Zelanda, AB Kamu Sektörü Bilgi Platformu, Dünya Bankası Açık
Verileri. World Wide Web Konsorsiyumu, yayınlanan verilerin ve ilgili standartların
(örneğin, Kaynak Tanımlama Çerçevesi/Resource Description Framework veya RDF)
yapısını açıklamak için üst verilerin (metadata) önemini vurgulayarak, hükümetlerin
verilerini açmaları ve paylaşmalarına yardımcı olacak belirli öneriler geliştirmiştir.
Dünya Bankası, bir açık veri programının başlatılması ve geliştirilmesi için personeli
ve hükümet yetkililerine temel bir kaynak seti sağlamak amacıyla, 2012 yılında Açık
Hükümet Verileri için Araç Takımını / Open Government Data Toolkit yayınlamıştır.
Bu toolkit beş bileşenden oluşur: (a) Açık Veri Temel Kavramları; (b) Teknoloji
Seçenekleri; (c) Talep ve Taahhüt; (d) Arz ve Veri Kalitesi; ve (e) Hazırlık
Değerlendirme Aracı. Bir başka yararlı referans, açık verilerin hukuki, sosyal ve
teknik yönlerini sunan Açık Veri El Kitabıdır / Open Data Handbook. Bu kaynaklar
açık bütçe veri portallarının geliştirilmesi sırasında çok yararlı olabilir.
 Açık bütçe verileri halka sunulan bilgilere değer katmak için fırsatlar yaratır.
Bazı hükümetler, MYBS modernleşme çabalarının bir parçası olarak, ele geçirilmesi
zor ve pahalı olan KM verilerine değer katarak yeni ürünlere ve daha iyi hizmet
sunumuna fırsatlar yaratmak amacıyla açık bütçe verilerini yayınlamaktadır. KM
web siteleri çözüm geliştiriciler için dosyaların tamamını indirme ve Uygulama
Programlama Ara Yüzü / Application Programming Interface (API) gibi çoklu erişim
seçenekleri sağlamalıdır.
 Açık hükümet verilerinin hukuki yönlerine dikkat edilmesi. Açık veri ideal
olarak lisanssız olmalıdır (yani, herhangi bir telif hakkı, patent ya da ticari marka
olmamalıdır). Ancak, makul ölçüdeki gizlilik, güvenlik ve ayrıcalık kısıtlamaları
kabul edilebilir. Açık bütçe verilerinin hukuki yönleri, ya mevcut lisans / yasal
seçenekler kullanılarak (örneğin, Creative Commons lisansları) ya da ülkeye özel
yasal zorunluluklar tanımlanarak, hükümet web sitelerinde açıklığa
kavuşturulmalıdır. Mevcut açık veri lisanslama seçenekleri arasında: (a) Halka
ücretsiz olarak açık (hiçbir hak saklı değil: CCo); (b) Atıf yapma (yayınlayana atıfta
bulunulmalıdır: CC-BY); ve (c) Benzer şekilde paylaşma (verinin geri paylaşılması
gereklidir: CC-BY-SA) yer almaktadır.
107
Kamu Mali Verilerinin Kaynaklarının Doğrulanması
Yayınlanan raporlarda sistem adı ve tarih / zaman damgasının görünmesi, bu verilere
kaynak olan bilgi sistemlerinin güvenilirliği ve bütünlüğüyle ilgili önemli göstergelerden
biridir.
 Resmi raporlarda sistem adı ve tarih / saat damgasının gösterilmesi. KM web
sitelerinde yayınlanan tüm resmi raporlar / yayınlar üzerinde bilgi kaynağı açıkça
belirtilmelidir. Oluşturulan raporlarda sistem adı ve tarih / zaman damgası yanında,
ilgili MYBS yazılımının sürümü de görünmelidir.
 Bilgileri yetkisiz değişiklik veya erişimden korumak için önlemler alınması.
KM bilgilerin bütünlüğü, verileri yetkisiz değişiklik ve erişime karşı korumak için
uygun önlemler alınarak sağlanmalıdır. Ayrıca, yetkili erişimin reddi önlenerek
bilginin kullanılabilirliği güvence altına alınmalıdır. Ayrıcalıklı erişim haklarının
kullanımı da bilişim teknolojileri (BT) risk ve denetim birimleri tarafından
izlenmelidir. Ayrıca, veri tabanlarının güvenilirliğini ve bütünlüğünü,
operasyonların güvenliğini ve BT yönetişim ve gözetim faaliyetlerinin etkinliğini
sağlamak için gerekli gözetim mekanizmaları mevcut olmalıdır.
Sunum Kalitesinin Artırılması
Etkileşimli veri görselleştirme seçenekleri, grafik kullanıcı arabirimleri, geribildirim
mekanizmaları ve gelişmiş arama / raporlama seçenekleri, KM web sitelerinin sunum
kalitesini önemli ölçüde artırmaktadır.
 KM bilgilerine erişim için arama seçenekli etkileşimli haritalar oluşturulması.
Etkileşimli haritalar, KM bilgilerin detaylarını kullanıcı dostu bir formatta (örneğin,
sektörler, bölgeler, cinsiyet eşitliği, program/faaliyetler) sunmak için çok yararlıdır.
Önemli KM verilerini etkileşimli haritalar aracılığıyla (örneğin, Knoema, Tableau,
RapidMiner, Ushahidi) süratle yayınlamak için bir dizi görselleştirme platformu
mevcuttur (açık kaynak kodlu yazılımlar ve görselleştirme paketlerin halka açık
ücretsiz sürümleri dâhil).
 Mobil uygulamalar aracılığıyla KM verilerine erişimin genişletilmesi.
Hükümetler finansal faaliyetlerini giderek artan oranda mobil cihazlar (tablet /
akıllı telefonlar) üzerinden vatandaşlarla paylaşmaktadır. Gelişmiş uygulamalardan
bazıları çevrimiçi ödeme ve arama seçenekleri de sunmaktadır.
 Temel performans göstergeleri hakkında günlük güncellemeler yapılması.
Veri marketleri (bir veri ambarında saklanan veri alt kümeleri veya data mart) için
geliştirilmiş olan uygulamalar kritik KM bilgilerinin günlük olarak güncellenmesini
destekleyebilir. Seçilen göstergelerin veri marketleri aracılığıyla zamanında
sunumunu destekleyebilmek için, veri ambarlarının (DW) operasyonel sistemlerle
(MYBS veri tabanları) kurulan bağlantılar üzerinden düzenli olarak (genellikle
günlük) güncellenmesi gerekmektedir (bkz Şekil 5.1).
108
Şekil 5.1: MYBS çözümlerinden zamanında ve güvenilir açık bütçe verilerinin yayınlanması
Bütçe sınıflandırması /
Tüm bütçe düzeyleri tarafından paylaşılan birleşik hesap planı
Tüm işlemlerin kaydedilmesi (OLTP) >>> günlük
(gelirler/giderler + varlıklar/yükümlülükler + taahhütler)
Tüm KM verilerinin birleştirilmesi ve doğrulanması >>>
günlük/haftalık (muhasebe ve mali raporlama)
Veri Ambarı / Data Warehouse (OLAP) >>> günlük / haftalık
(planlar/sonuçlar + izleme + karar destek + yayınlama + denetim)
KM Veri Yayıncılığı (Açık Bütçe Verileri) >>> haftalık/aylık
(ulusal + uluslararası stand. > GFS 2001, COFOG ve benzeri)
Notlar: OLTP = çevrimiçi işlemler; OLAP = çevrimiçi analitik işlemler; KM = kamu maliyesi; GFS = Hükümet Mali
İstatistikleri / Government Finance Statistics; COFOG = Hükümet İşlevleri Sınıflandırması.
Açık Bütçe Verilerinin Etkin Kullanımının Özendirilmesi
Bütçe gelirleri, giderleri ve diğer mali faaliyetlerle ilgili anlamlı açık verilerin yayınlanması
her hükümet için halka paranın nasıl harcandığının açıklanması açısından çok önemlidir.
Vatandaşın Bütçesi (Citizens Budget) gibi yayınlar bunu başarmak için önemli bir araçtır.
 Hükümetin mali performansının ölçülmesi. Yüksek denetim kurumunun bir
önceki bütçe yılında hükümetin mali performansı ile ilgili denetim raporlarının web
sitesinde düzenli olarak (her yıl) yayınlanması gerekir. Bütçe uygulama
performansının dinamik olarak izlenmesi ve denetlenmesi için gözetim ajanslarına
MYBS veri tabanları ve bağlantılı veri ambarı (DW) çözümlerine salt okuma amaçlı
erişim olanağı sağlanmalıdır.
 Vatandaşın Bütçesi ve geri bildirim mekanizmalarından yararlanılması.
Vatandaşın Bütçesi, basit ve net bir dille temel bütçe bilgilerini açıklayan bir web
sitesi veya belgedir. Vatandaşın Bütçesi ile ilgili bilgileri sunmak için düzenli olarak
güncellenen bir web sitesinin kullanımı, bütçe saydamlığı ve katılımcılığı artırmak
için hükümetin kararlı olduğunun önemli bir göstergesidir. IBP, Vatandaşın Bütçesi
gibi bir platform geliştirmek isteyen hükümetlere yararlı ipuçları sunan bir rehber
("The Power of Making It Simple", Mayıs 2012) yayınlamıştır. Vatandaşın Bütçesi,
bütçe hakkında neyi bilmek istedikleri vatandaşlara danışılarak hazırlanmalıdır.
Vatandaşlar tarafından iletilen görüşler ve ilgili bütçe ayarlamaları, anlamlı açık
bütçe verilerinin yayınlanmasını tamamlayacak şekilde Vatandaşın Bütçesi web
sitelerinde paylaşılmalıdır.
109
 Halkla görüş alışverişinin ve bütçe sürecine katılımın sağlanması. Katılımcı
bütçeleme, bir yöredeki veya toplumdaki insanların bütçe karar alma sürecine
katılabileceği ve hükümetin bütçesini etkileyebileceği (Vatandaşın Bütçesinden
farklı) bir süreçtir. Açık bütçe verilerinin yayını, halkın politikaların belirlenmesine
ve bütçe izleme çalışmalarına katılımı ile tamamlanmalıdır. Halkın katılımı /
yükümlülüğü ile ilgili ayrıntılı tartışmalar “The Core Principles for Public
Engagement”20 ve “Deliberative Public Engagement: Nine Principles”21 içinde
sunulmaktadır.
 Zamanında sağlanan bilgilerle bütçe uygulamalarının izlenmesi. Sivil toplum
örgütleri, KM web sitelerinde yayınlanan bilgilere dayalı olarak ve hükümetin halkın
parası ile ne yaptığını vatandaşların anlamasını sağlamak için basitleştirilmiş
biçimde raporlar yayınlayarak, hükümetin bütçesinin izlenmesi ve analizinde
önemli bir rol oynamaktadır. IBP’nin Vatandaşın Bütçesi ile ilgili rehberinde
açıklandığı gibi, son yıllarda birkaç hükümet buna benzer bir görevi üzerlerine
almıştır - örneğin, El Salvador, Gana, Hindistan, Yeni Zelanda ve Güney Afrika gibi.
Son zamanlarda, temel performans göstergeleri ile ilgili önemli bilgileri günlük
güncellemelerle sunmak için yeni bütçe portalları (örneğin, Rusya Federasyonu)
hizmete girmiştir. Bütçe uygulamalarının izlenmesini geliştirmek için vatandaşlar ve
sivil toplum örgütlerine anlamlı açık verilerin hükümetler tarafından zamanında
güncellemelerle (günlük / haftalık) sunulması gereklidir.
 Anlamlı sonuçlar gösterilmesi. Hükümet politikalarının ve planların uygulanması
ile ilgili durum, hükümetin eylemlerinde saydamlığı artırmak için operasyonların
sonuçlarıyla birlikte açıkça sunulmalıdır. Buna ek olarak, katılımcı bütçeleme,
cinsiyet eşitliğinin gözetilmesi ya da vatandaş öncülüğünde harcamaların izlenmesi
ile ilgili sonuçlar, anlamlı neticelerin halka gösterilmesi için yayınlanmalıdır.
20
21
http://ncdd.org/rc/wp-content/uploads/2010/08/PEPfinal-expanded.pdf
http://www.involve.org.uk/wp-content/uploads/2011/03/Deliberative-public-engagement-nineprinciples.pdf
110
Bölüm 6. Sonuçlar
Gördükleriniz Gerçeğe (Her Zaman) Uygun Olmayabilir
MYBS kaynaklı açık bütçe verilerinin yayınlanmasında 198 hükümetin performansı için
ortalama skor, 20 temel göstergeye dayalı olarak, 100 üzerinden 45.1’dir. Kapsamlı veya
önemli bilgiler sunan yaklaşık 93 web sitesi KM verilerini yayınlamak için mevcut bilgi
sistemlerinden yararlanıyor gibi görünmesine rağmen, çoğu henüz açık veriler (open data)
sağlamamaktadır.
Genel olarak, sadece 48 ülke (% 24) sivil toplum ve vatandaşların bütçeyi izlemek ve
hükümetleri sorumlu tutmak için güvenebileceği KM bilgilerini yeterince iyi sunmaktadır.
Ayrıca, birçok ülkede iç/dış denetim kurumlarının hükümetin mali faaliyetlerinin izlenmesi
veya bütçe sonuçlarının denetimi sırasında MYBS platformlarını etkin olarak kullanmadığı
görülmektedir.
Bu çalışmanın bulguları, güvenilir açık bütçe verilerinin kaynağı olarak sağlam MYBS
çözümlerinin geliştirilmesinin ve MYBS'nin bütçe saydamlığına etkilerinin ölçülmesinin,
birçok ülke için büyük sorunlar olmaya devam ettiğini göstermektedir. Bu bölümde
araştırmanın bulguları ve sonuçları özetlenmektedir.
Bulgular
Bu çalışma sırasında aşağıdaki araştırma soruları ele alınmıştır:
1.
Bütçe verilerinin paylaşımı için hükümetlerin geliştirdiği mevcut web
yayıncılığı platformlarının önemli özellikleri nelerdir?
Bu araştırmada kullanılan 40 göstergeye göre toplanan veriler analiz edilerek,
Dünya Bankası'nın farklı bölgelerindeki ülkeler arasında ve farklı gelir düzeylerinde
web yayıncılığı uygulamaları açısından önemli farklılıklar bulunduğu belirlenmiştir.
 Dünya çapında 198 hükümet web yayıncılığı platformunun durumu:
 24 hükümet (% 12), güvenilir MYBS çözümlerine dayalı olarak açık bütçe
verilerini yayınlama açısından birçok iyi uygulamaya sahiptir.
 69 hükümet (% 35) önemli oranda bütçe bilgisi paylaşmaktadır, ancak bu
yayınların sadece küçük bir kısmı MYBS kaynaklı açık bütçe verileridir.
 60 hükümet (% 30) yayınlanan KM verilerinin kaynağı olarak MYBS veri
tabanlarının kullanımı hakkında yeterli delil sunmadan, çoğunlukla
arşivlenmiş belgelerden, KM web sitelerinde bazı bilgiler paylaşmaktadır.
 45 hükümet (% 23) web ortamında çok az bütçe bilgisi sunmakta veya hiç
sunmamaktadır.
111
112
Sonuçlar
 Gösterge 1: Hükümetlerin çoğu (198 üzerinden 166’sı veya % 83.8) KM
bilgilerini yayınlamak için özel web siteleri hazırlamıştır ve bunların 125’i (%
63.1) bütçe verilerine erişim için ana sayfadan açıkça görülebilen bir bağlantı
içermektedir.
 Gösterge 2: Hükümetlerin yaklaşık yarısı (198 üzerinden 92’si veya % 46.5)
MYBS platformlarının işlevselliği ve mevcut durumu hakkında yararlı bilgiler
veren web sitelerine sahiptir. Ayrıca 83 hükümet MYBS işlevselliği/kapsamı
hakkında bazı raporlar yayınlamakta, ancak 23 hükümet MYBS ile ilgili hiçbir
bilgi sunmamaktadır.
 Gösterge 3: Sadece 34 hükümetin (% 17.2) dinamik web siteleri vardır ve
bunların 12’si çoğunlukla MYBS bağlantılı olan etkileşimli sorgular aracılığıyla
kapsamlı bilgilere erişim sağlamaktadır. Çok sayıda ülkede (132 veya % 66.7)
bilinmeyen kaynaklardan alınan çeşitli belgeler sunan statik web siteleri vardır.
 Gösterge 4: Açık bütçe verileri 52 ekonomi (% 26.3) tarafından paylaşılmakta,
ancak bunların sadece yaklaşık yarısının MYBS veri tabanları ile bağlantılı
olduğu görünmektedir.
 Gösterge 5: Sadece 18 hükümet (% 9.1) yayınlanan bilgilerin kaynağı olan MYBS
çözümün adını bütçe raporlarında belirtmektedir.
 Gösterge 6: Sadece 28 hükümet (% 14.1) bütçe raporlarına kaynak olan veri
tabanlarına doğrudan dinamik bağlantıların bir delili olarak, üzerinde sistem
zaman damgası olan KM verileri sunmaktadır.
 Gösterge 7: 69 hükümet (% 34.8) bütçe performansı hakkında kolay anlaşılır
formatlarda kapsamlı bilgi sağlamaktadır. KM web sitelerinin büyük bir kısmının
(% 49) raporlama kalitesi kısmen kabul edilebilir olmasına rağmen, 32 hükümet
web sitesi (% 16.2) sunum kalitesine çok az önem vermekte ya da hiç ilgi
göstermemektedir.
 Gösterge 8: Bütçe uygulama raporlarındaki detayların genel durumu ile ilgili
olarak, 148 ekonomi (% 74.7) çeşitli açılardan önemli veriler sunmakta, kalan 50
ülke ise yayınların içeriği hakkında çok az bilgi vermekte ya da hiç bilgi
vermemektedir.
 Gösterge 9: Sadece 15 hükümet (% 7.6) vatandaşların anlamlı bütçe verilerine
erişebileceği ve geribildirim sağlayacağı etkileşimli Vatandaşın Bütçesi web
sitelerine sahiptir ve ayrıca 33 hükümet (% 16.7) vatandaşlara sadece bütçe
harcamaları hakkında yararlı bilgiler vermektedir. Hükümetlerin çoğu (% 75.7)
vatandaşlara anlamlı bütçe bilgileri sunmamaktadır.
 Gösterge 10: 93 hükümet (% 47) bütçe sınıflandırması/hesap planı (BC/CoA)
detaylarını web sitelerinde sunmaktadır.
 Göstergeler 11 ve 12: 153 hükümet (% 77.3) KM web sitelerinde onaylanan
yıllık bütçelerini yayınlamakta ve bunlardan 120’si bunu düzenli olarak (en
azından son beş yıl içinde) yapmaktadır.
Sonuçlar
113
 Göstergeler 13 ve 14: 103 hükümet (% 52) çok yıllı planlarını veya MTEF
programlarını yayınlamakta ve bunların 64’ü bu planları düzenli olarak (en
azından son beş yıl içinde her yıl bunları gözden geçirerek) güncellemektedir.
 Göstergeler 15 ve 16: Sadece 44 hükümet (% 22.2) kamu yatırım planlarını,
yıllık veya çok yıllı planlarından ayrı olarak yayınlamakta ve 32’si bunu düzenli
olarak yapmaktadır.
 Göstergeler 17 ve 18: 147 hükümet (% 74.2) çeşitli aralıklarla bütçe uygulama
sonuçlarını yayınlamakta ve 117’si bunu düzenli olarak yapmaktadır.
 Göstergeler 19 ve 20: 75 hükümet (% 37.9), bütçe uygulama performansı
hakkında dış denetim web sitelerinde bazı raporlar yayınlamakta ve bunların
60’ı düzenli olarak bunu yapmaktadır.
2.
İlk 10 temel göstergeden elde edilen kanıtlar, 198 ekonomide kullanılan 176 MYBS
çözümüne rağmen, birçok hükümetin güvenilir açık bütçe verilerini sunmak için
kapsamlı bir web yayıncılığı platformuna sahip olmadığını göstermektedir.
Güvenilir MYBS çözümlerinden açık bütçe verilerinin yayınlanması ile ilgili iyi
uygulamalar, sadece yaklaşık 24 hükümet web sitesinde (% 12) çok belirgin olarak
görülmektedir.
3.
Bütçe saydamlığının artırılmasında MYBS kaynaklı açık bütçe verilerinin
etkilerini gösteren iyi uygulamalar var mıdır?
Vatandaşların paranın nereye gittiğini anlayabilmesi için bütçe sonuçlarını anlamlı
bir şekilde sunan hükümetlerin bazı iyi uygulama örnekleri vardır. Bu ekonomilerin
tümü düzenli güncellemelerle Vatandaşın Bütçesini sunan web sitelerine sahiptir.
Bazıları halkla istişareler ve katılımcı bütçeleme hakkında kanıtlar da sunmaktadır.
Birkaçı halkla istişarelerin sonuçlarını ve KM politikası ve planlanan yatırımlardaki
ilgili değişiklikleri yayınlamaktadır. Bazıları ise, etkileşimli izleme seçenekleri ile
birlikte, katılımcı bütçeleme, cinsiyet eşitliğini gözeten bütçe ya da vatandaş
öncülüğünde harcamaların izlenmesi ile ilgili sonuçları yayınlamaktadır. Seçilen iyi
uygulama örnekleri ve yenilikçi çözümler dördüncü bölümde sunulmuştur.
4.
Bilişim dünyasında, "gerçeğin tek sürümü" (single version of the truth / SVOT), bir
kuruluşun tüm verilerini tutarlı ve artıksız (nonredundant) biçimde saklayan tek bir
merkezi veri tabanı ya da en azından dağıtılmış senkronize veri tabanlarına sahip
olma şeklinde özetlenebilecek bir veri deposu idealini anlatan teknik bir kavramdır.
Benzer şekilde, "gerçeğin tek kaynağı" (single source of truth / SSOT), bilgi
modellerinin her veri elemanının tam olarak bir kez saklanmasını sağlayacak
şekilde yapılandırılması ile ilgili uygulamalar anlamına gelir. Çok parçalı ve dağıtık
yapıda olan KMY operasyonel sistemleri ve veri ambarları nedeniyle zaman içinde
belirli bir noktada KM bilgilerin en doğru sürümünü belirlemek çok güç olduğundan,
114
Sonuçlar
KM / bütçe alanında bu ideallere ulaşmak çok zordur (veri depolarında saklanan
değişmez tarihsel veriler hariç) (Şekil 6.1).
Güvenilir açık bütçe verilerinin elde edilmesiyle ilgili temel sorunlardan bazıları
aşağıda sunulmuştur:

Tüm kamu kuruluşlarının ihtiyaçlarını destekleyen birleşik bütçe sınıflandırması
/ hesap planı (BC / CoA) veri yapısının geliştirilmesindeki zorluklar.

Tüm ekonomik faaliyetleri analize uygun şekilde ayrıştırarak (program/aktivite
ve sektör/bölgesel harcamaları yakalamak üzere) kaydetmek ve raporlamak için
BC / CoA bölümlerinin yeterince detaylı tanımlanması (optimizasyon).

Tüm KM işlemlerinin günlük olarak yakalanması ve muhasebe ve izleme
ihtiyaçları için sonuçların haftalık / aylık olarak birleştirilmesi.

Ülkeye özgü KM verilerinin, IMF GFS, COFOG veya diğer uluslararası kabul
görmüş raporlama formatlarına (köprü tablolarla) tutarlı olarak
dönüştürülmesi.

Web ortamında KM verilerinin kaydedilmesi ve yayınlanması ile ilgili görev ve
sorumlulukları tanımlayan gerekli yasa ve düzenlemelerin geliştirilmesi.

KM bilgilerini yayınlamak için kullanılan MYBS veri tabanlarının bütünlüğünü ve
güvenilirliğini sağlamak için gerekli gözetim mekanizmalarının oluşturulması.
Merkezi Hükümet Bütçesi
Bütçe sınıflandırması / Hesap planı
Finansal olmayan Kamu Sektörü
Genel Hükümet
Merkezi Hükümet
Kamu Sektörü*
Şekil 6.1: Kamu mali verilerinin kaynağı ve kapsamı
Özel Bütçeli Birimler
Sosyal Güvenlik Fonları
Eyalet Hükümetleri
Yerel Hükümetler
Finansal olmayan Kamu Kurumları
Merkezi
Veri tabanı
MoF > MYBS
Ara yüzler
Dağıtık Veri Tabanları
Diğer kamu birimleri
Kamu Finans Kurumları
 Finansal Parasal Kamu Kurumları (Merkez Bankası)
 Finansal Parasal olmayan Kamu Kurumları
* IMF Hükümet Mali İstatistikleri 2001 El Kitabında tanımlandığı şekilde, “kamu sektörü” kurumsal yapısı.
Notlar: MoF = Maliye Bakanlığı; MYBS / FMIS = mali yönetim bilgi sistemi.
Sonuçlar
115
Karmaşık sistemlerde tutarlılık ve kontrolü artırmak için Ana Veri Yönetimi /
Master Data Management (MDM) bazı pratik çözümler sağlayabilir. Yeni sistemler
geliştirilirken veya tüm MYBS altyapısı ve veri tabanları modernize edilirken,
dikkatli bir tasarımla ve bazı endüstri standartları kullanılarak SVOT elde etmek
mümkün olabilir.
Eğer MYBS çözümleri tüm günlük işlemleri yakalamak için etkin olarak kullanılabilir
(en azından merkezi hükümet düzeyinde) ve ilgili veri ambarları operasyonel
sistemlerden düzenli olarak (ideal olarak her gün) güncellenebilirse, entegre
sistemler sayesinde SVOT’a yakın bir ortam yaratılabilir. Gelişmiş MYBS
çözümlerinden bazıları bu ideale çok yakın çalışan veri ambarlarına sahiptir.
5.
MYBS kaynaklı güvenilir açık bütçe verilerinin yayınlanması ile ilgili
uygulamaları geliştirmek için bir rehber oluşturulabilir mi?
Araştırma ekibi bu çalışmanın bulgularını kullanarak ve 1980'lerden bu yana 60
ülkede Dünya Bankası tarafından finanse edilen MYBS çözümlerinin
geliştirilmesinde kazanılan deneyimlere dayalı olarak, MYBS kaynaklı güvenilir açık
bütçe verilerinin yayınlanması ile ilgili uygulamalarının geliştirilmesine yardımcı
olmak amacıyla, hükümetler, vatandaşlar / sivil toplum örgütleri ve denetim
birimlerine yol gösterici bazı ilkeler (Bölüm 5) önermiştir.
Bu çalışmanın ana bulguları, çoğunlukla merkezi hükümet düzeyinde, 198 KM web
sitesinin hızlı değerlendirmesine dayanmaktadır. Ancak, dağıtık yapıda mali özerklik ve
eyalet/bakanlık düzeyinde MYBS çözümleri olan 30’dan fazla ekonomide eyalet, bölge veya
yerel hükümet seviyelerinde KM yayın platformlarının de var olduğunu not etmek
önemlidir (örneğin, Brezilya, Hindistan, İtalya, Kanada, Amerika Birleşik Devletleri). Bu gibi
alt ulusal düzeylerde de, saydamlığı ve katılımcı bütçelemeyi teşvik eden bir dizi iyi
uygulama vardır.
Bu çalışmanın bulgularının diğer önemli mali saydamlık göstergelerindeki gözlemlerle
uyumlu olup olmadığını kontrol için MYBS ve Açık Bütçe Verileri (FMIS & OBD) ile ilgili
bulgular, Kamu Harcamaları ve Mali Sorumluluk (Public Expenditure and Financial
Accountability/PEFA), Açık Bütçe Endeksi (Open Budget Index/OBI) ve BM e-Devlet
Gelişmişlik Sıralaması gibi mali saydamlık araçları ile karşılaştırılmıştır. Sonuçların büyük
ölçüde uyumlu olduğu ve FMIS & OBD sonuçlarının PEFA göstergeleriyle ve OBI
sonuçlarıyla pozitif ilgileşimi olduğu bulunmuştur.
116
Sonuçlar
Sonsöz
Sonuç olarak, paranın nereye gittiğini görebiliyor muyuz? Bu çalışma göstermektedir ki,
birçok hükümet KM web sitelerinde oldukça fazla bilgi yayınlamakta, ancak bunların içeriği
"para nereye harcanıyor?" sorusunun cevaplanması için (her zaman) yeterli olmamaktadır.
Vatandaşlar, sivil toplum örgütleri ve denetim birimleri için MYBS kaynaklı güvenilir açık
bütçe verilerine erişim olanakları sunan ülkelerin beklenenden çok daha az sayıda olduğu
gözlenmiştir. Bu nedenle, bu çalışmanın en önemli bulgusu, hükümet KM web sitelerinde
gördüklerinizin gerçeğe (her zaman) uygun olmayabileceğidir. Hükümetlerin
yayınladıkları bütçe verilerine güven duyulması için birçok ülkede ek çabalar gösterilmesi
gereklidir. Ancak, vatandaşlar ve sivil toplumun hükümetlerin tüm mali faaliyetleri
hakkında açık verilere erişim talepleri giderek artmakta ve bu demokratik baskıya
hükümetler dünya çapında cevap vermeye çalışmaktadır.
Internet ve web teknolojilerinin yaygın kullanımı birçok ekonomide kamu sektörü
yönetimini dönüştürmektedir. Herhangi bir ülke - gelir düzeyi, coğrafi konumu veya altyapı
kısıtları ne olursa olsun- eğer hükümet güvenilir MYBS veri tabanlarından açık bütçe
verileri yayınlanması için kararlı ise (teknoloji veya kapasite bu açıdan esas engel değildir),
bütçe saydamlığı ile ilgili iyi uygulamaları başlatabilir. Mevcut MYBS platformlarından
yararlanan etkili bütçe izleme mekanizmaları bütçe saydamlığının gelişmesine önemli
ölçüde katkıda bulunabilir.
Seçilen örnekler göstermektedir ki, bütçe saydamlığının artırılması için yenilikçi çözümler,
eğer hükümetlerden bu konuda bir taahhüt ve kamudan güçlü bir talep varsa, zor koşullarda
bile çok az bir yatırımla kısa sürede geliştirilebilir.
Bu çalışmanın sonuçlarının (önemli bulgular ve sonuçlar, güncellenen FMIS & OBD veri seti,
seçilen iyi uygulamalar, MYBS kaynaklı açık bütçe verileri yayıncılığı için öneriler ve MYBS
Dünya Haritası), dünya çapında bütçe verilerinin yayınlanması ile ilgili hükümet
uygulamalarının durumunu kapsamlı bir şekilde sunması ve tüm mali faaliyetlerle ilgili
güvenilir bilgilere erişim sağlayarak, saydamlık, hesap verme sorumluluğu ve katılımcı
bütçelemeyi desteklemek için KM web yayıncılığı platformlarının iyileştirilmesine yönelik
tartışmalara katkıda bulunması beklenmektedir.
Bu çalışma, bütçe dışı mali ve yarı-mali faaliyetler ve koşullu yükümlülükler hakkında
zamanında ve güvenilir KM bilgilerinin toplanması ve açıklanması, yayınlanan KM
bilgilerinin içeriğinin detaylı olarak analizi veya dünya çapında vatandaşlara ve sivil
toplum gruplarına ulaşarak kullanıcı algılamaları ve çeşitli paydaşlar tarafından açık bütçe
verilerinin kullanım düzeyi hakkında daha fazla bilgi edinilmesi ile ilgili diğer sorunları ele
almak için tasarlanmamıştır. Bu önemli yönler gelecekteki çalışmalarda araştırılabilir.
Ekler
117
118
Ekler
Ek A. Göstergeler/Sorular ve Cevap Seçenekleri için Açıklamalar
Açık bütçe verilerinin (MYBS çözümlerinden yayınlanan) bütçe saydamlığına etkilerini değerlendirmek için iki kategoride 40
gösterge tanımlanmıştır:
a) Temel göstergeler: Açık bütçe verilerinin kaynağı, kapsamı ve güvenilirliği ile ilgili 10 olgusal ana sorudan toplam 20 temel
gösterge türetilmiştir.
b) Bilgilendirici göstergeler: Diğer önemli özellikler hakkında yararlı bilgiler sunan 10 ilave sorudan da toplam 20 bilgi amaçlı
gösterge türetilmiştir.
Temel göstergeler, gözlemlenen özelliklerin ölçüm yöntemi, puanlaması ve kanıtları (ilgili web sayfalarının alan adları/URL)
hakkında kısa açıklamalarla aşağıda sunulmuştur. Bilgilendirici göstergeler ve ilgili sorular temel göstergelerden sonra sunulmuştur.
Temel Göstergeler
Tablo A.1: Temel göstergeler
Sorular
#
Q1. Maliye
Bakanlığının kamu
maliyesi (KM) ile ilgili
bilgileri yayınlamak için
özel bir web sitesi var
mıdır?
Q1.1
Q1.2
Q1.3
Q1.4
Gösterge 1
1
Göstergeler
KM ana sayfasının alan adı (URL)
Maliye Bakanlığının resmi adı
KM ile ilgili bilgileri yayınlamak için özel bir web
sitesi var mıdır?
Q1.3 Evet ise > KM yayıncılığı web sitesi alan adı/URL
Puan
0
1
2
Cevap Seçenekleri
http………..
Bakanlığın resmi adı (ana dilde)
Hayır
Evet (ana sayfadan açıkça görünmüyor)
Evet (ana sayfadan kolayca erişilebiliyor)
http………..
Özel olarak hazırlanmış kamu maliyesi yayıncılığı web sitesi
Yaklaşım: KM ile ilgili kuruluşlar ve açık bütçe verileri için özel olarak hazırlanmış web sitelerini belirlemek için aşağıdaki yaklaşım kullanılmıştır:
a) Önce, tüm sorulara cevapların tek bir kaynakta bulunup bulunmadığını görmek için Maliye Bakanlığı giriş sayfası kontrol edilmiştir.
b) Bazı KM bilgilerinin MoF web sitesinde bulunmadığı durumlarda (örneğin, yatırım planları, denetim raporları, ihaleler), ilgili kuruluşların
görev/sorumluluklarına göre diğer web siteleri (örneğin, Ekonomi Bakanlığı, Planlama Teşkilatı gibi) ziyaret edilmiştir.
c) MoF, İstatistik ve Merkez Bankası web sitelerine ek olarak, kalan soruları cevaplamak için diğer bakanlık/kuruluş web sayfaları da
(örneğin, Hazine, Açık Bütçe portalı) ziyaret edilmiştir.
Kanıt:
İlgili web sitelerinin alan adları (URL) (Q1.1 ve Q1.4) ve KM ile ilgili ana kuruluşun resmi adı (Q1.2).
Puan:
2 = KM için hazırlanmış özel bir web sitesi var ve bütçe ile ilgili bilgi/raporlara bağlantılar ana sayfadan açıkça görülebiliyor.
1 = KM bilgilerine bağlantılar ana sayfadan açıkça görünmüyor veya KM ana sayfasına bağlantısız farklı web sitelerinde yayınlanıyor.
0 = KM bilgilerini yayınlamak için özel olarak hazırlanmış bir web sitesi bulunamadı.
Financial Management Information Systems and Open Budget Data
119
120
Ek A
Sorular
Q2. Web tabanlı MYBS
platformunu açıklayan
bir web sitesi veya
doküman var mıdır?
Gösterge 2
#
Q2.1
2
Göstergeler
MYBS platformunu açıklayan bir web sitesi veya
doküman var mıdır?
Q2.1 Evet ise > İlgili web sitesinin alan adı/URL
Q2.2
Puan
Cevap Seçenekleri
0
Hayır
1
Evet (sadece ilgili dokümanlara bağlantılar var)
2
Evet (MYBS ile ilgili web sitesi var)
http………..
MYBS web sayfası
Yaklaşım: Kamu maliyesiyle ilgili kuruluşların ya da diğer hükümet birimlerinin web siteleri taranarak, mevcut mali yönetim bilgi sistemi (MYBS)
web sayfaları / portalları ile kamunun erişimine açık MYBS ile ilgili belgeler hakkında kanıtlar toplanmıştır.
Kanıt:
İlgili web sitesinin alan adı (URL) (Q2.2).
Puan:
2 = Operasyonel MYBS çözümünün özelliklerini sunan ya da devam eden MYBS uygulamasının durumunu açıklayan özel bir web sitesi var.
1 = MYBS uygulamaları ile ilgili sadece yayınlanmış referans doküman(lar) var.
0 = KM ilgilerini yayınlamak için hazırlanmış özel bir web sitesi bulunamadı.
Q3. Web sitelerinde
Q3.1
0
KM verileri yayınlanmıyor
3 KM verilerinin kaynağı nedir?
yayınlanan KM
1
Statik (kaynağı belirtilmeyen tablolar)
bilgilerinin kaynağı
2
Dinamik (sistemlerden arşivlenen dokümanlar)
nedir?
3
Dinamik (MYBS veri tabanından alınan veriler)
Q3.2
Eğer Dinamik ise > İlgili web sitesinin alan adı (URL)
http………..
Açık bütçe verilerinin varlığı (çevrimiçi,
Q3.3
0 / 1 Hayır / Evet
4 değiştirilir/yeniden kullanılır, ücretsiz)
Q3.4
Eğer açık bütçe verileri varsa > İlgili alan adı (URL)
http………..
Q3.5
Q3.6
Q3.7
Gösterge 3
5
6
Sistem adı raporlarda görünüyor mu?
0 / 1 Hayır / Evet
Sistem zaman damgası raporlarda görünüyor mu?
0 / 1 Hayır / Evet
Q3.5 veya Q3.6 Evet ise > İlgili alan adı (URL)
http………..
KM bilgilerinin kaynağı
Yaklaşım: KM bilgilerinin kaynağı, ilgili veri tabanlarına (statik yayınlar/dinamik sorgu seçenekleri) bağlantılar gözden geçirilerek incelenmiştir.
Kanıt:
İlgili dinamik web sitesinin alan adı (URL) (Q3.2); KM bilgilerinin bir veri tabanı ile bağlantılı olması çok önemlidir.
Puan:
3 = Raporlar için (örneğin, PDF, CSV, ODS, XLS, XML) etkileşimli sorgu seçenekleri sunan dinamik web sitesi (MYBS/VA ile bağlantılı)
2 = Önceden tanımlı bir yayın listesine göre veriler sunan (çoğunlukla PDF, XLS) dinamik web sitesi (bazıları veri tabanı ile bağlantılı)
1 = Kaynağı belirtilmeyen bilgiler (çoğunlukla PDF) yayınlayan statik web sitesi (veri tabanlarına bağlantısı olmayan)
0 = Web sitelerinde yayınlanan KM bilgisi bulunamadı
Ek A
121
Sorular
Gösterge 4
#
Göstergeler
Puan
Cevap Seçenekleri
Açık bütçe verilerinin varlığı
Yaklaşım: Yayınlanan KM verilerinin formatının, açık bütçe veri standartlarına (çevrimiçi, düzenlenebilir, ücretsiz) uyum açısından
değerlendirilmesi.
Kanıt:
Açık bütçe verileri ile ilgili web sitesinin alan adı (URL) (Q3.4).
Puan:
0 (Hayır) / 1 (Evet)
Gösterge 5
Sistem adının yayınlanan raporlarda görünmesi
Yaklaşım: Web sitelerinde yayınlanan raporlarda, KM bilgilerinin kaynağı olan MYBS çözümünün adının göründüğünün kontrol edilmesi.
Kanıt:
Verilerin kaynağı olan MYBS çözümünün adının görülebildiği bir raporun yer aldığı web sitesinin alan adı (URL) (Q3.7).
Puan:
Gösterge 6
Sistem zaman damgasının raporlarda görünmesi
Yaklaşım: Yayınlanan raporların kaynağı olan MYBS çözümünün zaman damgasının (raporun tarihi ve saati) göründüğünün kontrol edilmesi.
Kanıt:
İlgili MYBS çözümü/veri tabanının zaman damgasını içeren bir raporun yer aldığı web sitesinin alan adı (URL) (Q3.7).
Puan:
Q4. KM bilgileri
vatandaşlar veya bütçe
kuruluşları açısından
anlamlı mıdır?
Q4.1
7
Kalite: KM verilerinin sunum kalitesi nasıldır?
0
1
2
Q4.2
Q4.3
8
9
İçerik: Yeterli düzeyde ayrıntı var mı?
Sunulan bütçe sonuçlarını anlaması kolay mı
(Vatandaşın Bütçesi)?
0/1
0
1
2
Q4.4
Gösterge 7
Q4.3 Evet ise > İlgili web sitesinin alan adı (URL)
İstenen seviyenin altında (bilgilendirici değil)
Kısmen kabul edilebilir (bazı yararlı veriler)
İyi kalitede (bilgilendirici + okuması kolay)
Hayır / Evet
Hayır
Evet (temel bilgiler)
Evet (kapsamlı bilgiler/etkileşimli)
http………..
Sunum kalitesi
Kanıt:
Yorumcuların açık bütçe verilerinin genel sunum kalitesi ile ilgili algılamaları. İlgili web siteleri ilk kez ziyaret edilirken çok belirgin
olmayan bazı özelliklerin gözden kaçırılması olasılığı her zaman bulunduğundan, bu gösterge dikkatli kullanılmalıdır.
Puan:
2 = İyi kalitede (sunulan raporlar bilgilendirici ve erişimi ve okuması kolay).
1 = Kısmen kabul edilebilir (yayınlanan KM bilgilerinden bazıları yararlı).
0 = İstenen seviyenin altında (yayınlanan KM bilgilerinin çoğu bilgilendirici değil).
122
Ek A
Sorular
Gösterge 8
#
Göstergeler
Puan
Cevap Seçenekleri
Detay seviyesi
Kanıt:
Yorumcuların yayınlanan raporlardaki genel detay seviyesi ile ilgili algılamaları. İlgili web siteleri ilk kez ziyaret edilirken çok belirgin
olmayan bazı özelliklerin gözden kaçırılması olasılığı her zaman bulunduğundan, bu gösterge dikkatli kullanılmalıdır.
Puan:
Gösterge 9
Vatandaşın Bütçesi (Citizens Budget)
Yaklaşım: Bütçe verilerinin anlamlı şekilde sunulduğu iyi uygulamaları belirlemek için Vatandaşın Bütçesi ile ilgili web sitelerinin taranması.
Kanıt:
İlgili web sitesinin alan adı/URL (Q4.4).
Puan:
2 = Evet (Vatandaşlar için anlamlı şekilde sunulan kapsamlı bilgiler. Oldukça etkileşimli.)
1 = Evet (Bütçe süreçleri ile ilgili yararlı temel bilgiler ve anlamlı şekilde sunulan bazı sonuçlar).
0 = Hayır (Bütçe sonuçlarını anlamlı şekilde açıklayan web sitesi bulunamadı)
Q5. Bütçe
sınıflandırması (BC) /
hesap planının (CoA) veri
yapısı veya tam listesi
yayınlanıyor mu?
Gösterge 10
Q5.1
10
Q5.2
BC/CoA detayları yayınlanıyor mu?
0 / 1 Hayır / Evet
Q5.1 Evet ise > İlgili alan adı/URL
http………..
Bütçe sınıflandırması (BC) / hesap planı (CoA)
Yaklaşım: KM verilerinin temeli olan BC / CoA ile ilgili ayrıntılar ve geçmişte yapılan değişiklikleri belirlemek için KM web sitelerinin taranması.
Kanıt:
İlgili web sitesinin alan adı/URL (Q5.2).
Puan:
Q6. Yıllık bütçe planları
ile ilgili dokümanlar
yayınlanıyor mu?
Q6.1
Q6.2
Q6.3
Gösterge 11
11
12
Onaylanan yıllık bütçe yayınlanıyor mu?
Q6.1 Evet ise: Yayınlanma düzenliliği/sıklığı
Ne zamandan beri
0/1
0
1
Yıl
Hayır / Evet
Düzenli değil
Düzenli yayınlanıyor (son 5 yıl içinde)
Yayınların başlangıç yılı
Yıllık bütçe planlarının yayınlanması
Kanıt:
Kabul edilen yıllık bütçe planlarının KM web sitelerinde yayınlanmasının kontrolü.
Puan:
Ek A
123
Sorular
Gösterge 12
#
Göstergeler
Puan
Cevap Seçenekleri
Yıllık bütçe planlarının düzenli olarak yayınlanması
Kanıt:
Yıllık bütçe planlarının en az son 5 yıl içinde düzenli (yıllık) yayınlanmasının kontrolü. Yayınların başlangıç yılının (Q6.3) belirtilmesi.
Puan:
0 (Düzenli değil) / 1 (Düzenli yayınlanıyor)
Q7. Orta vadeli
harcama çerçevesi
(MTEF) ile ilgili
dokümanlar yayınlanıyor
mu?
Gösterge 13
Q7.1
Q7.2
13
14
Q7.3
Q7.4
MTEF dokümanları yayınlanıyor mu?
Dönem
Ne zamandan beri
0/1
0
1
3-5
Yıl
Hayır / Evet
Düzenli değil
MTEF dönemi (yıl olarak)
MTEF yayınları
Kanıt:
Orta vadeli harcama çerçevesi (MTEF) belgelerinin yayınlanmasının kontrolü. Yayınların döneminin (Q7.3) belirtilmesi.
Puan:
Gösterge 14
MTEF belgelerinin düzenli olarak yayınlanması
Kanıt:
MTEF belgelerinin en az son 5 yıl içinde düzenli (yıllık) yayınlanmasının kontrolü. Yayınların başlangıç yılının (Q7.4) belirtilmesi.
Puan:
Q8. Kamu yatırımları /
yatırım bütçe planları ile
ilgili dokümanlar
yayınlanıyor mu?
Gösterge 15
Q8.1
Q8.2
Q8.3
15
16
Kamu yatırım planları yayınlanıyor mu?
Ne zamandan beri
Hayır / Evet
Düzenli değil
Kamu yatırım planları
Kanıt:
Kamu yatırım planlarının KM web sitelerinde yayınlanmasının kontrolü.
Puan:
Gösterge 16
0/1
0
1
Yıl
Kamu yatırım planlarının düzenli olarak yayınlanması
Kanıt:
Kamu yatırım planlarının en az son 5 yıl içinde düzenli (yıllık) yayınlanmasının kontrolü. Yayınların başlangıç yılının (Q8.3) belirtilmesi.
Puan:
124
Ek A
Sorular
Q9. Bütçe uygulama
sonuçları ile ilgili
mu?
#
Q9.1
Q9.2
17
Bütçe uygulama sonuçları yayınlanıyor mu?
Q9.1 Evet ise: Önemli belgelerin yayınlanma sıklığı
Q9.3
18
Q9.4
Gösterge 17
Göstergeler
Ne zamandan beri
Puan
0/1
1
2
3
4
0
1
Yıl
Cevap Seçenekleri
Hayır / Evet
Haftalık
Aylık
Üç ayda bir
Yıllık
Düzenli değil
Bütçe uygulama sonuçları
Yaklaşım: Ağırlıklı olarak ekonomik, idari ve fonksiyonel sınıflandırmaya göre bütçe uygulama sonuçlarının KM web sitelerinde taranması.
Kanıt:
KM web sitelerinde bütçe uygulama sonuçlarıyla ilgili belgelerin, yayınlanma sıklığı (Q9.2) ve düzenliliği ile birlikte kontrolü.
Puan:
Gösterge 18
Bütçe uygulama sonuçlarının düzenli olarak yayınlanması
Kanıt:
Bütçe uygulama sonuçlarının en az son 5 yıl içinde düzenli (yıllık) yayınlanmasının kontrolü. Yayınların başlangıç yılının (Q9.4) belirtilmesi.
Puan:
Q10. Merkezi hükümet
bütçe operasyonlarının
dış denetimi ile ilgili
mu?
Gösterge 19
Q10.1
19
Q10.2
20
Q10.3
Merkezi hükümet bütçe faaliyetlerinin dış denetim
raporu yayınlanıyor mu?
Ne zamandan beri
0 / 1 Hayır / Evet
0
1
Düzenli değil
Yıl
Bütçe operasyonlarının dış denetimi
Kanıt:
KM web sitelerinde bütçe operasyonlarının dış denetimiyle ilgili raporların kontrolü. Yayınların başlangıç yılının (Q10.3) belirtilmesi.
Puan:
Gösterge 20
Dış denetim raporlarının düzenli olarak yayınlanması
Kanıt:
Bütçe operasyonlarının dış denetim raporlarının en az son 5 yıl içinde düzenli (yıllık) yayınlanmasının kontrolü.
Puan:
Ek A
125
Bilgilendirici Göstergeler
Tablo A.2: Bilgilendirici göstergeler
Sorular
Q11. Çevrimiçi
yayınlanan kamu
harcama/gelir
bilgilerinin ayrıntı düzeyi
nedir (planlara karşı
gerçek durum, sektörel
ve bölgesel detaylar ve
benzeri)?
#
Q11.1
Q11.2
Q11.3
Q11.4
Q11.5
Q11.6
Q11.7
Q11.8
Q11.9
Q11.10
Q11.11
Q11.12
Gösterge 21 - 30
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
Göstergeler
Puan
Konsolide bütçe sonuç raporları yayınlanıyor mu?
0 / 1 Hayır / Evet
Sektör analizleri yayınlanıyor mu?
0 / 1 Hayır / Evet
Yöresel analizler yayınlanıyor mu?
0 / 1 Hayır / Evet
Cinsiyet eşitliğine göre analizler yayınlanıyor mu?
0 / 1 Hayır / Evet
Cevap Seçenekleri
Çocuklar ve gençlerle ilgili detaylar yayınlanıyor mu? 0 / 1 Hayır / Evet
Borç verileri yayınlanıyor mu?
0 / 1 Hayır / Evet
Yabancı yardım/hibeler yayınlanıyor mu?
0 / 1 Hayır / Evet
Eyalet/yerel hükümet KM bilgileri yayınlanıyor mu?
0 / 1 Hayır / Evet
Mali tablolar yayınlanıyor mu?
0 / 1 Hayır / Evet
Kamu ihaleleri ve sözleşmeler yayınlanıyor mu?
0 / 1 Hayır / Evet
Diğer KM verileri?
0 / 1 Hayır / Evet
http………..
Kamu harcamaları > Bütçe harcamalarının çeşitli boyutlarının analizi
Yaklaşım: Kamu harcamalarına ilişkin raporların bazı özel bilgileri bulmak için ayrıca taranması: (i) konsolide bütçe sonuçları; (ii) sektörel
harcamalar; (iii) bölgesel harcamalar; (iv) cinsiyet eşitliği gözeten bütçeleme; (v) çocuklar için bütçe; (vi) borç verileri; (vii) yardım
verileri; (viii) yerel hükümetlerle ilgili mali veriler; (ix) mali tablolar; (x) kamu ihaleleri ve sözleşmeler; ve (xi) varsa diğer KM verileri,
ilgili alan adları ile birlikte (Q11.12).
Kanıt:
Kamu harcamalarının çeşitli alt kategorilerinde yayınlanan belirli raporların kontrolü.
Puan:
0 (Hayır) / 1 (Evet) <<< Diğer KM verileri (Q11.11) ile ilgili soru sadece ek bilgi için kullanıldığını (gösterge değil) lütfen not ediniz.
Q12. Açık hükümet
Q12.1 31 Açık hükümet/açık bütçe web sitesi var mı?
0 / 1 Hayır / Evet
girişimlerini paylaşmak
http………..
için bir web sitesi var mı? Q12.2
Gösterge 31
Kanıt:
Puan:
Açık hükümet/açık bütçe web sitesi
Açık hükümet veya açık bütçe web sitelerinin varlığının kontrol edilmesi ve ilgili web sitelerinin alan adlarının/URL belirlenmesi (Q12.2).
126
Ek A
Sorular
Q13. MYBS’nin bir
parçası olarak, eyalet /
yerel hükümetlerin veya
belediyelerin KMY
ihtiyaçlarını destekleyen
bir uygulama var mı?
Gösterge 32
#
Q13.1
Q13.2
32
Göstergeler
MYBS, eyalet/yerel hükümet ihtiyaçlarına da destek
veriyor mu?
Puan
Cevap Seçenekleri
0
Hayır
1
Evet (sadece veri toplama/konsolidasyon)
2
Evet (yerel hükümet otomasyon ihtiyaçlarına destek)
http………..
MYBS platformundan yerel hükümet (SNG) operasyonlarına destek
Kanıt:
Puan:
Merkezi MYBS’nin yerel hükümet (SNG) operasyonlarına desteğinin kontrolü ve ilgili web sitesi alan adının/URL (Q13.2) belirlenmesi.
2 = Evet (Merkezi MYBS çözümü, dağıtık SNG otomasyonunu, veri toplamayı ve konsolidasyon ihtiyaçlarını destekliyor)
1 = Evet (MYBS çözümü SNG’ler için veri toplama ve konsolidasyon kabiliyetleri sağlıyor)
0 = Hayır
Q14. Tüm bütçe
Q14.1 33 Tüm bütçe seviyelerini kapsayan uyumlu bir kamu
0 / 1 Hayır / Evet
seviyelerini kapsayan bir
muhasebe sistemi var mı (birleşik BC ve/veya CoA)?
uyumlu kamu muhasebe
sistemi var mı?
Q14.2
http………..
Gösterge 33
Yerel hükümetler (SNG) için uyumlu bir muhasebe sistemi
Kanıt:
SNG operasyonlarını kaydedip raporlamak için uyumlu bir muhasebe standardının varlığının kontrol edilmesi ve ilgili alan adının/URL
(Q14.2) belirlenmesi.
Puan:
Q15. Maliye
Q15.1 34 KM verileri İstatistik web sitesinde de yayınlanıyor
0 - 3 ( lütfen aşağıdaki açıklamalara bakınız )
Bakanlığının dışında
mu? Başka web siteleri var mı?
hükümet bütçe raporları
Q15.2
Q15.1 = 0 veya 1 > istatistik ana sayfası alan adı/URL
http………..
yayınlayan diğer web
Q15.3
İstatistikle ilgili kuruluşun resmi adı
İstatistik ofisinin ana dilde resmi adı
siteleri var mı (örneğin,
Q15.4
Merkez Bankası ana sayfasının alan adı/URL
http………..
İstatistik Ofisi)?
Q15.5
Merkez Bankasının resmi adı
Merkez bankasının ana dilde resmi adı
Q15.6
Q15.1 = 2 veya 3 > diğer önemli alternatif KM
http………..
yayıncılığı web sitesinin alan adı/URL
Gösterge 34
Kanıt:
Diğer KM yayıncılığı web siteleri
KM yayıncılığı ile ilgili diğer web sitelerinin (İstatistik, Merkez Bankası veya diğer) varlığının kontrolü ve ilgili alan adlarının/URL (Q15.2,
Q15.4 ve Q15.6) belirlenmesi. İstatistik kurumu ve merkez bankasının alan adı ve orijinal isimleri referans olarak dâhil edilmiştir.
Ek A
127
Sorular
#
Göstergeler
Puan
Puan:
3 = Hem İstatistik hem de diğer web siteleri KM verileri yayınlıyor.
2 = Diğer web siteleri KM verileri yayınlıyor (KM verileri yayınlayan İstatistik web sitesi yok).
1 = İstatistik web sitesinde KM verileri yayınlanıyor.
0 = İstatistik web sitesinde KM verileri bulunamadı.
Q16. KM bilgilerine
Bilgi edinme haklarını açıklayan bir web sitesi var
Q16.1 35
0 / 1 Hayır / Evet
erişim, web yayıncılık
mı?
standartları veya KM
Q16.2
http………..
raporlama sıklığı ile ilgili
politika/uygulamayı sunan
bir web sitesi var mı?
Gösterge 35
Cevap Seçenekleri
Bilgi edinme hakkı
Kanıt:
KM bilgilerine vatandaşların erişim haklarını açıklayan veya ilgili bağlantıları içeren özel web sitelerinin varlığının kontrolü ve ilgili web
sitesinin alan adı/URL (Q16.2).
Puan:
Q17. KMY ile ilgili görev
KMY görev ve sorumluluklarını açıkça belirten web
Q17.1 36
0 / 1 Hayır / Evet
ve sorumlulukları ve ilgili
sitesi var mı?
düzenlemeleri içeren bir
Q17.2
http………..
web sayfası var mı?
Gösterge 36
KMY görev ve sorumlulukları ile ilgili düzenlemeler
Kanıt:
KMY görev ve sorumluluklarıyla ilgili düzenlemeleri açıklayan veya ilgili bağlantıları içeren özel web sitelerinin varlığının kontrolü ve
ilgili web sitesinin alan adı/URL (Q17.2).
Puan:
Q18. Yayınlanan KM
Yayınlar belirli uluslararası raporlama standartlarına
Q18.1 37
0 - 2 (lütfen aşağıdaki açıklamalara bakınız)
verileri IMF GFS ve/veya
uygun mu?
UN COFOG standartları
Q18.2
Eğer Diğer ise > Lütfen raporlama formatlarını
Diğer raporlama formatları
ile uyumlu mu?
belirtiniz
Gösterge 37
Kanıt:
Puan:
Raporlama standartları
IMF GFS ve COFOG ile uyumlu bütçe raporlarının varlığının kontrolü. Varsa, diğer rapor formatlarının da belirtilmesi (Q18.2).
2 = IMF GFS ile uyumlu raporlar yayınlanıyor (UN COFOG’a göre harcamaların fonksiyonel sınıflandırması dâhil).
1 = UN COFOG fonksiyonel sınıflandırmasına göre harcama raporları.
0 = Sadece ulusal standartlarla uyumlu bütçe raporları.
128
Ek A
Sorular
Q19. KM bilgileri /
kullanıcı memnuniyeti
hakkında geribildirim
yapılabilen veya web
erişim istatistikleri sunan
bir web sayfası var mı?
Gösterge 38
#
Q19.1
Q19.2
38
39
Q19.3
Göstergeler
Web istatistikleri (web sitesiyle ilgili ziyaretçi ve
erişim raporları) var mı?
İletişim ve geribildirim için hangi web platformları
var?
Eğer Diğer ise > Lütfen diğer geri bildirim
mekanizmalarını belirtiniz
Puan
Cevap Seçenekleri
0 / 1 Hayır / Evet
0-3
(lütfen aşağıdaki açıklamalara bakınız)
Diğer geri bildirim mekanizmaları
Web istatistikleri (web sitesi trafiği ile ilgili raporlar)
Kanıt:
Web trafiğini izleme araçlarının varlığının kontrol edilmesi (web istatistikleri ve kullanım raporları).
Puan:
Gösterge 39
Geri bildirim / izleme
Kanıt:
KM web sitelerinde geri bildirim olanakları ve web trafiğini izleme araçlarının varlığının kontrol edilmesi. Diğer geri bildirim
mekanizmalarının ayrıca belirtilmesi (Q19.3).
Puan:
3 = Bir dizi geri bildirim ve izleme seçeneği var (telefon/sohbet/faks/posta/e-posta/geri bildirim formları/web istatistikleri).
2 = Etkileşimli geri bildirim seçenekleri var (telefon/sohbet/faks/posta).
1 = Statik geri bildirim seçenekleri var (e-posta/geri bildirim formları/web istatistikleri).
0 = Bulunamadı veya yeterli değil.
Q20. KM bilgilerini
çevrimiçi yayınlarken dış
izleyiciler için hangi diller
kullanılmaktadır?
Gösterge 40
Q20.1
Q20.2
Q20.3
Q20.4
Q20.5
40
KM bilgilerini yayınlamak için hangi diller
kullanılıyor?
Yabancı dil #1 seçeneği?
Diğer dillerde yayınlanan KM verilerinin içeriğindeki
değişim
Ana dilin kodunu belirtiniz (ISO 639-2 alpha-3)
0
1
Yabancı dil #1 kodunu belirtin
Daha az detay
Diğer dillerde aynı detay seviyesi
Yabancı dillerde yayın
Kanıt:
KM web sitelerinde kullanılan yayın dil(ler)inin kodunun belirtilmesi (ISO 639-2 alpha-3).
Puan:
Kullanılmadı > Q20.5 için bilgilerin detay seviyesinin diğer dillerde farklı olup olmadığının kontrolü >>> 0 (Daha az detay) / 1 (Aynı
detay seviyesi)
Ek B. FMIS & OBD Veri Setinin Açıklaması
MYBS platformlarının açık bütçe verilerinin yayınlanmasına etkilerinin değerlendirilmesi
amacıyla geliştirilen veri seti altı bileşenden oluşmaktadır (Şekil B.1).
Şekil B.1: FMIS & OBD veri seti
Tanımlayıcı
veriler
• Ekonominin adı + Gelir seviyesi
• Nüfus + Gayri safi mili gelir (GNI) + Kişi başı gelir (GNIPC)
Temel
göstergeler
• 10 ana sorudan türetilen 20 temel gösterge
• Temel göstergeleri ölçmek için puanlama
Bilgilendirici
göstergeler
• 10 ilave sorudan türetilen 20 bilgilendirici gösterge
• Bilgilendirici göstergeleri ölçmek için puanlama
MYBS (FMIS)
özellikleri
• Sistem adı (orijinal + kısaltılmış)
• Topoloji + operasyonel durum + işlevsel kapsam
• Uygulama yazılımı türü + teknolojik mimari
Diğer
göstergeler
• Seçilen PEFA göstergeleri
• OBI skorları + e-Gov sıralaması + MTEF durumu
• Açık kaynak politika ve düzenlemeleri + diğer konular
Sonuçlar
• FMIS & OBD uygulamalarının detayları
• Toplam puanlar + Skorlar + Gruplar
Notlar: MYBS/FMIS = mali yönetim bilgi sistemi; GNI = Gayri safi milli gelir; PEFA = Kamu Harcamaları ve Mali
Sorumluluk (Public Expenditure and Financial Accountability); OBI = Açık Bütçe Endeksi; MTEF = orta vadeli harcama
çerçevesi.
Temel ve bilgilendirici göstergeler Ek A’da açıklanmıştır. Diğer bileşenler aşağıda
tanımlanmıştır:
Tanımlayıcı Veriler
Tablo B.1: Tanımlayıcı veriler
Veri alanı
Açıklama
Değerler
Economy
Ekonominin adı + bayrağı
İlgili Wikipedia sayfasına bağlantı
Level
Gelir düzeyi; GNIPC bazında
(2011)
LIC
LMIC
UMIC
HIC
Düşük gelir düzeyi
Alt-orta gelir düzeyi
Üst-orta gelir düzeyi
Yüksek gelir düzeyi
Population
Nüfus (2011)
bin kişi
GNI
Gayri safi milli gelir (2011)
milyon US$ (Atlas metodu)
GNIPC
Kişi başına düşen GNI (2011)
US$ (Atlas metodu ve PPP)
[US$1,025 veya daha az]
[US$1,026 ile US$4,035]
[US$4,036 ile US$12,475]
[US$12,476 veya üstü]
129
130
Ek B
MYBS Özellikleri
Tablo B.2: MYBS özellikleri
Veri alanı
Açıklama
Değerler
FMIS / TS
Sistemin kısaltılmış adı
MYBS (FMIS) veya Hazine Sisteminin (TS) kısa adı
FMIS
Sistemin tam adı
FMIS veya TS’nin orijinal dilde tam adı
Topology
KMY (PFM) topolojisi
C
D
Functionality
MYBS işlevsel kapsamı
B
Status
MYBS uygulamasının durumu
(bazı sistemlerin detayları
ilgili hücrelerde açıklayıcı bilgi
olarak sunulmuştur)
0
1
2
Merkezden yönetilen KMY operasyonları
Dağıtık yapıda KMY operasyonları
Bütçe planlama/hazırlama (MTEF, program /
performansa göre bütçeleme)
T Hazine sistemi (kamu harcama yönetimi)
F MYBS / FMIS F = T + B (+O)
O Diğer MYBS bileşenleri (ihaleler/satın alma, insan
kaynakları/bordro)
3
4
T/F tamamlanmadı veya kullanımda değil
T/F tamamen/kısmen kullanımda
T/F pilot veya dar kapsamlı uygulama için
kullanılıyor
Sistemin geliştirilmesine devam ediliyor
Proje hazırlık aşamasında
Op yr
MYBS kullanıma başlama yılı
FMIS/TS çözümünün kullanımına başlandığı yıl
Scope
Bütçe seviyelerinin kapsamı
(yerel bütçeler hariç)
C
Sadece merkezi hükümet bütçesi
C+L Merkezi ve yerel (bölgesel) bütçe seviyeleri
Type
İlgili MYBS projesinin tipi
1
0
T/F yeni anahtar teslimi çözüm olarak tasarlanıp
geliştirildi (ilk kez veya önceki sistemin yerine)
Mevcut T/F çözümü iyileştirildi veya genişletildi
Yeni T/F çözümü olağanüstü durumda geliştirildi
Mevcut olağanüstü durum T/F çözümü iyileştirildi
veya genişletildi
Başka hükümet/bağışçı kuruluşun geliştirdiği
mevcut T/F çözümü iyileştirildi veya genişletildi
Proje uygulanmadı / Kullanımda değil
Henüz belirlenmedi
Yerel olarak Geliştirilen Yazılım (LDSW)
Hazır Ticari Yazılım (COTS)
2
3
4
5
ASW
Uygulama yazılımının tipi
0
1
2
ASW solution
ASW geliştiricisi/adı
COTS > ASW paketinin adı
LDSW > ASW geliştirmekte kullanılan veri tabanı
Arch
ASW teknolojik mimari
CS
Web
İstemci-sunucu (dağıtık sistemler / dağıtılmış
operasyonel kullanım)
Web tabanlı (merkezi sistem / dağıtılmış
operasyonel kullanım)
Ek B
131
Diğer Göstergeler
Bu çalışmanın bulgularını diğer değerlendirmelerle karşılaştırmak için bütçe saydamlığı,
açık veriler ve e-yönetişim ile ilgili çeşitli göstergeler de dikkate alınmıştır. 66 ekonomide
ulusal ve yerel yönetimler tarafından benimsenen açık kaynak kodlu yazılım politikalarının
türlerini ve toplam sayılarını listelemek için veri setine ilave sütunlar eklenmiştir.
Tablo B.3: Diğer göstergeler
Veri alanı
Açıklama
Değerler
PEFA yr
Değerlendirmenin yılı
En son PEFA değerlendirmesinin yapıldığı yıl
Stat
PEFA değerlendirme
raporunun durumu
www.pefa.org
Public
Final
Draft
Kamuya / halka açık
Tamamlandı, ancak kamuya açık değil
Taslak rapor tamamlandı; durumu bilinmiyor
PI-5 [ PEFA ] Bütçe sınıflandırması [ tüm göstergelerin detay ve değerleri için bkz. > www.pefa.org ]
PI-6
Bütçe dokümanlarındaki bilgilerin geniş kapsamlı olması
PI-10
Önemli mali bilgilere halkın erişimi
PI-12
Mali planlama, harcama politikaları ve bütçelemede çok yıllı perspektif
PI-22
Muhasebe kayıt konsolidasyonunun zamanında ve düzenli yapılması
PI-23
Hizmet sunan birimlere sağlanan kaynaklarla ilgili bilgilerin mevcudiyeti
PI-24
Yıl içi bütçe raporlarının kalitesi ve güncelliği
PI-25
Yıllık mali tabloların kalitesi ve güncelliği
PI-26
Dış denetimin kapsamı, niteliği ve bütçeyi izlemesi
D-2
Bağışçılar tarafından proje ve programlar hakkında bütçeleme ve raporlama için
sağlanan finansal bilgiler.
Avg 10
FMIS & OBD skorları ile karşılaştırma için seçilen 10 PEFA göstergesinin ortalaması.
Avg
31 PEFA göstergesinin tümünün ortalaması. NR/NA/NU skorları ortalama
hesaplamasına dâhil edilmemiştir.
OBI_12
2012 Açık Bütçe Endeksi
internationalbudget.org
0 - 20
21 - 40
41 - 60
61 - 80
81 - 100
OBI_10
2010 Açık Bütçe Endeksi
Yukarıdaki gibi
OGP
Açık Hükümet Ortaklığı/Open
Government Partnership
girişimine katılım durumu
0
1
Taahhütler hazırlanıyor
Taahhütler gerçekleştirildi
MTEF
MTEF uygulamasının durumu
(2010 itibariyle)
0
1
2
3
-
MTEF uygulanmıyor
MTFF (orta vadeli finansman çerçevesi)
MTBF (orta vadeli bütçeleme çerçevesi)
MTPF (orta vadeli performans çerçevesi)
Bilinmiyor
Yetersiz veya hiç bilgi yok
Asgari seviyede
Bazı bilgiler var
Kayda değer
Oldukça kapsamlı bilgi var
132
Ek B
Veri alanı
Açıklama
Değerler
eGov12
UN e-Gov Sıralaması (2012)
UNPAN e-Gov Anketi
e-Gov endeksi
e-Gov - Çevrimiçi hizmetler
e-Gov - Telco altyapısı
e-Gov - İnsan sermayesinin
geliştirilmesi
Ekonominin içinde yer aldığı
Dünya Bankası Bölgesi
193 ülkenin sıralaması ile, bu sıralamanın hesabında
kullanılan endekslerin değeri ankete dâhil edilmiştir.
eGov
eOS
eTC
eHC
Region
0-1
0-1
0-1
0-1
AFR
Afrika
EAP
ECA
Avrupa ve Orta Asya
LCR
Latin Amerika ve Karayipler
MNA Orta Doğu ve Kuzey Afrika
SAR
Güney Asya
EU
Avrupa Topluluğu
EUR
Euro bölgesi
AME Amerika
PAC
Pasifik
OTH Diğer alanlar
OECD Üye
APEC Üye
Kırılgan
M Zorunlu; OSS nin kullanımı gerekli.
R R&D; OSS nin kullanımı gerekli.
A Danışma, OSS nin kullanımına izin verilir.
P Tercihli, OSS nin kullanımı tercihe bağlıdır.
Yukarıdaki gibi
Zone
Çeşitli ülkelerin uluslararası
kuruluşlara üyeliklerine göre
içinde yer aldıkları alan
OECD
APEC
Fragile
Economies
OSS Gov
OECD üyelik durumu
APEC üyelik durumu
Kırılan devlet surumu
Ekonominin adı
Ulusal Açık Kaynaklı Yazılım
Politikaları (66 ekonomide)
CSIS Government Open
Source Policies (2010)
OSS Loc
Eyalet/bölge/şehirlerde OSS
politikaları (22 ekonomide)
Hükümet yetkililerinden gelen dd-mmm-yy (15-May-13)
doğrulama mesajının tarihi
Verif date
Sonuçlar
Tablo B.4: Sonuçlar
Veri alanı
Açıklama
Değerler
Tot pts
Toplam puan (20 temel
gösterge)
0 - 26
Score
FMIS & OBD skoru
0 - 100
Group
FMIS & OBD Uygulama Grubu
A (Çok belirgin)
C (Sınırlı ölçüde)
B (Belirgin)
D (En az düzeyde belirgin)
Ek C. Mali Saydamlık Araçlarına Genel Bakış
Giriş ve Amaç
Bu bölüm, mali saydamlığı (fiscal transparency / FT) teşvik etmek için son on yılda ortaya
çıkan çeşitli küresel normların, endekslerin ve girişimlerin önemli yönlerini özetleyerek
ana raporu tamamlamaktadır. Amaç, bu çalışmada izlenen yöntem ile belirli uluslararası
araçlar arasındaki farklılıkların netleştirilmesidir.
Mevcut FT araçları işlevlerine göre üç bölümde kategorize edilebilir: (a) anketler ve
endeksler, (b) standartlar ve normlar ve (c) girişimler. İlgili web sitelerinden yapılan bir
alıntıyla her araç için kısa bir açıklama yapılmaktadır ve belirtilen web bağlantıları yoluyla
daha fazla bilgiye erişilebilir.
Tüm araçların önemli yönlerini karşılaştırmak için bir özet tablo da (Tablo C.1) eklenmiştir.
Bu araçlar mali/bütçe saydamlığının değerlendirilmesinde çeşitli boyutları dikkate alır.
Mevcut çalışmada uygulanan yöntem, bu araçlarda kullanılmakta olanlardan daha farklıdır.
Diğer araçlar, çoğunlukla kamuya açık bazı önemli bütçe belgelerinin varlığı ve düzenliliği
ile ve halkın bilgi edinme mekanizmaları üzerine odaklanmışken, bu çalışma yayınlanan
KM bilgilerinin kaynağı, güvenilirliği, kalitesi ve anlaşılabilir olmasını değerlendirmek için
tasarlanmıştır.
Çalışmanın amacı başka bir FT göstergesi veya standardı geliştirmek değildir. Aksine,
MYBS’nin anlamlı açık bütçe verilerinin kaynağı olduğu iyi uygulamalardan bazılarını
vurgulamak amacıyla, açık verilerin kaynağı ve güvenilirliği gibi daha az bilinen yönlere
odaklanan bir envanter çalışmasıdır.
Anketler ve Endeksler
1.
Açık Bütçe Endeksi (Open Budget Index / OBI)
http://www.openbudgetindex.org
Açık Bütçe Anketi (Open Budget Survey), bütçe şeffaflığı ve hesap verme sorumluluğu ile
ilgili belirli uluslararası iyi uygulama kıstaslarının anlaşılmasında ve bunların ilgili
ülkelerde gözlemlenen uygulamalarda kullanılmasında, sivil toplum örgütleri ve bağımsız
araştırmacılara yardımcı olmak için tasarlanmıştır. İlk Açık Bütçe Anketi 2006 yılında
yayınlanmış ve o zamandan beri iki yılda bir yapılmıştır. Halen, Açık Bütçe Endeksi 100
ülkeyi (2012) kapsamaktadır.
2012 raporunda açıklandığı gibi, Anket 125 sorudan oluşmaktadır ve değerlendirilen
ülkelerdeki bağımsız araştırmacılar tarafından tamamlanmaktadır. Bu soruların çoğu (95),
hükümetlerin bütçe döngüsünün çeşitli noktalarında yayınlamak zorunda olduğu sekiz
temel bütçe dokümanının halkın erişimine açık olması ve kapsamı ile doğrudan ilgilidir.
Kalan 30 soru, bütçe sürecine halkın katılımı için fırsatlar ve bütçenin hazırlanması ve
denetiminde yasama ve yüksek denetim organlarının görevleri ile ilgilidir. Açık Bütçe
133
134
Ek C
Endeksi (OBI), ülkeler arasında ve zaman içinde karşılaştırmalar yapılabilmesi için bütçe
saydamlığı ile ilgili 95 anket sorusuna verilen sayısal cevapların basit bir ortalaması olarak
hesaplanır. OBI her ülkeye, bütçe sürecinde halka sunulan bilgilere dayanarak (0-100, beş
eşit aralıkta) bir puan verir. Endeks, her ülkenin bütçe saydamlığı ve hesap verme
sorumluluğu ile ilgili taahhütleri hakkında güvenilir bilgiler sağlamak için sekiz önemli
bütçe belgesinin mevcudiyetini, sağlanan bilgilerin miktarını ve vatandaşlara bilgilerin ne
kadar zamanında ulaştırıldığını değerlendirmektedir.
2.
PEFA KMY (PFM) Değerlendirmesi
http://www.pefa.org
PEFA KMY Performans Değerlendirme Çerçevesi (Performance Measurement Framework)
(2005 yılında tanıtılan; Ocak 2011’de revize edilen) bir KMY performans raporu ile, tüm
ülkeler için kritik olduğu kabul edilen, güvenilir KMY uygulamaları açısından önemli
yönleri belirlemek için kullanılan bir dizi üst düzey göstergeyi içermektedir. Gösterge,
kapsamlılığı ve saydamlığı açık ve düzenli bir KMY sisteminin performansının kritik
boyutlarından biri olarak tanımlar. Ayrıca, bütçe ve mali risk gözetiminin kapsamlı olup
olmadığını ve mali ve bütçe bilgilerinin halkın erişimine açık olup olmadığını ölçmektedir.
Göstergeler, A en iyi ve D en düşük skoru göstermek üzere, A dan D ye puanlanır.
FT ile ilgili göstergeler aşağıda listelenmiştir:

PI-5. Bütçe sınıflandırması
Sağlam bir sınıflandırma sistemi harcamalarının aşağıdaki boyutlarda takibini
sağlar: idari birimler, ekonomik, fonksiyonel ve programlar. Standart uluslararası
sınıflandırmalar kullanıldığında, hükümet harcamaları GFS formatında raporlanıp,
yoksulluğu azaltıcı ve diğer seçilen gruplarda harcamalar izlenebilir.

PI-6. Bütçe dokümanlarındaki bilgilerin geniş kapsamlı olması
Yasama organlarına inceleme ve onay için sunulan yıllık bütçe belgeleri (yıllık bütçe
ve destekleyici belgeler), merkezi hükümet için mali tahminlerin, bütçe tekliflerinin
ve geçmiş yıllarda gerçekleşen harcamaların tam bir resmini sunmalıdır.

PI-10. Önemli mali bilgilere halkın erişimi
Saydamlık, mali planların, pozisyonların ve hükümetin performansı hakkında
bilgilerin, genel olarak halkın ya da en azından ilgili grupların kolayca erişimine açık
olup olmadığına bağlıdır.

PI-12. Mali planlama, harcama politikaları ve bütçelemede çok yıllı perspektif
Harcama politikası kararlarının çok yıllı etkileri vardır ve bu kararlar orta vadede
kaynakların durumu ile uyumlu olmalıdır. Çok yıllı program bütçelemeyi etkin
olarak uygulayan ülkelerin, bu göstergeye göre birçok yönden iyi bir performans
göstermesi muhtemeldir.
Ek C
135

PI-22. Muhasebe kayıt konsolidasyonunun zamanında ve düzenli yapılması
Finansal bilgilerin güvenilir şekilde raporlanması, muhasebecilerin kayıtlarının ve
uygulamalarının sürekli denetimini ve doğrulanmasını gerekir - bu iç kontrolün
önemli bir parçasıdır ve yönetim ve dış raporlama için iyi kaliteli bilgi sunulmasının
temelinde yatmaktadır.

PI-23. Hizmet sunan birimlere sağlanan kaynaklarla ilgili bilgilerin
mevcudiyeti
Topluma hizmet veren yerel servis birimleri, nakit transferleri, malzemelerin
dağıtımı veya merkezi olarak işe alınan ve ücretleri ödenen personelin sağlanması
gibi konularda, kullanımlarına ayrılmış kaynakları elde etmekte sık sık sorunlarla
karşılaşmaktadırlar. Uç hizmet birimleri için ayrılan kaynaklar bütçe belgelerinde
açıkça belirtilmeyebilir, ancak ilgili bakanlıkların iç bütçe tahminlerinin
hazırlanmasının bir parçası olması muhtemeldir.

PI-24. Yıl içi bütçe raporlarının kalitesi ve güncelliği
Bütçeden "para kazanma" kabiliyeti, hem maliye bakanlığına (ve hükümete)
performansı izlemek ve gerektiğinde bütçeyi rayına oturtmak için yeni eylemlerin
belirlenmesi için hem de bakanlıklara, birimlere ve ajanslara sorumlu oldukları
işleri yönetmek için gerçek bütçe performansı hakkında zamanında ve düzenli
bilgilerin sağlanmasını gerektirir. Bu gösterge, bütçenin tüm yönleri hakkında
muhasebe sisteminden kapsamlı raporlar üretme yeteneği üzerinde durmaktadır
(bakanlıklar, birimler ve ajanslara kaynak temini ile ilgili anlık raporlar yeterli
değildir).

PI-25. Yıllık mali tabloların kalitesi ve güncelliği
Yılsonu konsolide mali tablolar KMY sisteminde saydamlık için önemlidir. Bilgileri
tam olarak sunmak için bütün bakanlıklar, bağımsız kurumlar ve dağıtık yapıdaki
birimlere ait detayları kapsamalıdır. Buna ek olarak, yılsonu mali tabloları
zamanında hazırlama yeteneği, muhasebe sisteminin ne kadar iyi çalıştığının ve
tutulan kayıtların kalitesinin önemli bir göstergesidir.

PI-26. Dış denetimin kapsamı, niteliği ve bütçeyi izlemesi
Yüksek kaliteli bir dış denetim, kamu kaynaklarının kullanımında saydamlığın
sağlanması açısından temel bir gerekliliktir. Gerçek dış denetimin kalitesinin kilit
unsurları, denetimin kapsamı/içeriği, dış denetim kuruluşunun bağımsızlığı da dâhil
olmak üzere, uygun denetim standartlarına bağlı kalınması (bkz. INTOSAI ve
IFAC/IAASB), raporlarda önemli ve sistemik KMY konuları üzerinde durulması ve
mali tabloların güvenilirliği, işlemlerin düzenliliği ve iç kontrol ve tedarik
sistemlerinin işleyişi gibi mali denetimin tüm unsurlarının performansıdır.

D-2. Bağışçılar tarafından proje ve programlar hakkında bütçeleme ve
raporlama için sağlanan finansal bilgiler
Projeler ve programlar için bağışçıların verdiği desteğin öngörülebilirliği, bütçede
belirli kalemlerin uygulanmasını etkiler. Bu yüzden bu konuda da mevcut
sistemlerden güvenilir ve zamanında bilgiler elde edilmesi önemlidir.
136
Ek C
3.
IMF Standart ve Kodlara Uyum Açısından Mali Saydamlık Raporu (ROSC)
http://www.imf.org/external/NP/rosc/rosc.aspx
ROSC mali saydamlık modülü, bir ülkenin güncel uygulamalarını belgelemek, Mali
Saydamlık İyi Uygulamalar Kodu ile uyumu değerlendirmek ve mali saydamlığı geliştirmek
için ülkeye özgü öncelikleri belirlemek için kullanılır. ROSC, ülkelerin belirli uluslararası
kabul görmüş standart ve kodlara hangi ölçüde uyduğunu özetlemektedir. IMF, gerek
Fonun gerekse Dünya Bankası’nın operasyonel çalışmaları için yararlı olduğu kabul edilen
12 alan ve ilgili standartları belirlemiştir: muhasebe; denetim; kara para aklama ve
terörizmin finansmanıyla mücadele; bankacılıkta denetim; kurumsal yönetim; verilerin
yaygınlaştırılması; mali saydamlık; iflas ve alacaklı hakları; sigorta denetimi; para ve maliye
politikasında saydamlık; ödeme sistemleri; ve menkul kıymetlerle ilgili düzenlemeler.
Ülkelerin bu standartlara uyumunu özetleyen, üye ülkenin talebi üzerine hazırlanan ve
yayınlanan raporlar, kurumların ulusal otoritelerle politika tartışmalarını netleştirmesine
yardımcı olmak ve özel sektörde (derecelendirme kuruluşları da dâhil olmak üzere) risk
değerlendirmeleri için kullanılır. Kısa güncellemeler düzenli olarak üretilir ve yeni raporlar
birkaç yılda bir üretilmektedir.
1999 ile Mart 2013 arasında, tüm Bölgelerden ve ekonomik gelişme düzeylerinden 93 ülke,
IMF'nin Standartlar ve Kodlar web sayfasında mali ROSC raporlarını yayınlanmıştır ve 29
ülke güncelleme ya da tam değerlendirme çalışmalarını başlatmıştır.
4.
Küresel Dürüstlük Endeksi (Global Integrity Index)
http://www.globalintegrity.org/report/methodology
2004 yılında kullanımına başlanan endeks 119 ülkeyi kapsamaktadır. Bu endeks, 320
eylemsel gösterge aracılığıyla önemli yönetişim ve yolsuzlukla mücadele mekanizmalarının
varlığını, etkinliğini ve bunlara vatandaşın erişimini değerlendiren bir Dürüstlük
Göstergeleri puan kartına dayanmaktadır. Bir ülkenin toplam puan kartını oluşturmak için
basit toplama yöntemi kullanılır. Ülke için belirlenen baş araştırmacı orijinal göstergeleri
ve alt göstergelerin değerlerini atar. Alt kategori değerlerini bulmak için daha sonra her
gösterge skorunun kendi üst kategorisindeki ortalaması alınır. Sonuçta üst kategori
skorunu bulmak için alt kategori skorunun da diğer alt kategori puanları ile ortalaması
alınır. Genel bir ülke skoru bulmak için de kategori puanlarının ortalaması alınır. Global
Dürüstlük Raporu ülkeleri toplanan puanlara göre beş performans "katı" içinde gruplar:

Çok güçlü (90+)

Güçlü (80+)

Orta seviyede (70+)

Zayıf (60+)

Çok zayıf (< 60)
Yönetişim ve yolsuzlukla mücadele mekanizmalarının özelliklerini kesin olarak ölçmek zor
olduğundan, bazı kategoriler diğerlerine göre daha fazla alt başlık soruları içeren karmaşık
bir matris gerektirir. Bazı kategoriler diğerlerinden daha uzun bir dizi alt gösterge /
Ek C
137
sorulardan türetilmiş bile olsa, kategoriler eşit olarak değerlendirilir. Benzer şekilde, alt
kategoriler kendi ana kategorileri içinde eşit değerlendirilir.
Diğer bir deyişle, her bir skor (alt gösterge, gösterge ve benzeri) aynı alt kategori / kategori
içinde benzerleri ile eşit ağırlıklıdır. Ancak, farklı kategorilerden göstergeler mutlaka eşit
ağırlıklı olmayabilir. Eşit değerli kavramları kullanma ve alt öğeleri gerektiği gibi ekleme
yaklaşımı, altı ana kavramsal kategoriyi eşit olarak yansıtan puan ağırlıkları üretmiştir. Eşit
olmayan ağırlıklandırma sisteminin (daha fazla önemli konuların vurgulanması) için
gerekli olduğu kabul edilmesine rağmen, bazı kategoriler, alt kategoriler ya da
göstergelerin değerlemesi için ikna edici bir savunma henüz geliştirilmiş değildir.
5.
Bilgi Edinme Hakkı (RTI) Endeksi
http://www.rti-rating.org/index.php
RTI Değerlendirmesi, belirli bir ülkede bilgi edinme hakkının garantisi için yasal çerçevenin
gücünü değerlendirmek üzere 2011 yılında başlatılan bir sistemdir. Yasal çerçevenin
ölçümü ile sınırlı olup, uygulamanın kalitesini ölçmez. Şu anda, endeks 93 ülkeyi
kapsamaktadır.
Bazı durumlarda, nispeten zayıf yasaları olan ülkeler olumlu uygulamalar nedeniyle çok
açık olabileceği gibi, düzgün uygulanmadığı takdirde nispeten güçlü yasalar bile açıklığı
garanti etmeyebilir. Bu sıra dışı durumlar haricinde, bilgi edinme hakkıyla ilgili güçlü bir
yasa, zamanla açıklığın gelişmesine katkıda bulunabilir ve bilgiye erişim hakkını savunmak
ve desteklemek için çalışanlara yardımcı olabilir.
RTI Değerlendirmesinin uygulanması için geliştirilen yöntem 61 göstergeye dayalıdır. Her
bir gösterge için yasal çerçevenin göstergeleri ne kadar iyi karşıladığına göre, ülkeler bir
dizi skor aralığında (çoğu durumda 0-2 arası), en fazla 150 üzerinden puanlandırılırlar.
Göstergeler, dünya çapında bilinen değişik bilgi edinme hakkı yasalarının karşılaştırmalı
bir araştırması yanında, bilgi edinme hakkıyla ilgili geniş bir yelpazedeki uluslararası
standartlar göz önüne alınarak geliştirilmiştir.
Göstergeler aşağıdaki yedi ana kategoriye ayrılmıştır:
Bölüm
1. Erişim hakkı
2. Kapsam
3. Talep yöntemleri
4. İstisnalar ve reddetme
5. Temyiz
6. Yaptırımlar ve güvenceler
7. Teşvik unsurları
Toplam skor
Maksimum puan
6
30
30
30
30
8
16
150
138
6.
Ek C
BM e-Devlet Anketi ve Sıralaması
http://www2.unpan.org/egovkb/global_reports/index.htm
İlk olarak 2003 yılında yayınlanan Küresel e-Devlet Kalkınma Araştırması, hükümetlerin
bilgi ve iletişim (bilişim) teknolojilerini (BT) herkese erişim ve katılım olanakları sağlamak
için nasıl kullandığının sistemik bir değerlendirmesini sunmaktadır. Her Anket, bölgeler ve
ülkeler arasında göze çarpan farklı stratejileri ve e-devlet gelişimindeki ortak temaları
irdelemektedir. Kapsamlı e-devlet uygulamaları incelenerek, e-devlet gelişimini
özendirmede liderlik yapan ülkeler ile, kalkınma için henüz BT potansiyelinden yeterince
yararlanamamış olanlar belirlenmektedir.
Anket, siyasetçilerin e-devlet programlarıyla ilgili girişimlerdeki tercihlerinin anlaşılmasını
geliştirmeyi amaçlamaktadır. Bir ülkenin diğer dünya ekonomilerine göre konumu
hakkında hükümet yetkilileri, araştırmacılar, sivil toplum ve özel sektör temsilcilerinin
daha derin bir anlayış kazanması için yararlı bir araçtır. Anket sıralaması bu şekilde,
herkese erişim sağlamaya çalışan üye devletlerin e-devlet girişimlerine katkıda bulunmayı
hedeflemektedir. Bu sıralamada 193 ülke yer almaktadır.
Anket dört bölümden oluşmaktadır: bilginin yayılması ve dışa açılması, erişim ve
kullanılabilirlik, hizmet sunum kapasitesi ve vatandaş katılımı ve karşılıklı bağlantılar.
Ek C
139
Standartlar ve Normlar
7.
IMF Mali Saydamlık için İyi Uygulamalar Kodu
http://www.imf.org/external/np/pp/2007/eng/051507c.pdf
Kod hükümetin yapısı ve mali durumla ilgili net bir görüntü sağlanmasına yardımcı olmak
için bir dizi ilke ve uygulamaları tanımlar (1998 yılında yayınlanmış; 2007 yılında
güncellenmiştir). Bu standart, ROSC mali saydamlık modülleri olarak adlandırılan mali
saydamlık değerlendirmeleri gönüllü programını desteklemektedir. Dört alanı içerir:
8.

Görev ve sorumlulukların açıklığı

Açık bütçe süreçleri

Bilgilerin halkla paylaşılması

Dürüstlük/bütünlük ile ilgili güvenceler
OECD Bütçe Saydamlığı için En İyi Uygulamalar
http://www.oecd.org/dataoecd/33/13/1905258.pdf.
OECD En İyi Uygulamalar raporu, 2002 yılında yayınlanan bir referans dokümanıdır. Bu
kaynaklar, tüm ilgili mali bilgilerin zamanında ve sistematik bir şekilde tam olarak
açıklanmasını desteklemekte ve temel bütçe raporları, özel açıklamalar, kalite ve
dürüstlük/bütünlük alanlarında bir dizi en iyi uygulama hakkında bilgiler sağlamaktadır.
En İyi Uygulamalar üç bölümden oluşmaktadır. Birinci Bölümde hükümetlerin yayınlaması
gereken temel bütçe raporları ve bunların genel içeriği listelenmektedir. İkinci Bölüm,
finansal ve finansal olmayan performans bilgileri de dâhil olmak üzere, raporlarda kamuyu
aydınlatmak için yer alması gereken özel bilgileri açıklamaktadır. Üçüncü Bölüm raporların
kalitesini ve bütünlüğünü sağlamak için gerekli uygulamaları vurgulamaktadır.
En İyi Uygulamalar, sadece sunumla ilgili nedenlerle belirli raporlar çevresinde
düzenlenmiştir. Farklı ülkelerde farklı raporlama sistemlerinin olabileceği ve saydamlık
için farklı alanların vurgulanabileceği kabul edilmektedir. En İyi Uygulamalar her alanda
üye ülkelerin farklı deneyimlerine dayanmaktadır. En İyi Uygulamaların bütçe saydamlığı
için resmi bir "standart" oluşturulması anlamına gelmediği de vurgulanmalıdır.
140
Ek C
Mali Saydamlık için Girişimler
9.
Mali Saydamlık için Küresel Girişim (GIFT)
http://fiscaltransparency.net/
Mali Saydamlık için Küresel Girişim (Global Initiative for Fiscal Transparency / GIFT),
küresel normların ve dünya çapında tüm ülkelerde mali saydamlık, katılımcılık ve hesap
verme sorumluluğu ile ilgili önemli, sürekli iyileştirmelerin gelişimi ve kurumsallaştırılması
üzerinde çalışan çok paydaşlı bir eylem ağı olarak 2011 yılında başlatılmıştır. GIFT,
teşvikler, normlar, teknik yardım ve yeni teknolojiler geliştirerek bu amaçlara ulaşmayı
hedeflemektedir. GIFT küresel ve ulusal düzeylerde mali saydamlık girişimlerini
desteklemek üzere geniş bir yelpazedeki paydaşlarını - ulusal makamlar, özel sektör, sivil
toplum ve uluslararası kuruluşlar – seferber etmektedir.
GIFT küresel düzeyde, normları ve standartları uyumlu hale getirerek ve katılım, yasama
organlarının rolü ile açık verilerle ilgili açıkları ele alarak, mali saydamlık için kural
çerçevesini güçlendirmeye çalışmaktadır. GIFT ulusal düzeyde, uluslararası deneyimlerin
paylaşımı sayesinde ve çok paydaşlı forumlar ve çalışma programlarının uygulanmasında
teknik danışmanlık desteği sağlayarak, mali saydamlık üzerinde çalışan paydaşların
katılımını kolaylaştırmaktadır.
10.
Açık Hükümet Ortaklığı (Open Government Partnership / OGP)
http://www.opengovpartnership.org
Açık Hükümet Ortaklığı (Open Government Partnership / OGP), çok taraflı girişimleri teşvik
eden ve saydamlığı teşvik, sivil katılımı artırmak, yolsuzlukla mücadele ve devleti daha
açık, etkili ve hesap verebilir hale getirmek için yeni teknolojilerden faydalanma gibi
konularda katılımcı hükümetlerden güçlü taahhütler bekleyen uluslararası bir
organizasyondur.
Bu girişim, sekiz ülke (Brezilya, Endonezya, Meksika, Norveç, Filipinler, Güney Afrika,
İngiltere ve Amerika Birleşik Devletleri) tarafından kabul edilen bir bildirge ile 20 Eylül
2011 tarihinde başlatılmıştır. Bu tarihten sonra 47 üye daha (Haziran 2013 itibariyle)
bildirgeyi onaylayarak gruba katılmıştır; 5 ülkenin daha bildirgeyi 2013 yılında resmen
onaylaması beklenmekte olup, bu ülkeler taahhütlerini geliştirme sürecindedirler.
OGP, açık bir hükümet konusunda ortak arayış içinde olan, hükümetler, sivil toplum
örgütleri ve özel sektör arasında diyalog ve paylaşım için uluslararası bir platform
sağlamaktadır. OGP paydaşları arasında OGP’nin ilkelerini ve özel görevlerini destekleyen
hükümetlerin yanı sıra, sivil toplum örgütleri ve özel sektör kuruluşları bulunmaktadır.
Ek C
141
Tablo C.1: Mali saydamlık araçlarına genel bakış
Kategori
ANKETLER
ve
ENDEKSLER
Araç
Açık
Bütçe
Endeksi
(Open
Budget
Index /
OBI)
PEFA
KMY
(PFM)
Değerlendirmesi
IMF
Mali
Saydamlık
Raporu
(ROSC)
Ülke sayısı
Den beri/
güncelleme
94
2006
Hükümetlerin ulusal
düzeyde halkın bütçe
bilgilerine açık erişimine
İki yılda bir
ve bütçe sürecine
en son: 2010 katılımına olanak verip
sonraki: 2012 vermediğinin
değerlendirilmesi.
121
Açık: 65
2005
93
1999
Belirtilen amaçlar
Yöntem
http://www.openbudgetindex.org
Açık Bütçe Anketi, her ülkeden sivil toplum araştırmacılarına
bütçe sürecinin her dört aşaması için de yol göstermek için
hazırlanmış ayrıntılı bir ankete dayanmaktadır. Ankette 123
soru vardır. Bütçe bilgilerine halkın erişimini değerlendiren
bu soruların 92’sine verilen cevapların ortalaması alınarak
Açık Bütçe Endeksi oluşturulur. Kalan 31 soru, bütçe sürecine
halkın katılımı için fırsatlar ve hükümetin kilit gözetim
kurumlarının yürütmeden hesap sorabilme kabiliyeti gibi
konuları kapsar.
KMY performansında
ilerlemeyi ölçmek ve
izlemek için ortak bir
bilgi havuzu ve KMY
reformları konusunda
diyalog için ortak bir
platform sağlayarak,
etkin bir ülke ait KMY
sisteminin gelişimine
katkıda bulunmayı
amaçlar.
http://www.pefa.org
ROSC ülkelerin,
uluslararası kabul
görmüş belirli
standartlar ve kodlara
uyum derecesini
özetlemektedir.
http://www.imf.org/external/NP/rosc/rosc.aspx
PEFA çerçevesi bir ülkenin KMY sisteminin performansına
genel bir bakış sağlayan, 31 gösterge ile bir KMY Performans
Raporundan oluşan yüksek düzey bir analitik araç olarak
oluşturulmuştur. Yerleşmiş uluslararası standartlar ve kodlar
ile KMY alanında yaygın kabul görmüş diğer iyi
uygulamalardan yararlanarak, ülke önderliğinde reform,
donör uyumluluğu ve ülke stratejisine uygunluk ile sonuçların
izlenmesinin önemini vurgulayan "KMY reformunu
destekleyen güçlendirici yaklaşımın" bir bölümünü oluşturur.
Göstergeler, A en iyi ve D en düşük puan olmak üzere, A dan D
ye puanlanır.
ROSC bir ülkenin güncel uygulamalarını belgelemek, Mali
Saydamlık (FT) İyi Uygulamalar Kodu ile uyumunu
değerlendirmek ve FT’nin geliştirilmesi için ülkeye özgü
önceliklerin belirlenmesi için kullanılır.
142
Ek C
Kategori
STANDART
ve
NORMLAR
Ülke sayısı
Den beri/
güncelleme
Küresel
Dürüstlük
Endeksi
(Global
Integrity
Index)
119
2004
Bilgi
Edinme
Hakkı
(RTI)
Endeksi
93
BM e-Devlet
Anketi ve
Sıralaması
193
IMF
Mali Saydamlık
için
İyi Uygulamalar
Kodu
n/a
Araç
Belirtilen amaçlar
Yöntem
Küresel Dürüstlük
Endeksi, hükümetlerin
hesap verme
sorumluluğu için
kullanılan önemli ulusal
düzeyde yolsuzlukla
mücadele
mekanizmalarının
varlığını ve etkinliğini ile
bunlara vatandaşların
erişim olanaklarını
değerlendirir.
http://www.globalintegrity.org/report
Belirli bir ülkede bilgi
edinme hakkını garanti
için yasal çerçevenin
gücünü
değerlendirmektedir. Bu
endeks yasal çerçevenin
ölçümü ile sınırlıdır ve
uygulamanın kalitesini
ölçmez.
http://www.rti-rating.org/index.php
2003
İki yılda bir
ilki: 2004
son: 2012
Bilgi ve iletişim (bilişim)
teknolojilerini (BT)
herkese erişim ve katılım
olanakları sağlamak için
nasıl kullandığının
sistemik bir
değerlendirmesi.
http://www2.unpan.org/egovkb/global_reports/index.htm
1998
Son
güncelleme:
2007
Hükümetin yapısı ve
mali durumla ilgili net
bir görüntü
sağlanmasına yardım
için bir dizi ilke ve
uygulama tanımlanması.
http://www.imf.org/external/np/pp/2007/eng/051507c.pdf
2011
Küresel Dürüstlük Endeksi, her ülke için sistematik olarak
toplanan 300'den fazla Dürüstlük Göstergesi birleştirilerek
oluşturulur. 2009 Küresel Dürüstlük Endeksi için bu
göstergeler 100,000'den fazla emsal değerlendirmeli soruları
ve ülke uzmanları tarafından puanlanan cevapları
içermektedir. Ülkeler arası karşılaştırmaların geçerli olmasını
sağlamak için uluslararası düzeyde birkaç tur değerlendirme
yapılmaktadır. Buna ek olarak, tüm değerlendirmeler ilave
yerel ve uluslararası konu uzmanlarından oluşan bir ülkeye
özgü, çift-kör emsal inceleme paneli tarafından gözden
geçirilmektedir.
61 gösterge vardır. Her bir gösterge için yasal çerçevenin
göstergeleri ne kadar iyi karşıladığına göre, ülkeler bir dizi
skor aralığında (çoğu durumda 0-2 arası), en fazla 150
üzerinden puanlandırılırlar. Göstergeler, dünya çapında
bilinen değişik bilgi edinme hakkı yasalarının karşılaştırmalı
bir araştırması yanında, bilgi edinme hakkıyla ilgili geniş bir
yelpazedeki uluslararası standartlar göz önüne alınarak
geliştirilmiştir.
Anket dört bölümden oluşmaktadır: bilginin yayılması ve dışa
açılması, erişim ve kullanılabilirlik, hizmet sunum kapasitesi
ve vatandaş katılımı ve karşılıklı bağlantılar. Ülkeler Anket
skorlarına göre sıralanmaktadır.
Dört alanı içerir: görev ve sorumlulukların açıklığı; açık bütçe
süreçleri; bilgilerin halkla paylaşılması; dürüstlük/bütünlük
ile ilgili güvenceler.
2012 yılında başlatılan bir güncelleme devam etmektedir.
Ek C
143
Kategori
GİRİŞİMLER
Ülke sayısı
Den beri/
güncelleme
OECD
Bütçe
Saydamlığı
için En İyi
Uygulamalar
n/a
2002
Mali
Saydamlık
için Küresel
Girişim
(GIFT)
n/a
Araç
Açık
Hükümet
Ortaklığı
(Open
Government
Partnership /
OGP)
55
taahhüt
5
devam
ediyor
2011
2011
Belirtilen amaçlar
Yöntem
Tüm ilgili mali bilgilerin
zamanında ve sistematik
bir şekilde tam olarak
açıklanmasını
desteklemek ve temel
bütçe raporları, özel
açıklamalar, kalite ve
dürüstlük/bütünlük
alanlarında bir dizi en iyi
uygulama hakkında bilgi
sunmak.
http://www.oecd.org/dataoecd/33/13/1905258.pdf
Teşvikler, normlar,
teknik yardım ve yeni
teknolojiler yardımıyla
mali saydamlık,
katılımcılık ve hesap
verme sorumluluğu ile
ilgili önemli, sürekli
iyileştirmelere katkıda
bulunmak.
http://fiscaltransparency.net
Hükümetleri daha açık,
etkin ve hesap verebilir
hale getirmek için
saydamlığı teşvik etmek,
sivil katılımı artırmak,
yolsuzlukla mücadele ve
yeni teknolojilerin
kullanımı.
http://www.opengovpartnership.org
En İyi Uygulamalar üç bölümden oluşmaktadır. Birinci
Bölümde hükümetlerin yayınlaması gereken temel bütçe
raporları ve bunların genel içeriği listelenmektedir. İkinci
Bölüm, finansal ve finansal olmayan performans bilgileri de
dâhil olmak üzere, raporlarda kamuyu aydınlatmak için yer
alması gereken özel bilgileri açıklamaktadır. Üçüncü Bölüm
raporların kalitesini ve bütünlüğünü sağlamak için gerekli
uygulamaları vurgulamaktadır. En İyi Uygulamalar her alanda
üye ülkelerin farklı deneyimlerine dayanmaktadır; bütçe
saydamlığı için resmi bir "standart" oluşturulması anlamına
gelmemektedir.
GIFT geniş bir yelpazedeki paydaşları harekete geçirir. GIFT
küresel düzeyde, normları ve standartları uyumlu hale
getirerek ve katılım, yasama organlarının rolü ile açık
verilerle ilgili açıkları ele alarak, mali saydamlık için kural
çerçevesini güçlendirmeye çalışmaktadır. GIFT ulusal
düzeyde, uluslararası deneyimlerin paylaşımı sayesinde ve
çok paydaşlı forumlar ve çalışma programlarının
uygulanmasında teknik danışmanlık desteği sağlayarak, mali
saydamlık üzerinde çalışan paydaşların katılımını
kolaylaştırmaktadır.
Açık Hükümet Ortaklığı (OGP) açık bir hükümet konusunda
ortak arayış içinde olan, hükümetler, sivil toplum örgütleri ve
özel sektör arasında diyalog ve paylaşım için uluslararası bir
platform sağlamaktadır. OGP paydaşları arasında OGP’nin
ilkelerini ve özel görevlerini destekleyen hükümetlerin
yanı sıra, sivil toplum örgütleri ve özel sektör kuruluşları
bulunmaktadır.
144
Ek C
Ek D. Geribildirimde Bulunanlar
Bu çalışmanın ilk bulguları hakkında aşağıdaki hükümet yetkilileri tarafından (Tablo D.1)
sağlanan geribildirim, veri setinin ve toplanan delillerin kalitesini yükseltmek için çok
faydalı olmuştur. Yazarlar tüm hükümet yetkililerine (43 ekonomiden) bu değerli destek
için minnettardır. Ekip ayrıca, MYBS ve Açık Bütçe Verileri anketi ile ilgili yanıtlarının
toplanmasına ve çalışmaların koordinasyonuna destek veren Dünya Bankası çalışanlarına
ve diğer MYBS Uygulama Topluluğu (FMIS Community of Practice) üyelerine de içtenlikle
takdirlerini sunmaktadır.
Tablo D.1: Geribildirimde bulunanlar
Ekonomi
Hükümet yetkilileri
Arnavutluk
Odeta Kromici
Arjantin
Raul Rigo
Ermenistan
Azerbaycan
Grigor Aramyan
Nazim Gasimzade
Bangladeş
Ranjit Chakraborty
Barbados
Belize
Botsvana
Kolombiya
Hırvatistan
Kıbrıs Rum Kesimi
El Salvador
Finlandiya
Gana
Hong Kong SAR, Çin
Endonezya
İrlanda
Kore Cumhuriyeti
Dünya Bankası
elemanları
Evis Sulko
Mamadou Deme,
Alejandro Solanot
Davit Melikyan
Dilshad Dossani,
Jonas Fallov
Juanita Thorington-Powlett,
Nancy Headley
Zita Magana Perez
Grace Nkateng
David Morales
Shirley Herreño
Jeannette Estupinan
Oscar E. Escobar
Eduardo Rodriguez
Marijana Müller
Maria Dionysiou
Lilena Martínez de Soto
Marko Oja,
Economics Dept.
Sammy Arkhurst
Ismaila Ceesay
Thebe Ng
MoF officials
Hari Purnomo
Joe Kirwan, John Palmer,
Dept of Finance
Hyangwoo Jeong,
Diğerleri
(FMIS CoP)
Thomas Ferris
145
146
Ek D
Ekonomi
Hükümet yetkilileri
Dünya Bankası
elemanları
Diğerleri
(FMIS CoP)
Ji-yeon Kim
Kırgız Cumhuriyeti
Nurida Baizakova
Lao PDR
Latviya
Litvanya
Sifong Oumavong
Sintija Dadzīte
Grazina Steponenaite
Madagaskar
MoF officials
Moritus
Myanmar
Hollanda
R. Kalleechurn
MoF Budget Department
Rense Posthumus
Nicola Haslam,
Emma Taylor
Yeni Zelanda
Nikaragua
MoF officials
Norveç
Paraguay
Polonya
Rusya Federasyonu
San Marino
Singapur
Slovak Cumhuriyeti
Solomon Adaları
Pål Ulla
María Teresa de Agüero
Piotr Dragańczuk
Renold Rubies
Roberta Mularoni
Wang Shihui
Katarína Kováčová
Senka Maver,
Vesna Derenčin
Norman Hiropuhi
Güney Sudan
David Martin
İspanya
Tacikistan
Amerika Birleşik
Devletleri
Carmen Castaño
MoF officials
Roman Chuprynenko,
Konstantin Stanytskyy
Dustin Brown,
Regina Kearney
Vietnam
MoF officials
Slovenya
Ukrayna
Zhanybek Ybraiym
Uulu
Minh Van Nguyen
Anne-Lucie Lefebvre,
Haja Andriamarofara
Ian Storkey
Daniela Felcman,
Alberto Leyton
Mamadou Deme
Iwona Warzecha
Irina Rostovtseva
Timothy Bulman
Parminder Brar,
Adenike Oyeyiola
Hassan Aliev
Tetiana Kovalchuk
Joanna Watkins
Quyen Vu,
Khanh Linh Thi Le
Kaynakça
 Dener, Cem, Joanna A. Watkins, and William L. Dorotinsky. 2011. Financial Management
Information Systems: 25 Years of World Bank Experience on What Works and
What Doesn’t. World Bank Study. Washington, DC. World Bank.
 International Budget Partnership. 2012. The Power of Making It Simple: A Government
Guide to Developing Citizens Budgets.
 International Budget Partnership. 2011. A Guide to Transparency in Public Finances:
Looking Beyond the Budget. Rehberde yer alan sekiz önemli bütçe raporuna ek
olarak beş açıklama dokümanını içerir:
 Extrabudgetary Funds
 Tax Expenditures
 Quasi-Fiscal Activities
 Contingent Liabilities
 Future Liabilities
 International Monetary Fund. 2012. Fiscal Transparency, Accountability, and Risk.
Washington, DC: IMF.
 International Monetary Fund. 2012. Data Quality Assessment Framework for
Government Finance Statistics. Washington, DC: IMF.
 Manning, Nick, Geoffrey Shepherd, and Alejandro Guerrero. 2010. “Why trust in
government matters?” Chapter 2 of Results, Performance Budgeting and Trust in
Government. Washington, DC: World Bank.
 National Coalition for Dialogue & Deliberation. 2009. The Core Principles for Public
Engagement.
 National Consumer Council. 2008. Deliberative Public Engagement: Nine Principles.
 Padgett, John F., and Walter W. Powell. 2012. The Emergence of Organizations and
Markets. Princeton: Princeton University Press (review of the book).
 Public Expenditure and Financial Accountability (PEFA) Program.
 Supreme Audit Institutions Performance Measurement Framework (SAI-PMF), Draft
Version 2.0, September 2012.
 World Bank FMIS Database (1984-2013), updated July 2013.
147
Açık Veri Kaynakları
 Creative Commons (CC) Licenses for Open Source: http://creativecommons.org
 G8 Open Data Charter; Improving the transparency and accountability of government
and its services, 18 June 2013.
 List of open data catalogs: http://www.datacatalogs.org
 Open Data Handbook: http://opendatahandbook.org
 Open Knowledge Foundation Open Data Guide: http://opendatacommons.org/guide
 Open Knowledge Foundation Guide: http://opengovernmentdata.org
 Publishing Open Government Data: http://www.w3.org/TR/gov-data
 Putting Government Data Online: http://www.w3.org/DesignIssues/GovData.html
 UN DevInfo: http://www.devinfo.org
 World Bank Open Data portal: http://data.worldbank.org
 World Bank Open Government Data Toolkit (OGD Toolkit), released in Nov 2012:
http://data.worldbank.org/open-government-data-toolkit
 World Wide Web Foundation, Open Gov Data: http://webfoundation.org/projects/ogd
148
Çevresel Faydalar Bildirimi
Dünya Bankası, çevresel iz bölgesini azaltmayı taahhüt etmiştir. Bu taahhüde uygun olarak, Yayın ve
Bilgi Bölümü elektronik yayıncılık seçeneklerini ve dünya çapında bölgesel merkezlerde bulunan
isteğe bağlı baskı (print-on-demand) teknolojisini kullanmaktadır. Birlikte, bu girişimler baskı
sayısının düşürülmesini ve nakliye mesafelerinin azaltılmasını sağlamakta ve kâğıt tüketiminin,
kimyasal kullanımının, sera gazı emisyonlarının ve atıkların azalmasına neden olmaktadır.
Yayın ve Bilgi Bölümü, Yeşil Basın Girişimi tarafından belirlenen kâğıt kullanımı için önerilen
standartları izlemektedir. Mümkün olabildiğince, kitaplar % 50 ile % 100 arası kullanılmış geri
dönüştürülmüş kâğıtlarla basılmakta ve kitap kâğıtlarımızdaki liflerin en az % 50’si ağartılmamış
veya Tamamen Klorsuz (TCF), İşlenmiş Klorsuz (PKF) veya Gelişmiş Elementsel Klorsuz (EECF)
işlemleri ile beyazlatılmış olmaktadır.
Banka'nın çevre ile ilgili görüşleri hakkında daha fazla bilgi için:
http://crinfo.worldbank.org/wbcrinfo/node/4
Açıklıyorlar mı? Dünya Bankası Araştırmaları (World Bank Studies) serisinin bir parçasıdır. Bu gibi
raporlar Bankanın devam eden araştırma sonuçlarını paylaşmak ve kamuya açık tartışmaları teşvik
etmek için yayınlanmaktadır.
Açıklıyorlar mı? çalışması, mali yönetim bilgi sistemlerinin (MYBS / FMIS) güvenilir açık bütçe
verilerinin yayınlanmasına etkilerini ve bütçe saydamlığı ile ilgili potansiyel gelişmeleri araştırmak
üzere Dünya Bankası tarafından 2012 yılında yapılan kapsamlı bir tarama sonrasında
başlatılmıştır. 198 ülkenin kamu maliyesi ile ilgili web siteleri gezilerek ve belirlenen 176 MYBS
platformunun açık bütçe verilerinin yayınlanmasına etkisi ile ilgili kanıtlar toplanarak, ayrıntılı bir
veri seti yaratılmıştır. Bu çalışmanın amacı bütçe saydamlığı üzerine başka bir gösterge veya
sıralama geliştirmek değildir. Araştırmanın kapsamı, bütçe gelirleri ve harcamalarının ayrıntılarını
ve elde edilen sonuçları paylaşmak için hükümetler tarafından web sitelerinde açıklanan bütçe
verileri ile sınırlıdır. Bu çalışma, güvenilir bütçe verilerinin araştırılması ve bazı iyi uygulama
örnekleri ile birlikte “para nereye harcanıyor?” temel sorusuna bulunan cevapların paylaşılması
için dünya çevresinde atılan bir turdur.
Bu çalışma sadece çok az sayıda ülkenin vatandaşları, sivil toplum örgütleri ve denetim
birimleri için MYBS kaynaklı güvenilir açık bütçe verilerine erişim olanakları sağladığını
göstermektedir. Ancak, vatandaşlar ve sivil toplumun tüm mali faaliyetler hakkında açık verilere
erişim talepleri giderek artmakta ve bu demokratik baskıya hükümetler dünya çapında cevap
vermeye çalışmaktadır.
Seçilen örnekler göstermektedir ki, bütçe saydamlığının artırılması için yenilikçi çözümler,
eğer hükümetlerden bu konuda bir taahhüt ve kamudan güçlü bir talep varsa, zor koşullarda bile
çok az bir yatırımla kısa sürede geliştirilebilir. Hükümetlere KM bilgilerini yayınlama
uygulamalarının nasıl geliştirilebileceği açısından yardımcı olmak ve çok az bilgi yayınlayanları
veya hiç yayınlamayanları teşvik etmek amacıyla, MYBS kaynaklı güvenilir açık verilerin
yayınlanması ile ilgili bazı öneriler de bu çalışmada sunulmaktadır.
Dünya Bankası Araştırmaları tek kopya olarak veya sipariş üzerine çok sayıda temin edilebilir.
Bu Dünya Bankası Araştırmalar Serisine, Dünya Bankası e-kütüphanesinden de çevrimiçi erişim
olanağı vardır ( www.worldbank.org/elibrary ).

FMIS: 25 Years of World Bank Experience on What Works and What

Transkript

Benzer belgeler

bte d.nyas.18.qxd

Otomatik İstikrarlandırıcılar

Mahalli İdareler Bütçe Gerçekleşmeleri Raporu (Ocak

Kamu Kesimi, Maliye Ders Notları

(3).pages - Kocaeli Üniversitesi

Mahalli İdareler Bütçe Gerçekleşmeleri Raporu (Ocak

türkiye ekonomisinde bütçe açığının sürdürülebilirliğinin analizi

kamu sektörüne dahil kamu idarelerinin tasnifi ve

Okumak için lütfen tıklayınız

temel bütçe okuma yazma kılavuzu - İstanbul Bilgi Üniversitesi Sivil