Tam Metin(Full Text) - Türkiye Biyolojik Mücadele Derneği

Tam Metin(Full Text) - Türkiye Biyolojik Mücadele Derneği

Türkiye Biyolojik Mücadele Dergisi 2016, 7 (1): 43-54
Turkish Journal of Biological Control
ISSN 2146-0035
orijinal araştırma (Original article)
Turunçgil üretiminde kullanılan altı farklı pestisitin avcı
akar Iphiseius degenerans (Berlese) (Acari: Phytoseiidae)’a
etkileri1
İsmail DÖKER2, Hüseyin ÖZ2, Hüseyin Y. KAYA2, Cengiz KAZAK2*
Effects of six different pesticides used in citrus production on the predatory
mite Iphiseius degenerans (Berlese) (Acari: Phytoseiidae)
Abstract: In this study, the effects of pesticides commonly used in citrus production,
namely azoxystrobin, etoxazole, propiconazole+difenoconazol, spinosad, spirodiclofen and
trifloxystrobin, on the fecundity and the mortality of the adult female of Iphiseius
degenerans (Berlese) (Acari: Phytoseiidae) were determined under laboratory conditions.
Test units were produced by transferring I. degenerans individuals to bean leaf discs placed
on water saturated cotton wool in Petri dishes. The test units were sprayed with pesticides
at their maximum recommended label concentrations (0.002 ml/cm 2). The number of the
dead-live individuals and number of eggs laid were recorded 24, 48, 72 and 96 h after
pesticide application. Spinosad and propiconazole+difenoconazol caused 100% and 34%
mortality (highly and moderately toxic, respectively) (IOBC scale) of adult female I.
degenerans. Mortalities due to the rest of the pesticides were below 20% (non-toxic). Due
to the high mortality rate after spinosad application, I. degenerans did not lay eggs. When
compared to the controls, all the pesticides caused a significant decrease in egg production
of the predatory mite. However, decreases in fecundity caused by all pesticides are
acceptable, except for spinosad. Field experiments are essential in order to determine the
toxicity of propiconazole+difenoconazol and spinosad to I. degenerans. Azoxystrobin,
etoxazole, spirodiclofen and trifloxystrobin may be separately combined with I. degenerans
in IPM programs in citrus orchards without any need to field experiments.
Keywords: Phytoseiidae, Iphiseius degenerans, citrus pesticides, side effect, IPM
Öz: Bu çalıĢmada, Türkiye‟de turunçgil bahçelerinde yaygın olarak kullanılan
azoxystrobin, etoxazole, propiconazole+difenoconazol, spinosad, spirodiclofen ve
trifloxystrobin etkili maddeli pestisitlerin avcı akar Iphiseius degenerans (Berlese) (Acari:
Phytoseiidae) ergin diĢilerinde neden oldukları ölüm oranları ile yumurta verimine etkileri
laboratuvar koĢullarında belirlenmiĢtir. I. degenerans bireylerinin, Petri kapları içerisine
1
Bu çalıĢma, 3-5 ġubat 2014 tarihinde Antalya‟da düzenlenen V. Bitki Koruma Kongresi'nde poster
olarak sunulmuĢ ve özet olarak basılmıĢtır
2
Çukurova Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Bitki Koruma Bölümü, Akaroloji Lab., 01330, Adana.
*Sorumlu yazar (Corresponding author) e-posta: [email protected]
AlınıĢ (Received): 22.03.2016
Kabul ediliĢ (Accepted): 15.06.2016
Pestisitlerin Iphiseius degenerans’a Etkileri
yerleĢtirilmiĢ su emdirilmiĢ pamuk üzerinde bulunan fasulye yaprak disklerine (3 cm çap)
aktarılması ile deneme ortamı oluĢturulmuĢtur. OluĢturulan deneme ortamı ilaçların en
yüksek etiket dozları kullanılarak hazırlanmıĢ konsantrasyonlar ile (0.002 ml/cm 2)
ilaçlanmıĢtır. Ġlaçlamadan 24, 48, 72 ve 96 saat sonra yapılan gözlemlerde ölü-canlı ve
bırakılan yumurta sayıları kayıt edilmiĢtir. ÇalıĢmada elde edilen verilere göre spinosad ve
propiconazole+difenoconazol etkili maddeli pestisitler 96 saat sonunda I. degenerans ergin
diĢilerinde sırasıyla % 100 ve 34 ölüme neden olmuĢtur (Çok ve orta derece toksik, IOBC
skalası). Diğer pestisit uygulamalarında saptanan ölüm oranları % 20‟nin altında olmuĢtur
(Toksik değil). Yüksek ölüm oranlarına bağlı olarak I. degenerans‟ın spinosad uygulaması
sonucu yumurta bırakmadığı saptanmıĢtır. Bütün pestisit uygulamaları kontrol ile
karĢılaĢtırıldığında avcı akarın yumurta verimini önemli derecede düĢürmüĢtür. Spinosad
dıĢında diğer pestisitlerden kaynaklanan yumurta verimi düĢüĢleri gözardı edilebilir
düzeydedir. ÇalıĢma sonuçlarına göre, propiconazole+difenoconazol ve spinosad etkili
maddeli pestisitlerin arazi koĢullarında I. degenerans‟a olan toksisitelerinin belirlenmesi
gerekmektedir. Azoxystrobin, etoxazole, spirodiclofen ve trifloxystrobin‟in ise arazi
denemesine gerek kalmadan I. degenerans ile birlikte turunçgil bahçelerinde oluĢturulacak
entegre mücadele programlarına dahil edilebilecektir.
Anahtar kelimeler: Phytoseiidae, Iphiseius degenerans, turunçgil pestisitleri, yan etki,
entegre mücadele
Giriş
Dünya yaĢ meyve üretiminin % 21‟ni oluĢturan turunçgiller, yaklaĢık 3.5 milyon
ton/yıl üretim ile Türkiye meyve üretiminde üzüm ve elmadan sonra 3. sırada yer
almaktadır. Türkiye‟de turunçgil üretimi Akdeniz ve Ege Bölgeleri kıyı
kesimlerinde yoğunlaĢmıĢ olup, üretimin yaklaĢık % 80‟i Adana, Mersin ve Hatay
illerinde yapılmaktadır (TÜĠK 2014).
Türkiye‟de yapılan çalıĢmalarda, Aceria sheldoni (Ewing), Eutetranychus
orientalis (Klein), Panonychus citri (McGregor) ve Phyllocoptruta oleivora
(Ashmead) (Acari: Eriophyidae, Tetranychidae) olmak üzere 4 farklı akar türünün
turunçgillerde verim kaybına neden olduğu saptanmıĢtır (Kasap & ġekeroğlu 2004;
Karaca 1994; Döker & Kazak 2012). Bildirilen zararlıların, bir sezonda birden
fazla döl vermesine ve üreme güçlerinin yüksek olmasına bağlı olarak bilinçsizce
yapılan kimyasal mücadele uygulamaları, akarisit ve insektisitlere karĢı direnç
geliĢtirmelerine sebep olmuĢtur (Döker & Kazak 2012). Bu durum sonucunda
turunçgil bahçelerinde biyolojik mücadele temelli entegre mücadele programlarının
geliĢtirilmesi bölge ve ülkemiz için büyük önem taĢımaktadır.
Phytoseiidae familyası, bitki zararlısı akarların doğal düĢmanı olarak bilinen türleri
içermekte, biyolojik mücadele açısından en ümit var görülen ve üzerinde en çok
çalıĢılan avcı akar grubunu oluĢturmaktadır (Chant & McMurtry 2007; Papadoulis
et al. 2009). Ülkemizde, turunçgil yetiĢtirilen alanlarda avcı akar türlerinin
belirlenmesine yönelik yapılan çalıĢmalarda 10‟a yakın phytoseiid türü
saptanmıĢtır (DüzgüneĢ 1963; Swirski & Amitai 1982; ġekeroğlu 1984; Çobanoğlu
1989; Faraji et al. 2011; Kasap 2011). Bu avcı akarlar arasında bulunan Iphiseius
44
Türkiye Biyolojik Mücadele Dergisi
Turkish Journal of Biological Control
Döker et al. 2016, 7 (1): 43-54
degenerans (Berlese) (Acari: Phytoseiidae)‟ın 1960 yılı Ağustos ayında
Mersin‟den limon bitkilerinden toplandığı bildirilmiĢtir (DüzgüneĢ 1963). Ancak
bu tarihten sonra yapılan çalıĢmalarda avcı akarın varlığına iliĢkin bir bilgiye
rastlanmamıĢtır (Kazak 1996; Yıldız 1998; Kasap 2001; Döker et al. 2014). Bunun
yukarıda bildirilen turunçgil bahçelerinde yapılan yoğun ilaçlamalardan
kaynaklanabileceği düĢünülmektedir. I. degenerans Ġspanya, Ġsrail, Ġtalya, Kıbrıs,
Portekiz ve Yunanistan gibi Akdeniz ülkelerinde özellikle turunçgil yetiĢtiriciliği
yapılan alanlarda en yaygın phytoseiid türlerinden biri olarak bilinmektedir
(Papadoulis et al. 2009; Demite et al. 2015). Avcı polifag beslenme özelliği
göstermekte besin bulamadığı zaman polen ile de beslenip yaĢamını devam
ettirebilmektedir (McMurtry et al. 2013). Bu durum I. degenerans‟ın doğal
biyolojik mücadele açısından önemini bir kat daha arttırmaktadır.
Diğer yandan ilaç denemelerinde ki asıl amaç zararlı popülasyonlarına etkili ve
aynı zamanda faydalı popülasyonlarına etkisiz ya da düĢük etkili pestisitlerin
belirlenerek bunların avcı türler ile birlikte hedef zararlılara karĢı entegre mücadele
programları kapsamında kullanılabilirliğinin ortaya çıkarılmasıdır. Ġlaçların doğal
düĢmanlar üzerindeki etkilerinin belirlenmesinde i) laboratuvar denemeleri ii) arazi
denemeleri ve iii) yarı-arazi denemeleri yaygın olarak kullanılmaktadır (Hassan et
al. 1985). Bunlar arasında, organizmanın sınırlı bir alanda ilaç ile karĢı karĢıya
kalmasından dolayı her zaman en kötü senaryonun söz konusu olduğu laboratuvar
denemeleri, ilaçların faydalılar üzerinde etkilerinin belirlenmesinde önemli bir yere
sahiptir (Lefebvre et al. 2011). Daha önce pestisitlerin phytoseiid akar türlerine
etkileri ile ilgili yapılan çalıĢmalarda etkinin türden türe değiĢmekle birlikte aynı
türün farklı popülasyonlarında da değiĢkenlik gösterebileceği rapor edilmiĢtir
(Yorulmaz-Salman & Ay 2013; Yorulmaz-Salman et al. 2014).
Azoxystrobin ve trifloxystrobin strobilurin grubu fungisitler içerisinde yer almakta
olup funguslarda mitakondrial solunumda elektron transfer zincirini bloke ederek
ATP sentezini engellerler. Bu grup fungisitler sistemik etkili olup ascomycet,
basidiomycet ve oomycet fungusların mücadelesinde kullanılmaktadırlar (Bartlett
et al. 2002). Triazole grubu fungusitler içerisinde yer alan, propiconazol ve
difenoconazol hücre membranında ergosterol sentezini engelleyerek fungusların
geliĢimini yavaĢlatırlar. Ülkemizde bu iki etken madde birleĢtirilerek ticari
formulasyon haline getirilmiĢ ve turunçgillerde kahverengi leke hastalığı
(Alternaria alternata f. sp. citri)‟na karĢı ruhsatlandırılmıĢtır. Spinosad ise
Saccharopolyspora spinosa isimli toprak bakterisinin oksijenli fermentasyonu
(aerobik) sonucu elde edilen bir insektisit olup, nikotinik asetilkolin reseptörlerini
aktive ederek böceklerde uyarı, kas kasılmaları ve felce neden olmaktadır (Mertz &
Yao 1990; Bostanian et al. 2009a). Çevreye ve hedef dıĢı organizmalara olan düĢük
zehirlilik etkisi ile bilinen spinosad, lepidopter ve tripslere karĢı kullanılmaktadır.
Tetronik asit türevi olarak bilinen spirodiclofen ise lipid sentezini engelleyici
etkiye sahip bir akarisitttir (Dekeyser 2005; Marcic 2012) ve turunçgillerde P.
45
Pestisitlerin Iphiseius degenerans’a Etkileri
oleivora ve P. citri‟ye karĢı ruhsatlandırılmıĢtır. Etoxazole 2.4-diphenyl-1.3oxazolin grubundan yumurta ve ergin öncesi dönemlere etkili, ergin dönemlere
etkisiz olduğu bilinen bir akarisittir (Marcic 2012).
Bu çalıĢmada, Çukurova Bölgesi turunçgil bahçelerinde yaygın olarak kullanılan
azoxystrobin, etoxazole, propiconazole+difenoconazol, spinosad, spirodiclofen ve
trifloxystrobin etkili maddeli pestisitlerin avcı akar I. degenarans ergin diĢilerinde
neden oldukları ölüm oranları ile yumurta verimine etkileri laboratuvar
koĢullarında belirlenmiĢtir.
Materyal ve yöntem
Iphiseius degenerans eldesi ve üretimi
Avcı akar Iphiseius degenerans (Acari: Phytoseiidae), Yunanistan‟ın Arta ilinden
yoğun olarak kimyasal mücadelenin uygulandığı üretici bahçelerinden Kasım
2012‟de toplanmıĢtır. Bu amaç ile budama makası yardımıyla kesilen turunçgil
sürgünleri gazete kâğıtlarına sarılarak poĢet torbalara içerisine alınmıĢtır. Örnekler
buz kutusuna koyularak laboratuvara getirilmiĢtir. Sterobinokuler altında incelenen
örnekler üzerinde bulunan avcı akarlar, Petri kapları içerisine yerleĢtirilmiĢ su
emdirilmiĢ pamuk üzerinde bulunan fasulye yaprağına ince uçlu fırça (000)
yardımıyla aktarılmıĢtır. I. degenerans‟a besin olarak, tip III ve tip IV beslenme
özelliklerine sahip phytoseiid akarların kitle üretiminde kullanılan Typha latifolia
(Thyphaceae) poleni yeterli miktarda verilmiĢ, yaklaĢık 150-200 ergin diĢi ile kitle
üretim baĢlatılmıĢtır (McMurtry et al. 2013). Deneme süresince, populasyonun
devamlılığını sağlamak ve denemeler için aynı yaĢta bireyler elde etmek amacıyla
ortamda bulunan avcı akar yumurtaları günlük aralıklar ile toplanmıĢ ve yeni
koloniler oluĢturulmuĢtur. Üretim baĢladıktan sonra baĢlangıç kolonisinden alınan
50-60 diĢi bireyin mikroskop camları üzerinde ve Hoyer ortamında kalıcı
preparatları hazırlanmıĢtır. Tür teĢhisleri, Olympus CX-41 ıĢık mikroskobunda
Chant & McMurtry (2007) ve Papadoulis et al. (2009)‟a göre ilgili morfolojik
özelliklerden yararlanılarak yapılmıĢtır.
Denemelerde kullanılan
hazırlanması
pestisitler ve ilaç konsantrasyonlarının
Denemelerde, azoxystrobin 250 gr L−1 (Bendis® 250 SC), etoxazole 110 gr L−1
(Zoom® 10 SC), propiconazole 150 gr L−1+difenoconazol 150 gr L−1 (Harbour®
300 EC), spinosad 480 gr L−1 (Laser® 480 SC), spirodiclofen 240 gr L−1 (Envidor®
240 SC) ve trifloxystrobin 500 gr kg−1 (Flint® 50 WG) etkili maddeli pestisitler
kullanılmıĢtır. Denemelerde, en kötü senaryoda olası durumu belirlemek amacıyla
söz konusu pestisitlerin önerilen en yüksek etiket dozları kullanılarak saf su ile
konsantrasyonları hazırlanmıĢtır. Bu dozlar yukarıda bildirilen pestisit sıralamasına
bağlı olarak 1 litre saf su için 0.75 ml, 0.50 ml, 0.50 ml, 0.30 ml, 0.30 ml ve 0.20 gr
hazırlanmıĢtır.
46
Türkiye Biyolojik Mücadele Dergisi
Turkish Journal of Biological Control
Döker et al. 2016, 7 (1): 43-54
İlaç denemeleri
Pestisitlerin, I. degenerans ergin diĢilerine yan etkilerinin belirlenmesi amacıyla
fasulye bitkilerinden yaprak kalıbı yardımıyla 3 cm çapında fasulye yaprak diskleri
elde edilmiĢtir. Yaprak diskleri Petri kapları (5 cm çap) içerisinde bulunan su
emdirilmiĢ pamuk üzerine yerleĢtirilmiĢ ve üzerlerine ince uçlu fırça ile 5 günlük I.
degenerans ergin diĢileri aktarılmıĢ deneme ortamı oluĢturulmuĢtur. Hazırlanan
deneme ortamı ilaçlama kulesi yardımıyla 1 bar basınçta ve cm2‟ye 2 µl ilaçlı sıvı
hesabıyla ilaçlanmıĢtır (Bostanian et al. 2010; Döker et al. 2015). Her deneme
ortamı bir tekerrür olarak kabul edilmiĢ olup, denemeler 10 tekrarlı ve her tekrarda
15 birey olacak Ģekilde gerçekleĢtirilmiĢtir. Kontrol olarak saf su kullanılmıĢtır.
Deneme baĢladıktan iki saat sonra (ilaçlı sıvının buharlaĢıp deneme ortamının
kuruması), avcı akarlara besin amacıyla az miktarda typha poleni verilmiĢtir.
Ortama aktarılan polen miktarına özellikle dikkat edilmiĢ, hiçbir zaman avcı
akarlar için korunaklı bir alan oluĢturmasına izin verilmemiĢtir. Gözlemler 24, 48,
72 ve 96 saat sonunda yapılarak deneme ortamında bulunan ölü-canlı birey sayıları
ile bırakılan yumurta sayıları kayıt edilmiĢtir. Bütün denemeler 25±2 °C sıcaklık,
% 65±10 orantılı nem ve günlük 16 saat aydınlatmalı iklim dolabında (NUVE®
TK252, Ankara) gerçekleĢtirilmiĢtir.
Sonuçların değerlendirilmesi ve istatiksel analizler
Elde edilen verilerden yararlanılarak % ölüm oranları ile günlük canlı birey baĢına
bırakılan yumurta sayıları hesaplanmıĢtır. Veriler SPSS 23.0 paket programında
analiz edilmiĢtir.
Çizelge 1. Pestisit uygulamalarından 24, 48, 72 ve 96 saat sonra Iphiseius degenerans ergin
diĢilerinde saptanan ölüm oranları (Ortalama±SH).
Table 1. Mortality rates of adult female Iphiseius degenerans after 24, 48, 72 and 96 hours
from pesticide applications (Mean±SE).
Uygulama/Süre (saat)
24
48
72
96
Kontrol (Saf su)
0.00±0.00d* 4.16±1.38c 4.16±1.38e 4.16±1.38e
Azoxystrobin
1.66±1.11cd 4.16±1.38c 8.33±1.24d 8.33±1.24d
Etoxazole
6.66±1.11b 6.66±1.11c 13.33±2.54d 17.50±3.15d
Propiconazole+Difenoconazole 4.16±1.86bc 6.66±1.66c 26.66±1.66b 34.16±2.30b
Spinosad
64.16±3.52a 92.50±2.30a 98.33±1.11a 100.00±0.00a
Spirodiclofen
10.00±3.23b 16.66±1.75b 17.50±1.49c 19.16±1.27c
Trifloxystrobin
4.16±1.38bc 8.33±2.15c 10.83±1.27d 11.66±1.36d
*Sutunlar kendi içinde incelendiğinde farklı harfi taĢıyan ortalamalar Kruskal-Wallis ve
Mann Whitney-U testine göre farklıdır (P<0.05).
Öncelikle Levene ve Shapiro-Wilk testine göre varyansların homojenliği kontrol
edilmiĢ, homojen dağılım göstermeyen % ölüm değerleri ve yumurta verimine
47
Pestisitlerin Iphiseius degenerans’a Etkileri
iliĢkin verilere sırasıyla arcsin karekök ve logaritmik transformasyon [Log10
(X+1)] uygulanmıĢtır. Transformasyona rağmen normal dağılım göstermeyen
verilere Kruskal-Wallis testi uygulanarak ortalamalar arasındaki fark 0.05 önem
seviyesinde Mann-Whitney-U testine göre belirlenmiĢtir. Sonuçlar orijinal veriler
kullanılarak sunulmuĢtur.
Bulgular ve tartışma
Azoxystrobin, etoxazole, propiconazole+difenoconazol, spinosad, spirodiclofen ve
trifloxystrobin etkili maddeli pestisitlerin uygulamadan 24, 48, 72 ve 96 saat
sonrasında neden oldukları ölüm oranları ile yumurta verimine iliĢkin elde edilen
sonuçlar Çizelge 1 ve 2‟de verilmiĢtir. Elde edilen veriler incelendiğinde 96 saat
sonunda en yüksek ölüm oranı % 100.00±0.00 olarak spinosad uygulaması sonucu
saptanmıĢ, bunu % 34.16±2.30 ile propiconazole+difenoconazole etkili maddeli
pestisit izlemiĢtir. Bu iki pestisit uygulaması birbirinden ve diğer uygulamalardan
istatiksel olarak da farklı bulunmuĢtur (P<0.05). Azoxystrobin, etoxazole,
spirodiclofen ve trifloxystrobin uygulaması sonucu elde edilen ölüm oranları ise %
20‟nin altında bulunmuĢtur (Çizelge 1).
Uygulamalardan 96 saat sonra avcı akar I. degenerans‟ın en yüksek yumurtayı
2.72±0.08 adet/gün ile kontrol (saf su) uygulamasındaki diĢi bireylerin bıraktığı
saptanmıĢtır. Bunu 2.47±0.07, 2.43±0.08, 2.42±0.09, 1.74±0.09, 1.72±0.07 ve
0.00±0.00 adet/gün ile sırasıyla trifloxystrobin, azoxystrobin, etoxazole,
spirodiclofen, propiconazole+difenoconazole ve spinosad etkili maddeli pestisitler
izlemiĢtir (Çizelge 2).
Çizelge 2. Avcı akar Iphiseius degenerans‟ın pestisit uygulamalarından 24, 48, 72 ve 96
saat sonra bıraktıkları yumurta sayıları (Ortalama±SH).
Table 2. Eggs rates of adult female Iphiseius degenerans after 24, 48, 72 and 96 hours from
pesticide applications (Mean±SE)
Uygulama/Süre (saat)
Kontrol
Azoxystrobin
Etoxazole
Propiconazole+Difenoconazole
Spinosad
Spirodiclofen
Trifloxystrobin
24
0.83±0.05a*
0.84±0.06a
0.38±0.04c
0.81±0.04a
0.00±0.00d
0.29±0.04c
0.60±0.05b
48
2.40±0.06a
2.19±0.05ab
2.00±0.12bc
1.76±0.08c
0.00±0.00e
0.74±0.06d
1.80±0.12c
72
2.75±0.06a
2.28±0.08b
2.32±0.12b
1.71±0.08c
0.00±0.00e
1.31±0.06d
2.31±0.09b
96
2.72±0.08a
2.43±0.08b
2.42±0.09b
1.72±0.07c
0.00±0.00d
1.74±0.09c
2.47±0.07b
*Sutunlar kendi içinde incelendiğinde farklı harfi taĢıyan ortalamalar Kruskal-Wallis ve Mann
Whitney-U testine göre farklıdır (P<0.05).
Spinosad ve kontrol uygulaması istatiksel olarak birbirinden ve diğer
uygulamalardan farklı bulunmuĢtur (P<0.05). Azoxystrobin, etoxazole,
spirodiclofen ve trifloxystrobin uygulamaları kontrol ile karĢılaĢtırıldığında
48
Türkiye Biyolojik Mücadele Dergisi
Turkish Journal of Biological Control
Döker et al. 2016, 7 (1): 43-54
yumurta verimde istatiksel olarak önemli bir düĢüĢe sebep olsalarda bu düĢüĢ kabul
edilebilir düzeydedir. Spinosada iliĢkin elde edilen veriler incelendiğinde yüksek
ölüm oranlarına bağlı olarak avcı akar I. degenerans diĢilerinin hiç yumurta
bırakmadığı görülmektedir. Bostanian et al. (2009a) Neoseiulus fallacis
(Garman)‟in yumurta veriminin spinosad uygulaması sonucu düĢtüğünü
bildirmiĢlerdir. Bu çalıĢmada elde edilen sonuçlara benzer olarak, Rahman et al.
(2011)‟a göre spinosad uygulaması N. cucumeris (Oudemans) ve Transeius
montdorensis (Schicha)‟te sırasıyla % 90.25 ve % 91.31 ölüme neden olmuĢtur.
Spinosad daha önce yapılan çalıĢmalarda Galendromus occidentalis (Nesbitt) ve N.
cucumeris‟e etkisiz bulunurken uygulamadan 96 saat sonra N. fallacis ergin
diĢilerinde % 38.9 ölüme neden olduğu saptanmıĢtır (Bostanian et al. 2009a; 2010;
Kim et al. 2005).
Propiconazole+difenoconazole etkili maddeli pestisitin phytoseiid akarlar
üzerinde etkilerinin belirlendiği bir çalıĢmaya rastlanılmamıĢtır. Bostanian et al.
(2009b) propiconazole‟un G. occidentalis ergin diĢilerine zararsız olduğunu
yumurta verimine etkisinin olmadığını kontrol ve propiconazole uygulamasından
72 saat sonra bırakılan yumurta sayısının 2.14 ve 2.28 adet/gün olduğunu
saptamıĢlardır. Kim et al. (2006) difenoconazole‟ün N. fallacis‟e zararsız
olduğunu ancak uygulamadan sonra kontrol grubunda toplam 44.7 adet olan
yumurta sayısının 31.3 adet‟e düĢtüğünü belirlemiĢlerdir.
Bu çalıĢmada, I. degenerans ergin diĢilerinde etoxazole etkili maddeli akarisitin
neden olduğu ölüm oranı 96 saat sonunda sadece % 17.50‟ye ulaĢmıĢ ve bu akarisit
zararsız olarak değerlendirilmiĢtir. Ayrıca bu akarisitin, I. degenerans yumurta
veriminde oldukça az bir düĢüĢe sebep olduğu gözlenmiĢtir. Kim & Seo (2001);
Kim & Yao (2002); Irigaray & Zalom (2006; 2007) tarafından yapılan çalıĢmalarda
etoxazole‟un Neoseiulus womersleyi (Schicha), Phytoseiulus persimilis AthiasHenriot ve G. occidentalis‟in yumurta verimi üzerine çok az etkisinin olduğu fakat
bırakılan yumurtaların ergin olma oranının oldukça düĢük olduğu saptanmıĢtır.
Etoxazole sonuçlarına benzer olarak diğer zararsız pestisitler ile karĢılaĢtırıldığında
daha yüksek ölüm oranına sebep olmasına rağmen zararsız olarak değerlendirilen
bir diğer pestisit ise % 19.16 ölüme neden olan spirodiclofen‟dir. Ancak
spirodiclofen uygulaması sonucu avcı akarın yumurta veriminin düĢtüğü
saptanmıĢtır. Kaplan et al. (2012) ise bu çalıĢmada elde edilen sonuçlara benzer
olarak N. californicus (McGregor)‟a spirodiclofen uygulamasından 72 saat sonra %
22.2 ölüm saptamıĢlardır. Avcı akarın yumurta veriminde ise kontrol ile
karĢılaĢtırıldığında önemli derecede düĢüĢ gözlemiĢlerdir. Yorulmaz-Salman et al.
(2013)‟nın P. persimilis‟in Samandağ (Antakya) populasyonu ile yaptıkları
çalıĢmada spirodiclofen‟in önerilen dozunun avcı akarda % 82.35 ölüme neden
olduğunu ve avcı akarın hiç yumurta bırakmadığını bildirmiĢlerdir.
Azoxystrobin ve trifloxystrobin uygulaması her ne kadar istatiksel olarak
kontrolden farklı bulunsalar da diğer pestisitler ile karĢılaĢtırıldığında % 8.33 ve %
49
Pestisitlerin Iphiseius degenerans’a Etkileri
11.66 ölüm oranları ile en düĢük ölüme neden olan pestisitler olarak
belirlenmiĢlerdir. Duso et al. (2008)‟in azosytrobin‟i P. persimilis‟e karĢı zararsız
buldukları çalıĢmada uygulamalardan sonra kontrol grubunda % 95 olan canlı
kalma oranının azoxytrobin uygulamasında % 85 olduğunu bildirmiĢlerdir. Ancak,
avcı akarın yumurta veriminin kontrol ve azoxystrobin uygulamalarında sırasıyla
3.04 ve 1.54 adet/gün olduğunu bildirmiĢlerdir. Bernard et al. (2010) Euseius
victoriensis (Womersley)‟e trifloxystrobin uygulamasından 4 gün sonra % 18.7
ölüm oranı saptamalarına rağmen yumurta veriminde istatiksel olarak bir fark
bulunmadığını bildirmiĢlerdir.
Etoxazole ve spirodiclofen ergin öncesi dönemlere etkili akarisitler olarak
bilinmektedir (Marcic 2012). Sonuç olarak, daha önce yapılan çalıĢmalar
değerlendirildiğinde bu iki akarisitin I. degenerans‟ın ergin öncesi dönemlerine
etkilerinin de belirlenmesi gerektiği düĢünülmektedir. Diğer yandan, bu çalıĢmada
elde edilen veriler ıĢığında gelecekte Çukurova bölgesi turunçgil bahçelerinde
oluĢturulacak entegre mücadele programları kapsamında avcı akar I. degenerans‟ın
azoxystrobin, etoxazole, spirodiclofen ve trifloxystrobin etkili maddeli pestisitler
ile bir arada kullanılabilecektir. Propiconazole+difenoconazol ve spinosad etkili
maddeli pestisitlerin avcı akar I. degenerans‟a karĢı etkilerinin arazi koĢullarında
ortaya çıkarılması gerekmektedir.
Teşekkür
Iphiseius degenerans‟ın laboratuvar popülasyonunu sağlayan Doç. Dr. George D.
Broufas ve Dr. Maria L. Pappas (Laboratory of Agricultural Entomology and
Zoology, Democritus University of Thrace, Orestiada, Greece)‟a teĢekkür ederiz.
Kaynaklar
Bartlett D.W., J.M. Clough, J.R. Godwin, A.A. Hall, M. Hamer & B. Parr-Dobrzanski
2002. The strobilurin fungicides. Pest Management Science, 58 (7): 649-662.
Bernard M.B., P. Cole, A. Kobelt, P.A. Horne, J. Altmann, S.D. Wratten & A.L. Yen AL
2010. Reducing the impact of pesticides on biological control in Australian vineyards:
pesticide mortality and fecundity effects on an indicator species, the predatory mite
Euseius victoriensis (Acari: Phytoseiidae). Journal of Economic Entomology, 103 (6):
2061-2071.
Bostanian N.J., H.A. Thistlewood, J.M. Hardman, M.C. Laurin & G. Racette 2009a. Effect
of seven new orchard pesticides on Galendromus occidentalis in laboratory studies.
Pest Management Science, 65 (6): 635-639.
Bostanian N.J., H.M. Thistlewood, J.M. Hardman & G. Racette 2009b. Toxicity of six
novel fungicides and sulphur to Galendromus occidentalis (Acari: Phytoseiidae).
Experimental and Applied Acarology, 47 (1): 63-69.
Bostanian N.J., J. M. Hardman, H.A. Thistlewood & G. Racette 2010. Effects of six
selected orchard insecticides on Neoseiulus fallacis (Acari: Phytoseiidae) in the
laboratory. Pest Management Science, 66 (11): 1263–1267. doi: 10.1002/ps.2010
50
Türkiye Biyolojik Mücadele Dergisi
Turkish Journal of Biological Control
Döker et al. 2016, 7 (1): 43-54
Chant D.A. & J.A. McMurtry 2007. Illustrated Keys and Diognoses for the Genera and
Subgenera of the Phytoseiidae of the World (Acari: Mesostigmata). Indira Publishing
House, West Bloomfield, 219 pp.
Çobanoğlu S. 1989. Türkiye‟nin bazı turunçgil bölgelerinde tespit edilen faydalı akar
(Acarina, Phytoseiidae) türleri. Türkiye Entomoloji Dergisi, 13 (3): 163-178.
Dekeyser M.A. 2005. Acaricide mode of action. Pest Management Science, 61 (2): 103110.
Demite P.R., G.J. de Moraes, J.A. McMurtry, H.A. Denmark & R. De C. Castilho, 2015.
Phytoseiidae Database. URL: http://www.lea.esalq.usp.br/phytoseiidae [EriĢim: 02. 05.
2015].
Döker Ġ. & C. Kazak 2012. Detecting acaricide resistance in Turkish populations of
Panonychus citri McGregor (Acari: Tetranychidae). Systematic and Applied Acarology,
17 (4): 368-377.
Döker Ġ., M.L. Pappas, K. Samaras, A. Triantafyllou, C. Kazak & G.D. Broufas 2015.
Compatibility of reduced-risk insecticides with the non-target predatory mite Iphiseius
degenerans (Acari: Phytoseiidae). Pest Management Science, 71 (9): 1267-1273.
Döker Ġ., T.I. Stathakis, C. Kazak, K. Karut & G.Th. Papadoulis 2014. Four new records
and two new species of Phytoseiidae (Acari: Mesostigmata) from Turkey, with a key to
the Turkish species. Zootaxa, 3827 (3): 331-342.
Duso C., V. Malagnini, A. Pozzebon, F.M. Buzzetti & P. Tirello 2008. A method to assess
the effects of pesticides on the predatory mite Phytoseiulus persimilis (Acari
Phytoseiidae) in the laboratory. Biocontrol Science and Technology, 18 (10): 10271040.
DüzgüneĢ Z. 1963. Türkiyede yeni bulunan akarlar. Bitki Koruma Bülteni, 3 (4): 237-246.
Faraji F., S. Çobanoğlu & Ġ. Çakmak 2011. A checklist and a key for the Phytoseiidae
species of Turkey with two new species records (Acari: Mesostigmata). International
Journal of Acarology, 37 (Supplement 1): 221–243.
Hassan S.A., F. Bigler, P. Blaisinger, et al. 1985. Standard methods to test the side-effects
of pesticides on natural enemies of insects and mites developed by the IOBC/WPRS
Working Group „Pesticides and Beneficial Organisms. EPPO Bulletin, 15 (2): 214-255.
Irigaray F.J. & F.G. Zalom 2006. Side effects of five new acaricides on the predator
Galendromus occidentalis (Acari, Phytoseiidae). Experimental and Applied Acarology,
38 (4): 299-305.
Irigaray F.J. & F.G. Zalom 2007. Selectivity of acaricide exposure on Galendromus
occidentalis reproductive potential. Biocontrol Science and Technology, 17 (5): 541546.
Kaplan P., S. Yorulmaz & R. Ay 2012. Toxicity of insecticides and acaricides to the
predatory mite Neoseiulus californicus (McGregor) (Acari: Phytoseiidae), International
Journal of Acarology, 38 (8): 699-705.
Karaca Ġ. 1994. Life table of citrus red mite, Panonychus citri (Acarina: Tetranychidae) in
laboratory conditions. Turkish Journal of Entomology, 18 (2) : 65-70.
Kasap 2001. Turunçgil kırmızıörümceği Panonychus citri (McGregor) ile avcı akar
Typhlodromus athiasae Porath and Swirski (Acarina: Tetranychidae; Phytoseiidae)
arasındaki iliĢkiler ve günderece modellerinin oluĢturulması. Doktora Tezi, Çukurova
Üniversitesi, Fen Bil. Enst., Adana, 93s.
51
Pestisitlerin Iphiseius degenerans’a Etkileri
Kasap Ġ. & E. ġekeroğlu 2004. Life history of Euseius scutalis feeding on citrus red mite
Panonychus citri at various temperatures. BioControl, 49 (6): 645-654.
Kasap Ġ. 2011. Biological control of the citrus red mite Panonychus citri by the predator
mite Typhlodromus athiasae on two citrus cultivars under greenhouse conditions.
BioControl, 56 (3): 327–332.
Kazak, C. 1996. Avcı akar Phytoseiulus persimilis Athias-Henriot (Acarina:
Phytoseiidae)‟in Hatay ekotipinin laboratuvar koĢullarında biyolojik özellikleri ile doğa
koĢullarında populasyon dalgalanması üzerinde araĢtırmalar. Doktora Tezi. Çukurova
Üniversitesi, Fen Bil. Enst., Adana, 110s.
Kim D.H., S.S. Kim, K.S. Kim & J.W. Hyun 2006. Comparative toxicity of some
pesticides to the predatory mites, Neoseiuius fallacis Garman (Acari: Phytoseiidae).
Korean Journal of Applied Entomology, 45 (2): 179-188.
Kim S.S. & S.G. Seo 2001. Relative toxicity of some acaricides to the predatory mite,
Amblyseius womersleyi and the twospotted spider mite, Tetranychus urticae (Acari:
Phytoseiidae, Tetranychidae). Applied Entomology and Zoology. 36 (4): 509-514.
Kim S.S. & S.S Yoo 2002. Comparative toxicity of some acaricides to the predatory mite,
Phytoseiulus persimilis and the twospotted spider mite, Tetranychus urticae.
BioControl, 47 (5): 563-573.
Kim S.S., S.G. Seo, J.D. Park, S.G. Kim & D.I. Kim 2005. Effects of selected pesticides on
the predatory mite Amblyseius cucumeris (Acari: Phytoseiidae). Journal of
Entomological Science, 40 (2):107-114.
Lefebvre M., N.J. Bostanian, H.M.A Thistlewood, Y. Mauffette & G. Racette 2011. A
laboratory assessment of the toxic attributes of six „reduced-risk insecticides‟ on
Galendromus occidentalis (Acari: Phytoseiidae). Chemosphere, 84 (1): 25-30.
Marcic D. 2012. Acaricides in modern management of plant-feeding mites. Journal of Pest
Science, 85 (4): 395-408.
McMurtry J.A., G.J. de Moraes, N.F Sourasso 2013. Revision of the lifestyles of phytoseiid
mites (Acari: Phytoseiidae) and implications for biological control strategies. Systematic
and Applied Acarology, 18 (4): 297-320.
Mertz F.P. & R.C. Yao 1990. Saccharopolyspora spinosa sp. nov. isolated from soil
dollected in a sugar mill rum still. International Journal of Systematic Bacteriology, 40
(1): 34-39.
Papadoulis G.Th., N.G. Emmanouel & E. V. Kapaxidi 2009. Phytoseiidae of Greece and
Cyprus (Acari: Mesostigmata). Indira Publishing House, West Bloomfield, 200 pp.
Rahman T., H. Spafford & S. Broughton 2011. Compatibility of spinosad with predaceous
mites (Acari) used to control Frankliniella occidentalis (Pergande) (Thysanoptera:
Thripidae). Pest Management Science, 67 (8): 993-1003.
Swirski E. & S. Amitai 1982. Notes on predacious mites (Acarina: Phytoseiidae) from
Turkey, with description of the male of Phytoseius echinus Wainstein and Arutunjan.
Israel Journal of Entomology, 16: 55-62.
ġekeroğlu E. 1984. Güney Anadolu Bölgesi Phytoseiidae akarları (Acarina, Mesostigmata),
biyolojileri ve çilek bitkisinde avcı akar olarak etkinliklerinin araĢtırılması. Doğa, 8 (3):
320–335.
TÜĠK 2014. Türkiye Ġstatistik Kurumu. URL: http://www.tuik.gov.tr [EriĢim: 15. 12.
2015].
52
Türkiye Biyolojik Mücadele Dergisi
Turkish Journal of Biological Control
Döker et al. 2016, 7 (1): 43-54
Yıldız S. 1998. Doğu Akdeniz Bölgesi sebze alanlarında görülen Phytoseiidae familyası
türlerinin saptanması. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Fen Bil. Enst.,
Adana, 36s.
Yorulmaz-Salman S. & R. Ay 2013. Avcı akar Neoseiulus californicus (Acari:
Phytoseiidae) poülasyonlarının üç farklı akarisite karĢı duyarlılık ve detoksifikasyon
enzim düzeylerinin belirlenmesi. Türkiye Entomoloji Dergisi, 37 (1): 105-116.
Yorulmaz-Salman S., E. Tekel, Ö. Uysal & R Ay 2013b. Bazı pestisitlerin avcı akar
Phytoseiulus persimilis Athias-Henriot (Acari:Phytoseiidae)'e laboratuar kosullarında
yan etkilerinin belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 8
(1):19-27.
Yorulmaz-Salman S., F. Aydınlı & R. Ay 2014. Predator akar Neoseiulus californicus
(McGregor) (Acari: Phytoseiidae)'un dört farklı popülâsyonunun spirodiclofen,
hexythiazox, etoxazole karĢı direnç düzeyleri ve direnç mekanizmalarının belirlenmesi.
Türkiye Biyolojik Mücadele Dergisi, 5 (1): 81-89.
53