Fethiye-Göcek Özel Çevre Koruma Bölgesi Göcek Deniz Üstü

Transkript

Özel Çevre Koruma Kurumu BaĢkanlığı
Fethiye-Göcek
Özel Çevre Koruma Bölgesi
Göcek Deniz Üstü Araçları TaĢıma
Kapasitesinin Belirlenmesi Projesi
Final Raporu
Deniz Mühendisliği AraĢtırma Merkezi
ĠnĢaat Müh.Böl.
ODTÜ
19 Kasım 2007
Ġçindekiler
Ġçindekiler ........................................................................................................................ 2
Çizimler ............................................................................................................................ 4
Fotoğraflar ....................................................................................................................... 6
Ekler ................................................................................................................................. 7
Önsöz ............................................................................................................................... 8
Özet ................................................................................................................................ 10
Abstract.......................................................................................................................... 11
1. GiriĢ ........................................................................................................................ 12
2. Kıyı ve Deniz Turizminde Genel Durum .............................................................. 12
3. Göcek Bölgesi Genel Durumu.............................................................................. 14
3.1.
Meteorolojik KoĢullar ....................................................................................... 16
3.1.1.
Rüzgar ve Dalga Ġklimi ............................................................................. 16
3.1.2.
Sıcaklık .................................................................................................... 26
3.2.
Jeoloji .............................................................................................................. 26
3.3.
Su Kaynakları .................................................................................................. 28
3.3.1.
Yeraltı ve Yerüstü Suları .......................................................................... 28
3.3.2.
Ġçme ve Kullanma Suyu ........................................................................... 29
3.4.
UlaĢım ............................................................................................................. 30
3.5.
Nüfus ............................................................................................................... 31
3.6.
Sosyal Yapı ..................................................................................................... 32
3.7.
Ekonomik Yapı ................................................................................................ 33
3.7.1.
Sektörel Dağılım ...................................................................................... 33
3.7.2.
Tarım ve Hayvancılık ............................................................................... 34
3.7.3.
Madencilik................................................................................................ 34
3.7.4.
Hizmet ..................................................................................................... 34
3.7.5.
Turizm...................................................................................................... 34
3.7.6.
Ekonomik GeliĢme Potansiyelleri ............................................................ 34
3.8.
Arazi Kullanımı ve Bina Durumları .................................................................. 35
3.8.1.
Arazi Kulanımı ......................................................................................... 35
3.8.2.
Bina Durumları......................................................................................... 35
3.9.
Turizm ve Yat Turizmi ..................................................................................... 36
4. Veri Toplama ve ĠĢleme ÇalıĢmaları .................................................................... 36
4.1.
Kıyı Çizgisi Haritalama ÇalıĢması ................................................................... 36
4.2.
Yer Kontrol Noktaları Belirleme ÇalıĢması ...................................................... 41
4.3.
Kıyı Çizgisinin Düzeltilmesi ............................................................................. 44
4.4.
Su Kalitesi Ġzleme ÇalıĢmaları ......................................................................... 44
4.5.
Göcek Belediyesi`nden Elde Edilen Veriler .................................................... 50
4.6.
ÖÇKKB`dan Alınan Veriler .............................................................................. 50
4.7.
Harita Genel Komutanlığı`ndan Satın Alınan Veriler ....................................... 50
4.8.
NĠK Sistem`den Satın Alınan Veriler ............................................................... 50
4.9.
Mapa (Yat Bağlama Halkaları) Noktaları ......................................................... 51
4.10.
Ġmar Planları ................................................................................................ 51
4.11.
Kaynak AraĢtırmaları ................................................................................... 52
4.12.
KiĢisel GörüĢmeler ...................................................................................... 53
4.13.
Fotoğraf, Video Çekimleri ve Su Üstü Araçların Sayımı .............................. 56
4.13.1. Fotoğraf ve Video Çekimleri .................................................................... 56
4.13.2. Yazılım ile Tekne Sayımı ......................................................................... 66
4.14.
Coğrafi Bilgi Sisteminin (CBS) OluĢturulması.............................................. 75
2
4.15.
Göcek Hidrografik ve OĢinografik 1.Etap Deniz AraĢtırmaları ..................... 78
4.15.1. Batimetrik AraĢtırmalar ............................................................................ 79
4.15.2. OĢinografik AraĢtırmalar .......................................................................... 80
4.15.3. Batimetrik verilerin ĠĢlenmesi ................................................................... 81
4.15.4. Batimetrik ve OĢinografik Sonuçlar ......................................................... 81
4.15.5. Batimetrik Yapı ........................................................................................ 82
4.16.
Göcek Körfezi ve Civarı Kıyı ve Deniz Alanları Tür ve Habitatlarının Tespiti
Projesi 83
5. Modelleme ÇalıĢmaları.......................................................................................... 87
5.1.
Göcek Çevre Koruma Bölgesi Kıyı Alanları Duyarlılık Modeli ÇalıĢması ........ 87
5.2.
Göcek Koyu Rüzgar ve Gel Git Etkisi Ġle Su Çevrim Matematiksel Modelleme
ÇalıĢması .................................................................................................................... 88
5.2.1.
Temel Denklemler ve Sayısal Meodelleme MIKE 21 HD ........................ 88
5.2.2.
Rüzgar ve Gel-Git Etkisinin Akıntı Sistemi Üzerindeki Etkisinin
Modellenmesi .......................................................................................................... 89
6. Deniz Üstü Araçlar için Ön Bilgiler ...................................................................... 96
6.1.
Atıksu Miktarı, Kanalizasyon ġebekesi ve Arıtma Tesisi ................................. 96
6.1.1.
Kıyısal Atıksu Değerleri ........................................................................... 97
6.2.
Denizel (Tekne Kaynaklı) Sıvı Atık Değerleri (Tahmin) ................................... 99
6.3.
Denizel (Tekne Kaynaklı) Katı Atık Miktarları (Tahmin)................................. 102
6.4.
Sıvı ve Katı Atıksu Toplama Kapasiteleri ...................................................... 105
6.5.
Fethiye-Göcek Koyu Yat Limanları ve Kullanımları ....................................... 112
6.6.
Sürdürülebilir Kıyı Turizmi ............................................................................. 114
6.7.
Sahil Güvenlik ............................................................................................... 115
6.8.
Deniz Yangınları ............................................................................................ 116
6.9.
Taraf Olduğumuz Uluslararası sözleĢmeler .................................................. 117
6.10.
TaĢıma Kapasitesi ..................................................................................... 118
6.11.
Göcek Koyu`nun TaĢıma Kapasitesi ......................................................... 120
6.12.
Fiziksel, Gerçek ve Etkin TaĢıma Kapasitelerinin Hesaplanması .............. 121
6.12.1. Fiziksel TaĢıma Kapasitesi (FTK) .......................................................... 125
6.12.2. Gerçek TaĢıma Kapasitesi (GTK) .......................................................... 127
6.12.3. Etkin TaĢıma Kapasitesi (ETK) ............................................................. 127
6.13.
Alternatif Yat Limanı, Ġskele, Çekek Yeri Ġçin Seçim Kriterleri ................... 128
6.13.1. Yer Seçimi Alternatifleri ......................................................................... 128
6.13.2. Yer seçim süreci: ................................................................................... 128
6.13.3. Proje Tipi ve Özellikleri Ġle Ġlgili Alternatifleri .......................................... 129
6.13.4. Eylemsizlik Alternatifi (Projenin GerçekleĢtirilmemesi Durumu) ............ 130
6.13.5. Etkiler..................................................................................................... 130
6.13.6. Etki Azaltıcı Önlemler ............................................................................ 132
6.13.7. Ġzleme .................................................................................................... 134
7. Değerlendirmeler ................................................................................................. 135
8. Sonuç ve Öneriler ............................................................................................... 136
9. Kaynaklar ............................................................................................................. 142
EK ler
3
Çizimler
Çizim 3.1 Proje ÇalıĢma Alanı ........................................................................................ 14
Çizim 3.2 Göcek Koyu`nun Konumu ............................................................................. 15
Çizim 3.3 Dalaman Bölgesi Rüzgarların Hız ve Yönsel Dağılımı ................................. 17
36.5 K, 28.5 D (Derebay, 2007) (ECMWF veri tabanı) ................................ 17
Çizim 3.4 Fethiye Bölgesi Rüzgarların Hız ve Yönsel Dağılımı ................................... 18
Çizim 3.5 KaĢ Bölgesi Rüzgarların Hız ve Yönsel Dağılımı 36.0 K, 29.5 D
(Derebay, 2007) (ECMWF veri tabanı) ......................................................... 19
Çizim 3.6 Dalaman Bölgesi Soluğan Dalgaların Yükseklik ve Yönsel Dağılımı ........... 20
Çizim 3.7 Fethiye Bölgesi Soluğan Dalgaların Yükseklik ve Yönsel Dağılımı .............. 21
36.5 K, 29.0 D (Derebay, 2007) (ECMWF veri tabanı) ................................. 21
Çizim 3.8 KaĢ Bölgesi Soluğan Dalgaların Yükseklik ve Yönsel Dağılımı .................... 22
36.0 K, 29.5 D (Derebay, 2007) (ECMWF veri tabanı) ................................. 22
Çizim 3.9 Dalaman Bölgesi Soluğan Dalgalar Yükseklik ve Peryot ĠliĢkisi (20012006 yılları arası ECMWF verileri) (Derebay, 2007)...................................... 23
Çizim 3.10 Fethiye Bölgesi Soluğan Dalgalar Yüksekli ve Peryot ĠliĢkisi (2001-2006
yılları arası ECMWF verileri) (Derebay, 2007)............................................... 24
Çizim 3.11 KaĢ Bölgesi Soluğan Dalgalar Yüksekli ve Peryot ĠliĢkisi (2001-2006
yılları arası ECMWF verileri) (Derebay, 2007)............................................... 25
Çizim 3.12 Göcekè UlaĢım ............................................................................................ 30
Çizim 4.1 GPS Kıyı Çizgisi ÇalıĢması ĠĢlenmemiĢ Veriler .............................................. 38
Çizim 4.2 DüzeltilmiĢ Kıyı Çizgisi ve Ġskeleler ................................................................ 39
Çizim 4.3 Yer Kontrol Noktaları ...................................................................................... 42
Çizim 4.4 Üç Aylık Ortalama IĢık Geçirgenliği Değerleri ................................................ 45
Çizim 4.5 Üç Aylık Ortalama pH Değerleri ..................................................................... 45
Çizim 4.6 Üç Aylık Ortalama ÇözünmüĢ Oksijen Değerleri ............................................ 46
Çizim 4.7 Üç Aylık Ortalama Toplam Koliform Bakteri Değerleri .................................... 46
Çizim 4.8 IĢık Geçirgenliği .............................................................................................. 47
Çizim 4.9 Toplam Koliform Bakteri Miktarları ................................................................. 47
Çizim 4.10 ÇözünmüĢ Oksijen ....................................................................................... 48
Çizim 4.11 pH Değerleri ................................................................................................. 48
Çizim 4.12 Göcek ve Dalaman Koylarında Haziran 2007 Ayı Ġçinde YerleĢtirilmesi
Tamamlanan Mapa (Yat Bağlama Halkaları) Noktaları ................................. 51
Çizim 4.13 Göcek 2.Etap Sayısal Ġmar Planları.............................................................. 52
Çizim 4.14 Göcek ve Dalaman Koyları (Erdoğan vd., 2006) .......................................... 65
Çizim 4.15 Farklı koĢullarda tekne sayımı ( (1)gündüz, (2)gece, (3)gündüz-gece
geçiĢi, (4)yağıĢlı hava) .................................................................................. 68
Çizim 4.16 Tekne Sayma Yazılımının Dikkate Aldığı Yönler .......................................... 69
Çizim 4.17 Kamera GörüĢ Açısı ve Yönler ..................................................................... 70
Çizim 4.18 Yönlere Bağlı Tekne Sayıları ........................................................................ 71
Çizim 4.19 04 Ağustos 07– 14 Ekim 07 Tarihleri Arasında Programda Belirlenen
Sınırlardan Geçen Toplam Tekne Sayısı ...................................................... 73
Çizim 4.20 04 Ağustos 07– 14 Ekim 07 Tarihleri Arasında Göcekè Giren ve
Göcek`den Çıkan Tekne Sayısı..................................................................... 73
Çizim 4.21 04 Ağustos 07– 14 Ekim 07 Tarihleri Arasında Koya Giren ve Koydan
Çıkan Günlük Tekne Sayısı Arasındaki Fark................................................. 74
Çizim 4.22 04 Ağustos 07– 14 Ekim 07 Tarihleri Arasında Kümülatif Tekne Sayısı ...... 74
Çizim 4.23 Göcek CBS Ġmar Planları Veri Tabanı Örneği ............................................. 75
4
Çizim 4.24 Göcek CBS Su Kalitesi Ölçüm Veri Tabanı Örneği ...................................... 76
Çizim 4.25 Fethiye-Göcek Sayısal Yükseklik Modeli...................................................... 76
Çizim 4.26 Göcek Sayısal Yükseklik Modeli................................................................... 77
Çizim 4.27 Sayısal Yükseklik Modeli Üzerine KaplanmıĢ Uydu Görüntüsü ve Ġmar
Planları .......................................................................................................... 77
Çizim 4.28 Batimetrik Ölçüm Hatları............................................................................... 79
Çizim 4.29 2D Batimetri Haritası (Derinsu, 2007).......................................................... 83
Çizim 5.1 Batimetri ve Sayısal Modelde Dikkate Alınan YapılandırılmamıĢ Üçgen Ağ
Sistemi ........................................................................................................... 89
Çizim 5.2 (a) KD 5m/s Rüzgar –Debi (m3/s/m) ve Su seviyesi (m) ................................ 90
Çizim 5.2 (b) KD 5m/s Rüzgar- Akıntı Hızı (m/s) ve Su Seviyesi(m) .............................. 91
Çizim 5.3 (a) KB Rüzgar 5m/s –Debi ve Su Seviyesi ..................................................... 91
Çizim 5.3 (b) KB Rüzgar 5m/s Akıntı Hızı ve Su Seviyesi .............................................. 92
Çizim 5.4 (a) GB Rüzgar 5m/s –Debi ve Su Seviyesi..................................................... 93
Çizim 5.4 (b) GB Rüzgar 5m/s akıntı Hızı ve Su Seviyesi .............................................. 93
Çizim 5.5 (a) 15cm Genlikli Gelgit Gel Durumu Akıntı Hızları ........................................ 94
Çizim 5.5 (b) 15cm Genlikli Gelgit Gel Durumu Debiler ................................................. 95
Çizim 5.5 (c) 15cm Genlikli Gelgit Git Durumu Akıntı Hızları ......................................... 95
Çizim 5.5 (d) 15 cm Genlikli Gelgit Git Durumu Debiler ................................................. 96
Çizim 6.1 Teknelerin Bekledikleri Koylar ..................................................................... 121
Çizim 6.2 Kapasite Hesapları için CBS de Koyların Belirlenmesi ................................. 123
Çizim 6.3 Kapasite Hesabı Ġçin CBS de Tampon Bölge OluĢturulması ........................ 124
Çizim 6.4 Göcek Koyu`ndaki Ġskelelerde Kapasite Hesabı Ġçin CBS de Tampon
Bölge OluĢturulması .................................................................................... 125
5
Fotoğraflar
Foto 4.1 Kıyı Ölçüm BaĢlangıç Noktası .......................................................................... 37
Foto 4.2 Kıyı Ölçüm BitiĢ Noktası ................................................................................... 37
Foto 4.3 Sazlık................................................................................................................ 40
Foto 4.4 Eski Etibank Krom Tesislerinin Sıvı Atık Borusu .............................................. 40
Foto 4.5 Kıyı ġeridi Ġle Ġlgili Notların Alınması ................................................................ 41
Foto 4.6 Metre Altı Hassas DGPS Ġle Ölçüm Yapılması ................................................. 42
Foto 4.7 Sağlık Ocağı Önünde Alınan YKN Ölçümü ...................................................... 43
Foto 4.8 Göcek Atık Su Arıtma Tesisi Önünde Alınan YKN Ölçümü .............................. 43
Foto 4.8 Belediye Marina Ofis ........................................................................................ 53
Foto 4.9 Marinalarda Kirlilik ............................................................................................ 54
Foto 4.10 Su Aktarım Noktası ........................................................................................ 55
Foto 4.11 Dere Yatağı .................................................................................................... 55
Foto 4.12 1sn Aralıklı 6 Video Kamera Gündüz Görüntüsü .......................................... 57
Foto 4.13 Video Kamera Gece Çekimi ........................................................................... 58
Foto 4.14 Göcek Körfezi‟nde Deniz Tabanında Gözlenen Katı Atıklardan Görüntüler ... 86
Foto 6.1 Göcek Atıksu Arıtma Tesisi .............................................................................. 97
Foto 6.2 Belediye Marina Atık Su Tankeri .................................................................... 106
Foto 6.3 Port Göcek Yatlar için Katı Atık Toplama Noktası .......................................... 109
6
Ekler
EK 1 - DALAMAN-GÖCEK KOYLARI YAT BAĞLAMA HALKASI (Mapa)
NOKTALARI ...................................................................................................... 144
EK 2 - MAPA (YAT BAĞLAMA HALKALARI) YERLEġĠM KOORDĠNATLARI .............. 145
EK 3 - SU KALĠTESĠ ĠZLEME VERĠLERĠ ...................................................................... 149
EK 4 - YER KONTROL NOKTALARI (YKN) ................................................................. 151
EK 5 - MAGELLAN EXPLORĠST 500 GPS ĠN TEKNĠK ÖZELLĠKLERĠ ........................ 152
EK 6 - MĠNĠMAX DGPS ĠN TEKNĠK ÖZELLĠKLERĠ ...................................................... 153
EK 7 - GÖCEK ÇEVRE KORUMA BÖLGESĠ KIYI ALANLARI DUYARLILIK
MATRĠSĠ TABLOSU .......................................................................................... 154
EK 8 - SAMSUNG SCC-2091 DAY&NIGHT KAMERA NIN TEKNĠK
ÖZELLĠKLERĠ.................................................................................................... 155
EK 9 - FUJĠNON 5-50 MM VARĠFOCAL AUTO ĠRĠS LENS ĠN TEKNĠK
ÖZELLĠKLERĠ.................................................................................................... 155
EK 10 - SAMSUNG SHR-2040P 4 KANAL DĠJĠTAL KAYIT CĠHAZI`NIN TEKNĠK
ÖZELLĠKLERĠ.................................................................................................... 156
EK 11 - YAT SAYIM FORMU........................................................................................ 157
EK 12 - YAZILIM ĠLE TEKNE SAYIM SONUÇLARI ..................................................... 158
EK 13 - TEKNE SAYIMI ĠSTATĠSTĠKSEL ANALĠZ SONUÇLARI ................................. 162
EK 14 - ÇEVRESEL ETKĠ ETKĠLEġĠM MATRĠSĠ ......................................................... 163
7
Önsöz
Bu rapor Fethiye-Göcek Özel Çevre Koruma Bölgesi Göcek Yat Kapasitesinin
Belirlenmesi Projesi çerçevesinde Özel Çevre Koruma Kurumu BaĢkanlığı`na (ÖÇKKB )
sunulmak üzere ara rapor olarak hazırlanmıĢtır.
Raporda sunulan proje konusuna veri elde etmek amacı ile “Göcek Koyu Hidrografik ve
OĢinografik Deniz AraĢtırmaları”, ve “Göcek Körfezi ve Civarı Kıyı ve Deniz Alanları Tür
ve Habitatlarının Tespiti”, konulu iki ayrı araĢtırma da gerçekleĢtirilmiĢtr.
Sunulan Ara Raporda, Proje baĢından beri sürdürülen ve aĢağıdaki özetle anlatılan
çalıĢmalar yer almaktadır.
Kaynak taraması, veri toplama ve değerlendirmeler; Proje konusuna iliĢkin geçmiĢ
çalıĢmaların derlenmesi ve Göcek Bölgesi`nin
(Meteorolojik koĢullar, jeoloji, su
kaynakları, ulaĢım ve yat turizmi vb.) genel durumunun anlatılması, Göcek
Belediyesi`nce sağlanan (sayısal, rapor biçiminde ya da kağıt üzerinde çizimler) veriler,
ÖÇKKB`den sağlanan diğer veriler/raporlar/sayısal bilgiler ve konu ile ilgili diğer
kaynakların araĢtırılması ve derlenmesi,
Saha ÇalıĢmaları; Kıyı çizgisinin yerinde ölçümle elde edilmesi, kontrol noktalarının
koordinatlarının çıkarılması, Göcek adası Batı ve Kuzeye bakan kısımlarında Göcek
Koyuna yat giriĢ çıkıĢlarının izlenmesi amacı ile kamera yerleĢtirilmesi, kontrol noktaları
ve deniz kullanım durumunun yerinde fotoğraf ve video çekimleri ile belgelenmesi,
Göcek Koyu`na Göcek adasının Batı ve Kuzey taraflarından giren çıkan yat sayısının
zamansal değiĢiminin elde edilemesi, Göcek ve Dalaman koylarında demirlemiĢ ya da
seyir durumunda olan yatların sayımları,
Verilere ĠliĢkin Yapılan Analiz ÇalıĢmaları; Yüksek çözünürlüklü uydu görüntlerinin elde
edilmesi, arazi yükseklik modelinin sayısal verilerinin T.C. Harita Genel
Komutanlığı`ndan talep edilmesi, kontrol noktaları kullanılarak uydu görüntüsünün
düzeltilmesi, kıyı çizgisinin uydu görüntüsü ile çakıĢtırılması, kamera çekimlerinin
izlenerek yat giriĢ çıkıĢ sayılarının zamansal değiĢimlerinin elde edilmesi, Coğrafi Bilgi
Sistemi kullanılarak koyun taĢıma kapasitesini saptamaya yönelik sorgulamaların ve
haritaların yapılması, Göcek Koyu su analiz sonuçlarının haritalarda gösterilmesi.
Modelleme ÇalıĢmaları; Yıldız teknik Üniversitesi ĠnĢaat Mühendisliği Bölümü tarafından
Göcek Koyu akıntı modelinin kurulmasıve koĢturulması, Göcek Çevre Koruma Bölgesi
Kıyı Alanları Duyarlılık Modelinin yapılması)
Deniz Üstü Araçlar Ġçin TaĢıma Kapasitesi Ön Bilgileri (Su kaynakları sıvı ve katı atık
toplama kapasiteleri, marinaların teknik kapasiteleri, taĢıma kapasitesi ile ilgili kaynaklar)
Saha çalıĢmaları, kaynak taraması ve veri analiz çalıĢmaları ile eĢ zamanlı olarak
yürütülmüĢtür. Kıyı yönetimi ve kapasite hesapları çok disiplinli konular olması nedeniyle
farklı disiplinlerde yürütülen çalıĢmalardan da yararlanılmıĢtır. Bu nedenle rapor
kapsamında batimetri çalıĢmalarından da faydalanılmıĢtır. Tüm bu çalıĢmalar
sonucunda taĢıma kapasitesini saptamaya yönelik ön bilgiler elde edilmiĢtir.
8
Proje çalıĢmalarında; Orta Doğu Teknik Üniversitesi‟nden Doç.Dr. ġebnem DÜZGÜN,
Proje Pers. Borga MENTEġ, AraĢ.Gör. Kıvanç ERTUĞAY, AraĢ.Gör. Serkan KEMEÇ,
Dr. IĢıkhan GÜLER, AraĢ.Gör. Cüneyt BAYKAL, Proje Asis. Mustafa ESEN, AraĢ.Gör.
Gülizar ÖZYURT, AraĢ.Gör. Engin TÜRETKEN, Yıldız Teknik Üniversitesi`nden Prof.Dr.
Yalçın YÜKSEL ve AraĢ.Gör. Burak AYDOĞAN görev almıĢlardır.
Projenin yürütülmesi aĢamalarında Uğur YALÇINER, Metin ZOR, Port Göcek Müdürü
Ġlkay OYGAK katkılar sağlamıĢlardır.
Kamera yerleĢtirme çalıĢmalarına ve Göcek/Dalaman koylarında deniz araçları sayımı
için alan çalıĢmasına katılarak katkı ve desteklerini esirgemeyen Kurum personeli Dr.
Gülhan BADUR ÖZDEN, Süreyya ÖZDEMĠR, Bekir ERDOĞAN‟a ve ayrıca gerek
Göcek‟te ve gerekse Ankara‟da toplantı ve incelemelerde yer alarak katkı veren Kurum
personelleri, Dr. Gülhan BADUR ÖZDEN, Sezer GÖKTAN, Güner ERGÜN, Dilek
TEZEL, Süreyya ÖZDEMĠR, Levent KESKĠN, Sibel MERĠÇ, Bekir ERDOĞAN‟a, Kurum
BaĢkanlığı makamına (BaĢkan Önder KIRAÇ, BaĢkan ve BaĢkan Yardımcısı Ahmet
ÖZYANIK ve Daire BaĢkanı Mehmet MENENGĠÇ‟e) ve Göcek Belediyesi BaĢkan ve
Personeli`ne teĢekkürlerimizi sunarız.
Doç.Dr. Ahmet Cevdet YALÇINER
Prof.Dr. AyĢen ERGĠN
9
Özet
Bu çalıĢma ile, Fethiye-Göcek Özel Çevre Koruma Bölgesi Göcek Körfezi ile koylarında,
deniz üstü araçları açısından taĢıma kapasitesinin belirlenmesi ve alan yönetimine iliĢkin
kararların alınabilmesi için bilimsel çalıĢma yapılarak, önerilerin hazırlanması
amaçlanmıĢtır.
Bu kapsamda bilimsel bir projenin Türkiye`de ilk defa yapılıyor olması, baĢarısı ile
beraber ÖÇKKB`nın (Özel Çevre Koruma Kurumu BaĢlanlığı) diğer koruma alanları için
de benzer projeler uygulamasının yolunu açması bakımından büyük önem taĢımaktadır.
Saha çalıĢmalarından, çeĢitli Kurum ve kaynaklardan toplanan verilerden, model
sonuçlarından, CBS (Coğrafi Bilgi Sistemi) analiz ve sorgulamalarından ve matematiksel
eĢitliklerden faydalanarak fiziksel, gerçek ve etkin taĢıma kapasiteleri hesaplanmıĢtır.
Göcek Koyu yat kapasitesinin (marinalarda ve Göcek/Dalaman koylarında) ulaĢabileceği
sınır değerleri ortaya çıkarılmaya çalıĢılmıĢtır. Bunun için ise rüzgar dalgalarının
istatistiksel analizleri, ön model çalıĢmaları geliĢtirilerek, Koydaki su çevrim miktarlarının
rüzgar ve gelgit koĢullarına göre değiĢimleri sayısal olarak hesaplanmıĢ ve mevsimlik
frekanslar kullanılarak su değiĢimleri bulunmuĢtur. Bunun yanında her yatın kirletme
miktarları saptanıp, yat sayıları kullanılarak körfeze giren kirleticilerin saptanmasına ve
bu kirleticilerin en aza indirilmesine iliĢkin öneriler ve yaptırımlar oluĢturulmuĢ, Koyun
biyolojik ve doğal değerleri etkilenmeden taĢıyabileceği kirlenme düzeyi bulunmuĢ ve bu
kirlenme düzeyinin kıĢ aylarında doğal olarak bertaraf olma düzeyi saptanarak Göcek
Koyu`nun yat kapasite değerleri elde edilmiĢtir.
Bu çalıĢmalara dayanarak Göcek Koyu taĢıma kapasitesi, ekosisteme verilebilecek
zararların düzeyi ve azaltılması için gerekli önlemler, yönetmelik ve yasal
düzenlemelerde değiĢikliğe ihtiyaçlar ve gerekli yönetim düzenlemeleri tartıĢılmıĢtır
Sonuç olarak, Körfezde demirleyecek maksimum deniz üstü araç sayısı, büyüklükleri,
demirleme noktaları ve güzergahları tespit edilerek, deniz üstü araçlarının katı ve sıvı
atıklarının bertarafı konularında öneriler hazırlanmıĢtır. Bu çalıĢmalara dayanarak Göcek
Koyu taĢıma kapasitesi, ekosisteme verilebilecek zararların düzeyi ve azaltılması için
gerekli önlemler, yönetmelik ve yasal düzenlemelerde değiĢikliğe ihtiyaçlar ve gerekli
yönetim düzenlemeleri tartıĢılmıĢtır.
Bugüne kadar gerçekleĢtirilen çalıĢmalar and yerinde yapılan gözlemler sonucunda
Göcek koyu içinde yat hizmeti verilmesinde sınıra yaklaĢıldığı izlenimi edinilmiĢtir. Kıyı
yönetimi için baĢlangıç olan bu projenin baĢarısı uzun vadeli kestirimlerim yapılabilmesi
için kayıt ve ölçümlerin sürekliliğinden geçmektedir.
10
Abstract
With this study, making scientific study for determination of carrying capacity and for
taking decisions related to land management on the view of sea vehicles and preparing
suggestions aimed in Fethiye-Gocek Special Environment Protection Area of Gocek Gulf
and its bays.
In this scope, running of a scientific project in Turkey for the first time has a special
importance for its success together with Environmental Protection Agency For Special
Areas making a path to similar projects for other protection areas.
Making use of collecting datas from field studies, several institutions and sources, results
of models, GIS (Geographical Information System) analysis and queries and
mathematical equations, physical, real and effective carrying capacities calculated.
Figuring out limit values of carrying capacity of Gocek Bay (in marinas and in
Gocek/Dalaman bays) is aimed. For this statitical analysis of wind waves, improving premodeling studies, water circulation in bay calculated numericaly according to wind and
tidal conditions and water exchange obtained using seasonal frequencies. Besides,
determining pollution of each yacht, using number of yachts determination of
contaminants entering into bay and suggestions and sanctions build related to lower
contaminants to minimum. By determining contamination degree which does not affect
biological and natural rates of bay and stating contamination degree by natural
elimination rate in winter, carrying capacity values of Gocek Bay obtained.
As a result, suggestions prepared for elimination of solid and liquid wastes of sea
vehicles subjects by determining maximum number of sea vehicles anchoring in Gulf,
their sizes, their anchoring points and routes. According to these studies carrying
capacity of Gocek Bay, necessary precautions for lowering and decreasing harms to
ecosystem, needs for rugulations laws and supporting management executions
discussed.
After studies and in-situ observations which carried out up today, impression obtained
that yacht service in Gocek Bay reached limits. Success of this this project for beginning
of coastal management depends on continuity of records and measurements for making
long term predictions.
11
1.
GiriĢ
ÇalıĢma sahasının güney bölümünde yer alan Göcek Adası, Koyu özellikle güney yönlü
rüzgarlarla oluĢabilecek kötü hava koĢullarına karĢı belirli ölçüde korumaktadır. ġehir
merkezinin etrafını çevreleyen yüksek kayalık yapıda karadan esecek etkili rüzgarları
önlemektedir. Bölgenin kötü hava koĢullarına karĢı korunaklı olması, özellikle yat turizmi
için tercih edilen koylara yakın olması, Dalaman Havaalanı sayesinde ulaĢım kolaylığının
mevcut olması sonucu gerek özel gerek turizm amaçlı ticari tekneler tarafından
konaklama, ikmal ve bakım amaçlı olarak yoğun olarak kullanılmaktadır (Derinsu, 2007).
Göcek civarında bulunan koylarda kıyıların genellikle bataklık veya batıya açık (kıĢın
dalgalı) olması dolayısıyla, yat yanaĢmasına uygun olmamasına karĢın, Göcek doğal
liman niteliklerini taĢımaktadır.
Mavi yolculuğun da önemli bir limanı haline gelen Göcek Koyu yat limanı olarak yüksek
bir potansiyele sahiptir. Ülkemizin üst gelir grubu bu açıdan Göcekè rağbet etmekte ve
yatlarını burada korumaktadır. Yabancı yatlardan da aynı ilgiyi gören Göcek‟e bu durum,
yoğun bir ekonomik hareketlilik sağlamaktadır.
Köyün konumu avantajlı olmasına rağmen arazinin küçüklüğü ve kıyı bandını darlığı, bu
avantajlı durumun en iyi biçimde değerlendirilmesi gerekliliğini ortaya çıkarmaktadır.
Bunun yanı sıra mevcut yat limanları, halkın doğrudan denize girme olanağını da
kısıtlamaktadır.
Planlamada genel amaç, çevrenin doğal niteliklerini bozmaksızın geliĢmeyi kontrol altına
alarak talepleri karĢılayacak Ģekilde kaliteli bir turizm merkezi oluĢturmaktır.
Günümüzde nüfusun, dolayısıyla yerleĢim yerlerinin artması, atık miktarının artması ve
doğal kaynakların sınırlı olması nedenlerinden dolayı planlama yapılması kaçınılmaz
olmuĢtur. Bu durumda sürdürülebilir bir kıyı yönetimi, planlanlama ve kontrol
mekanizmalarını bir arada bulunduran bir çözüm olarak karĢımıza çıkmaktadır.
TaĢıma kapasitesinin saptanması kıyı yönetimine temel oluĢturmaktadır. TaĢıma
kapasitesinin belirlenmesi ile doğal kaynaklar güvenli sınırlar içerisinde kullanılarak ve
çevreyi kendi kendini doğal olarak temizleme kapasitesini aĢmadan kontrollü kullanarak
maksimum yat turizmi yürütülebilir. Kapasitenin belirlenmesi çok parametreli bir konu
olması nedeniyle çok disiplinli araĢtırmalar gereklidir.
Bu rapor, “Fethiye-Göcek Özel Çevre Koruma Bölgesi Göcek Yat Kapasitesinin
Belirlenmesi” isimli projenin ara raporu olup Göcek Bölgesi genel durumunu (Bölüm 3),
veri toplama ve iĢleme çalıĢmalarını (Bölüm 4), modelleme çalıĢmalarını (Bölüm 5),
deniz üstü araçları için ön bilgileri (Bölüm 6) ile değerlendirmeleri (Bölüm 7) ve sonuç ve
önerileri (Bölüm 8) anlatmaktadır.
2.
Kıyı ve Deniz Turizminde Genel Durum
Turizm; "insanların, boĢ zamanlarını değerlendirmek ve iĢ yapmak amacıyla, kendi
toplumları dıĢına çıkarak, farklı yerlere doğru ve geçici olarak yaptıkları hareketleridir".
12
Turizm terimi, hangi mevsimde olursa olsun seyahat eden kiĢilere bağlı olan olaylar ve
tüm iliĢkilere karĢılık gelmektedir. Turizmdeki büyüme, yirminci yüzyılın en büyük
ekonomik ve sosyal olaylarından biri olmuĢtur (COASTLEARN, 2007).
Kıyı turizmi; kum, deniz ve güneĢ özellikleri ile birlikte güncel turizm türünün en hızlı
geliĢen alanlarından birisi olarak dikkate alınmaktadır. Temiz suyu ve sağlıklı kıyı
habitatlarını barındıran güvenli, kalıcı ve çekici bir kıyı çevresini yaratmak için, iyi
yönetilen sürdürülebilir nitelikli kıyı turizminin geliĢtirilmesi gerekmektedir.
Sürdürülebilir Kıyı Turizmi, farklı Ģekillerde tanımlanabilir. Bunlar sürdürülebilir kıyı
yönetimi uygulamaları yanında içmesuyu, hava ve sağlıklı kıyı eko-sistemleri olabileceği
gibi erozyon, fırtınalar ve taĢkınlar gibi kıyısal tehlikelerin yönetilmesi yoluyla güvenli bir
çevre, su botları, yüzme ve diğer su kullanımları için yeterli güvenlik düzeylerinin
öngörülmesi, rekreasyonel ve çekici değerleri sürdüren plaj restorasyon çalıĢmaları
yanısıra yaban hayatı ve habitatların korunması için kararlı politikalar olabilir
(COASTLEARN, 2007).
BütünleĢik Kıyı Alanları Yönetimi - BKAY (Integrated Coastal Zone Management- ICZM);
bu hedefe en iyi Ģekilde ulaĢmak için kullanılabilir bir yaklaĢımdır. BütünleĢik Kıyı
Alanları Yönetimi; dinamik, çok-disiplinli bir süreç olup, kıyı alanlarında sürdürülebilir
yönetimi güçlendirmeyi hedefler. Bilgi toplama, planlama, karar verme, yönetim ve
uygulamanın izlenmesi gibi bir tam döngüyü içerir. BKAY; tüm paydaĢların,
bilgilendirilmiĢ katılımını ve iĢbirliğini kullanarak, belirli bir kıyı alanındaki amaçları
değerlendirmeyi ve bu amaçlara ulaĢmak için gereken eylemleri gerçekleĢtirmeyi
hedefler. BKAY; uzun vadede çevresel, ekonomik, sosyal, kültürel ve rekreasyonel
amaçların dengelenmesini gözetir. Tümü, belirli sınırlar dahilinde doğal dinamikler
tarafından ayarlanmaktadır. BKAY tanımı içindeki ‟BütünleĢik‟ kavramı; amaçların ve
ayrıca bu amaçlara ulaĢmak için gerek duyulan bileĢenlerin bütünleĢtirilmesine atıfta
bulunmaktadır. Tüm uygun politika alanları, sektörleri ve idare seviyelerinin
bütünleĢtirilmesi anlamındadır. ‟BütünleĢik‟ kavramı; hedef alınan bölgenin karasal ve
denizel bileĢenlerinin de zaman ve yer olarak bütünleĢtirilmesi anlamındadır
(COASTLEARN, 2007).
Kıyı Turizminde Genel Sorunlar:









Çevresel Etkiler
BiyoçeĢitlilik üzerindeki etkiler
Su kaynakları üzerindeki baskılar
Arazi Kaybı
Hava kirlenmesi ve Gürültü
Enerji Kullanımı
Su kirliliği
Estetik Kirlenme
Kıyı Erozyonu
Olarak tanımlanabilir.
Göcek Körfezi taĢıma kapasitesinin belirlenmesi için proje kapsamında proje ön
raporunda (Ön Rapor, 2007) belirtildiği gibi aĢağıdaki konu baĢlıkları ile incelenmektedir.
Bunlar; bölgenin jeolojik-hidrolojik özellikleri, kirlilik unsurları, batimetri, biyolojik çeĢitliliği
13
gösteren ve rüzgar verilerinden oluĢan fiziksel ve ekolojik bileĢenler den baĢlayarak,
yaz-kıĢ nüfusunu, turist sayısını, konut ve turizm amaçlı yapıları ve nüfusun doğal
kaynaklarla olan etkileĢimini gösteren sosyo-demografik bileĢenler, yerli ve yabancı
turistin yarattığı katma değerin ve buna bağlı olarak yöre ekonomisindeki değiĢimin ve
alternatif yat limanı seçim kriterlerinin göstergesi olarak politik-ekonomik bileĢenler ve
son olarak verilerin toplanması ve analizi, su kalitesi değiĢimini görmek için sirkülasyon
modeli, deniz üstü araçların konaklaması, ikmal ve kontrol noktaları ve fiziksel ve etkin
taĢıma kapasitelerinin hesaplanmasıyla analiz sentez ve değerlendirmelerden
oluĢmaktadır.
3.
Göcek Bölgesi Genel Durumu
Fethiye ve Göcek Özel Çevre Koruma Bölgesi ve sınırları Çizim 3.1`de Göcek Koyu nun
konumu ise Çizim 3.2`de gösterilmiĢtir. Tablo 1`de proje alanı güney sınırlarının
koordinatları verilmiĢtir.
Çizim 3.1 Proje ÇalıĢma Alanı
Tablo 3.1 Proje alanı güney sınırı (Koordinatlar 3º projeksiyon ve ED50 Datumuna
göredir)
NoktaNo
1
2
3
4
Doğu
403908.77
405200.32
405600.24
406556.86
Kuzey
4067773.41
4067626.33
4067638.45
4067901.14
14
Çizim 3.2 Göcek Koyu`nun Konumu
15
3.1.
Meteorolojik KoĢullar
Göcek Koyu, rüzgar, deniz ve hava sıcaklığı itibarı ile yatlar için iyi bir görüĢ noktası
sağlamaktadır. Denize ilk açılıĢ için dünyanın en iyi bölgesi olarak tanımlanması
nedeniyle Göcek, yurtiçinde ve özellikle dünyada popüler bir bölge olma yolunda
ilerlemektedir.
3.1.1. Rüzgar ve Dalga Ġklimi
Dünyada tüm ülkelerin Meteoroloji birimlerinin bağlı olduğu ve veri alıĢveriĢi yaptığı en
önemli Meteoroloji Merkezi ECMWF (Avrupa Orta Vadeli Tahminler Merkezi) dir. Bu
merkez 2000 yılından itibaren düzenli olarak özellikle Avrupa için rüzgar ve dalga
karakteristiklerini 12 saat aralıklı olarak (günde iki veri) sağlamaktadır. ECMWF veri
tabanının 2001-2006 yılları arasındaki rüzgar ve dalga verileri Dalaman, Fethiye ve KaĢ
açıkları için elde edilmiĢ ve AraĢtırma Merkezi`mizde Analiz edilmiĢtir.
ġiddetli rüzgarlar, fırtına dalgaları oluĢmasına neden olurken, güncel rüzgarlar ise koylar
ve körfezlerde zayıf düzeyde akıntılar yaratabilir ve körfez içi çevrim ve su değiĢimine
neden olabilirler.
Rüzgar kaynaklı dalgaların bir kesimini olusturan soluğan dalgalar, uzaklardaki
fırtınalarla oluĢan dalgaların uzun mesafeler ilerlemesi ve denizlerde karĢı kıyılara
ulaĢması sonucu gözlenirler. Bu dalgalar uzun mesafeler katedebildikleri için rüzgar
dalgalarına göre uzun dönemlidirler ve limanlar ve körfezlerde, küçük deniz araçları
üzerinde önemli etkilere sahiptir.
Analiz edilen ECMWF rüzgar verileri hız ve yön olarak, soluğan dalga verileri de
yükseklik, peryot ve yön olarak sınıflandırılmıĢ, istatistiksel olarak incelenmiĢ, rüzgar
gülleri, soluğan dalga gülleri ve soluğan dalga yükseklik ve peryot iliĢkileri biçiminde,
Dalaman, Fethiye ve KaĢ açıkları için Çizim 3.3-3.6`da Rüzgarların Hız ve dağılımı,
Çizim 3.7- 3.9`da Soluğan Dalgaların Yükseklik ve Yönsel Dağılımı, Çizim 3.10-3.12`de
Soluğan Dalgalar Yüksellik ve Peryot ĠliĢkisi gösterilmiĢtir (Derebay, 2007).
16
K
B
D
(a) Ġlkbahar
G
K
Tüm Yıl
Sakinlik:35
.04%
(b)Yaz
K
RÜZGAR HIZI
(m/s)
B
D
B
G
Calms:37.
(c) Sonbahar 68%
36.5 K
28.5 D
K
RÜZGAR HIZI
GÜLLERĠ
B
D
D
G
(d) KıĢ
K
B
D
G
Sakinlik:42
G
.22%
Çizim 3.3 Dalaman Bölgesi Rüzgarların Hız ve Yönsel Dağılımı
36.5 K, 28.5 D (Derebay, 2007) (ECMWF veri tabanı)
17
K
B
D
(a)
Spring
Ġlkbahar
G
Tüm
All
Year
Yıl
K
Sakinlik:27
.78%
(b)Yaz
Summ
er K
RÜZGAR HIZI
(m/s)
B
D
B
G
Sakinlik:27
(c)Autum
Sonbahar .72%
36.5 K
n K
29.0 D
RÜZGAR HIZI
GÜLLERĠ
B
D
D
G
Winter
(d)
KıĢ
K
B
D
G
Sakinlik:33
G
.79%
Çizim 3.4 Fethiye Bölgesi Rüzgarların Hız ve Yönsel Dağılımı
18
K
B
D
(a)
Spring
Ġlkbahar
G
Tüm
All
Year
Yıl
K
Sakinlik:38
.38%
(b)Yaz
Summ
er K
RÜZGAR HIZI
(m/s)
B
D
B
G
Sakinlik:35
(c)Autum
Sonbahar .51%
36.0 K
n K
29.5 D
RÜZGAR HIZI
GÜLLERĠ
B
D
D
G
Winter
(d)
KıĢ
K
B
G
Çizim 3.5
Sakinlik:44
G
.14%
KaĢ Bölgesi Rüzgarların Hız ve Yönsel Dağılımı
(Derebay, 2007) (ECMWF veri tabanı)
D
36.0 K, 29.5 D
19
K
B
D
(a)
Spring
Ġlkbahar
G
All
Tüm Yıl
Year
K
Sakinlik:61
.06%
Summ
(b)Yaz
er K
DALGA
YÜKSEKLĠĞĠ (m)
B
D
B
G
Sakinlik:61
(c)Autum
Sonbahar .68%
36.5 K
n K
28.5 D
SDBDY*
GÜLLERĠ
B
D
D
G
Winter
(d) KıĢ
Sakinlik:74
.24%
K
B
D
G
Sakinlik:70
G
Sakinlik:37
.05%
.69%
Çizim 3.6 Dalaman Bölgesi
Soluğan Dalgaların Yükseklik ve Yönsel Dağılımı
* SDBDY:Soluğan Dalgaları Belirgin Dalga Yüksekliği
20
K
B
D
(a)
Spring
Ġlkbahar
G
All
Tüm Yıl
Year
K
Sakinlik:60
.95%
Summ
(b)Yaz
er K
DALGA
YÜKSEKLĠĞĠ (m)
B
D
B
G
Sakinlik:61
(c)Autum
Sonbahar .23%
36.5 K
n K
29.0 D
SDBDY*
GÜLLERĠ
B
D
D
G
Winter
(d) KıĢ
Sakinlik:75
.29%
K
B
D
G
Sakinlik:69
G
Çizim 3.7 Fethiye Bölgesi.32%
Soluğan Dalgaların Yükseklik ve Yönsel Dağılımı
21
K
B
D
(a)
Spring
Ġlkbahar
G
All
Tüm Yıl
Year
K
Sakinlik:56
.09%
Summ
(b)Yaz
er K
DALGA
YÜKSEKLĠĞĠ (m)
B
D
B
G
Sakinlik:57
(c)Autum
Sonbahar .70%
36.0 K
n K
29.5 D
SDBDY*
GÜLLERĠ
B
D
D
G
Winter
(d) KıĢ
Sakinlik:67
.94%
K
B
D
G
Sakinlik:64
G
Sakinlik:33
.56% Dalgaların Yükseklik ve Yönsel Dağılımı
.56%
Çizim 3.8 KaĢ Bölgesi Soluğan
22
B
BKB
KB
BGB
TÜM YÖNLER
Tm (sn)
GB
GGB
36.5K, 28.5D
G
GGD
GD
Çizim 3.9 Dalaman Bölgesi Soluğan Dalgalar Yükseklik ve Peryot ĠliĢkisi (2001-2006 yılları arası ECMWF verileri) (Derebay,
2007)
23
BGB
B
BKB
GB
TÜM YÖNLER
Tm (sn)
GGB
G
36.5K, 29.0D
GGD
GD
DGD
Çizim 3.10 Fethiye Bölgesi Soluğan Dalgalar Yüksekli ve Peryot ĠliĢkisi (2001-2006 yılları arası ECMWF verileri) (Derebay,
2007)
24
BGB
B
BKB
GB
TÜM YÖNLER
Tm (sn)
GGB
G
36.0K, 29.5D
GGD
GD
DGD
Çizim 3.11 KaĢ Bölgesi Soluğan Dalgalar Yüksekli ve Peryot ĠliĢkisi (2001-2006 yılları arası ECMWF verileri) (Derebay, 2007)
25
3.1.2. Sıcaklık
Bölgede akdeniz iklimi hüküm sürmektedir. Yazlar sıcak ve kurak olup, kıĢlar ılık ve
yağıĢlı geçmektedir. YağıĢlar yağmur Ģeklindedir ve en çok Aralık-Ocak aylarındadır. En
düĢük sıcaklığa sahip ay ortalaması 8.3 C0 ile ocak ayı, en yüksek sıcaklığa sahip aylar
ise 25.2-25.4 C0 ortalaması ile Temmuz-Ağustos aylarıdır. (Erdem Yerbilimleri, 2004)
3.2.
Jeoloji
Bölge Tersiyer öncesi ve Tersiyer yaĢlı olmak üzere 2 ana kaya grubundan
oluĢmaktadır. Güneydoğu uçtaki dere yatağı ve kıyı Ģeridinde Kuvaterner yaĢlı
alüvyonlar ve bunların altında bir Ģaryaj ile ayrılmıĢ olan ofiyolitik melanj grubundan
Mesozoyik yaĢlı peridotit-serpantinler ve Alt Miyosen yaĢlı bloklu fliĢler bulunmaktadır.
Batı Anadolu`da Miyosen`de olduğundan önemli tektonik hareketler sonucunda Eosen
ve Alt Miyosen yaĢlı fliĢ serisi (fliĢ, marn) üzerine sürüklenmiĢlerdir. Bunlar genel isimleri
ile “Menderes Masifi” nin üzerine binmiĢ “Likya Napları”dır. Göcek çevresinde görülen bu
fliĢ serisi peridotit-serpantin naplarının altında “tektonik pencere” durumunda
bulunmaktadır. (Göcek Belediyesi, 2002)
Beydağları formasyonu (Kb):
Jura-Kretase yaĢlı kireçtaĢlarından oluĢan bu formasyon orta-kalın tabakalı aĢınma
yüzeyi gri açık gri, kırılma yüzeyi bej, krem, kirli beyaz, açık gri renkli kireçtaĢları ile
temsil edilir. Yer yer dolomit, dolomitik kireçtaĢı ve kristalize kireçtaĢı düzeyli sert, sık
çatlaklı, yersel erime boĢluklu olna bu formasyon rudist yama resifleri de içerir (Erdem
Yerbilimleri, 2004).
DiĢitaĢ tepe formasyonu (Ted):
Üst Paleosen-Orta Eosen yaĢlı bu formasyon mikrit ve çörtlü mikritlerden oluĢur. Altta
orta kalın, yersel ince tabakalı, aĢınma yüzeyi gri açık gri, kırılma yüzeyi siyahımsı gri ve
gri renklerde, üstte ince-orta tabakalı, gri koyu gri, bej, krem, sarımsı kahve kirli sarı
renkli, yer yer çört yumrulu mikritlerden oluĢur. Kalınlığı 60m ile 140m arasında değiĢir.
Elmalı formasyonu (Te) :
Üst Lütesiyen–Alt Burdagaliyen yaĢlı bu formasyon kumtaĢı ve Ģeyllerden oluĢmaktadır.
Birim ince orta tabakalı gri, yeĢilimsi gri koyu gri , grimsi kahve renkli, mikro konglomera,
kumlu killi kireçtaĢı, kalkaranit ve mikrit ara düzeyli kumtaĢı kiltaĢı ve silttaĢlarından
oluĢur. Tamaman turbidik özellikte olan birimde kumtaĢları derecelenmeli ve akıntı
yapılıdır. Oldukça sık kıvrımlı kırıklı ve kendi içende ekaylanmalıdır. Yüzeylendiği
alanlarda topoğrafyanın da uygun olması halinde değiĢik ölçekteki heyelanların
geliĢmesine neden olmaktadır. Birimin kalınlığı 400-1500 metre arasında değiĢmektedir.
Bu çalıĢmada bu formasyon için (Mif) simgesi kullanılmıĢ olup çalıĢma alanının
kuzeyinde hakimdir (Erdem Yerbilimleri, 2004).
26
Babadağ formasyonu (jKb) :
Üst Dogger–Malm yaĢlı bu formasyon çörtlü mikrit ve kalsitürbiditlerden oluĢmaktadır.
Birim genelde ince-orta tabakalı aĢınma yüzeyi gri kirli sarı açık gri renkli kırılma yüzeyi
gri, yeĢilimsi gri bej krem kirli sarı yersel pembe renkli çört mercek ve bantlı mikrit ile
ince-orta tabakalı kalsitürbiditlerden oluĢur. Birim yer yer mangan oluĢumları kapsar.
Birimin kalınlığı 100-250 m arasında değiĢmektedir.
Faralya formasyonu (Tf) :
Üst Paleosen–Orta Eosen yaĢlı bu formasyon bazik volkanit, mikrit, breĢ, kumtaĢı, vb
kaya türlerinden oluĢmaktadır. Üst –orta kalın tabakalı, kireçtaĢı görünümlü gri koyu gri,
pembe kirli sarı renklerde kireçtaĢı ve çört elemanlı orta kötü boylanmalı breĢlerden
oluĢur. KöĢeli, sivri köĢeli çakıllardann oluĢur. Yersel derecelenmeli ve ender akıntı
yapılı olan üyenin kalınlığı 0-45m arasında değiĢmektedir. Faralya formasyonu duraysız
ve bir süre bazik volkanizmanın etkin olduğu havza ortamında çökelmiĢtir (Erdem
Yerbilimleri, 2004).
Kayaköyü Dolomiti (TRJk) :
Üst Triyas-Liyas yaĢlı bu formasyon dolomitlerden oluĢmaktadır. Birim masif veya kalın
tabakalı, siyah koyu gri, yersel açık gri, yuersel erime boĢluklu yer yer dağılgan
dolomitlerden oluĢur.
Marmaris Peridoditi (Kmo) :
Alt Kretase yaĢlı bu birim yer yer serpantinleĢmiĢ ultramafik kayaçlardan oluĢur. Diğer
kaya türlerine oranla daha yaygın olan harburjitlerin aĢınma yüzeyleri, kızıl, kızıl kahve,
yeĢilimsi gri, kırılma yüzeyleri siyahımsı yeĢil, yeĢilimsi gri, koyu gir koyu yeĢil renklidir
(Erdem Yerbilimleri, 2004).
Açık yeĢilimsi gri, açık yeĢil kahverengimsi renklerdeki dünitlerin kırılma yüzeyleri zeytin
yeĢili renklidir. Marmaris peridodit içerisinde pek çok krom yatakları vardır.
Yamaç molozu ve birkinti konileri (Qym) :
Dağ yamaç ve etklerinde köĢeli çakıllı ve bloku tutturulmamıĢ yamaç molozu ve birikinti
konilerinden oluĢur.
Plaj çökelleri (Qp) :
Akdeniz kıyısı boyunca geliĢmiĢ kum ve çakıllar
Alüvyon (Qal) :
Akarsu yataklarında çöküntü alanlarda, ovalarda, çakıl kum ve çamur birikintileridir
(Erdem Yerbilimleri, 2004).
27
3.3.
Su Kaynakları
Genellikle, bir insanın biyolojik ihtiyaçlarını karĢılaması ve yaĢamını sürdürebilmesi için,
günde en az 25 litre su tüketmesi gerektiği kabul edilir. Ancak, çağdaĢ bir insanın sağlıklı
bir biçimde yaĢaması için gereken içme, yemek piĢirme, yıkanma, çamaĢır gibi
amaçlarla kullanılacak su dikkate alındığında, kiĢi baĢına günlük ortalama kentsel su
tüketim standardı 150 litre olarak kabul edilmektedir (WWF, 2007).
Bir ülkenin su zengini sayılabilmesi için, kiĢi baĢına düĢen yıllık su miktarı en az 800010.000 m3 arasında olmalıdır. KiĢi baĢına düĢen yıllık 1430 m3‟lük kullanılabilir su
miktarıyla Türkiye, sanıldığı gibi su zengini bir ülke değildir.
DSĠ Genel Müdürlüğü verileri, 2030 yılında su kaynaklarımızın %100 verimle
kullanılacağını öngörür. 2030 yılında nüfusu 80 milyona ulaĢacak olan Türkiye, kiĢi
baĢına düĢen 1100 m3 kullanılabilir su miktarıyla, su sıkıntısı çeken bir ülke
durumuna gelecektir. Bu veriler göz önüne alındığında, 2050 ya da 2100 yılında,
Türkiye‟nin çok ciddi bir su kriziyle mücadele etmesinin kaçınılmaz olduğu görülür. Bu
tehlikeyi en aza indirmek için, su kaynaklarımız çok dikkatli yönetilmelidir (WWF, 2007).
Su yenilenebilir bir kaynak olarak görünse de aslında sürekli kirlettiğimiz en önemli
yaĢam yapıtaĢıdır. Su kaynaklarının doğru, bilinçli ve kontrollü yönetimi esasında diğer
tüm sektörler için kapasite kullanımının temelini oluĢturmaktadır.
Su kaynaklarının kontrollü kulllanımı için öncelikle bölgenin sahip olduğu yeraltı ve
yerüstü su kaynaklarının bilinmesi gerekmektedir. Bölgedeki tüm yağıĢ ve yeraltısuyu
beslenimi doğrudan kullanılamaz. YağıĢın bir miktarı yüzeyden buharlaĢma ile
kaybolurken, yeraltısuyunun da bir kısmı kayaç tanelerinin etrafında tutulur. Bunun
yanısıra kullanılabilir su miktarı mevsimsel olarak da değiĢim göstermektedir. Sonbahar
ve kıĢ mevsimlerinde gerçekleĢen yağıĢın yeraltısuyu sistemine dahil olması ilkbahar ve
yaz aylarında gerçekleĢmektedir. Bu durumda kıĢ mevsiminden çok özellikle yat
turizminin pik yaptığı yaz aylarında kullanılabilecek maksimum güvenli tüketim miktarı
bilinmelidir. Tüketim miktarından yola çıkarak koyda bulunacak yat sayısı hesaplanması
mümkün olabilecektir.
3.3.1. Yeraltı ve Yerüstü Suları
ÇalıĢma alanında Sırrım Dere, Kubat Dere ve Yelli Dere leri mevcut olup Kubat Dere yaz
kıĢ akıĢkanlık gösterirken, Sırrım Dere ve Yelli Dere mevsimsel olarak akıĢkanlıkları
değiĢmektedir.
Ġnceleme alanının sınırları içerisinde bulunan su baskını riski taĢıyan alan sınırları ekli
1/5000 ve yerleĢime uygunluk haritalarına iĢlenmiĢtir. Bu alanlarda yapılaĢma öncesi,
DSĠ görüĢü doğrultusunda su baskını riskine yönelik gerekli önlemler alınmalıdır. (Erdem
Yerbilimleri, 2004)
Fethiye ilçesi ve civarında 266 km2 kara ve 23 km2 deniz alanını kaplayan özel çevre
koruma alanında baĢlıca Fethiye, Göcek, Ġnlice ve Kavaköy ovaları yer almaktadır.
Alandaki yüzey (akarsu ve Koca Göl) ve yeraltısulan Çevre Bakanlığı Özel Çevre
Koruma Kurumu BaĢkanlığı desteği ile yürütülen proje kapsamında, incelenmiĢ ve
suların hidrokimyasal özellikleri pH, TÇK, EC, Na, K, Ca, Mg, HCO2, CO2, S\Cl, NO3 ve
28
NH4 parametreleri kullanılarak belirlenmiĢtir. Belirlenen parametreler- ve bu
parametrelerden kıtaiçi su kaynakları ve sulama suyu kalite limitleri kullanılarak elde
edilen, suların kalite sınıfları coğrafi bilgi sistemi ortamına aktarılarak TNT-MIPS yazılım
paketi ile yorumlanmıĢtır. ÇalıĢma, sonuçlarına göre, alanın yeraltısuları Mg/Ca/karıĢıkHCCV lı sular olup» iliĢkide bulundukları litolojik birimlerin kimyasal içeriğini,
yansıtmaktadır. Kıtaiçi su kaynakları TÇK5, Cl, N-NOJ ve SO limitlerine gore yüksek,
kaliteli veya az kirlenmiĢ yeraltısuyu içeren alan, sulama, suyu SAR, %Na, Cl ve SO4
limitlerine göre çok iyi veya iyi kalitede, EC ve NCh limitlerine göre ise, iyi veya,
kullanılabilir kalitede su içermektedir. Kıtaiçi su kaynakları ve sulama, suyu kalite
sınıflandırma parametrelerinin kendi içerisinde tümünün eĢit ağırlıklı, değerlendirilmesi
ile alan için yeraltısuyu kalite haritaları oluĢturulmuĢtur. Bu haritalara göre,
yeraltısularının kıtaiçi su kaynakları kalite sınıflamasına, göre 4 16 ölçeğinde 4, 5 ve 6
indekslerine girdiği ve sulama suyu kalite sınıflamasına göre ise, 6-30 ölçeğinde 7, 8, 9,
10 ve 12 indekslerine girdiği belirlenmiĢtir. Bu sonuçlara göre, alan yeraltısularının
ölçülen parametreler çerçevesinde kaliteli sular olduğu sonucuna varılmıĢtır. Alan
içerisinde yer alan Koca Göl`ün suyu ise özellikle Cl, SO4 ve Na iyonlarına göre kirlenmiĢ
sudur. Doğal kirliliğin kaynağı göl suyuna karıĢan, deniz suyu ve göl civarındaki sülfatça
zengin mineralli sulardır. Koruma bölgesi yeraltısularında herhangi bir kirlilik
belirlenmemiĢ, olmasına karĢın, alanda kirlilik oluĢturabilecek baĢlıca, noktasal
potansiyel kirlilik kaynakları olarak çöp döküm, eski Eti Holding krom iĢletme tesisleri,
gübre deposu ve krom ve manganez ocakları olarak belirlenmiĢtir (Çamur, 2001).
3.3.2. Ġçme ve Kullanma Suyu
Bölgenin içme suyu çevrede açılmıĢ olan sondaj kuyularından sağlanmaktadır. Bunun
yanında dalaman göcek gözergahında bulunan su isale hattı mevcut olup
kullanılmamaktadır. Ayrıca Göcek merkezde sığ metrelerde (6-12m) artezyen özelliği
gösteren kuyular mevcuttur (Erdem Yerbilimleri, 2004).
Buna göre, ova yeraltısularının, ölçülen parametreler çerçevesindeki kalite dağılımları
bakımından sulama amaçlı olarak kullanılabilecek, kaliteli sular olduğu söylenebilir.
Potansiyel Kirlilik Kaynakları Koruma bölgesi yeraltısularında herhangi bir kirlilik
belirlenmemiĢ olmasına karĢın kirlilik oluĢturabilecek, baĢlıca noktasal potansiyel kirlilik,
kaynakları Ģunlardır: Fethiye ovasındaki eski ve yeni çöp döküm alanları, eski Eti
Holding Krom ĠĢletme Tesisleri, Sanayi sitesi, Gübre deposu, alabalık üretim tesisleri,
Göcek Belediyesi yeni çöp döküm alanı, ve tüm koruma bölgesine yayılmıĢ krom ve
manganez ocakları. Bölgede yeraltısuyu kalitesini etkileyebilecek potansiyel yaygın
kirlilik kaynakları ise tarımsal faaliyetlerde kullanılan sınırlı miktardaki gübre ve diğer
tarımsal, kimyasallar ile hayvancılık faaliyetleri atıklarıdır.
Fethiye ovasına, gelen -yüzey sulama suyunu kirletme olasılığı bulunan Ören Köyü`nde
mevcut beĢ alabalık tesisinin etkilerini incelemek için, tesisler öncesi ve sonrasındaki
sularda EC ölçümleri yapılmıĢtır. Ölçümler sonucu tesislerin sulama, suyu üzerinde
olumuz bir etkisi, belirlenmemiĢtir. Sonuç Koruma alanındaki karasal suların kimyası,
NO3 ve NH4 hariç, alan içi ve civarındaki kayaçlar ve atmosfer ile su arasındaki kimyasal
iliĢkileri yansıtmaktadır. Sığ kuyu sularında lokal olarak antropojenik kökenli nisbeten
yüksek NO3 konsantrasyonları mevcuttur. Kuru mevsim su kimyası az da olsa nisbeten
düĢük sodyum, bikarbonat ve nisbeten yüksek klorür ile yağıĢlı mevsimden farklılık
göstermektedir. Bu farklılıklar muhtemelen katyon değiĢim, tepkimesi, çökelim ve
buharlaĢma sonucu oluĢmaktadır. Özel Çevre Koruma Alanı içinde kalan Koca Göl suyu
29
dıĢındaki tüm yeraltı ve yüzey suları ölçülen parametreler çerçevesinde genel olarak
kaliteli sulardır. Doğal kirliliğin kaynağı göl suyuna karıĢan deniz suyu ve Göl civarındaki
sülfatça zengin, mineralli sulardır. Koruma alanındaki baĢlıca potansiyel kirlilik
kaynakları; eski ve yeni çöp döküm alanları, eski krom iĢletme tesisleri ve krom ve
manganez ocaklarıdır. (Çamur, 2001)
3.4.
UlaĢım
Göcek Muğla ili, Fethiye Ġlçesine bağlı belde olup, ülkemizin güney batısında, Ege ile
Akdeniz‟in ayrım çizgisi olan Fethiye Körfezinde yer almaktadır. 50-60km lik bir alan
içinde günü birlik Marmaris, Gökova, Köyceğiz, Dalyan Sarıgerme (Ortaca), Dalaman ve
Fethiye`ye gerek karadan ve gerekse denizden ulaĢmak mümkündür (Çizim 3.12,
TURKISH_MEDIA, 2007).
Çizim 3.12 Göcekè UlaĢım
30
Karayolu: Muğla, Antalya ve Burdur bağlantılı üç karayolu ile Fethiye Türkiye'nin bütün
kentlerine bağlıdır. Göcekìn Fethiye`ye mesafesi 20 km olup, Antalya Karayolu üzerinde
bulunmaktadır. 2006 yılında tamamlan 980 metre uzunluğundaki Göcek Tüneli ile
Dalaman yönünden gelip Fethiye yönüne giden çok Ģeritli karayolunun tamamlanması ile
ulaĢım son derece rahatlamıĢtır. Göcekìn Dalaman Uluslararası Havaalanı`na karayolu
ile 22 km mesafede olması da ek bir avantaj sağlamaktadır.
Havayolu: Havayolu ulaĢımı için en yakın alan 50 km uzaklıktaki Dalaman ve 255 km
uzaklıktaki Bodrum havaalanlarıdır. Türk Hava Yolları`nın yaz kıĢ sürdürdüğü seferlerin
yanı sıra, turizm sezonu boyunca pek çok Avrupa kentinden düzenlenen uçuĢlardan
yararlanmak mümkündür. Yine üç saatlik bir uzaklıkta olan Antalya Havaalanı da
Fethiye'ye ulaĢımı sağlayan diğer önemli havayolu noktasıdır.
Denizyolu: Doğal olarak korunaklı bir yapıya sahip olan Göcek bütün yatçıların uğrak
yeridir. Türk Denizyollarına ait gemiler de yaz aylarında düzenlenen Akdeniz turlarında
Fethiye'ye ve Göcekè uğramaktadır.
Nüfus
3.5.
Göcek'in 1965 yılı nüfusu 1656 iken 1990'da bu sayı 2914'e ulaĢmıĢtır. 1996 yılında ilçe
Sağlık Ocağı tarafından gerçekleĢtirilen bir nüfus taraması sonuçlarına göre bu sayı
2794'e düĢmüĢtür (Ġmar Planı Raporu, 1997).
Tablo 3.2 Yıllara Göre Nüfus DeğiĢimi
Sayım Yılı
KiĢi
ArtıĢ %
1965
1656
0
1990
2914
75
1996
2794
-4
Göcek Kasabasının nüfus artıĢ hızı Türkiye ortalamasının çok altındadır. Bölgede 1991
yılı itibarı ile nüfus artıĢı %1.28 iken 1995 yılında %1.06 olmuĢtur. Kaba ölüm hızı
1991'de =0.41'den 1995 yılında %0.38 e gerilemiĢtir. Buna karĢılık Türkiye ortalama
nüfus artıĢ hızı %2.16 olmuĢtur. Bu düĢük değerlere en büyük etkenin buranın Aile
Planlaması ÇalıĢmalarında pilot bölge olarak seçilen alan dahilinde bulunmasıdır (Ġmar
Planı Raporu, 1997).
Mahallelere göre nüfus dağılımı Ģöyledir:
Tablo 3.3 Mahallelere Göre Nüfus Dağılımı
Mahalle
Bucak
TaĢbaĢı
Cumhuriyet
Hürriyet
Nüfus (KiĢi)
1090
173
805
726
Toplam
2794
31
3.6.
Sosyal Yapı
Ġlçenin hane sayısı 688 iken ortalama aile büyüklüğü; 4,2 ile çekirdek aile özelliği
gösterir. Nüfusun ağırlıklı kesimi 15-44 yaĢ grubunu oluĢturur. AĢağıda Göcek ve
çevresini kapsayan bir araĢtırmanın sonucunda ortaya çıkan tablo verilmiĢtir (Ġmar Planı
Raporu, 1997).
Tablo 3.4 Nüfus DeğiĢimi
YaĢ
+65
45-64
15-44
0-14
TOPLAM
KiĢi
524
1510
4874
2367
9276
%
5,65
16,28
52,55
25,52
100
Buna göre oluĢan nüfus piramidi Ģöyledir.
65+
%5.65
15-64
%68.83
0-14
%25.52
Göcek Beldesinde nüfus artıĢı doğum hızı ve göç olguları bir arada düĢünüldüğünde
yüksek değildir.
Nüfusun %30'u memurlardan, %24'lük kısmı emeklilerden, yine %24'lük kısmı serbest
meslek erbabından oluĢmaktadır. Kalan %18'lik dilimde çeĢitli sektörlerde çalıĢan iĢçiler
yer almaktadır. ĠĢsizlik %4'lük bir oran göstermektedir. Ailelerin %56 'sında en az iki kiĢi
çalıĢmaktadır (Ġmar Planı Raporu, 1997).
32
Nüfusun %6.07'si okur-yazar değildir. Buna rağmen okur-yazarların %68'l ilkokul
mezunudur. Beldeden dıĢarıya göçte eğitim önemli bir etkendir. Buna rağmen özellikle
turizm sektöründe gerçekleĢtirilen yatırımlar Göcek'in önümüzdeki dönemde nüfus artıĢı
yaĢayacağının bir göstergesidir (Ġmar Planı Raporu, 1997).
YerleĢmenin sosyal yapısı özellikle son yirmi yılda baĢlayan arsa satıĢları ile ciddi
değiĢim göstermeye baĢlamıĢtır. Bu dönemde Göcek dıĢından gelenlerin oranı ciddi
artıĢlar göstermiĢtir. Bunların arasında Ġstanbul, Ankara, izmir gibi büyük kentlerden
gelenler olduğu gibi özellikle Ġngiltere baĢta olmak üzere Fransa, Almanya, Amerika gibi
yabancı ülkelerden mülk edinerek yerleĢenler de bulunmaktadır. YaĢ ortalaması 50 ve
üstü olan bu sosyal grup genellikle münzevi hayatı yaĢayan ve sık seyahat eden, üst
gelir grubundan kiĢilerdir.
Bunun dıĢında ikinci konut olarak Göcek'te mülk sahibi olan ve tatil dönemlerinde
bölgeye gelen bir grup mevcuttur. Yine üst gelir dilimine mensup bu grup diğer grup gibi
yerli halk ile kaynaĢmıĢ durumdadır. Gruplar arasında bir çatıĢma yaĢanmadığı gibi
karĢılıklı fayda esasına dayanan bir iliĢki kurulmuĢtur.
Ancak, yerli halkın arsa satarak kolay gelir elde etmek suretiyle sürdürdüğü yaĢamın bir
gün sona ereceği ve Göcek'te Göceklilerin azınlığa ve dıĢlanmıĢ bir sınıf haline gelmesi
tehlikesine dikkat edilmelidir. Halk ile yapılan görüĢmelerde gençlerin gayrimenkul
satıĢından elde edilecek gelire güvenerek özellikle eğitimlerini tamamlama gayreti
göstermemelerinin
tespiti
ciddi
bir
göstergedir.
Bununla
birlikte
Emlak
Komisyonculuğunun en revaçta iĢ kolu haline gelmesi ve neredeyse her Göceklinin bu
iĢle ilgilenmesi yanında arsa satıĢıyla birlikte ana iĢ kolu olan Tarımsal faaliyetin
azalmaya yüz tutması da durumun ciddiyetine ıĢık tutmaktadır (Ġmar Planı Raporu,
1997).
Bodrum, Alanya gibi turistik yerleĢmelerde gördüğümüz sosyal dönüĢümün buralarda
yaĢanmaması için gerekli önlemlerin alınması ve halkın bilinçlendirilerek top yekûn arsa
satıĢının önüne geçilmesi gereklidir.
Planlama bu noktada araç olarak kullanılmıĢ, oluĢacak parsel büyüklükleri, adetleri, yapı
nizamları v.b. elemanlarla her Göceklinin Göcekte kalmasını ve yeterli koĢullarda
yaĢamını devam ettirebilmesini temin edecek Ģartlar oluĢturulmaya çalıĢılmıĢtır (Ġmar
Planı Raporu, 1997).
3.7.
Ekonomik Yapı
3.7.1. Sektörel Dağılım
Yöre sektörel çeĢitlilik açısından zengindir. Pek çok potansiyeli bir arada bulundurması
refah seviyesinin çevre yerleĢmelere göre (bilhassa iç kesimlere oranla) daha yüksek
olmasını sağlamıĢtır. Ayrıca tarım topraklarının yoğun turizm ve ikinci konut baskıları
sonucu satılmasıyla rant elde edilebilmesi beldede bazı yeni sorunların doğacağının
iĢaretlerini vermektedir. Bunlar düzensiz yapılaĢma, tarım topraklarının ve tarımsal
faaliyetin yok olması ve bunun doğuracağı iĢsizlik ve istihdam ihtiyacıdır (Ġmar Planı
Raporu, 1997).
33
3.7.2. Tarım ve Hayvancılık
Bitkisel ürünlerde bahçecilik ve seracılık belirginleĢir. Ticari faaliyet gösteren 12 adet
sera tespit edilmiĢtir. Üretim domates ve salatalıkta yoğunlaĢmaktadır. Hububat ekimi
son dönemde meyve ve sebzeciliğe dönüĢmüĢtür. Halkın %30'u gerek ticari amaçlarla
gerekse kendi ihtiyaçlarını karĢılamak için tarım ürünü yetiĢtirmektedir (Ġmar Planı
Raporu, 1997).
Göcek'te 325'l büyükbaĢ, 622'si de küçükbaĢ hayvan varlığı mevcuttur. Ortalama 100
çiftçinin bulunduğu yerleĢmede tarım ve hayvancılığın aile içi üretim yapılması yüzünden
ciddi ekonomik bir değeri yoktur. Ayrıca su ürünlerinde balıkçılık alt sektörü geliĢtirilmeye
çalıĢılmaktadır. Göcek'te 20 kadar balıkçı faaliyet göstermektedir. Göcek'e 28 km uzakta
Karacaören köyü, Kızıldere mevkiinde 4 milyon adet kapasiteli alabalık çiftliği 42 iĢçi
istihdam etmektedir.
Ormancılık Göcek'te ciddi sayıda iĢgücü istihdam eder. Toplam 29 iĢçi çalıĢtırmaktadır.
Ekonomik yapı Tarımsal üretimden Turizm ve Turizme yönelik ticaret ye servis
fonksiyonları Ģeklinde dönüĢüm göstermektedir (Ġmar Planı Raporu, 1997).
3.7.3. Madencilik
ETĠ Bank'ın son döneme kadar bölgede yürüttüğü madencilik faaliyetleri önemli bir
istihdam odağı yaratmaktaydı. Ancak son dönemde sektörün gerilemesi ile yeni iĢçi
alımları durmuĢtur. Halen iĢletmede 101 iĢçi ve 79 memur çalıĢmaktadır. ĠĢçilerin çoğu
Göcek ve çevresindendir (Ġmar Planı Raporu, 1997).
3.7.4. Hizmet
Kamu hizmetlerinde Göcek Belediyesi'nde 40 memur ve 60 iĢçi ile, Sağlık Ocağı`nda 20
kiĢi çalıĢmaktadır. Bunların dıĢında çeĢitli kamu kurumlarında 15 kadar iĢçi ve memur
istihdam edilmiĢtir. Bunun yanında turizm tesisi inĢaatlarında çalıĢan 300 kadar iĢçi de
önemli miktarda ekonomik girdi sağlamaktadır. Beldede halen üç adet banka Ģubesi
mevcuttur (Ġmar Planı Raporu, 1997).
3.7.5. Turizm
1983 yılından bu yana bu sektördeki geliĢme tüm yerleĢmeyi ciddi biçimde değiĢtiren
unsurların baĢında gelmiĢtir. Pansiyonculuk ve yat iĢletmeciliğinin yöreye çektiği turizm
potansiyelinin ortaya çıkardığı lokantıcılık ve ticaret ciddi geliĢme göstermiĢtir. Beldede
270'in üzerinde bakkal, market ve lokanta türü iĢletme, 13 pansiyon mevcuttur. Buna ek
olarak sezonluk çalıĢan 80 yatak kapasiteli 3 adet apart otel bulunmaktadır. Gezi motoru
ve yakın yerleĢimlere yolcu taĢımacılığı da geliĢkindir. Göcek'te sürekli 100, yaz
sezonunda 70 yat kaptanı oturmaktadır. Bununla birlikte 4 adet yat limanı ile Ülkenin en
fazla rağbet gören bölgelerinden biridir (Ġmar Planı Raporu, 1997).
3.7.6. Ekonomik GeliĢme Potansiyelleri
Göcek'in ekonomik olarak geliĢme yönü turizm ekseninde gerçekleĢecektir. Özellikle
Akdeniz ve Ege'nin kesiĢme noktasında korunaklı bir liman olma özelliği burada yatçılık
turizmine yönelik dev yatırımlar yapılmasında etkili olmuĢtur. Bu yatırımların iktisadi
karĢılığı ek istihdam olanağı olarak karĢımıza çıkmaktadır. Bu istihdamın niteliği turizmle
gelecek insanlara yönelik servis faaliyetleri Ģeklinde olacaktır. Bu faaliyetlerin yöreye
kısa vadede ciddi miktarlarda göç çekmesi söz konusudur (Ġmar Planı Raporu, 1997).
34
Bununla birlikte Göcek çevresinde ikinci konut geliĢimi önlenemez Ģekilde artmaktadır.
Gelen nüfusun "yazlıkçı" olmaktan çok bölgeyi sahiplenecek ve mevcut doğal kültürel
yapıyı koruyacak bilince kavuĢturulması halen beldede faal olan derneklerin geliĢtirilmesi
sayesinde mümkün olabilecektir. YerleĢme için Ģans olarak nitelenebilecek husus
gelecek bu nüfusun zaten "kentli olma" bilincine sahip olacak olmasıdır. Düzenlenecek
aktivitelerle "Göceklilik Ruhu"nun oluĢturulması büyümeyle birlikte ortaya çıkması
muhtemel kozmopolitleĢme ve yabancılaĢmayı önleyecektir. Bu amaçla yerleĢme
içerisinde uygun bir alanda bu tür aktivitelere yönelik mekanlar ayrılmıĢtır (Ġmar Planı
Raporu, 1997).
Arazi Kullanımı ve Bina Durumları
3.8.
3.8.1. Arazi Kulanımı
Göcek, 613 km2 lik Fethiye-Göcek Özel Çevre Koruma Bölgesi'nin bir parçasıdır.
Toprakların önemli bir bölümü tarımsal amaçlı olarak kullanılmaktadır. Fethiye ilçe Tarım
Müd.'nün 1991 verilerine göre beldedeki tarım topraklarının açılımı Ģöyledir (Ġmar Planı
Raporu, 1997):
Tablo 3.5 Beldedeki Tarım Topraklarının Dağılımı
Kuru Tarım Arazisi
Sulu Tarım Arazisi
Zeytinlik
Bağ-Bahçe
Tarla
4,348
517
606
170
5,695
Beldede orman arazisi oldukça yoğundur. Özellikle Göcek ovasının hemen arkasında
yükselen tepelerden itibaren yoğun bir orman dokusu görülmektedir. Bu alan GeliĢme
alanı sınırlarını belirlemektedir.
Halihazırda Göcek'te 1110 konutun 178 adeti ikincil konuttur. GeliĢim ovadan yamaçlara
doğru sürmektedir. Çevrenin koruma altında oluĢu mevcut arsa stokunun yüksek
bedellerle satılmasına neden olmaktadır.
Planlama alanında mevcut kullanımların büyük çoğunluğu Ġkincil Konut alanlarıdır. Birkaç
Lokanta ve çok küçük çapta Ġmalat ile açık depolama alanları ve tarımsal amaçlı Sera
alanları dıĢında farklı bir iĢlev görülmemektedir. Yapı Kullanımlarında ise göze çarpan
diğer bir husus konut kullanımları dahilindeki müĢtemilat, garaj, ahır ile tarımsal amaçlı
sera ve depolardır (Ġmar Planı Raporu, 1997).
3.8.2. Bina Durumları
Ġmar planı yapılacak alanda bina yapım türleri incelendiğinde konut kullanımının büyük
birt kısmının betonarme inĢa edildiği göze çarpmaktadır. Yığma yapılar yer yer konut için
kullanılmıĢ olsa da genellikle müĢtemilatlarda ağırlıklıdır. Bunun yanında 1-2 adet ahĢap
ve yaklaĢık 10 adet prefabrik yapı bulunmaktadır. Bunlar genelde yazlık konutlardır.
Göcekìn yerlileri ise daha mütevazi konutlarda oturmaktadırlar. Bu daha çok hane
35
sahiplerinin gelir düzeylerinin bir göstergesi olarak algılanmalıdır (Ġmar Planı Raporu,
1997)
Kat yükseklikleri incelendiğinde 2.5 katı aĢan yapıya rastlanmamaktadır. Bunun baĢlıca
sebebi; geliĢme baskısından önce uygulanmaya konan üst ölçekli çevre koruma
planlarıdır. Buna ek olarak taĢıdığı deprem riski ve zemin yapısı da 2 katın üzerinde
yapılaĢmaya olanak vermemektedir (Ġmar Planı Raporu, 1997).
3.9.
Turizm ve Yat Turizmi
Göcek Koyu`nda büyük ve uluslararası yat turizmi açısından önemli dört marina
bulunmaktadır. Koyun en önemli özelliği son derece korunaklı ve geniĢ bir körfez
içerisinde yer alan ada ve koyları bünyesinde barındırmasıdır. Bunların doğal sonucu
olarak geliĢmiĢ bir yat turizmi potansiyeline sahiptir. Bir turizm beldesinin sahip olması
gereken tüm alt yapı, donanım ve mekanlara sahiptir. Göcek'in en önemli özelliği ise
diğer tatil beldelerine göre çok daha sakin ve huzurlu bir yer olmasıdır. Özel Çevre
Koruma alanı olan Göcek merkez ve çevresinde çok katlı inĢaat izni olmaması nedeniyle
konaklamak için 2 katlı otel, motel, apart ve pansiyonlar bulunmaktadır.
Karasularımızdan ve özellikle uluslararası sulardan gelen uzun yol gezginleri için kapalı
körfez yapısı ile dinlenmek ve çeĢitli ihitiyaçlarını gidermek için sakin ve güvenli bir uğrak
noktasıdır. Bu nedenle mavi Yolculuk baĢlangıç ve bitiĢ noktası olarak yoğun yat
trafiğine sahiptir. Göcek koyları ve 12 adalar, Göcek'i deniz yolcuları için vazgeçilmez bir
rota haline getirmiĢtir. Tatil amacı ile karayolu ile gelen yerli ve yabancı turistlere hizmet
verecek kapasitede kaliteli konaklama birimleri, günübirlik tekne turu hizmeti veren
eğlenceli sahili ve yakın mesafelerdeki birçok plaj ve koyu ile tatilcilere farklı alternatifler
sunmaktadır. Tüm bu özellikleri ile Göcek, yerli ve yabancı yatçılar için son derece
popüler bir bölge olmuĢtur.
4.
Veri Toplama ve ĠĢleme ÇalıĢmaları
4.1.
Kıyı Çizgisi Haritalama ÇalıĢması
Proje ekibi tarafından çalıĢma alanı içerisinde 8 Mayıs 2007 tarihinde 1 gün olmak üzere
Göcek Koyu kıyı çizgisi haritalama çalıĢması yapılmıĢtır.
ÇalıĢma, Club Marina`dan baĢlayarak tek bir yönde ilerleyerek en son nokta olan Swiss
Otelìn plajını sonuna kadar kıyı çizgisi takip edilmiĢtir. Kıyı çizgisi üzerinde yürünürken
GPS ile 10m ara ile nokta atarak koordinatlar GPS in hafızasına kaydedilmiĢtr.
Kullanılan Magellan Explorist 500 model GPS in teknik özellikleri Ek 5 de verilmiĢtir.
36
Foto 4.1 Kıyı Ölçüm BaĢlangıç Noktası
Foto 4.2 Kıyı Ölçüm BitiĢ Noktası
37
GPS her 10m de (GPS in en hassas ayarıdır) bir otomatik olarak koordinatlı nokta
kaydetmesi üzere ayarlanmıĢtır. Kıyı çizgisi tüm koy boyunca normal yürüme hızında
yürünerek takip edilmiĢtir. Kıyı çizgisi takip edilirken GPS in içerisinde yüklü olan
haritadan da yol bulmak ve kontrol amaçlı faydalanılmıĢtır. Suya yaklaĢılamayan
yerlerde buffer (tampon bölge) oluĢturulmuĢ ve bölgelere ait notlar daha sonra
kullanılmak üzere kaydedilmiĢtir (Çizim 4.1).
Ayrıca marinalardaki ve yürünebilecek olan tüm iskeleler de bir kenarından ileriye diğer
kenarında geriye doğru yürünerek haritalanmıĢtır. Tüm bu haritalama çalıĢması boyunca
kaydedilen noktalar ve tampon bölgeler, ODTÜ GGIT (Jeodezi, Coğrafi Bilgi
Teknolojileri) birimi tarafından uydu görüntüsü üzerine iĢlenmiĢ, ArcGIS CBS (Coğrafi
Bilgi Sistemi) programında düzeltilerek gerçek kıyı Ģeridi oluĢturulmuĢtur. Kıyı çizgisi ve
iskeleler ArcGIS de ayrı katmanlar olarak hazırlanmıĢtır (Çizim 4.2). Hazırlanan bu kıyı
çizgisi ayrıca eĢ zamanlı yürütülen batimetri çalıĢmasında da eĢ derinlik eğrilerini
kapatmak için kullanılmıĢtır.
Çizim 4.1 GPS Kıyı Çizgisi ÇalıĢması ĠĢlenmemiĢ Veriler
38
K
Çizim 4.2 DüzeltilmiĢ Kıyı Çizgisi ve Ġskeleler
(arazi iĢi yürünebilecek yerler için tamamlanmıĢ ve düzeltme iĢlemi devam etmektedir)
bazı noktalara özellikle nokta (point) atılarak notlar alınmıĢtır (Örneğin; sazlığın
baĢlangıç ve bitiĢ noktaları (Foto 4.3), eski Etibank Krom Tesislerinin sıvı atık
borusunun denize ulaĢtığı nokta (Foto 4.4)).
39
Foto 4.3 Sazlık
Foto 4.4 Eski Etibank Krom Tesislerinin Sıvı Atık Borusu
40
Sahil boyunca bu iĢlem devam ederken dikkati çeken bölgelerin mevcut durumu ile
ileride planlamaya yönelik yorumlar yapabilmek ve tavsiyelerde bulunabilmek için notlar
alınmıĢ ve fotoğraf ve video çekimleri yapılmıĢtır.
Foto 4.5 Kıyı ġeridi Ġle Ġlgili Notların Alınması
1 günlük haritalama çalıĢması sonucu alınan noktalar uydu görüntüsü ile çakıĢtırılarak
sahil çizgisinde olan değiĢimi saptamak mümkündür.
4.2.
Yer Kontrol Noktaları Belirleme ÇalıĢması
Proje çalıĢma alanı içerisinde 16-17 Temmuz 2007 Göcek beldesinde uydu
görüntüsünün düzeltilmesi (rectify) için ayrı bir arazi çalıĢması ile 29 adet yer kontrol
noktası (YKN)(ground control point-GCP) alınmıĢtır. Noktalar seçilirken düzeltmenin
doğruluğunu arttırmak amacı ile mümkün olduğu kadar geniĢ bir alana yayılması
amaçlanmıĢtır. Noktalar alınırken MiniMAX marka metre altı hassasiyette DGPS
(diferansiyel GPS) kullanılmıĢtır (Foto 4.6). MiniMAXìn teknik özellikleri Ek 6 da
verilmiĢtir. DGPS ile alınan noktaların koordinatları Ek 4 de sunulmuĢtur. Kontrol
noktaları sağlık ocağı (Foto 4.7), arıtma tesisi (Foto 4.8), iskeleler, benzin istasyonu,
kavĢak, yol ayrımı gibi belirgin noktalardan seçilmiĢtir.
41
Çizim 4.3 Yer Kontrol Noktaları
Foto 4.6 Metre Altı Hassas DGPS Ġle Ölçüm Yapılması
42
Foto 4.7 Sağlık Ocağı Önünde Alınan YKN Ölçümü
Foto 4.8 Göcek Atık Su Arıtma Tesisi Önünde Alınan YKN Ölçümü
43
4.3.
Kıyı Çizgisinin Düzeltilmesi
El GPS inin kaydettiği nokta veriler dünya coğrafi koordinat sistemindedir (datum:WGS
84). Öncelikle GPS ile elde edilen bu bilgiler temin edilen uydu görüntüsü de dahil olmak
üzere projede istenen koordinat sistemi olan UTM ED50 zone 35kuzey projeksiyon
sistemine dönüĢtürülmüĢtür. Arazi çalıĢması sırasında tampon bölge olarak iĢaretlenen
nokta ve/veya alanlar düzeltilerek kıyı çizgisi son haline getirilmiĢtir. Uydu görüntüsü
üzerindeki kıyı çizgisi ile GPS`den elde edilen kıyı çizgisi üst üste çakıĢtırılmıĢtır. Bu
çakıĢtırmanın çalıĢmanın amacı doğrultusunda yaklaĢık +- 3 metre hassasiyet sınırları
içerisinde baĢarılı olduğu görülmüĢtür. Bu kıyı çizgisi Derinsu firmasının yürüttüğü
“Hidrografik ve OĢinografik 1. Etap Deniz AraĢtırmaları Projesi” nde de kullanılmıĢtır.
4.4.
Su Kalitesi Ġzleme ÇalıĢmaları
ÖÇKKB 2006 yılında Göcek Koyu içerisinde bulunan 4 adet marinada (Scopia Marina,
Port Göcek, Belediye Marina, Club Marina) ıĢık geçirgenliği, pH, çözünmüĢ oksijen ve
koliform bakteri olmak üzere 4 baĢlık altında su kalitesi çalıĢmaları yürütmüĢtür (ÖÇKKB,
2007).
Göcek bölgesi deniz suyu kalite izleme çalıĢmalarına ait Kurum dan alınan veriler Ek 3
de sunulmuĢtur. Veriler ODTÜ GGIT (Jeodezi, Coğrafi Bilgi Teknolojileri) birimi
tarafından uydu görüntüsü üzerine iĢlenmiĢ ve uydu görüntüsü üzerinde mevsimsel
olarak ve gösterim kolaylığı amacıyla 3 ayrı renk kullanılmıĢtır. (“Nisan, Mayıs, Haziran”,
“Temmuz, Ağustos, Eylül” ve “Ekim, Kasım, Aralık”). Her mevsim için 3 aylık ortalama
değerleri gösteren bu grafikler Çizim 4.4, 4.5, 4.6, 4.7 de sunulmuĢtur. Ayrıca aylık
dalgalanmaları takip etmek açısından 2006 yılı için Nisan-Aralık ayları arasındaki veriler
ile sürekli çizgi grafikler oluĢturulmuĢtur. Bu grafikler Çizim 4.8, 4.9, 4.10 ve 4.11 de
gösterilmektedir (ÖÇKKB, 2007).
44
Çizim 4.4 Üç Aylık Ortalama IĢık Geçirgenliği Değerleri
Çizim 4.5 Üç Aylık Ortalama pH Değerleri
45
Çizim 4.6 Üç Aylık Ortalama ÇözünmüĢ Oksijen Değerleri
Çizim 4.7 Üç Aylık Ortalama Toplam Koliform Bakteri Değerleri
46
Ekim 07
Eylül 07
Ağustos 07
Temmuz 07
Haziran 07
Mayıs 07
Nisan 07
Mart 07
Şubat 07
Ocak 07
Aralık 06
Kasım 06
Ekim 06
Eylül 06
Ağustos 06
Temmuz 06
Haziran 06
Mayıs 06
Nisan 06
CFU / 100ml
Ekim 07
Eylül 07
Ağustos 07
Temmuz 07
Haziran 07
Mayıs 07
Nisan 07
Mart 07
Şubat 07
Ocak 07
Aralık 06
Kasım 06
Ekim 06
Eylül 06
Ağustos 06
Temmuz 06
Haziran 06
Mayıs 06
Nisan 06
metre
Işık Geçirgenliği
9
8
7
6
5
4
Yolderesi
Bingüç Koyu
3
2
Belediye Marina
Port Göcek Marina
1
0
Çizim 4.8 IĢık Geçirgenliği
Toplam Koliform
1800
1600
1400
1200
1000
Yolderesi
800
Bingüç Koyu
Belediye Marina
600
400
Port Göcek Marina
200
0
Çizim 4.9 Toplam Koliform Bakteri Miktarları
47
Ekim 07
Eylül 07
Ağustos 07
Temmuz 07
Haziran 07
Mayıs 07
Nisan 07
Mart 07
Şubat 07
Ocak 07
Aralık 06
Kasım 06
Ekim 06
Eylül 06
Ağustos 06
Temmuz 06
Haziran 06
Mayıs 06
Nisan 06
Ekim 07
Eylül 07
Ağustos 07
Temmuz 07
Haziran 07
Mayıs 07
Nisan 07
Mart 07
Şubat 07
Ocak 07
Aralık 06
Kasım 06
Ekim 06
Eylül 06
Ağustos 06
Temmuz 06
Haziran 06
Mayıs 06
Nisan 06
%
Çözünmüş Oksijen
130
120
110
100
90
Yolderesi
Bingüç Koyu
80
Belediye Marina
Port Göcek Marina
70
60
50
Çizim 4.10 ÇözünmüĢ Oksijen
pH
9
8.5
Yolderesi
8
7.5
Bingüç Koyu
Belediye Marina
Port Göcek Marina
7
6.5
Çizim 4.11 pH Değerleri
48
Kurum 2006 yılı su kalitesi ölçüm çalıĢmalarını tamamlamıĢ, 2007 yılı için olan su kalitesi
çalıĢmaları ise devam etmektedir. 2007 yılının Temmuz ayına kadar olan değerler ile
2006 yılının sonuçları incelenerek kanalizasyon ve arıtma sistemlerinin kurulmasından
önceki ve sonraki değerlerin karĢılaĢtırılması mümkün olabilmektedir.
25687 sayılı 31 Aralık 2004 tarihli Resmi Gazete`de yayımlanan Su Kirliliği Kontrolü
Yönetmeliği`nden alınan özet tablolar (Tablo 4.1`de ve Tablo 4.2`de) aĢağıda verilmiĢtir.
Tablo 4.1 Deniz Suyunun Genel Kalite Kriterleri
Parametre
DüĢünceler
Kriter
pH
6.0-9.0
Renk ve bulanıklık
Doğal
Yüzer madde
-
Askıda katı madde
(mg/L)
30
Doygunluğun
ÇözünmüĢ oksijen (mg/L) % 90‟nından
fazla
Parçalanabilir organik
kirleticiler
-
Ham petrol ve petrol
türevleri (mg/L)
0.003
Doğal suiçi yaĢam için gerekli fotosentez aktivitesinin,
ölçüm derinliğindeki normal değerini % 90‟dan fazla
etkilemeyecek kadar olmalıdır.
Yüzer halde yağ, katran vb. sıvılarla çöp vb. sıvılarlara
çöp vb. katı maddeler bulunamaz.
ÇözünmüĢ
izlenmelidir.
oksijen
değerleri
derinlik
boyunca
Seyreldikten sonra çözünmüĢ oksijen varlığını yukarıda
öngörülen değerden daha fazla tehlikeye düĢürecek
miktarda olmamalıdır.
Su, biyota ve sedimanda ayrı değerlendirilmeli ve
tercihan hiç bulunmamalıdır.
Tablo 4.2 Derin Deniz DeĢarjları Ġçin Uygulanacak Kriterler
LĠMĠT
PARAMETRE
En muhtemel
sayı (EMS)
olarak toplam
ve fekal
koliformlar
Katı ve yüzen
maddeler
Derin deniz deĢarjıyla sağlanacak olan toplam seyrelme sonucunda insan
teması olan koruma bölgesinde, zamanın % 90‟ında, EMS olarak toplam koliform
seviyesi 1000 TC/100 ml ve fekal koliform seviyesi 200 FC/100 ml‟den az
olmalıdır.
Difüzör çıkıĢı üzerinde, toplam geniĢliği o noktadaki deniz suyu derinliğine eĢit
olan bir Ģerit dıĢında gözle izlenebilecek katı ve yüzer maddeler
bulunmayacaktır.
Bu kriterlere göre grafikler incelendiğinde;
Yaz aylarında ıĢık geçirgenliğinde belirgin bir azalma görülmektedir. Ancak 2007 Mart
ayı oldukça iyi değerler göstermiĢtir. 2006 yılında gözlenen dalgalanmalar 2007 de daha
birbirine benzer, baĢka bir dille koy içerisinde daha homejen bir yapıya geçildiğini
göstermektedir. IĢık geçirgenliği açısından az da olsa olumlu sonuç alındığı söylenebilir.
49
Toplam Koliform 2007 yılında 200 CFU/100ml olan kritik sınırın altına gelmiĢtir. Burada
kanalizasyon sistemi ve arıtma tesisinin faydası çok açık Ģekilde görülmektedir.
Mevsimlere göre büyük dalgalanmalar gösteren yapı, ıĢık geçirgenliğinde olduğu gibi
koy içerisinde homojen dağılım göstermektedir. Bu durum kirletici kaynak noktalarının
ortadan kalktığı ve/veya çok azaldığı Ģeklinde yorumlanabilir.
ÇözünmüĢ oksijen 2006 yılında örnek noktalarına göre büyük değiĢkenlik gösterirken
2007 de tüm noktalarda hemen hemen aynı değerleri vermektedir. Ayrıca 2007 yılı için
bir kaç ay dıĢında %90 üzerinde değerler alarak deniz suyu genel kalite kriterlerini
sağlamaktadır.
Deniz suyu için pH değerlerinin 6.0-9.0 arasında olması beklenmektedir. Koy içerisinde
değerlerin yaklaĢık 7.0-8.5 arasında seyrettiği görülmektedir. Bu da Göcek koyundaki
deniz suyunun bazik karakterde olduğu anlamına gelmektedir.
4.5.










Göcek Belediyesi`nden Elde Edilen Veriler
Ġmar planları (kağıt) (2004), 1/1000 sayısal (15 pafta)
Ġmar planı sayısal 1/5000 nazım imar planı (2 pafta)
Zemin etüdü (kağıt) (2004)
Yeniden değerlendirmeye iliĢkin jeolojik, jeoteknik, paleosismolojik etüt raporu (kağıt)
(2004)
Yeni imar planı araĢtırma raporu (kağıt) (1987)
Göcek içmesuyu projesi Ģebeke inĢaat planı (kağıt) (1993)
Çevre düzeni planı (kağıt) 1/25 000
Göcek belediyesi sınır haritası (kağıt) 1/25 000
Göcek kanalizasyon tatbikat projesi pis su Ģebeke planı (kağıt) (1999) 1/1000
Göcek OG AG elektrik dağıtım Ģebekesi projesi (kağıt) 1/2000
4.6.
ÖÇKKB`dan Alınan Veriler
 2 adet 1/25 000 raster pafta
 ÇalıĢma alanı sınırları (sayısal)
 Su kalitesi ölçümleri izleme paftasından akarsular, göller ve denizler olarak sınıflı
noktalar (mapinfo dosyası)
 Su kalitesi ölçüm sonuçları (2006 yılı için Acess veritabanı, 2007 yılı için Word
dosyası)
4.7.
Harita Genel Komutanlığı`ndan Satın Alınan Veriler
 TC Harita genel Komutanlığı`ndan YUKPAF haritaları (1/25 000) UTM-ED50
4.8.
NĠK Sistem`den Satın Alınan Veriler
 Muğla-Göcek QuickBird Uydu Görüntüsü (30/11/2006 tarihli)
50
4.9.
Mapa (Yat Bağlama Halkaları) Noktaları
Deniz Temiz Derneği (TURMEPA) tarafından yapılan alan çalıĢmaları ile Göcek ve
Dalaman koylarından 180 adet MAPA (Yat bağlama) noktası belirlenmiĢtir. Mapa
noktalarının yerleri ODTÜ GGIT (Jeodezi, Coğrafi Bilgi Teknolojileri) birimi tarafından
uydu görüntüsü üzerine iĢlenmiĢ ve Çizim 4.12 de sunulmuĢtur. Ek 1`de yer ismi ve bu
bölgedeki nokta sayısı, Ek 2`de ise 180 noktanın koordinatları verilmiĢtir.
Çizim 4.12 Göcek ve Dalaman Koylarında Haziran 2007 Ayı Ġçinde YerleĢtirilmesi
Tamamlanan Mapa (Yat Bağlama Halkaları) Noktaları
4.10.
Ġmar Planları
Göcek Belediyesi`nden parçalı olarak temin edilen sayısal imar planları birleĢtirilerek
Çizim 4.13 de sunulmuĢtur.
51
Metre
Çizim 4.13 Göcek 2.Etap Sayısal Ġmar Planları
4.11.
Kaynak AraĢtırmaları
Kaynak taraması projenin süreci boyunca devam etmiĢtir. Çok disiplinli ve kapsamlı bir
konu olması nedeniyle yapılan çalıĢmalara bağlı olarak teorik bilgiler sürekli
günecellenmiĢtir ve yeni konu baĢlıkları dahil edilmiĢtir. Kurum konu baĢlıkları için
toplantılar ve sunumlar ile bilgilendirilmiĢtir ve ortak karar ile çalıĢmalar sürdürülmüĢtür.
Kaynak çalıĢmaları arazi çalıĢmalarına paralel olarak gözden geçirilmiĢtir. Özellikle
toplantı tutanakları projenin yönü ve aĢaması hakkında yararlı bilgiler vererek, bir sonraki
arazi çalıĢmaları ve raporlar için faydalı bilgiler sağlamıĢtır.
52
4.12.
KiĢisel GörüĢmeler
Kıyı çizgisi alma çalıĢması içerisinde Marinaların içerisinde ölçüm yapılmıĢtır. Böylece
Marina daki o anda yetkili olan kiĢi/kiĢiler ile görüĢmeler yapmak mümkün olmuĢtur. Bu
görüĢmeler sırasında herhangi bir yerde kayıtlı olmayan ancak o kiĢinin tecrübesi ve
bilgisine bağlı olarak genelde yaĢanan ve/veya görülen bazı problemler tartıĢılmıĢ ve
bilgi alınmıĢtır. Örneğin Belediye Marina da sayısal halde kayıtlar olmadığı gibi yatların
kayıtlarının tutulmadığı saptanmıĢtır. Marinalara, dolayısıyla koya giren tekne ve kiĢi
sayısının bilinmemesi Göcek Koyu yat kapasitesi belirlenirken gerekli en önemli
parametreyi kaçırmak anlamına gelmektedir.
Foto 4.8 Belediye Marina Ofis
Bir baĢka örmek olarak yat bakımı yapan çalıĢanlar ile konuĢulurken aynı anda
deterjanla yatın temizliğinin yapıldığı belirlenmiĢtir. Doğal bir iĢlem gibi tüm kirli sular
doğrudan denize atılmaktadır. Marinalarda yapılan bu temizlik yatları korurken altından
daha değerli Göcek Koyu`nu kirletmektedir (Foto 4.9). Denizin biyolojik yapısını bozan
bu olay ileride koyun güzelliğini bozarak turizmi doğrudan etkileyecektir.
53
Foto 4.9 Marinalarda Kirlilik
Diğer bir örnek ise Club Marina`ya giderken bataklık olan bölgede denize akan derenin
akıĢ yolunun iptal edildiği ve su aktarım noktasından (Foto 4.10) itibaren buradan borular
ile baĢka bir bölgeye aktarıldığı görülmüĢtür. Bu sebeple dere yatağının (Foto 4.11)
tamamen kuruduğu saptanmıĢtır. AkıĢ yolunun iptal edilmesiyle koy içerisindeki akıntı
yönü etkilenmiĢ olabilir. Derenin denize akması ve Ģu an olduğu gibi denize
boĢalmaması durumlarında akıntı modelinde farklılık gösterebilir.
54
Foto 4.10 Su Aktarım Noktası
Foto 4.11 Dere Yatağı
55
4.13.
Fotoğraf, Video Çekimleri ve Su Üstü Araçların Sayımı
4.13.1.
Fotoğraf ve Video Çekimleri
KiĢisel görüĢmelere bağlı olarak ve arazi çalıĢmaları boyunca fikir verebilecek, notlar
alınan noktalara ait ve çalıĢmayla ilgili raporlarda ve sunumlarda kullanılmak üzere
fotoğraflar çekilmiĢtir. Fotoğraflar çalıĢmaların adlarına göre arĢivlenmektedir. Ayrıca
dijital fotoğraf makinası ile video çekimleri de yapılmıĢtır.
Göcek Koyu için Ģu anki yat kullanım verileri yeterli değildi. Bu nedenle birbirini
destekleyecek nitelikte, saha ve ofis çalıĢmalarını içeren iki yöntem ile verilerin
toplanması uygun görülmüĢtür. Öncelikle video kamera sistemi ile gece ve gündüz
aralıksız kayıt yapılması diğeri ise belirli bir zaman için göz ile koylar ve marinalar
gezilerek notların alınması Ģeklinde planlanmıĢtır.
Yat kullanım verilerinin toplanması amacıyla hava Ģartlarına dayanıklı, gündüz ve gece
çekim yapabilen video kamera sistemi kullanılması düĢünülmüĢtür. 03 Ağustos 2007
tarihinde SAMSUNG SCC-2091 DAY&NIGHT kamera, Fujinon 5-50mm Varifocal Oto
Ġris Lens ve 4 kanal dijital kayıt cihazı sistemi kurulumu yapılmıĢtır. Cihazların teknik
özellikleri Ek 8, Ek 9 ve Ek 10` da verilmiĢtir. Kayıt sistemi saniyede 1 kare ve her kare
üzerinde tarih ve zamanın yazılı olduğu zaman kodu olacak Ģekilde hazırlanmıĢ ve “avi”
formatında saklanacak Ģekilde kurulmuĢtur. Foto 4.12`de gündüz, Foto 4.13`de ise gece
video kamera ile yapılan çekimlerin görünümüne ait fotoğraflar verilmiĢtir. Sistemin
kurulmasıyla birlikte elde edilen kayıtlardan koya giren ve çıkan teknelerin sayılması
planlanmıĢtır. Bu amaçla 03 Ağustos günü saat 16:00 ile 04 Ağustos günü saat 16:00
aralığı için (24 saat) video kayıtlarından deniz araçları sınıflandırması yapılmadan Koya
giren ve çıkan su üstü araçları sayılmıĢtır. 24 saat sonunda Proje alanına giren su üstü
araç sayısı 428, Koy`dan çıkan ise 362 olmuĢtur.
Destekleyici çalıĢma olarak 04 Ağustos 2007 tarihinde (saat 10:30 ile 15.45 arasında)
tekne ile Göcek/Dalaman koylarında gezilerek göz ile yerinde sayım yapılmıĢtır.
Tekneler önce tip/yapım malzemesine (Fiber, AhĢap, AhĢap Tur teknesi ve Balıkçı
kayığı) daha sonra alt baĢlık olarak da boyutlarına (K (küçük), O (orta), B (büyük), ÇB
(çok büyük), ÇÇB (çok çok büyük)) göre sınıflandırılmıĢtır (Tablo 4.2). Sayım için
kullanılan form Ek 11`de sunulmuĢtur.
Bu sınıflara göre yapılan sayım sonuçlarını gösteren tablo Tablo 4.3`de sunulmuĢtur.
Buna göre sadece 6 adet marinadaki su üstü araç sayısı 542 olarak hesaplanmıĢtır.
Göcek Körfezi içerisinde bulunan 30 koyda yapılan çalıĢma ile 387 su üstü araç
bulunduğu tespit edilmiĢtir. Bu durumda marinalar ve koylardaki toplam su üstü araç
sayısı 929 olmaktadır.
ÖÇKKB`lığı tarafından 11 Ağustos 2006 tarihinde Göcek Körfezi`nde bulunan 26 koyda
ve marinalarda yapılan tekne sayımına iliĢkin notlar Tablo 4.4`de sunulmuĢtur. Bu tarih
itibari ile çeĢitli boylarda 296 adet su üstü araç olduğu tespit edilmiĢtir. Tekne sayımının
yapıldığı Fethiye-Göcek Özel Çevre Koruma Bölgesi`ndeki Koyların gösterildiği harita
Çizim 4.14`de sunulmuĢtur. (Erdoğan vd., 2006).
Her iki çalıĢma karĢılaĢtırıldığında, Göcek ve Dalaman Koylarında (Marinalar hariç),
demirlemiĢ ya da seyir/alarga durumdaki yatların sayısı 04 Ağustos 2007 tarihi
56
Cumartesi günü 387, 11 Ağustos 2006 tarihi Cumartesi günü 296‟dır. Buna göre bir yıl
aralıklı olarak Cumartesi günleri arasında, Göcek Dalaman koylarını kulllanan tekne
sayısı %30 artıĢ göstermiĢ olduğu görülmektedir.
Bu çalıĢmalarda
koya giriĢ ve çıkıĢ yapan teknelerin sayısının, büyüklüğünün
saptanması ve taĢıdığı yolcu sayısının tahmin edilmesi amaçlanmaktadır. Göz ile
yapılan sayım sonuçları marinalardaki kayıtlar ile iliĢkilendirilerek verilerin kontrolünün
sağlanması mümkün olabilecektir. Bu bilgiler ıĢığında koyun taĢıma kapasitesine ait ön
bilgiler elde edilmesi planlanmıĢtır. Tüm bu veriler güncel ve ileriye dönük çalıĢmalar için
bir veritabanında saklanmaktadır.
YELKEN 2007-08-03 16:05:14
YELKEN 2007-08-03 16:05:15
YELKEN 2007-08-03 16:05:16
YELKEN 2007-08-03 16:05:17
YELKEN 2007-08-03 16:05:18
YELKEN 2007-08-03 16:05:19
Foto 4.12 1sn Aralıklı 6 Video Kamera Gündüz Görüntüsü
57
YELKEN 2007-08-03 20:56:49
Foto 4.13 Video Kamera Gece Çekimi
58
Tablo 4.3 Göcek Körfezi Marina ve Koylarda 04 Ağustos 2007 Tarihinde 10:30 ile 15:45 Arası Zaman Diliminde Bulunan
Tekne Sayıları
FĠBER
YER
K
O
B
PORT GÖCEK
116
57
16
BELEDĠYE MARĠNA
12
4
2
SCOPIA
36
ÇEKEK YERĠ
18
CLUB MARĠNA
112
ALARGA GÖCEK
24
AHŞAP
ÇB ÇÇB
O
B
ÇB ÇÇB O
B ÇB ÇÇB
BALIKÇI TOPLAM
K
O
2
6
12
6
K
AHŞAP TUR
20
8
2
25
191
2
20
99
5
55
5
29
8
6
126
18
TĠGEN
42
2
1
3
2
AYTEN
2
OSMANAĞA
3
GÖCEK ADASI KUZEY Koyu (saat 11:00)
1
1
GÖCEK ADASI BATI Koyu (saat 11:00)
10
1
11
GÖCEK ADASI KUZEY Koyu (saat 15:00)
2
2
4
GÖCEK ADASI BATI Koyu (saat 15:00)
2
2
GUNLUK Koyu
6
KÜÇÜK KARGI
3
3
BOYNUZ BÜKÜ
16
1
KILLE BÜKÜ
3
1
1
BEDRI RAHMĠ
22
3
6
BEDRI RAHMĠ ASILAK ARASI
2
ASILAK KOYU, HURMA ARASI(saat 11:30)
2
BÜYÜK SARSALA
17
KÜÇÜK SARSALA
11
4
KÜÇÜK SARSALA DOĞUSU
8
1
HAMAM KOYU
9
HAMAM YAVANSU ARASI
1
1
2
8
3
6
3
5
1
1
7
1
7
1
1
3
4
1
2
2
1
9
1
5
2
1
9
4
22
4
2
4
1
7
4
39
8
1
5
4
30
3
1
28
3
3
15
1
2
17
1
2
7
59
YER
BINLIK Koyu
YAVANSU
MERDİVENLİ Koyu (saat 11:57)
GOBUN
DOMUZ ADASI İÇ KIYILAR
DOMUZ ADASI ENE KIYILAR
DOMUZ ADASI WNW KIYILAR
TERSHANE ADASI Yaz Limanı
TERSHANE ADASI Kış Limanı
ZEYTİNLİ ADASI ENE KIYILARI
YASSICALAR
TOPLAM
FİBER
K
4
7
3
9
1
8
O
4
B
1
1
2
1
3
4
2
1
7
1
6
3
476
112
66
AHŞAP
ÇB ÇÇB K
1
3
1
5
18
2
O
3
3
2
B
3
1
4
3
2
4
6
2
AHŞAP TUR
ÇB ÇÇB O B ÇB ÇÇB
1
2
2
5
10
82
50
K
O
4
1
1
1
1
2
BALIKÇI TOPLAM
4
1
1
1
2
10
52
6
3
4
5
37
6
16
12
11
12
3
20
13
13
9
18
23
929
60
Tablo 4.4 Göcek Körfezi Marina ve Koylarda 11 Ağustos 2006 Tarihinde Bulunan Tekne Sayıları (Erdoğan vd., 2006)
Koyun Adı
Koruma
Statüsü
Alan Kısıtlamaları
Mülkiyet
Alan Kullanımı
Tesisler
2 oda 1 salondan oluĢan 34 ev, 1 mutfak
binası, Pergoleler, sabit kabinler, duĢ, 1
paket arıtma tesisi, wc, iskele tesisleri
bulunmaktadır.
Tesisten
Faydalanan
Yat Sayısı
PORUKLU KOYU
II. ve III. Derece
Doğal Sit
Alana karayolu ve deniz yolu ile ulaĢım
sağlanmaktadır. Elektrik ve su Ģebekesi
bulunmaktadır.
Orman
Orman Alanı, II. ve III. Derece
Doğal Sit”
AYTEN KOYU
II. ve III. Derece
Doğal Sit
Elektrik ve su Ģebekesi bulunmamaktadır.
Orman
Doğal Sit
yok
4
OSMANAĞA KOYU
II. ve III. Derece
Doğal Sit
Elektrik, su Ģebekesi ve kaynağı bulunmamaktadır.
Orman
Doğal Sit
yok
2
KARGILI KOYU
I. Derece Doğal
Sit
Elektrik Ģebekesi bulunmamaktadır.
Orman
Orman Alanı ve I. Derece
Doğal Sit”
yok
0
GÜNLÜKLÜ KOYU
I. Derece Doğal
Sit
Elektrik, su Ģebekesi ve su kaynağı
bulunmamaktadır.
Orman
Doğal Sit
yok
4
ATBÜKÜ KOYU
I. Derece Doğal
Sit
Alana karayolu bulunmamaktadır. Elektrik, su
Ģebekesi ve su kaynağı bulunmamaktadır.
Orman
Doğal Sit
yok
4
BONUZBÜKÜ
KOYU
I. Derece Doğal
Sit
Elektrik Ģebekesi bulunmamakta olup, jenaratör ile
elektrik ihtiyacı sağlanmaktadır. Su Ģebekesi
bulunmamakta olup, su ihtiyacı taĢıma su ve kaynak
suyu ile sağlanmaktadır.
Orman
Orman Alanı, I. Derece Doğal
Sit, Nokta Günübirlik Alan
KITLEBÜKÜ KOYU
II. ve III. Derece
Doğal Sit
Alana karayolu bulunmamakta olup, deniz yolu ile
ulaĢım sağlanmaktadır. Elektrik, su Ģebekesi ve su
kaynağı bulunmamaktadır.
Orman
Doğal Sit
Mutfak+wc, pergole+ bar, fırın, iskele
bulunmaktadır.
yok
5
47
0
61
Koyun Adı
KILLE KOYU
Koruma
Statüsü
III. Derece
Doğal Sit
Mülkiyet
Alan Kullanımı
Elektrik, su Ģebekesi ve su kaynağı
bulunmamaktadır.
Orman
Orman Alanı, III. Derece
Doğal Sit
Tesisler
Tesisten
Faydalanan
Yat Sayısı
yok
4
BEDRI RAHMI
KOYU
I. Derece
Arkeolojik Sit, I.
Derece Doğal
Sit
ulaĢım sağlanmaktadır. Elektrik Ģebekesi
bulunmamakta olup, jenaratör ile elektrik ihtiyacı
sağlanmaktadır.
Orman
Orman Alanı, I. Derece
Arkeolojik Sit, I. Derece Doğal
Sit
Ġskele
TAġYAKA KOYU
I. Derece
Arkeolojik Sit, I.
Derece Doğal
Sit
sağlanmaktadır. Su Ģebekesi bulunmamakta olup, su
ihtiyacı taĢıma su ile sağlanmaktadır.
Orman
Sit ve Nokta Günübirlik Alan
Mutfak, wc, iskele, fırın, pergole + bar, idari
bina tesisleri bulunmaktadır.
27
SARSALA KOYU
I. Derece Doğal
Sit
Elektrik Ģebekesi bulunmamakta olup, jenaratör ile
elektrik ihtiyacı sağlanmaktadır. Su Ģebekesi
bulunmamakta olup taĢıma su ile su ihtiyacı
karĢılanmaktadır.
Orman
Büfe, soyunma kabini + wc tesisleri
bulunmaktadır.
16
KAPI KOYU
(AKBÜK)
I. Derece Doğal
Sit
Orman
Mutfak, wc, iskele, fırın, pergole + bar,
baraka tesisleri bulunmaktadır.
23
ulaĢım sağlanmaktadır. Elektrik ve su Ģebekesi
bulunmamaktadır.
Orman
Sit
Yüzer iskele.
18
HAMAM KOYU
I. Derece
Arkeolojik Sit
veI. Derece
Doğal Sit
KUYRUCAK
(BINLIK) KOYU
I. Derece
Arkeolojik Sit ve
I. Derece Doğal
Sit
ulaĢım sağlanmaktadır. Elektrik, su Ģebekesi ve su
kaynağı bulunmamaktadır.
Orman
Sit
YAVANSU KOYU
I. Derece Doğal
Sit
ulaĢım sağlanmaktadır. Elektrik, su Ģebekesi
bulunmamakta olup, kullanma suyu olarak kullanılan
su kaynağı bulunmaktadır
Orman
Sit
5
yok
Ġskele, fırın, baraka, yıkık binalar
bulunmaktadır.
3
4
62
Koyun Adı
Koruma
Statüsü
Mülkiyet
Alan Kullanımı
Tesisler
Tesisten
Faydalanan
Yat Sayısı
yok
4
Mutfak, restaurant, wc, iskele, fırın, pergole
+ bar, barakalar bulunmaktadır.
20
MERDIVENLI
KOYU
I. Derece Doğal
Sit
ulaĢım sağlanmaktadır. Elektrik ve su
bulunmamaktadır.
Orman
Doğal Sit
GÖBÜN KOYU
I. Derece Doğal
Sit
Orman
DOMUZ ADASI
UZUN ALĠ
(PANÇO) KOYU
I. Derece Doğal
Sit
bulunmamaktadır.
Orman
Orman Alanı ve I.Derece
Doğal Sit
yok
14
DOMUZ ADASI
CENNET KOYU
I. Derece Doğal
Sit
bulunmamaktadır.
Orman ve
Özel Mülkiyet
Sit
yok
3
TERSANE ADASI
KIġ LĠMANI
Kentsel Sit
I. Derece Doğal
Sit
sağlanmaktadır. Kullanma suyu olarak kullanılan
kaynak suyu bulunmakta olup, içmesuyu ihtiyacı
taĢıma su ile sağla
Özel Mülkiyet
Planında “Kentsel Sit, I.
Derece Doğal Sit ve Nokta
Günübirlik Alan
TERSANE ADASI
YAZ KOYU
I. Derece Doğal
Sit
bulunmamaktadır.
Orman
Kentsel Sit, I. Derece Doğal
Sit ve Makilik Fundalık
YASSICA ADALARI
I. Derece Doğal
Sit
bulunmamaktadır.
Orman
GÖCEK ADASI
BATI
TARAFINDAKĠ KOY
I. Derece Doğal
Sit
bulunmamaktadır.
Orman
Sit
Mutfak, wc, iskele, fırın, pergole + bar,
barakalar bulunmaktadır.
yok
Ġki adet kıl çadır ve bir adet Turizm Amaçlı
Sportif Faaliyet için kullanılan tekne
yok
17
6
10
20
63
Koyun Adı
Koruma
Statüsü
Mülkiyet
Alan Kullanımı
Tesisler
GÖCEK ADASI
ĠNCĠRLĠ KOYU
I. Derece Doğal
Sit
bulunmamaktadır.
Orman
Sit
Ġskele, bar, mutfak, wc, baraka
bulunmaktadır. 2.madde olması nedeniyle
Fethiye Mal Müdürlüğüne ecrimisil
ödenmektedir.
KÜÇÜK SARSALA
KOYU
I. Derece Doğal
Sit
bulunmamakta olup, 2 adet jenaratör ile elektrik
ihtiyacı sağlanmaktadır. Su Ģebekesi bulunmamakta
olup, su ihtiyacı taĢıma su ile sağlanmaktadır.
Orman
Orman Alanı, Nokta Günübirlik
Alan
Restaurant, wc, iskele, mutfak, fırın,
pergole + bar tesisleri bulunmaktadır.
TOPLAM
Tesisten
Faydalanan
Yat Sayısı
5
31
296
64
Çizim 4.14 Göcek ve Dalaman Koyları (Erdoğan vd., 2006)
65
4.13.2.
Yazılım ile Tekne Sayımı
Tekne sayımında kullanılan yazılım ODTÜ Elektrik ve Elektronik Mühendisliği Bölümü
AraĢ Gör. Engin TÜRETKEN tarafından hazırlanmıĢtır. Programın çalıĢma prensibinden
kaynaklanan kısıtlamalar ile elde edilmesi istenen sonuçlar dikkate alınarak yazılım bir
kaç versiyon yazılarak optimize edilmiĢtir. Video görüntülerinin iĢlenmesi sırasında bir
çok parametrenin gözönünde bulundurulması gerekmiĢtir. Bunlar kısaca aĢağıdaki
Ģekilde özetlenebilir;











Arka fon ile tekne arasındaki renk farkı
Geceden gündüze veya tam tersi geçiĢ durumunda renk farkının dikkate
alınmaması
Dalgaların teknelerden ayırt edilmesi
Tekne ile birlikte giden kıç tarafındaki botun sayılmaması
Aynı teknenin ikinci kes sayılmaması
Görüntünün net olmaması ve yukarı aĢağı oynamalar
GüneĢ ve ay ıĢığının deniz üzerindeki yansımaları
Tekne üzerinde birden fazla ıĢık olması
Hızlı seyir eden teknelerin yakalanması
Teknelerin birbirleri arkasından geçmesi
Teknelerin yön değiĢtirerek yandan ve/veya önden görünmesi
Yukarıda bahsedilen durumlar söz konusu olduğu zaman program önce yeĢil kutu ile
iĢaretleyip numara vererek kutuyu takip etmektedir. Tekne olduğuna karar verdiği anda
ise kırmızı kutu içine alarak gerçek tekne sayısını atamaktadır. Farklı koĢullara göre
sayımları gösteren ekran görüntüleri Çizim 4.51 de gösterilmiĢtir.
Düğer yandan programla ilgili olmayan ancak sayımı etkileyen parametreler de söz
konusudur. Bunlar ise;


Göcek`te elektrik kesintisi olduğu durumda video kaydı yapılamaması.
YağıĢlı ve/veya havalarda kameranın önünden akan sular nedeniyle bulanıklık
oluĢması dır.
Yazılım çalıĢırken sayımı seyretmek mümkün olabilmektedir. Yine aynı anda 9 yön ve
toplam için rakamların gerçek zamanlı değiĢimini görülebilmektedir. Aynı anda birden
fazla sayım yapılabilmektedir. Yazılımın çalıĢma hızı bilgisayarın performansı ile
doğrudan orantılıdır. Bu proje için “HP Compaq Intel Pentium 4 3.2 GHz CPU, Hyper
Threading (sanal çift çekirdek), 1GB RAM” özelliklerine sahip bir bilgisayar kullanılmıĢtır.
Kayıt medyası olarak “Philips 320MB Go harici disk” seçilmiĢtir. Video kayıt cihazından
harice diske aktarım “8GB Transcend marka USB2.0 özellikli USB taĢınabilir bellek” ile
yapılmıĢtır. Bu konfigürasyon ile video kayıt cihazından harici diske aktarım ve yazılım
çalıĢarak sonuç üretmesi 1 günlük (24 saat) bir sayım yaklaĢık 45 dakika sürmektedir.
04 Ağustos 2007 den baĢlayarak 14 Ekim 2007 tarihine kadar olan 72 günlük tüm
videonun iĢlenerek sonuçların alınması 55 saat (yaklaĢık 7 gün) sürmüĢtür. Bu durumda
70 gün için 7 gün baz alınarak kabaca 1/10 oranında sayım yapılabilmektedir.
Program önceden belirlenen Fethiye`den Göcekè, Göcek`ten Fethiye`ye, Körfez`den
Göcekè, Göcek`ten Körfezè, Fethiye`den Körfezè, Körfez`den Fethiye`ye, Göcek`ten
Göcekè, Fethiye`den Fethiye`ye ve Körfez`den Körfezè olmak üzere Çizim 4.16`da ve
66
Çizim 4.17`de gösterildiği gibi toplam 9 yönde sayım yapmaktadır “Avi” formatında
kaydedilmiĢ videolar program tarafından açılarak sonuçlar her birisi video ile aynı isimde
olan metin dosyası formatı olan “txt“ uzantısıyla kaydedilmektedir. Ġstenirse yazılım arka
arkaya iĢlem (batch processing) yapabilmekte, tüm sayım sonuçlarını toplayarak
“BatchProcessingResult.txt” isimli ayrı bir txt dosyası içerisine kaydedebilmektedir.
OluĢturulan tüm bu dosyalar excel ortamına aktarılarak grafikler ve istatistiksel analizler
ile yorumlanmıĢtır. Videolar, tüm txt dosyaları ve excel dosyası sayısal ortamda Kurumà
ayrıca sunulmuĢtur. 72 günlük sonuçlar Ek-12`de verilmiĢ, istatistiksel analizler ise Ek13 de gösterilmiĢtir. Her yön için farklı ve ayrıca günlük toplamı gösteren 10 adet grafik
oluĢturulmuĢtur. Sonuçlardan oluĢturulan grafikler Çizim 4.18`de gösterilmiĢtir.
Sonuç olarak bazı günlerde yat sayısında belirgin bir artıĢ veya düĢüĢ kaydedilmiĢtir. Bu
sonuçları etkileyen parametreler;





Yat yarıĢları
Bayram günleri (30 Ağustos ,12-14 Ekim)
Fırtınalı günler (04 Ekim)
Hafta sonları
Hafta içleri olarak belirlenmiĢtir.
Tarihler ile tekne giriĢ çıkıĢ sayıları iliĢkilendirildiğinde bayram günleri, hafta sonları ve
yat yarıĢı olan günlerde artıĢ, fırtınalı günler ve hafta içlerinde düĢüĢ gözlemlenmektedir.
Bunun yanısıra mevsimlere bağlı olarak da değiĢimler gözlemlenebilmektedir. Grafikler
incelendiğinde, Ağustos`dan Ekim ayına doğru gidildikçe ortalama olarak tekne
sayısındaki azalma açıkca görülebilmektedir.
67
1)
2)
3)
4)
`
Çizim
4.15
Farklı
koĢullarda
tekne
sayımı
(
(1)gündüz,
(2)gece,
(3)gündüz-gece
geçiĢi,
(4)yağıĢlı
hava)
68
GÖCEK
KÖRFEZ
FETHĠYE
Çizim 4.16 Tekne Sayma Yazılımının Dikkate Aldığı Yönler
69
Körfez
Fethiye
Göcek
Göcek
Körfez
Körfez
Fethiye
Göcek
Fethiye
Çizim 4.17 Kamera GörüĢ Açısı ve Yönler
70
150
körfez→fethiye
100
2 per. M ov. Avg.
(körfez→fethiye)
50
50
0
0
13 Ekim 07
200
06 Ekim 07
200
29 Eylül 07
250
22 Eylül 07
Kö r f ez →F et hiye
13 Ekim 07
06 Ekim 07
29 Eylül 07
22 Eylül 07
15 Eylül 07
F et hiye→Kö r f ez
15 Eylül 07
250
08 Eylül 07
0
08 Eylül 07
0
01 Eylül 07
5
01 Eylül 07
5
25 Ağustos 07
2 per. M ov. Avg.
(fethiye→körfez)
25 Ağustos 07
10
18 Ağustos 07
fethiye→körfez
18 Ağustos 07
20
11 Ağustos 07
20
11 Ağustos 07
15
04 Ağustos 07
13 Ekim 07
06 Ekim 07
29 Eylül 07
22 Eylül 07
15 Eylül 07
08 Eylül 07
01 Eylül 07
25 Ağustos 07
18 Ağustos 07
11 Ağustos 07
04 Ağustos 07
25
04 Ağustos 07
13 Ekim 07
06 Ekim 07
29 Eylül 07
22 Eylül 07
15 Eylül 07
08 Eylül 07
01 Eylül 07
25 Ağustos 07
18 Ağustos 07
11 Ağustos 07
04 Ağustos 07
25
F et hiye→F et hiye
15
fethiye→fethiye
10
2 per. M ov. Avg.
(fethiye→fethiye)
Kö r f ez →F et hiye
150
100
körfez→fethiye
2 per. M ov. Avg.
(körfez→fethiye)
Çizim 4.18 Yönlere Bağlı Tekne Sayıları
71
göcek→f et hiye
150
göcek→körfez
150
100
2 per. M ov. Avg.
(göcek→körfez)
100
13 Ekim 07
200
06 Ekim 07
200
29 Eylül 07
250
22 Eylül 07
Gö cek→Kö r f ez
13 Ekim 07
06 Ekim 07
29 Eylül 07
22 Eylül 07
15 Eylül 07
08 Eylül 07
Kö r f ez →Gö cek
15 Eylül 07
250
08 Eylül 07
0
01 Eylül 07
0
01 Eylül 07
50
25 Ağustos 07
50
25 Ağustos 07
2 per. M ov. Avg.
(körfez→göcek)
18 Ağustos 07
150
18 Ağustos 07
200
11 Ağustos 07
200
11 Ağustos 07
100
04 Ağustos 07
13 Ekim 07
06 Ekim 07
29 Eylül 07
22 Eylül 07
15 Eylül 07
08 Eylül 07
01 Eylül 07
25 Ağustos 07
18 Ağustos 07
11 Ağustos 07
04 Ağustos 07
250
04 Ağustos 07
13 Ekim 07
06 Ekim 07
29 Eylül 07
22 Eylül 07
15 Eylül 07
08 Eylül 07
01 Eylül 07
25 Ağustos 07
18 Ağustos 07
11 Ağustos 07
04 Ağustos 07
250
Gö cek→Gö cek
körfez→göcek
150
göcek→göcek
100
2 per. M ov. Avg.
(göcek→göcek)
Göcek→Fethiye
50
2 per. M ov. Avg.
(göcek→f et hiye)
0
50
0
Çizim 4.18 Yönlere Bağlı Tekne Sayıları (devamı)
72
Program Sınırından Geçen Toplan Tekne Sayısı
800
700
Tekne Sayısı
600
500
Toplam
400
2 per. M ov. Avg. (Toplam)
Poly. (Toplam)
300
200
13 Ekim 07
29 Eylül 07
22 Eylül 07
15 Eylül 07
8 Eylül 07
1 Eylül 07
25 Ağustos 07
18 Ağustos 07
11 Ağustos 07
4 Ağustos 07
0
6 Ekim 07
100
Çizim 4.19 04 Ağustos 07– 14 Ekim 07 Tarihleri Arasında Programda Belirlenen
Sınırlardan Geçen Toplam Tekne Sayısı
Göcekè Giren ve Göcek`ten Çıkan Tekne Sayısı
140
Tekne Sayısı
120
100
Fethiye→Gö cek
Kö rfez→Gö cek
80
Gö cek→Kö rfez
60
Gö cek→Fethiye
40
13 Ekim 07
29 Eylül 07
22 Eylül 07
15 Eylül 07
8 Eylül 07
1 Eylül 07
25 Ağustos 07
18 Ağustos 07
11 Ağustos 07
4 Ağustos 07
0
6 Ekim 07
20
Çizim 4.20 04 Ağustos 07– 14 Ekim 07 Tarihleri Arasında Göcekè Giren ve
Göcek`den Çıkan Tekne Sayısı
73
Koya Giren ve Koydan Çıkan Günlük Tekne Sayısı Arasındaki Fark
40
13 Ekim 07
6 Ekim 07
29 Eylül 07
22 Eylül 07
15 Eylül 07
8 Eylül 07
1 Eylül 07
25 Ağustos 07
-20
18 Ağustos 07
0
11 Ağustos 07
20
4 Ağustos 07
Günlük Tekne Sayısı (+)Giren, (-)Çıkan
60
-40
-60
Çizim 4.21 04 Ağustos 07– 14 Ekim 07 Tarihleri Arasında Koya Giren ve Koydan
Çıkan Günlük Tekne Sayısı Arasındaki Fark
Kümülatif Tekne Sayısı
1200
Tekne Sayısı
1000
800
600
400
200
13 Ekim 07
6 Ekim 07
29 Eylül 07
22 Eylül 07
15 Eylül 07
8 Eylül 07
1 Eylül 07
25 Ağustos 07
18 Ağustos 07
11 Ağustos 07
4 Ağustos 07
0
Çizim 4.22 04 Ağustos 07– 14 Ekim 07 Tarihleri Arasında Kümülatif Tekne Sayısı
74
4.14.
Coğrafi Bilgi Sisteminin (CBS) OluĢturulması
Coğrafi Bilgi Sisteminin (CBS) oluĢturulması ODTÜ Jeodezi Ve Coğrafi Bilgi Teknolojileri
Bölümü tarafından gerçekleĢtirilmiĢtir.
Öncelikle Kurumlardan ham olarak alınan veriler iĢlenerek projede istenen uygun
formatlara dönüĢtürülmektedir. Proje kapsamında kullanılan sayısal veri formatı ArcGIS
shp (shape) dir. Projeksiyon sistemi UTM (Universal Transverse Mercator) ve Datum
ED50 dir. ÇalıĢma alanı UTM zon 35N içerisine düĢmektedir.
Veriler aĢağıda belirtilen farklı formatlarda alınmaktadır;




Uydu görüntüleri (QuickBird, Ikonos)
Hazır Sayısal veritabanları (Access, Excel dosyaları)
TaranmıĢ dökümanlar
Hazır Sayısal veriler (Esri shape, MapInfo tab, AutoCad dxf, Yukpaf)
Verilerin toplanması, derlenmesi ve sayısal ortama aktarılarak uygun formatlara
getirilmesi ile Göcek Koyu için veri tabanı oluĢturma aĢaması baĢlamıĢ olmaktadır.
OluĢturulan bu veri tabanı ArcGIS programı kullanılarak görsel hale getirilmiĢtir. Program
içerisinde her bir veri türü bir katman olacak Ģekilde gösterilmiĢtir.
Çizim 4.23 Göcek CBS Ġmar Planları Veri Tabanı Örneği
75
Çizim 4.24 Göcek CBS Su Kalitesi Ölçüm Veri Tabanı Örneği
Çizim 4.25 Fethiye-Göcek Sayısal Yükseklik Modeli
76
Çizim 4.26 Göcek Sayısal Yükseklik Modeli
Çizim 4.27 Sayısal Yükseklik Modeli Üzerine KaplanmıĢ Uydu Görüntüsü ve Ġmar
Planları
Hazırlanan veritabanları kullanılarak çeĢitli sorgulamalar yapılarak yönetimsel kararlar
verilebilmektedir. CBS programlarının en büyük avantajı bu sorgulamaları kolay bir
Ģekilde yapabilmesi ve sonuçlarını görsel olarak sunabilmesidir. Bu sayede amaca
yönelik haritalar hazırlamak mümkün olmaktadır.
77
Bu proje kapsamında Göcekè yönelik veritabanı üzerinden sorgulamalar yapılmıĢ ve
sonuçlar haritalar Ģeklinde sunulmuĢtur. Genel olarak Bölüm 4 içerisinde farklı baĢlıklar
altında kıyı çizgisi, yer kontrol noktaları, mapa noktaları, imar planları ve su kalitesi ile
ilgili CBS uygulamaları verilmiĢtir. Bu uygulamaların taĢıma kapasitesi ile ilgili olan
kısımları Bölüm 6.11 de anlatılmaktadır.
4.15.
Göcek Hidrografik
AraĢtırmaları
ve
OĢinografik
1.Etap
Deniz
GeliĢmekte olan yatçılık ve denizcilik sektörünün taleplerinin değerlendirilebilmesi, bu
alanda sağlıklı kullanım kararları alınabilmesi 04.05.2007 -11.05.2007 tarihleri arasında
ÖÇKKB`nca Göcek Kıyı Yönetim Planı‟na esas olmak üzere hidrografik ve oĢinografik
ölçümler yaptırılmıĢtır. Saha çalıĢmaları Derinsu Sualtı Mühendislik DanıĢmanlık ġti.
tarafından Fethiye Körfezi‟nin kuzeybatı tarafında Göcek Adası ile kıyı Ģeridi içerisindeki
bölgede gerçekleĢtirilmiĢtir.
Hidrografik ölçümler kapsamında proje bölgesinde derinlik ölçümleri yapılarak bölgenin
jeofiziksel yapısı ortaya çıkarılmıĢ ve gerekli batimetrik haritalar Kıyı Yönetim Planı ve
oĢinografik modelleme çalıĢmaları için hazırlanmıĢtır.
OĢinografik çalıĢmalar kapsamında proje sahasının deniz suyu fiziksel özellikleri ve
akıntı sirkülasyonunun belirlenmesi amacı ile CTD ve akıntı ölçümleri gerçekleĢtirilmiĢtir.
Bu çalıĢmalarda yapılan iĢler ve sonuçlar aĢağıda özetlenmiĢtir; (Derinsu, 2007)

Bölgenin Güney kesiminde bulunan kanallar boyunca derinlikler 55-60m arasında
değiĢmekte koy içerisindeki, ana havzada ise derinlikler 55 - 35m arasında
değiĢmektedir.

Doğu ve batı kıyı Ģeridinde bulan koylardaki kayalık ve yüksek eğimli yamaçlar
boyunca derinlik hızla artmaktadır.

Ana havzanın genel olarak balçık ile kaplı olduğu görülmüĢtür.

Bölgede teknelerin alarga veya kıçtan kara yapması için uygun derinlik ve alanın
olduğu yerler oldukça sınırlıdır. Bu durum sonucunda özellikle yaz aylarında tekneler
demirleme için uygun olan kuzey sahiline yığılmaktadır.

OĢinografik parametreler ile ilgili aktif değiĢimin 0-10m aralığında olduğu bu
derinlikten itibaren fiziksel koĢulların değiĢiminin daha az olduğu bir tabaka
mevcuttur.

Ölçümler süresince kuzey bölümdeki marinalar bölgesinde yüzey suyu sıcaklık
değerlerinin daha fazla olduğu ancak tuzluluk ve yoğunluk gibi diğer temel
parametrelerde belirgin bir değiĢim olmadığı görülmüĢtür. Özellikle de kuzeybatıda
bulunan koyun Göcek Koyu içersindeki sirkülasyon ile etkileĢiminin minumum
seviyede olduğu düĢünülmektedir.
78

Körfez içerisindeki akıntı hızı 0-10cm/s arasında değiĢmektedir, akıntı doğu
kanalından giriĢ yaparak saat yönünün tersi bir yol izleyerek kıyı formasyonunu takip
ederek batı kanalından çıkmaktadır.

Koy içerisindeki akıntı hızları çok düĢüktür. Bu durum koy içerisindeki su değiĢiminin
çok yavaĢ olmasına sebep olmakta ve koy içerisinde kapalı bir ortamın oluĢmasına
sebep olmaktadır. Bunun sonucunda kirletici maddelerin koy içerisinde kalmasına
sebep olmaktadır

Bölgenin oĢinografik koĢullarının tam olarak belirlenebilmesi için sabit akıntı ölçen
ekipmanlar ve kıyıda kurulacak birr istasyonda su seviyesi ve rüzgar değerlerinin
uzun dönemli olarak ölçülmesinde fayda vardır (Derinsu, 2007).
4.15.1.
Batimetrik AraĢtırmalar
Batimetrik araĢtırmalar koy içerisinde Göcek Adası ile kuzey kesimi kapsayan alanda
gerçekleĢtirilmiĢtir (Çizim 4.28). Söz konusu alanda 30m aralıklarla belirlenen rotalar
üzerinde batimetrik veriler toplanmıĢtır. Ayrıca seyir güvenliğine mani olmayacak Ģekilde
koy içelerinde ve marina alanlarına girilerek derinlik verileri elde edilmiĢtir (Derinsu,
2007).
Çizim 4.28 Batimetrik Ölçüm Hatları
79
4.15.2.
OĢinografik AraĢtırmalar
Proje bölgesinin oĢinografik özelliklerinin belirlenmesi amacı ile CTD ölçümleri ve Akıntı
ölçümleri gerçekleĢtirilmiĢtir.
4.15.2.1.
Deniz Suyu Fiziksel Ölçümleri
Bölgenin deniz suyu fiziksel özelliklerini belirlemek amacı ile 7 noktada CTD ölçümleri
gerçekleĢtirilmiĢtir. Bu amaçla 2 adet nokta Göcek Adası etrafında bulunan doğu ve batı
kanallarında ana havzanın özelliklerini belirleme amacı ile ve kıyı alanın ve marinalar
sahasının özelliklerinin belirlenmesi amacı ile ölçümler gerçekleĢtirimiĢtir.
Koyun su giriĢ çıkıĢ kanalları olan Göcek Adası‟nın doğu ve batı yönlerinde, ana kara ile
arasındaki iki hat boyunca 2 noktada 4 gün, koy içerisinde 5 ayrı noktada 2 gün boyunca
sabah ve akĢam olmak üzere 3” Micro CTD cihazı ile derinlik profili boyunca iletkenlik,
sıcaklık, tuzluluk, ses hızı ve yoğunluk değerleri ölçülmüĢtür (Derinsu, 2007).
4.15.2.2.
Akıntı Ölçümleri
Bölgenin akıntı sirkülasyonun belirlenmesi amacı ile CTD ölçümü yapılan 7 noktada eĢ
zamanlı akıntı ölçümleri gerçekleĢtirilmiĢtir. Bu noktaların yanı sırada Göcek Adası doğu
ve batısında bulunan kanallarda aktif su giriĢ çıkıĢının tespit edilebilmesi amacı ile hat
üzerinde akıntı ölçümü gerçekleĢtirilerek kanal kesiti üzerindeki akıntı ölçülmüĢtür
(Derinsu, 2007).
2 hat üzerinde 7 gün boyunca sabah ve akĢam saatlerinde akıntı ölçümleri yapılmıĢtır.
Ayrıca, CTD istasyonlarında ölçümler sırasında eĢ zamanlı olarak su kolonu boyunca
akıntı verileri toplanmıĢtır.
ADP sistemi GPS sistemi ile eĢ zamanlı olarak çalıĢtırıalarak hassas koordinat bilgisi
elde edilmiĢ ve 5 saniye zaman aralığı ile derinlik boyunca her 1m de akıntı hız ve yön
değerleri kayıt edilmiĢtir
Noktasal Akıntı Ölçümleri
Koy içersindeki akıntı sirkülasyonu incelendiğinde akıntı doğu kanalından koy içerisine
girip batı kanalından çıkarak saat yönünün tersine bir yol izlediği saptanmıĢtır. Bölgede
bulunan koy, burun ve Göcek Ada‟sı gibi kıyı formlarıının akıntı sirkülasyonunu etkilediği
akıntı sisteminin kıyı formunu takip ettiği düĢünülmektedir ve Körfez içerisindeki akıntı
hızı yaklaĢık olarak 0-7cm/s (0.13knot) arasında değiĢmektedir.
Dip ve yüzey akıntısı arasında belirgen bir fark olmadığı ancak rüzgar yönüne göre
yüzey akıntısın hız ve yönünün değiĢebileceği düĢünülmektedir. Gün içerisinde akıntı
sirkülasyonunda belirgin bir değiĢiklik oluĢmadığı ancak günlük rüzgar ve yön hızına
bağlı olarak özellikle yüzey akıntısının yön değiĢtireceği düĢünülmektedir.
80
Hat Akıntı Ölçümleri
Göcek Koyu giriĢ/çıkıĢ kanalları üzerinde yapılan ölçümler sonucu akıntı hızı 0-10 cm/s
arasında değiĢtiği görülmüĢtür.
Doğu kanalı giriĢinde genel olarak akıntının koy içerisine yöneldiği ancak Göcek adası
ve kıyı formasyonlarından etkilenerek özellikle yüzeyde belli bölümlerde yön değiĢtirdiği
görülmüĢtür. Batı Kanalında ise akıntının koy içerisinden dıĢarıya doğru yönelmektedir.
Doğu kanalına göre bu bölümde akıntı profili daha kararlı bir yapı çizmektedir.
4.15.3.
Batimetrik verilerin ĠĢlenmesi
Su seviyesi ve ses hızı düzeltilmesi yapılan XYZ verileri ARCGIS yazılımına transfer
edilerek bölgenin batimetrik yapısı modellenmiĢtir.
ODTÜ ĠnĢaat Mühendisliği Bölümü Deniz Mühendisliği AraĢtırma Merkezi tarafından
hazırlanan kıyı çizgisi kullanılarak kıyı Ģeridi ve Göcek Adası çizgisi belirlenmiĢtir.
Veriler XYZ formatında ED50 ve WGS84 3º-6º formatında hazırlanarak sunulmuĢtur.
SHODB için hazırlanan rapor ve toplanan derinlik verileri ile kontur çizgilerini gösteren
pafta sunulmuĢtur. Toplanan veriler ve uydu fotoğrafı ile oluĢturulan batimetri paftası
sunulmuĢtur
4.15.4.
Batimetrik ve OĢinografik Sonuçlar
Göcek 1. Etap Batimetri ve oĢinografi saha çalıĢmaları sonucu elde edilen bulgular ve
çalıĢma ile ilgili öneriler aĢağıda özetlenmiĢtir.

Bölgenin ana havzasındaki derinlikler 35-50m arasında değiĢmektedir. Söz konusu
derinlikler gezi amaçlı teknelerin demirlemesine uygun değildir. Teknelerin mevcut
koylarda kıçtan kara yapabileceği alanların sınırı olması ve özellikle yaz aylarında
mevcut rıhtımların dolu olması teknelerin demirlemeye uygun kuzey bölümdeki kıyı
Ģeridine yığılmasına sebep olmaktadır.

Koy içerisindeki ana havzada dip yapısının genel olarak balçık olduğunu ve bu
habittatta ekolojik yaĢam/çeĢitliliğin daha az olduğu düĢünülmektedir. ÇalıĢma
sahasında ekolojik olarak önemli olan bölgelerin kayalık formasyona sahip koylar
olduğu düĢünülmektedir.

Ana havzanın batısında buluan
incelenmesinde fayda vardır.

Deniz suyu fiziksel parametreleri incelendiğinde aktif değiĢimim 0-10m aralığında
olduğu bu derinlikten itibaren deniz dibine kadar daha durgun bir tabaka mevcuttur.

Ölçümler süresince koy içerisindeki kuzey bölümde (marinalar bölgesinde) özellikle
yüzey suyu sıcaklık değerlerinin daha fazla olduğu ancak tuzluluk ve yoğunluk gibi
diğer temel parametrelerde belirgin bir değiĢim olmadığı görülmüĢtür. Marinalar
tepelerinde
ekolojik
çeĢitlilik
açısından
81

bölgesinin özellikle de kuzeybatı bölgede bulunan koyun Göcek Koyu içerisindeki
akıntı sirkülasyonu ile etkileĢiminin minumum seviyede olduğu düĢünülmektedir.
Körfez içerisindeki akıntı hızının 0-10cm/s arasında değiĢmektedir.

Akıntı doğu kanalından giriĢ yaparak doğu kıyı formasyonuna göre Ģekillenerek
kuzeye yönelmekte ve saat yönü tersine dönerek batı kıyı formasyonunu takip
ederek batı kanalı üzerinden çıkmaktadır.

Bölge içerisindeki akıntı hızları çok düĢüktür. Bu durum koy içerisindeki su
değiĢiminin çok yavaĢ olmasına sebep olmakta ve koy içerisinde kapalı bir ortamın
oluĢmasına sebep olmaktadır.

Bölgenin akıntı sirkulasyonun belirlenmesi amacı ile akıntı değerlerini, oĢinografik
parametreleri, kıyı formlarını, rüzgar dalga değerlerini birlikte değerlendiren numerik
modelleme yazılımlarının kullanımı ile daha net sonuçlar elde edilecektir.

Proje sahasındaki akıntı değerlerinin çok düĢük olduğu görülmüĢtür. Bunun yanısıra
akıntı sirkulasyonunu tam olarak belirlenebilmesi amacı ile gece Ģartlarınında
anlaĢılması ve uzun dönemli çalıĢmalar yapılması sirkulasyonunun net bir Ģekilde
anlaĢılmasını sağlayacaktır. Bu amaçla dibe yada yüzer Ģamandıraya monte edilmiĢ
sabit sistemlerle uzun dönemli akıntı ölçümü yapılması gerekmektedir.

Ölçümler sırasında gün içerisine su seviyesinin arttığı görülmüĢtür. Bu duruma
gündüz saatlerinde esen güney yönlü rüzgarların deniz suyunu koy içerisine basması
sebep olmaktadır. Rüzgara bağlı bu akıntı özellikle sudan daha hafif olan kirletici
maddelerin kuzey kıyı Ģeridinde birikmesine yol açacaktır.

Bölgede sabit bir istasyon ile su seviyesi ve meteorolojik parametrelerin ölçülmesi
hava Ģartları ile oĢinografik koĢullar arasındaki etkileĢimin daha net anlaĢılmasını
dolayısla sağlayacaktır. Böylece kirliliğe karĢı daha verimli eylem planları
hazırlanabilecektir.(Derinsu, 2007)
4.15.5.
Batimetrik Yapı
Bölgenin batimetrik yapısı incelendiğinde doğu ve batı kıyılarında ve Göcek Adası
etrafında girintili çıkıntılı koylarda oluĢmuĢ kayalık ve yüksek eğimli yamaçlar boyunca
derinliğin hızla arttığı görülmüĢtür.
Koyun doğu ve batı kanalları giriĢi boyunca 55m ye geçen derinlikler kuzey kıyısına
kadar düzenli bir eğimle azalmakla beraber irili ufaklı tepeler ve çukurlar mevcuttur.
Kuzey kıyı Ģeridine yaklaĢtıkça eğimin artarak derinliklerin azaldığı ve kıyı çizgisine
doğru düzlük bir yapının olduğu görülmüĢtür.
Ana havzada bulunan az eğimli düzgün alanın balçık/çamur ile kaplı olduğu gözlenmiĢtir.
Ayrıca ana havza içerisinde batı kıyısında bulunan koyda sığlık yapıyı takip eden 2
tepecik kuzeybatı-güneydoğu ekseni boyunca yer almaktadır.
82
Çizim 4.29 2D Batimetri Haritası (Derinsu, 2007)
4.16.
Göcek Körfezi ve Civarı Kıyı ve Deniz Alanları Tür ve
Habitatlarının Tespiti Projesi
Göcek Koyu ile ilgili yürütülen tüm çalıĢmalar yapılırken kirliliğin doğrudan veya dolaylı
olarak etkilediği bölge deniz alanlarıdır.
Dünyadaki bütün yeraltı ve yüzeysuları dünyanın yerçekimi etkisiyle coğrafyanın
özelliğine göre zaman içerisinde en düĢük kot olan deniz seviyesine ulaĢır. Karadan
sulara karıĢacak herhangi bir atık belirli bir zaman sonra kaçınılmaz olarak deniz suyuna
karıĢır. Kirleticinin doğrudan denizin içerisinde olması durumunda ise kirlenme anında
gerçekleĢir. Sonuç etkiyi görmenin en iyi yöntemi ise düncel durumu yerinde görmek ve
değerlendirmektir. Bu amaçla ÖÇKKB Göcek Körfezi civarı kıyı ve deniz alanında
çalıĢma yapılmasını planlamıĢtır.
83
Bu bölümde sunulan bilgiler ÖÇKKB`nın Dokuz Eylül Üniversitesi Deniz Bilimleri ve
Teknolojisi Enstitüsü`ne yaptırttığı Göcek Körfezi ve Civarı Kıyı ve Deniz Alanları Tür ve
Habitatlarının Tespiti Projesi`nden alınmıĢtır. Bu çalıĢmanın sonuçlarına göre (Dokuz
Eylül Üniversitesi, 2007);
Göcek Körfezi‟nde yapılan dalıĢlar sonucunda 112 tür makro-organizma tespit edilmiĢtir.
AraĢtırma alanında belirlenen bu tür sayısının Ege Denizi ve Akdeniz‟in geneline oranla
göreceli olarak daha az olduğu söylenebilir. Ancak söz konusu türlerin sadece görsel
yöntemle saptandığı, bölgede farklı yöntemler kullanılarak örneklemeler yapıldığı
taktirde, bölgedeki tür sayısının dolayısıyla çeĢitliliğinin de artıĢ göstereceği dikkate
alınmalıdır. Bununla birlikte Göcek Körfezi‟nde;

Körfez‟in hızla derinleĢen çanak Ģeklindeki topografik yapısının organizmaların
dağılımı üzerinde oynadığı sınırlayıcı rol (kıyı yapısının denize dik olması
nedeniyle derinliğin hızla artması)

Körfez‟in kuzey kıyı hattında (kuzey-batı ve kuzey-doğu doğrultusundaki kıyı
boyunca) tatlı-su girdileri nedeniyle tuzluluk seviyesinin düĢerek bu alanda
“tuzluluğun muhtemelen birdenbire düĢtüğü” bir çok denizel organizma için
bariyer rolü oynaması

Tatlı-su girdisi nedeniyle bu alanda askı yük miktarının yüksek olmasına bağlı
olarak sudaki görünürlüğün oldukça azalması

Tatlı-su girdilerinin getirdiği askı yükün zamanla dibe çökerek deniz tabanını
örtmesi ve gevĢek bir sediment tabakası oluĢması sonucu dip yapısının
bozulması

Tatlı-su girdilerinden, kıyısal yerleĢimden ve yat turizminden kaynaklanan her
türlü kirleticinin neden olduğu ve özellikle Körfez‟in kuzey kıyı hattı boyunca
açıkca gözüken kirlilik ve yer yer ötrofik yapı

Demirleme etkisi (özellikle yat turizminden kaynaklanan)
gibi olumsuzluklar makro flora ve fauna çeĢitliliği ve dağılımında sınırlayıcı-belirleyici bir
rol oynamaktadır (Dokuz Eylül Üniversitesi, 2007).
Göcek Körfezi‟nde yat turizminin mevcut ekosistem üzerindeki “kaçınılmaz” baskısı
oldukça belirgindir. Deniz tabanında kaynağı tartıĢmasız yatların neden olduğu, istem
dıĢı veya dahilinde ortama atılmıĢ olan çok çeĢitli katı atık göze çarpmaktadır. Bunlar
cam ĢiĢe, teneke kutu, tencere, tava, süpürge, kilim, kova, usturmaça lastikleri Ģeklinde
sıralanabilir (Foto 4.14).
Görünürlüğün Club Marina önlerinde had safhada düĢük olduğu Göcek Körfezi; doğası
gereği iç kesimlerde tatlı su giriĢlerine ve buna bağlı olarak karasal kökenli kirleticilere
karĢı “alıcı ortam” konumunda olup “kırılgan” bir yapı sergilemektedir. ġimdiki çalıĢmada
besin tuzlarıyla ilgili herhangi bir çalıĢma yapılmamakla birlikte gözlemler, aĢırı besin
bulundurma özelliğinin (ötrifikasyon) Körfez‟in hassas alan olma konumunda olduğu
izlenimini vermektedir.
84
Göcek Körfezi‟nin özellikle kuzey kesiminde sudaki askı yükün çok olması ve dibe
çökerek zeminin üzerini kaplaması bentik ekosistemin bozulmasına ve yaĢam alanı
açısından kayba sebebiyet vermektedir. Bölgede ÖÇKKB tarafından yapımı tamamlanan
arıtma tesisinin devreye girmesiyle birlikte mevcut durumun iyiye doğru gideceği tahmin
edilmektedir. Göcek Körfezi‟nde sürdürülebilir bir yaĢam tesis edilmesinde söz konusu
arıtma tesisinin oynayacağı rol gerçekten de çok büyük önem taĢımaktadır.
Bu bilgilerin ıĢığı altında Göcek Körfezi‟nde dağılım gösteren makro-organizmaların
çeĢitliliğinin;

Göcek yerleĢim alanı ve marinaların bulunduğu, tatlı-su girdilerinin de olduğu kıyı
hattında (kısmen kuzey-batı ve kuzey-doğuyu da içine alan kuzey kıyısı)

Sözü edilen kıyı hattından Göcek Adası‟na doğru uzanan ve giderek derinleĢen
kumlu-çamurlu ve çamurlu dip yapısına sahip alanlarda

Göcek Körfezi kıyı hattı boyunca, özellikle Posidonia çayırlarının dağılımının
sona erdiği derinliklerde (yaklaĢık 20 m‟den daha derin)
önemli derecede azaldığı belirlenmiĢtir (Dokuz Eylül Üniversitesi, 2007).
85
Foto 4.14 Göcek Körfezi’nde Deniz Tabanında Gözlenen Katı Atıklardan Görüntüler
AraĢtırma alanında yapılan flora ve fauna çalıĢmalarında Göcek Körfezi‟nin endemiği
olan bir türe rastlanmamıĢtır. Aynı zamanda nesli tükenme tehlikesi ya da tehtidi altında
bir tür de bulunmamıĢtır. Bununla birlikte Göcek Körfezi‟nde dağılım gösteren türlerden
bazıları Barselona (1995) ve Bern (2002) SözleĢmeleri ve “Denizlerde ve Ġç Sularda
Ticari Amaçlı Su Ürünleri Avcılığını Düzenleyen Sirküler” ile koruma altındadır. Bunlar
deniz yosunlarından (alg); Cystoseira spp., deniz çayırlarından; Posidonia oceanica ve
Cymodoce nodosa, süngerlerden; Tetya cf. aurantium, Axinella cannabina, Aplysina
aerophoba, yumuĢakçalardan (salyangoz ve midyeleden); Charonia tritonis, Tonna
galea, Pinna nobilis, deniz kestanelerinden; Centrostephanus longispinus, Paracentrotus
lividus ve balıklardan Epinephelus marginatus türleridir. Bu türlere, kesin olmamakla
birlikte Axinella sp., Ircinia sp. ve Gibbula sp. türleri de ilave edilirse sayı daha da
artacaktır (Dokuz Eylül Üniversitesi, 2007).
Körfez‟de ulusal ve uluslararası mevzuat ile “koruma altına alınmıĢ türler” üzerinde
herhangi bir avcılık (balıkçılık) baskısı söz konusu değildir. Daha önceden de belirtildiği
gibi Körfez’in doğal yapısı ve insan faaliyetleri (kirlilik ve yat turizmi) sonucu
oluĢan etkiler sadece koruma altındaki türleri değil Körfez’deki tüm denizel yaĢamı
sınırlamaktadır. Ancak, Akdeniz ekosisteminde taĢıdığı rol nedeniyle özel bir konuma
sahip olan ve koruma altına alınan türlerden biri olan Posidonia oceanica çayırlarının,
bölgedeki olumsuz koĢullardan ve yat turizminden kısmen de olsa (özellikle Göcek
adasının batı kısmında bulunan çayırlıklarda yat demirlerinin neden olduğu düĢünülen
tahribatlar) kötü yönde etkilendiğini özellikle belirtmek gereklidir. Bu duruma; Göcek
Körfezi‟nde gelecekte yapılması düĢünülen yatırımlar belirlenirken ve bu noktada “karar
verme” aĢamasında özel bir özen gösterilmelidir.
86
Yarı kapalı bir alan niteliğinde olan Göcek Körfezi‟nin, marinaların oluĢturduğu etkiler de
göz önüne alındığında; yabancı türlerin giriĢi, yerleĢimi ve diğer alanlara yayılımı
açısından özel bir cazibe oluĢturduğu söylenebilir. Ancak marinaların bulunduğu alanda
yoğun tatlı-su girdileri olmasının, bu türler için de bir bariyer görevi gördüğü dolayısıyla
da bir anlamda mevcut sistemi koruduğu ifade edilebilir. Yine de tedbiri elden
bırakmayarak, özellikle marinaların olduğu alanlarda yabancı türlerin giriĢini ve yayılımını
tespit etmeye yönelik bilimsel araĢtırmaların planlanması ve izleme (monitoring)
çalıĢmalarının baĢlatılması, ekolojik yönden gerçekten de özel ve hassas bir nitelikte
olan Göcek Körfezi‟nin geleceği açısından büyük önem taĢımaktadır (Dokuz Eylül
Üniversitesi, 2007).
5.
Modelleme ÇalıĢmaları
Göcek Koyu su çevrimi ve kıyı alanları duyarlılık düzeyinin saptanması amacıyla iki ayrı
model çalıĢmasına baĢlanmıĢtır. Bunlar Göcek Koyu rüzgar ve gel git etkisi ile su çevrim
matematiksel modelleme çalıĢması ve Göcek çevre koruma bölgesi kıyı alanları
duyarlılık modeli çalıĢmasıdır.
5.1.
Göcek Çevre Koruma Bölgesi Kıyı Alanları Duyarlılık
Modeli ÇalıĢması
Ġklim değiĢikliği ve küresel ısınmaya bağlı olarak gerçekleĢen deniz seviyesi yükselmesi,
kıyı alanlarını tehdit etmektedir. Sadece kıyı çizgisinin değiĢmesi değil, kıyı alanlarındaki
önemli su kaynaklarını da tehdit etmesi açısından önemli sonuçlar doğuracaktır. ODTÜ
Deniz Mühendisliği AraĢtırma Merkezi tarafından hazırlanıp, geliĢtirilen Kıyı Alanları
Duyarlılık Modeli (CVI-SLR)(Özyurt, 2007), kıyı alanlarının deniz seviyesine bağlı
yaĢayacağı kıyı erozyonu, fırtına kabarmasına bağlı su baskınları, su seviyesi
yükselmesine bağlı toprak kaybı ve tatlı su kaynaklarının tuzlanması etkilerine olan
fiziksel kırılganlığını hesaplamakta ve bölgede yer alan insan etkinliklerini de göz önüne
alarak yapılabilinecek uyum çalıĢmaları için zemin oluĢturmaktadır. Kıyı Alanları
Duyarlılık modeli tarafından hesaplanan duyarlılık indeksi fiziksel parameterle insan
etkisi parametrelerinin ağırlık toplamı Ģeklinde bulunmaktadır. Kıyı alanları duyarlılık
indeksinin bulunduğu aralık kullanılarak bölgenin duyarlılık seviyesi aĢağıdaki Ģekilde
yorumlanmaktadır.
En DüĢük Duyarlılık
DüĢük Duyarlılık
Orta Duyarlılık
Yüksek Duyarlılık
En Yüksek Duyarlılık
:
:
:
:
:
1 ≤ CVI(SLR) < 1.5
1.5 ≤ CVI(SLR) < 2.5
2.5 ≤ CVI(SLR) < 3.5
3.5 ≤ CVI(SLR) < 4.5
4.5 ≤ CVI(SLR) < 5
Göcek Çevre Koruma Bölgesi‟nin duyarlılık katsayılarını hesaplamak için Göcek
bölgesine ait ilk veriler Kıyı Alanları Duyarlılık modeline girilmiĢ ve bölgenin deniz
seviyesine yüksekliğine olan duyarlılığı ilk hesaplamalar sonucunda orta düzey (CVI=
3.19) olarak bulunmuĢtur (Ek 7). Duyarlılık seviyesine göre yaĢanacak fiziksel etkiler su
yükselmesi sonucu toprak kaybı, fırtına kabarması sonucu su basması, yer altı su
kaynaklarının tuzlanması, ırmaklarda tuzluluk artıĢı ve kıyı erozyonu Ģeklinde
87
sıralanmıĢtır. Bölgenin jeomorfolojik yapısı ve korunaklı olması özellikle kıyı çizgisinin
değiĢimine olan duyarlılığını azaltan etkenlerin baĢında gelmektedır. Ancak yöredeki
insan etkinliklerinin yörenin duyarlılığını arttırdığı özellikle tatlı su kaynaklarının
tuzlanmasında kendini göstermektedir.
Yapılacak alan çalıĢmaları ve eksik verilerin de tamamlanmasıyla modelin tam anlamıyla
uygulanması sağlanarak, yukarıda bahsedilen ilk sonuçlar kesinleĢtirilecektir. Modelin
sunduğu sonuçlar yörenin iklim değiĢikliğine uyum sağlaması konusunda önemli birer
basamak olacaktır (Özyurt, 2007).
Göcek Koyu Rüzgar ve Gel Git Etkisi Ġle Su Çevrim
Matematiksel Modelleme ÇalıĢması
5.2.
Göcek Koyu proje alanının gelgit, rüzgarlar etkisi ile su değiĢimi modellemesi , Yıldız
Teknik Üniveristesi ĠnĢaat Mühendisliği Bölümü, Kıyı ve Liman Mühendisliği Bilim
dalında Danimarka Hidrolik Enstitüsü`nde geliĢtirilmiĢ olan MIKE 21 isimli yazılım
kullanılarak yapılmıĢtır.
5.2.1. Temel Denklemler ve Sayısal Meodelleme MIKE 21 HD
DHI tarafından geliĢtirilen MIKE 21 HD yazılımı yapılandırılmamıĢ ağ yaklaĢımı ile
denizel alanlardaki akım yapısını iki boyutlu Reynolds (Navier Stokes) denklemlerini
Boussinesq ve hidrostatik basınç dağılımı yaklaĢımlarını yaparak sonlu hacimler
yöntemini kullanarak sayısal olarak çözmektedir. Böylece kurulan model süreklilik,
momentum, sıcaklık, tuzluluk ve yoğunluk denklemleri ile bunlara türbülanslı akımın
kapama problemi yaklaĢımını içermektedir. Ġki boyutlu ağ üçgen veya quadrilateral
elemanlardan oluĢmaktadır. Bu ağ sistemi düzensiz topoğrafyaya kolaylıkla uyum
sağlanmaktadır.
Ġki boyutlu akıma ait süreklilik ve momentum denklemleri aĢağıdaki gibi tanımlanmıĢtır;
h hu hv
+
+
=hS
t x
y
(1)
2
hu hu hvu
η h p0 gh 2 ρ
+
+
=f vh-gh +
t
x
y
x ρ0 x 2ρ0 x
τsx τ bx 1  s xx s xy  

- 
+
 +  hTxx  +  hTxy  +hu sS
ρ0 ρ 0 ρ 0  x
y  x
y
(2)
2
hv huv hv
 h p0 gh 2 


 f uh - gh

t
x
y
y 0 y 2 0 y
 sy  by 1  s yx s yy  

- 

   hTxy    hTyy   hvsS
0 0 0  x
y  x
y
(3)
88
Bu ifadelerde t zaman, x,y kartezyen koordinat sistemi,  su yüzü değiĢimi, d sakin su
derinliği, h=d+ toplam su derinliği, u, v sırasıyla x ve y doğrultularındaki hız bileĢenleri, f
Coriolis parametresi, g yer çekimi ivmesi,  (T,s) suyun özgül kütlesi, sij gerilme akısı
tensörleri, pa atmosfer basıncı, a suyun referans özgül kütlesi, S noktasal kaynak
debisi, us ve vs alıcı ortama giren suyun hızı, Tij viskoz, türbülans sürtünme faktörleri ile
diferansiyel taĢınımı içeren parametre, si,j rüzgar kayma gerilmesi, T sıcaklık, s
tuzluluk. Burada üstü çizgili parametreler kesitsel ortalama hızları göstermektedir.
Model bu ifadelere ilave olarak tuzluluk ve sıcaklık taĢınım ifadeleri ve skaler miktarların
taĢınım denklemi de çözümlenmektedir.
5.2.2. Rüzgar ve Gel-Git Etkisinin Akıntı Sistemi Üzerindeki Etkisinin
Modellenmesi
YapılandırılmamıĢ ağ sistemi kullanılarak modellenen Göcek‟e ait batimetri öncelikle
tanımlanmıĢtır. Böylece açık ve kapalı sınır Ģartları belirlenmiĢtir. Model‟de tanımlanan
batimetri Çizim 5.1‟de gösterilmiĢtir.
Durağan Su derinliği (m)
Çizim 5.1 Batimetri ve Sayısal Modelde Dikkate Alınan YapılandırılmamıĢ Üçgen
Ağ Sistemi
89
5.2.2.1.
Rüzgar Etkisi
Hidrodinamik model parametreleri için modelde yapılan varsayımlar aĢağıdaki gibidir;
Eddy viskozitesi modeli:
Taban sürtünmesi:
Rüzgar sürtünmesi:
Coriolis kuvveti:
Sinirlarda rüzgar ve coriolis düzeltmesi:
Smagorinsky yaklaĢımı, Smagorinsky sabiti
0.28
Manning sabiti 32
0.001255
Etkin
Etkin
Göcek akıntı yapısının rüzgar etkisinde modellenmesinde karadan ve denizden etkin
yönler dikkate alınmıĢtır;
a) Kuzeyli rüzgarlar
Kuzeyli rüzgarlar olarak 5m/s hızla sürekli sabit esen KD ve KB yönlü rüzgarlar ayrı ayrı
dikkate alınarak yaratacakları akıntı yapısı belirlenmiĢtir. Akıntı yapılarının denge
koĢuluna ulaĢtığı durumlar göz önüne alınarak yorumlanmıĢtır Böylece rüzgar
etkisindeki kararlı akıntı yapıları belirlenmiĢtir. Çizim 5.2 ve 5.3‟de sırasıyla KD ve KB‟li
yönlerden esen rüzgar etkisinde elde edilen akıntı yapısı, su yüzeyi değiĢimleri ve akıtı
debileri verilmiĢtir. ġekillerden görüldüğü gibi KD‟lu rüzgar etkisinde saat akrebi tersi
yönünde bir akıntı yapısı oluĢurken KB‟li yönden rüzgar etkisin saat akrebi yönünde
akıntı oluĢmaktadır. OluĢan akıntı sirkülasyonu Göcek‟in güneyinde bulunan iki açık
sınırdan akıntının girip çıkarak yüzey sularının yenilenmesi sağlanmaktadır. Dikkate
alınan rüzgar Ģiddetinde su seviyesi değiĢimleri ihmal edilecek mertebededir.
Çizim 5.2 (a) KD 5m/s Rüzgar –Debi (m3/s/m) ve Su seviyesi (m)
90
Yüzey Kotu (m)
Yüzey Kotu (m)
Çizim 5.2 (b) KD 5m/s Rüzgar- Akıntı Hızı (m/s) ve Su Seviyesi(m)
Yüzey Kotu (m)
Çizim 5.3 (a) KB Rüzgar 5m/s –Debi ve Su Seviyesi
91
Yüzey Kotu (m)
Çizim 5.3 (b) KB Rüzgar 5m/s Akıntı Hızı ve Su Seviyesi
b) Güneyli Rüzgarlar
Bu durumda GB yönünden etkin olan rüzgar dikkate alınmıĢtır. Bu yönde etkili rüzgar
yine saat akrebi yönünde oluĢan bir akıntının yapılanmasına neden olmaktadır.
92
Yüzey Kotu (m)
Çizim 5.4 (a) GB Rüzgar 5m/s –Debi ve Su Seviyesi
Yüzey Kotu (m)
Çizim 5.4 (b) GB Rüzgar 5m/s akıntı Hızı ve Su Seviyesi
93
5.2.2.2.
Gel-Git Etkisi
12 saat periyotlu su yüzü değiĢiminin açık sınırlarda oluĢması durumunda oluĢacak
akıntı yapısı modellenmiĢtir ve bu durumda elde edilen akıntı durumu ġekil 5.5‟de
verilmiĢtir. Modelde dikkate alınan gel-git genliği 15 cm‟dir gel durumunda akıntının içeri
girdiği git durumunda ise akıntını çıktığı görülmektedir. Bu genlikte dahi tüm Göcek‟te
akıntı yapılanmaktadır ancak hızlar çok küçüktür.
Yüzey Kotu (m)
Çizim 5.5 (a) 15cm Genlikli Gelgit Gel Durumu Akıntı Hızları
94
Yüzey Kotu (m)
Çizim 5.5 (b) 15cm Genlikli Gelgit Gel Durumu Debiler
Yüzey Kotu (m)
Çizim 5.5 (c) 15cm Genlikli Gelgit Git Durumu Akıntı Hızları
95
Yüzey Kotu (m)
Çizim 5.5 (d) 15 cm Genlikli Gelgit Git Durumu Debiler
6.
Deniz Üstü Araçlar için Ön Bilgiler
6.1.
Atıksu Miktarı, Kanalizasyon ġebekesi ve Arıtma Tesisi
KuĢkusuz marinalarda park halinde bulunan ve/veya belirli bir süre için yanaĢan deniz
taĢıtlarının su, elektrik, yiyecek ve katı ve sıvı atıklarını toplanması gibi ihtiyaçlarının
sağlanması gerekmektedir. Ancak kaynakların miktarı ve atık depolama tesislerinin
kapasiteleri sınırlıdır. Öncelikle kaynakların saptanması daha sonra kapasite
hesaplarının buna göre yapılması akılcı olan çözümdür. Kaynaklardan en önemlilerinden
birisi su kaynaklarıdır. Su kaynakları sınırlıdır ve zaman içerisinde korkutucu derecede
azalmaktadır. Bu durumda özellikle çevreyi koruma bilinci ve sorumluluğu ile
günümüzdeki ve gelecekteki nüfusa bağlı olarak atıksu miktarının, dolayısıyla
kanalizasyon Ģebekesinin büyüklüğü ve kapsama alanı ile birlikte sonuç olarak arıtma
tesisinin kapasitesi belirlenmelidir. Burdan yola çıkarak kaynaklara bağlı bir yat turizmi
planlaması yapılabilir. Bu kısımla ilgili bilgi ve veriler “T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı
Özel Çevre Koruma Kurumu BaĢkanlığı Göcek 1.Etap Kanalizasyon ve Atıksu Arıtma
Tesisi ĠnĢaatı Atıksu Arıtma Tesisi Proses Raporu” ndan alınmıĢtır.
96
Foto 6.1 Göcek Atıksu Arıtma Tesisi
6.1.1. Kıyısal Atıksu Değerleri
Ġmar planları 2 etap olarak planlanmıĢtır. 1.Etap imar planı içerisinde kalan yerleĢim
birimi 300ha lık alanı, 2.Etap imar planı ise 200ha lık alanı kapsamaktadır. 1.Etap`da
yapılaĢmalar tamamlandığında bu yerleĢim biriminin nüfusu 15,000 kiĢi olacaktır.
2.Etapta ise 15,000 kiĢi olacaktır (Proses Raporu, 2005).
2005 itibariyle her iki bölge için de yerleĢik nüfus 4000 kiĢidir. Yazlık nüfus ise 8000
kiĢi/gün olduğu tahmin edilmektedir.
Göcek Belediyesi`nden 2005 yılında alınan verilere göre faaliyet gösteren 32 adet otel,
motel ve apart otellerde toplam 957 yatak kapasitesi bulunmaktadır. Kasabada 46 adet
GSM ruhsatlı iĢyeri, 2 adet akaryakı istasyonu 17 adet büyüklü küçüklü market, 3 adet
tekel bayii, 14 adet butik, 10 adet berber, 26 adet hediyelik eĢya dükkanı, 20 adet çay
ocağı, 24 adet yat transfer Ģirketi, 4 adet kuyumcu, 4 adet emlakçı, 1 adet hamam, 4
adet mimarlık mühendislik bürosu, 6 adet bar bulunmaktadır. Kasabada 4 adet marina,
710 yat bağlama kapasitesine sahiptir. Ayrıca 1 adet 160 yat kapasiteli yat bakım ve
çekek yeri bulunmaktadır.
97
Tablo 6.1 2004 Yılı Aralık Ayı Ġtibariyle 1 Yıllık Su Tüketimi (Proses Raporu, 2005)
Meskenlerde
Ticarethanelerde
ĠnĢaatlarda
168,934 m3/yıl
61,879 m3/yıl
11,021 m3/yıl
Yazlık (6 ay) su tüketimi
KıĢlık (6 ay) su tüketimi
Toplam su tüketimi
152,921 m3
89,913 m3
241,834 m3/yıl
Göcek 1.Etap kanalizasyon ve atıksu arıtma tesisi için hazırlanan rapor Göcek
bölgesinden kaynaklanan atıksuların yürürlükteki çevre mevzuatına uygun olarak ve
çevre kirlenmesine neden olmayacak bir düzeyde arıtacak ve arıltımıĢ suları sulama
suyu olarak geri kazanma imkanı sağlayacak bir atıksu tesisinin tanımlanmasını ve
değerlendirmesini içermektedir.
Beldenin turizm açısından önemi sebebiyle yaz dönemi nüfusunun kıĢ nüfusunun
yaklaĢık 2 katı olduğu bilinmektedir. Raporda değiĢik metodlarla Göcekìn kıĢ nüfusunu
dikkate alarak nüfus tahmin hesapları yapılmıĢtır. 2005 yılı için yaz dönemi nüfusunun
8,000 kiĢi olduğu tahmin edilmektedir. Rapordaki değerlendirmeler sonucu atıksu
oluĢumuna esas olacak eĢdeğer nüfusun 2015 yılı için 15,000 kiĢi ve 2030 yılı için
30,000 kiĢi değerinin alınması uygun bulunmuĢtur (Proses Raporu, 2005).
Atık su oluĢumu, “su kirliliği kontrolü yönetmeliği “ne göre arıtılmıĢ su deĢarj limitleri ve
arıtma gereksinimleri doğrultusunda atıksu tasarım debisi 2015 yılı için 4500m 3/gün
olarak belirlenmiĢtir.
Tablo 6.2 Nüfus ve Atıksu Debileri (Proses Raporu, 2005)
Nüfus ve Atıksu Debileri
Yıllar
2015
2030
Nüfus (kiĢi)
12507
30000
Q hesap (m3/saat)
62
158
Burada tek baĢına nüfusa bağlı bir planlama eksik bilgi vermektedir. Bunun nedeni,
örneğin su kaynaklarını azalmasına bağlı olarak kaynakların daha bol olduğu yerlere göç
olabilme ihtimalidir. Diğer yandan, otel ve pansiyon sahipleri ile yapılan kiĢisel
görüĢmeler sonucunda kaynakların sınırsız olduğu gibi bir fikre sahip oldukları ve
duyarsız ve savurgan bir Ģekilde harcadıkları görülmektedir.
Arıtma tesisinin kapasitesi, karadan ve deniz yolu vasıtasıyla yatlardan gelen atıksu
miktarlarının toplamını karĢılayacak düzeyde olmalıdır. Bunun yanısıra, koya yeni bir
marina eklenmesi durumunda öncelikle kaynakların yeterli olup olmayacağı tespit
edilmeli,
daha
sonra
arıtma
tesisinin
durumu
gözden
geçirilmelid
98
6.2.
Denizel (Tekne Kaynaklı) Sıvı Atık Değerleri (Tahmin)
Denizel (Tekne kaynaklı) atıksu değerlerinin tahmin edilmesi için Göcek Koyu`nu kullanan tekneler tip ve büyüklüklerine göre
aĢağıdaki biçimde sınıflandırılmıĢtır. (Ek 11)
YAT TĠPĠ
A
F
BOY KATEGORĠ
K
-
< BOY (m) < 10 m
O
10m < BOY (m) < 16m
B
16m < BOY (m) < 26m
ÇB
28m < BOY (m) < 32m
ÇÇB
32m < BOY (m) < - m
F:Fiber, A:AhĢap, K:Küçük, O:Orta, B:Büyük, ÇB:Çok Büyük, ÇÇB: Çok Çok Büyük
99
Burada her bir sınıf yat içindeki yolcu mürettebat sayısı aĢağıdaki Tabloda (Tablo 6.3) de
verildiği biçimde olabileceği düĢünülmektedir. Her bir yolcu ya da mürettebatın günlük
su kullanım miktarı (yemek, duĢ, tuvalet, temizlik, bulaĢık) ortalama 50-100 lt/gün
olabilecektir. Ġçme suyu miktarı 2 lt/gün alabilecek ise de yukarıdaki rakam içinde dahil
sayılabilir. Bu varsayımlar doğrultusunda teknelerdeki kiĢi baĢı atık su hacminin 90
lt/gün olabileceği düĢünülebilir. Marinalarda su üretim hacmi için 40 lt/gün (tur teknesi)
veya 30 lt/gün (balıkçı), seferde her ikisi içinde iken 80 lt/gün olarak kabul edilmiĢtir.
AhĢap teknelerin sintine atıkları hariç tutulmuĢtur. Buna göre teknelerdeki atık su üretim
miktarlarının tahmini değerleri Tablo 6.3 de verildiği gibi düĢünülebilir.
Tablo 6.3 Teknelerdeki Atık Su Üretim Miktarlarının Tahmini Değerleri
Tip
Fiber
Fiber
Fiber
Fiber
Fiber
Boy
Kodu
K
O
B
ÇB
ÇÇB
TipBoy
kodu
F-K
F-O
F-B
F-ÇB
F-ÇÇB
Balıkçı
K
A-K
AhĢap
AhĢap
AhĢap
AhĢap
AhĢap
Tur
Teknesi
K
O
B
ÇB
ÇÇB
Yolcu
Sayısı
1-3
2-4
2-6
4-8
6-14
Teknenin Teknenin
yolculu
yolcusuz
olarak
olarak
seferde
marinada
iken
iken
toplam
toplam
Teknedeki
atık su
atık su
Mürettebat
Temsili
üretim
üretim
Sayısı
Yolcuhacmi =
hacmi =
(Kaptan
Mürettebat KiĢi x 90 Mürettebat
Dahil)
sayısı
lt/gün
x 50 lt/gün
0
2
180
0
1
4
360
50
2
6
540
100
3
8
720
150
4
12
1080
200
0
2
2
160
60
A-K
A-O
A-B
A-ÇB
A-ÇÇB
1-3
2-6
4-8
4-12
6-20
0
2
2
3
3
2
6
8
10
18
180
540
720
900
1620
0
100
100
150
150
KarıĢık KarıĢık
210
13
223
17840
520
100
Ancak günlük tur yapan teknelerin atık su üretim değeri teknenin çok sayıdaki yolcu
sayısı ile orantılı olması ve yolcu sayısının tekne büyüklükleri (iki katlı restoran vb.) ile
farklılık göstermesi nedeni ile yukarıdaki hesap içinde yer almamıĢtır. Ayrıca özellikle
ahĢap teknelerin suya indirmeden önceki kalafat hataları oranında su alması ve seyir ya
da suda iken bu suyu (sintine) atma düzensizlikleri nedeni ve bu konuda sağlıklı veri
olmaması nedeni ile Ģimdilik sintine kaçaklarından oluĢacak atık su üretimi ve denize
kaçması konusu bu ara rapor kapsamında ele alınmamıĢtır.
Yat sayımı ile elde edilen yat sayıları kullanılarak 04 Ağustos 2007 tarihinde Göcek
Koyu`ndaki marinalarda bekleyen yatların ve ayrıca Göcek/Dalaman koylarında
bekleyen yatların günlük atıksu üretim tahmini değerleri Tablo 6.4 ve 6.5‟te ayrı ayrı
verilmiĢtir. Tablo toplamlarından görüldüğü üzere, Göcek Koyu`nda marinalarda ve
rıhtımlarda bekleyen yatlar (04 Ağustos 2007 Cumartesi günü) günde 25.59 m3 ve
Göcek/Dalaman koylarında bekleyen ya da seyir halindeki yatlar ise (sintine kaçakları
hariç), 301.7 m3 atık su bırakma potansiyelindedir. Atık su potansiyeli yüzde olarak
incelendiğinde marinalarda %29.3 ile çok büyük ahĢap sınıfı tekneler daha sonra
yaklaĢık %12 ile tur ve fiber teknelerin ağırlığı görülmektedir. Koylarda durum çok daha
farklı olmakla beraber %51.4 lük oldukça yüksek bir yüzde ile tur teknelerinin daha sonra
yaklaĢık %10 ile küçük fiber ve orta ahĢap sınıfı teknelerin ağırlığı görülmektedir.
Tablo 6.4 04 Ağustos 2007 Tarihinde Göcek Koyu`ndaki Marinalarda Bekleyen
Yatların Günlük Atıksu Birikim Tahmini Değerleri
F-K
F-O
F-B
F-ÇB
F-ÇÇB
318
67
31
18
2
0
50
100
150
200
0
3350
3100
2700
400
0
3.350
3.100
2.700
0.400
0.0
13.1
12.1
10.6
1.6
Yat
BaĢına
DüĢen
Atık Su
(m3/gün)
0
0.05
0.10
0.15
0.20
Balıkçı
28
60
1680
1.68
6.6
0.06
A-K
A-O
A-B
A-ÇB
A-ÇÇB
0
20
14
50
2
0
100
100
150
150
0
2000
1400
7500
300
0
2.000
1.400
7.500
0.300
0.0
7.8
5.5
29.3
1.2
0.00
0.10
0.10
0.15
0.15
Tur
Tekneleri
25
520
3160
3.160
12.3
0.13
ATIK
Toplam
YAT TĠPĠ
YAT
ATIK SU
ATIK SU
SU
Ġçerisindeki
SINIFI
SAYISI (lt/gün/yat)
(m3/gün)
(lt/gün)
%
TOPLAM = 25.59 m3/gün
101
Tablo 6.5 04 Ağustos 2007 Tarihinde Göcek/Dalaman Koylarında Bekleyen ya da
Seyir Halindeki Yatların Günlük Atıksu Birikim Tahmini Değerleri
ATIK
Toplam
YAT TĠPĠ
YAT
ATIK SU
ATIK SU
SU
içerisindeki
3
SINIFI
SAYISI (lt/gün/yat)
(m /gün)
(lt/gün)
%
Yat BaĢına
DüĢen Atık
Su
(m3/gün)
F-K
F-O
F-B
F-ÇB
F-ÇÇB
158
45
35
0
0
180
360
540
720
1080
28440
16200
18900
0
0
28.440
16.200
18.900
0
0
9.4
5.4
6.3
0.0
0.0
0.18
0.36
0.54
0
0
Balıkçı
28
160
4480
4.48
1.5
0.16
A-K
A-O
A-B
A-ÇB
A-ÇÇB
10
62
36
12
4
180
540
720
900
1620
1800
33480
25920
10800
6480
1.800
33.480
25.920
10.800
6.480
0.6
11.1
8.6
3.6
2.1
0.18
0.54
0.72
0.90
1.62
Tur
Tekneleri
38
17840
155200
155.200
51.4
4.08
TOPLAM = 301.7 m3/gün
6.3.
Denizel (Tekne Kaynaklı) Katı Atık Miktarları (Tahmin)
Bu bölümde yapılan hesaplamalar teknelerin seyir halinde veya park halinde mürettebat
ve yolcu sayısına bağlı olarak marinalarda bekleyen ve/veya Göcek/Dalaman koylarında
bulunurken biriktirdikleri katı atık miktarlarını temsil etmektedir.
Burada her bir sınıf yat içindeki yolcu mürettebat sayısı aĢağıdaki Tabloda (Tablo 6.6) da
verildiği biçimde olabileceği düĢünülmektedir. Her bir yolcu ya da mürettebatın günlük
katı atık biriktirme miktarı (yemek, plastik çatal/bıçak/kaĢık, teneke kutu, cam ĢiĢe,
peçete, izmarit, vb.) T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Çevre Envanteri Dairesi BaĢkanlığı
tarafından verilen 2004 yılı değerlerine göre 0.7 – 1 kg/gün dür. Katı atık üretim miktarı
için yolcular için 1 kg/gün, mürettebat için 0.7 kg/gün olarak kabul edilmiĢtir. Katı atıklar
da sıvı atıklarda olduğu gibi marinalarda bekleyen ve Göcek/Dalaman koylarında
bulunduğu duruma göre hesaplanıp farklı tablolarda gösterilmiĢtir. Sonuçlar marinalar
için Tablo 6.7`de, koylar için ise tablo 6.8`de sunulmuĢtur.
102
Tablo 6.6 Teknelerdeki Katı Atık Birikim Miktarlarının Tahmini Değerleri
Tip
Fiber
Fiber
Fiber
Fiber
Fiber
Boy
Kodu
K
O
B
ÇB
ÇÇB
TipBoy
kodu
F-K
F-O
F-B
F-ÇB
F-ÇÇB
Balıkçı
K
A-K
AhĢap
AhĢap
AhĢap
AhĢap
AhĢap
Tur
Teknesi
K
O
B
ÇB
ÇÇB
Yolcu
Sayısı
1-3
2-4
2-6
4-8
6-14
Teknenin
Teknenin yolcusuz
yolculu
olarak
olarak
marinada
seferde
iken
iken
toplam
Teknedeki
toplam
katı atık
Mürettebat
Temsili
katı atık
miktarı =
Sayısı
Yolcumiktarı = Mürettebat
(Kaptan
Mürettebat KiĢi x 1
x 0.7
Dahil)
sayısı
kg/gün
kg/gün
0
2
2
0
1
4
4
0.7
2
6
6
1.4
3
8
8
2.1
4
12
12
2.8
0
2
2
2
1.4
A-K
A-O
A-B
A-ÇB
A-ÇÇB
1-3
2-6
4-8
4-12
6-20
0
2
2
3
3
2
6
8
10
18
2
6
8
10
18
0
1.4
1.4
2.1
2.1
KarıĢık KarıĢık
210
13
223
223
9.1
Yat sayımı ile elde edilen yat sayıları kullanılarak 04 Ağustos 2007 tarihinde Göcek
Koyu`ndaki marinalarda bekleyen yatların ve ayrıca Göcek/Dalaman koylarında
bekleyen yatların günlük katı atık birikim tahmini değerleri Tablo 6.7 ve 6.8‟de ayrı ayrı
verilmiĢtir. Tablo toplamlarından görüldüğü üzere, Göcek Koyu`nda marinalarda ve
rıhtımlarda bekleyen yatlar (04 Ağustos 2007 Cumartesi günü) günde 385 kg ve
Göcek/Dalaman koylarında bekleyen ya da seyir halindeki yatlar ise 3574 kg katı atık
biriktirme potansiyelindedir. Katı atık biriktirme potansiyeli yüzde olarak incelendiğinde
marinalarda %27.3 ile çok büyük ahĢap sınıfı tekneler daha sonra %14.4 ile tur,
ortalama %10 ile balıkçı ve fiber teknelerin ağırlığı görülmektedir. Koylarda durum sıvı
atıklara benzer Ģekilde %54.3 lük yine oldukça yüksek bir yüzde ile tur teknelerinden
daha sonra yaklaĢık %10 ile küçük fiber ve orta /büyük ahĢap sınıfı teknelerinden
kaynaklanmaktadır.
103
Tablo 6.7 04 Ağustos 2007 Tarihinde Göcek Koyu`ndaki Marinalarda Bekleyen
Yatların Günlük Katı Atık Birikim Tahmini Değerleri
YAT TĠPĠ
YAT
KATI ATIK
SINIFI
SAYISI (kg/gün/yat)
KATI
Toplam
ATIK
içerisindeki
(kg/gün)
%
Yat BaĢına
DüĢen Katı
Atık
(kg/gün)
F-K
F-O
F-B
F-ÇB
F-ÇÇB
318
67
31
18
2
0
0.7
1.4
2.1
2.8
0
46.9
43.4
37.8
5.6
0.0
12.2
11.3
9.8
1.5
0
0.70
1.40
2.10
2.80
Balıkçı
28
1.4
39.2
10.2
1.40
A-K
A-O
A-B
A-ÇB
A-ÇÇB
0
20
14
50
2
0
1.4
1.4
2.1
2.1
0
28
19.6
105
4.2
0.0
7.3
5.1
27.3
1.1
0
1.40
1.40
2.10
2.10
Tur
Tekneleri
25
9.1
55.3
14.4
2.21
TOPLAM = 385 kg/gün
Tablo 6.8 04 Ağustos 2007 Tarihinde Göcek/Dalaman Koylarında Bekleyen ya da
Seyir Halindeki Yatların Günlük Katı Atık Birikim Tahmini Değerleri
KATI
Toplam
YAT TĠPĠ
YAT
KATI ATIK
ATIK
içerisindeki
SINIFI
SAYISI (kg/gün/yat)
(kg/gün)
%
Yat BaĢına
DüĢen Katı
Atık
(kg/gün)
F-K
F-O
F-B
F-ÇB
F-ÇÇB
158
45
35
0
0
2
4
6
8
12
316
180
210
0
0
8.8
5.0
5.9
0.0
0.0
2.00
4.00
6.00
0
0
Balıkçı
28
2
56
1.6
0
A-K
10
2
20
0.6
2.00
104
A-O
A-B
A-ÇB
A-ÇÇB
62
36
12
4
6
8
10
18
372
288
120
72
10.4
8.1
3.4
2.0
6.00
8.00
10.00
18.00
Tur
Tekneleri
38
223
1940
54.3
51.05
TOPLAM = 3574 kg/gün
6.4.
Sıvı ve Katı Atıksu Toplama Kapasiteleri
ÖÇKKB`nın 1999 yılında tamamlanan Göcek Koyu Katı Atık Depolama Tesisi ile ilgili
detaylı bilgi aĢağıda verilmiĢtir.
Göcek Belediye BaĢkanlığı tarafından, daha önce çöp sahası olarak kullanılan 90 000
m² büyüklüğündeki arazi üzerinde, teknik ve sıhhi koĢullara uygun bir katı atık depolama
sahası inĢa edilmesini amaçlayan proje kapsamında; bir kabul ve ayrım alanı ve
yardımcı tesisleri ile 60 000 m² depolama alanı inĢa edilerek, 1.5 mm kalınlıkta hdpe
jeomembran kaplanmıĢtır. Tesiste depolanan ortalama katı atık miktarı 120 000 ton dur.
Su ve Atıksu
Su kirliliği, evsel ve endüstriyel sıvı atıkların, arıtılmaksızın su ortamlarına boĢaltılmaları
ve tarımda verimi arttırmak için kullanılan gübreler ile zirai mücadele amacıyla kullanılan
ilaçların, su ortamlarına taĢınmaları gibi sebeplerle meydana gelmektedir. Su
kaynaklarının kirliliği, su kaynaklarının kullanılmasını bozacak veya zarar verme
derecesinde kalitesini düĢürecek biçimde suyun içerisinde organik, inorganik, radyoaktif
veya biyolojik herhangi bir maddenin bulunmasıdır.
Ülkemiz üç tarafı denizlerle çevrilmiĢ olduğundan, deniz kirliliği çeĢitli alanlarda önem
kazanmaktadır. Denizlerin alıcı ortam olarak kullanılmaları, taĢımacılık, turizm amacıyla
kullanımı, atık maddelerin arıtılmadan veya kısmen arıtılarak alıcı ortama verilmesi,
deniz kazalarından meydana gelen özellikle petrol akıntıları, akarsulardan denizlere
ulaĢan evsel, endüstriyel ve tarımsal atıklar denizlerin kirlenmesine sebep olmaktadır.
Kıyılarımızdaki kirlilik düzeyi Avrupa ülkelerine göre daha azdır. Karadeniz ise, kıyılarda
kentleĢme, turizm ve sanayileĢme sonucunda bir ölçüde kirlenme mevcuttur (Çevre
Envanteri Dairesi BaĢkanlığı, 2004).
105
Foto 6.2 Belediye Marina Atık Su Tankeri
Diğer Çevre Sorunları
Türkiye‟de son yıllarda özellikle büyük Ģehirlerde ve turistik yörelerde katı atık ve artıklar
bir çevre kirliliği olarak gündeme gelmektedir. Kimyasallar diğer bir çevre sorunudur.
ÇeĢitli yollarla tabiata verilen kimyasal maddeler tüm canlılar üzerinde ciddi boyutlara
varan olumsuz etkiler meydana getirmektedir.
Ayrıca Ģehirlerde kırsal kesimden göç ile gelen hızlı nüfus artıĢından doğan konut
ihtiyacı ise, altyapısız ve plansız yapılaĢmayı doğurmakta ve bu durum çarpık kentleĢme
beraberinde kanalizasyon, içme suyu temini, çöp ve yeni çevre sorunları meydana
getirmektedir. ġehirlerimizde çöp toplama ve depolama sahalarının seçimi plansız ve
geliĢigüzel yapılmakta, geri kazanılacak bir çok kağıt, cam, plastik, teneke vb.
malzemeler yeteri kadar ayrılmamakta, depolama alanlarında büyük sorunlar
yaĢanmaktadır.
Su Kalitesi: 09/08/1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanununun 8 ve 11 inci maddeleri ile
1/5/2003 tarihli ve 4856 sayılı Çevre ve Orman Bakanlığı TeĢkilat ve Görevleri Hakkında
Kanunun 9 uncu maddesine uygun olarak “Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği” (SKKY) 31
Aralık 2004 tarihinde 25687 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiĢtir. Su
Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği yeraltı sularının üç, yüzey sularının dört sınıfa ayrılmasına
yönelik esasları ortaya koymaktadır. Bu Yönetmeliğin amacı, Ülkenin yeraltı ve yerüstü
su kaynakları potansiyelinin korunması ve en iyi bir biçimde kullanımının sağlanması
için, su kirlenmesinin önlenmesini sürdürülebilir kalkınma hedefleriyle uyumlu bir Ģekilde
gerçekleĢtirmek üzere gerekli olan hukuki ve teknik esasları belirlemektir.
106
Bu Yönetmelik su ortamlarının kalite sınıflandırmaları ve kullanım amaçlarını, su
kalitesinin korunmasına iliĢkin planlama esasları ve yasaklarını, atıksuların boĢaltım
ilkelerini ve boĢaltım izni esaslarını, atıksu altyapı tesisleri ile ilgili esasları ve su
kirliliğinin önlenmesi amacıyla yapılacak izleme ve denetleme usul ve esaslarını
kapsamaktadır.
Yönetmelik, kullanım amaçlarının belirlenmiĢ olup olmadığına bakılmaksızın bütün su
kaynaklarının dengeli ve sağlıklı ortamlar olarak muhafazası esasına göre, su
kaynaklarının korunmasına ve kullanım planlanmasına temel teĢkil etmek üzere,
yapılmıĢ veya yapılacak kullanım sınıflarına uygunluk açısından su kaynaklarından
beklenen fiziksel, kimyasal ve biyolojik kriterleri de içermektedir.
Nihai hedef; Su Kirliliği Yönetiminde mevcut kanun, yönetmelik ve ilgili tebliğler ile ilgili
Türk Standartlarının Avrupa Birliği Müktesebatına uyumlu hale getirilmesi ve
uygulamaya geçirilmesidir. Çevre ve Orman Bakanlığı`nın merkezi ve taĢra teĢkilatları
güçlendirilmelidir. Daha fazla koordinasyon gerektiğinden iç sular ve kıyı suları birbiriyle
ilgili Ģekilde yönetilmelidir. Ayrıca yüksek kalitede yeraltı suyunun sadece yüksek
kalitede kullanımlara açık olması için yeraltı ve yüzey suyu kaynak kullanımlarının
koordinasyonu sağlanarak yüzey ve yeraltı suları birlikte yönetilmelidir. Avrupa Birliği
Mevzuatına uyumun sağlanması, ilgili kurum ve kuruluĢların mevzuatında değiĢiklik
gerektirmekte ve/veya yeni mevzuatın oluĢturulmasını zorunlu kılmaktadır. Mevzuat
uyumunun tamamlanması ise mevcut sistemlerin revizyonunu gerektirecek ve yeni
yatırımların yapılmasını zorunlu kılacaktır (Çevre Envanteri Dairesi BaĢkanlığı, 2004).
Ġçme Suyu; Kanalizasyon ve Arıtma Sistemleri
Sosyal ve ekonomik geliĢme ile birlikte yaĢam standartlarının yükselmesi, kiĢi baĢına
içme ve kullanma suyu ihtiyacını da artırmaktadır. Hızlı nüfus artıĢı ve köyden kente göç
plansız yapılaĢmaya yol açmakta, alt yapı tesislerinin yapımını zorlaĢtırmakta ve
maliyetlerini artırmaktadır. KuruluĢlar arasında koordinasyon sağlanamadığı için su
kaynaklarından verimli bir Ģekilde yararlanılamamaktadır. Temel iĢlevi içme suyu ve
kanalizasyon tesisi yapımı olmayan kuruluĢların alt yapı yatırımları yapması maliyetleri
yükseltmektedir. Yasal olamayan su tüketimi, tesislere verilen zararlar, kanalizasyon
Ģebeke bağlantılarında ve deĢarjlarındaki tekniğine uygun olmayan uygulamalar içme
suyu ve kanalizasyon tesislerinin etkin kullanımına engel olmaktadır. KiĢi baĢına
tüketilebilir su rezervinin 1 000 m3‟ün altında olan ülkelerde önemli su sorunuyla
karĢılaĢılacağı dikkate alındığında, Türkiye su zengini bir ülke olarak
değerlendirilmemektedir.
Yeterli ve sağlıklı içme suyu sağlanması için eksik olan atık su altyapısının
tamamlanması esastır. Yeraltı ve yerüstü su kaynaklarının kirlenmeden önce korunması
sağlanacak ve atık suların arıtıldıktan sonra tarım ve sanayide kullanılması
özendirilmelidir. Etkili su kullanımı, altyapı tesislerinin ve su kaynaklarının korunması
konusunda toplum bilinçlendirilmeli ve su israfını önleyici eğitim programlarının yazılı,
sözlü ve görsel basında yer alması sağlanmalıdır.
Ġçme suyu hizmetlerinden yararlananların bu hizmetleri kesintisiz, yeterli ve kaliteli bir
biçimde, bedeli ödenmek koĢuluyla sağlayabilmeleri güvence altına alınacak, tüketicinin
korunmasına özen gösterilmelidir. Altyapı sektöründe görev yapan kuruluĢlar arasında
etkin koordinasyon sağlanmalıdır. Belediyeler, doğal afetlerde altyapı Ģebekelerinde
meydana gelecek hasarlara karĢı kısa sürede içme suyu temini ve atıkların bertarafı için
107
eylem planları geliĢtirilmelidir. Kaçak su kullanımının önlenmesi için etkin denetim
yapılacak, Ģebeke kaçaklarının azaltılması amacıyla haritalar çıkartılmalı, büyük
Ģehirlerde Veri Toplama ve Gözetimli Denetim Sistemine geçilmesi sağlanacaktır.
Hukuki ve kurumsal düzenlemelerde ilgili olarak su kaynaklarının geliĢtirilmesi,
kullanılması ve korunması ile ilgili hukuki bir düzenlemeler yapılmalıdır. Su ve atıksu
standartları AB standartlarına göre yeniden belirlenmelidir. 167 Sayılı Yeraltı Suları
Yasası, yeraltı sularının korunması için kaçak kullanımlara karĢı caydırıcı hükümler
içerecek Ģekilde güncelleĢtirilmelidir (Çevre Envanteri Dairesi BaĢkanlığı, 2004).
Katı Atık Yönetimi
Ekonomik ve teknolojik geliĢme, nüfus artıĢı, hızlı kentleĢme ve doğal kaynakların
tüketimi katı atık miktarının giderek artmasına yol açmaktadır. T.C. ÇEVRE VE ORMAN
BAKANLIĞI TÜRKĠYE ÇEVRE ATLASI 406 Ülkemizde kiĢi baĢına günde yaklaĢık 0,7 –
1,0 kg oranında evsel atık üretildiği tahmin edilmektedir. Ancak, projelerde kullanılan katı
atık miktar ve niteliğine iliĢkin verilerin eksik ve hatalı oluĢu, katı atıkların yönetiminde,
özellikle de geri kazanım ve bertarafı konularında yanlıĢ tercihlere ve uygulamalara yol
açmaktadır. Katı atık yönetiminde ulusal düzeyde uygulamaya yönelik bir politika
oluĢturulamamıĢtır. Bu durum belediyelerin pahalı ve yanlıĢ teknoloji seçimlerine neden
olmaktadır. VIII. BYKP‟ da Katı Atık Yönetimi ile ilgili olarak tespit edilen amaçlar, ilkeler
ve politikalar aĢağıdaki Ģekilde özetlenebilir;
Evsel nitelikli katı atıkların bertarafında, yatırım ve iĢletme maliyetleri göz önüne alınarak
en uygun yöntem tercih edilecektir. Evsel nitelikli katı atıklar içindeki tekrar kullanım
değeri olan maddelerin ekonomiye kazandırılmasında kaynağında ayrıĢtırma yöntemi
uygulanacak ve hane halkı bilgilendirilecektir. Evsel nitelikli katı atık yönetiminde
kaynakta ayrıĢtırma, toplama, taĢıma ve geri kazanım ve bertaraf safhaları teknik ve mali
yönden bir bütün olarak değerlendirilecektir. BüyükĢehir belediyelerinde, katı atık
yönetimi hizmetinin tek elden planlanması ve uygulanması sağlanacaktır. Tıbbi ve
tehlikeli atıklar ile kullanılmıĢ yağ, araç lastiği, pil gibi özel atıkların güvenli Ģartlarda
toplanması, taĢınması, bertarafı ve denetlenmesi sağlanacaktır. Hangi amaçla olursa
olsun, her türlü atık ve artığın yurt içine giriĢi engellenecektir. Hukuki ve kurumsal
düzenlemelerle ilgili olarak katı atık yönetimi ile ilgili mevzuat yeniden düzenlenecektir.
BüyükĢehir belediyelerinde, katı atık yönetimi hizmetinin tek elden planlanması ve
uygulanmasını sağlamak üzere BüyükĢehir Belediyesi Yasası‟nda gerekli değiĢiklik
yapılacaktır. Tıbbi, tehlikeli ve özel atıklarla ilgili mevzuat, bu atıkların güvenli Ģartlarda
toplanması, taĢınması, bertarafı ve denetlenmesini sağlamak amacıyla yeniden
düzenlenecektir (Çevre Envanteri Dairesi BaĢkanlığı, 2004).
108
Foto 6.3 Port Göcek Yatlar için Katı Atık Toplama Noktası
Kıyı YerleĢimlerine Uygun Sıvı ve Katı Atık Yönetim Stratejileri Üzerine GörüĢler:
YaklaĢık 8333 km uzunluğunda olan kıyı Ģeridimizin sürdürülebilir kullanımı, tüm kıyı
bölgeleri için etkin, kapsamlı, tutarlı ve düzenleyici bir yönetim modelinin kısa sürede
uygulamaya sokulmasıyla sağlanabilir. Etkin kıyı bölgesi yönetiminin önemli
bileĢenlerinden birisi teknik ve ekonomik yönden tutarlı, yerel özellikleri göz önüne alan,
çözümlere kategorik yaklaĢmayan, iĢletilebilir altyapı sistemleridir (Dölgen, 2006).
Kıyı YerleĢimlerinde Katı Atık Yönetimi
Kıyı yerleĢimleri, katı atık yönetimi açısından kentsel yerleĢimlere göre önemli farklılıklar
ve zorluklar içermektedir. Bunların baĢında yaz ayları boyunca gerçekleĢen yoğun
turistik faaliyetlerin, katı atık miktar ve kompozisyonunda önemli değiĢikliklere neden
olması gelmektedir. Kıyı yerleĢimlerinde kıĢ ayları boyunca, sadece yerleĢik nüfustan
katı atık oluĢur ve kentsel katı atık kompozisyonuna yakın özelliklere sahiptir.
Yaz ayları boyunca ise, turistik yaĢam biçiminin getirdiği tüketim alıĢkanlıkları nedeniyle
yüksek oranda geri kazanılabilir malzeme içeren ve artan nüfusa paralel olarak kıĢ
aylarına göre oldukça fazla miktarda katı atık oluĢmaktadır. Katı atık miktarındaki bu
farklılık ve yaz aylarında oluĢan spesifik atık kompozisyonu, planlama ve yönetim
açısından – sıvı atık yönetiminde olduğu gibi – önemli zorlukları beraberinde getirir.
Mevsimsel olarak değiĢik miktarlardaki katı atığın toplanması ve taĢınması sorunu, iyi bir
planlama ile aĢılabilse de; kıĢ ve yaz aylarında farklı bileĢime sahip atıkların aynı
109
bertaraf sistemi ile uzaklaĢtırılması oldukça zordur. Çünkü bu tür yerleĢimlerde kıĢ ve
yaz aylarında üretilen katı atık miktarları arasında onlarca kat fark oluĢmaktadır. Böyle
bir yerleĢim için, kıĢ ve yaz aylarında farklı atık miktarlarına göre bertaraf
ünitelerini/tesislerini tasarlamak ve bu tesisleri iĢletmek özel bir sorun yaratmaktadır.
Ayrıca, böyle bertaraf sistemlerini kurmak ve iĢletmek kıyı belediyelerinin bugünkü kısıtlı
bütçeleri nedeniyle çoğu kez mümkün olmamaktadır.
Kıyı yerleĢimleri açısından bir diğer sorun ise, katı atık depolama sahaları için uygun
arazi bulma sıkıntısıdır. Kıyı alanları üzerindeki farklı kullanım talepleri (turistik, tarımsal,
yerleĢim, balıkçılık, deniz taĢımacılığı vb.) ve bu talepler nedeniyle oluĢan farklı tarafların
(sivil toplum örgütleri, koruma kurulları, vb.) tepkiler, kıyı alanlarında katı atık bertaraf
tesisleri için uygun yer bulunmasını giderek daha zor hale getirmiĢtir (SarptaĢ ve
diğerleri, 2005). Ayrıca ülkemizde çoğu kıyı bölgesi özel çevre koruma bölgesi (ÖÇKKB)
ilan edilecek derecede kıymetli arazileri içerdiği için, bu bölgelerde katı atık depolama
sahası bulmak ve çevresel etkileri en aza indirmek oldukça güçtür (Dölgen, 2006).
Buna karĢın, bir bölgenin ÖÇKKB olarak ilan edilmesi, o bölgede planlama
çalıĢmalarının yapılmaya baĢlaması anlamına gelmekte ve söz konusu bölgelerde
öncelikli olarak uygun projelerinin gündeme alınmasını sağlamaktadır. Nitekim bu
kapsamda kıyı bölgelerine münhasır aĢağıda kısaca bilgileri verilen tesislerin teĢkili veya
planlaması mümkün olabilmiĢtir (ÖÇKKB, 2006). Göcek ÖÇKKB için kurulan Göcek Katı
Atık Düzenli Depolama Tesisi 10 yıl proje ömrü ile tasarlanmıĢtır. Göcek ve Ġnlice
yerleĢimine hizmet veren depolama tesisi Göcek Belediyesi‟nce iĢletilmektedir.
Son yıllarda sıvı ve katı atık yönetimi konusunda ortaya konan yaptırımlar, atık bertaraf
tesislerinin teĢkiline, mevcut tesislerin eksikliklerinin giderilmesi yönelik önemli altyapı
yatırımlarının yapılmasını gündeme getirmiĢtir. Atıksuların derin deniz deĢarjı
sistemleriyle bertarafı bilgili ve akılcı mühendislik yaklaĢımlarıyla tasarlandıkları taktirde
olumsuz etkileri en aza indirilebilecek bir alternatiftir. Ülkemizdeki uygulamalarda göze
çarpan önemli hususlardan biri bugüne kadar birçok deĢarj sisteminin inĢa edilmiĢ
olmasına rağmen bu konuda halen yeterli birikim ve deneyimin oluĢamadığıdır.
Uygulamalarda teknolojik geliĢmeler yeterince kullanılmamakta, malzeme eksikliği vb.
nedenlerle klasik yöntemlerle iĢ yapılmaktadır. Uygulamaya yönelik diğer bayındırlık
iĢlerinde olduğu gibi deniz deĢarjları ihalelerinde de bir standart Ģartname ihtiyacı
hissedilmekte, bu eksikliğin giderilmesiyle inĢaat ve iĢletme aĢamalarında yaĢanan
problemlerin azaltılabileceği düĢünülmektedir. Öte yandan, ülkemiz koĢulları göz önünde
tutulduğunda çevre sorunlarının imkanlar dikkate alınarak zamana yayılması ve öncelikle
kısa dönemde yapılabileceklerden baĢlanması yerinde olacaktır. Bu amaçla ekonomik
nedenlerle hayata geçirilemeyen alt yapı sistemlerinin tamamlanabilmesi için geçecek
süre zarfında uygun iĢletme politikaları (geçiĢ dönemi stratejisi) oluĢturularak mevcut
sistemlerinin potansiyellerinden yararlanmayı öngören yaklaĢımların uygulanması akılcı
bir yaklaĢım olarak görülmektedir. Konuya bu perspektiften bakıldığında, belirli bir
yatırım değerine sahip, atıksu bertarafında tekil çözümler sağlayan foseptiklerden en
azından kanalizasyon Ģebekelerinin ve merkezi arıtma tesislerinin yapımına kadar
geçecek sürede yararlanılması mümkündür. Foseptiklerin atıksu bertarafı amacıyla
kullanılabileceği (SKKY‟nde belirtilen Ģartları kusursuz sağlaması koĢuluyla) yasal olarak
da 7 Ocak 1991 tarihli Resmi Gazete‟de yayımlanan Su Kirliliği Kontrolü Teknik Usuller
Tebliği‟nde yer almaktadır. Fosseptik atıklarının –beraberinde getirilecek bir kayıt sistemi
ile birlikte – kontrollü bertarafı, denetimlerin etkinleĢmesine; bunun sonucunda da,
kategorik yasaklamalardan veya uygulamalardan vazgeçilerek atıksu bertarafında
fosseptiklerden de yararlanılabilmesine imkan verecektir. Özellikle turistik iĢletmelerin ve
110
ikinci konutların yoğun olduğu kıyı yerleĢimlerinde, yasa ve yönetmeliklerle idarelerin
zorlaması sonucu yapılan, tekil olarak tasarlanmıĢ çok sayıda evsel atıksu arıtma tesisi
bulunmaktadır. Bu tesislerin çoğu iĢletmeler tarafından gereksiz ve ilave maliyet getiren
bir yatırım olarak görülmekte ve iĢletilmemektedir. Halbuki, planlanan yatırımlar
tamamlanıncaya kadar geçecek sürede mevcut sistemlerin rehabilitasyonu sağlanarak,
küçük ölçekli merkezi arıtmalar oluĢturulması ve hizmet etmesi mümkün olabilir. Bu
Ģekilde atıksu bertarafını site ölçeğinden baĢlayarak tüm bileĢenleri ile değerlendiren,
ülkemiz koĢullarında çoğu kez yıllarca devam eden geçiĢ dönemleri sırasındaki
uygulama esaslarını belirleyen “sıvı atık yönetimi master planları” oluĢturulabilir. Ancak
bu yönetim planlamasının tatbikatında, tüm uygulamaları bu planlara göre yürütmeyi
zorunlu kılan ve finansman yaratılması konularındaki mevcut açmazları ortadan kaldıran
yasal ve kurumsal düzenlemelerin, planlama çalıĢmalarıyla eĢ zamanlı olarak
yapılmasına özen gösterilmelidir. Kıyı bölgesinde önemli bir diğer altyapı bileĢeni olan
katı atık yönetimine bakıldığında konunun önde gelen aktörleri olarak yerel yönetimler ile
bazı kamu kurumları (Çevre Bakanlığı, ÖÇKKB, Ġller Bankası, vb.) sayılabilir. Bu
kapsamda Türkiye‟de kentsel katı atık yönetimi konusunda atılacak adımlar, yasal ve
kurumsal düzenleme ve iyileĢtirmeler, ulusal ve bölgesel entegre katı atık yönetim
stratejilerinin geliĢtirilmesi, acilen düzenli depolama uygulamasının yaygınlaĢtırılması ve
eski çöp depolama alanlarının kapatılması ve rehabilitasyonu, ayrı toplama sistemlerinin
planlanması ve iĢletmeye alınması, ayrı toplanan malzemelerin geri dönüĢüm ve geri
kazanımı (böylece atık azaltımı sağlanacaktır), organik atıkların kompostlaĢtırılması
olmalıdır. Bununla birlikte tehlikeli ve tıbbi atıkların ayrı toplanması ve bertaraf edilmesi
da gereklidir. Bunun için belediyelere katı atık yönetimi konusunda teknik ve finansal
destek sağlayacak yasal bir kurum/birim oluĢturulmalıdır. Bu kurum aracılığıyla,
belediyelerde katı atık yönetimi konusunda çalıĢacak personele teknik eğitim verilebilir.
Katı atık bertaraf sistemlerinin planlanmasında, ülke ekonomik koĢullarına uygun
bertaraf yöntemleri tercih edilmelidir. Böylelikle, sadece bir kente katı atık bertaraf tesisi
yapılacak finansal kaynak ile birden çok yerleĢime hizmet götürülebilir. Ülkemiz
koĢullarına uygun bir katı atık yönetim stratejisi geliĢtirilmesi öncelikli konulardan biridir.
Bu amaçla, benzer fiziki ve çevresel özelliklere sahip „katı atık yönetim bölgeleri‟
oluĢturulmalı; bu bölgelere özel katı atık yönetim stratejileri geliĢtirilmelidir. Bu bölgelerde
yer alan belediyeler geliĢtirilen stratejileri esas alarak kendi katı atık yönetim
planlamalarını yapabilirler. Daha sağlıklı ve verimli bir geri kazanım sistemi oluĢturmak
için, geri kazanılabilir atıkların kaynağında (konutlarda, iĢyerlerinde, okullarda, otel ve
tatilköylerinde) diğer katı atıklardan ayrı toplanması çalıĢmaları ivedilikle baĢlatılmalıdır.
Yukarıda detaylı tartıĢılan kentsel altyapı tesislerinin oluĢturulmasında en önemli
kısıtlardan biri, her platformda belirtildiği gibi „finansman sorunu‟dur. Bu kapsamda AB
fonlarından sağlanan kaynaklarla daha fazla projenin desteklenebilmesi amacıyla
uluslararası finans kuruluĢlarından ve Ġller Bankası‟ndan sağlanacak kaynakların birlikte
kullanıldığı bir „eĢ finansman modeli‟ kullanılabilir (Çoban, 2006). AB fonlarından hibe
niteliğinde sağlanacak kaynaklar, genel bütçeden belediyelerin kentsel altyapı
projelerine ayrılacak kaynaklar ile aynı Ģartlarda projelere tahsis edilebilir. Bunun
dıĢında, belediyelere dönüĢümlü faizsiz kredi ile destek sağlanması değerlendirilebilir.
Kentsel altyapı ihtiyaçları için, belediyelere faizsiz olarak verilecek kredinin belli bir
sürede geri ödenmesiyle toplanacak kaynağın baĢka belediyelerin alt yapı ihtiyaçları için
aynı Ģartlarda kullandırılması Ģeklinde dönüĢümlü faizsiz kredi sağlanabilir veya kentsel
altyapı projeleri yap-iĢlet-devret, yap iĢlet yada hizmet alımı Ģeklinde temin edilmesi de
mümkündür (Dölgen, 2006).
Öte yandan, yerel yönetimlere finansman sağlanmasına düzenleme getirilmesi konusu
da önemlidir. Mali kaynakları yetersiz olan belediyelere kentsel altyapıların
111
gerçekleĢtirilmesi için genel bütçeden daha fazla kaynak ayrılması ve etkin olarak
kullandırılması gerekmektedir. Belediyelere genel bütçeden, AB fonlarından ve
uluslararası finans kuruluĢlarından sağlanabilecek kaynakların (kredi ya da hibelerin)
kullandırılmasının kriterlerini, önceliklerini, usul ve esaslarını içeren bir finansman
stratejisi belirlenmelidir. Yerel yönetimlere kentsel altyapı yatırımları için sağlanacak
kaynakların etkin olarak kullandırılması ve belediyelere teknik destek sağlanabilmesi
amacıyla Ġller Bankası‟nın yeniden yapılandırılması gerekmektedir. Yerel yönetimlere
genel bütçeden kaynak sağlanmasında izlenebilecek kriterler: (i) proje önceliği (içme
suyu, atıksu, katı atık ve diğer projeler); (ii) nüfus büyüklüğü (nüfusu fazla olan
belediyelere öncelik verilecektir); (iii) belediyelerin mali durumu (mali durumları iyi
olmayan belediyelere öncelik verilecektir); (iv) belediyelerin gelişmişlik sıralaması - hane
halkı gelirleri (genel bütçeden ve AB’den sağlanacak kaynaklar hibe niteliğinde
olduğundan, kaynak sağlanacak projeden faydalanacak vatandaşların gelir durumları
dikkate alınarak gelir seviyesi en düşük olanlara en fazla öncelik verilebilir); (v) çevresel
öncelikler (genel bütçeden ve AB fonlarından kaynak sağlanacak kentsel altyapı
projelerinde toplum sağlığını etkileyen altyapı tesislerine, hassas yörelerin korunmasına
yönelik alt yapı tesislerine, doğal ve kültürel kaynakların korunmasına yönelik alt yapı
tesislerine daha fazla öncelik verilebilir). (Dölgen, 2006)
6.5.
Fethiye-Göcek Koyu Yat Limanları ve Kullanımları
Göcek te 4 adet yat limanı bulunmaktadır. Bu yat limalarının teknik özellikleri Tablo
6.9`da verilmiĢtir;
112
Tablo 6.9 Yat Limanlarının Teknik Özellikleri
Marina
Adı
SCOPEA
PORT
GÖCEK
BELEDĠYE
MARĠNA
BĠNGÜġ
(ĠLTUR)
CLUB
MARĠNA
Yat
Kapasitesi
85
380
150
195
Hizmetler
Teknelere su ve
elektrik veriliyor
Atık durumu
Katı atıklar rıhtımda
alınıyor
Sintine Durumu
Sintine ve pis su
alınmıyor, açık denize
boĢaltılıyor
Ek
Kapasite
(park)
yok
Teknelere su,
elektrik ve
kablolu TV
hizmeti veriliyor
(ücretli)
Katı atıklar
rıhtımdan alınıyor
Sintine ve pis su
limanda alınıyor
(ücretli)
Teknelere su ve
elektrik veriliyor
(ücretli)
Katı atıklar
iskelerden belediye
tarafından alınıyor
Sintine ve pis su
alınmıyor
Yok
Teknelere su ve
elektrik veriliyor
(ücretli)
Katı atıklar
iskelerden iĢletmeci
tarafından alınıyor.
Sintine ve pis su
alınmıyor.
yok
180
Notlar
Liman içerisinde belediyenin
tankları bulunmaktadır.
Atık yakıt ve pis suların
boĢaltılması için atık depoları
mevcut,
Sintine ayrıĢtırılmadan satılıyor,
Atıksu arıtma tesisi var biyolojik
arıtma yapılıyor
Ġskelelerin yenilenmesi gerekiyor
-
113
Göcek Koyu nda bulunan bu 4 adet marinanın barındırabileceği toplam yat sayısı 810
adet olarak hesaplanmıĢtır. Bu sayıya kara parkında bulunan tekneler de eklenirse Ģu an
ki durumda 990 adet yat limanlarda konaklayabilmektedir. Bu rakamlara koy içerisinde
geçici konaklama yapan tekneler dahil edilmemiĢtir. Özellikle Belediye iskelelerine
yanaĢan günlük ve/veya saatlik tur düzenleyen ve/veya Ģahıs tekneleri için yerinde
gözlem ve sayım yapılması gerekmektedir. Bu amaçla 04 Ağustos 2007 tarihinde göz
ile sayım yapılmıĢ ve bu değerler Bölüm 4.12`de sunulmuĢtur. Bu rakamlar gün/ay/yıl
periyodunda yoğunluğa bağlı olarak değiĢim gösterecekse de en yüksek değerleri elde
etmek için faydalı olacaktır.
Bu noktalara ek olarak koyun kuzeybatısında bulunan rıhtım ticari gemiler tarafından
yükleme/boĢaltma amacı ile kullanılmaktadır.
6.6.
Sürdürülebilir Kıyı Turizmi
Sürdürülebilir kıyı turizminin
(COASTLEARN, 2007);
getireceği
kazançlar
aĢağıda
kısaca
tartıĢılmıĢtır
Ekonomik Kazançlar
Sürdürülebilir (kıyı) turizminin esas olumlu ve ekonomik olan etkileri; harici kambiyo
kazançları (yabancı para değiĢimi gelirleri), devlet gelirlerine katkılar, iĢ bulma ve iĢ
olanaklarının yaratılması ile ilgilidir.
Harici kambiyo kazançları (Döviz DeğiĢim Gelirleri)
Turizm harcamaları, turizmle ilgili malların dıĢsatımı ve dıĢalımı ile hizmetler, yerli ülke
ekonomisine gelir üretmektedir. Turizm, tüm ülkelerin en azından %38‟i için harici
kambiyo kazançlarının esas kaynağı olmaktadır (WEB); ( Dünya Turizm Örgütü).
Devlet Gelirlerine Katkılar
Devletin gelirlerine turizm sektöründen gelen katkılar, doğrudan ve dolaylı katkılar olarak
sınıflandırılabilir. Doğrudan katkılar; turizmdeki istihdamdan ve turizmdeki iĢ kollarından
kaynaklanan gelirlere dayanan vergilerle ve eko-vergiler veya varıĢ (ayak basma)
vergileri gibi turistlerin doğrudan ödediği bedellerle yaratılmaktadır. Dolaylı katkılar ise,
turistlere sağlanan mal ve hizmetlerden alınan vergi ve harçlardan türetilmektedir. Örnek
olarak, hatıra eĢyalarında, alkollü içeceklerde, lokantalarda vs. alınan vergiler
gösterilebilir (COASTLEARN, 2007).
ĠĢ Yaratma Olanakları
Uluslararası turizmdeki hızlı büyüme, önemli oranda iĢ potansiyeli yaratılmasını
sağlamıĢtır. Örnek olarak, 1995 yılında sadece otel konaklama sektörü, dünya çapında
11,3 milyon kiĢiye iĢ temin etmiĢtir. Turizm; dolaysız (direkt) olarak oteller, lokantalar,
vergiler, hatıra eĢya satıĢları ve dolaylı olarak turizmle ilgili iĢ kolları tarafından gerek
duyulan mal ve hizmetlerin sağlanması yoluyla iĢ potansiyeli yaratabilmektedir. Dünya
Turizm Örgütü ‟ne göre; dünya‟daki iĢ potansiyelinin %7‟sini turizm temin etmektedir.
Altyapı Yatırımlarının Canlandırılması
Turizm, yerel yönetimleri daha kaliteli su ve atıksu sistemleri, yollar, elektrik Ģebekesi,
haberleĢme (telefon hatları) ve toplu taĢım araçlarının sağlanması gibi hizmetleri
verecek olan altyapıyı yaratması için (tetikleyici olarak) harekete geçirir. Bunların tümü
de, turizmi kolaylaĢtırdığı kadar, yerel halkın yaĢamın kalitesini de yükseltmektedir.
114
Yerel Ekonomiye Katkılar
Turizm, yerel ekonominin önemli ve hatta zorunlu bir parçası olabilir. Çevrenin turizm
endüstrisine ait varlıkların temel bileĢeni olması nedeniyle, turizm gelirleri çoğu kez
korunmakta olan alanların ekonomik değerlerini ölçmekte kullanılmaktadır. Tüm turistik
harcamalar makro-ekonomik istatistiklere resmi olarak kayıt edilmediği için kolaylıkla
sınıflandırılamayan diğer yerel gelirler de vardır ve ekonomiye katkıda bulunmaktadır.
Turizm sektöründen kazanılan gelirin bir kısmı ise, seyyar sokak satıcıları ve kayıtlı
olmayan (ehliyeti bulunmayan) turist rehberleri gibi resmi olmayan istihdam yoluyla elde
edilmektedir. Gayri resmi veya kayıtsız istihdamın olumlu tarafları; elde edilen gelirin
yeniden yerel ekonomiye dönmesi ve bünyesi içinde gerçekleĢen harcama döngüsü
nedeniyle, ekonomik yaĢam için çok büyük bir çarpan etkisi ortaya çıkarmasıdır. Dünya
Seyahat ve Turizm Konseyi (World Travel and Tourism Council)‟nin öngörülerine göre;
turizm, doğrudan yapılan turistik harcamalarının %100‟üne eĢit bir katkıyı dolaylı
yollardan üretmektedir (COASTLEARN, 2007).
Doğa Koruma ÇalıĢmalarına Doğrudan Yapılan Finansal Katkılar
Turizm, hassas alanlar ve habitatların (ekolojik barınakların) korunmasına doğrudan
katkıda bulunabilmektedir. Park giriĢ ücretleri ve benzer kaynaklardan elde edilen gelir
özel olarak, çevresel olarak hassas alanların yönetimi ve korunması için gereken bedeli
ödemek amacıyla tahsis edilebilir. Bazı devletler, özel parklar veya koruma alanları ile
bağlantılı olmayan dolaylı yollardan ve ulaĢılması daha zor yöntemlerle para
toplamaktadır. Kullanıcı ücretleri, gelir vergisi, rekreasyonel donanımla veya satıĢlardaki
vergiler, avlanma ve balıkçılık gibi faaliyetlerden gelen lisans ücretleri; doğal kaynakların
yönetimi için gereken fonları devlete sağlayabilir .
Rekabetin Getirdiği Avantajlar
Giderek daha fazla sayıdaki gezi iĢletmeni (tur operatörü), sürdürülebilirliğe doğru
ilerleyen aktif bir yaklaĢımı benimsemektedir. Gezi iĢletmenleri bu yaklaĢımla birlikte; su
ve enerjiyi koruyan, yerel kültüre saygı gösteren ve yerel toplumun refahını destekleyen,
sürdürülebilir bir tarzda davranan turizm Ģirketlerini seçmekte ve onlarla çalıĢmaktadır.
Bu, sadece tüketicilerin böyle bir beklentisi olduğu için değil, ayrıca turizm sanayiinin
uzun vadede ayakta tutulması için, temiz tatil beldelerinin zorunlu olduğu konusunda
bilinçli olmalarının bir sonucudur (COASTLEARN, 2007).
6.7.
Sahil Güvenlik
Demirleme, bağlama noktaları ve rotalar belirlenirken sahil güvenlik ile ilgili konuların da
gözönünde bulundurulması gerekmektedir.
9/7/1982 kabul tarihli, 2692 kanun nolu 13/7/1982 tarihli 17753 sayılı Tertip:5 Cilt:21
Sayfa:379 Düsturlu Resmi Gazete`de yayımlanan “Sahil Güvenlik Komutanlığı
Kanunu”nun amacı, bütün sahillerimiz, karasularımız ile iç sularımız olan Marmara
Denizi, Ġstanbul ve Çanakkale Boğazları, liman ve körfezlerimizin korunması,
güvenliğinin sağlanması, ulusal ve uluslararası hukuk kuralları uyarınca hükümranlık
haklarına sahip olduğumuz denizlerde, bu hak ve yetkilerin Deniz Kuvvetleri
Komutanlığının genel sorumluluğu dıĢında kalanlarının kullanılması, deniz yolu ile
yapılan kaçakçılığın önlenmesi, izlenmesi ve suçlular hakkında gerekli iĢlemlerin
yapılması ile ilgili esas ve yöntemleri düzenlemektir (SAHĠL GÜVENLĠK,2007).
115
Sahil Güvenlik Komutanlığının görevleri;
Sahil ve karasularımızı korumak, güvenliğini sağlamak, ulusal ve uluslararası hukuk
kuralları uyarınca hükümranlık haklarına sahip olduğumuz denizlerde bu hak ve yetkileri
kullanmak,
Liman sınırları dıĢında;





Seyir güvenliği ile demirleme, bağlama,avlanma, dalgıçlık ve bayrak çekme ile
ilgili hükümlere,
Deniz ve hava araçları ile denizlerdeki tesislerden yapılacak her türlü
kirletmelerle ilgili hükümlere,
Yukarıda belirtilen konulara iliĢkin uluslararası andlaĢmalara,
Aykırı eylemleri önlemek, izlemek, suçluları yakalamak, gerekli iĢlemleri yapmak,
yakalanan kiĢi ve suç vasıtalarını yetkili makamlara teslim etmek,
Deniz seyir yardımcılarının ilgili hükümlere göre çalıĢma durumlarını, yetkili
kuruluĢlarca konulan deniz engelleri ile batık iĢaretlerinin sürekliliğini izlemek,
kontrol etmek, görülen aksaklık ve noksanlıkları ilgililere bildirmektir (SAHĠL
GÜVENLĠK,2007).
6.8.
Deniz Yangınları
Olası bir deniz yangınında sıkıĢık demirleme/ bağlama, teknelerin birbirlerine güvenli
mesefaden daha yakın durmaları bir tekneden diğerine sıçrayarak büyük bir faciaya
neden olabilir. Hatta karaya da sıçrayabilir. Bu tür bi durumda yapılması gerekenler ve
sorumluluk dağılımı için yömetmelik bulunmaktadır.
Bakanlar Kurulu`nun 06/08/1975 - 7/10357 tarih ve karar nolu, 15/05/1959 - 7269;
10/06/1949 - 5442; 09/06/958 – 7126 tarih ve nolu kanunlarına dayanarak, 08/09/1975 –
15350 tarihli ve nolu Resmi Gazete`de yayımlanan “Karada Çıkabilecek Yangınlarla,
Deniz, Liman veya Kıyıda Çıkıp Karaya UlaĢabilecek ve Yayılabilecek veya Karada
Çıkıp Kıyı, Liman ve Denize UlaĢabilecek Yangınlara KarĢı Alınabilecek Önleme,
Söndürme ve Kurtarma Tedbirleri Hakkında Yönetmelik” e göre;
5442 sayılı Ġl Ġdaresi Kanunu, 7126 sayılı Sivil Savunma Kanunu, 7269 sayılı Umumi
Hayata Müessir Afetler Dolayısiyle Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair
Kanun ve 6/3150 sayılı Sivil Savunma ile Ġlgili TeĢkil ve Tedbirler Tüzüğüne dayanarak
hazırlanan bu Yönetmeliğin amacı; sanayiin, liman tesislerinin ve deniz trafiğinin yangın
tehlikesi doğurabilecek ve yayılmasına sebebiyet verecek derecede yoğunlaĢtığı
yerlerde:



Karada çıkabilecek,
Deniz, liman veya kıyıda çıkıp karaya ulaĢabilecek ve yayılabilecek,
Karada çıkıp kıyı, liman ve denize ulaĢabilecek.
Yangınlara karĢı alınacak önleme, söndürme ve kurtarma tedbirlerini ve bu tedbirlerin
uygulanmasında bölgede bulunan resmi ve özel bütün kuruluĢların birbirleriyle ve askeri
116
makamlarla yapacakları görev bölümünün, iĢbirliğinin ve koordinasyonun nasıl
sağlanacağını göstermektir (DENĠZ YANGINLARI, 2007).
Bu Yönetmelikte iç ve dıĢ liman alanları, kıyılar ve gemiler "Deniz" ve buralarda
çıkabilecek yangınlar "Deniz Yangınları"; Bunların dıĢında kalan yerler "Kara" ve
buralarda çıkabilecek yangınlar "Kara Yangınları"; olarak tanımlanmıĢtır(DENĠZ
YANGINLARI, 2007).
Karada veya denizde çıkması ya da buralara sıçraması veya yayılması mümkün
yangınlar için: (Madde 3)





Karada ve denizde gerekli ve yeterli önleyici tedbirleri almakla,
Alınması öngörülen tedbir ve tertipleri her an hizmet görebilecek durumda
bulundurmakla,
Can ve mal güvenliğini sağlamakla,
Yeterli sayıda personeli yetiĢtirmekle,
Yukarıda sıralanan hususlarla ilgili koordinasyonu yürütmek ve iĢbirliğinde
bulunmakla, Ġlgili kuruluĢların sahip, yönetici ve yetkilileri görevli ve
sorumludurlar.
Kanunun üçüncü maddesinde belirtilen görevleri tüm liman alanında yerine getirmekten
bölge liman ve deniz iĢleri müdürleri ve liman baĢkanları, gemilerde gemi kaptanları,
iskelelerde iskele görevlileri, tesislerde tesisin sahip yönetici veya yetkilileri sorumludur.
Karada çıkacak bir yangının karadaki tesislere ve denize, denizde çıkacak bir yangının
denizdeki tesis ve araçlara ve karaya sıçramasını önlemek, bu amaçla gerekli tedbirleri
almak ve çıkan yangını söndürmekten öncelikle o yerlerdeki tesislerin sahip, yönetici ve
yetkilileri ile gemilerin kaptanları sorumludur (DENĠZ YANGINLARI, 2007).
Denizde çıkan yangınların söndürülmesi görevi bölge liman ve deniz iĢleri müdürleri ve
liman baĢkanlarına aittir.
Denizde çıkan ya da karadan denize yayılma istidadı gösteren yangınlarda yangının
çıktığı tesisin yetkilisi kendi olanaklarıyle yangını söndürmeye çalıĢır, aynı zamanda
hemen bölge liman ve deniz iĢleri müdürlüğüne ve liman baĢkanlığına ve önceden
yaptıkları anlaĢma ile kendisine yardım edecek diğer kuruluĢ itfaiye servislerine haber
verir.
Yangın yerine gelen tüm yangınla mücadele güçleri, ana söndürme aracını yöneten
yetkilinin komutası altına girer (DENĠZ YANGINLARI, 2007).
Ġleriye dönük projeksiyonlar yapılırken yangın ve sahil güvenlik için hazırlanmıĢ kanunlar
ve yönetmelikler çerçevesinde kapasite arttırmı olmalıdır. Eğer tehlikeli güvenli bir durum
sağlanamıyorsa kapasite düĢürülmesi de gündeme gelebilir.
6.9.
Taraf Olduğumuz Uluslararası sözleĢmeler
Gemilerden Kaynaklanan Kirliliğin Önlenmesi SözleĢmesi – MARPOL SözleĢmesi
SözleĢmenin amacı deniz ortamının gemilerin iĢletilmesi ve muhtemel kazalardan dolayı
117
ortaya çıkacak kirlilikten korunmasını sağlamaktır. Bu husustaki baĢlıca uluslararası
sözleĢme olan MARPOL sözleĢmesi 1973 ve 1978 yıllarında imzalanan iki anlaĢmadan
oluĢmakta olup, yıllar geçtikçe güncellenmektedir. Ülkemiz bu sözleĢmeye 1990 yılında
taraf olmuĢtur.
Avrupa Birliği (AB) Direktifleri
Kıyı yapıları projeleri için hazırlanacak ÇED Raporlarında ilgili AB Direktiflerinin dikkate
alınması da faydalı ve yol gösterici olacaktır. Söz konusu Direktiflere, tüm AB kanunlarını
içeren EUR-Lex web sitesinde ulaĢılabilir.
(http://www.europa.eu.int/eur-lex/lex/en/index.htm)
6.10.
TaĢıma Kapasitesi
Middleton ve Hawkins Chamberlain (1997) Turizm TaĢıma Kapasitesini, (TCC) «... bir
sahadaki insani faaliyetlerin düzeyi; o sahanın bozulmasında, yerleĢik toplulukların
olumsuz etkilenmesinde veya turistlerin niteliklerinde bir düĢme olmaksızın
ayarlanabilir».
Dünya Turizm Örgütü (World Tourism Organisation-WTO) taĢıma kapasitesi için aĢağıda
verilen tanımlamayı önermektedir «Aynı anda bir turist konaklama sahasını fiziksel,
ekonomik, sosyo-kültürel ve ziyaretçilerin memnuniyet kalitesinde kabul edilemez bir
azalmaya neden olmaksızın ziyaret eden insanların azami sayısı.» (UNEP/MAP/PAP,
1997) (COASTLEARN, 2007).
TaĢıma Kapasitesinin Değerlendirilmesi
TaĢıma Kapasitesinin analizi, arazi kullanımı için yapılan tahsisler hakkında verilen
kararlara yol göstermek amacıyla çevresel planlamada kullanılmaktadır. Bu yöntem, bir
sahanın turizme, tarıma, endüstriye ve altyapılara dayanabileceği azami düzeyi
belirlemek için kullanılan bir tekniktir. Faaliyetler arasında farklılıklar olduğu için, TaĢıma
Kapasitesinin alanların kullanım özelliğine göre tanımlanması uygun görünmektedir. Bu
açıdan, TaĢıma Kapasitesi "yere özgü" ve "kullanıma özgü" karaktere sahip
bulunmaktadır.
Turizm TaĢıma Kapasitesinin BileĢenleri
TaĢıma Kapasitesinin üzerinde durduğu konular; üç esas bileĢen veya boyutla ilgilidir
(fiziksel-ekolojik, sosyo-demografik ve politik-ekonomik). Bu boyutlar, uygulamada
dikkate alınan çok sayıda konuyu da yansıtmaktadır. TaĢıma Kapasitesi dikkate alındığı
zaman üç bileĢen, değiĢik tatil beldeleri için farklı önem derecelerinde
değerlendirilmelidir. Bu farklılıklar; beldenin, mevcut turizmin (kıyısal, koruma alanlı,
dağlık, tarihi), ve turizm ile çevre arasındaki iliĢki tipinden (karakterinden, özelliklerinden)
kaynaklanmaktadır. Bununla birlikte bu üç bileĢen, bir dereceye kadar birbirleri ile iliĢkili
durumdadır (EC, 2002).
A. Fiziksel-ekolojik bileĢenler
Fiziksel-ekolojik bileĢenin kapsamı, altyapıda olduğu gibi doğal ve kültürel çevrenin sabit
ve değiĢken bileĢenlerinden oluĢmaktadır. Sabit bileĢenler; doğal sistemlerin kapasitesi
ile ilgilidir. Çoğunlukla, ekolojik kapasite ve özümleme kapasitesi Ģeklinde
118
tanımlanmaktadır. BileĢenler, insanoğlu tarafından kolayca değiĢtirilemez. Aslında
sınırlar; tahmin edilmeli, dikkatlice gözlenmeli ve onlara uyulmalıdır. DeğiĢken bileĢenler;
öncelikle su temini, kanalizasyon, elektrik, ulaĢım, posta ve iletiĢim hizmetleri, sağlık
kurumları, mahkeme, bankalar, dükkanlar ve diğer hizmetler gibi altyapı sistemleri ile
ilgilidir. Altyapı bileĢenlerinin kapasite sınırları; altyapıdaki yatırımlar, vergiler ve
mevzuatta yer alan hükümler yoluyla yükseltilebilir. Bu sezon için bileĢenlerin değerleri,
taĢıma kapasitesinin değerlendirilmesinde bir temel olarak kullanılamaz ancak, intibak
sağlamak için bir yapı ve yönetim faaliyetlerindeki seçenekler üzerindeki kararlarda
dikkate alınabilir (COASTLEARN, 2007.
Fiziksel-ekolojik bileĢenler için taĢıma kapasitesi örneği (EC, 2002)






Parklar, müzeler, kent yolları, vs. gibi özel birimlerin - kilit bölgelerin - kalabalıklık
veya yoğunluk için kabul edilebilir seviye
Ekosistem fonksiyonlarında veya biyoçeĢitlilikte önemli bir kayıp olmaksızın
(örneğin su ve toprak gibi) doğal kaynakların azalmasında azami kabul edilebilir
seviye
Tolerans esasına dayalı hava, su ve gürültü kirlenmesinde veya yerel
ekosistemin özümleme kapasitesinde kabul edilebilir seviye
UlaĢım altyapısı, tesisler ve hizmetlerin kullanımındaki yoğunluk
Su temini, elektrik voltajı, atıksu ve katı atık yönetimi, arıtma, uzaklaĢtırma ve
iletiĢim sistemleri tesislerinin ve hizmetlerinin kullanım sıklığı
Halk sağlığı ve güvenliği, konut yapımı, topluma ait tesisler gibi hizmetlerin uygun
biçimde sağlanması
B. Sosyo-demoğrafik bileĢen
Sosyo-demoğrafik bileĢenin kapsamı, yerel topluma göre önemli olan sosyal boyutlarla
ilgilidir. Bunlar; mevcut iĢgücü veya eğitilmiĢ personel gibi sosyal ve demoğrafik konular,
turizmin varlığı ve büyümesi ile bağlantılıdır. Ayrıca, yerel toplumun kimlik duygusu veya
turist deneyimi gibi sosyo-kültürel konuları da içermektedir. Bunlardan bazıları ise,
sayılarla açıklanabilir durumdadır ancak çoğu uygun sosyo-psikolojik araĢtırmalar
gerektirmektedir. Oldukça önemli derecede değer yargılarına bağlı olmasından dolayı,
fiziksel-ekolojik ve ekonomik olanlarının tam tersine sosyal kapasite eĢikleri, belki de
değerlendirilmesi en zor olan bir konu olmaktadır. Politik ve ekonomik kararlar, göç
politikası gibi sosyo-demoğrafik göstergelerden bazılarını etkileyebilmektedir. Sosyal
taĢıma kapasitesi, turistlerin alanla ilgili deneyimlerinin kalitesini olduğu kadar, yerli
nüfusun tolerans seviyesini de kapsayan genel bir terim olarak kullanılmaktadır
(COASTLEARN, 2007).
Sosyo-demoğrafik bileĢenlerin kapasite seviyesi için örnekler (EC, 2002)



Turist sayıları ve yerel toplumların kimlik duygusunu, yaĢam tarzını, sosyal
desenleri ve faaliyetleri henüz etkilemeden absorbe edilen (etkisi sıfıra indirilen)
turist/rekreasyon faaliyet tipleri
Sanat ürünleri, el sanatları, din, bayramlar, gelenekler ve alıĢkanlıklar açısından
doğrudan veya dolaylı olarak yerel kültürü önemli ölçüde değiĢtirebilecek
derecede olmayan turizm tipi ve seviyesi
Yerel nüfusun kaygı duymasına yol açmayan veya kullanım yerleri önceden
ayrılan (rezervasyon yapılan) hizmetleri kapsayan turizm seviyesi
119

Turistlerin deneyimlerinin kalitesinde kabul edilemez düzeyde bir azalma
olmaksızın, bir alandaki (faaliyetlerin tiplerine uyumluluk ve ziyaretçi sayıları
açısından) turizm seviyesi
C. Politik-ekonomik bileĢen
Politik-ekonomik bileĢenin kapsamı, diğer sektörlerle rekabet eden yerel ekonomik yapı
ve faaliyetler gibi turizm üzerinde etkilerle ilgilidir. Kurumsal konular burada, turizmin
varlığını yönetecek olan yerel kapasitenin gerektirdiği derecede kapsanmaktadır. Politikekonomik göstergeler, turizm dikkate alındığında yerel toplumdaki davranıĢları ve
değerlerdeki sapmaları açıklamak için ayrıca gerekli olabilir.
Politik-ekonomik bileĢen kapasitesinin seviyesi ile ilgili örnekler (EC, 2002)
 Turizmdeki özelleĢtirmenin seviyesi
 Turizmin çekiciliği yüzünden diğer sektörlerdeki iĢgücü azalması
 Yerel düzeyde turizm gelirlerinin dağıtılması sorunları
 Yerel insan kaynakları ile ilgili turizm istihdam seviyesi
(COASTLEARN, 2007).
6.11.
Göcek Koyu`nun TaĢıma Kapasitesi
Çevrenin, diğer kullanımlarla iliĢkili olarak herhangi belirgin ters etkileri olmadan
kirlenmenin miktarını taĢıyabilecek kapasitesidir.
Göcek Koyu`nda kıyı aktiviteleri nedeniyle kirletici maddeler koya boĢalmaktadır. Mevcut
rüzgar sürükleme çevrimi kirliliği önleyecek tek faktör olarak görülmektedir.
Göcek Koyu`nun kirletici seviyesini yükselten etkenler;
1) Koyu kullanan yatların sayısı,
2) Nüfus ve kara kaynaklı atıklar
3) Deniz araçları kaynaklı atıklar
Göcek Koyu`nun kirletici seviyesini düĢüren etkenler;
1) Atık arıtma tesisleri ve kapasiteleri,
2) Sirkülasyon seyirine bağlı olarak koydaki çevrim ve su değiĢim özellikleri
TaĢıma kapasitesinin hesaplanması süreci karıĢıktır. Çünkü tüm faktörler kararlı değildir
ve zaman içerisinde değiĢmektedir. Koy içindeki çevrim düzeyinin bulunması için, etken
parametrelerin değiĢimlerinin kullanılması ve çevrim modelinde kullanılması gereklidir.
120
6.12.
Fiziksel, Gerçek
Hesaplanması
ve
Etkin
TaĢıma
Kapasitelerinin
Fiziksel TaĢıma Kapasitesi (FTK), Gerçek TaĢıma Kapasitesi (GTK) ,Etkin TaĢıma
Kapasitesi (ETK) olarak adalandırılırsa her bir kapasite düzeyi, yukarıdaki sırasına göre,
kendinden önce gelenin indirgenmiĢ kapasite düzeyine sahiptir.
FTK, GTK‟den, GTK de ETK‟den her zaman büyüktür:
Yani FTK>GTK ve GTK>ETK
Çizim 6.1 Teknelerin Bekledikleri Koylar
121
CBS ile hesaplanmıĢ 37 adet koyun kıyı uzunlukları ve 30m lik tampon bölge için
hesaplanan alanlar Tablo 6.10`da, Göcek Koyu`ndaki iskeleler ve 20m lik tampon bölge
için hesaplanan alanlar Tablo 6.11`de verilmiĢtir.
Tablo 6.10 Kıyı Uzunluğu ve Alan Hesapları
Koy
Numarası
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
Kıyı
Uzunluğu
(m)
2,183.97
598.60
1,899.22
3,077.42
2,173.30
356.26
2,555.53
1,075.93
1,189.39
235.36
311.65
4,543.72
891.74
931.19
2,077.23
2,635.92
3,078.50
4,688.87
3,706.87
Alan (m2)
Koy
Numarası
65,405.03
17,922.06
57,837.26
93,552.69
65,124.36
12,068.82
77,801.15
33,628.06
36,946.64
8,400.36
8,724.66
136,343.41
28,019.28
29,291.62
62,909.48
77,233.90
92,940.34
141,648.40
112,131.37
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
-
Kıyı
Uzunluğu
(m)
3,236.13
2,326.00
1,278.19
1,069.83
1,525.79
1,023.63
1,337.79
937.41
818.69
497.08
636.94
196.46
237.92
2,142.69
1,260.32
1,207.06
1,351.00
5,546.06
-
Alan (m2)
98,252.09
71,058.98
39,548.63
33,448.98
46,231.85
32,041.82
41,479.56
29,512.12
25,958.52
15,995.31
20,426.51
7,279.86
8,304.37
65,423.48
39,203.98
37,578.06
41,716.86
167,336.88
-
Tablo 6.11 Göcek Ġçin Ġskele Uzunlukları ve Alan Hesapları
Ġskele
No
Kıyı Uzunluğu
(m)
Alan
(m2)
Ġskele
No
Kıyı Uzunluğu
(m)
Alan (m2)
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
54.34
52.27
52.79
23.11
6.84
36.41
56.36
143.71
163.11
106.98
3,429.27
3,346.55
3,367.54
2,180.31
1,529.35
2,712.25
3,510.32
7,003.22
7,779.41
5,531.30
11
12
13
14
15
16
17
18
19
-
30.75
39.48
22.17
63.53
14.92
1,342.67
322.46
159.61
73.01
-
2,485.91
2,834.98
2,142.37
3,711.51
1,852.55
62,014.97
13,680.90
7,467.06
4,175.12
-
122
Çizim 6.2 Kapasite Hesapları için CBS de Koyların Belirlenmesi
123
7
4
DENĠZ
4, 7 Koy Numarası
EĢ Yükseklik Eğrileri
Kıyı Çizgisi
Tampon Bölge
Çizim 6.3 Kapasite Hesabı Ġçin CBS de Tampon Bölge OluĢturulması
124
Çizim 6.4 Göcek Koyu`ndaki Ġskelelerde Kapasite Hesabı Ġçin CBS de Tampon
Bölge OluĢturulması
6.12.1.
Fiziksel TaĢıma Kapasitesi (FTK)
Fizksek taĢıma kapasitesi hesabı için en yüksek kullanım olan Temmuz ve Ağustos
ayları dikkate alınmıĢtır. Buna göre;
Bir koy ya da limandaki yanaĢma kıyısına, belli bir zaman içinde (gün), fiziksel olarak
yanaĢabilecek en çok deniz aracı sayısı.
FTK = (L / B) x Rf
L: Deniz araçları yanaĢma, demirleme, konaklama kullanımlarına açık “yanaĢılabilir kıyı
ya da rıhıtm uzunluğu (metre)
B: Koy ya da limanda yanaĢmıĢ iki deniz aracı arasındaki en yakın ve güvenli mesafe
(metre/deniz aracı)
Rf: Rotasyon (DeğiĢim) faktörü: gün baĢına birim yanaĢma yerini kullanan deniz aracı
sayısı (günde konaklayan deniz aracı sayısı).
Olarak kabul edilirse
125
FTK‟nin hesaplanabilmesi için, L, B, ve Rf ile ilgili aĢağıdaki ölçütlerin ve temel
öngörülerin dikkate alınması gerekmektedir:
L: Liman ya da koylarda deniz araçlarının güvenli yanaĢması için sağlanan kıyı boyu.
B: Genellikle, bir deniz aracı koylarda kıyıya bağlı olarak demirleyip konaklamak
beklerken, sancak ve iskele taraflarında bulunan bir baĢka deniz aracından en az 1.5
boy kadar uzakta olmalıdır. Limani içinde yanaĢmıĢ yat tipi deniz araçları arasındaki
uzaklık ise deniz aracının eninin 1.5 katı düĢünülmelidir.
Bu değerler liman gibi bitiĢik yanaĢma yerlerinde genel 6 m, koylardaki kıyıda
mapaya bağlı yerlerde ise 20-25 m. Ya da temsili olarak 22 m. olarak tarafımızdan
önerilmektedir. Ancak yangın koĢulu dikkate alındığında B değerinin 25 m olması
gereklidir.
Rf: Rotasyon faktörü (Rf), bir alan için günde izin verilen ziyaret sayısıdır:
Bu değer yat gibi deniz araçları için koylarda 1.2 deniz aracı / gün, rıhtımda ise 1 deniz
aracı/gün olarak çnerilmektedir. Ancak koylar için verilen 1.2 katsayısı, koy dıĢında deniz
araçlarının seyir yapabileceği alanın büyüklüğüne ve yanaĢılan kıyının geceleme ve
diğer aktiviteler için sınırlı olmasına da bağlıdır. Burada Göcek Dalaman koyları kapalı
deniz alanı dikkate alınarak ve yaz aylarındaki yoğun kullanım gözetilerek 1.2 katsayısı
seçilmiĢtir.
Göcek iç körfezdeki yanaĢma yerlerinin deniz araçları taĢıma kapasitesi ön hesabı
YanaĢılabilir Rıhtım (kıyı) boyu
Ġskeleler yokken:
Port Göcek kıyı boyu L= 1069 m
Belediye Marina, Scopea Marina ve Etibanka kadar kıyı boyu L= 1525 m
Etibank, Club Marina, BingüĢ sulak kıyı alanı dahil kıyı boyu L= 2635 m.
B=6m ve Rf=1 için
FTK: ((1069+1525+2635) m/6m)*1 = 871 deniz aracı
Iskeleler varken:
Port Göcek yanaĢılabilecek kıyı boyu: L= 1342-180)*2+180 m = 2504 m
Belediye Marina: L= 143*2 +163*2 + 107*1 (balıkçılar için) = 619m
Scopea Marina 120 m mevcut rıhtım ve 322m iskele L= 442 m
Scopea ile Etibank arası yanaĢılabilir kıyı boyu yaklaĢık olarak L= 500m.
Etibank, Club Marina, BingüĢ sulak kıyı alanı dahil kıyı boyu (Club Marina iskele kıyısı
hariç): L= 1900m
Ek olarak Club Marina iskelelerindeki yanaĢma rıhtım uzunluğu
L= (54.34+52.27+52.79+23.11+6.84+159.61+73.01) = 373 m.
B=6m ve Rf=1 için
FTK =(2504+619+442+500+1900+373)/6= 6338m/6m = 1056 deniz aracı
126
Önemli Not: BingüĢ koyundaki sulak alanın kıyı boyu 330 m olup, bu kıyı yanaĢma için
uygun olmamasında karĢın fiziksel taĢıma kapasitesi hesaplarında dikkate alınmıĢ olup
etkin taĢıma kapasitesi hesabında kullanılamayacak alan olarak hesaplardan
düĢülecektir.
6.12.2.
Gerçek TaĢıma Kapasitesi (GTK)
Gerçek TaĢıma Kapasitesi (GTK), alanın özel niteliklerinden elde edilmiĢ olan “indirgeme
faktörleri”nin, Fiziksel TaĢıma Kapasitesi (FTK)‟ne uygulandığı bir durumda izin
verilebilir maksimum yanaĢma yeri sayısıdır. GTK hesaplamasında dikkat edilmesi
gereken önemli bir nokta, “indirgeme faktörleri”nin her alan için aynı olmayabileceğidir.
Örneğin, kıyıdaki fauna aynı korunan alan içinde bir alanın kullanımını engellerken,
baĢka bir alanı etkilemeyebilir. BaĢka bir deyiĢle, “indirgeme faktörleri”özel koĢullarla ve
her alanın nitelikleri ile bağıntılıdır ve bir korunan alanın yanaĢma yeri taĢıma
kapasitesinin alan alan hesaplanması gerekmektedir. Bu “indirgeme faktörleri”
biyofiziksel, çevresel, ekolojik, sosyal ve yönetimle ilgili değiĢkenler dikkate alınarak elde
edilmelidir. Göcek Ġç Körfez, yanaĢma yerleri olarak yoğun biçimde kullanılmakta
olduğundan, GTK için dikkate alınabilecek tek indirgeme faktörü BingüĢ 330m lik koyu
sulak alan kıyısıdır.
Göcek Ġç Körfez YanaĢma Yerleri Gerçek TaĢıma Kapasitesi
L= 6338m-330m=6008 m
B=6m ve Rf=1 için
GTK= (6008m/6m)*1=1001 deniz aracı
6.12.3.
Etkin TaĢıma Kapasitesi (ETK)
Etkin TaĢıma Kapasitesi (ETK), bir alanın belli bir idari ile taĢıyabileceği en uygun
yanaĢma yeri sayısıdır. ETK, Gerçek TaĢıma Kapasitesi (GTK)‟nin, ilgili korunan alan
yönetiminin Ġdari Kapasitesi ile karĢılaĢtırılması sonucu elde edilir.
Ġdari Kapasite (ĠK), korunan alan yönetiminin iĢlevini ve hedeflerini yerine getirebilmek
için ihtiyaç duyduğu koĢulların toplamıdır. Birçoğu oldukça subjektif çok sayıda
değiĢkenin (örneğin, idari politika, mevzuat, altyapı, tesisler, ekipman, çalıĢan sayısı ve
niteliği, bütçe, motivasyon vs) söz konusu olması nedeniyle ĠK‟nin hesaplanması
karmaĢık bir iĢtir.
Ġdari kapasitedeki kısıtlar, korunan alanların karĢı karĢıya bulunduğu en önemli
sorunlardan birini oluĢturmaktadır. Fakat hiçbir durumda hatta en iyi Ģartlarda bile ETK,
GTK‟den büyük olamaz.
Göcek iç Körfezde deniz araçlarının yanaĢma yerlerinin mevcut durumu gözetildiğinde
Gerçek TaĢıma Kapasitesi %90 mertebesinde kullanılmaktadır.
Bu defakto durum ETK değeri için verilecek kararı sınırlı tutmaktadır. Buna göre
uygulanabilecek tek çözüm, Göcek Ġç Körfezde yanaĢma yerleri sayısını 1000 deniz
aracı olarak sınırlı tutmak ve çevreyi etkileyebilecek her etken (deniz araçları ve kıyıdan
127
deniz ulaĢan katı, sıvı atıkların tamamen kontrol edilmesini sağlamaktır. Bu bağlamda bu
rapor 6.13.6‟da gösterilen etki azaltıcı önlemler uygulanmalıdır.
Genel bir görüĢ olarak, Göcek Ġç Körfezde yanaĢma yeri sayısı mevcut durmun en çok
150-160 deniz aracı için artırılabileceği durumunu ortaya koymaktadır.
6.13.
Alternatif Yat Limanı, Ġskele, Çekek Yeri Ġçin Seçim
Kriterleri
Kıyı yapıları projeleri göz önüne alındığında, proje için seçilen yerini konumu, yapılacak
tesisin tipi ve büyüklüğü ile iĢletme koĢulları ve eylemsizlik alternatifi ÇED kapsamında
dikkate alınmalıdır. Alternatifler değerlendirilirken çevresel ve ekonomik faktörler birlikte
ele alınmalıdır (ÇED Rehberi-Kıyı Yapıları, 2006).
6.13.1.
Yer Seçimi Alternatifleri
Kıyı yapıları ile ilgili olarak göz önüne alınması gereken en önemli alternatif proje yeri
alternatifidir. Projenin yeri ile ilgili alternatifler değerlendirilirken çevresel (ve sosyal)
unsur ve hassasiyetlerin göz önüne alınması sadece ekonomik ve teknik değil, çevresel
açıdan da en sürdürülebilir ve tüm taraflarca kabul edilebilir yerin seçilmesini
sağlayacaktır. ÇED sürecinin projenin hazırlanma (ön fizibilite veya fizibilite) aĢamasında
baĢlamıĢ olması çevresel hususların ve halkın görüĢlerinin göz önüne alınarak en kabul
edilebilir çözümün oluĢturulmasını sağlayacaktır. Projenin uygulama aĢamasında bahse
konu hususların göz önüne alınmamasından kaynaklanabilecek sorunlar ve maliyetler
de böylece engellenebilecektir. Çevresel, sosyal ve ekonomik açıdan en uygun yer
seçimi için önerilen adımlar aĢağıda sıralanmaktadır (ÇED Rehberi-Kıyı Yapıları, 2006).






6.13.2.
Yer seçim süreci:
Potansiyel alanların kısa bir listesinin hazırlanması (hem tercih edilen hem de
alternatif alanları içerecek Ģekilde).
Her alanın ekolojik ve sosyo - kültürel anlamda tanımlanması.
Doğal ve sosyo - kültürel kaynakların bozulması anlamında her alanın etkileri
kaldırma kapasitesinin analiz edilmesi.
Ciddi çevresel sınırlamaları olan alanların elimine edilmesi.
Etkilenen halkla görüĢülmesi.
Alternatiflerin uygunluğa göre sıralanması ve sebepler ortaya konarak yerin
seçilmesi(ÇED Rehberi-Kıyı Yapıları, 2006).
AĢağıdaki hususlar da yer seçimi sürecinde göz önünde bulundurulmalıdır:






Nehirlerin denize döküldüğü deltalar ve bu alanların hassasiyeti.
Koy ve körfezler.
Mevcut su kalitesi
Nesli tükenme tehlikesi altında olan türlerin yaĢam alanları (ör: akdeniz fokları,
karetta karetta vb.).
Rüzgar, gelgit, akım, ve hava Ģartları gibi fiziksel karakteristikler.
Su sirkülasyonun azalması ve sedimantasyonun yoğun olabileceği alanlar.
128


ĠnĢaat malzemesi, kalifiye iĢçi, yan sanayi, enerji kaynağı, atık depolama tesisleri
ve nakliye olanakları.
Acil durum halinde (kaza, sızıntı, vb.) etkilenebilecek alanlar(ÇED Rehberi-Kıyı
Yapıları, 2006).
6.13.3.
Proje Tipi ve Özellikleri Ġle Ġlgili Alternatifleri
Limanlar, Marinalar, Ġskeleler
Bu yapılar genelde birkaç değiĢik tipte olabilirler. Bunlar arasında yer alan doğal limanlar
mevcut kıyı yapısı nedeniyle gemilerin yanaĢması için korunaklı alanlar teĢkil ederler ve
bu alanlarda inĢa edilecek liman, marina veya iskeleler kıyı yapısında herhangi önemli
bir değiĢikliğe neden olmaz. Açık denizde oluĢturulan limanlar için ise dalgakıranlar inĢa
edilir ve böylece gemilerin limana rahat yaklaĢabilmesi sağlanır. Dalgakıran inĢaatları
kıyı Ģeridinde önemli değiĢikliklere sebep olabileceği gibi hidrolik Ģartları da etkileyerek
sediman birikimi ve erozyona sebep olabilir. Ayrıca, sadece tankerlerin sıvı yüklerini
(petrol vb.) denizaltı boru hatlarına boĢaltabilmesi ve bu yüklerin kıyıda oluĢturulacak
depolara taĢınabilmesi için liman veya dalgakıran inĢa etmeden gemilerin açık denizde
demirlemeleri amaçlı platformlar oluĢturulabilir. Bu tür amaçla kullanılmak üzere
uygulanabilecek bir diğer yapı ise açık dalgakıranlardır. Bu dalgakıranlarda tankerler
yüklerini kıyıya taĢınmak üzere boru hatlarına veya taĢıyıcılara boĢaltabilirler. Bu tip
yapılar kıyı hidroliğini değiĢtirmez ve önemli ölçüde dip taraması gerektirmek, ancak
kullanılabilmeleri iklim ve denizin hidrolik koĢullarına bağlıdır. Kıyı yapıları tasarımı ve
inĢaatı aĢamalarında alternatifleri göz önünde bulundurulması gereken hususlar
arasında baĢlıca olarak; gemilere yakıt sağlamak amacıyla yapılacak yakıt istasyonları
ve yakıt depolama alanları, gemilerden kaynaklanacak atıkların (katı ve sıvı atıklar)
bertarafı, yangın kontrol sistemleri, limanların ve liman ulaĢım yollarının (tren yolu
ve/veya karayolu) kapasitesi ve yapılandırılması yer almaktadır. Bazı limanlarda (özelikle
doğal liman vazifesi gören noktalarda inĢa edilen limanlarda) belli bir büyüklüğün
üzerindeki gemilerin limana yanaĢması için derin kanallar gereklidir. Bu kanalların
derinliği, limanda yer alacak tesislere bağlı olarak limanı kullanması planlanan gemilerin
büyüklüğüne göre tasarlanmalıdır. Bu bağlamda oluĢturulacak kanallar bir seferde
sadece bir gemi tarafından kullanılacak Ģekilde oluĢturulmalıdır. Bu tür gereksinim
olabilecek limanlar planlanırken, proje alanının özelliklerini imkan vermesi durumunda,
yukarıda bahsi geçen, birden fazla kıyı yapısı bir arada kullanılabilir. Kıyı yapılarının
tipine ve yer aldıkları alanın kıyı ve hidrolik Ģartlarına göre gemilerin güvenliğini
sağlayabilmek için dip taraması yapılması söz konusu olabilir. Özelikle büyük ölçekli
limanlarda bir trafik yönetim sistemi kurulması gerekli olup, bu amaçlı eĢitli alternatif bilgi
toplama, izleme ve iletiĢim teknikleri kullanan sistemler mevcuttur. Bu trafik yönetim
sistemi, limana yanaĢacak ve limandan ayrılacak gemilerin gerekli sevkıyatını
sağlayarak çevreye önemli olumsuz etkiler yaratabilecek kazaların önlenmesini amaçlar.
Kıyı yapılarında çevresel açıdan göz önüne alınarak alternatif çözümler bulunması
gereken önemli bir husus da gemilerden kaynaklanacak atıklar ve balast sularının
arıtımı/bertarafı ve yönetimidir (ÇED Rehberi-Kıyı Yapıları, 2006).
Tersaneler ve Gemi Söküm Tesisleri
Tersanelerde çoğunlukla gerçekleĢtirilen raspalama faaliyetlerinden kaynaklı toz
emisyonu söz konusudur. Bu tür iĢlemlerin kapalı ve açık alanlarda yapılması mümkün
olup, tesis alanındaki mevcut Ģartlara göre bu tür iĢlemlerin kapalı alanlarda yapılıp
yapılamayacağı değerlendirilmelidir. Bu değerlendirme kapsamında iĢçi sağlığı ve iĢ
129
güvenliği için alınması gerekecek önlemler de göz önünde tutulmalıdır. Boyama ve boya
çıkarma faaliyetleri yapıldığında uçucu organik karbon gibi tehlikeli kimyasallar açığa
çıkmakta, bunlar da hem çalıĢanlarının sağlığını hem de çevreyi olumsuz yönde
etkilemektedirler. Bunları en aza indirmek için alternatif çevre dostu teknolojiler
değerlendirilmeli ve uygun çözümler üretilmelidir. Bu hususlar ilgili mevcut
teknolojilerden/metotlardan biri, boya çözücü malzemenin su ile karıĢtırılarak yüksek
basınçlı hava yardımı ile püskürtülmesidir. Bir diğeri ise çözücü maddenin
püskürtülmesinin ardından vakum ile toplanmasıdır. Boya çözücü madde kullanılmayan
diğer bir metot daha mevcuttur. Bu metotta su 40,000 PSĠ basınca kadar yükseltilmekte
ve pnömatik spreyleme aletleri ile uygulanmaktadır (ÇED Rehberi-Kıyı Yapıları, 2006).
6.13.4.
Eylemsizlik
Alternatifi
(Projenin
GerçekleĢtirilmemesi
Durumu)
Eylemsizlik alternatifi, projenin gerçekleĢmemesi durumunu irdeleyen bir alternatiftir.
ÇED Raporu kapsamında bu alternatifin referans noktası olarak alınması açısından
değerlendirilmesi önemlidir. Böylece projenin hayata geçirilmemesi durumunda,
projeden sağlanabilecek hangi faydaların ve projeden kaynaklanacak hangi etkilerin
ortadan kalkacağı değerlendirilebilecektir (ÇED Rehberi-Kıyı Yapıları, 2006).
6.13.5.
Etkiler
Deniz ticareti, balıkçılık ve deniz savunmasının baĢarısı liman ve iskele geliĢimine
bağlıdır. Bu yüzden kıyı ve deniz yapılarının uygun Ģekilde tasarlanması, inĢa edilmesi
ve bakımının yapılması önem taĢımaktadır. Denizciliğin geliĢmesi, genellikle yerel
ölçekte çevresel problemlere neden olurken, projenin hassas nehir ağzında ya da tatlı
suda gerçekleĢtirilmesi bölgesel ölçekte problemlere neden olabilir. Denizciliğin
geliĢmesine bağlı olarak oluĢabilecek etkiler, coğrafi Ģartlar, yörenin hidrolojik, jeolojik,
ekolojik Ģartlarına, endüstrileĢme seviyesine, ĢehirleĢme ve nakliye özelliklerindeki
farklılıklara bağlı olarak bölgeden bölgeye değiĢmektedir. Denizler, nehirler ve göller gibi
su kaynakları üzerinde gerçekleĢtirilen değiĢiklikler ve insanlar tarafından inĢa edilen
yapılar su ortamı üzerinde doğrudan etkilere sahipken, proje alanının yakın çevresinde
bulunan ekosistemler ve yaĢayanlar üzerinde doğrudan ve dolaylı etkilere sahip
olabilirler.
Kıyı
Kıyı yapılarının inĢa edildiği alanlar ve bölgelerde ticari ve endüstriyel anlamda
değiĢiklikler ve geliĢme söz konusu olacaktır. Bu değiĢim ekonomiyi canlandırıp iĢ
imkanlarının artmasına neden olacağı gibi, ĢehirleĢmenin artması sonucu köylerin
ortadan kalkmasına, yörede araç trafiğinin artmasına, trafik ve ham maddelerin
taĢınması ve depolanmasından dolayı toz ve gaz emisyonlarının oluĢmasına, olabilecek
sızıntılar ve oluĢacak atık su ve atıklar dolayısıyla su kaynakları ve topraklarda
kirlenmeye neden olabilir. Ayrıca, oluĢacak katı atıklar ve gerek olması halinde dip
taramasında çıkan malzemelerin uygun bir alanda düzenli depolanması gerekecektir.
Gerekli önlemler alınmadığı ve incelemeler yapılmadığı takdirde bu alanlardan dolayı
yeraltı suyu kalitesi olumsuz etkilenebilir ve arazi kullanım seçeneklerini azalabilir. Buna
ek olarak, gemilerin limana yanaĢırken oluĢturdukları gel git hareketleri kıyı Ģeridinde
erozyona neden olabilir (ÇED Rehberi-Kıyı Yapıları, 2006).
130
Su
Kıyı yapılarının hidrolojik değiĢiklikler (yeraltı su seviyesinin yükselmesi, taĢkın riskinin
artması vb.) kadar, deniz suyu ve hatta yakında bulunması durumunda kıta içi yüzey
suyu kaynaklarının kalitesinde olumsuz değiĢikliklere sebep olması muhtemeldir. Bu
bağlamda Ģu tip etkiler görülebilir:





Sahiller ve diğer yüzey suyu kaynaklarındaki su kalitesinin bozulması.
Bulanıklığın artarak ıĢık geçirgenliğinin düĢmesi, dolayısıyla fotosentez hızının
düĢmesi.
ÇözünmüĢ oksijen seviyesinin deniz suyunda kısa vadeli olarak düĢmesi.
Kıyı yapısında değiĢiklikler, habitatın ve balıkçılık kaynaklarının kaybolması.
Kirleticilerin balıklar ve deniz kabukluları tarafından alınması ya da emilmesi.
Denizciliğin ve kıyı yapılarının geliĢmesi ile birlikte deniz trafiği artacak ve artan trafikle
birlikte çevreye daha fazla miktarda yağ, balast, zehirli boya ve atık dökülme ve/veya
deĢarj edilmesi ihtimali artacaktır. Tesislerin geliĢmesi dolayısıyla atıkların, proses ve
soğutma sularının noktasal olarak deĢarj edilmesi ve kazalar sonucu oluĢan sızıntılar
çevresel etkiler oluĢturacaktır. Bunların yanı sıra gerek duyulabilecek dip tarama
iĢlemleri de yine bertaraf edilmesi gerekecek atıkların ortaya çıkmasına sebep olacaktır
(ÇED Rehberi-Kıyı Yapıları, 2006).
Hava
Kıyı yapılarının bulunduğu alandaki gemiler (nakliye, yükleme, boĢaltma sırasında) ve bu
gemilere yüklenen veya bunlardan boĢaltılan yüklerin karayolu ile taĢınması ve alanda
depolanması hava kirliliğinin artmasına neden olacaktır. OluĢan baĢlıca emisyonlar NOx,
SOx, CO2, CO ve toz emisyonlarıdır. Emisyonların miktarı gemilerde ve araçlarda
kullanılan yakıtın tipine ve trafik yoğunluğuna bağlı olarak değiĢmektedir. Tersanelerde
gerçekleĢtirilen inĢaat ve onarım çalıĢmaları esnasında, çevreye zarar veren hava
emisyonları ortaya çıkmaktadır. Bunlar özellikle, toz, kaynak esnasında duman, ve
uçucu kimyasal madde emisyonlarıdır.
Gürültü
Gürültü genel olarak vinçlerin ve makinelerin çalıĢtırılmasından ve yüklerin taĢınması,
yüklenmesi ve boĢaltılmasından kaynaklanmaktadır. ĠnĢaat ve onarım iĢlerinde
kullanılan makinelerden ve havalandırma sistemlerinin kullanılmasından dolayı da
gürültü ortaya çıkabilir. Ayrıca, bakım ve onarım için tersanelere yanaĢan gemilerden de
gürültü kaynaklanması söz konusudur (ÇED Rehberi-Kıyı Yapıları, 2006).
Biyolojik Çevre
Biyolojik çevre üzerine etkiler kıyı yapısı projelerinin gerçekleĢtirileceği alana ve
boyutuna göre değiĢecektir. Genelde insan faaliyetlerinin yoğunlaĢması hem deniz
ortamındaki sucul canlıları hem de kıyıda yer alan karasal yaban hayatını olumsuz
etkileyebilir. Bu alanı kullanan su kuĢları varsa bunların da alternatif alanlar araması söz
konusu olacaktır. Ayrıca, kıyı yapılarının inĢa edilmesi için kullanılacak alanlardaki flora
ve habitatların kaybı da söz konusu olacaktır. Sucul ekosistem üzerindeki çevresel
etkiler balast ve atık suların kontrolsüz deĢarjı, sızıntı, kazalar, gemilerin inĢaat, onarım
ve boyanması sırasında atıklardan dolayı suya karıĢabilecek kimyasal maddeler ve ağır
metaller nedeniyle ortaya çıkar. Kıyı yapısı projesinin bir nehir ağzında yer alması
durumunda, planlanan tesislerin nehirdeki sucul yaĢam üzerinde de etkisi olması
beklenmelidir (ÇED Rehberi-Kıyı Yapıları, 2006).
131
Sosyal ve Kültürel Konular
Yeni kıyı yapılarının inĢası ve mevcut limanların ve tesislerin kapasitelerinin arttırılması,
yeni iĢ kaynakları yarattığından ve bölgedeki ticaret hacmini geliĢtirdiğinden dolayı halk
tarafından olumlu karĢılanmaktadır. Bu tip projeler ile yöredeki ekonomik aktivitenin
canlanması söz konusu olacak ve yöre halkı için proje inĢaatı süresince iĢ imkanları
ortaya çıkacaktır. Ancak, hızlı ĢehirleĢme ve endüstrileĢme bölgedeki kültürel ve tarihi
geleneklerin değiĢmesine yol açabilir. Genellikle bölgedeki hizmetlerin (örn; yeni
endüstriler, yeni yollar) artmasını sağlayan kıyı yapıları projeleri nüfus yapısının
değiĢmesi ve ekonominin canlanması gibi sonuçlar doğurmaktadır. Bu durum, yerel
hane ekonomisi üzerinde hem olumlu hem de olumsuz etkiler yaratabilmektedir.
Projeden kaynaklanması beklenen yöre, bölge ve ülke için olumlu sosyal ve ekonomik
etkiler kadar özelikle yörede yaĢayan halk için ortaya çıkabilecek olumsuz etkiler (varlık
kaybı, tarım veya balıkçılık gibi faaliyetlerin proje sonrasında yürütülememesi vb.) de göz
önüne alınmalıdır. Bazı durumlarda önerilen proje, bölgedeki tarihi değerlerin, parkların,
doğanın, değerli kıyı zenginliklerinin, rekreasyon alanlarının ve balıkçılık kaynaklarının
kaybolmasına yol açacağı endiĢesi nedeniyle olumsuz tepkilerle karĢılaĢmaktadır. Bu
bağlamda, çevresel etkilere bağlı olarak yaĢam kalitesinde meydana gelebilecek
değiĢiklikler değerlendirme kapsamında ele alınmalıdır. Dolayısıyla, projenin planlama
aĢamasında halkın katılımı büyük önem taĢımaktadır (ÇED Rehberi-Kıyı Yapıları, 2006).
Diğer Konular
Kıyı tesislerine böcek ilaçları, patlayıcılar ve basınçlı gazlar gibi tehlikeli maddelerin
taĢınması ve buralarda depolanması, insan sağlığı ve çevre üzerinde risklerin
oluĢmasına neden olabilir. Tehlikeli madde taĢınması esnasında ilgili kanun, yönetmelik
ve kurallara uygunluk önem arz etmektedir. Yukarıda belirtilen muhtemel etkilere ek
olarak, ÇED Raporunda göz önünde bulundurulması gereken ve çeĢitli proje
aĢamalarından etkilenebilecek çevresel ve sosyal bileĢenlerin proje faaliyetleri ile bir
arada sunulduğu etkileĢim matrisi Ek 14`de verilmiĢtir. Bu matrisin esas iĢlevi ne gibi
proje faaliyetlerden etkilerin kaynaklanabileceğini hatırlatmak ve bu faaliyetlerin hangi
çevre bileĢenlerini etkileyebileceğini özetlemektir. Bu bağlamda , ġekil 3‟de sunulan
matris, veya benzeri, faaliyetlerin hangi çevresel bileĢen üzerinde etki yaratacağını
belirtmek için kullanılabilir. Ayrıca bu matris geliĢtirilerek bu etkilerin boyutu veya önemi
de aynı sistemle ortaya konabilir (ÇED Rehberi-Kıyı Yapıları, 2006).
6.13.6.
Etki Azaltıcı Önlemler
Kıyı yapıları inĢa edilirken seçilen yer ve çevresindeki flora ve fauna göz önüne
alınmalıdır. Yılın belirli dönemleri bazı canlılar için hassas olabilmekte (balıkların
yumurtlama dönemi, kuĢların yuvada olduğu dönemler, vb.) ve bu dönemlerde inĢaat
yapılması canlıları rahatsız edebilmektedir. ĠnĢaat programı bu hususlar da göz önüne
alınarak oluĢturulmalıdır (ÇED Rehberi-Kıyı Yapıları, 2006).
Kıyı
Kıyı Ģeridinde ya da kıyıdaki bölgelerde toprak kayması riskini azaltmak için, gemi
hızlarının limandan geçerken azaltılması gerekmektedir. Ayrıca, toprak kayması riskinin
yüksek olabileceği yerlerde kıyı Ģeridine beton duvarlar inĢa edilebilir. Limanlarda
gemilerden boĢaltılan yükler, nihai olarak taĢınmadan önce kapalı bir alanda
132
depolanmalıdır. Depolama alanı, depolanacak yükün niteliğine göre özel olarak
tasarlanmalı, ayrıca suya karıĢabilecek kirleticiler için bir bariyer görevi görmelidir.
Depolama alanı, güvenliği sağlayacak tesisleri içermelidir. Sahadaki katı atıklar,
özelliklerine bağlı olarak uygun konteyner ve çöp tenekelerinde toplanmalıdır. Tehlikeli
atıkların liman tesislerinde depolanması gerekmesi durumunda bu atıklar ilgili mevzuat
gereklerine uygun olarak kapalı bir alanda depolanmalıdır. Tesise karadan giriĢ çıkıĢ
trafiği, yakın çevreye etkileri makul seviyede olacak Ģekilde düzenlenmelidir. Karayolu ve
tren yolu gibi değiĢik taĢıma alternatifleri göz önünde bulundurulmalıdır. Dip
malzemeleri, tarama iĢlemi soncunda açığa çıkabilecek kirleticiler içerebilir. Tarama
malzemesinin düzenli depolanma seçeneklerinin değerlendirilmesi için yapılacak
baĢlangıç elemesi, jeoteknik karakteristiklerin ve dip malzemesinin kirletici niteliği olup
olmadığının, fiziksel ve kimyasal olarak analiz edilmesine dayanacaktır. Bu analiz
sonuçlarına göre herhangi bir arıtım yapılmasının gerekliliğine karar verilebilir. Düzenli
depolama iĢlemi ilgili mevzuata uygun Ģekilde yapılmalıdır. Tersanelerde boyama iĢlemi
spreyleme ya da fırça ile yapılmaktadır. Spreyleme yönteminde, daha az boya
kullanıldığı için çevreye etkinin daha az olduğu düĢünülmektedir. Toprağa ya da suya
boya sızmaması için, boya yapılan geminin zeminindeki alan iyi tasarlanmalıdır.
Tersanelerde gemi inĢası ya da onarımında kullanılan tehlikeli maddelerin çevreye zarar
verme olasılığını azaltmak için tersanelerin etrafı bariyerler (ağaç ya da prefabrik) ile
kapatılabilir. Bu riski tümüyle ortadan kaldırmak ve inĢaat/iĢletme sırasında oluĢabilecek
emisyonları kontrol altında tutabilmek için tersanede gerçekleĢecek iĢlerin kapalı bir
yerde yapılması tercih edilmelidir (ÇED Rehberi-Kıyı Yapıları, 2006).
Su
Limana giriĢ çıkıĢ yapan gemilerden balast, atık su ve benzeri sıvı atıkların limana
bırakılması engellenmelidir. Bu tip suların limana bırakılması söz konusu ise gerekli
üniteler oluĢturulmalıdır. Gemilerden sızması muhtemel yakıtlar ile ortaya çıkabilecek
kirlilik için yağı sudan ayırmak amaçlı kimyasal ve ekipmanlar kullanılabilir. Su yüzeyinde
toplanacak bu tür yağlar daha sonra uygun Ģekilde bertaraf edilmelidir. Tarama iĢlemi
sonucu oluĢan bulanıklık, daha sığ tarama ekipmanlarının ve silt perdelerinin verimli bir
Ģekilde kullanılması ile azaltılabilir. Dip taraması ile toplanan sedimanlar, uygun
alanlarda suya (açık denizde) veya toprağa (düzenli depolama) bırakılabilir. Ġki
alternatifte de hassas ekosistemlerden kaçınılmalıdır. Tersanelerdeki inĢaat, bakım ve
onarım faaliyetleri açık alanda yapılmakta ise, yağıĢın faaliyet alanlarına düĢmesi ile
kirlenen yüzey suyu ayrı olarak toplanarak arıtılmalı daha sonra alıcı ortama verilmelidir.
Hava
Gemilerden kaynaklanan emisyonlar, gemilerde egzoz çevriminin uygulanması ya da
düĢük sülfür seviyesine sahip yakıtların kullanılması ile azaltılabilir. Liman içerisinde ya
da limanlar arası yapılan kara taĢımacılığı iĢlemleri, trafik yönetiminin sağlanması,
araçlarda çevreye etkisi daha düĢük yakıtların kullanılması veya tren gibi raylı taĢıma
sistemleri kullanılarak azaltılabilir. Tersanelerde çalıĢan iĢçilerin sağlığını korumak için
çevre dostu boyalar ve kimyasallar kullanılmalıdır. Boyama faaliyetlerinden kaynaklanan
emisyonlar, filtreler (sprey boyaların ağzına takılan ya da boyama odalarının
pencerelerine takılan) yardımıyla engellenebilmektedir. Filtreler kullanılsa bile
çalıĢanların uygun kıyafetler giymesi ve gerekli yerlerde maske takması gerekmektedir.
Toz yayan iĢlemlerin (raspalama, vb.) yapıldığı kapalı alanlarda da filtreler kullanılması
uygun olacaktır (ÇED Rehberi-Kıyı Yapıları, 2006).
133
Gürültü
Gürültü seviyesinin insan sağlığını tehdit eden seviyelere ulaĢmasını engellemek için
liman ve tersanelerin iĢletme koĢulları ve sistemi düzenlenmelidir (çalıĢma saati, vb.).
Kıyı yapılarından kaynaklanan gürültünün yakındaki bulunabilecek hassas habitatlar ve
yerleĢim alanları üzerindeki olumsuz etkilerinin azaltılması amacıyla bu alanlarla kıyı
yapıları arasındaki alan ağaçlandırılarak doğal gürültü bariyerleri oluĢturulabilir. Fan ve
filtrelerden kaynaklanması olası gürültü ise izolasyon yöntemleri ile azaltılabilmektedir.
Gürültü seviyesinin değerlendirilmesi ve gerekli önlemlerin alınması için etki
değerlendirmesi aĢamasında öncelikle trafik hacmi, mevcut gürültü seviyesi, ekipman
listesi gibi parametreler belirlenmeli ve ilgili mevzuatta verilen veya uluslararası kabul
gören modeller kullanılarak etkilerin düzeyi belirlenmelidir. Bu düzey ilgili mevzuatta
belirtilen sınır seviyelerini aĢıyorsa gerekli önlemler ortaya konmalıdır (ÇED Rehberi-Kıyı
Yapıları, 2006).
6.13.7.
Ġzleme
Bu bölüm, kıyı yapısı projelerinin inĢaat ve iĢletme aĢamalarında izlenmesi gereken
genel çevresel parametreler konusunda bilgi vermektedir. Bu parametreler her proje
özelinde gözden geçirilmeli ve izlenmesi gerekecek parametreler proje özelinde
belirlenmelidir (ÇED Rehberi-Kıyı Yapıları, 2006):









Sedimanların jeoteknik ve kimyasal analizi (tehlikeli madde içeriği, vb.).
Deniz suyu kalitesinin ve etkilenmesi muhtemel yüzey suyu varsa bu kaynaklarda
su kalitesinin izlenmesi.
Sosyoekonomik değiĢikliklerin izlenmesi
Hava kalitesi (NOx, SOx, CO2, CO ve toz).
Gürültü (yakında yer alan yerleĢimlerde).
Atık sular (yağ, boya, kimyasal madde içeriği, vb.).
Önemli deniz/Sucul ve karasal fauna türleri.
Derinlik, dalga boyları ve dalga hareketlerindeki uzun vadeli değiĢiklikler.
Tehlikeli maddelerin taĢınması ve depolanması.
Yukarıda kıyı yapılarının gerçekleĢtirilmesi ve iĢletmesi aĢamalarında genel anlamda
izlenmesi gerekecek konu ve parametreler belirtilmiĢtir. ÇED raporunda yer alacak
izleme programı, ilgili konular için genel anlamda Ģu bilgileri içermelidir:







Ġzlenecek parametre
Parametrenin izlenme nedeni
Parametrenin izleneceği yer
Parametrenin nasıl izleneceği/izleme ekipmanı/yöntemi
Parametrenin ne zaman izleneceği - izleme sıklığı ve toplam izleme süresi
Ġzleme maliyeti
Ġzlemeden kimin sorumlu olduğu
134
Değerlendirmeler
7.
Proje boyunca tamamlanan çalıĢmalar ve Göcek Koyu sürdürülebilir yönetim planı için
yapılan değerlendirmeler aĢağıdaki Ģekilde özetlenmiĢtir;
Tamamlanan çalıĢmalar;

















Kıyı çizgisinin çıkartılması,
Yöre halkının, kullanıcıların ve iĢletmecilerin fikir ve görüĢlerinin alınması,
Yer kontrol noktalarının alınması,
Batimetrinin çıkartılması,
Dalga ve rüzgar ikliminin belirlenmesi,
Akıntı modelinin oluĢturulması,
Kıyı alanları duyarlılık modelinin hazırlanması,
Göcek Koyu ve Göcek/Dalaman koylarında konaklayan yatların sayımlarının
yapılması,
Su kalitesi analizleri
Tekne sayımı için kullanılacak kameraların kurulması.
Yatların ve deniz araçlarının tip, özellik, sayı, konaklama durumlarının yersel ve
zamansal dağılımları çalıĢmaları,
CBS nin oluĢturulması
Deniz araçları ve karadaki kullanım alanlarının kirletici özellikleri,
Proje alanının kirletici taĢıma kapasitesine etki eden parametrelerin saptanması,
Yararlanıcıların sayısı ve özellikleri.
Yazılımla tekne sayımı
Tekne sayıları istatistiksel analizleri
Göcek koyu sürdürülebilir yönetim planı;





TaĢıma kapasitesinin belirlenmesi,
Marina kapasiteleri ve geliĢme programlarının belirlenmesi.
Ekosisteme verilebilecek zararların düzeyi ve azaltılması için gerekli önlemler,
Yönetmelik ve kanuni düzenlemelerde değiĢikliğe ihtiyaç,
Akıntı ve kirlilik ölçümleri, ile sayısal model çalıĢmalarının birlikte kullanılması ile
Göcek Körfezi yönetim planı için getireceği faydalar ve kolaylıkların anlatılması.
135
8.
Sonuç ve Öneriler
Proje boyunca süregelen çalıĢmalar ofis ve saha çalıĢmaları olarak aĢağıda
özetlenmiĢtir;
Öncelikle Göcek ve civarının meteorolojik koĢulları, jeolojisi, su kaynakları, ulaĢımı,
turizmi ve yat turizmi hakkında teorik bilgiler verilmiĢtir. Arazide ve ilgili kurumlardan
toplanan veriler analiz edilerek, uydu görüntüsü üzerine iĢlenmiĢ ve çizimler halinde
sunulmuĢtur. Su üstü araçlarının duraklama noktası olarak kullanacakları koy içerisinde
belirlenen mevcut yat bağlama halkası (mapa) noktaları ve imar planları sunulan diğer
çizimlerdir.
Saha çalıĢmaları kapsamında 08 Mayıs 2007 tarihinde kıyı çizgisinin çıkartılması için
Göcek Koyu boyunca kıyı çizgisi haritalama çalıĢmasını takiben, 16-17 Temmuz 2007
tarihlerinde uydu görüntüsünün düzeltilmesinde kullanılmak üzere yer kontrol noktalarını
belirlemek için saha çalıĢması yapılmıĢtır. 04 Ağustos 2007 tarihinde Göcek Koylarında
yatlara yönelik güncel istatistiksel veriler elde edilmesi amacıyla yat sayımları yapılmıĢ,
kamera ve kayıt sistemi kurularak yatların koya giriĢ ve çıkıĢları kaydedilmiĢtir.
Baskın rüzgar yönü ve soluğan dalgaların belirgin dalga yüksekliğinin belirlenmesi için
rüzgar ve soluğan dalga analizleri yapılmıĢtır. Çıkarılan kıyı çizgisi, batimetrik yapı ile
beraber akıntı verileri ıĢığında Göcek kıyı alanı su çevrim matematiksel ön modeli
kurulmuĢ ve kıyı çizgisinin değiĢimini gösteren kıyı alanları duyarlılık modeli
hazırlanmıĢtır. Tüm çalıĢmalar ve elde edilen sonuçlar ilgli konu baĢlıkları altında
sunulmuĢtur.
ÇeĢitli kurumlardan, tamamlanmıĢ diğer projelerden ve saha çalıĢmalarından toplanan
veriler kullanılarak Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) ve veritabanları oluĢturulmuĢtur. CBS
kullanılarak kıyı çizgisnin tamalanması, düzeltilmesi, su kalitesi verilerinin görsel olarak
gösterilmesi, kapasite hesapları için tampon bölge oluĢturulması gibi proje içerisinde
farklı konu baĢlıkları altında kullanılmak üzere çeĢitli uygulamalar yapılmıĢtır.
04 Ağustos 2007 ile 14 Ekim 2007 tarihleri arasında yapılan 72 günlük video kamera
kayıtları kullanılarak özel bir yazılım yardımıyla Göcek Koyu`nda tekne sayımı
yapılmıĢtır. Sayım sonuçlarına ait grafikler hazırlanmıĢ ve istastistiksel hesaplar
yapılmıĢtır.
Tüm çalıĢmalar ve verilerin analizleri sonucunda aĢağıdaki değerlendirmeler ve sonuçlar
elde edilmiĢtir.

Rüzgar ve Dalga iklimi çalıĢmasının mevsimsel karĢılaĢtırmalarında Rüzgarların
genellikle Kuzey Batı yönlerinden estiği görülmekte, yaz aylarında Güney Doğu –
Doğu diliminden de rüzgarlar görülmektedir.

Su kaynaklarınnı genel durumu ele alındığında bir insanın biyolojik ihtiyaçlarını
karĢılaması ve yaĢamını sürdürebilmesi için, günde en az 25 litre su tüketmesi
gerektiği kabul edilir. Ancak, çağdaĢ bir insanın sağlıklı bir biçimde yaĢaması için
gereken içme, yemek piĢirme, yıkanma, çamaĢır gibi amaçlarla kullanılacak su
dikkate alındığında, kiĢi baĢına günlük ortalama kentsel su tüketim standardı 150 litre
olarak kabul edilmektedir (WWF, 2007).
136

Alan yeraltısularının ölçülen parametreler çerçevesinde kaliteli sular olduğu
sonucuna varılmıĢtır. Alan içerisinde yer alan Koca Göl`ün suyu ise özellikle Cl, SO4
ve Na iyonlarına göre kirlenmiĢ sudur. Doğal kirliliğin kaynağı göl suyuna karıĢan,
deniz suyu ve göl civarındaki sülfatça zengin mineralli sular olduğu görülmektedir.
Koruma bölgesi yeraltısularında herhangi bir kirlilik belirlenmemiĢ, olmasına karĢın,
alanda kirlilik oluĢturabilecek baĢlıca, noktasal potansiyel kirlilik kaynakları olarak çöp
döküm, eski Eti Holding krom iĢletme tesisleri, gübre deposu ve eski krom ve
manganez ocakları olarak belirlenmiĢtir (Çamur, 2001).

Özel Çevre Koruma Alanı içinde kalan Koca Göl suyu dıĢındaki tüm yeraltı ve yüzey
suları ölçülen parametreler çerçevesinde genel olarak içme suları kategorisine göre
kaliteli sulardır. Koca Göl`ün suyu özellikle klorör, sülfat: ve sodyum iyonlarına göre
kirlenmiĢ sudur. Doğal kirliliğin kaynağı göl suyuna kansan deniz suyu ve göl
civarındaki sülfatça zengin, mineralli sulardır. Koruma alanındaki baĢlıca potansiyel
kirlilik kaynaklan; eski ve yeni çöp döküm alanları, krom iĢletme tesisleri ve krom ve
manganez ocaklarıdır. (Çamur, 2001)

Karasal atık su miktarının 2004 yılı için 241,834m3 olduğu belirlenmiĢtir.

Göcek ve Dalaman Koylarında (Marinalar hariç), demirlemiĢ ya da seyir/alarga
durumdaki yatların sayısı 04 Ağustos 2007 tarihi Cumartesi günü 387, 11 Ağustos
2006 tarihi Cumartesi günü 296‟dır. Buna göre bir yıl aralıklı olarak Cumartesi
günleri arasında, Göcek Dalaman koylarını kullanan tekne sayısı %30 artıĢ
göstermiĢ olduğu görülmektedir

Göcek koyunda marinalarda ve rıhtımlarda bekleyen yatlar (04 Ağustos 2007
Cumartesi günü) günde 25.59m3 ve Göcek/Dalaman koylarında bekleyen ya da
seyir halindeki yatlar ise (sintine kaçakları hariç), 301.7m3 atık su bırakma
potansiyelindedir. Bu atık su değerlerine, tur teknelerinin ürettiği atık su miktarı ve
sintine suları miktarları dahil değildir.

Göcek koyunda marinalarda ve rıhtımlarda bekleyen yatlar (04 Ağustos 2007
Cumartesi günü) günde 385kg/gün ve Göcek/Dalaman koylarında bekleyen ya da
seyir halindeki yatlar ise (sintine kaçakları hariç), 3574kg/gün katı atık bırakma
potansiyelindedir.

Koy içindeki su kalitesinin mevsimlik değiĢim değerleri (ölçümlere bakılarak)
incelendiğinde yaz aylarında su kalitesinin düĢtüğü belirlenmiĢtir. Ancak arıtma
sisteminin devreye girmesi le birlikte 2007 grafiklerinde de görüldüğü gibi Koy
içerisinde su kalitesinin olumlu yönde homojen dağılım göstermeye baĢlamıĢtır.

Noktasal akıntı ölçümlerinde, Koy içerisindeki akıntı sirkülasyonu doğu kanalından
koy içerisine girip batı kanalından çıkarak saat yönünün tersine bir yol izlediği
saptanmıĢtır. Bölgede bulunan koy, burun ve Göcek Ada‟sı gibi kıyı formlarıının
akıntı sirkülasyonunu etkilediği akıntı sisteminin kıyı formunu takip ettiği
düĢünülmektedir ve Körfez içerisindeki akıntı hızı yaklaĢık olarak 0-7cm/s (0.13knot)
arasında değiĢmektedir. Dip ve yüzey akıntısı arasında belirgin bir fark olmadığı
ancak rüzgar yönüne göre yüzey akıntısın hız ve yönünün değiĢebileceği
düĢünülmektedir. Gün içerisinde akıntı sirkülasyonunda belirgin bir değiĢiklik
137
oluĢmadığı ancak günlük rüzgar ve yön hızına bağlı olarak özellikle yüzey akıntısının
yön değiĢtireceği düĢünülmektedir (Derinsu 2007).

Hat akıntı Ölçümlerinde, Göcek Koyu giriĢ/çıkıĢ kanallarında akıntı hızı 0-10 cm/s
arasında değiĢtiği görülmüĢtür. Göcek Adası Kuzey kanalı giriĢinde genel olarak
akıntının koy içerisine yöneldiği ancak Göcek Adası ve kıyı formasyonlarından
etkilenerek özellikle yüzeyde belli bölümlerde yön değiĢtirdiği görülmüĢtür. Batı
kanalında ise akıntının koy içerisinden dıĢarıya doğru yönelmektedir. Kuzey
kanalına göre Batı kanalında akıntı profili daha kararlı bir yapı çizmektedir. Bunun
bir nedeni, Batı kanalının koy içinde kalması, Kuzey kanalının ise açık denize
bakması ve açık deniz etkilerine maruz kalması olabilir (Derinsu 2007).

Su değiĢimi için yapılan ön model çalıĢmasında KD‟lu rüzgar etkisinde saat akrebi
tersi yönünde bir akıntı yapısı oluĢurken KB‟lı yönden rüzgar etkisin saat akrebi
yönünde akıntı oluĢmaktadır. OluĢan akıntı sirkülasyonu Göcek‟in güneyinde
bulunan iki açık sınırdan akıntının girip çıkarak yüzey sularının yenilenmesi
sağlanmaktadır. Bu durumda GB yönünden etkin olan rüzgar dikkate alınmıĢtır.
Güneyli rüzgarlar da Göcek koyu proje alanında yine saat akrebi yönünde oluĢan bir
akıntının yapılanmasına neden olmaktadır. 15 cm genlikli gel git dsalgasının 12 saat
periyotlu su yüzü değiĢiminin açık sınırlarda oluĢması durumunda oluĢacak akıntı
yapısı modellemesinde ise gel durumunda akıntının zayıf olarak içeri girdiği, git
durumunda ise yine zayıf olarak dıĢarı yöneldiği ortaya çıkmaktadır.

Marinalarda park halinde bulunan teknelerin mürettebat ve yolcu sayısının az ve
bilinçli olması nedeniyle atık miktarları düĢüktür. Bunun yanısıra atıkları kontrollü bir
Ģekilde alındığı için Koyà en az hasarı verdiği söylenebilir. Çevre ve görüntü
kirliliğinin yanında doğal kaynakların aĢırı tüketiminin genel olarak tur teknelerinden
kaynaklandığı gözlemlenmiĢtir.

Yerinde gözlemler mapa sayısının yeterli olmaması neticesinde teknelerin ağaçlara
ve kayalara bağlanmaya devam ettiği görülmüĢtür. Uygun noktalar saptanarak
ormanlarımızın daha fazla tahrip edilmesine engel olmak açısından mapa sayısının
hızlı bir Ģekilde arttırılması gerekmektedir.

Tur teknelerinde yolcular için kiĢisel su tüketim miktarının tahmin edilenden daha
fazla olduğu tahmin edilmektedir. Göcek te tatlısu ile duĢ yapma imkanı olan tekneler
bulunmaktadır. Bu teknelerde kiĢi baĢı yaklaĢık 20 lt/gün su harcandığı düĢünülürse
20 kiĢi x 25 yat x 20 litre = 10 000 litre/gün (10m3/gün) suyun doğrudan denize
gitmektedir.

Özellikle sığ olan koylarda teknelerin pervaneleri dibi kaldırarak suyu
bulanıklaĢtırmakta, deniz tabanı üzerinde veya altında yaĢayan canlıların yaĢam
ortamı tahrip edilirken diğer yandan oksijen üreten yosunların zarar görmesi söz
konusu olmaktadır.

Tur teknelerinin mola verdiği bazı koylar halk plajı izlenimi vermektedir. Belirli
bölgelere teknelerin girmesi yasaklanabilir. Bunun için tekneler yönlendirilerek
koyların dıĢında çapa atma bölgeleri belirlenebilir ve/veya Ģamandıralar konulabilir.
138

Peçete, boĢ pet Ģise, plastik tabak-çatal-bıçak, sigara izmariti gibi hafif malzemeler
bilerek olmasa bile rüzgar nedeniyle denize uçmakta veya bilinçli bir Ģekilde
atılmakta ancak temizlenmesi için bir çaba gösterilmemektedir. Bu tür bir kirliliğin
önüne geçmek amacıyla tekne sahibi kendi teknesinden kaynaklanan atıkların
toplanmasından sorumlu tutulabilir.

Katı atıklar belirli noktalarda toplanmakta ancak hem sayı hem de kapasite olarak
yeterli olmamaları nedeniyle çöp torbaları etrafa saçılmıĢ Ģekilde açıkta
bulunmaktadır. Çöp torbaları düzgün bir Ģekilde bağlanmamakla beraber, dayanımı
az olan kalitesiz malzemeden üretilmiĢ torbalar da kullanılmaktadır. Bunun yanında
keçilerin de torbadaki çöpleri yemek için parçaladığı gözlemlenmiĢtir. Bu durum
öncelikle sağlığı tehdit etmekte, ayrıca görüntü kirliliği de yaratmaktadır. Kalıcı bir
tedbir olarak daha büyük ve kapaklı konteyneler konulması gerekmektedir. Çöp
toplama nokta sayısının ve kapasitesinin arttırılması gerekmektedir. Daha büyük
boyuttaki çöp konteylerinin boĢaltılabilmesi için çöp toplayıcı tekne sayısının ve/veya
kapasitesinin arttılması gerekmektedir. Ġhtiyaca yönelik olarak personel sayısı da
gözden geçirilebilir.

Tekneler kısmen mecburiyetten kısmen bilinçli Ģekilde çapa atarak demirleme
yapmaktadır. Dibi tarayarak denizaltı çeĢitliliğini bozan bu yöntemin asgari düzeye
indirilebilmesi için mapa ve/veya Ģamandıra sayısı arttırılmalıdır.

Tur tekneleri mola verdikleri koylardaki en güzel yeri kapmak adına adeta birbirleri ile
yarıĢırcasına ilerlemektedir. Hız en baĢta güvenliği tehdit etmekte, fazladan mazot
yakarak suya bırakılan egsoz ve yağ miktarı artmaktadır. Motor devrinin artmasıyla
beraber oluĢan yüksek ses nedeniyle baĢta denizdeki ve karadaki hayvanlar
ürkmektedir. Diğer bir açıdan tekneler hızlarına orantılı olarak daha büyük dalgalar
yaratarak seyir halindeki diğer teknelere, koylarda yüzenlere ve kıyı sakinlerine
rahatsızlık vermektedir. Koy içerisinde trafiği yavaĢlatmayacak ve tüm bu sayılan
faktörleri de dikkate alan makul bir hız sınırlaması uygulanabilir.

Tekneler için mürettebat bulundurma ve özellikle tur teknelerine yönelik olarak yolcu
taĢıma sınırlaması getirilebilir. Bu Ģekilde kiĢisel gelirleri arttırmak adına
vurdumduymaz biçimde harcanan doğal kaynakların korunması sağlanarak, deniz
turizmi uygulamalarına standart getirilebilir dolayısıyla da müĢteri memnuniyeti
arttırılarak sürdürelebilir kıyı turizmi sağlanabilir.

Genel olarak ülkemizde artan deniz trafiği ile Göcekìn adının daha fazla kiĢi
tarafından duyulmasıyla beraber marinalara olan talep artmakta ancak marinaların
sınırlı kapasiteleri bu taleplere cevap verememektedir. Talebe göre kapasiteyi
arttırmak sürdürülebilir turizm ilkesini zedeleyebilir. Hesaplamalar sonucu ulaĢılan
rakamlar Koyùn kapasitesinin sınırda olduğunu göstermektedir. Bu nedenle
kapasitenin arttırılması tavsiye edilmemektedir. Ancak farklı bir uygulama ile
marinalara, dolayısıyla Koyà, girecek tekneler için kapasite sabit tutularak yelkenli
olup motoru olmayan su üstü araçlara öncelik verilebilir. Bunu özendirmek için
motorlu teknelerden daha fazla ücret alınarak öncelik yelkenlilere verilebilir. Böylece
hem ses düzeyi düĢürülmüĢ hem de teknelerden kaynaklanan egsoz ve yağ-gres
kirliliği bir miktar azaltılmıĢ olacaktır.
139

Yasa ve kurallar koymak yeterli olmamaktadır. Uygulama aĢamasında eksikler ve
aksaklıklar ortaya çıkmaktadır. Düzenin sağlanabilmesi için bu konuda en önemli
kısmı denetim tarafı oluĢturmaktadır. Denetimin hangi kurum/kuruluĢ tarafından ve
ne Ģekilde yapılacağı açıkca belirlenmelidir. (Örneğin fahri denetimcilik sistemi
getirilebilir).

Kamera sistemi kullanımının kapsamı geniĢletilmelidir ve sürekliliği sağlamak
amacıyla veri elde edilmesi için uygulama devam ettrilmelidir. Koyu daha geniĢ açılı
ile görecek bir noktaya tekrar kurulabilir. Gerekirse birden fazla noktaya kurularak
daha iyi sonuçlar alınabilir. Bu proje ile bir tekne veritabanı oluĢturulmuĢtur. Bundan
sonra kıyı yönetiminin amaca ulaĢması için çalıĢmanın devamı niteliğinde projeler
hazırlanmalıdır. Aksi takdirde bütün bu yapılan çalıĢmalara en baĢtan baĢlamak
gerekecektir.

Bu çalıĢma Göcek ten baĢka özellikle Fethiye daha sonra Gökova, Datça, Kekova
gibi diğer koruma alanlarında da yapılmalı. Tekneler bir koydan çıkıp diğerine
geçmektedirler. Takip ve kontrol açısından kayıt altına alınmalıdır.

Yatçılığın yerel yönetimler tarafından pasaportsuz olması ve vizesiz gezme imkanı
sunulması talep edilmektedir. Bu durum özellikle yabancı ülkelerden gelen tekneler
için belirsiz bir konu olarak önümüzde durmaktadır. Turizmin kolaylığı açısından
serbestlik olması tercih edilmektedir. Ancak denetim her zaman esas olmalıdır.

Göcek koyları için deniz trafiğinin yoğun olarak Fethiye`den kaynaklandığı
düĢünülürse Fethiye yönünde gelen teknelerin mutlaka sayılması gerekmektedir. Bu
amaca yönelik olarak gerek yeni kamera düzeni kurularak gerekse koya giriĢ çıkıĢ
kontrolü yapılarak bu mümkün olabilecektir.

Göcek koylarına 2 giriĢ bulunmaktadır ve bu iki nokta da yanaĢma yeri olarak
planlanabilir. YanaĢma yerlerinde gerekli kontroller yapılıp koy terk edilirken poĢet
teslimi yapılabilir. Yine aynı noktalarda katı ve sıvı atıklar toplanabilir. Çöpler için özel
olarak hazırlanmıĢ (özel bir renkte ve dayanıklı olmalı) torbalar bu kontrol
noktalarında kar payı olmayan bir fiyata teknelere verilebilir ancak alımı ve teslimi
zorunlu hale getirebilir.

Göcek`te Ģu ana kadar sintine pompaları mühürlemesi uygulaması olmamasına
rağmen radikal bir karar ile koya giriĢte ve marinalarda çok uzun süre bekleyen
teknelere mühürleme yapılabilir.

Marinaların kendi içilerinde tuttukları kayıtlara ulaĢılabilir olmalıdır. Eğer kayıt
yapılmıyorsa kayıtlar baĢlatılmalı ve belirli aralıklarla toplanarak mevcut veri tabanına
iĢlenmelidir. Bu kayıtlarda tarihleri ve saatleriyle beraber marinaya giren ve çıkan
tekne sayısı, kalıĢ süresi, sıvı ve katı atık alım miktar ve günleri yer almalıdır. Bu
amaca yönelik olarak sıvı ve katı atık alım jurnali hazırlanmalıdır. Bu toplanan veriler
kamera sistemi kullanılarak yazılım ile elde edilen rakamlarla karĢılaĢtırılmalıdır.

Yatlar sadece çevre kirliliği yaratmamakta ayrıca peyzaj anlamında görüntü kirliliği de
oluĢturmaktadır. Çevre düzenlemesi ile birlikte yeni liman, çekek yerı seçimi, tipi,
Ģekli de gözönünde bulundurulmalıdır. Turizm geliri için kapasitenin tümünü
kullanmak adına tüm koyun bembeyaz yatlarla tıka basa dolu olması hiç Ģüphesiz
140
hoĢ bir görüntü sergilemeyecektir. Yatlar arasından deniz değil, mavi sular arasından
yatları görmeliyiz.

SEKA için Göcek Koyu`na giren büyük gemiler/tankerler güvenlik sorunu
oluĢturmaktadır. Yazın tankerlerin girmesi engellenebilir veya SEKA alternatif
gösterilecek bir bölgeye taĢınarak tankerlerin koya giriĢi tamamen yasaklanabilir.

Elde edilen veriler belli bir aralığı temsil etmektedir. Dolayısıyla taĢıma kapasitesi ile
ilgili yapılan hesaplar da yıl içerisindeki belirli bir dönemi yansıtmaktadır. TaĢıma
kapasitesi ile ilgili projeksiyon yapılabilmesi için veri toplama ve değerlendirme
iĢlemlerinin devam etmesi gereklidir.

Denizde ve marinalarda çıkabilecek yangınlar için acil eylem planları hazırlanmalıdır.
Yeni marina, çekek yeri belirlenirken acil durumlar dikkate alınmalıdır. Tekne trafiği
ve yönü belirlenmelidir. Gerekiyorsa sahil güvenlik ile bilgi alıĢveriĢi yapılmalıdır.

Yapılan bu projenin ve destekleyici diğer çalıĢmaların sonuçları CBS veritabanı
içinde tanımlayıcı metadata haritalara dönüĢtürülüp sadeleĢtirilerek Göcek`te
dokunmatik ekranlı kiosklar, Belediye internet sitesinde, afiĢ, poster, broĢür, tabela
gibi çeĢitli yöntemlerle duyurulmalıdır. En önemli unsur kiĢilerin bilinçlendirilmesidir.
Otokontrol mekanizması yerleĢtirilebilirse bir çok sorun kendiliğinden ortadan
kalkacaktır. AraĢtırmaların özeti popüler yollarla, basit ve anlaĢılır biçimde
yayımlanmalıdır. Çevre halkının, konuyla ilgili tüm kuruluĢların ve yerli yabancı tekne
sahiplerinin bilgilendirilmesi Ģarttır. Mapa/Ģamandıra bilgileri Liman BaĢkanlığı`ndan
veya koya giriĢ yapılan kontrollü bir nokta üzerinden elden ve/veya tabelalar ile
verilebilir.
Bugüne kadar gerçekleĢtirilen çalıĢmalar, yerinde yapılan gözlemler ve analizler sonucu
Göcek koyu içinde yat hizmeti verilmesinin sınıra yaklaĢtığı izlenimi edinilmiĢtir. Göcek
Koyu yat kapasitesinin (marinalarda ve Göcek/Dalaman koylarında) ulaĢabileceği sınır
değerlerinin ne olduğu bulunmaya çalıĢılmıĢtır. Bunun için ise rüzgar dalgalarının
istatistiksel analizleri, ön model çalıĢmaları geliĢtirilerek, Koydaki su çevrim miktarlarının
rüzgar ve gelgit koĢullarına göre değiĢimleri sayısal olarak hesaplanmıĢ ve mevsimlik
frekanslar kullanılarak su değiĢimleri bulunmuĢtur. Bunun yanında her yatın kirletme
miktarları saptanıp, yat sayıları kullanılarak körfeze giren kirleticilerin saptanmasına ve
bu kirleticilerin en aza indirilmesine iliĢkin öneriler ve yaptırımlar oluĢturularak, Koyun
biyolojik ve doğal değerleri etkilenmeden taĢıyabileceği kirlenme düzeyi bulunarak ve bu
kirlenme düzeyinin kıĢ aylarında doğal olarak bertaraf olma düzeyi saptanarak Göcek
Koyu`nun yat kapasite değerleri elde edilmeye çalıĢılmıĢtır.
Bu çalıĢmalara dayanarak Göcek Koyu taĢıma kapasitesi, ekosisteme verilebilecek
zararların düzeyi ve azaltılması için gerekli önlemler, yönetmelik ve yasal
düzenlemelerde değiĢikliğe ihtiyaçlar ve gerekli yönetim düzenlemeleri tartıĢılmıĢtır
141
9.
Kaynaklar
24-26 Ocak 2007 I.Fethiye Toplumsal ĠĢbirliği Platformu Sonuç Raporu, Fethiye
COASTLEARN, 2007, BütünleĢik Kıyı Alanları Yönetimi Ġçin Uzaktan Eğitim Paketi,
Akdeniz
Üniversitesi
Mühendislik
fakültesi
Çevre
Mühendisliği
Bölümü,http://www.akdeniz.edu.tr/muhfak/cevre/coastlearn-r/tourism/whyeconomicbenefits.htm ;http://www.akdeniz.edu.tr/muhfak/cevre/coastlearn-r/tourism/concapacity.htm ;http://www.akdeniz.edu.tr/muhfak/cevre/coastlearn-r/tourism/tools-acc.htm
Çamur M. Z., Süzen L., Doyuran V., 2001, Fethiye Özel Çevre Koruma Alanı Kara
Sularının Kalite Değerlendirmesi, Jeoloji Mühendiliği 25, AraĢtırma Notu.
Dokuz Eylül Üniversitesi, 2007, Göcek Körfezi ve Civarı Kıyı ve Deniz Alanları Tür ve
Habitatlarının Tespiti Projesi Final Raporu, Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Enstitüsü
Dölgen D., Alpaslan N., ve SarptaĢ H., 2006, Kıyı YerleĢimlerine Uygun Sıvı ve Katı Atık
Yönetim Stratejileri Üzerine GörüĢler.
Erdoğan B., Orhan B., Uzun M., 2006, Fethiye-Göcek Özel Çevre Koruma Bölgesi
Göcek Koylarının 11.08.2006 Tarihinde Yapılan Durum Tespit ÇalıĢması.
Erdoğan B., EvdaĢı A., 2006, Fethiye Göcek Özel Çevre Koruma Bölgesi Sınırı-Göcek
Dalaman Koyları Haritası, Göcek ÖÇKK Muğla Müdürlüğü.
Fethiye-Göcek Özel Çevre Koruma Bölgesi Göcek Yat Kapasitesinin Belirlenmesi
Projesi Ön Raporu, 2007, ODTÜ ĠnĢaat Müh. Deniz AraĢtırmaları Merkezi, 21s.
Göcek Hidrografik ve OĢinografik 1. Etap Deniz AraĢtırmaları raporu, 2007, Derinsu
Sualtı Mühendislik DanıĢmanlık Ltd., 192 s.
Ġmar Planı Raporu, 1997, Fethiye-Göcek Belediyesi II. Etap Ġmar Planı Raporu, 13 s.
Lostar F., 1987, Göcek Yeni Ġmar Planı AraĢtırma Raporu, ODTÜ.
Muğla ili Fethiye ilçesi Göcek Belediyesi, II.Etap a ait yaklaĢık 250 hektar yerleĢim
amaçlı alanın imar planlarına esas jeolojik-jeoteknik etüt raporu, 2004, Erdem
Yerbilimleri Ltd.ġti, 50 s.
Özyurt,G. (2007) “Vulnerability of Coastal Areas to Sea Level Rise: A Case Study on
Göksu Delta”, ĠnĢaat Mühendisliği Yüksek Lisans Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi,
Ankara.
ÖÇKKB, 2007, Göcek Koyu Su Kalitesi Ġzleme 2006-2007 Yılı Ölçümleri.
T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Özel Çevre Koruma Kurumu BaĢkanlığı Göcek 1.Etap
kanalizasyon ve atıksu arıtma tesisi inĢaatı atıksu arıtma tesisi proses raporu, 2005, 25s.
T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı ÇED Rehberi-Kıyı Yapıları, 2006, Çevresel Etki
Değerlendirmesi Sektörel Rehberleri, 27 s.
142
Türkiye Çevre Atlası ÇED ve Planlama Genel Müdürlüğü Çevre Envanteri Dairesi
BaĢkanlığı Ankara, 2004
Göcek Belediyesi, (2002) Göcek Beldesi 2.Etap Ġmar Planı Raporu.
TURKISH_MEDIA, 2007, http://www.turkish-media.com/y_h/turk_map.htm
WWF, 2007, Orman, Su Kaynakları, Deniz ve Kıyı programları, WWF-Türkiye (Doğal
Hayatı Koruma Vakfı), http://www.wwf.org.tr/wwf-tuerkiye-hakkinda/ne-yapiyoruz/sukaynaklari/
(DENĠZ YANGINLARI, 2007) http://www.mevzuat.adalet.gov.tr/html/20165.html
(SAHĠL GÜVENLĠK,2007) http://www.hukuki.net/kanun/2692.15.text.asp
143
EK `ler
EK 1 - DALAMAN-GÖCEK KOYLARI YAT BAĞLAMA HALKASI (Mapa) NOKTALARI
Bölge Yer
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
AytenKoyu
Günlük Koyu
Osmanağa Koyu
Kargılık Koyu
AtbüküKoyu
Boynuzbükü Koyu
Killebükü Koyu
Kille Koyu
Bedrirahmi(TaĢyaka) Koyu
Sıralıbük Koyu
Sarsala Koyu
Küçüksarsala Koyu
Akbük(Hamam) Koyu
Binlik(Kuyucak) Koyu
Yavansu Koyu
Merdivenli Koyu
Uzun Ali (Domuzadasi) Koyu
Yaz Koyu(tersane adası)
Yassıcaadaları
Göcek ad.Incirlik Koyu
Gocek adası batı tarafı
Tersane adası
Göbün Koyu
TOPLAM..........................
Nokta Sayısı
8
4
2
2
7
20
4
2
12
9
12
10
14
4
6
4
13
2
7
5
17
8
8
180
144
EK 2 - MAPA (YAT BAĞLAMA HALKALARI) YERLEġĠM KOORDĠNATLARI
Nokta No
Y
X
1
671916,18
4067983
2
671944,33
4067995,99
3
671982,23
4068016,57
4
672143,57
4067659,24
5
672101,34
4067569,36
6
672082,93
4067543,37
7
672120,83
4067511,97
8
672239,94
4067439,42
9
672154,40
4067380,95
10
672049,37
4067419,93
11
671724,52
4067215,28
12
671527,45
4067196,87
13
671438,66
4067014,96
14
671555,60
4066961,90
15
671113,65
4066745,18
16
670927,67
4066701
17
670738,20
4066425,84
18
670683,54
4066358,23
19
670611,61
4066247,47
20
670546,88
4066178,42
21
670647,58
4066036,01
22
670719,50
4066069,09
23
670808,69
4066120,88
24
670224,43
4064984,65
25
670182,14
4065015,66
26
670122,93
4065010,03
27
669922,75
4065004,39
28
669874,82
4065041,04
29
669821,25
4065029,76
30
669649,27
4064987,47
31
669570,33
4064998,75
32
669451,91
4064897,25
33
669353,23
4064883,15
34
669364,51
4064556,10
35
669429,35
4064587,11
36
669609,80
4064575,83
37
669663,37
4064539,18
38
669745,13
4064443,32
39
669826,89
4064392,57
40
669948,13
4064350,28
41
670027,07
4064353,10
42
670303,38
4064310,81
43
670342,85
4064330,54
44
669661,14
4063820,40
145
45
669559,95
4063771,61
46
669491,28
4063627,05
47
669556,33
4063580,07
48
667808,99
4063095,80
49
667877,65
4063081,35
50
666865,55
4063063,18
51
666654,76
4063122,47
52
666640,26
4063085,58
53
666629,73
4063048,69
54
666592,84
4062802,33
55
666625,77
4062806,28
56
666675,84
4062735,14
57
666822,57
4062711,77
58
666909,31
4062578,09
59
666935,95
4062449,86
60
666833,27
4062290,88
61
666843,21
4062118,64
62
666116,93
4060931,38
63
666098,51
4060853,09
64
666075,49
4060629,75
65
666172,19
4060645,87
66
666324,16
4060613,63
67
666388,63
4060542,26
68
666466,91
4060487
69
666593,55
4060496,21
70
666800,77
4060353,45
71
666400,14
4059780,13
72
666377,11
4059791,64
73
666335,67
4059764,01
74
666112,33
4059621,26
75
666082,39
4059644,29
76
666043,25
4059630,47
77
665483,75
4059140,04
78
665467,63
4059082,48
79
665486,05
4058983,47
80
665504,47
4058877,56
81
665700,18
4058787,76
82
665799,19
4058840,72
83
666052,46
4058792,36
84
666034,04
4058723,29
85
666121,54
4058619,68
86
666188,31
4058631,19
87
666260
4058542,62
88
666261,49
4058478,87
89
666283,72
4058409,20
90
666347,47
4058392,89
91
666430,49
4058381,03
92
666498,09
4058373,62
146
93
665375,48
4057131,16
94
665379,41
4057030,97
95
665459,95
4057017,22
96
665546,38
4056979,90
97
665634,78
4056922,93
98
665758,54
4056907,22
99
665933,37
4056803,10
100
665960,87
4056838,46
101
666004,09
4056881,68
102
666039,45
4056907,22
103
666131,77
4056954,36
104
666542,34
4057211,70
105
666585,55
4057162,59
106
666654,31
4057194,02
107
666663,20
4057016,87
108
666596,80
4057040,58
109
666582,57
4056975,76
110
666611,03
4056871,41
111
667154,76
4056197,70
112
667371,63
4056035,05
113
667887,53
4056096,90
114
668107,34
4056113,39
115
668142,51
4056393,64
116
668056,79
4056484,87
117
668808,66
4057206,29
118
668864,26
4057199,83
119
668948,31
4057195,95
120
669020,72
4057295,51
121
668933,26
4060064,60
122
668935,01
4060025,23
123
668906,14
4059968,36
124
668928,01
4059930,75
125
669003,24
4059939,49
126
669035,61
4059902,75
127
669067,98
4059845,89
128
669102,98
4059787,27
129
669160,72
4059769,77
130
669191,34
4059805,64
131
669209,71
4059832,76
132
669222,83
4059885,25
133
669307,69
4060029,60
134
671715,59
4061035,58
135
671785,80
4061088,45
136
672712,07
4063823,19
137
672773,77
4063846,84
138
672779,94
4063881,81
139
672623,64
4064539,90
140
672553,72
4064637,59
147
141
672544,46
4064691,06
142
672441,63
4064540,93
143
672759,90
4066160,55
144
672815,11
4066154,28
145
672916,74
4066102,83
146
672988,26
4066129,18
147
672984,50
4066169,33
148
673002,07
4066222,04
149
673030,93
4066254,66
150
673039,71
4066294,81
151
672969,44
4066343,75
152
672916,74
4066391,43
153
672892,90
4066604,74
154
672909,21
4066676,26
155
672866,55
4066762,84
156
672881,61
4066999,99
157
672954,39
4067002,50
158
673002,07
4067040,15
159
672992,03
4067150,57
160
673495,22
4067297,36
161
673660,65
4067103,54
162
673685,12
4066811,07
163
673779,68
4066665,80
164
673848,19
4066676,77
165
671019,07
4060833,90
166
671040,62
4060794,72
167
671079,79
4060742,82
168
671118,96
4060658,59
169
671140,51
4060666,43
170
671275,66
4060822,14
171
671221,79
4060840,75
172
671158,14
4060853,48
173
669281,31
4057357,61
174
669307,74
4057326,15
175
669309
4057280,85
176
669310,26
4057243,10
177
669384,50
4057245,61
178
669412,19
4057307,27
179
669439,87
4057370,19
180
669446,16
4057444,44
148
EK 3 - SU KALĠTESĠ ĠZLEME VERĠLERĠ
IġIK
GEÇIRGENLĠĞĠ
M
pH
ÇÖZÜNMÜġ
%OKSĠJEN
TKOLĠFORM
CFU 100ML
Doğal
2.85
7.26
83.8
200
Doğal
2.75
8.4
114.9
20
6/12/2006
Doğal
2.5
8.16
94.7
400
7/7/2006
Doğal
3
7.98
78
1500
4069670
8/6/2006
Doğal
2.4
8.17
103.9
1600
672661
4069670
9/14/2006
Doğal
2.5
8.3
118.1
100
672661
4069670
10/14/2006
Doğal
3.5
8.53
99.6
400
Yolderesinin Denize Açıldığı Alan
672661
4069670
11/11/2006
Doğal
2.5
8.35
71.6
80
Fethiye-Göcek
672661
4069670
12/6/2006
Doğal değil
3
8.1
80
100
GKDZ045
Fethiye-Göcek
Bingüç Koyu
672022
4069182
4/13/2006
Doğal
4.1
7.06
87.4
600
GKDZ045
Fethiye-Göcek
Bingüç Koyu
672022
4069182
5/8/2006
Doğal
5.2
7.94
100.8
15
GKDZ045
Fethiye-Göcek
Bingüç Koyu
672022
4069182
6/12/2006
Doğal
4
8.12
93.2
150
GKDZ045
Fethiye-Göcek
Bingüç Koyu
672022
4069182
7/7/2006
Doğal
2.9
7.98
72.5
300
GKDZ045
Fethiye-Göcek
Bingüç Koyu
672022
4069182
8/6/2006
Doğal
3.5
8.17
100
600
GKDZ045
Fethiye-Göcek
Bingüç Koyu
672022
4069182
9/14/2006
Doğal
2.9
8.18
116.4
2
GKDZ045
Fethiye-Göcek
Bingüç Koyu
672022
4069182
10/14/2006
Doğal
3.5
8.69
93.2
800
GKDZ045
Fethiye-Göcek
Bingüç Koyu
672022
4069182
11/11/2006
Doğal
2.5
8.43
74.3
200
GKDZ045
Fethiye-Göcek
Bingüç Koyu
672022
4069182
12/6/2006
Doğal
3.5
8.38
82
250
GKDZ046
Fethiye-Göcek
Belediye
673227
4069401
4/13/2006
Doğal
2.6
6.8
94.3
500
GKDZ046
Fethiye-Göcek
Belediye Marina
673227
4069401
5/8/2006
Doğal
3.65
7.89
85.7
300
GKDZ046
Fethiye-Göcek
Belediye
673227
4069401
6/12/2006
Doğal
2.25
8.14
93.9
100
GKDZ046
Fethiye-Göcek
Belediye
673227
4069401
7/7/2006
Doğal
2.6
7.93
78.4
1200
GKDZ046
Fethiye-Göcek
Belediye
673227
4069401
8/6/2006
Doğal
3.5
8.03
97.8
800
GKDZ046
Fethiye-Göcek
Belediye
673227
4069401
9/14/2006
Doğal
2.5
8.13
114.9
150
NUMUNE
ADI
BÖLGE ADI
YER
X UTM
Y UTM
TARĠH
RENK
KOKU
GKDZ044
Fethiye-Göcek
672661
4069670
4/13/2006
GKDZ044
Fethiye-Göcek
672661
4069670
5/8/2006
GKDZ044
Fethiye-Göcek
672661
4069670
GKDZ044
Fethiye-Göcek
672661
4069670
GKDZ044
Fethiye-Göcek
672661
GKDZ044
Fethiye-Göcek
GKDZ044
Fethiye-Göcek
GKDZ044
Fethiye-Göcek
GKDZ044
ve
149
GKDZ046
Fethiye-Göcek
Belediye
673227
4069401
10/14/2006
Doğal
3.5
8.46
78.9
400
GKDZ046
Fethiye-Göcek
Belediye
673227
4069401
11/11/2006
Doğal
3
8.41
75
50
GKDZ046
Fethiye-Göcek
Belediye
673227
4069401
12/6/2006
Doğal
3
8.17
79.2
400
GKDZ047
Fethiye-Göcek
Port Göcek Marina
673360
4068874
4/13/2006
Doğal
3.4
6.99
85.69
500
GKDZ047
Fethiye-Göcek
Port Göcek Marina
673360
4068874
5/8/2006
Doğal
5.4
7.94
82.5
1600
GKDZ047
Fethiye-Göcek
Port Göcek Marina
673360
4068874
6/12/2006
Doğal
4.9
8.14
95.5
40
GKDZ047
Fethiye-Göcek
Port Göcek Marina
673360
4068874
7/7/2006
Doğal
3.6
7.89
105.1
800
GKDZ047
Fethiye-Göcek
Port Göcek Marina
673360
4068874
8/6/2006
Doğal
3.5
8.16
92.5
1200
GKDZ047
Fethiye-Göcek
Port Göcek Marina
673360
4068874
9/14/2006
Doğal
3
8.07
91.3
30
GKDZ047
Fethiye-Göcek
Port Göcek Marina
673360
4068874
10/14/2006
Doğal
3.5
8.54
62.2
400
GKDZ047
Fethiye-Göcek
Port Göcek Marina
673360
4068874
11/11/2006
Doğal
3
8.19
74.6
60
GKDZ047
Fethiye-Göcek
Port Göcek Marina
673360
4068874
12/6/2006
Doğal
3.5
8.22
81.3
30
150
EK 4 - YER KONTROL NOKTALARI (YKN)
Nokta
Kuzey
Doğu
skopea-iskele
skopea-iskele1
skopea-iskele2
skopea-iskelesaggson
skopea-iskelesolgson
belediye-marinasagso
belediyemarina-giris
belediyemarina-soon
belediye-onu-refuj-sonu
belediye-binasi-girisi
klup-marina-caydanlik-iskele-uc
klupmarinaofisgiris-iskele-kesisimorta-nokta
klupmarina-1numaraliiskele
anfitiyatroonu-balikci-iskele-basi
portgocek-verandahrestonu-iskelebaslangici
portgoceksoniskeleucu-solkosesi
portgoceksoniskele-basortasi
portgocekplaj-1iskeleucu
portgocekplaj-3iskelebasorta
portgocekplaj-3iskelesonorta1
goceklisesi-GBissoteltarafi-girisyolorta
portgocek-lise-kavsaklimontarafirefujucu
petrolofisi-refujgirissolkose
karakisik-sokak-agacalti
camigiris
total-girisrefujsolkose
saglikocagi-giris
aritma-giris
mopak-eskimaden-baglanti
4075510
4075457
4075457
4075463
4075451
4075550
4075329
4075343
4075472
4075450
4074865
4074915
4075139
4075162
4074903
4074817
4074611
4074480
4074360
4074344
4075469
4075558
4075954
4076297
4076721
4075987
4075803
4076079
4075312
Fix
137458
137424
137421
137326
137442
137496
137674
137534
137817
137841
136208
136289
136666
137729
137928
UYDU
sayısı
8
8
8
7
7
9
9
9
9
7
6
6
6
8
6
137550
137713
137729
137908
137885
138028
137985
137056
137316
137941
138938
137494
136488
136245
6
6
6
6
6
6
6
8
6
7
6
5
6
6
2
2
2
2
2
2
2
1
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
1
2
2
1
2
151
EK 5 - MAGELLAN EXPLORĠST 500 GPS ĠN TEKNĠK ÖZELLĠKLERĠ






14 Kanalı EGNOS uyumlu bir GPS Alıcısıdır.
Ülkemizde kullanılan WGS84, EUR50 ve USER kullanıcı tanımlı datumlar ile birçok
Dünya Harita Datumları
Enlem/Boylam, UTM (6°), Gauss Kruger (3°), MGRS ve diğer Ülkelerin harita
koordinat sistemleri
1-3 Metre WGS84 Datumunda, 1-5 Metre Ulusal Datumda (EUR50)
Magellan Lokal Datum Parametreleri ile bazı yerlerde 1-2 metre
Cihazın tuĢ takımı yardımıyla interaktif yapıda sorgulanabilen akıllı Türkiye haritası, 3
boyutlu Topoğrayfa, Karayolları, YerleĢim Merkezleri, ġehir ana arterleri, gibi
detayları içerir
152
EK 6 - MĠNĠMAX DGPS ĠN TEKNĠK ÖZELLĠKLERĠ









Metre-altı DGPS konumlama
GPS, SBAS ve Sahil Koruma uyarı sinyallerini alma
Daha güvenilir sinyal alımı için otomatik çift kanal SBAS takibi
5 Hz e kadar metre-altı konum verisi alma
Post processing uygulamaları için ham veri ölçümleri yapabilme
COAST™ teknolojisi belirgin peformans kaybı olmadan 40 dakika veya daha fazla
süreye kadar eski diferansiyel düzeltmelerinin kullanımı
Küçük ve hafif yapı
Ön panel LED göstergeleri ile kolay alıcı durumunu takibi
CSI kablosuz opsiyonel e-Dif otonom diferansiyel teknolojisi ile uyumluluk
GPS sensör özellikleri:
 Alıcı tipi: L1, C/A kodu, taĢıyıcı faz düzeltmesi
 Kanallar: 12-kanal, paralel takip (SBS takibinde 10-kanal )
 WAAS takibi: 2-kanal, paralel takip
 Güncelleme hızı: 1 Hz standart, 5 Hz maksimum
 Yatay doğruluk: <1 m 95% güven (DGPS) <5 m 95% güven (otonom, SA yok)
 AçılıĢ süresi: 1 dakika
153
EK 7 - GÖCEK ÇEVRE KORUMA BÖLGESĠ KIYI ALANLARI DUYARLILIK MATRĠSĠ TABLOSU
Yer
Gocek
Fiziksel Parametreler
Etki
Parametre
İnsan Etkisi Parametreleri
1 2 3 4 5
P1.1 Deniz Seviyesi Yükselme Hızı
1
Toplam
Parametre
1 2 3 4 5
2
H1.1 Kum Taşımının Azalması
1
P1.2 Jeomorfoloji
1
3
H1.2 Irmak Rejimi Düzenlemesi
1
P1.3 Kıyı Eğimi
1
3
H1.3 Kıyı Yapıları Yoğunluğu
2
H1.4 Doğal Koruma Yapıları Bozulması
3
H1.5 Kıyı Koruma Yapıları
Toplam
Etki Toplamı
CVI Etki
16
2.909090909
12
3.428571429
9
3.6
11.5
3.285714286
10.5
3
59
3.189189189
1
1
1
4
1. Kıyı Erozyonu
1
P1.4 H1/3
P1.5 Kum Bütçesi
1
P1.6 Gelgit Aralığı
TOPLAM
1
0 2 3 0 1
1
2. Fırtına kabarması sonucu P2.2 Kıyı Eğimi
su basması
1
1
P2.3 H1/3
TOPLAM
1
0 2 1 0 1
3. Su basması
1
P3.2 Kıyı Eğimi
1
TOPLAM
1
0 1 1 0 1
1
P4.2 Kıyıya Yakınlık
4. Yer altı su
kaynaklarında
tuzlanma
1
P4.3 Akifer Tipi
1
P4.4 Hidrolik Kondüktivite
1
P4.5 Yer altı suyunun
1
3
1
5
5
18
TOPLAM
2
3
2
2 0 1 1 1
1
14
4
1
3
1
5
5
12
TOPLAM
0 0 1 1 1
12
2
0 0 1 0
3
3
0 0 0 0 1
5
TOPLAM
0 0 1 0 1
8
5
10
2
H4.1 Yer altı Su Kaynakları Kullanımı
4
H4.2 Arazi Kullanımı
1
4
1
3
TOPLAM
0 0 1 1 0
7
2
H5.1 Irmak Rejimi Düzenlemesi
1
1
5
1
H5.3 Arazi Kullanımı
3
3
1
4
Derinliği (deniz seviyesinden)
TOPLAM
0 1 2 2 0
1
5. Irmaklarda
P5.3 Nehir Ağzındaki
tuzluluk artışı
Su Derinliği
P5.4 Akım
TOPLAM
1
1
1
1 1 0 0 2
16
1
4
1
3
1 0 1 1 0
8
5
13
TOPLAM
CVI(SLR)-3
154
EK 8 - SAMSUNG SCC-2091 DAY&NIGHT KAMERA NIN TEKNĠK ÖZELLĠKLERĠ





Gündüz/Gece Çekim yapabilme
Gündüz renkli, gece siyah beyaz çekim
1⁄3-inç CCD vasıtasıyla dijital sinyal iĢleme (DSP).
DSP iĢlemi ve Sony super-HAD CCD ile keskin görüntü kalitesi
Fon ıĢığı düzeltmesi ile parlak video çekim
EK 9 - FUJĠNON 5-50 MM VARĠFOCAL AUTO ĠRĠS LENS ĠN TEKNĠK ÖZELLĠKLERĠ





F1.3
510 ~ 40
GG Filtresi
(AT)
Telefoto
155
EK 10 - SAMSUNG SHR-2040P 4 KANAL DĠJĠTAL KAYIT CĠHAZI`NIN TEKNĠK
ÖZELLĠKLERĠ









4 Kanal Kamera GiriĢi
Usb 2.0 Backup (2port)
Pal/Ntsc Ses GiriĢi Yok
120frm (Ntsc)100frm (Pal)
Mpeg4 Formatında Kayıt
Ir Uzaktan Kumanda
Hareket Algılama, Anında Kayıt
Ptz Kontrolü
Ġnternet Kontrolü
156
EK 11 - YAT SAYIM FORMU
Özel Çevre Koruma Kurumu : Fethiye-Göcek Özel Çevre Koruma Bölgesi, Göcek Körfezi TaĢıma Kapasitesinin Belirlenmesi
Projesi ODTÜ ĠnĢaat Mühendisliği Bölümü, Deniz Mühendisliği AraĢtırma Merkezi,
TARĠH SAAT:
KOY ADI:
YAT TĠPĠ
YAT TĠPĠ :
A: AHġAP
F: FĠBER
GPS:
BOY KATEGORĠ
ADET
BOY KATEGORĠ :
K
BOY (m) < 10 m
O
10m < BOY (m) < 16m
B
16m < BOY (m) < 26m
ÇB
28m < BOY (m) < 32m
ÇÇB 32m < BOY (m)
AÇIKLAMA
_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
157
EK 12 – YAZILIM ĠLE TEKNE SAYIM SONUÇLARI
Tarih
Açıklama
Toplam
Fethiye→
Fethiye
Fethiye→
Körfez
Fethiye→
Göcek
Körfez→
Körfez
Körfez→
Fethiye
Körfez→
Göcek
Göcek→
Göcek
Göcek→
Körfez
Göcek→
Fethiye
04 Ağustos 07
Haftasonu
641
11
22
98
123
45
107
66
87
82
05 Ağustos 07
Haftasonu
466
5
10
79
95
25
69
54
49
76
06 Ağustos 07
498
5
12
60
145
18
87
42
68
61
07 Ağustos 07
351
2
5
50
93
15
51
24
63
46
08 Ağustos 07
435
2
7
69
124
15
60
22
65
71
09 Ağustos 07
382
6
14
65
68
25
56
23
56
65
10 Ağustos 07
489
3
14
82
122
19
90
24
58
75
11 Ağustos 07
Haftasonu
724
23
20
82
127
50
144
90
63
122
12 Ağustos 07
Haftasonu
483
8
9
81
80
14
75
68
64
83
13 Ağustos 07
325
1
8
55
81
14
53
15
49
47
14 Ağustos 07
341
1
9
55
88
17
45
18
48
60
15 Ağustos 07
353
4
9
68
77
9
51
22
48
64
16 Ağustos 07
335
1
10
72
55
13
55
25
39
64
17 Ağustos 07
439
17
14
80
122
23
59
20
45
56
18 Ağustos 07
Haftasonu
476
10
18
84
101
20
71
34
40
97
19 Ağustos 07
Haftasonu
381
3
11
73
83
17
55
19
35
85
20 Ağustos 07
325
1
6
62
73
14
51
27
26
59
21 Ağustos 07
271
2
4
43
55
13
31
28
38
55
22 Ağustos 07
307
3
7
61
72
9
42
21
32
55
23 Ağustos 07
369
6
13
62
74
16
41
41
44
65
24 Ağustos 07
481
13
16
85
104
22
76
43
47
73
604
14
17
68
156
34
119
55
59
78
25 Ağustos 07
Haftasonu
158
Tarih
Açıklama
Toplam
Fethiye→
Fethiye
Fethiye→
Körfez
Fethiye→
Göcek
Körfez→
Körfez
Körfez→
Fethiye
Körfez→
Göcek
Göcek→
Göcek
Göcek→
Körfez
Göcek→
Fethiye
26 Ağustos 07
Haftasonu
479
3
12
80
113
19
89
49
56
58
27 Ağustos 07
373
7
14
56
108
14
45
26
37
66
28 Ağustos 07
324
7
7
58
55
12
43
37
33
71
29 Ağustos 07
354
3
10
66
78
17
52
24
42
60
340
2
10
56
83
15
42
17
49
66
371
4
12
56
87
19
70
38
39
46
30 Ağustos 07
Bayram
31 Ağustos 07
01 Eylül 07
Haftasonu
486
5
15
69
113
33
71
55
45
80
02 Eylül 07
Haftasonu
385
3
7
70
92
25
50
24
30
83
03 Eylül 07
301
3
2
57
72
15
52
11
42
47
04 Eylül 07
230
2
6
44
48
6
35
8
29
51
05 Eylül 07
365
1
4
44
39
10
58
135
36
38
06 Eylül 07
408
1
3
57
60
13
56
123
42
52
07 Eylül 07
501
2
9
49
110
28
88
114
51
50
08 Eylül 07
Haftasonu
602
7
2
54
103
23
72
250
41
50
09 Eylül 07
Haftasonu
492
1
9
56
116
33
80
90
57
50
10 Eylül 07
383
4
11
61
99
20
44
39
40
65
11 Eylül 07
327
4
5
44
46
6
43
101
26
52
12 Eylül 07
323
2
7
62
76
10
41
38
28
59
13 Eylül 07
417
5
6
26
85
14
36
147
48
50
14 Eylül 07
329
1
12
52
100
11
41
37
37
38
15 Eylül 07
Haftasonu
385
2
3
45
81
9
59
86
45
55
16 Eylül 07
Haftasonu
367
2
4
55
98
27
55
27
28
71
17 Eylül 07
269
0
2
40
57
9
46
28
38
49
18 Eylül 07
284
3
1
42
64
16
43
41
20
54
159
Toplam
Fethiye→
Fethiye
Fethiye→
Körfez
Fethiye→
Göcek
Körfez→
Körfez
Körfez→
Fethiye
Körfez→
Göcek
Göcek→
Göcek
Göcek→
Körfez
Göcek→
Fethiye
19 Eylül 07
286
8
6
39
57
10
42
49
30
45
20 Eylül 07
255
1
4
37
67
12
41
18
31
44
21 Eylül 07
308
1
8
53
53
18
55
36
28
56
Tarih
Açıklama
22 Eylül 07
Haftasonu
311
3
4
68
66
19
40
25
25
61
23 Eylül 07
Haftasonu
323
8
6
48
77
23
60
15
31
55
24 Eylül 07
387
4
4
36
60
10
45
143
44
41
25 Eylül 07
267
3
6
25
50
11
33
78
25
36
26 Eylül 07
298
4
4
41
46
14
39
86
21
43
27 Eylül 07
296
7
6
42
50
10
36
84
25
36
28 Eylül 07
285
0
7
50
56
10
57
48
17
40
29 Eylül 07
Haftasonu
378
4
12
41
93
18
51
73
26
60
30 Eylül 07
Haftasonu
420
9
3
60
69
28
59
96
26
70
01 Ekim 07
297
4
4
47
44
9
46
84
20
39
02 Ekim 07
188
1
3
39
46
18
21
7
17
36
03 Ekim 07
148
0
7
29
27
3
21
13
17
31
144
5
3
27
27
9
22
9
13
29
225
2
4
49
47
15
33
9
26
40
04 Ekim 07
Fırtına
05 Ekim 07
06 Ekim 07
Haftasonu
226
1
4
48
56
11
22
15
28
41
07 Ekim 07
Haftasonu
246
2
4
52
45
25
32
17
17
52
08 Ekim 07
160
0
3
31
27
6
27
21
14
31
09 Ekim 07
157
1
7
33
36
10
17
7
12
34
10 Ekim 07
113
0
1
28
15
8
17
6
10
28
11 Ekim 07
193
3
6
36
41
11
27
8
15
46
215
4
3
50
35
12
47
19
20
25
12 Ekim 07
Bayram
160
Tarih
Açıklama
Toplam
Fethiye→
Fethiye
Fethiye→
Körfez
Fethiye→
Göcek
Körfez→
Körfez
Körfez→
Fethiye
Körfez→
Göcek
Göcek→
Göcek
Göcek→
Körfez
Göcek→
Fethiye
13 Ekim 07
Bayram
301
4
5
48
51
13
40
81
19
40
14 Ekim 07
Bayram
297
8
5
28
30
25
49
86
21
45
161
EK 13 - TEKNE SAYIMI ĠSTATĠSTĠKSEL ANALĠZ SONUÇLARI
Körfez→Fethiye
Ortalama
Standart Hata
Fethiye→Fethiye
16.79
1.01
Fethiye→Körfez
Körfez→Körfez
Göcek→Göcek
Ortalama
4.19
Ortalama
7.74
Ortalama
Standart Hata
0.48
Standart Hata
0.55
Standart Hata
3.59
Standart Hata
72.5
Medyan
35
Mod
24
Medyan
15
Medyan
3
Medyan
7
Medyan
Mod
10
Mod
1
Mod
4
Mod
74.61
55
Ortalama
48.04
5.04
Standart Sapma
8.58
Standart Sapma
4.08
Standart Sapma
4.67
Standart Sapma
30.46
Standart Sapma
42.73
Örnek Varyansı
73.66
Örnek Varyansı
16.67
Örnek Varyansı
21.83
Örnek Varyansı
928.10
Örnek Varyansı
1825.65
Basıklık
3.29
Basıklık
6.54
Basıklık
0.48
Basıklık
Yamukluk
1.53
Yamukluk
2.21
Yamukluk
0.94
Yamukluk
Aralık
Aralık
47
Minimum
3
Maksimum
Toplam
50
1209
Örnek Sayısı
72
Körfez→Göcek
Ortalama
Aralık
23
Minimum
Maksimum
Toplam
Örnek Sayısı
0
23
302
72
Göcek→Körfez
52.47
Ortalama
Aralık
21
Minimum
Maksimum
Toplam
Örnek Sayısı
1
22
557
72
Göcek→Fethiye
36.67
Ortalama
55.61
Minimum
Maksimum
Toplam
Örnek Sayısı
Basıklık
6.14
0.40
Yamukluk
2.06
141
Aralık
244
-0.33
15
156
5372
72
Minimum
Maksimum
Toplam
Ortalama
54.42
250
3459
Örnek Sayısı
Fethiye→Göcek
6
72
Toplam
Ortalama
351.32
Standart Hata
2.69
Standart Hata
1.86
Standart Hata
2.05
Standart Hata
1.93
Standart Hata
13.84
Medyan
49.5
Medyan
36.5
Medyan
54.5
Medyan
54.5
Medyan
337.5
Mod
51
Mod
26
Mod
55
Mod
56
Mod
325
Standart Sapma
22.80
Standart Sapma
15.81
Standart Sapma
17.41
Standart Sapma
16.36
Standart Sapma
117.42
Örnek Varyansı
520.00
Örnek Varyansı
250.03
Örnek Varyansı
303.20
Örnek Varyansı
267.51
Örnek Varyansı
13786.30
Basıklık
3.44
Basıklık
0.18
Basıklık
1.87
Basıklık
Yamukluk
1.44
Yamukluk
0.58
Yamukluk
0.93
Yamukluk
Aralık
127
Aralık
77
Aralık
Minimum
10
Minimum
Maksimum
87
Maksimum
Minimum
Maksimum
Toplam
Örnek Sayısı
17
144
3778
72
Toplam
Örnek Sayısı
2640
72
Toplam
Örnek Sayısı
-0.31
0.92
Yamukluk
0.60
97
Aralık
73
Aralık
611
25
Minimum
25
Minimum
113
Maksimum
98
Maksimum
724
122
4004
72
Toplam
Örnek Sayısı
0.30
Basıklık
3918
72
Toplam
Örnek Sayısı
25295
72
162
EK 14 – ÇEVRESEL ETKĠ ETKĠLEġĠM MATRĠSĠ
Ulusal ve yerel ekonomi
Kültür varlıkları
Peyzaj
Eğitim
Ġstihdam
Hassas gruplar
Nüfus
Sosyo-ekonomik Çevre
Sucul yaĢam
Özel koruma alanları
Fauna elemanları (memeliler, kuĢlar, vb.)
Endemik flora türleri
Bitki örtüsü
Arazi kullanımı
Su kullanımı ve kalitesi
Biyolojik Çevre
Gürültü
Hava kalitesi
Ġklim
Toprak kayması
Depremsellik
Arazi kaybı
Proje
Faaliyetleri
ve Etki
BileĢenleri
Erozyon ve çökelme
Fiziksel Çevre
ĠnĢaat
AĢaması
Kazı dolgu
Katı atık
oluĢumu
Atık su
oluĢumu
Tesisin iĢgal
ettiği alan
Hava
emisyonları
Gürültü
ĠĢ olanakları
Görsel
etkiler
ĠĢletme
AĢaması
Hava
emisyonları
Sıvı atıklar
Su
kaynaklarına
etki
Katı atıklar
Gürültü
Toz
Trafik
KapanıĢ
AĢaması
Su kirliliği
Görsel
etkiler
Arazi kaybı
163

Fethiye-Göcek Özel Çevre Koruma Bölgesi Göcek Deniz Üstü

Transkript

Benzer belgeler

13. Audi Göcek Yarış Haftası Ödülleri verildi

deluxe escapes - D

Marintürk Mart 2013 E-Bülten

Deniz Seviyelerinde Rekor Artış - IKLIM-ÇEVRE

Aliaga Kıyı Temizliği Projesi 07112015

Marintürk Haziran 2013 E-Bülten

İndir

Muğla Büyükşehir Belediyesi Çevre Koruma Daire Başkanı

Bu yat turu programı hakkında ayrıntılı bilgi için