GLADYO talyan Gizli rg tlenmesi

GLADYO
İTALYAN GİZLİ ÖRGÜTLENMESİ
GLADYO
1
Polis Akademisi Araştırma Merkezleri Başkanlığı bünyesinde bulunan
UTSAM, terörizm ve sınıraşan suçlarla mücadele konusunda bilimsel
araştırmalar ve analizler yaparak çözüm önerileri üretmeyi;
Ulusal ve uluslararası alanda kamu, özel sektör, sivil toplum kuruluşları,
üniversiteler ve bilimsel faaliyetlerde bulunan birimlerden oluşan
güvenlik aktörleri arasında güvenlik sinerjisinin oluşturulması ve güven
toplumunun inşasına katkıda bulunmayı hedeflemektedir.
UTSAM RAPOR NO
:6
RAPOR EDİTÖRÜ
: Doç. Dr. İhsan BAL
RAPOR HAZIRLAYANLAR
: Doç. Dr. Süleyman ÖZEREN
Dr. Hüseyin CİNOĞLU
Dr. Oğuzhan BAŞIBÜYÜK
Dr. Oğuzhan Ömer DEMİR
Dr. M. Alper SÖZER
RAPOR TARİHİ
: 12.02.2009
Polis Akademisi Başkanlığı
Uluslararası Terörizm ve Sınıraşan Suçlar Araştırma Merkezi
Anıttepe/ANKARA 06580
Tel: (312) 412 5290-95 Fax: (312) 412 1283
GLADYO
2
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ ............................................................................................................... 4
İTALYA’DA 2. DÜNYA SAVAŞI ve POLİTİK DURUM ............................................. 5
GLADYO NEDİR? .............................................................................................. 9
GLADYO’NUN HEDEFLERİ NELERDİR? ............................................................. 12
GLADYO’NUN İDEOLOJİSİ VE YAPILANMASI.................................................... 14
GLADYO’NUN FİNANSMANI ........................................................................... 19
GLADYO’NUN EYLEMLERİ ............................................................................... 21
GLADYO’YA YÖNELİK SORUŞTURMA SÜRECİ .................................................. 26
KAMUOYUNUN GLADYO’YA BAKIŞI ................................................................ 31
GLADYO SORUŞTURMASINDA ÖNEMLİ KİŞİLER .............................................. 33
GLADYO’NUN KURULUŞ VE EYLEM KRONOLOJİSİ ........................................... 36
SONUÇ .......................................................................................................... 39
GLADYO
3
GİRİŞ
2. Dünya Savaşı sonrası Varşova Paktı ülkelerince komünist bir işgalin önüne geçmek
ve komünizmin Avrupa Devletleri’ne yayılmasını engellemek amacıyla Amerikan ve
İngiliz gizli servislerince NATO üyesi ülkelerde cephe-gerisi gizli faaliyetler planlanmış
ve birçok ülkede faaliyete geçmiştir.
Avrupa ülkelerinde farklı isimler faaliyet gösteren bu çalışmalar Fransa’da
Rüzgârların Gülü (Rose des Vents), Danimarka’da Absalon (Ortaçağ’da yaşamış bir
din adamından esinlenilmiş), İspanya’da GAL (Anti-Terör Özgürlük Örgütü),
Almanya’da Sword (Kılıç) veya Anti-Komünist Saldırı Birliği, Yunanistan’da Koyun
Postu (Sheepskin), Avusturya’da Schwert, Belçika’da SDR-8 olarak bilinen
örgütlenmelerin varlığını bu ülkelerden başka, Hollanda, Lüksemburg, Norveç,
Portekiz, İsviçre ve İsveç de kabul etmiştir.1
İtalya’da ilk olarak 1950’li yılların başlarında kurulan bu gizli yapılanma 1956 yılında
resmen Gladyo Operasyonu adıyla faaliyete geçmiştir. Önceleri daha çok komünist
sızmaları önlemek amacı gütmekte ise de 1960 ile 1980 yılları arasında, İtalyan
siyasal hareketlenmesinde komünist veya sosyalist partilerin önünü almak ve sol
hareketin kredisini kamuoyu nezdinde düşürmek amacına yönelik faaliyetler
yürütmüştür. Bu amaçlarla özellikle aşırı sağ “taşeron” terör örgütlerine yaptırılan
bombalama ve suikastler, sol terör örgütlerinin faaliyetleri olarak kamuoyuna lanse
edilmiştir. Bu suretle ülke içinde sürekli bir gerilim havası oluşturarak askeri ve silahlı
önlemlere meşruiyet kazandırılması sağlanmıştır.
Bu çalışmanın amacı; Gladyo örgütlenmesinin hedefleri, yapılanması, finans
kaynakları, eylemleri, soruşturma süreci ve bu süreçte dönemin hükümet,
parlamento, medya, kamuoyunun davaya bakış açıları hakkında ayrıntılı bilgi
sunmaktır.
1
The Economist (12/15/1990). The sword's other edge., Vol. 317, Issue 7685
GLADYO
4
İTALYA’DA 2. DÜNYA SAVAŞI ve POLİTİK DURUM
İtalya’daki Gladyo yapılanmasının kuruluşunu ve gelişimini anlamak için İtalya’nın
İkinci Dünya Savaşı sonrası politik atmosferini anlamak önemlidir. İtalya’da 2. Dünya
Savaşı sırasında ve sonrasında duyulan en önemli politik ve güvenlik kaygısını,
komünizm ve komünistlerin İtalya’ya hakim olması olmuştur. Komünizmin yayılması
tehlikesi sadece İtalya değil, o dönem Avrupa’da bulunan birçok devlet için de geçerli
olan ve gerek Amerika Birleşik Devletleri gerekse İngiltere tarafından bertaraf
edilmeye çalışılmış bir sorun olmuştur.
İtalyan Komünist Partisi ve İtalyan Sosyalist Partisi, 1946 seçimleri sonrasında
Hristiyan Demokrat Parti hükümetinde kabinede yer bulabilmiştir. Bu durum,
İtalya’daki komünizm tehdidi algılaması anlamında ilk bariz gösterge olmuştur. 1947
yılında ABD’ye davet edilen Başbakan De Gasperi, seyahatinin dönüşünü takip eden
üçüncü günde kabineyi dağıtarak solcu bakanların azınlıkta kaldığı bir hükümet
kurmuştur. Buna rağmen, ABD İtalya’ya yapılması planlanan yardımı dondurduğunu
açıklamıştır. Bundan birkaç ay sonra Başbakan Yardımcısı Lombardo, Washington’a
bir gezi yapmış, bu ziyareti yaptığı esnada Başbakan De Gasperi kabineyi tekrar
dağıtarak solcuların olmadığı bir hükümet kurmuştur. Bu gelişmeyi takip eden
aylarda daha önce dondurulduğu duyurulan yardım İtalya’ya ulaşmış ve ayrıca
İtalya’nın 1 milyar dolarlık dış borcu silinmiştir.2
Komünizm tehdidinin Avrupa ülkelerinde hükümetleri zora sokacağı hesabıyla, ABD
Başkanı Truman tarafından kurulan Ulusal Güvenlik Konseyi’nin direktifi ile silahlı
kuvvetlerin seçimle de olsa işbaşına geçecek veya hükümete girecek olan komünist
partilere karşı müttefik devletlere destek olması, bu amaçla NATO ve AngloAmerikan istihbarat servisleri aracılığıyla bu ülkelerde cephe gerisi faaliyetler
yürütülmesi kararlaştırılmıştır.3
2
Douglas, Allen (2005). Italy's Black Prince: Terror War Against the Nation-State, Executive
Intelligence Review, February,
3
A.g.e. s.3
GLADYO
5
Bu zaman zarfında İtalyan Komünist ve Sosyalist
Partileri birleşerek Popüler Demokratik Cephe’yi (FDP)
kurmuş ve 1948 seçimlerine birlikte girme kararı almıştır.
Bunun üzerine, ABD makamları ve gizli servisi İtalya’da
açık ve örtülü bir psikolojik harekat ve propaganda
faaliyetine girişmiştir.
Bazı kaynaklarda “Hollywood Tarzı” ya da “Broadway
şovu” olarak da nitelendirilen bu kampanya sırasında, komünizmin ne kadar tehlikeli
olduğu ve İtalyan ekonomisin çökme tehlikesi altında olduğu fikri yaygınlaştırılmış,
Sovyet hayat tarzını kötüleyen ve Amerikan hayat tarzını özendiren radyo
programları yapılmış, toplu mektup kampanyaları, dostluk treni turları ve kilise
programları düzenlenmiş, 15 Nisan tarihi “Özgür İtalya” günü ilan edilmiştir.
Diğer yandan çok çeşitli kaynaklardan İtalyan hükümeti ve kamuoyuna yardımlar
yapılmıştır (Örneğin, 2. Dünya Savaşı gazilerine para yardımı, ekonomik işbirliği
anlaşmaları, komünizm karşıtı derneklere para yardımı, Nazilerce el kona İtalyan
rezervindeki altınların bedeli olarak 31 milyon dolar, savaşa katılan askerlere 4.3
miyon dolar maaş yardımı gibi). Bu kampanyalar sürerken Amerikan yetkililerinden
de “Eğer komünistler kazanırsa ABD’den bundan sonra yardım istenmesinin söz
konusu bile olamayacağı” yönünde uyarılar gelmiştir.4
Bu çalışmalar sağcılar lehine sonuç vermiş ve 18 Nisan 1948 seçimlerinden Hristiyan
Demokrat Parti %48 oy alarak ilk parti olmuş, Popüler Demokratik Cephe ise % 31 oy
alarak ikinci sırada yer almıştır. Böylece 1994 Haziran’ından 1947 Mayıs dönemine
kadar hükümette yer almış olan sosyalistler bu seçimin ardından kabinede yer
bulamamıştır.
4
Douglas, Allen (2005). s. 17-25
GLADYO
6
Gladyo’nun Kuruluşu ve Soruşturulması Arasındaki Dönemde Sol ve Sağ Partilerin
Aldıkları Oy Oranları5
60
50
40
Komünist Parti
30
Sosyalist Parti
20
Hristiyan Demokrat
Parti
10
0
İtalya’nın iç politikadaki seyri bu şekilde devam etmekte iken, İtalyan devleti
komünist hareketleri ve sızmaları engellemek amacıyla İtalya’nın kuzeydoğu bölgesi
ve özellikle İtalya ve Yugoslavya arasında anlaşmazlığa neden olan Venezia Giulia
bölgesinde, anti-komünist faaliyetler yürütmüştür.
O dönemde İtalyan partizanlar bölgede Yugoslav
hâkimiyetini kırmak ve engellemek için gizli bir
örgütlenmeye giderek yaklaşık 1.200 kişilik bir grup
kurmuş, 1946 yılında Osoppo olarak isimlendirilen
grup
bizzat
başlanmıştır.
ordu
tarafından
İlerleyen
yıllarda
yönetilmeye
bu
grup,
güçlendirilmiş, 1950 yılında paramiliter bir yapıya
bürünerek toplamda 6.500 kişiyi örgütleyebilecek
hale gelmiştir. Yapının adı daha sonra “O” kod adı
ile devam ettirilmiş ve 1956 yılına kadar aktif
6
kalmıştır.
5
(*) 1948 yılında sosyalist ve komünist parti seçime birlikte girmiştir. Komünist partinin oy
oranlarının en çok arttığı dönemlerde 1972-76 dönemi- bombalama eylemler ve suikastler
artmıştır.
6
Leopoldo, Nuti (2007). The Italian Stay-Behind network- the origins of Operation Gladio, The
Journal of Strategic Studies, Vol 30, No. 6, 955-980.
GLADYO
7
İtalya’nın kuzeydoğusunda konuşlandırılan bu örgütlenme aktif durumda iken,
ülkede başka gizli yapılanmalara da gidilmiştir. Bunlardan en belirgin olanı 2. Dünya
Savaşı sırasında Komünistlere karşı faşist İtalyan ordusunda özel görev üstlenen XMas adlı örgüttür. Kaynaklar, CIA’in bu örgütle 1945 yılında yakından ilgilendiğini
aktarmaktadır. CIA, onların nasıl çalıştığı, komünist gruplar arasına nasıl sızdıkları,
taktiklerin ve anti-gerilla operasyonlarının nasıl yapıldığı konusunda X-Mas
üyelerinden destek istemiştir. İlerleyen yıllarda X-Mas üyeleri Amerika’da çeşitli
birifingler vermişlerdir.7
Örgütün lideri olan faşist Burghose, savaş sırasında Nazilerle işbirliği yapmaktan
dolayı 12 yıl ceza almış olmasına rağmen 1946 yılında iki yıl hapis cezasını çektikten
sonra serbest bırakılmıştır. Kendisi daha sonra İtalyan Sosyal Hareketi (MSI)’nin
başına geçmiştir. MSI, çoğunluğu ulusal ve uluslar arası faşistlerin yer aldığı bir parti
olarak öne çıkmıştır. Burghose’nin “evrensel faşizm” planı tüm Avrupa’nın ulus
devletlerden
kurulması
ve
ancak
NATO
etrafında
Avrupa
birleşmesini
öngörmekteydi.
Bu çalışmaların yürütüldüğü 1944-45 yıllarında Anglo-American istihbarat servisleri
İtalyan gizli servisi ile İtalyan askeri polisini -Carabinieri- kurulmasına yardımcı
olmuştur.8 Aynı tarihlerde İngiliz servisi aracılığıyla, monarşistler, aristokratlar ve
Mussolini taraftarlarının yer aldığı P2 mason locası kurulmuştur. Allen Douglas, 1945
tarihli bir rapora dayanarak P2 locasının İngiliz makamlarının isteği, politik ve
ekonomik desteğiyle kurulduğunu iddia etmektedir.9
Özellikle 1956 ve 1957’de İtalyan Devlet kadrolarına hakim olan Amerikancı
yaklaşım, başka komünist dalgaların ülkeyi etkilememesini sağlayacak kalıcı bir yapı
oturtmaya çalışmıştır.10 Varşova Paktı ülkeleri tarafından Avrupa ülkelerine
yönelecek herhangi bir müdahale veya işgal hareketine karşı NATO üyesi ülkelerin bir
araya gelmesi ile oluşturulan “Cephe Gerisi Ağı”, İngiliz ve Amerikan istihbarat
örgütlerinin öncülüğünde uzun yıllar boyunca planlanmış ve yönetilmiştir.
7
Douglas, Allen (2005). s. 4
Douglas, Allen (2005). s. 5
9
A.g.e. s. 6
10
Leopoldo, Nuti (2007). s. 969
8
GLADYO
8
GLADYO NEDİR?
İtalyanca kılıç anlamına gelen Gladyo, İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra Varşova Paktı
ülkelerinin Batı Avrupa ülkelerine olası saldırıları karşısında geliştirilen gizli orduların
İtalya ayağının adıdır. Gladyo ordularının genel adı ise “Gladyo Operasyonu”dur.
1947’de Ulusal Güvenlik Yasası ile kurulan CIA’in ilk başkanı Allen Dulles’in Gladyo
Operasyonu’nun ilk mimarı olduğu iddia edilmektedir. Gladyo 1948’de, NATO
kurulmadan Müttefik Ülkeler arasında oluşturulan Batı Birliği’nin Gizli Komitesi
(Clandestine Committee of the Western Union - CCWU) bünyesinde geliştirilmeye
başlanmıştır. 1949’da NATO kurulmuş ve CCWU, NATO
ile ortak hareket etmeye başlamıştır. 1951’de tamamen
NATO’ya entegre edilerek Gizli Planlama Komitesi
(Clandestine Planning Committee - CPC) adı verilen bir
daireye dönüştürülmüştür. CPC, Fransa’da bulunan
Avrupa
Müttefikler
Yüksek
Merkezi
(Supreme
Headquarters Allied Powers Europe - SHAPE) tarafından
kumanda edilen bir yapıdır. Araştırmacı Ganser’e11
göre, CPC’ye paralel olarak, Müttefik Gizli Komitesi
(Allied Clandestine Committee - ACC) diye bir birim
daha kurulmuştur. 1957’de kurulan ACC, NATO’nun
Müttefikler Yüksek Avrupa Komutanı’na (Supreme
Allied Commander in Europe - SACEUR) bağlı olarak faaliyetlerini yürütmüştür.12
ACC’nin görevi, Gladyo şebekelerinin yönetmeliklerini hazırlamak ve gizli
faaliyetlerini yürütebilme kapasitelerini arttırmaktır. Bu amaçla, Amerika ve
İngiltere’de üsler kurulmuştur. Almanya, Belçika, Danimarka, Fransa, İspanya, İtalya,
Hollanda, Lüksemburg, Norveç, Portekiz, Yunanistan ve Türkiye’de de Gladyo tipi
yapılanmaların şebekeleşme faaliyetlerinde ACC etkili olmuştur. Stratejik planlama işi
ABD ve İngiltere’de yapılan bu gizli orduların gelişmesinde İngiliz SIS ve MI6 ile
Amerikan CIA istihbarat örgütlerinin büyük etkisinin olduğu ve mali kaynak
sağlayıcısının da CIA olduğu iddia edilmektedir.
11
Ganser, Daniele (2004). Nato’s Secret Armies: Operation Gladio and Terrorism in Western
Europe. Routledge
12
William Scobie, Observer, 18/11/90
GLADYO
9
İtalya’da Gladyo’nun kurulması öncesinde özellikle İngiliz İstihbarat servisi ile işbirliği
yaparak “herhangi bir düşman işgaline karşı istihbarat ve operasyonel yapılanmaya”
gitmeyi
ilk
defa
teklif
eden
dönemin Askeri İstihbarat (SIFAR)
Başkanı General Umberto Broccoli
olmuştur. Umberto, yedi askeri
personelinin İngiltere’ye giderek
özel eğitimden geçirilmesini ve bu
kişilerin
kurulacak
yapılanmada
görev
gizli
bir
almasını
dönemin Savunma Bakanı Paolo
Emilio Taviani’ye teklif etmiştir.
Birkaç yıl aradan sonra Hava Kuvvetleri Albayı Felice
Santini’nin
genel
koordinatörlüğünde
“istihbarat,
cephe-gerisi, propaganda, iletişim, şifreli yazışma ve
kaçış” adları altında toplam 6 birimden oluşan bir
yapılanma onaylanmıştır. Bu altı birimden sorumlu
olanlara kendi yerel ajanlarını işe alma yetkisi
tanınmıştır. Yapının 1953 yılında operasyonel hale
gelmesi planlanmıştır.13
Bu çalışmalar 1956 yılına kadar sürmüş ve SIFAR
Başkanı General Giovanni De Lorenzo’nun onayıyla
yabancı istihbarat birimi altında bir eğitim birimi kurulmasına karar verilmiştir. 1
Ekim 1956’da adı Gladyo olacak birimin resmi kuruluşu gerçekleşmiştir.
13
Leopoldo, Nuti (2007). The Italian Stay-Behind network- the origins of Operation Gladio, The
Journal of Strategic Studies, Vol 30, No. 6, s.963.
GLADYO
10
Buna göre iki ana birim ve görevleri şu şekilde belirlenmiştir14:
Genel Yapılanma
• Stella Alpina ve Stella Marina adlı kara ve
deniz gerilla birimlerinin desteklenmesini
sağlar
Daimi Sekreterya
• İstihbarat, iletişim, cephe gerisi faaliyetler,
kaçış ve propaganda faaliyetlerini koordine
eder
Gladio adı 1956’da Amerikan ve İtalyan gizli servislerinin yapmış olduğu bir
toplantıda ilk defa gizli yapı olarak resmi olarak kayıtlara geçmiştir. İlerleyen
zamanlarda bu yapılar genişletilmiş ve 1964 - 1971 yılları arasında NATO ve diğer
müttefik devletlerdeki cephe gerisindeki gizli yapılarla işbirliğini sağlayacak bir irtibat
birimi de kurulmuştur.15
İtalyan Gladyosu, bugün ortaya çıkarılmış şekliyle devletin en tepesindeki
siyasetçilerden tetikçilere, finansörlerden televizyon yıldızlarına, vatansever
askerlerden fanatik katillere varıncaya kadar, farklı ve normal şartlar altında
birbiriyle bağlantısız olacağı düşünülecek çok sayıda üyenin oluşturduğu bir şebeke
olarak nitelendirilebilir.16
14
A.g.e. s.965
A.g.e. s.966
16
Sezin Öney-Sinan Gökçen, TARAF, Gladyo Dersleri, 28-31/07/2008
15
GLADYO
11
GLADYO’NUN HEDEFLERİ NELERDİR?
Gladyo özellikle 1960-80 arasında İtalya’da meydana gelen, çoğunluğu sağ-terör
grupları tarafından gerçekleştirilmiş, ancak sol gruplarca işlenmiş görünen-gösterilen
ve birçok insanın ölümüyle sonuçlanan saldırılara ve bombalamalara destek
vermiştir. P2 locası ve sağ görüşlü generaller ve işadamları sol terör örgütlerince gizlice
desteklenen bu tür eylemlerin hedefi İtalyan Komünist Partisi’nin (genelde komünizm
ve sosyalizmin) önünü kesmek ve komünizm tehlikesi oluşması halinde olası bir askeri
darbeye zemin hazırlamak olmuştur.17
Faili
Meçhul
Araştırma
Giovanni
Terörist
Komisyonu
Katliamlarını
Başkanı
Pellegrini’nin
Senatör
İtalyan
Parlamentosu’na sunduğu bir rapora göre “…
Saldırılar,
bombalamalar
ve
askeri
operasyonlar İtalyan devletine bağlı kişilerce
organize edilmiş veya teşvik edilmiş veya
desteklenmiştir; ayrıca bu kişilerin ABD
istihbarat birimleriyle olan ilişkisi de tespit
edilmiştir.”18
Gladyo’nun ortaya çıkmasına neden olan 1972 Petaeno bombalama olayı
başlangıçta Red Brigades adlı sol terör örgütü tarafından üstlenilmiş, ancak 1984’de
tekrar açılan soruşturmada olayın sorumlusunun aslında sağ görüşlü terör örgütü
Ordino Nuovo (Yeni Düzen) olduğu ve bunun İtalyan gizli örgütü Gladyo ile bağlantılı
olduğu anlaşılmıştır. Olay sonrasında polis incelemesinin yapılmadığı, araştırma
raporlarının sahte olduğu, sonraları bir kilise arazisine gömülü olarak bulunan bir
cephanelikteki malzemelerin de Petaeno bombalamasındakilerle aynı olduğu ortaya
çıkmış ve olayın sol siyaseti bastırmak amacıyla bizzat Gladyo tarafından
desteklendiği ortaya çıkmıştır.19
Gladyo’yu ortaya çıkaran Savcı Felice Casson’a göre Gladyo, temel stratejisinin dışına
çıkarak gerilim stratejisi (strategy of tension) ile kaos ortamı meydana getirerek
17
Willan, Philip (1991). Puppetmasters: The Political Use of Terrorism in Italy. London: Constable
and Company. 375 pages
18 Italyan Senatosu Gladyo and Saldırılar Raporu (2000), Alıntı: Philip Willan: US 'supported antileft terror in Italy'. British daily The Guardian, June 24, 2000
19
Ganser, Daniele (2005), s.3-4
GLADYO
12
ülkenin siyasi gidişatı üzerinde ciddi etkiler yapacak suikastlar ile terör saldırıları ve
darbe girişimi gibi faaliyetlerde bulunmuştur.20 Örneğin, Gladyo 1964 yılında De
Lorenzo öncülüğünde başarısız bir darbe denemesi yapmış, benzer bir girişim
Piazza Fontana olaylarının hemen ardından 1970 yılında Tora Tora Operasyonu adı
altında planlanmıştır.21
Gladio’nun saklı amacının aşırı şiddet içeren terörist eylemler yaparak, panik ve
huzursuzluk meydana getirmek ve bu şekilde doğrudan sol gruplara askeri ve silahlı
müdahale yapılmasını sağlamak olarak özetleyen Hoffman’a göre22:
“Gladyo’nun temel odaklanması olası bir Sovyet işgalini
önlemek olsa da, faşist kökenleri ve şiddet içeren tarihi göz
önüne alındığında aslında iç politikada olabilecek herhangi bir
değişimi engelleyen ve bunu terör yöntemleri kullanarak
gerçekleştiren bir politik enstrüman olagelmiştir.”
Gladyo’nun yönlendirmesi ile yapılan müdahaleler insan haklarının ve vatandaşlık
haklarının ciddi biçimde zarar görmesine ve politik hakları düzenleyen bazı
kampanyaların ve yasaların engellenmesine neden olmuş, terörle mücadele yasaları
adı altında hapse girmesine veya ülkeden sürgün edilmeleri ile sonuçlanmıştır.23
1960’dan 1987’e kadar geçen süre zarfında Gladyo tarafından desteklenen veya
planlanan terörist saldırılarda toplam 491 kişi ölmüş ve 1181 kişi yaralanmıştır.24
20
Ganser, Daniele (2005), s.12
Willan, Philip (1991). S.91-102
22
Hoffman, David (1998) Strategy of tension, Chapter 14 in, the Oklahoma City bombing and the
Politics of Terror
23
A.g.e. Bölüm 14, s 3
24
Willan, Philip (1991). s.15; Douglas, Allen (2005), s.17
21
GLADYO
13
GLADYO’NUN İDEOLOJİSİ VE YAPILANMASI
Gladyo Operasyonunun gizli ordularının temel stratejisi;
komünist blokla herhangi bir savaş durumunda ordunun
yanında paramiliter bir direniş başlatacak cephe gerisi (staybehind)
bir güç olarak hazır bulunmaktır. Bu amaçla
gerektiğinde
kullanmak
üzere
toprağın
altına
silahlar
gömülmüş, sabotaj ve propaganda faaliyetleri planlanmış ve
kaçış için rotalar belirlenmiştir.
Gladyo, Soğuk Savaş sırasında kendisine İtalya’da sol hareketleri durdurmak amacıyla
bir gerilim stratejisinin uygulanması sayesinde daha çok muhafazakar ve tepkisel
olarak sosyal ve politik bir eğilim hedefi belirlemiştir.25
“Gladyo Operasyonu” yapılanmalarının baş katılımcıları NATO üyesi devletlerin
orduları ve istihbarat servisleridir. Bu yapılanmalar gizli olduğundan ülke içerisindeki
devlet erklerinin hukuki ve demokratik denetime tabi olmamışlardır. Bu
yapılanmalar, kimi ülkelerde kendilerine biçilen temel görevi ifa etmek için hazır
beklerken, kimi ülkelerde de kendi vatandaşlarına veya yakın ülke vatandaşlarına
karşı suikastlar ve terörist eylemler gibi çeşitli faaliyetlerde bulunmuşlardır.
1963 yılında İtalyan ve ABD servislerince hazırlanan bir raporda beş ortak hedef
üzerinde anlaşmaya varıldığı görülmektedir26:
1- Gladyo’nun faaliyetlerine terörist sızmaların önlenmesi yönünde devam
etmesi,
2- İtalyan üslerinin sınır ötesinde de faaliyet yapacak hale gelmesi (özellikle
Kuzey Afrika’da),
3- Aynı amaçla İtalyan eğiticilerin de yurtdışında görevlendirilmesi,
4- Eğiticilerin yetiştirilmesi,
5- İtalyan Gladyo üyesi kişilerin ülke içinde propaganda faaliyetleri yürütmesi
(Bunun CIA tarafından maddi ve ekipman yönünden desteklenmesi).
25
Ganser, Daniele (2005) The Secret Side of International Relations: An approach to NATO’s staybehind armies in Western Europe. To be published on Steton Hall Journal of Diplomacy and
International Relations, s.12
26
Leopoldo, Nuti (2007). The Italian Stay-Behind network- the origins of Operation Gladio, The
Journal of Strategic Studies, Vol 30, No. 6, s.974
GLADYO
14
Gladyo’nun 1956 Yılında Oluşturulan “Komünizmle Mücadele Amaçlı” Yapılanması
İstihbarat
(6 Hücre)
Cephe-Gerisi
(10 Hücre)
Daimi
Sekreterya
Propaganda
(12 Hücre)
Kaçış
(6 Hücre)
Gladyo
İletişim
(6 Hücre)
Genel
Yapılanma
Destek
Uniteleri
Stella Marina
(Deniz gerillası)
Stella Alpina
(Kara gerillası)
İtalyan Gladyosu’nda 622 çekirdek eleman örgüte dâhil edilmiş ve bu elemanlar
Amerikan ve İngiliz istihbarat servislerince eğitilmiştir. Gladyonun çekirdek üyelere
bağlı yaklaşık 15.000 civarında elemana, 139 adet yer altı silah deposuna sahip
olduğu tespit edilmiştir. Örgüt birbirinden bağımsız 40 adet hücre yapılanması
şeklinde organize olmuştur. Her hücrede 2 veya 3 kişi bulunması ve haberleşmeleri
sağlayacak bir operatör bulunması sağlanmıştır. Hücrelerden altısı istihbarat
toplamak, on tanesi cephe gerisi sabotaj, altısı iletişim, altısı kaçışları ayarlamak ve
on ikisi de propaganda için yapılandırılmıştır. Bu hücrelerden 31 tanesi 1961 yılı
itibariyle aktif hale gelmiştir.27
Zaman içinde Gladyo’nun komünizmle mücadele amacının ötesinde gerilim stratejisi
yoluyla ülkede her türlü muhalefete karşı bir yapılanmaya gitmesi sonucunda eski
yapıda değişiklikler olmuştur.
27
Leopoldo, Nuti (2007). s.970
GLADYO
15
Buna göre; üç ayrı operasyonel yapılanmaya gidilmiştir28:
1- Süper Servis: Gladyo’nun CIA ve NATO'ya bağlı gizli
servislerle ilişkilini sağlayan ünitedir. Süper Servis'in
İtalya'daki "gerilim stratejisi"nin mimarı olduğu ve İtalyan
Askeri İstihbarat Servisi’ne bağlı R ofisi’nde kurulu olduğu
iddia edilmektedir.
2- Cephe gerisi; Silahlı kuvvetlere bağlı düzenli askeri
birliklerden oluşmuştur.
3- Paralel Ağ (Rete Paralele): Bu ağın içinde Ordine
Nuovo (Yeni Düzen) ve Avanguardia Nazionale (Ulusal
Öncü) gibi darbe girişimlerine katılmış faşist örgütler ile
NATO ile ilişkisi yıllar sonra tespit edilen Kızıl Tugaylar
(Red Brigades) örgütü yer almaktadır.
Süper Servis ile Paralel Ağ (yönetim ile terör örgütleri) arasında bağlantıyı kuran
yapının Anello (Halka) adını taşıyan bir ünite olduğu, gizli servisler tarafından
yürürlüğe konan "gerilim stratejisinde" pek çok kirli işin "Halka" tarafından
yürütüldüğü anlaşılmıştır. Malum Servis olarak bilinen yapı içinde iş adamları,
sanayiciler, emekli askerler, din adamları, özel dedektiflerin de yer aldığı tespit
edilmiştir.
28
Taşkın, Yasemin, Yeni Aktüel, 2007, Başbakandan Sicilya Mafya Babalarına: Gladio Operasyonu,
161. Sayı
GLADYO
16
1960’lı Yıllarda Yeniden Yapılandırılan Gladyo’nun Örgütlenme Şeması
Süper Servis
NATO ve gizli servislerle ilişki
kuran üst yapı
Halka (Anello)
Askeri Birlikler
Süper servis ve Parale ağ
bağını kuran ünite
Eyleme hazır cephe gerisi
askerler
Paralel Ağ (Rete Paralele)
Ordine Nuovo ve Avangarda
Nazionale gibi terörist
örgütler
Savcı Casson verdiği bir mülakatta mağaralarda, mezarlıklarda veya kiliselerde
bulunan silah depolarına ilişkin şu yorumu yapmıştır:
“İtalya'nın askeri istihbarat servisi SİSMİ'nin arşivlerine
girdiğimde,
ülkenin
çeşitli
yerlerinde
bulunan
sığınak
kayıtlarına rastladım. Bunların "Sığınak 1", "Sığınak 2" gibi
adları vardı. Kayıtlarda, sığınaklardaki patlayıcı ve silahların
dökümü de mevcuttu. Sığınaklardaki silahlar ve patlayıcılar
hem doğu hem de batı ülkeleri kökenliydi. Özellikle Trieste
yakınlarında bulduğumuz sığınak çok büyüktü… Sığınaktaki
silahlar alınıp kullanılmış, sonra yerine başka tür silahlar
konulmuş. Normalde her bir sığınağın örgüt içinde bir
sorumlusu vardı, ama bu sorumlular hep askeri istihbarat
içindeki şefe bağlıydı.”29
29
Kılıç, Ecevit, Sabah, 28 Nisan 2008
GLADYO
17
Gladyo, 1974 tarihinde P2 (Propaganda
Due) isimli mason locası başkanı Licio Gelli
tarafından
yönetilmeye
başlanmıştır.
Kabinedeki 4 bakanı, bütün istihbarat
şeflerini, 48 milletvekilini, 160 askeri
personeli,
50
üst
düzeyli
jandarma
personeli, 11 üst düzey polis, 14 hakim, 70
sanayici ve işadamı, 1 siyasi parti başkanı,
belediye başkanları, hastane müdürleri,
banka
müdürleri,
avukatlar,
noterler,
gazeteciler ve sanatçıları içinde barındıran
locanın başkanı Gelli, İtalyan generaller ve
CIA yetkilileri elçilikte bir araya gelerek
operasyonlar için gerekli maddi kaynakları sağlamıştır.30
30
William Scobie, Observer, 18/11/90
GLADYO
18
GLADYO’NUN FİNANSMANI
Gladyo’nun faaliyetlerinin finansmanı ilk kurulduğu yıllarda geniş ölçüde ABD ve İngiliz
istihbarat servislerince sağlanmış ve daha sonraki yıllarda yine geniş ölçüde CIA
tarafından sağlanmaya devam etmiştir. Bir araştırmaya göre, Amerika Birleşik
Devletlerince Gladyo yapılanmasının hazırlığı amacıyla 1948-1953 yılları arasında 4
milyar dolar harcama yapılmıştır.31
1959 yılı itibariyle SIFAR tarafından hazırlanan resmi raporlara göre, Gladyo için
harcanan miktar, donanım, kurulum ve personel giderleri de dahil olmak üzere 1,5
trilyon İtalyan liretini geçmiştir. Yıllık olarak yaklaşık 225 milyon Liret harcanan
operasyon için CIA tarafında yapılan katkının 1957-1967 yılları arasında 451 milyon lireti
geçtiği vurgulanmaktadır. 1968 ve 1972 yılları arasında ise 62,5 milyon liret katkı
sağlandığı belirtilmektedir. 32
Gladyo’nun kurulduğu ilk 10 yılda CIA’in operasyonel malzemelerin alımı için 287 milyon
liret harcadığı ve diğer yıllarda bu yardımın azalarak devam ettiği de belirtilmektedir.
Gladyo Operasyonu için ABD tarafında yapılan tüm masrafların 1.3 milyar liret olduğu
tahmin edilmektedir.33 1970-1972 yılları arasında CIA’in bazı İtalyan politikacıları
etkilemek amacıyla 10 milyon dolar para aktardığı iddia edilmektedir. 34
Amerikan finans kaynaklarının İtalya’ya akışını düzenleyen P2
Mason Locası’nın başkanı olan ve 1970’lerde Gladyo’nun başına
geçen Gelli’ye göre35:
“Gladyatörlere iyi para ödenirdi, ABD bu ağın sağlıklı çalışması
için çok para harcadı. Amerikalıların onlara ödediği para
mükemmel bir maaştı. Şayet Gladyatörlerden birisi ölürse, geride
kalanların ailelerine iyi bakılacağına dair söz verilmişti”
Örneğin, Gladyo operasyonu tarafından kullanılan taşeron örgütlerden aşırı sağcı Ordino
Nuovo’nun lideri olan yazar Pino Rauti’ye düzenli olarak Roma’da bulunan ABD
31
Douglas, Allen (2005), s.11
Leopoldo, Nuti (2007). The Italian Stay-Behind network- the origins of Operation Gladio, The
Journal of Strategic Studies, Vol 30, No. 6, s.971
33
A.g.e. s. 972
34
Willan, Philip (1991). Puppetmasters: The Political Use of Terrorism in Italy. London: Constable
and Company. 375 pages
35
Ganser, Daniele (2004). s.75
32
GLADYO
19
büyükelçiliğinde çalışan bir basın görevlisi tarafından ödeme yapıldığı da İtalyan
Parlamentosu raporlarına yansımıştır.36
Bu ilişkiyi doğrulayanlardan birisi de Eski Savunma Bakanı Paulo Taviani olmuştur.
Taviani, 1990 yılındaki soruşturma sırasında Savcı Casson’a İtalyan gizli servisinin
Roma’daki Amerikan Büyükelçiliği’ndeki CIA ajanlarınca yönetildiğini ve finanse
edildiğini anlatmıştır.37
P2 locasının kuruluşunu araştıran Douglas’a göre ise P2, İngiliz makamlarının isteği,
politik ve ekonomik desteğiyle kurulmuş, ancak İngiliz makamlarınca kendilerine ödeme
yapılması suçlamasıyla karşı karşıya kalmayacak şekilde yapılandırılmıştır.38
36
Italyan Senatosu Gladyo and saldırılar raporu (2000), Alıntı: Philip Willan: US 'supported antileft terror in Italy'. British daily The Guardian, June 24, 2000
37
William Scobie, Observer, 18/11/90
38
Douglas, Allen (2005), s.12
GLADYO
20
GLADYO’NUN EYLEMLERİ
Gladyo’nun 1956 ve 1982 yılları arasında düzenlediği, planladığı, bizzat yönettiği,
azmettirdiği veya desteklediği olaylar birbiriyle ilişkileri bakımından üç kategoride
değerlendirilebilir:
Bombalama
Eylemleri
Darbe
Girişimleri
Suikastler
Aşağıda Gladyo tarafından planlanan veya desteklenen başlıca eylemler hakkında
bilgiler verilmiştir:
1964 Solo Operasyonu
1964 yılında Başbakan Aldo Moro, sosyalistleri de hükümete almak amacıyla bir dizi
girişimde bulunmuştur. Bu girişimi engellemek isteyen Gladyo, Cumhurbaşkanı
Antonio Segni nezdinde girişimde bulunmuş ve sosyalistlerin hükümete girmeleri
halinde İtalya’da ciddi bir ekonomik buhran olacağı konusunda onu ikna etmişlerdir.
Bunun üzerine Cumhurbaşkanı o dönem askeri istihbarat başkanı olan General
Giovanni de Lorenzo’yu çağırarak herhangi bir olağanüstü durumda yakalanacak
kişilerin listesinin (sosyalistlerin) hazırlanmasını emretmiştir. Başlatılan ve Borghose
tarafından desteklenen darbe girişimi başarısızlıkla sonuçlanmıştır.39
39
Douglas, Allen (2005), s. 15
GLADYO
21
12 Aralık 1969 Piazza Fontana Katliamı
16 kişinin ölümü ve 88 kişinin yaralanmasıyla
sonuçlanan bombalama olayının faillerinin
komünistler olduğu iddiası üzerine anarşist
liderlerden Giuseppe Pinelli polis işkencesi
sonucu katliamı üstlenmek
zorunda kalmıştır. General
Giandelio
Maletti,
yıllar
sonra 1990’da mahkemede
verdiği ifadede bu katliamın
arkasında ABD istihbarat servisi CIA’in emirleri doğrultusunda derin
kontrgerilla örgütlenmesi ve sağcı kesimden kimseler olduğunu
itiraf etmiştir. Olayın faillerinin ise Franco Freda ve Giovanni
Ventura adlı aşırı sağcı militanlar olduğu ortaya çıkmıştır.
Ventura’nın askeri istihbarattan Albay Guido Giannettinni ile yakın
temasta olduğu ve kendisinin Faşist İtalyan Sosyal Hareketi’nin destekçilerinden
olduğu anlaşılmıştır. Ayrıca, bu bombalama eylemlerinin sıkıyönetim ilan edilmesini
sağlamak için yapıldığı da öne sürülmüştür.40
7 Aralık 1970 Golpe Borghose Darbe Girişimi (Tora Tora Operasyonu)
İkinci Dünya Savaşı’nda orduya bağlı olarak kurulan X-Mas adlı faşist grubun lideri
olan Junio Valerio Borghose tarafından öncülük edildiği için bu adı alan darbe
girişimi (yapılan bu operasyona Tora Tora adı verilmiştir), uluslararası terörist
Stefano Delle Chiaie ve P2 locası başkanı Gelli tarafından desteklenmiş, ayrıca 187
üst düzeyli komutan ve yüzlerce faşist militan bu girişimde yer almıştır.41
Darbe girişiminde, İtalyan Cumhurbaşkanı Giuseppe Saragat’ın öldürülmesi, İtalyan
polis biriminin şefi Angelo Vicari’nin öldürülmesi, İçişleri ve Savunma Bakanlıkları ile
İtalyan Televizyonu (RAI)’nin ele geçirilmesi, İtalyan Komünist Partisi’nin kalesi
konumunda olan Sesto San Giovanni bölgesinin kontrol altına alınması planlanmıştır.
Ancak, hükümetin darbeden haberdar olması ve Borghose’nin durdurulması
sonucunda darbe başarısız olmuştur.
40
41
http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/december/12/newsid_3953000/3953999.stm
Douglas, Allen (2005). s. 7
GLADYO
22
Borghose
hakkında Allen Douglas tarafından
yapılan tanımlama bu anlamda çok ilginçtir: “Onun
kariyeri, Uluslar arası finans kaynakları, geçmişten
gelen bir aristokrat ailenin üyesi olması, Katolik
kilisenin faşistleri destekleyen unsurları, HitlerMussolini döneminin önde gelen liderlerinden
olması, Anglo-American istihbarat servisleriyle
özellikle NATO üyeleriyle teması, terörizm ve çarpıcı
suikastlerin su yüzüne çıkmasında herhangi bir
kimseye fikir verecek şekildedir. Bunların hepsi
modern bir ulus devletin kurulmasına karşı verilen
bir savaş için bir araya gelmiş gibidir.”42
Bu darbe girişimine katılan birçok asker tutuklanmış ve Borghose için yakalama emri
çıkartılmıştır. Ancak İspanya’ya kaçan Borghose 1974 yılında burada ölmüştür.
31 Mayıs 1972 Petaeno Bombalaması
İtalya’nın Petaeno şehrinde kırsal kesimde bir arabaya yerleştirilen bombanın
patlaması sonucu 3 Carribinieri (jandarma) hayatını kaybetmiştir. Olaydan iki gün
sonra Red Brigade (Kızıl Tugaylar) adlı sol örgüt olayı üstlenmiş olmasına rağmen,
1984 yılında başlatılan soruşturmada patlamanın sorumlusunun sağ görüşlü Ordino
Nuovo ve Nouvo’nun sorumlusunun da Vincenzo Vinciguerra olduğu ve bu kişinin
Gladyo ile temas içinde olduğu anlaşılmıştır. Vincenzo daha sonra mahkemede
itirafçı olmayı kabul etmiş, 1970 ve 1980’lerde yapılan saldırıların ve bombalama
eylemlerinin Gladyo ile bağlantılarını deşifre etmiştir.
42
Douglas, Allen (2005). s.2
GLADYO
23
1974 Brescia Anti-faşist Gösterileri
Anti-faşist gösterilere tepki amacıyla Brescia şehrinde düzenlenen bir mitingde
göstericilerin üzerine açılan ateş sonucunda 8 kişi ölmüş, 102 kişi de yaralanmıştır.
1974 Piazza della Loggia Bombalaması – Italicus Express treninin bombalanması
Roma-Münih seferini yapan İtalicus isimli
bir trende patlatılan bomba sonucunda 12
kişi ölmüş, 48 kişi de yaralanmıştır. Olayın
Ordine Nuovo adlı faşist örgüt tarafından
düzenlendiği ve sorumlusunun da P2 locası
üyesi olan ve 1969 ve 1974 yılları arasında
askeri istihbarat biriminin başında olan
Vito Miceli olduğu anlaşılmıştır. Devlet
aleyhine komplo hazırlamak suçundan
yargılanan Miceli NATO’nun cephe gerisi gizli ordularının varlığını doğrulamıştır.
9 Mayıs 1978 Aldo Moro’nun Rehin Alınması ve Öldürülmesi
Eski Başbakanlardan Aldo Moro gizli bir silahlı birlik tarafından rehin alınmış, 55 gün
sonra arabasının bagajında ölü olarak bulunmuştur. Aldo Moro’nun Komünist
Partisini de içeren bir koalisyon kurma çabasında olduğu bilinmekte olup Moro`nun
kaçırıldığı gün, İtalya parlamentosunda Hristiyan Demokratlar’ın Komünist Parti ile
işbirliğini öngören kritik bir oylama cereyan etmekteydi. Aldo Moro aleyhinde
"komünistlerle iş çeviren" kişi propagandası yapılmış, diğer yandan Gladyo
marifetiyle Kızıl Tugaylar`ın Moro`yu kaçırması sağlanmıştır.43 Aldo Moro’nun
öldürülmesi olayı hakkında Gelli’nin 1976-81 döneminde sekreterliğini yapmış olan Nara
Lazzerini, Moro’nun öldürüldüğü gün Gelli’nin odasına gelen iki kişinin “işin büyük kısmı
tamam, şimdi tepkileri görelim” dedikleri, Gelli’nin yardımcısından çıkan dokümanlardan
öğrenilmiştir.44
43
44
Willan, Philip (09/05/2003) Moro's ghost haunts political life, the Guardian
Willan, Philip (1991). s.228
GLADYO
24
1980 Bologna Katliamı
Bir tren istasyonunda bir bavulun içine yerleştirilen 18 kg. bombanın patlaması
sonucunda 113 kişi ölmüş ve
200 kişi yaralanmıştır. Uzun
yıllar soruşturması süren olayın
faillerinin Delfo Zorzi, Carlo
Maria Maggi, and Carlo Rognoni
olduğu belirlenmiş, ancak 2004
yılında
dava
45
dönmüştür.
İstihbarat
General
temyizden
Eski
İtalyan
Servisi’nin
Giandelio
başı
Maletti,
dava sürecinde yapılan bombalama eylemlerinin İtalya’daki sol kesimin güçlenmesini
istemeyen Amerika tarafından desteklendiğini açıklamıştır.
1982 General Carlo Alberto Dalla Chiesa’nın Öldürülmesi
General Alberto Dalla 1982
yılında
Salvatore
Mafya
liderleri
Riina’nın
suikastçilerinden Pino Greco
tarafından
arabasında
vurularak öldürülmüştür. Dalla,
Kızıl Tugaylar soruşturmasının yanı sıra, Aldo Moro ile ilgili soruşturmayı yürütmüş ve
Aldo Moro’nun Gladio mektuplarını ele geçirmiştir.
45
http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/august/2/newsid_4532000/4532091.stm
GLADYO
25
GLADYO’YA YÖNELİK SORUŞTURMA SÜRECİ
1972 yılında bir İtalyan köyü olan Petaeno da üç Carabinieri’nin (jandarma)
arabalarına yerleştirilen bombanın patlatılmasıyla öldürülmesi sonucunda polis
kendisine gelen bir ihbarı da değerlendirmeye alarak işin Kızıl Tugaylar tarafından
yapıldığına hükmetmiş ve olayla ilgili olarak 200 komünist tutuklanmıştır. Bu olay
İtalya’da siyasi dengeleri alt üst etmiştir. O dönemde Amerika Vietnam savaşına
girdiği için tüm dünyada olduğu gibi İtalya’da da Amerikan karşıtı gösteriler
düzenlenmektedir. Bu gösteriler sivil itaatsizlik türünden içinde şiddet barındırmayan
gösteriler olmakla birlikte, komünistlerin neden olduğu bir patlama onların
kamuoyunda yalnız kalmasına ve seçimlerden mağlup ayrılmasına neden olmuştur. 46
Örgüt üyeleri, konuya ilişkin davada zaman aşımı
nedeniyle beraat etmişlerdir. 1984’de Savcı Felice
Casson, Petaeno davasını yeniden açarak, olayda
kullanılan patlayıcıların Kızıl Tugaylar örgütünce de
kullanıldığını gösteren raporun sahte olduğunu ve
polisin olay sonrasında delil incelemesi yapmadığını
ortaya çıkarmıştır. Raporu veren Marco Morin’in sağcı
kimliğiyle tanındığı, İkinci
Dünya Savaşı’ndan sonra
komünistlerle
mücadele
için kurulmuş Ordine Nuovo adlı organizasyona üye
olduğu tespit edilmiştir. Savcı yaptığı araştırmayla
olayda kullanılan bombaların NATO tarafından da
kullanılan C4 olduğunu ortaya çıkarmıştır.47
1972 yılının Şubat ayında Trieste bölgesinde bölge halkı
tarafından bir liseye ait arazide bulunan silah ve cephane deposunun ortaya
çıkarılması, İtalyan İstihbarat Servisince engellenmiştir.
Savcı Casson, Petaeno ve Trieste olaylarının ilişkili olduğunu ve olayda sağcı Ordine
Nuovo ve Askeri İstihbarat Servisi bağlantısının olduğunu ortaya çıkarmıştır.48
Casson bu süreci şu şekilde özetlemektedir:
46
Ganser, Daniele (2004). s.3
Hoffman, David (1998)
48
Ganser, Daniele (2004). s.5
47
GLADYO
26
“Göreve başladığımda dosyanın bir sonucu yoktu ve dosya
bana devredildi. Bir de, ‘Bugüne kadar bir sonuç çıkmadı,
bundan sonra da çıkmaz. Sen kapatırsın dosyayı’ dediler. Ama
ben kapatmadım, dosyayı yeniden açtım. Olayın sol gruplarla
değil, doğrudan faşist gruplarla ilgili olduğunu tespit ettim.
Ayrıca öldürülen jandarmaların görev yaptığı teşkilatın üst
düzey yetkililerinin de olayla bağlantıları vardı.”49
Savcı Casson BBC’ye verdiği röportajda bu saldırıların Gladyo tipi yapılanmaların
faaliyet gösterdiği diğer ülkelerde de uygulanan gerilim stratejisi (strategy of
tension) kapsamında ülkeyi istikrarsızlaştırma politikasıyla paralel olarak yapıldığını
vurgulamıştır.50
Petaeno olaylarının faili olarak tutuklanan itirafçı
Vinciguerra’nın mahkemede söyledikleri, yapılanma
hakkında geniş bilgiler içermektedir. Müebbet hapisle
cezalandırılan
Vinciguerra
ifadesinde
şunları
söylemiştir:
“Halka, masum insanlara, çocuklara, hiçbir politik bağlantısı
olmayan insanlara saldırmak zorundasın. Sebebi çok basit:
Onlar halkı devletten daha fazla güvenlik tedbiri istemeye
zorlamalıydılar.
Bu
tüm
patlamaların
ve
katliamların
yapılmasındaki ana nedendi.”
Süreç bu şekilde işlerken, bir taraftan da İtalyan askerî gizli servisinin başında olan
Amiral Fulvio Martini, çeşitli bahanelerle Senato’nun talep ettiği belgeleri teslim
etmemiş,
soruşturmanın
aksaması
için
zorluklar
çıkarmıştır.
Araştırmacı
Leopoldo’nun resmi belgeleri incelemesinde, Gladyo’nun kuruluşu sırasında
dönemin Cumhurbaşkanı, Başbakanı, ve Başbakan Yardımcısı ile Dışişleri Bakanı’nın
bilgilendirildiği, ancak alınan karar gereği Gladyo’nun varlığından parlamento dahil
hiç kimsenin bilgilendirilmediği ortaya çıkmıştır.51
Savcı Casson 1990 yılında en yüksek makamlardan izin almak suretiyle, İtalyan Gizli
Servisi’nin arşivlerini 1971 yılından başlayarak taramıştır. Başbakan tarafından
49
Kılıç, Ecevit (2008). İtalyan Gladiosu'nu çözen savcı: En etkili Gladio sizde. Sabah, 04/28/2008
Hoffman, David (1998)
51
Leopoldo, Nuti (2007) s. 967
50
GLADYO
27
onaylanan bu araştırmada bulduğu belgelerle Savcı Casson ilk defa Gladyo kod adlı
Kontragerilla’nın İtalya’daki varlığını kanıtlamıştır. Casson ayrıca belgelerde
Gladyo’nun NATO’yla, Amerika’yla, İtalya’daki sağcı teröristlerle ve Avrupa’da diğer
ülkelerde faaliyet gösteren kontra-gerilla yapılarla bağlantılarını da tespit etmiştir.52
Casson’un konuyu Meclis Komisyonu’na
aktarması üzerine Komisyon, Başbakan Giulio
Andreotti’den açıklama istemiş, Andreotti de
kontra-gerilla
yapılanmasını
açıklamak
zorunda kalmış ve örgütün hala aktif
olduğunu itiraf etmiştir. Bu raporda örgütün
ismi
üç
defa
değişen
İtalyan
Askeri
İstihbaratında (sırasıyla SIFAR, SID ve SISMI)
CIA ile ortaklaşa kurulduğu, 139 ayrı yerde
saklı silah depoları olduğu, P2 Locası
Başkanı Gelli'nin tam tepesinde yer aldığı bir
piramit
biçiminde
yapılandığı
kayda
53
geçirilmiştir.
Andreotti’nin açıklamaları üzerine, Avrupa Parlamentosu, 22 Kasım 1990 tarihinde
Gladyo’yu konu alan bir tüzük kabul etmiştir.
54
Tüzükte, özellikle bu gizli faaliyetleri
yürüten askeri servislerin terörizm ve ağır suçlara karışmış olabileceklerine referans
yapılarak, tüm Avrupa Birliği üyesi ülkelerden gizli askeri veya yarı askeri yapıların
derhal sonlandırılması ve bu tür yapılanmaların tam listesinin hazırlanarak
parlamentoya bildirmesi istenmiştir.
1994’de İtalyan Meclis Komisyonu, 370
sayfalık bir rapor hazırlamıştır. Bu rapor
kısa bir süre sonra basına sızmış, La
Stampa gazetesi, rapor hakkında “siyasi
kavgada alet olarak kullanılmak üzere
gizli bir ordu kurulması ve bu ordunun
yıllarca perde arkasından bir savaş
yürütmesine
göz
yumulması
hiçbir
52
Ganser, Daniele (2004).
Ganser, Daniele (2005).
54
The European Parliament resolution concerning Gladio, 22 November 1990
53
GLADYO
28
mantıkla açıklanamaz” yorumunu yapmıştır.
1995’te sosyalist Giovanni Pelegrini başkanlığında yeni bir Senato Araştırma
Komisyonu kurulmuştur. Bu komisyon Haziran 2000’e kadar çalışmaya devam etmiş,
bu tarihte Senato’ya 326 sayfalık yeni bir rapor sunulmuştur. Bu son raporda,
Gladyo’nun; CIA, İtalyan Askerî Gizli Servisi ve İtalyan sağcı teröristlerle birlikte, iç
düşmanlara karşı bir savaş yürüttüğü kaydedilmiştir. Komite’nin hazırladığı raporda
“İtalyan tarihine damga vuran katliamlar, bombalamalar, suikastlar ve askerî
operasyonların, İtalyan devletinin içindeki isimler tarafından ve kimi zaman da
Amerikan istihbaratıyla bağlantılı bazı şahısların desteğiyle veya bilgisi dahilinde
gerçekleştirilmiştir” saptamasını yapmıştır.55
İtalya'daki Gladyo soruşturmasında mahkemeye kadar geçen hazırlık süresi üç yıl,
dava süreci ise yedi yıl sürmüştür. Bu süreçte, eski başbakan ve dönemin
Cumhurbaşkanı Francesco Cossiga, Gladyo’nun eskiden bir üyesi olduğunu, bundan
da gurur ve mutluluk duyduğunu açıklamıştır. Bu açıklama üzerine, Cossiga’nın
dokunulmazlığının
kaldırılarak
“vatana
ihanetten”
yargılanması
çağrısında
bulunulmuş, Senato’ya ifade vermeyi reddeden Cossiga, 1992’de döneminin
bitmesine üç ay kala istifa etmiştir.56
Başta İtalya Cumhurbaşkanı Cossiga tarafından
da ifade edildiği üzere aslında soğuk savaş
döneminde
olası
bir
Sovyet
işgalini
göğüslemek amacıyla kurulan örgütün kısa
süre içinde İtalya’da iç politikaya müdahale
aracına dönüştüğü, özellikle sol çizgideki
sendikaları, toplumsal ve siyasi oluşumları,
sosyalistleri ve komünistleri fişlemekle meşgul olduğu, ilerici diye nitelenebilecek
düşüncelere sahip olan herkesi kontrol altında tuttukları, kimi Katolik papazlar,
Katolik cemiyetler dâhil örgüt tarafından takibata alındığı, kısa sürede İtalya’daki
anayasal düzene gizlice şekil vermeye kalkışan, iç politikaya müdahale eden bir
örgüt olduğu ortaya çıkmıştır.57
55
Sezin Öney-Sinan Gökçen, Taraf, Gladyo Dersleri, 28-31/07/2008
The Economist (12/15/1990). The sword's other edge., Vol. 317, Issue 7685
57
The Economist (30/11/1990) Italy's axeman, Vol. 321, Issue 7735
56
GLADYO
29
Soruşturmanın bu denli başarılı sonuçları olmakla birlikte, gizli orduların
komutanlarının hepsinin isimleri ve yaptıkları operasyonların tarih ve içerikleri,
mali yapılanmaları tam olarak bilinmemektedir. Casson’a göre “durum çok fazla
değişmedi. Onlar (Gladyo için çalışanlar) önce de işbirliği yapmadılar, hala da olmuyorlar.
Kanunlar değişti tamam, ama insanlar ve yapıda bir değişiklik olmadı”58
58
Willan, Philip (1991). s.14
GLADYO
30
KAMUOYUNUN GLADYO’YA BAKIŞI
Soruşturmaya İtalya’nın üst düzey siyasetçileri, bürokratları, medyası ve iş
dünyasından olumlu ve olumsuz tepkiler gelmiştir. Örneğin, dönemin İtalya
Başbakanı, örgütü inkâr etmemekle birlikte bu örgütlenmelerin bütün Avrupa’da
yaygın olduğunu ifade etmiş, eski İtalyan Cumhurbaşkanı ise yakalanan çete liderleri
için “Onlar kahramandır. Ceza yaftasını değil, şeref madalyasını hak etmişlerdir.”
ifadelerini kullanmıştır.59 Casson, bu aşamada karşılaştığı zorlukları şu şekilde
özetlemiştir:
“Elimizdeki bulgular ışığında soruşturmayı daha da derinleştirme
yoluna gittik. Dönemin İtalya Başbakanı Giulio Andereotti ile muhtelif
yazışmalarım ve yüz yüze görüşmelerim oldu. Kendisi, benim artık
ortaya çıkarmış olduğum gerçekle yüz yüze gelince, hükümet
tarafından, benim askeri istihbarat servisi arşivlerini incelemem ve
gerekli belgeleri derlemem için bana özel izin verildi. Askeri istihbarat
servisi arşivine gittiğimde, orada soruşturmaya yararlı olabilecek pek
çok belgeye ulaştım. Ne var ki arşivde, hassas ve kimi karanlık
olaylara ilişkin pek çok belge yok edilmiş durumdaydı. Özellikle, aşırı
sağa mensup olup Gladyo için çalışan kişilere ilişkin şahsi dosyaların
tümü yok edilmişti.”
“O süreçte (Cumhurbaşkanı) Cossiga, Andreotti ve ben başta olmak
üzere, aramızda sık sık şiddetli polemikler de söz konusu olmuştu.
Cossiga, sorgu hakimi olarak beni tümüyle karşısına almıştı. Ama yargı
olarak biz, tüm bunlara aldırmayıp işi sonuna kadar götürdük. Olaya,
o dönemde meclis bünyesinde oluşturulan bir araştırma komisyonu,
ayrıca yine meclis bünyesindeki gizli servisleri denetleme komisyonu
tarafından da el atıldı. Sonuçta, hem hukuki süreç, hem de meclis
araştırma komisyonu, Gladyo denilen bu gizli örgütün mevcudiyetini
ortaya çıkardı. Meclis araştırma komisyonu raporunda, Gladyo adlı
örgütün Anayasa’ya ters bir yapılanma olduğu açıkça belirtildi.” 60
Soruşturmanın başında ortaya çıkan ilk tabloda etkili gazeteler “Birkaç tetikçinin
oluşturduğu bu grup mu derin devlet?” yorumları ile ortaya çıkartılan yapıyı
59
The Economist (30/11/1990) Italy's axeman, Vol. 321, Issue 7735
“Gladyo’yu çökerten senatör NTV’ye konuştu. İtalyan Senatör Casson, Ergenekon
soruşturmasında yargıya büyük iş düştüğünü söyledi.”, www.ntvmsnbc.com, 25 Nisan 2008
60
GLADYO
31
küçümseyen yayınlar yapmışlardır. Hatta P2 üyesi bir gazeteci çıkardığı dergiyi
bütünüyle Gladyo’nun kullanımına açmıştır.
Avrupa toplumunun Gladyo’ya yaklaşımı ise oldukça sert olmuştur. Avrupa
Parlamentosu, 1990’da Gladyo yapılanmasını tartışmaya başlamıştır. Sadece
İtalya’da değil, tüm Avrupa ülkelerindeki yapılanmanın deşifre edilmesi yönünde
görüş birliği sağlanmıştır. Avrupa Parlamentosu çoğunluğunun görüşleri ile 22 Kasım
1990’da Gladyo yapılanmalarını şiddetle kınama kararı alınmıştır.
Gladyo’nun başı olan Cilio Gelli’ye ait örgüt listesi, otomobilinin bagajından çıkan
suikast silâhları ve değişik yerlerde zulalı cephanelikler ortaya çıktığında; kamuoyu ve
medyanın tepkisi değişmiştir. Savcı Casson soruşturma boyunca en çok merkez
soldan ve medyadan destek gördüğünü belirtmiştir:
“Merkez sol çok destekledi. Çünkü onlara göre İtalya'nın
karanlık bir dönemi vardı ve bu dönemde olup bitenler açığa
çıkartılmalıydı. Geçmişle hesaplaşmak gerekliydi… O süreçte
bana medya yardımcı oldu. Medyadan çok destek aldım. Basın
açıkça ‘Savcı Casson bu işte sonuna kadar gitmelidir’ diye
desteğini
deklare
etti.
O
desteği
alınca
daha
da
61
cesaretlendim”
Kamuoyu, listede defalarca yönetime gelmiş politikacıların ve medya patronlarının
olmasını şaşkınlıkla karşılamıştır. Bunun yanında, ülkelerinin 'Gladyo' etkisi altında
yaşadığı yaklaşık 30 yıl içerisinde en az beş kez darbe girişiminde bulunulduğunu
öğrenmiş ve Gladyo’nun yargılanması yönünde tavır sergilemiştir.
Aynı günlerde, Komünist Parti lideri Achille Occhetto başkanlığında Roma’nın
merkezinde bir yürüyüş düzenlenmiş ve yürüyüşe katılan 400.000 civarında insan
‘Gerçeği İstiyoruz’ sloganını kullanmışlardır. Yürüyüşte bazı göstericiler gladyatör
elbiseleri
giymiş
ve
hükümetin
karanlık
konuları
aydınlatması
çağrısında
bulunmuşlardır.62
61
62
Kılıç, Ecevit, Sabah, 28 Nisan 2008
Ganser, Daniele (2005).
GLADYO
32
GLADYO SORUŞTURMASINDA ÖNEMLİ KİŞİLER
Savcı Felice Casson: 31 yaşında iken 1984 yılında başlattığı soruşturma ile
Gladyo oluşumunun ortaya çıkmasına neden olan sorgu hakimidir. Yürüttüğü
soruşturma boyunca Başbakan, Cumhurbaşkanı ve medya tarafından sürekli
eleştirilmiştir. Ancak soruşturmanın sonuna kadar giderek olayların ortaya
çıkmasını sağlamıştır.
Giulio Andreotti: Gladyo’da ortaya çıkan en önemli figürlerden olan
Andreotti, 7 dönem başbakanlık yapmıştır. Andreotti, devlet kademesinin bu
örgütten haberdar olduğunu “Gelmiş geçmiş bütün başbakanlar örgütün
varlığından haberdar edilmiştir” diyerek itiraf etmiştir. Andreotti’nin 1990
yılında Parlamento’da komisyona sunduğu 10 sayfalık gizli rapor, daha sonra
basına sızmış ve kamuoyunda Gladyo bilinir hale gelmiştir. 1979 yılında
politik skandalları ortaya çıkaran bir politika dergisinin editörünün mafya
tarafından öldürülmesi olayının azmettiricisi olduğu belirlenmiş, 83 yaşında
iken 24 yıl hapis cezasına çarptırılmış, ancak 75 yaşından büyük olduğu için
hapiste yatmamıştır.
Licio Gelli: Anti-komünist derneklerin bir araya gelerek oluşturduğu P2
mason locasının başkanıdır. İki defa okuldan atılan ve 13 yaşında okulla ilişkisi
kalmayan Gelli, sonraki yıllarda faşist orduya katılmış, 2. Dünya Savaşı’nda da
ABD’ye kaçmış ve ardından Henry Kissinger tarafından 1969 yılında
İtalya’daki komünist karşıtı hareketleri yönetmekle görevlendirilmiştir.
Gelli’ye 400 üst düzeyli bürokrat ve NATO görevlisini locaya kaydetmesi
görevi verilmiştir. 1981 yılında villasında yapılan aramada P2 locasına kayıtlı
olan kişileri gösteren ve Gladyo’da görevli olanların yer aldığı gizli belgeler
ortaya çıkmıştır.63
Francesco Cossiga: İtalyan Cumhurbaşkanı. Gladyo’nun eskiden bir üyesi
olduğunu, bundan da gurur ve mutluluk duyduğunu açıklamıştır. Bu
63
Ganser, Daniele (2004). Nato’s Secret Armies: Operation Gladio and Terrorism in Western
Europe. Routledge, s.74-75
GLADYO
33
açıklaması üzerine, Cossiga’nın dokunulmazlığının kaldırılarak “vatana
ihanetten” yargılanması çağrısında bulunulmuş, Senato’ya ifade vermeyi
reddeden Cossiga, 1992’de döneminin bitmesine üç ay kala istifa etmek
zorunda kalmıştır.
Aldo Moro: 1964 yılında Başbakan iken sosyalistlerin de hükümete katılması
için girişimler de yapmış olan Moro, 1978 yılında Kızıl Tugaylar tarafından
kaçırılarak öldürülmüştür. Cesedi tarihte gladyatörlerin savaştığı Roma
stadyumlarından birinin yanına bırakılmış halde bulunmuştur. Olayın daha
sonra Gladyo tarafından azmettirildiği anlaşılmıştır.
Umberto Broccoli: İngiliz İstihbarat servisi ile işbirliği yaparak “herhangi bir
düşman işgaline karşı istihbarat ve operasyonel yapılanmaya” gitmeyi ilk defa
teklif eden dönemin Askeri İstihbarat (SIFAR) Başkanı, general. Umberto, 7
askeri personelin İngiltere’ye giderek özel eğitimden geçirilmesini ve bu
kişilerin kurulacak gizli bir yapılanmada görev almasını teklif etmiştir.
Felice Santini: Hava Kuvvetleri Albayı. Onun genel koordinatörlüğünde
“istihbarat, cephe-gerisi, propaganda, iletişim, şifreli yazışma ve kaçış”
adları altında toplam 6 birimden oluşan bir yapılanmaya gidilmesi
onaylanmıştır.
Giovanni De Lorenzo: 1956 yılında SIFAR (Askeri İstihbarat Birimi) Başkanı,
general. Onun onayıyla yabancı istihbarat birimi altında bir eğitim birimi
kurulmasına karar verilmiştir.
Golpe Borghose: Aristokrat bir aileden gelen Borghose, 2. Dünya Savaşı’nda
orduya bağlı X-Mas adlı örgütte yer almış, ardından Nazilerle işbirliği
yapmaktan dolayı 12 yıl ceza almıştır. Buna rağmen, 1946 yılında iki yıl hapis
cezasını çektikten sonra serbest bırakılmıştır. Kendisi daha sonra İtalyan Sosyal
Hareketi (MSI)’nin başına geçmiştir. 1963 yılında Sicilyalı bir P2 üyesi tarafında
kurulan Banco di Credito Commerciale e Industriale’nin başına geçmiştir.
Borghose, Gladyo yapılanmasının kurulmasında aktif rol almış, üç defa darbe
girişiminde rol almış ve daha sonra İspanya’ya kaçmıştır. 1974’de orada
ölmüştür.
GLADYO
34
Giovanni Pellegrini: Faili Meçhul Terörist Katliamlarını Araştırma Komisyonu
Başkanı olarak görev yapmıştır. Adı daha sonra Terörism Komisyonu olan
birim 1994-2001 yılları arasında görev yapmıştır. Pellegerini, P2 locası ve
Gladyo konusundaki araştırmalarını bir rapor halinde Parlamentoya
sunmuştur.
Paolo Emilio Taviani: Gladyo’nun kurulduğu dönemin Savunma Bakanı.
Yapılanmayı ilk defa Cumhurbaşkanı, Başbakan, Başbakan Yardımcısı ve
dışişleri Bakanı ile paylaşan kişi.
Vincenzo Vinciguerra: Petanae olaylarının faili, aşırı sağcı. Vinciguerra
mahkemede Gladyo yapılanması hakkında geniş bilgiler vermiştir. Mahkeme
tarafında müebbet hapisle cezalandırılmıştır.
Marco Morin: 1972 bombalama olayında sahte rapor düzenleyen uzman.
Morin’in aşırı sağcı örgüte mensup olduğu daha sonra ortaya çıkmıştır.
Franco Freda ve Giovanni Ventura: 1969 Piazza Fontana katliamını
gerçekleştiren kişiler.
Fulvio Martini: Gladyo soruşturması sırasında İtalyan askeri gizli servisinin
başında olan amiral. Çeşitli bahanelerle Senato’nun talep ettiği belgeleri
teslim etmemiş, soruşturmanın aksaması için zorluklar çıkarmıştır.
Giovanni Pelegrini: 1994 yılında Senato Araştırma Komisyonu’nu kuran
senatör. Bu komisyon Haziran 2000’e kadar çalışmaya devam etmiş, bu
tarihte Senato’ya 326 sayfalık yeni bir rapor sunulmuştur.
Achille Occhetto: İtalyan Komunist Partisi’nin 1990lardaki lideri. Gladyo
soruşturması sırasında Roma’da düzenlenen 400.000 kişilik gösteriyi
düzenleyen kişi.
Vito Miceli: Italicus treninin bombalanması olayının sorumlusu olduğu ortaya
çıkmış ve devlete karşı komplo kurmak suçundan yargılanmıştır. Miceli, 196974 yılları arasında askeri istihbarat biriminin başında bulunmuştur ve aynı
zamanda P2 locasının üyesi olduğu ortaya çıkmıştır.
GLADYO
35
GLADYO’NUN KURULUŞ VE EYLEM KRONOLOJİSİ
1945 Amerikan ve İngiliz istihbarat servisleri İtalya’da bir yapılanma için savaş
sonrası aktif faşist İtalyanları P2 locası ve X-Mas örgütleri altında bir araya
getirmeye başlamıştır.
1946 Sosyalist ve komünist partilerden bazı milletvekilleri seçim sonrası
kabineye girmiştir.
1947 Başbakan De … kabineyi feshederek sosyalistleri elimine etmiş ve
dondurulan Amerikan yardımının gelmesini sağlamıştır.
1948 Sosyalist ve komünist partiler birleşerek Popüler Demokratik Cephe
adında yeni bir partiyle seçime girme kararı almıştır.
1948 28 Nisan’da yapılan seçimleri ABD’nin yoğun psikolojik harekat ve
propagandasının sonucunda Hıristiyan Demokrat Parti %48.5 çoğunlukla
kazanmıştır.
1955-1958 CIA, İtalyan İstihbarat Servisi’ni kontrolü altına almıştır. Eski
Savunma Bakanı Paulo Taviani, 1990 yılındaki soruşturma sırasında Savcı
Casson’a, İtalyan gizli Servisinin Roma’daki Amerikan Büyükelçiliği’ndeki CIA
ajanlarınca yönetildiğini ve finanse edildiğini anlatmıştır.64
1956 General Giovanni de Lorenzo, Başkan Granchi Askeri İstihbarat Servisi
(SIFAR) ın başına getirilmiştir.
1956 General Giovanni de Lorenzo,
Kasım 1956’da hükümetine haber
vermeden ABD ile birlikte komünizmle mücadele temelinde, Gladyo kod adlı
bir plan taslağı hazırlamıştır. Plana göre casusluk ve savaş tekniklerinde
uzman 1.000 kişi eğitilecek ve bunun için Sardinya’da gizli bir eğitim kampı
kurulacaktır.
Bu
kapsamda,
Kuzey
İtalya’da
139
gizli
cephanelik
oluşturulmuştur.65
1956 Gladyo ismi ilk defa resmi olarak kayıtlara geçirilmiştir.
64
65
William Scobie, Observer, 18/11/90
Wolfgang Achtner, Sunday Independent, 11/11/90
GLADYO
36
1964 Gladyo, General Giovanni de Lorenzo sosyalist bir bakanın görevinden
ayrılması konusunda baskı oluşturmak için Operation Solo isimli darbe
girişimini yürütmüştür.
1969 İtalya’da 16 kişinin öldürüldüğü ve 80 kişinin yaralandığı Piazza
Fontana katliamı gerçekleştirilmiştir. O yıllarda katliamın faili olarak
komünistler gösterilmiştir. General Giandelio Maletti, 1990’da mahkemede
verdiği ifadede bu katliamın arkasında ABD istihbarat servisi CIA’in emirleri
doğrultusunda derin Kontragerilla örgütlenmesi ve sağcı kesimden kimseler
olduğu iddiasında bulunmuştur. Ayrıca, bu bombalama eylemlerinin
sıkıyönetim ilan edilmesini sağlamak için yapıldığı da öne sürülmüştür.
1972 Kırsal kesimde jandarma tarafından kullanılan bir arabaya yerleştirilen
bomba patlamış ve 3 jandarma ölmüştür. Patlamanın sorumlusu olarak sol
kesim gösterilmesine rağmen daha sonra yapılan araştırmalar sonucunda
failin sağcı Vincenzo Vinciguerra olduğu ve bu kişinin Gladyo ile temas içinde
olduğu anlaşılmıştır.
1974 Brescia anti-faşist gösterileri esnasında yapılan bir katliamda 8 kişi
ölmüş, 102 kişi de yaralanmıştır.
1974 Roma-Münih seferini yapan İtalicus isimli bir trende patlatılan bomba
sonucunda 12 kişi ölmüş, 48 kişi de yaralanmıştır.
1974 Askeri istihbarat başkanı General Vito Miceli devlete karşı huzur bozucu
komplolar kurmak suçundan tutuklanmış ve mahkeme sürecinde NATO’nun
Kontra-gerilla yapılanmasını ifşa etmiştir.
1978 Eski Başbakanlardan Aldo Moro gizli bir silahlı birlik tarafından rehin
alınmış, 55 gün sonra arabasının bagajında ölü olarak bulunmuştur. Aldo
Moro’nun Komünist Partisini de içeren bir koalisyon kurma çabasında olduğu
bilinmekte olup Moro`nun kaçırıldığı gün, İtalya Parlamentosu’nda Hıristiyan
Demokratlar’ın Komünist Parti ile işbirliğini öngören kritik bir oylama cereyan
etmekteydi. Aldo Moro "komünistlerle iş çeviren" kişi olarak propagandası
yapılmış, diğer yandan Gladyo marifetiyle Kızıl Tugaylar`ın Moro`yu kaçırması
sağlanmıştır.
GLADYO
37
1974-1979 İtalya’da gölge iktidar olarak faaliyet gösteren kabinedeki 4
bakanı, bütün istihbarat şeflerini, 48 milletvekilini, 160 askeri personeli, iş
adamını ve sanatçıyı içinde barındıran P2 (Propaganda Due) isimli mason
loca, Gladyo ile loca başkanı Licio Gelli vasıtasıyla irtibata geçmiştir. Gelli,
İtalyan generaller ve CIA yetkilileri elçilikte bir araya gelerek operasyonlar
için gerekli maddi kaynakları sağlamıştır. Aktarılan paralar soruşturma
sürecinde delil olarak kullanılmıştır.66
1980 Bologna Tren İstasyonu’nda 5 kişinin öldüğü ve 200’den fazla kişinin
yaralanmasına yol açan bir bombalama eylemi düzenlenmiştir.
1982 General Alberto Dalla 1982 yılında mafya liderleri Salvatore Riina’nın
suikastçilerinden Pino Greco tarafından arabasında vurularak öldürülmüştür.
Greco’nun Gladyo ile bağı tespit edilmiştir.
1984 Soruşturma sonunda tutuklanan Vincenzo, İtalyan kontra-gerillası
Gladyo’nun yapılan cinayetlerden sorumlu olduğunu itiraf etmiştir.
Mahkeme Vincenzo’yu aşırı sağcı bir terörist olarak ömür boyu hapis
cezasıyla cezalandırılmıştır.
2001 Eski İtalyan İstihbarat Servisi’nin başı General Giandelio Maletti, dava
sürecinde
yapılan
bombalama
eylemlerinin
İtalya’daki
sol
kesimin
güçlenmesini istemeyen Amerika tarafından desteklendiğini açıklamıştır.
2004 Eski Başbakan Andreotti, politik skandalları ortaya çıkaran bir derginin
editörünün öldürülmesi olayını azmettirmekten 24 yıl hapis cezasına
çarptırılmıştır.
66
William Scobie, Observer, 18/11/90
GLADYO
38
SONUÇ
Gladyo Operasyonu olarak adlandırılan ve İtalyan, Amerikan ve İngiliz gizli servislerince
planlanan ve yürütülen faaliyetlerin 1984 yılında başlatılan bir soruşturma sonucunda
ortaya çıkması, 1950 ile 1980 yılları arasında İtalya’da meydana gelen siyasal ve sosyal
olayların anlaşılmasında önemli rol oynamıştır. Özellikle 1960 ile 1980 arasında meydana
gelen bombalama, çeşitli saldırılar ve adam kaçırma olaylarının çoğunda Gladyo
örgütünün planlayıcı veya destekleyici konumda olduğu soruşturma sürecinde
anlaşılmıştır.
Aslında komünizm tehlikesini yok etmekle görevli olan bu yapı, sonraları asıl görevinin
çerçevesinden çıkarak İtalyan siyasal hareketlerini yönlendirmek ve gerilim stratejisi
kullanarak ülke içinde kaos ve huzursuzluk ortamı oluşturmayı başarmış ve bu yolla antidemokratik birçok uygulamanın kolaylıkla faaliyete geçmesini sağlamıştır. Bu soruşturma
sonucunda ortaya çıkan sonuçlar ve alınabilecek dersler şu şekilde özetlenebilir:
Gladyo davası İtalyan demokrasisinde önemli bir köşe taşı olmuştur.
Gladyo davasının etkileri sadece İtalya ile sınırlı kalmamış, Avrupa
Parlamentosu Gladyo benzeri oluşumların tespiti ve sonlandırılması için tüm
üye devletlere hitabeden bir tüzüğü kabul etmiştir.
Gladyo tarafından yürütülen faaliyetlerin Amerikan ve İngiliz gizli
servislerince çeşitli yönlerden desteklendiği ortaya çıkmıştır.
Gladyo üyesi olduğu öğrenilen ve anti-komünist faaliyetleri ile ön plana çıkan
bir mason locasının Gladyo’daki rolü; eski politikacılar, medya temsilcileri,
işadamları, görevli asker ve polisler ile daha birçok kişinin bu locanın üyesi
olduğunun ortaya çıkması kamuoyunda infiale neden olmuştur.
Daha önce sol örgütlere mal edilen bombalama ve saldırı olaylarını aslında
Gladyo tarafından desteklenen aşırı sağcı kişi ve örgütlerce yapıldığının
ortaya çıkması, Gladyo’nun anti-demokratik faaliyetlerinin kamuoyu
nezdinde daha iyi anlaşılmasını sağlamıştır.
GLADYO
39
Polis Akademisi, Araştırma Merkezleri Başkanlığı Anıttepe/ANKARA 06580 TÜRKİYE
Tel: + 90 312 412 5290-95 * 412 5169 * Faks: + 90 312 412 12 83
GLADYO
40