Bu resimlere bakar bakmaz aklınıza ilk gelenin Walt Disney`in dillere

sanat
Benzersiz
ördekler
F. Esin ÖZALP
[email protected]
P
icasso'ya sormufllar: “Sanat nedir?” Cevaplam›fl: “Sanat, ne de¤ildir
ki!” fiimdi sizlere tan›taca¤›m›z ressam›n sanat anlay›fl›, iflte tam
olarak bu cevaba uygun düflüyor. Neden mi? Çünkü tablolar›n›n
merkezinde yafls›z, milliyetsiz hatta cinsiyetsiz ördekler “yafl›yor.”
Fark›nday›z, her fleyden önce bir konuya aç›kl›k getirmemiz gerekiyor.
O nedenle ilk önce, sayfaya bakar bakmaz belle¤inizde beliren imgeyle ilgili
söyleyeceklerimizi dinleyin. Tablolarda oldukça tan›d›k bir “dost” gördü¤ünüzü
zannedebilirsiniz. Evet, akl›n›za ilk gelenin Walt Disney'in dillere destan kahraman›
Donald Duck olmas› çok do¤al. Oysa bahsetti¤imiz ressam›n ördekleri kesinlikle
benzersiz. Resimleriyle Avrupa'y› kas›p kavuran Fin ressam Kaj Stenvall ile
alametifarikas› ördekli tablolar› üzerine konufltuk.
Donald'dan çok daha fazlas›!
Kuvvetle muhtemel, bahsi geçen ressam›n akl›m›za nereden düfltü¤ünü merak
ettiniz. Stenvall'›n son y›llarda memleketi Finlandiya ve birçok Avrupa ülkesinde
h›zla yay›lan ünü bir yana, her resimde k›l›ktan k›l›¤a giren bu ördeklere kay›ts›z
kalamad›¤›m›z› itiraf edelim. Abartt›¤›m›z› düflünebilirsiniz ama tablolarda
gördü¤ünüz üzere, sevimli bir çizgi film karakterinden beklenmeyecek bu hal
ve tav›rlara bakarsan›z belki de bizi daha iyi anlayabilirsiniz. Türlü muz›rl›klar
yap›p h›nz›rca gülen, asabiyetin s›n›rlar›n› zorlay›p etrafa tabaklar f›rlatan, eski
model bir araban›n yan›nda Marilyn Monroe pozlar› veren ya da elinde bastonuyla
yafll› bir dervifl olup insan› hüzünlendiren bu ördekler sizce s›radan olabilir mi?
Bu resimlere bakar bakmaz
aklınıza ilk gelenin
Walt Disney'in dillere
destan kahramanı
Donald Duck olması
çok doğal.
Oysa resimleriyle
Avrupa'yı kasıp kavuran
Fin ressam Kaj Stenvall'ın
alametifarikası
ördekli tabloları
kesinlikle benzersiz.
74
Türlü muzırlıklar yapıp
hınzırca gülen,
asabiyetin sınırlarını zorlayıp
etrafa tabaklar fırlatan,
eski model bir arabanın yanında
Marilyn Monroe pozları veren
ya da elinde bastonuyla
yaşlı bir derviş olup insanı
hüzünlendiren bu ördekler
sizce sıradan olabilir mi?
‹nsani ö¤eler
Gerçekçi (realist) ve gerçeküstücü (sürrealist) ö¤eler
içeren sanat›n›, ça¤dafl sanatla harmanlad›¤›n› söyleyen
ressam›n kendisine özgü bir tarz› oldu¤u tart›fl›lmaz.
Stenvall, resimleri sayesinde insanlarla sözcüklerle asla
yapamayaca¤› düzeyde iletiflim kurabildi¤ini söylüyor.
Sanatç›, “Resme, zaman›m›z›n ö¤elerini tüm yal›nl›¤› ve
de¤ersizli¤i ile gösteren 'sonsuzlu¤un resmini' yapmak
amac›yla bafllad›m. Örde¤in karakteri ve özü de buna tam
olarak uyuyordu. Di¤er yandan, amac›m, en temel sorular›,
belki de en olmayacak flekilde sormakt›” diyor. Asl›nda,
1980'lerden beri ördek tablolar› çizen Kaj Stenvall'i farkl›
k›lan da bu. “Tablolar›mdaki her ördek karakterinin farkl›
olmas›na gayret ediyorum. Böylece resimler sadece tek
bir karakterin ard› ard›na s›ralanm›fl resimleri olmaktan
çok, eflsiz birer parça oluyorlar” diyen Fin ressam, herkesin
bildi¤ine bambaflka bir gözle bak›yor ve söylemek
istediklerini, insani ö¤eler yükledi¤i ördekler arac›l›¤›yla
söylüyor.
Gözlerine bak›n
“Resimlerimdeki ördeklerin karakterleri, ancak gözlerinin
derinliklerine bak›larak anlafl›labilir. Bana göre,
tablolar›mdaki insans›zl›¤›n bofllu¤unu en iyi, karakterlerin
gözlerindeki bu anlam dolduruyor” diyen Stenvall,
tablolar›n›n yoruma aç›k oldu¤unu söylüyor. “‹zleyiciler
tablolar›m› istedikleri gibi yorumlayabilir ve her bir
tablonun içine kendi girifl yollar›n› bulabilirler. Böylece
kendi gerçeklikleri, yorumlar›n›n bir parças› olur ve tablo
daha da derine dokunabilir.” Ülkesinin, resimlerine kuzey
›fl›klar›yla birlikte melankolik bir hava da tafl›d›¤›n› söyleyen
sanatç›, bugüne kadar birçok kez gördü¤ümüz ö¤eleri
tamamen kendisine özgü bir tarzda yorumluyor.
Türkiye eflittir “s›cak”
Stenvall, Türkiye'ye hiç gelmemifl ama en k›sa zamanda
ziyaret etmek istiyor. Onun için Türkiye “s›cak” kelimesiyle
efl anlaml›. Buna flaflmamak gerekiyor çünkü Fincede
76
“Turkki” yani Türkiye, kürk anlam›na geliyor. “Belki klifle
gelecek ama milletlerimiz aras›nda birçok benzerlik
oldu¤unu düflünüyorum. Ne de olsa her iki ülke de, Do¤u
ve Bat› aras›nda bir kültüre sahip.”
De¤erleri 5 bin ila 13 bin Avro aras›nda de¤iflen tablolar›
Avrupa'da oldukça popüler olan ressam›n eserlerini
www.kajstenvall.com adresinde bulabilirsiniz. Bizce ziyaret
etmeye de¤er. Ne de olsa Amerikan bayra¤›n›n önündeki
masada, tabaktaki k›zarm›fl bedeniyle insana ac›kl› ac›kl›
bakan bir ördek çizen bu sanatç›n›n söyleyecek çok fleyi
olmal›…O