Oda AR-GE Merkezimizin 1/6/2015 tarihli Teknik Raporu

İHRACATTA KULLANILAN AHŞAP AMBALAJ MALZEMELERİNİN
KONTROLÜ İÇİN TEBLİĞ DÜZENLEMESİNE DAİR
TEKNİK RAPOR
I- AMAÇ
Bu Teknik Raporun amacı; ihraç ürünlerinde kullanılan ahşap ambalaj malzemeleri ve
ahşap paletlerin ISPM-15 standartlarına uygunluğunun denetlenmesinde, 29.06.2006 tarihli
ve 5531 sayılı Orman Mühendisliği, Orman Endüstri Mühendisliği ve Ağaç İşleri Endüstri
Mühendisliği Hakkında Kanuna göre ruhsatlandırılan Orman Endüstri Mühendisleri ile Ağaç
İşleri Endüstri Mühendisi unvanlı meslek mensuplarının kurdukları Serbest Orman Ürünleri
Büro ve Şirketlerinin yetkilendirilmesine ilişkin düzenleme yapılmasıdır.
Bu amacın gerçekleşmesi için, Ekonomi Bakanlığı’na (Ürün Güvenliği ve Denetimi
Genel Müdürlüğü) gönderilmek üzere, Oda Yönetim kurulunca görevlendirilen Odamız
Araştırma ve Geliştirme Merkezince (AR-GE) bu teknik rapor hazırlanmıştır.
II- İNCELEME
Türkiye’nin önemli ihraç ürünleri arasında bulunan mermer, granit ve inşaat
malzemeleri vb. için kullanılan ahşap paletler ile diğer ihraç ürünlerinde kullanılan ahşap
ambalaj malzemelerinin, ürün güvenliği açısından ISPM-15 standardına göre ısıl işleme tabi
tutulup tutulmadığının etkili biçimde denetlenmemesi nedeniyle, ihracatın yapıldığı ülkelerden
zaman zaman bildirimlerin alındığı ve ürünlerin iade edildiği görülmektedir.
Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın TOBB ne gönderdiği yazılardan, ihraç
ürünlerinin ambalajında kullanılan ahşap paletlerin ve ahşap ambalaj malzemelerinin ısıl
işleme tabi tutulmaması nedeniyle ilgili ülkeler tarafından uyarıldığı anlaşılmaktadır.
Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın TOBB ne ve TOBB nin de bağlı Odalara
gönderdiği ekteki yazılardan; ihraç ürünlerinin ambalajında kullanılan ahşap ambalaj
malzemelerinin, ISPM-15 standartlarına uygun olmaması nedeniyle Ekim-Kasım/2013
aylarında 8 adet, Ocak/2015 ayında 8 adet ve Mart/2015 ayında 5 adet bildirim alındığı
belirtilmiştir. (EK:1,2,3)
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinin; Birliğe bağlı odalara gönderdiği yazılarda
aşağıdaki hususlara yer verilmiştir. Örneğin, TOBB’nin 17/12/2013 tarihli ve 25703 sayılı
yazılarında; “İhraç edilen ürün beraberinde kullanılan ahşap ambalaj malzemeleri hakkında
Ekim ve Kasım ayında 8 adet bildirim alındığı, alınan bu bildirimlerde söz konusu ahşap
ambalaj malzemelerinin ISPMl5 (Uluslar arası Bitki Sağlığı Önlemleri- Ahşap Ambalaj
Materyali) standartlarına uygun olmadığının bildirildiği belirtilmektedir.
Aynı yazıda, söz konusu ihracatta kullanılan ahşap ambalaj malzemelerinin
04.12.2011 tarih ve 28132 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Ahşap Ambalaj
Malzemelerinin Isıl İşleme Tabi Tutulması ve İşaretlenmesine Dair Yönetmelik hükümlerine
göre işaretleme yetkisi alan firmalar tarafından ısıl işleme tabi tutulmuş ve işaretlenmiş
olması gerektiği belirtilmektedir.
Ülkemizin aldığı bu tür bildirimlerin tekrar etmemesinin ülkemiz ihracatı açısından
önemli olduğu dikkate alınarak ihracatçıların azami itina göstermeleri hususunun ilgili
üyelerinize duyurulmasını rica ederim.” denilmektedir.
1
Mersin Deniz Ticaret Odası; ihracatı olumsuz etkileyen bu duruma Ekonomi
Bakanlığınca bir önlem alınması için istişareler yapmış ve bu bağlamda çalışma yapan
Odanın 34 nolu Meslek Komitesinin 15/4/2015 tarihli toplantısında aldığı 24 nolu kararda;
“1- Ahşap ambalaj malzemelerinde bulunan zararlılarla mücadele amacıyla ISPM-15
standardına göre yapılan ısıl işlem ibarelerinin kontrol edilmesi hususunda son tüketici
olarak ahşap palet kullanan üreticilerin de denetlenmesi hususunun ilgili Bakanlığa yazılı
olarak bildirilmesine,
2- 2. El ahşap ambalaj paletlerinin ihracatta kullanılmaması, bununla ilgi Ekonomi
Bakanlığına bir yazı yazılarak ihracatta bu tür ahşap ambalajların kontrolü için bir
mekanizma oluşturulmasına karar verildi.”denilmektedir. (EK:4)
Ülkemizin önemli ihraç liman şehri olan Mersin Ticaret Odasının, ihraç
ürünlerinde kullanılan ahşap ambalaj malzemelerinin ISPM-15 standardına
uygunluğunun denetlenmesini istemesi, bu alanda idari bir boşluğun bulunduğunun
açık göstergesidir.
Bu durumda Ekonomi Bakanlığınca, ahşap ambalaj malzemelerinde ürün
güvenliği sağlanmış malzemenin kullanılıp kullanılmadığının kontrol edilmesine
yönelik olarak, ihracata ilişkin bir teknik düzenleme tebliğinin hazırlanıp yürürlüğe
konulmasına gereksinim duyulmaktadır.
Orman Mühendisleri Odası; uygulama ve koordinasyonunu üstlendiği 29.06.2006
tarihli ve 5531 sayılı Orman Mühendisliği, Orman Endüstri Mühendisliği ve Ağaç İşleri
Endüstri Mühendisliği Hakkında Kanununun, 4703 sayılı Kanun ile birlikte böyle bir tebliğin
hazırlanmasında yasal altlık olabileceğini düşünmektedir. Zira 5531 sayılı Kanunda, mesleki
faaliyet konuları ile mesleki hak ve yetkileri düzenlenen Orman Endüstri Mühendislerinin
orman ürünlerinin karantina, ihracat ve ithalattaki kontrollerinde yetkileri bulunmaktadır. Bu
husus Danıştay kararları ile de teyit edilmiştir.
Çünkü 5531 sayılı Kanunun, mesleki faaliyet konularının belirlendiği 4 üncü maddesi
ile bu konulardaki mesleki hak ve yetkilerin kullanılmasının düzenlendiği 5 inci maddesinde
şu hükümler yer almaktadır. Buna göre;
5531 sayılı Kanunun 4 üncü maddesi birinci fıkrası (a) bendi 15 nci alt bendinde yer
alan MADDE 4- (1) (a) 15- “Orman yangınlarıyla, ORMAN ZARARLILARIYLA
MÜCADELE, orman yolları ile orman yangın emniyet yolu ve şeritleri planlamasını,
etüdünü, yapımını, bakımını ve kontrolünü yapmak”, (b) bendi 2 nci alt bendinde yer alan
“2) Odun hammaddesini yongalayarak veya liflere ayırarak ve yapıştırıcı maddeler kullanarak
ya da kullanmadan presleme, BUHARLAMA, KURUTMA VE EMPRENYE ETME gibi
işlemlerle yapısını değiştirmeden veya fiziksel ve kimyasal yollarla değiştirerek işlemek.”
Kanunun mesleki hakların kullanılmasına ilişkin 5 inci maddesinde yer alan, “MADDE
5- Meslek mensupları, 4 üncü maddede belirtilen faaliyet konularıyla sınırlı olmak
kaydıyla; …….ORMANCILIK KARANTİNA ve rehberlik hizmetlerini yürütmeye, her türlü
odun ve odun dışı orman ürünleri ile orman endüstrisi dahil her türlü ormancılık
çalışmaları için gerekli olan fidan, bitki, alet ve edevatın İHRACAT VE İTHALAT
İŞLEMLERİYLE İLGİLİ HİZMETLERİ tek başlarına, ortak faaliyet alanları içinde ise
mevzuatta yetkilendirilmiş diğer meslek mensuplarıyla beraber yapmaya ve yürütmeye
yetkilidir ”, hükümleriyle,
2
Bu alandaki ihracat ve ithalat işlerindeki orman zararlılarıyla mücadele ve
ormancılık karantina hizmetlerinin, orman bitkilerinde Orman Mühendislerinin ve
orman endüstri ürünlerinde Orman Endüstri Mühendislerinin hak ve yetkisinde
bulunduğu hüküm altına alınmıştır.
Bu hak ve yetkilerden orman ürünlerine ait olanlar; Kanunun 7 inci maddesine
göre ruhsatlı orman endüstri mühendisi ve ağaç işleri endüstri mühendisleri unvanlı
meslek mensuplarınca kurulan Serbest Orman Ürünleri Büroları kanalıyla
kullanılmaktadır.
Ayrıca bu hususlar, Kanunun 8 inci maddesine göre Bakanlar Kurulunun 29/6/2009
tarihli ve 2009/15134 sayılı Kararı ile yürürlüğe konulan “Orman Mühendisliği, Orman
Endüstri Mühendisliği ve Ağaç İşleri Endüstri Mühendisliği Serbest Yeminli Meslek
Mensupları Tüzüğü” ün 6 ncı maddesi 1. fıkrasının (v) bendinin “v) Ormancılık karantina
hizmetleri: Ormancılık, orman endüstrisi ve ağaç işleri endüstrisi alanında yapılan ihracat
ve ithalatın 15/5/1957 tarihli ve 6968 sayılı Zirai Mücadele ve Zirai Karantina Kanunu
hükümlerine göre fümigasyon ve karantina hizmetlerini yürütmektir.” Düzenlenmiştir.
Diğer taraftan; “Orman, Orman Endüstri ve Ağaç İşleri Endüstri Mühendisleri ile
Serbest Meslek Bürolarının Çalışma Alanlarına Dair Yönetmeliği”nin (Res. Gaz.
10/10/2009 tarihli ve 27372 sayılı)
“Ormancılık karantina hizmetlerini yürütmek
MADDE 104 – (1) Ormancılık, orman endüstrisi ve ağaç işleri endüstrisi alanında
yapılan ithal orman bitkisi ve orman bitkisel ürünleri üzerinde karantina
ve fümigasyon hizmetleri yürütülür.
Bu hizmetler yürütülürken 15/5/1957 tarihli ve 6968 sayılı Zirai Mücadele ve Zirai
Karantina Kanunu hükümlerine uyulur.”
“İhracat işlemlerini yürütmek
MADDE 106 – (1) Her türlü odun, odun türevleri ve odun dışı ürünler ve türevleri,
ağaç, ağaççık, fidan, çalı ve orman florasına ait bitkiler ile ormancılıkta, orman endüstrisi ve
ağaç işleri endüstrisinde kullanılacak donanım, alet ve edevat, hormon ve ilacın ihraç
edilebilmesi için ihracat mevzuatında öngörülen rapor, beyanname ve benzeri belgeler
düzenlenir.”
“İthalat işlemlerini yürütmek
MADDE 107 – (1) Her türlü odun, odun türevleri ve odun dışı ürünler ve türevleri,
ağaç, ağaççık, fidan, çalı ve orman florasına ait bitkiler ile ormancılıkta, orman endüstrisi ve
ağaç işleri endüstrisinde kullanılacak donanım, alet ve edevat, hormon ve ilaç ithal
edilebilmesi için ithalat mevzuatında öngörülen rapor, beyanname ve benzeri belgeler
düzenlenir.”
Hükümleri, orman bitkisi ve bitkisel ürünlerin ithalat ve ihracattaki karantina işlerinde
Orman Mühendisi ve Orman Endüstri Mühendislerinin yetkili oldukları düzenlenmiştir.
Ziraat Mühendisleri Odası; Bakanlar Kurulunca 5531 sayılı Kanunun 8 inci maddesine
göre yürürlüğe konulan Tüzüğün 6 ıncı maddesi 1 inci fıkrası (v) bendinin, ziraat
mühendislerinin mesleki haklarını ihlal ettiği gerekçesiyle iptali için Danıştay 8 inci Dairesinde
dava açmış ancak dava ret edilmiştir.
3
Davada verilen 25/4/2012 tarihli ve E.2009/8234 ve K:2012/1891 sayılı kararda
“…Yukarıda verilen mevzuatın birlikte değerlendirilmesinden; ziraat mühendislerinin
çalışma alanlarının esas itibariyle tarım arazileri ve tarım bitkileriyle olup, biyolojik
özellikleri orman bitkileri, orman ürünleri ve ahşap ambalaj materyalleri olanlar ise 5531
sayılı Kanunda sayıldığı üzere orman, orman endüstri ve ağaç işleri endüstri
mühendislerinin görev alanına girmektedir.
Bu açıklamalar karşısında, 5531 sayılı Yasa ile belirlenen asli görevlerinde
bağımsız düşünülemeyecek olan bu görevlerin kapsadığı orman bitkileri, orman
ürünleri ve ahşap ambalaj materyalleri ile ilgili alanda yapılan ihracat ve ithalattaki
özel uzmanlık gerektiren fümigasyon ve karantina hizmetlerinin yürütülmesi görevinin
de orman mühendisliği, orman endüstri mühendisliği ve ağaç işleri endüstri
mühendisliği serbest yeminli meslek mensuplarına tanınmış hak ve yetkiler
kapsamında belirlenmesine ilişkin dava konusu tüzük maddesinde hukuka aykırılık
görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, davanın reddine ….25/4/2012 gününde esastan oybirliğiyle
karar verildi.” denilmiştir.
Orman Mühendisleri Odası; Tarım ve Köy İşleri Bakanlığınca yürürlüğe konulan “Bitki
Sağlığı Önlemlerine Yönelik Ahşap Malzemelerin İşaretlenmesi Hakkında Yönetmelik”
in veya kısaca İSPM-15 ısıl işlem yönetmeliğinin, ahşap ambalaj malzemelerinin ISPM-15
standardına uygun olarak ışıl işleme tabi tutulmasında Orman Endüstri Mühendislerinin
mesleki haklarını Ziraat Mühendislerine bırakan hükümlerinin iptali için Danıştay 10.
Dairesinde açtığı davada da, Odamızın talepleri haklı bulunmuş ve bahse konu yönetmeliğin
orman endüstri mühendislerinin karantinaya yönelik mesleki haklarını ihlal eden hükümleri
17/11/2009 tarihli E:2006/4831 ve K:2009/9567 sayılı karar ile iptal edilmiştir
Böylece ihraç ürünlerinde kullanılan ahşap ambalaj malzemeleri dahil olmak üzere,
orman ürünlerinin ithalat ve ihracatında zararlılarla mücadele bağlamında, ISPM-15
standardına yönelik ısıl işlem uygulamasında, Orman Endüstri Mühendislerinin yetkili olduğu
hem mevzuat ve hemde yargı kararı ile tescil edilmiştir.
Bu durumda ihraç ürünlerinde kullanılan ahşap ambalaj malzemelerinin kontrolünde
hukuki boşluk bulunduğu anlaşıldığına göre; yukarıda açıklanan ihracat ürünlerinde
kullanılan ahşap ambalaj malzemelerinin ısıl işlem tabi tutulup tutulmadığının kontrol
edilmesinde, 5531 sayılı Kanuna dayanılarak hazırlanan 8/4/2009 tarihli ve 27194 sayılı
Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Ormancılık ve Orman Ürünleri
Bürolarının Kuruluş ve Çalışma Esasları Yönetmeliği”ne göre kurulmuş, Orman
Mühendisleri Odasından tescilli ve kamu görevi niteliğinde hizmet üreten Serbest
Orman Ürünleri Büroları ve Şirketleri görevlendirilmelidir. (EK:5, 6)
Orman Ürünleri Bürosu ve şirketleri, 5531 sayılı Kanuna göre kamu görevi nitelikli
hizmet ürettiklerinden, büro ve şirketlerde çalışan meslek mensubu mühendislerin, mevzuata
uymayan ve konusu suç teşkil eden fiilleri nedeniyle, Kanunun görevle ilgili suçlar başlıklı
11 inci maddesinde yer alan “MADDE 11 – Meslek mensupları, görevleri nedeniyle
işledikleri suçlardan dolayı, fiillerin niteliğine göre, Türk Ceza Kanununun kamu
görevlilerine ilişkin hükümleri uyarınca cezalandırılırlar.” hükmüne göre devlet
memurları gibi cezalandırılmakta, bu nedenle ihraç ürünlerinde kullanılan ahşap ambalaj
malzemelerinin, İSPM-15 standartlarına uygunluğunun kontrollerinin, ruhsatlı Orman Endüstri
Mühendisi ve Ağaç İşleri Endüstri Mühendislerince kurulmuş Serbest Orman Ürünleri
4
Büroları ve şirketlerince yapılması için; 31/12/2003 tarihli ve 25333 üçüncü mükerrer sayılı
Resmî Gazete’de yayımlanan Dış Ticarette Teknik Düzenlemeler ve Standardizasyon
Yönetmeliğinin 1 ve 2/f maddesine dayanılarak, “İhraç Ürünlerinde Kullanılacak Ahşap
Ambalaj Malzemesi Denetimi Tebliği” hazırlanmalı ve yürürlüğe konulmalıdır.
Böylece, ihraç edilecek ürünlerde kullanılacak ahşap ambalaj malzemelerinin İSPM15 standardına göre ısıl işleme tabi tutulmuş malzemeler kullanılarak imal edilmesi etkin
biçimde sağlanacak, bildirimler alınmayacak ve ülkenin ticari itibarı zarar görmeyecektir.
Orman Mühendisleri Odası AR-GE Merkezince; önerdiğimiz “İhraç Ürünlerinde
Kullanılacak Ahşap Ambalaj Malzemesi Denetimi Tebliği”ne altlık olması bakımından,
5531 sayılı Kanun ve Yönetmelik hükümleri dikkate alınarak, Dış Ticarette Teknik
Düzenlemeler ve Standardizasyon Yönetmeliğinin 1 ve 2/f maddesine dayanarak
çıkarılmasının gerekli olduğunu düşündüğümüz bir tebliğ taslağı çalışması yapılmış ve ekte
sunulmuştur. (EK:7)
III- SONUÇ VE ÖNERİLER
Bu teknik raporda ayrıntılı biçimde açıklandığı üzere; ihraç ürünlerinin ambalajlarında
kullanılan ahşap palet ve diğer ahşap ambalaj malzemelerinin, İSPM-15 standartlarına uygun
olarak ısıl işlemi yapılmış malzemelerden imal edilip edilmediğinin kontrolü hususunda
mevzuat düzenlemesi boşluğunun bulunduğu, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın ihraç
edilen ürünlere ilişkin bildirim yazılarından anlaşılmaktadır.
Ekonomi Bakanlığınca bu sorunun çözümü için, 31/12/2003 tarihli ve 25333 üçüncü
mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Dış Ticarette Teknik Düzenlemeler ve
Standardizasyon Yönetmeliğinin 1 ve 2/f maddesine dayanılarak bir ikincil düzenleme
yapılmalıdır.
Bu bağlamda, ihraç ürünlerinde kullanılan ahşap ambalaj malzemelerinin İSPM-15
standardında ısıl işleme tabi tutulmuş malzemelerden yapıldığının kontrolü; 5531 sayılı
Kanuna göre Orman Mühendisleri Odasınca ruhsatlandırılmış Orman Endüstri Mühendisleri
tarafından kurulan, kamu kurumlarının ürettikleri kamu hizmeti niteliğinde hizmet üreten ve
Odadan tescilli Serbest Orman Ürünleri Büro ve Şirketleri yetkilendirilebilir.
Bunun için önerdiğimiz şekilde, ihracat öncesinde ahşap ambalaj malzemesi ve
ahşap paletlerin kontrolünü yapıp düzenlenecek belgeyi ihracattan sorumlu birime bildirecek
Serbest Orman Ürünleri Büro ve Şirketlerinin yetkilendirilmesi için “İhraç Ürünlerinde
Kullanılacak Ahşap Ambalaj Malzemesi Denetimi Tebliği” veya benzer bir tebliğ
hazırlanmalıdır.
İş bu Teknik Rapor, Ekonomi Bakanlığına (Ürün Güvenliği ve Denetimi Genel
Müdürlüğü) sunulmak üzere Odamız AR-GE merkezince hazırlanmıştır. 01/06/2015
Orman Müh. Odası AR-GE Merkezi
Bşk.
Eşref GİRGİN
Orman Yük. Müh.&İşletmeci
(E) Müsteşar Yardımcısı
EKLER:
1- Mersin Deniz Ticaret Odasının 24/12/2013 tarihli yazısı
2- Mersin Deniz Ticaret Odasının 03/03/2015 tarihli yazısı
5
3- Mersin Deniz Ticaret Odasının 24/04/2015 tarihli yazısı
4- Mersin Deniz Ticaret Odasının 34. Nolu Meslek Komitesi
15/04/2015 tarihli ve 24 nolu kararı
5- Orman Müh. Odası Serbest Orman Ürünleri Bürosu Tescil Belgesi
6- Orman Müh. Odası Serbest Orman Ürünleri Şirketi Tescil Belgesi
7- İhraç Ürünlerinde Kullanılacak Ahşap Ambalaj Malzemesi Denetimi Tebliği taslağı
6