Dr Ali KILIÇ Dersim –Koçgiri Bilimsel Araştırma Merkezi

Dr Ali KILIÇ
Dersim –Koçgiri Bilimsel Araştırma Merkezi
ERMENÌ ULUSUNDAN ÖZǛR DILEMEK JENOSÌDÌ INKAR ETMEK VE
JENOSID SUÇLULARININ ULULARARASI BÌR MAHKEME ÖNǛNDE
YARGILANMASINA KARŞI ÇIKMAKTIR
Uluslararası Ceza Mahkemesi tüzüğünde belirtildiği gibi -“ulusal, etnik, ırksal veya dini
bir grubu tamamen ya da kısmen yok etmek kastıyla işlenirse- soykırım suçunu oluşturur: - Bir
grubun üyelerinin öldürülmesi, Bir grubun üyelerinin ciddi bedensel veya zihinsel zarara
uğratılması, Bir grubun yaşam koşullarının üyelerine fiziksel zarar verilmesi amacıyla bilerek
zorlaştırılması - Bir grup içinde yeni doğumların önlenmesi, Bir grubun çocuklarının zorla başka
bir gruba aktarılması.” Bu imha planı, aynı zamanda Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nun 11
Aralık 1946 tarihli ve 96(I) sayılı kararında da dile getiriliyor.” ulusal veya dinsel bir grubu,
kısmen veya tamamen ortadan kaldırmak amacıyla işlenen aşağıdaki fiillerden her hangi biri,
soykırım suçunu oluşturuyor.
a) Gruba mensup olanların öldürülmesi;
b) Grubun mensuplarına ciddi surette bedensel veya zihinsel zarar verilmesi;
c)
Grubun bütünüyle veya kısmen, fiziksel varlığını ortadan kaldıracağı hesaplanarak,
yaşam şartlarını kasten değiştirmek;
d) Grup içinde doğumları engellemek amacıyla tedbirler almak;
e)
Gruba
mensup
çocukları
zorla
bir
başka
gruba
Madde 3 [Cezalandırılacak eylemler] Aşağıdaki eylemler cezalandırılır:
a)
Soykırımda bulunmak;
nakletmek;
b) Soykırımda bulunulması için işbirliği yapmak;
c) Soykırımda bulunulmasını doğrudan ve aleni surette kışkırtmak;
d) Soykırımda bulunmaya teşebbüs etmek;
e) Soykırıma iştirak etmek;
Bu durumda yapilacak şey, özür dilemek değil, 3000 000 ermeniyi jenoside maruz birakan
Osmanli ve TC faşist yönetilerini uluslararası bir mahkeme de yargilamaktir. Imza ve özür
sorununun olumlu ve olumsuz yanlari vardir. Meselenin olumlu yanını sayın Dr Ismail Beşikçi
şunları dile getiriyor
.« Prof. Dr. Ahmet Đnsel, Prof. Dr. Baskın Oran, Dr. Cengiz Aktar, gazeteci Ali Bayramoğlu,
öncülüğünde, Ermeni sorununu dile getiren bir bildiri hazırlandı. Bu metinde şöyle deniyor:
“1915’de, Osmanlı Ermenilerinin, maruz kaldığı Büyük Felaket”e duyarsız kalınmasını,
bunun inkar edilmesini, vicdanım kabul etmiyor. Bu adaletsizliği reddediyor, payıma, Ermeni
kardeşlerimin duygularını ve acılarını paylaşıyor, onlardan özür diliyorum.”
Bu bildiriyle “özür dilerim” imza kampanyası açıldı. Đmza kampanyası 14 Aralık 2008 de
başlatıldı. O gün, özürdilerim.com da 200’e yakın imza vardı. Đlk günlerde bu metni ben de
imzaladım. Bununla beraber bu metinle ilgili bazı düşüncelerimi, ve itirazlarımı belirtmek
istiyorum.Bildiride “Büyük Felaket” diye bir deyim geçiyor. “Büyük Felaket” kavramı, 1915
yılında, Ermenilere karşı geliştirilen politikaları, operasyonları, uygulamaları karşılayabilecek,
anlatabilecek bir deyim değil. “Büyük Felaket” deyimi bu operasyonları, uygulamaları
anlatmakta çok hafif kalıyor. “Büyük Felaket” deyimindeki B ve F harflerin büyük yazılması,
bu felakete sıradan değil, özel bir felaket anlamı verdiği açıktır. Buna rağmen “Büyük
1
Felaket” deyimi 1915 de Ermenilerin başına gelenleri anlatmakta çok yetersiz kalıyor. 1915
yılında, Ermenilere karşı geliştirilen politikalar, operasyonlar, uygulamalar ancak soykırım
kavramıyla açıklanabilir. Çünkü bu, 1910 yılında Selanik’te yapılan Đttihat ve Terakki Fırkası
Kongresi’inden itibaren, planı-programı, hesabı kitabı yapılmış bir politikadır. Bu tarihten
itibaren Đttihat ve Terakki Fırkası, özellikle gizli toplantılarında, Ermeni nüfusunun
çürütülmesi ile ilgili olarak, ayrıntılı planlar, projeler hazırlamıştır. Soykırım deyince, ille de,
insanların kafileler halinde hamamlara doldurulup zehirli gazlarla yok edilmesini anlamamak
gerekir. Bir etnik nüfusu çürütmenin bir çok yolu vardır. Kışta-kıyamette “tehcir” denen bir
sürecin için sokarsınız, aile üyelerini dağıtarak, birbirlerinden habersiz kılarak, aç ve susuz
bırakarak, elbise, ayakkabı gibi donanımlarına el koyarak, hastalıklarıyla, yorgunluklarıyla hiç
ilgilenmeyerek, geçiş yollarında, belirli yerlerde, önceden planlı bir şekilde mevzilenmiş
yankesicilerin, çetelerin saldırılarına hedef yaparak, beraberlerine taşıyabildikleri küçük fakat
yaşamsal eşyalarının, çıkınlarının, torbalarının yağmalanması sağlanarak, nüfusun, binlerle,
onbinlerle kırılmasını sağlarsınız. Düşünelim ki, “tehcir” denen sürecin içine sokulanlar,
kadınlar, çocuklar ve yaşlılardı. Ermeni erkekleri, savaş başlar başlamaz silah altına alınmış,
ama, kendilerine silah verilmemiş taş ocaklarında, yük taşıma işlerinde vs. çalıştırılıyordu.
Çok olumsuz koşullarda çalıştırılan Ermeni erkekleri de bu süreç içinde kırılıp gitti. Çoğu,
kafileler halinde, iş başındayken kurşuna dizildi » Meselenin olumsuz yanı, TC Genel Kurmay
Başkanlığı internet sitesinde daha énceki yazisini indirip onun yerine astığı yazılarla inkarcı
analayışı imzacıları açıkça jenosid suçuna ortak ediyor. Sorulacak soru, Niçỉn emperyalist TC
Ordusunu bu taktike başvuruyor? Burada gizlenmek istenen nedir? Genel Kurmayın sivil kişilere
ulusal ve uluslarası yeni görevleri nelerdir? Türkiye ve dünya kamuoyunu nasıl aldatmak
istiyorlar? Başka bir değỉşle jenosidi özür dilemekle bu ỉşỉ nasil geçỉştirecekler, daha önce
Avrupa Parlementosunda Dersim Jenosidini “katliam” a indirdeyen bu emperyalist mantığın
işleyiş biçỉmi olarak emperyalist propagandasının özü nedir? Başka bir deyişle imzacılar özür
diliyerek jenosidin suçunu uluslararası plana nasılaktarıyorlar?
Ilkin Genel Kurmayın taktik olarak sitesinden indirdiği dokumanlar nelerdir? Hazırlanan on
sahte kitaptan neden bir ikisi duruyor? Bunalarin yerine hangi belgelere dayanarak Mustafa
Kemal ve onun jenosidçilerini aklama girişimleri var? Imzacılar bunu görüyor mu? Bu özür
dileme girişỉminin bizim geçen sene Ermenistan Ulusal Konseyi ile birlikte kurduğumuz
Uluslararası Dersim Kocgiri Jenosid ve Savaş Suçlularını Yargılama Mahkemesi ilanından hemen
sonra gelmesi bir tesadüf müdür? Yoksa bunun arka plani nedir? Bizim hazırladığımız iddianame
kemalistlerle ittihadçıların işledikleri suçlar arasinda bir suç ayırımı olmadığıni, Mustafa Kemal
jenosid suçlarını Enver Talat, Cemal Teşkilat i Mahsusa ile birlikte işledikledikleri bizzat
Mustafa Kemal in verdigi raporla ortaka koymuştuk.
TC emperyalist Ordusunun Genel Kurmayının ermeni ulusununun jenosidini inkar eden
belgesine ekim 2006 daki yazimda yer vermistim.
« “ 1. ERMENĐ KĐMLĐĞĐ VE TARĐHTE TÜRK-ERMENĐ ĐLĐŞKĐLERĐ :
Tarihte, "Ermenistan neresidir? Nerede başlar, nerede biter?" sorularına cevap vermek çok
güçtür. Ansiklopedik kaynaklarda; Erivan, Gökçegöl, Nahçıvan, Rumiye gölü kuzeyi ve Mako
bölgesine, yukarı memleket anlamına gelen “Armenia”, bu yörelerde yaşayan halka ise
“Ermeni” denildiği yer almaktadır.
Ermeni tarihçilerin bir kısmı, M.Ö. altıncı yüzyılda Kuzey Suriye ve Kilikya Bölgesi'nde yaşayan
Hititlerden olduklarını, bir diğer kısmı ise Nuh'un oğullarından Hayk'a dayandıklarını iddia
etmektedir. Bunun yanında, Ermenistan denilen coğrafyada yerleşen ve bugün Ermeni diye
adlandırılan toplumun, bölgenin kesin olarak neresinde yaşadıkları, sayıları ve aynı yörede
ikamet eden diğer unsurlara kıyasla nüfus oranları bilinmemektedir.
2
Görülüyor ki, Ermeni tarihçileri bile kökenleri konusunda fikir birliği içinde değildir. O halde
tarih boyunca bir millet ve bağımsız devlet olma vasfını taşımayan Ermenilerin, herhangi bir
bölgeye "vatanımızdır" demeleri mümkün görülmemektedir. "Büyük Ermenistan" hayalinin de,
tamamen yayılmacı bir düşüncenin ürünü olduğu değerlendirilmektedir.
Tarihsel olarak bakıldığında, Ermenilerin sırasıyla, Pers, Makedon, Selefkit, Roma, Part,
Sasani, Bizans, Arap ve Türkler'in hakimiyeti altında yaşadıkları görülür. Ermeni
derebeyliklerinin birçoğu, bölgeye hakim olan ve/veya Ermenileri kendi saflarına çekerek
kullanmak isteyen devletler tarafından kurdurulmuştur.
2. ERMENĐ SORUNU NEDĐR ?
Osmanlı Devleti zayıflamaya başlayıp, hemen her konuda Avrupa'nın müdahalesine maruz
kalınca, Türk - Ermeni ilişkileri kötüleşmeye başlamıştır. Batılı ülkeler Osmanlı Devleti'ni
bölerek bölgesel çıkarlarına ulaşabilmek için Ermenilerle Türk toplumunun arasını açmayı
hedeflemişlerdir.
Özellikle Avrupa'nın bazı büyük devletleri “ıslahat" adı altında bir yandan Osmanlı Devleti'nin
iç işlerine karışırken, bir yandan da Ermenileri, Osmanlı Yönetimi'ne karşı
teşkilatlandırmışlardır.
Böylece ülke içinde ve dışında teşkilatlanan ve silahlanan Ermeni komiteleri ile Ermeni
kiliselerinin kışkırtıcı faaliyetleri sonucunda, Ermeni toplumu yavaş yavaş Türklerden
uzaklaşmaya başlamıştır.
Türklerin hoşgörüsüne rağmen, yabancı devletlerle ittifak etmek suretiyle Türklerle
mücadeleye başlayan Ermeniler, Batının desteğini alabilmek için kendilerini "ezilen bir
toplum" olarak göstermeye ve "Anadolu üzerindeki egemenlik haklarını Türklerin gasp ettiği"ni
dile getirmeye başlamışlardır. Bu faaliyetlerini basın aracılığıyla duyurarak kamuoyu
yaratmaya çalışmışlardır. Bu asılsız propagandalarını iddialarının kanıtları olarak bugün de
kullanmaktadırlar.
1839 Tanzimat ve 1856 Islahat Fermanları Ermenilerin daha fazla Batı’ya yönelmesine sebep
olmuş, karşılıklı beklentiler artmıştır. Ermeniler, Misyonerler vasıtasıyla yönlendirilmeye ve
yabancı devletlerin nüfuzu için kullanılmaya başlanmışlardır. Buna karşılık Ermeniler de
Batı’yı amaçlarını gerçekleştirmek için bir araç olarak görmüşlerdir[1] .
Islahat Fermanı ile Müslümanlar ve gayrimüslimler eşit statüye getirilince ayrıcalıklarını
kaybeden Ermeniler,1877 - 1878 Osmanlı - Rus Savaşı sonunda, Rusya'dan "işgal ettiği doğu
Anadolu topraklarından çekilmemesini, bölgeye özerklik verilmesini veya Ermeniler lehine
ıslahat yapılmasını" talep etmişlerdir. Bu isteklerle birlikte Ermeni sorunu ortaya çıkmaya ve
uluslar arası bir şekil almaya başlamıştır.
Đngiltere ve Rusya tarafından tarih sahnesine sunulan Ermeni sorunu, aslında emperyalizmin
Osmanlı Đmparatorluğu'nu yıkma ve paylaşma politikasının bir uzantısıdır.
3. ERMENĐ ĐSYAN VE KATLĐAMLARI :
Ermenilerce sırasıyla, Anadolu'da: Armenakan ve Vatan Koruyucuları, Cenevre'de: Hınçak,
Tiflis'te: Taşnak komiteleri kurdurulmuştur. Bu komitelere hedef olarak Doğu Anadolu
toprakları, amaç olarak ise Osmanlı Ermenileri'nin bağımsızlık kazanması gösterilmiştir.
Bu amaçla kışkırtılan Ermeni komiteleri, 1890 yılındaki Erzurum isyanı ilk olmak üzere,
Kumkapı gösterisi, Kayseri, Yozgat, Çorum ve Merzifon olayları, Sason isyanı, Babıali gösterisi,
3
Zeytun ve Van isyanı, Osmanlı Bankası'nın işgali, II. Abdülhamit’e suikast teşebbüsü ve 1909
Adana isyanlarını çıkartmışlardır.
Ermeniler, Türk halkına en büyük zararı, Birinci Dünya Savaşı sırasında giriştikleri katliamlarla
vermişlerdir. Bu dönemde Ermeniler; Türk köylerine baskınlar düzenlemek suretiyle halka
büyük zarar vermişlerdir. Örneğin Van’ın Zeve Köyü’nün bütün halkı, kadın, çocuk ve yaşlı
demeden, Ermeniler tarafından öldürülmüştür.[2]
Bir Đngiliz belgesine göre; Ermenilerin, asılsız iddialarının aksine Van ve Bitlis yörelerinde
öldürdükleri Türklerin sayısı 300.000 ile 400.000 arasındadır[3] .”(TC Genel Kurmay Internet
Sitesi)
Halkları jenositlerinin mimarı TC’nin mantığı budur. Tarihsel yalan ve tarihsel inkâr. Yani
jenoside maruz kalanlar Ermeniler değil, Türklerdir. Oysa Savaş patronu, OYAK’ın bütün
fabrikalarının ürettiği silahların tüketim alanı Kürdistan’daki savaştır. Savaş, TC ordusu,
komutanları, subayları için kanlı para ve kardır. Savaş Kürt ulusu ve halkı için, ölüm, soykırım,
göç ve sürgündür. Savaş Kürdistan dağlarının ovalarının mayınlanması ve tarlaların ve
ormanların ölüm alanları olmasıdır. Savaş, Kürdistan ulusunu ortadan kaldırmak bütün sosyal
birimleri ve yerleşim yerlerinin ortadan kaldırılmasıdır. TC faşist generaller çetesinin ceplerinin
doldurulmasıdır. Bu konuda TC general’i Geçtiğimiz hafta da Irak Devleti, terör örgütünü
ateşkes yapmaya ikna ettiklerini açıkladı. Dün de terör örgütü, sözde, ateşkes ilan etmiştir.
Buraya kadar arz ettiklerim bu konunun ne kadar geniş çaplı bir kurgu içinde ele alındığını
göstermektedir. Türk Silahlı Kuvvetleri silahlı tek terörist kalmayıncaya kadar terörle
mücadelesini sürdüreceğini ilan etmiştir. Bu tutumumuzda değişiklik yoktur. Terör örgütü için
tek çare silahını kayıtsız şartsız bırakıp Türk adaletine sığınmaktır. demektedir.
Aslında teslim olacak olan özgürlük ve bağımsızlık için savaşan Kürdistan gerillaları değil, TC
Ordusunun Generalleridir. Onlar, Kürdistan’daki savaş vahşetinin sorumlularıdır. Kürdistan’ı
askeri siyasi baskı altında tutan onların emperyalist ordularıdır. Bir gün mutlaka, TC orduları
Kürdistan’dan defolup gideceklerdir. TC ordusu Ermenilerin, Hellenlerin ve Asuri, Keldanilerin
ve Kürdistanlıların jenositlerinin pratikçisi olarak uluslararası hukuk kurumları önünde hesap
vereceklerdir. TC Ordusu emperyalist sermaye yatırımlarına uluslararası çok uluslu şirketlerle
işbirliğine rağmen hala NATO’ya bel bağlayan halklarımızın katili generallerin ordusudur. TC
generali Yaşar Büyükkanıt sınıf mücadelesi temeline gelişecek Kürdistan Ulusal Kurtuluş
Mücadelesinin diyalektiğini kavramakta acizdir. Bütün üniversitelerdeki akıl hocalarının
analizleri Kürdistan gerçekliği karşısında yenik düşüyor. Bir milyondan fazla TC ordusu, Ulusal
Kurtuluş hareketinin silahlı güçlerine yenik düşmüştür; Aslında teslim olacak olan onlardır.
Zira ,Hava Deniz, kara kuvvetleri jandarma komando birliklerinin bütün saldırıları fiyaskoyla
bitiyor. TC generaline göre” hem Avrupa Birliği hem de NATO PKK’yı terörist örgüt ilan
etmiştir. Yine her iki kuruluş terörle mücadele konusunda, Birleşmiş Milletler tarafından
alınmış kararlara ilave olarak kendileri de çeşitli kararlar almışlar, dokümanlar yayımlamışlar,
özel personel görevlendirmişler ve yeni teşkilatlanmalara gitmişlerdir.
Hal böyle iken, bu kuruluşlara üye bazı ülkeler, kendi topraklarında terör örgütünün serbestçe
faaliyet göstermesine, para toplamasına ve ülkemiz aleyhine çeşitli çalışmalar yapmalarına
seyirci kalmaktadır. Bunun da ötesinde ülkelerinde yakaladıkları teröristleri ya
yargılamamakta, yargılasa da 30 küsur güvenlik görevlisinin kontrolünde iken kaçmalarına
müsaade etmekte ya da onu Türkiye’ye iade etmeden Silahlı Kuvvetlerimize karşı kullanılmak
üzere terör örgütüne geri göndermektedir. Durum bununla sınırlı kalmayacaktır. NATO ,içinde,
müttefik orduların komutanları TC Ordusunun emperyalist özelliğinde, ülkede olduğu kadar
uluslararası sermaye ihracından rahatsızdır. Faşist general konuşmasına şöyle devam ediyor;
“Diğer taraftan, dost ve müttefik bir ülkenin Dışişleri Bakanlığı, Türkiye Genelkurmay
Başkanlığının Türkiye Millî Savunma Bakanlığına bağlanması yolunda almış oldukları karara
gerekçe tespit etmek için yerli ve yabancı kuruluşların katıldığı toplantılar icra etmiş ve
raporlar yayımlamıştır. Hatta, aynı ülkenin Genelkurmay Başkanı, Türkiye’ye gelip
4
Türkiye’deki sistemi tenkit eden ve maddi hatalarla dolu bir konuşma yapmıştır. Böylesine bir
girişim, Türkiye Cumhuriyeti tarihinde ilk kez gerçekleşmiştir.” demektedir. »
Emperyalist TC Ordusu Genel Kurmayının belgeleri yer değỉştirmesinin özü nedir? ne
kemalistleri ve imzacıları kurtarır.
Bu belgelerden birincisi, Bakanlar kurulunun Ermeni ulusunu zorla topraklarından göçe
ölüme, jenoside maruz bıraktıran kararıdır.« Ermenilerin nakl ve sevklerini îcâb etdiren
esbâb-siyâsiyye “Meclis-i Âlî-i Vükelâca ittihâz ve tebliğ olunan karar” dır.(BELGE –I)
Ikincisi, 1 nci Kafkas Kolordusu Kumandanı
Mîr-alây Kâzım Karabekir e aittir.(II)
Ǜçüncüsü, Talat Paşa ‘nın « Ordû-yı Hümâyûn Başkumandanlık Vekâlet-i Celîlesine
Ordû-yı
Hümâyûn
Başkumandanlık
Vekâlet-i
Celîlesine
Sadâretden
Başkumandanlık Vekâletine yazılan işbu tezkerenin aslından istinsâh olunmuş.” denilen
Belgedir(III) .Dördüncüsü, Ermeni ulusunun zorla göce ve élüme ve jenoside maruz
biraktirilan « Sevk ve teb’îdleri mukarrer Ermeni ahâlînin vilâyet ve müstakil livâ üzerine
mikdârını irâe »eden belgelerdir,(IV) Bu jenosidin inkar belgelerinde niçin Enver ve Cemal
‘e, Teskilat i Mahsusa nin yöneticileri gizleniyor.
Ilkin Kemal bu jenositçilerin suç ortağıdır. Bunlardan sadece bierer örnek vermek istiyyorum,
Birincisi TBMM Meclisi Başkanı olarak Mustafa Kemal’in Talat Paşa ya gönderdigi 7 Kasin
5
1920 tarihli be 728 nolu yukaridaki mektuptur. Kemal Talat dan Macar ve Romanya daki
teskilati mahsusanin 9 milyon levalik paranin Italya üzerinden TBMM ne gönderilmesini
ister.
Ikincisi Kemal Enver sürekli ilişkỉ içindedir, Bolşeviklerin altin ve silahlarini Kemal
e aktarir. Bununla Pontus, Kürd, Eremeni, Assyro Keldani jenosidleri islenir
Kemal Enver ‘e gönderdiğỉ mektupta panislamist ve panturancidir.
Doğudaki islamci hareketlerin pan türkist Koçgiri ve Dersimin jenosid katliamcisi
Mustafa Kemal ‘in izinden giden Genel Kurmaycılara taviz vermek bilimsel anlayışa ters
düser.
Kemal’in Ismet’i Şam’a Cemal ?in yanina gönderirken onu daha sonra Afganistan da
islami örgütleme ỉçỉn gönderdiğini, Ismet ‘in Enver ‘le görüşmek icin Türkistan’ gitmesi ve
Kemal’in diğer Cemal’ yazdığı mektup tarihi kavramaya yarar,
6
Recep Maraşlı, Şükrü Gülmüş, Sabri Atman, Halis Açar, Mahmut Gergerli, Elif Orhan,
Süleyman Akkoyun, Berzan Boti, Aziz Gülmüş, Faruk Boran, Çetin Çeko, Ahmet Önal
.. ortak açıklama : « 2007 yılında Uluslararası Soykırım Uzmanlar Kuruluşu ( International
Association of Genocide Scholars), 1915 lerde sadece Ermenilerin değil, ama aynı zamanda
Asur-Süryanilerin ve Rumların da soykırıma uğradığını beyan etti. Soykırımın kurbanlarının
bir de unutulmaya, önemsenmemeye kurban gitmemeleri gerekir. Soykırım mağdurları
toplumlar arasında ayrım yapmak, görmemezlikten gelmek ciddi sorunlar yaratır. Bır de buna
Bakan Elçi nin Hamidiye Alayları üzerine söylediğini eklemek gerekir. Ilkın Hamidye
Alayları Emperyalist ımparatorluğun resmi ordusudur. Sadece sunni Kürd aşiretlerinden
oluşmuyor. Azeriler. Türkmenler. Çerkezler, Arnavutlar. Araplar osnmalı dinci islamcı katil
ordularının mesuplarıdır. Sultan Hamid bunları sadece ermenilere değil, diğer azınlık
milliyetlere karşı kullanmıştır. Enver, Cemal. Talat. Mustafa Kemal. Kazım Karabekir 1923
de kadar Hamidiye alaylarını kullammışlardır. Onun için sayın Bqkqn Elçi nin « Hamidiye
alayları yoktur o tarihte. Bir kere bunu kim söylüyorsa yalan söylüyor, tarihi çarpıtıyor.
1915'te Hamidiye Alayları yok. » değişi gerçek dışıdır. Kafkasya da Kzım Karabekır,in
emrinde 16 .000 kişilik aşiret ordusu vardır. Onlara karşı ermenilerin saflarında savaşan başka
Kürd aşiret birlıklerı vardır.( Fransa Genel Kurmay Arşivi). Nıtekim çok daha önce General
Şerif Paşa Meşrutiyet Gazetesinde « bunlar bu soykrımı yapıp Kürdlerin sırtına
yükliyecekler. ». Şimdi Genel Kurmayın planı bu. Ahmet Đnsel ve Murat Belge ,nin bazı
gerçekleri çarpıtmalarının temelinde bu gerçeklik yatar. Onun için iligilere kurduğumuz
Mahkemesının suçlular hakkında verdiği gerekçeli kararımız ektedir.
7
GEREKÇEMIZ
Nuremberg Mahkemesi eski savcısı Benjamin Ferencz « Adaletsiz barış, yasasız
adalet olamaz » diyordu. Kuşkusuz, Ikinci Dunya savas sonrası, insanlığa karşı ve halklara
karsı suçlar ışlemiş nazileri yargılıyan bir savcının bu sözlerı anlamlıdır. Bu anti-Hitler
koalisyonunun ortak istemiydı. Hitlerciler yargılandı. Uluslarası Hukuk tarihsel rolünü
oynadı. Faşist Naziler mahkûm edildiler. Fakat ne Nuremberg Mahkemesi ne Uluslar
Cemıyeti Konseyi, ne BM bağlı Uluslararası Hukuk Kurumu Osmanlı artığı TC kurucuları ve
Đttıhat ve Terrakiciler tarafından halkların jenosidini gerçekleştiridiğini ele almadı.
Denilebilinir ki Uluslararası hukuk bu konuda sessiz kaldı. Dahası Uluslar Cemiyet Konseyi
23 Temmuz 1923’de gerçekleştirilen Lausanne Antlaşmasından sonra, 19 eylul 1925’de
Lausanne Antlaşmasının 3 maddesinin 2 pargrafının Uluslarası Adalet Dıvanına getirdi.
Başkanlığını Max Hüber’in yaptığı Ulularası Adalet Divanına daha önce 10 ağustos 1920
kabul edilen Sevres Antlaşması Kürdistan’la ilgili maddeleri iptal etmek istiyorlardı. Oysa
parçalanan Kürdistan sorunu BM in gündemine getirilmedi. Hiç kimse, M.Kemal’in Hitlerin
ideolojik babası olduğunu, Hitler Nazizmini gizli bır biçimde destekleyen TC’nin olduğunu
ve hatta Başkent Ankara planının ve onu süsleyen heykellerin Nazi heykel sanatını temsil
ettiklerini düşünemedi ve görmedi ya da bu gerçeklik ciddi bir biçimde ele alınamadı. TC
kurucuları ve yöneticileri tarafından gerçekleştirilen Ermeni, Suryani. Asur. Keldanı. Grek ve
Zaza Kürd jenosidlerinin katillerini Uluslarası Hukuk yargılamadı. Bugün, başta BM
Uluslararasi Adalet Divanı, Uluslararası Ceza Mahkemesi, 1915 Ermeni , 1916 Suryani ve
Keldani jenosidi ve 1921 Koçgiri Jenosidi 1924 ve 1936 37 Dersim,Koçgiri, Hayistan Dersiù,
Kürdistan jenosidlerine karşı sessiz kaldılar.. Sevrès’den sonra Lausanne ‘da bu halklar temsil
edilmedi. Birlesmis Milletler nezdindeki Uluslararası Adalet Divanında ülkemiz ve halkımız
temsıl edilmediği halde Milletler Cemiyeti kendi anayasasının 22 maddesini ihlal etti.
Böylece BM Uluslararasi Adalet Divanı Ulkemizin geleceğini kendi kaderini tayin etme
hakkına en ufak bir yanıt vermedi ve ülkemizi somürgeci devletlerın boyunduğuna soktu.
Dersim Koçgiri, Hayistan ve Kürdistan ‘ın özgür ve bağımsız olmasını engelledi.
Ulusumuzun devlet kurma hakkını TC eğemen ulusunun ilhakçi politikasina tabıi kıldı.
Bugün yaşanan bunun devamidir. Bu anlamda Dersim Koçgiri, Hayistan ve Kurdistan sorunu
BM lerin onünde duran en büyük sorunlardan biridir. Biz bu nedenden ötürü bu sorunu BM
lerin gündemine yeniden getireceğız
Bu nedenlerden otürü Mahkememiz esas hakkında gerekçeleri aşağıdaki biçimde dile
getirmiştir.
I-TC devleti ve hükümeti, Ordulari, askeri ve sivil guçleri uluslararası hukuka göre Koçgiri,
Dersim, Kurdistan 'a karşı jenosid, savaş suçları, insanlığa, halklara karşı suçlar işlemiştir.
II. TC devleti ve hükümeti ve silahlı kuvvetleri Sivil hedeflere karşı yoğun ve sistemli
bombardıman yaptığı için jenosid, savaş suçları, insanlığa, halklara karşı suçlar işlemiştir
suçlu bulunmuştur.
III. Dersim jenosidine katilan ordu birlikleri ise şunlardır. VI Kolordu, I. Tugay ve Diyarbakit
VII kolordudan iki tugay, Tokat’tan VII. Kolordu, Erzurum’dan IX kolordu ve iki Tugay,
Ararat Komando Taburu, Beyazid Ikiknci Suvari Alayi, Urfa 14 alayi, Tank Taburu, 5
bombardıman ekibi, bunları
8
19 adet Breuguet ve Cekoslovak mali P.Z.L. bombardiman uçaklari
Curtiss*Hawk casus uçaklari
Vultée, Smolik, Henkel; bombardiman uçaklari
Toplam 50 bombardiman uçağı izledi
Dersim Jenoside katilan asker sayisi Fevzi Cakmak’a göre 37000, Dr Rüstü Aras’a göre ise
50.000 dir1 Buna ek olarak 11 000; at, katır, deve Türk devletinin elindeki güçleri
oluşturuyordu. »2 Kısacas TC devletinin bu kadar asker silah ve bombardiman uçaklarini
kullanmasının hedefi Dersim’de jenosidi gerçekleştirmesiydi. Fransa devlet raporuna göre, «
Türk ordu birlikleri Dersimi dört bir yandan kuşatmaya almıştır. 10–20 Agustos’da bir hafta
boyunca svasçıların merkez alanlarını araliksiz olarak bombardiman uçaklari ile
bombaladilar. Daha sonra piyade alaylarını savaşa sürdüler. El bombalarını kullandılar. El
bombalarını kullandıkları için jenosid suçu işlemiştir.
TC devleti 1923 de 25 uçağa sahipti. Mustefa Kemal 15 yılda yirmibeş ulusumuzu jenoside
maruz bırakti.3 1924 Turkiye delegasyonlarini Fransa ve Rusya’ya gönderdi. Onlardan hava
kuvvelerini, bombardiman pilotlarını yetistirmek için askeri öğretim gorevlisi istedi. TC
devleti satın aldığı askeri malzemeler sayesinde Dersim halkını katletti...99 Almanya 1925
yılında Turkiye’de Kimyasal silahlari üretme fabrikalarını kurdu. Kimyasal gazları üretti.4
Almanya bu fabrikaları kurmakla, ulusumuza karşı savaş suçlarını işledi.
Bu iddanameler:
a) Ermenilerin jenosidine ilişkin iddianame ve sunulan rapor
b) Greklerin jenosidine ilişkin iddianame ve sunulan rapor
c) Greklerin jenosidine ilişkin iddianame ve sunulan rapor
d)Asuri Keldanilerin jenosidine ilişkin iddianame ve sunulan rapor
e) Koçgiri ve Dersim jenosidine ilişkin iddianame ve sunulan rapor
f) Kurdistan jenosidine ilişkin iddianame ve sunulan rapor
g) Yahudilerin göçe zorlanmasına ve Cavid Bey dosyasina ilişkin iddianame ve sunulan rapor
b) Ittihat ve Terraki Komitesi ve Teşkilatı Mahsusa, Karakol, Vatan’ın Kurtuluşu, Ayyıldız
1
96
EMA ; AM N°204,p.9
97 ETA, AM,N°204, 8 septembre 1938, Ex .2, Au sujet des manoeuvres de l’Armée turque
dans le Dersim en aout 1938, Secret p.4
2
3
98
ETA-AM N° 70, 10 mars 1937 in 3227-1
p.6 in 7 N 3227
99
Ibid; p.85
100
ETA, note sur les fabriques militaires en Turquie,31-01-1937,
4
9
Partisi Temsilcileri arasında a) Mısır’lılardan Mohamed Tchiraï Pacha; le prince Abbas
Fialim pacha, büyük vezit ce Bursa valisinin kardeşleri Izzet bey; Ali bey; Ali Moubarek
bey, b) Tunus’ Abdul-Aziz Tchaouch, Misr’da yetistirilen ; le cheikh Salih Chérif; Ali
Bach c) Berberlerden Abdul-Hakim. d) Tripoli Berberlerinden Suléiman-el-Baroussi, le
cheik Ahmed, ayrıca Sénoussis, leri temsil edenler e) Yémen: den Ben Réchid; Réchid
pacha, yarbay Moussah, Saïd bey, Yıldız Sarayında eski albay
f)Mekke ve Médine ‘den Chérif Ali Haïdar bey, eski evkaf bakanı ; senator chérif Nassir
bey, sénateur, yaptıkları Đslamcı propaganda ile savaş suçlarini işlemişlerdir. c) Mustafa
Kemal’in kurduğu Ay YILDIZ Partisi, Teskilati Mahsusanın devamı olan Andolu ve Rumeli
Mudafai Hukuk Cemiyetleri ve Karakol Partisi askeri ve siyasi temsilcileri d) Hiwa El Islam
Örgütü temsilcileri savaş ve jenosid suçlarını işlemişlerdir.
e) Yeşilordu Örgütü temsilcileri savaş ve jenosid suçlarini işleyen
sanıklar :
Seyh Servet (Akdağ) Bursa Milletvekili Dr Adnan Adivar, Sağlık Bakanı , Hakki Behiç,
Maliye Bakanı ,Eyup Sabri( Akgöl), Eskisehir milletvekili, Yunus Nadi(Abalıoğlu), Đzmir
Milletvekili Husrev Sami(Kızıldoğan) Eskisehir Milletvekili Đbrahim Sureyya (Yigit),
Saruhan milletvekili Sirri bellioğlu, Đzmit milletvekili, Mustafa Cantekin, Kozan milletvekili
Reşit Bey, Çerkez Ethem Bey’in agabeyi Saruhan milletvekili, Hamdi Namik (Gör) Đzmit
milletvekili Muhittin Baha( Pars), Bursa Milletvekili Nazim Öztelli Resmor. Celal Bayar
TOKAT Mılletvekili Nazim, 1913 Teskilati Mahsusanın Doğu Trakya’da Suleyman Askeri
Yönetiminde Đsmet Đnönü Eşref Kuşçubaşı, Selim Sami Kuşçubaşı, Çerkez Reşid, Husrev
Sami görev yapmışlardır. Mustafa Kemal hem Teşkilatı mahsusanın kurucusu aktif casusudur
ve sabotajcıdır.
f) Gönüllüler Ordusu temsilcileri; Hasan Tahsin ve diğer Sebataycılar. Savaş jenosid
suçlusudurlar.
B) Fransa Konstantinopolis Büyük Elçisi Henri Ponsot‘un Fransa Dışişleri Bakanı Yvon
Dembos’a gönderdiği 19 09 1937 tarihli mektubunda mektup’da aynen « şu anda Turkiye’nin
elinde 200 bombardıman uçağı ile 350 pilotu var. 1936–1937 taaruzu için Turkiye 30 milyon
TL bütçe ayırdı. Buna ek olarak Turkiye, ABD den 20 adet GLENN L.MARTIN marka uçak
spariş etti. Her uçak 1000 kilo bomba taşıyor. Turkiye her yil 305 uçak satın alıyor, meclis
baskanı ise yılda 500 uçak azdır diyor.»51 Bu kanıtlar Turkiye Cumhuriyeti devleti ve
hukumetinin jenosid ve savaç suçların açıkça işlediklerinin ispatıdır.
IV-Alman devleti hükümeti, Osmanlı ve ITJ askeri işbirliği, askeri personnel yetiştirdiği,
Ordularıyla birlikte kitle katliamlarına katıldı. Alman Bankasının yatırımları TC 'nin işlediği
saldırı suçuna ortaklık ettiği için jenosid, savaş
suçları, insanlığa, halklara karşı suçlar işlemiştir ve suçlu görülmüştür. Devlet olarak yüksek
rütbeli subaylarını bilinçli olarak jenosidleri yapma ve yönlendirmede kullanmıştır. Bu
bağlamda, Uluslararası savaş ve jenosid suçlarına ilişkin haklarında DKUSJSM tarafından
5 101
ETA,a .s. de l’aviation turque 15-10-1937 N° 2165, in 7 N3227
10
dava açılan devletler, temsilcileri, kuruluşları; örgütleri ve Uluslararası savaş ve jenosid
suçlarına iştirak eden devletler ve hükûmetler ve onların yan kuruluşları. Almanya, Fransa,
Ingiltere, Rusya, Italia, Çekoslovakya, Avusturya, Belçika, Ispanya, Iran tesbit edilmis olup
uluslararası savaş ve jenosid suçluları ve sunulan raport incelendiginde:
a)1876-1908 Osmanli askeri siyasi temsilcileri ve sunulan rapor ışığında
Türkiye’de Maraşal Moltke’ önce ve sonra Alman askeri delgasyonu yüksek rütbeli subayları
( 1758 de 1839 a kadar ) von Varennes, von Zegelin, von Ooetze, Baron von Knobelsdorff,
von Schmidt, von Scobolten, ‘Baron von ;Canitz .und Dallwitz Baron von Muffling gegen
Weiss, Baron von Moltke, Baron von Vincke, Fischer, von Muhnlbach
De Moltke den Goltz ‘a kadar 1856 1882
Von Kuczkowski, Lulling, Wiesenthal, Schewenzfeuer, Wendt, Graaach, Falk Rabback,
Godlewski, Jungmann, Schmidt, von der Becke, Gessier, Grunwald, Bluhm, Wagemann, von
Bohn Birinci donem von der Goltz( 1882 1908)
Kahner Baron von der Goltz, von Kampnôvener , von Robe , Ristow Steffen von Grumbckow
, von Schilgen , Ruedgisch’ von Mesmer-’.Saldern,. Flelscher ‘Auler von Ditfurt, Imhoff, von
Alten, von Morgen, von Leipzig, von Schlotheim. von der Goltz Paşa ikinci dönem (1908
den 1913 e kadar) Baron von der Goltz , Bopp, Possldt, Tupschoewski, von Schlichting, von
Anderten, Matthies, Back, von Byern, von Lossow, Weidtman, Veit, Bischof, Weiz, R.itter
und..Edler von’ Rogister, “Schaffer,. Muth,. Aubert, von Frese, Rabe, Binhold, Cretius,
Prâtorius, Gottschalk, Endres, Dr Volbrecht, Michael, Sauer, von Strempel
Birinci dünya savaşı dönemi 1914-1918 de yuklsek rutbeli alman subay lari Falkenhayn, von
Seeckt, Gressmann, von Lossow,. Rohdewald, von Gleich, von Lenthe, Langenstrasse, von
Dommes, von Bock, von Wullfingen, Dove, Herrgott, Bôhme, Goltz, von Falkenhausen,
Guhr, von Papen. Birinci dunya savaşindan sonra ( 1925 den 1939 a kadar ) TC emperyalist
ordusunda gorev yapan alman emperyalist subay ve generalleri şunlardır. von Klewitz, von
Massow, Reichenbach, Baron von Massenbach, Kohts, Rohrbeck, Steuer, Voigt Ruscheweigh, Buhrmann, Ritter von Fuchtbauer ,Hofl, Schubert, Muller, Hoffmann, Rittér,
von Mantey, Ritter von Mittelberger, Braun, von Schickfus und Neudorf, Bauer,. Treitschkc
Schindler, Gynz von Rekowski, Schumacher.Dans l’armée marine Baron von Gagern,
Wehner, Roedenbeck, Dorfleiu, Furbringer, von Lossow, von Arnauld de la Perrière,
Weisbacb, Wulfing von Ditten, Venzlaff, Lutzow, Loyké. En dehors ed ces officiers
supérieurs des militaires employés dans les forces armées turques sont suivants: Jodi, Rohde,
Fretter -Pico, Lepper
Liman Von Sanders denetiminde (1913 den 1918 kadar ) Bronsart von Schellndodf , Weber
Posseldt Back , Weidtman , Tromrner, Heuck ,Bischof , vôn Sodenstern , Nicolài , von
Frankenbcrg und Pronschlitz Kannengiesser , von Legat, Schlee, Wehrle , von Stermpel ,
Baron Kress von Kressenstein , Potschernik, Stange, Kont von Hopfgarten, Perrinet von
Thauvenay, Albrecbt, von Feldmann, von Frese, Guse, Lauffer, Kirsten Bottrich, Rabe,
Binhold, Wilihelmi, Stange, Vonberg, Endres, Schierholz, Welsch, Hunger, Eggert Effnert,
vôn Staszewski, Schrôder, Prigge, Lange, von Konig, Muhlmann, Fischer, von der Hagen,
von Wrochem, Pohl, Gerlach, Heibey, Serno, Pror. Dr. Mayèr, Dr. Thieme, Burchardi, Dr.
Huttner, Schuh, Sterke, Meinke, Weis, Jaenicke, Meier, Brimberg. —Uluslararası savaş ve
jenosid suçlarına ilişkin DKUSJSM tarafından tanzim edilen iddianamelerde suçlu olarak
11
tesbit edilmislerdir/ Ayrica, Almanya, TC Genel Kurmay Başkanına iki Alman Generalı
Freter Pico ile General Lipper’i göndermekle savaş kışkırtıcılığı ve suçlarını
işlemiştir.6102Almanya, 1925 yılında Turkiye’de Kimyasal silahları üretme fabrıkalarını
kurmak. Kimyasal gazları üretmekle insanlığa karşı suçlar, halklara karşı suçlar ve jenosid
suçunu işlediği için Suçludur. Fransız devleti ve Hukumeti, TC nin işlediği saldırı suçuna
ortaklık ettiği, askeri ve siyasi destek verdiği ve kimysal silahlar fabbrikalarını kurduğu,
halkımzın toptan jenoside götürülmesinde röl oynadığı için suçlu görülmüştür. Almanya'nın
ABD nin Turkiyé 'ye hatırı sayılır yardımı dokunduğunu ancak saldırı suçuna iştirak
etmişlerdir. Suçludur. Belge şudur. Rusya hükümeti uluslararası hukuka göre Koçgiri,•
Dersim, Kurdistan 'a karşı askeri ve siyasi, maddi, mali yârdim ve destek verdiği saldırı suçu
işlemiş olduğu gibi Lausanne ‘da Kurdistan’in paylaşılmasında emperyalist ve sömürgeci
devletlerle aynı rölu oynamış ve savaş jenosid ortakçısı olarak suçludur. Avusturya ve
Almanya silahlı kuvvetleri savaş hukukunca yasaklanan silahları TC devletine verdikleri
askeri personel verdikleri, bombartdıman uçaklarını kendi personeliyle savaşa sürdükleri
jenosid’de kullanmış tüm personeli savaş ve jenosid suçlusu olarak kabul edilmiştir.ABD 60
bomdardıman uçağını TC nin emrine verdiği ve tüm askeryardımı yapmakla jenosid ve savas
suçlusudur
6
102
ETA-AM N° 285, 20-11-1937
12
TC silahlı kuvvetleri savaş esirlerine savaş hukukunca yasaklanan muamelelerde
bulunmuştur. Sivil halkı kurşuna dizip cesetlerini yakmıştır. Yukarıda açık belgeye göre,
KURTISS ABD fabrikasi 24 uçagi TC ye satmakla103 Ayrica CURTISS ABD, uçak
parçalarını Diyarbakır’a montaj fabrıkası kurmakla TC 10 Casus uçağı satmakla suçludur
bunlarla birlikte ile 20 JUNKERS bombardıman uçakları TC nin emrine vermek, Dersim
jenosidine askeri olarak katılmak anlamına gelmektedir. Suçludur. Turkiye ABD’den 20 adet
bombardıman MARTIN marka uçağı spariş etmekle ABD nin 20 -08–1937 tarihinde de 16
bombardıman uçağı Turkiye’ye teslim etmekle «Bunların dışında Türk devleti ABD ‘den 45
adet VULTE marka Bombardıman uçağını spariş etmekle Tirkiye devleti Miralay ENVER’i
ABD ye gönderderek 65 uçakları alıp getirmekle .”104 Her iki devlet isnsanlığa karşı suçlar,
savaş ve jenosid suçlarını işlemişlerdir.
Đngiltere devleti ve hükümeti, Dersim halkına karşı kullanmak amacıyla. 4 adet HAVILAND
uçagini vermekle birlikte; 15 adet BRISTOL marka bombardıman uçağını Turkiye’ye
satmakla aynı jenosid ve savaş suçlarını işlemiştir. Ayni şekilde TC ye ABD 20 adet
MARTIN marka bombardıman uçağı ile birlikte 45 adet VULTEE marka bombardıman
uçağını Turkiye’ye satmakla Turkiye’nin elindeki bombardıman uçak sayısı 203 yükseltmekle
insalığa karşı halklara karşı
13
savaş ve jenosid suçlarına iştirak ettilerinden ötürü suçludurlar. 7.1
Polonya devleti ve hukumeti, TC’ye 60 adet P.Z.L marka uçağı satmakla bu uçaklardan, 40
âdeti Turkiye’ye getirip 20 adedi ise Kayseri’de fabrika’da montaj etmekle Dersime karşı
savaşa katılmıştır. Suçludur.
TC silahlı kuvvetleri sivillere uluslararası hukukça• yasaklanan insanlık dışı muamele ettiği,
savaş ve jenosid suçları, insanlığa karşı suçların halklara ve insanlığa karşı suçlar
işlediğinden, Mahkememiz TC yoneticileri ve yukarıda adı geçen devletlerin ve hukumetlerin
Jenosid ve Savas suçlarına iştirak etmelerinden ötürü haklarında idam kararı verir.
“ Dadgera Internationale Curme Jenoside Koçgiri Dersim Jenosid ve Savaş suçlulalrı olan
Enver Paşa, Talalt Cemal Paşa Dr Nazim, Dr Bahaddin Şakir, haklarında idam talebini
istedidiği gibi, Mustafa Kemal, Đsmet Đnönü, Celal Bayar, Fevzi Çakmak, Şükrü Kaya,
Abdullah Alpdoğan, Nurettin Paşa, Đbrahim Tali, Fevzi Çakmak, Fethi Okyar Abdullah
Sabiha Gökçen, Đbrahim Tali, Dr Bahaddin Şakir, Dr Nazim, Mustafa Renda, Halide Edip
Adivar, Kazım Özalp, Ahmed Muammer, Halil Paşa, Mustafa Necati, Rauf Orbay, Topal
Osman, Dr Tevfik Rüştü, Midhad Sükrü Bleda, Mehmet Şükrü Saraçoğlu, Huseyin Cahit
Yalçın, Ziya Gökalp, Hafiz Mehmet, Halit Karşılan, Şemsi Kara, KaraVasif, Kara Kemal,
Eyüp Sabri, Süleyman Askeri, Ömer Kuşçubaşı, Dr Refik Saydam, Prof.Dr. Tevfik Salim
Sağlam. Mehmet Nuri Çönker, Falih Rifki Atay, Tahsin Mazer, Sabit Sağıroğlu, Princizade
Fevzi,, Mustafa Muğlalı, Kazım Orbay, Salih Ömürtak, Nafiz Gürman, Nuri Yanıt, Nurettin
Baransel, Đsmail Hakkı Tunaboyu, Fevzi Mengüç, Rüştü Erdelhun, Ragıp Gumuşpala, Cevdet
Sunay, Cemal Tural, Memduh Tağmaç, Faruk Gürler, Semih Sancar, Kenan Evren, Nurettin
Ersin, Necdet Uruğ, Necip Torumtay, Doğan Güreş, Ismail Hakki Karadayı, Huseyin
Kıvrıkoğlu, Hilmi Özkök, Yaşar Büyükanıt et Đlker Başbuğ, Tayyip Erdoğan haklarında
insanlığa karşı, halklara karşı suçlar işledikleri, Koçgiri ve Dersim, Ermenilerin , Greklerin
Asuri Keldanilerin ve Kurdlerin Jenosidini gerçekleştirdiklerinden , Koçgiri ve Dersim savaş
suçlarından ötürü haklarında idam kararını verir. Đdamlarına esas teşkil eden suç ve suçlar:
1/ Ji Enver Talat; Cemal Mustafa Kemal suçdare, jenoside Hermenieu, Greku, Assyro
Keldani, mîlete bindest Kirmanc û Kirdasu no, Mistefa Kemal, nna mîleti eve Xoter Tirku
Ittihat û Terraki Tesklialt i Mahsusa jenosid kerde, ama vîrena 1917 400/000 kurd,
Kurdistan’ra eve zor kerd tever. Mistefe Kemal Fevzi Cakmak, Sukru Kaya Ismet Inonu pia
qeraro dijdia da mîlete maé Koçgiri wertera dard we, azê Koçgiri bîrna, jenosid kerd.
2-Mustafa Kemal (1920–21) mîlete Koçgiri jenosid kerd 15 perodaiskare
Koçgiri darde kerdi eve des hozoru mîle ma da jenosidkarene, Milete Koçgiri welat’ra eve
zor kerd tever,
7
103
Ibid,p.90 104 Ambassade de France en Turquie ; Stamboul 13 aout 1937 AM N° 208 Exemplarie N°4 in 7 N 3227
de France en Turquie ; Stamboul 8 août 1937 AM N° 208 Exemplaire N°4 in 7 N 3227
105
Ambassade
14
3-Ji Enver, Talat û Cemal, Mîstefa Kemal ve suçdarune cori zu politika remne. Dersim
de1936 hata 1941 170.000 kirmancé Dersim, Domoni, cini, comardi, qîrkerdi, dewa Marçik
250 çeye aşira Demenu qîrkerdi, na çe’ra 52 domuni qîrkerdi, meyît qaz verda ser vêsnai
4-Ji Enver, Talat û Cemal, Mîstefa Kemal ve suçdarune cori zu, Tertele Koçgiri Sex Said û
Dersim ‘ eve tairu bomba kerdi, Tertele Seyh Said Efendi de 350seete de 350 ton bomba este,
mîleta ma ad qîrkerdene.
5-Dewleta kolonialista emperialista tirkia eve zor, welate ma isgal kerd, zonê ma dard we, çel
û çuke mare jenoside kuturel tatbik kerd.
6-Serdare Dewleta kolonialista emperialista tirkia Mistefa Kemal, eve Zagone Dersimé 1935,
eve plane sistematike dewleta, aze mîlete wertera da we, jenosid kerd.
7-No jenosid de Serdare Dewleta kolonialista emperialista tirkia Mistefa Kemal caé hu guret,
tatbiqate jenosid de hazir û nazir vi, eve emre yî , perôdaiskarê welatê ma, roza 15-11-1937
de, Seyd Riza, laze hu Uşen Resîk Efendi, Aşira Demenu ra, Ali ê Mir Z’Alié Silemani,
Aşira Sixhesenu ra Hesen Ağa Aşira Uswu ra Laze Qemer Ağai Findik Axa, Aşira
Demenu`ra laze Ciwrail Axayî Hessen Axa,Aşira Khûresu`ra Hessenê Yivrahîmê Qijî, dess
û zu pérodaiskaré Dersim Xarpêrt’de eve qerarê Mistefa Kémalî darde kerdî. Roza
Dardekerdene de Mistefa Kemal Xarpetto wêsaé de vi, evê amr yî, darde kerdî, lesa şehidune
ma vêsnai..
8-Dewleat Ingilizi; Devleta Alamania Firma Henkel, Krupp; téde qommandanu Alaman u
Fransa Ingiluzune pilote tirku seveta Jenoside Dersim talim kerde curmùkare jenoside Desimi
e, Dewleta Fransa, Dewleta Italia, Dewleta Cekoslovakia Dewleta Avusturia, Amerika,
Russia, Curmune Şêrr, Cûrme verva Mordemiati, curme verva mîlete maé bîn dest qîorkerde,
imha kerdene jenosid kerdena mîleta pia barekerdo, Dadgera ma haqa yine de idam wazene,
dewa tazminat kena’ra
QERAR:
Dadgera Internationale Curme Jenoside Koçgiri Dersim berakarune Enver Pasa, Talalt Cemal
Pasai, têdê pia haqa Mustafa Kemal ,Ismet Inonu ; Celal Bayar, Fevzi Çakmak, Sukru
15
Kaya,Abdullah Alpdogan, Nourettin Pacha, Ibrahim Tali , Fevzi Cakmak, Fethi Okyar
Abdullah Sabiha Gokçen, Ibrahim Tali, Dr Bahaddin Chakir, Dr Nazim, Mustafa
Renda,Halide Edip Adivar,Kazim Ozalp, Ahmed Muammer, Halil Pacha, Mustafa Necati,
Rauf Orbay, Topal Osman, Dr Tevfik Rustu, Midhad Sukru Bleda, Mehmet Sukru Saraçoglu,
Huseyin Cahit Yalçin, Ziya Gokalp, Hafiz Mehmet, Halit Karsilan, Shemsi Kara, Eyup Sabri,
Suleyman Askeri, Omer Kusçubasi, Dr Refik Saydam, Prof.Dr ; Tevfik Salim Saglam.
Mehmet Nuri Conker, Falih Rifki Atay, Tahsin Mazer, Sabit Sagiroglu, Prinçizade Fevzi,,
Mustafa Muglali, Kazim Orbay, Salih Omurtak, Nafiz Gurman, Nuri Yanit, Nurettin
Baransel, Ismail Hakki Tunaboyu, Fevzi Menguç, Rustu Erdelhun, Ragip Gumuspala, Cevdet
Sunay, Cemal Tural, Memduh Tagmaç, Faruk Gurler, Semih Sancar, Kenan Evren, Nurettin
Ersin, Necdet Urug, Necip Torumtay, Dogan Gures ;Ismail hakki Karadayi, Huseyin
Kivrikoglu, Hilmi Ozkok, Yasar Buyukkanit et Ilker Basbug. Teyyip Erdogan re seveta
curmune Jonosid; Curmune Şêrr, Cûrme verva Mordemiati, curme verva mîlete maé bîn dest
qîorkerde, imha kerdene jenosid kerdena Koçgiri û Dersim qera idam da.
Dadgera Internationale Curme Jenoside Koçgiri Dersim haqa Dewleat Ingilizi; Devleta
Alamania Firma Henkel, Krupp; téde qommandanu Alaman u Fransa Ingiluzune pilote Tirku
seveta Jenoside Dersim talim kerde curmùkare jenoside Desimi e, Dewleta Fransa, Dewleta
Italia, Dewleta Cekoslovakia Dewleta Avusturia, Russia, Amerika Curmune Şêrr, Cûrme
verva Mordemiati, curme verva mîlete maé bîn dest qîorkerde, imha kerdene jenosid kerdena
mîleta pia barekerdo, Dadgera ma haqa yine de idam da, dewa tazminat kena’ra.
Dadgera Internationale Curme Jenoside Koçgiri Dersim na qêraru rusnena Organisatione
Juyina Mîletu, rusnena Cour Penale Internationale(CPI) Cour Interntaionale de Justice de
Lahey, Cour Européenne des Droits de l’Homme:»106
Dr Ali KILIC
Paris 21-12 2008
16
BELGE-I
Ermenilerin nakl ve sevklerini îcâb etdiren esbâb-ı siyâsiyye
“Meclis-i Âlî-i Vükelâca ittihâz ve tebliğ olunan karar”
Tezkere-i sâmiye sûreti
Tarihi
18 Mayıs 331
Numrosu
326758/270
Mühimme
840
Menâtık-ı harbiyyeye civâr mahallerde sâkin Ermenilerden bir kısmının hudûd-ı Osmâniyyeyi
a’dâ-yı devlete karşı muhâfaza ile meşgul olan Ordu-yı Hümâyûnun harekâtını tas’îb ve erzâk ve
mühimmât-ı askeriyye nakliyyâtını işkâl ve düşman ile tevhîd-i âmâl ve ef’âl ve bi-l-hâssa sufûf-ı
a’dâya iltihâk ve memleket dâhilinde kuvâ-yı askeriyyeye ve ahâlî-i ma’sûmeye müsellahan ta’arruz ve
şuhûr ve kasabât-ı Osmâniyyeye tasallut ile katl ve nehb ü gârete ve düşman kuvâ-yı bahriyyesine
erzâk tedârikiyle mevâki’-i müstâhkemeyi irâeye cür’etleri bu gibi anâsır-ı ihtilâliyyenin sâha-i
harekâtdan uzaklaşdırılmasına ve usâta üss-ül-harekât ve melce’ olan köylerin tahliyesini icâb ederek
bu bâbda ba’zı gûnâ icrââta başlanılacağı ve min-el-cümle Van, Bitlis, Erzurum vilâyâtıyla nefs-i
Adana, nefs-i Sis ve nefs-i Mersin müstesnâ olmak üzre Adana, Mersin, Cebel-i Bereket, Kozan
livâları ve nefs-i Maraş müstesnâ olmak üzre Maraş sancağı ve Haleb vilâyetinin merkez kazâları
müstesnâ olmak üzre Đskenderun, Beylan, Cisrisugur, Antakya kazâları kurâ ve kasabâtında sâkin
Ermenilerin vilâyât-ı cenûbiyyeye sevkine bi-l-ibtidâr Van vilâyetiyle hem-hudûd olan kısm-ı şimâlîsi
müstesnâ olmak üzre Musul vilâyetine ve Zor sancağına ve nefs-i Urfa müstesnâ olmak üzre Urfa
sancağının kısm-ı cenûbiyyesine ve Haleb vilâyetinin şark ve şark-ı cenûbî kısmına ve Suriye
vilâyetinin kısm-ı şarkîsinde ta’yîn ve tahsîs edilen mahallere nakl ve iskânına devam edilmekde
bulunulduğu beyânıyla menfa’at-i esâsiyye-i devlete muvâfık telakkî edilen bu cereyânın usûl ve kâidei muttarideye rabtı lüzûmunu ve bu bâbda bazı ifâdâtı mutazammın vârid olan 13 Mayıs 331 târihli ve
270 numrolu tezkere-i aliyyeleri Meclis-i Vükelâ’da lede-l-mutâla’a fi-l-hakîka devletin muhâfaza-i
mevcûdiyyet ve emniyyeti uğrunda tevâli eden icrâât ve ıslâhât-ı fedâkârîsi üzerinde icrâ-yı sû-i te’sîre
sebeb olan bu kabil harekât-ı muzırranın icrâât-ı müessire ile imhâ ve izâlesi kat’iyyen muktezî ve
nezâret-i celîlelerince bu emirde ibtidâr olunan icrââtdaki isâbet bedîhî olduğundan iş’âr-ı devletleri
vechile muharrer-ül-esâmî kurâ ve kasabâtda sâkin Ermenilerden nakli îcâb edenlerin mahall-i
mürettebe-i iskâniyyelerine müreffehen sevk ve îsâlleri ile güzer-gâhlarında te’mîn-i istirâhat ve
muhâfaza-i cân ve mâlları ve muvâsalatlarında keyfiyyet-i îvâlarıyla sûret-i kat’iyyede iskânlarına kadar
muhâcirîn tahsîsâtından iâşeleri ve ahvâl-i sâbıka-i mâliyye ve iktisâdiyyeleri nisbetinde kendilerine
emlâk ve arâzî tevzî’ ve içlerinden muhtâc olanlara taraf-ı hükûmetden mesâkin inşâsı ve zürrâ’ ve
muhtâcîn-i erbâb-ı san’ata tohumluk ve âlât ve edevât tevzî’i ve terk etdikleri memleketlerde kalan
emvâl ve eşyâlarının ve-yâhûd kıymetlerinin kendilerine suver-i münâsebe ile iâdesi ve tahliye edilen
köylere muhâcir ve aşâir iskânıyla emlâk ve arâzînin kıymeti takdîr edilerek kendilerine tevzî’i ve
tahliye edilen şuhûr ve kasabâtda kâin olub nakledilen ahâlîye âid emvâl-i gayr-ı menkûlenin tahrîr ve
tesbît-i cins ve kıymet ve mikdârından sonra muhâcirîne tevzî’i ve muhâcirînin ihtisas ve iştigâlleri
hâricinde kalacak zeytinlik, dutluk, bağ ve portakallıklarla dükkân, fabrika, hân ve depo gibi akârâtın bil-müzâyede bey’ ve-yâhûd îcârıyla bedelât-ı bâliğasının kendilerine i’tâ edilmek üzre ashâbı nâmına
emâneten mâl sandıklarına tevdî’i ve mu’âmelât ve icrâât-ı mesrûdenin îfâsı zımnında vuku’ bulacak
sarfiyyâtın muhâcirîn tahsîsâtından tesviyesi zımnında nezâret-i celîlelerince tanzîm edilmiş olan
ta’lîmât-nâmenin bi-tamâmihâ tatbîk-i ahkâmıyla emlâk-ı metrûkenin temîn-i muhâfaza ve idâresi ve
mu’âmelât-ı umûmiyye-i iskâniyyenin tesrî’ ve tanzîmi ve tedkîk ve tatbîki ve tâlî komisyonlar teşkîli ile
ma’âşlı me’mûr istihdâmı vazîfe ve salâhiyyetlerini hâiz olmak ve doğrudan doğruya nezâret-i
celîlelerine merbût bulunmak ve bir reîs ile biri me’mûrîn-i dâhiliyyeden ve diğeri me’mûrîn-i
mâliyyeden intihâb ve ta’yîn edilecek iki a’zâdan terekküb etmek üzre komisyonlar teşkîl edilerek
mahallerine i’zâmı ve komisyon gönderilmeyen mahallerde mezkûr ta’lîmât-nâmenin vâlîler tarafından
icrâ-yı ahkâmı tensîb edilmiş ve Harbiyye Nezâreti ve Mâliyye Nezâreti vekâlet-i celîlelerine teblîgât
edilmiş olmağla nezâret-i celîlelerince de îfâ-yı muktezâsı sibâkında tezkire-i senâverî terkîm olundu
efendim.
---------- ----- ----------
17
Ahvâl-i harbiyye ve zarûret-i fevk-al-âde-i siyâsiyye dolayısıyla mahall-i âhere nakilleri icrâ
edilen Ermenilerin iskân ve iâşesiyle husûsât-ı sâireleri hakkında ta’lîmât-nâmedir.
Madde 1
:
Nakli îcâb eden ahâlînin temîn-i sevki mahallî me’mûrîn idâresine âiddir.
Madde 2
:
Nakledilen Ermeniler kâffe-i menkûlât ve hayvânâtını birlikde götürebilirler.
Madde 3
: Mahall-i iskâniyyelerine sevk edilen Ermenilerin esnâ-yı râhda muhâfaza-i cân ve
mâllarıyla temîn-i iâşe ve istirâhatleri güzer-gâhlarında bulunan me’mûrîn-i idâreye âiddir.
Bu husûsda vâki’ olacak terâhi ve tekâsülden ‘alâ merâtibihim kâffe-i me’mûrîn mes’ûldür.
Madde 4
: Mahall-i iskâniyye-i mürettebelerine vürûd eden Ermeniler îcâb-ı hâl ve mevki’e göre
ya müteferrik sûretde mevcûd kurâ ve kasabâta ilâve sûretiyle inşâ edilecek hânelere veyâhûd taraf-ı hükûmetden ta’yîn edilecek mahallerde te’sîs edilecek köyde
yerleşdirilecekdir. Köylerin hıfz-üs-sıhhaya muvâfık ve zirâat ve ‘umrâna müsâid
mahallerde te’sîsine bi-l-hâssa dikkat olunacakdır.
Madde 5
: Mıntaka-i iskâniyyede köy teşkîline müsâid arâzî-i hâliye ve mahlûle ve mîriyye
bulunmadığı halde emlâk-ı emîriyye bulunan çiftlik ve köylerin bu cihete tahsîsi câizdir.
Madde 6
: Ermeni iskân edilecek kurâ ve kasabâtla yeniden te’sîs edilecek Ermeni köyleri
hudûdunun Bağdad şimendiferiyle iltisâk hatlarından ve diğer hutût-ı hadîdiyyeden lâ-akal
yirmi beş kilometre uzak bulunması meşrûtdur.
Madde 7
: Đlâve sûretiyle kurâ ve kasabâta yerleşdirilen Ermeniler ile yeni te’sîs edilen köyde
iskân edilen ahâlînin sicill-i nüfûsa esas olabilecek bir sûret-i mazbûta ve muntazamada
ve hâne itibarıyla her âilenin isim, şöhret, sinn, san’at, mahall-i vürûd, mahall-i iskânını ve
kezâ hâneyi teşkîl eden efrâd-ı ailesinin esâmî ve esnânını mübeyyin bir defter tanzîm
edilecekdir.
Madde 8
: Mahall-i mürettebesine iskân edilen bir kimsenin merbût bulunduğu komisyonun
me’zûniyyeti olmaksızın ve zâbıta-i mahalliyyeden vesîka-i mahsûsa istihsâl etmeksizin
âher mahalle azîmeti memnû’dur.
Madde 9
: Mahall-i mürettebelerine vürûd eden ahâlînin sûret-i kat’iyyede iskânlarına kadar iâşe
ve muhtâcînden bulunanların meskenlerinin dahi inşâsı muhâcirîn tahsîsâtından sarf
edilmek üzre hükûmete âiddir.
Madde 10
: Đâşe ve iskân husûsâtının te’mîn ve tesrî’-i icrâsı ve bunların muhâfaza-i sıhhat ve terfîh-i
ahvâline müte’allik husûsâtın îfâsı mahallerinin en büyük mülkiyye me’mûrları âmir-i
mes’ûl olmak üzre muhâcirîn komisyonlarına âiddir. Muhâcir komisyonu bulunmayan
mahallerde muhâcirîn nizâm-nâmesine tevfîkân yeniden teşkîli muktezîdir.
Madde 11
: Đâşe ve iskân husûsâtının te’mîn ve tesrî’-i icrâsı ve ahâlînin lüzûmu kadar sevk, iâşe ve
iskân me’mûrlarının ta’yîni nezâretden istîzân şartıyla mutasarrıf ve vâlîlere âiddir.
Madde 12
: Đskânı icrâ edilen her aileye ahvâl-i sâbıka-i iktisâdiyye ve ihtiyâcât-ı hâzırası nazar-ı
itibara alınarak mikdâr-ı münâsib arâzî verilecekdir.
Madde 13
:
Madde 14
: Tefrîk edilen arâzînin hudûd ve dönümü tefrîk ve ta’yîn edilib muvakkat ilm ü haber
mukâbilinde ashâbına tevdî’ edildikden sonra tapu ve emlâk mu’âmelâtına esas olabilecek
bir sûret-i muntazamada defter-i mahsûsuna kaydolunur.
Madde 15
: Muhtâcînden bulunan erbâb-ı zürrâ’ ve san’ata münâsib mikdâr ser-mâye ve-yâhûd âlât
ve edevât verilecekdir.
28 Mayıs 331
KOLEKSĐYON
BDH
Arâzînin tefrîk ve tevzî’i muhâcirîn komisyonlarına âiddir.
KLÂSÖR NO:
361
E. DOSYA NO:
1030
Y. DOSYA NO:
1445
FĐHRĐST NO:
1-4
18
BELGE-II
3 ncü Ordu Kumandanlığına
Ermeni eşkıyâsı Erzincan ve civârındaki irtikâb eyledikleri mezâlime ve yirminci asr-ı medeniyye ile
kabil-i te’lîf olmayan envâ’-i hûn-hârlıklarına Aşkale’den Erzurum istikâmetine tard olundukları vakit daha
eşna’ını yaparak Ekbertos’un mezâlimine rahmet okutmuşlardır. Merdiven köyünde kırk beş Aşkale’de on yedi
Tilkitepesi’nin iki kilometre cenûbunda harîtada ismi yazılı olmayan Cinis köyünde altı yüz küsûr zükûr ve inâs
nüfûsun on üçü müstesnâ olmak üzre mütebâkîsi ihrâk edilmek ve süngülenmek ve hamile kadınları karınları
yarılarak çocukları kucaklarına verilmek sûretiyle şehîd edilmiş olduğunu arz eylerim.
2/2/34
1 nci Kafkas Kolordusu Kumandanı
Mîr-alây
Kâzım Karabekir
19
KOLEKSĐYON
BDH
KLASÖR NO:
525
E. DOSYA NO:
1024
Y. DOSYA NO:
2050
FĐHRĐST NO:
41
BELGE-III
Dâhiliyye Nezâreti
Emniyyet-i Umûmiyye Müdîriyyeti
3052 Kalem-i Mahsûsa
20
Ordû-yı Hümâyûn Başkumandanlık Vekâlet-i Celîlesine
Sadâretden Başkumandanlık Vekâletine yazılan işbu tezkerenin aslından istinsâh olunmuşdur.
Devletlü Efendim Hazretleri
Ermeni komitelerinin Memâlik-i Osmâniyyedeki teşkîlât-ı ihtilâliye ve siyâsîyyeleriyle öteden
beri kendilerine bir muhtâriyyet-i idâre te’mînine ma’tûf olan teşebbüsleri ve i’lân-ı harbi müteâkıb
Taşnak Ermeni Komitesinin Rusya’da bulunan Ermenilerin derhal aleyhimize hareketine ve
Memâlik-i Osmâniyye’deki Ermenilerin dahi ordunun dûçâr-ı zaaf olmasına intizâr ederek o zaman
bütün kuvvetleri ile ihtilâl eylemelerine dâir ittihâz ettikleri mukarrerâtı ve her fırsattan istifâde etmek
sûretiyle memleketin hayât ve istikbâline te’sîr edecek harekât-ı hâinâneye cür’etleri bi-l-hâssa
devletin hâl-i harbde bulunduğu şu sırada Zeytun ile Bitlis, Sivas ve Van’da vukû’ bulan hadisât-ı
âhire-i isyâniyye ile bir kerre daha teeyyüd etmiş ve esasen merkezleri memâlik-i ecnebiyyede
bulunan ve el-yevm unvanlarında bile ihtilâlcilik sıfatını muhafaza eden bütün bu komiteler
mesâîsinin Hükûmet-i Osmâniyye aleyhine olarak her türlü esbâb ve vesâite mürâcaat sûretiyle
netice-i emelleri olan muhtâriyyeti istihsâl maksadı etrafında toplandığı ve Kayseri ve Sivas ile
mahall-i sâirede meydana çıkarılan bombalar ile Rus ordusuna gönüllü alaylar teşkil ederek Ruslarla
birlikde memlekete saldıran ve an-asl Osmanlı memleketi ahâlîsinden olan Ermeni komite
rüesâsının harekâtı ve Ordu-yı Osmânîyi arkadan tehdid etmek sûretiyle pek büyük bir mikyasda
alınan tertibât ve neşriyâtları ile tahakkuk eylemişdir.
Binâen-aleyh hükûmet kendisi için bir mesele-i hayâtiye teşkîl eden bu kabil tertîbât ve
teşebbüsâtın temâdîsine hiçbir zaman nazar-ı iğmâz ve müsâmaha ile bakamayacağı ve menbâ-i
mefsedet olan komitelerin hâlâ mevcûdiyetini meşrû’ telâkki edemeyeceği cihetle şifâhen de
görüşüldüğü vechile bil-umûm teşkîlat-ı siyâsîyyenin ilgâsına lüzûm-ı acil hissetmiş ve îcâb eden
tedâbiri ittihâz eylemiştir. Nubar’ın Hınçak ve Taşnak ve emsâli komitelerin gerek pây-ı tahtda ve
gerek vilâyâtda bulunan şuabâtının derhal sedleri ile evrak ve vesâikin kat’îyyen ziyâ’ ve imhâsına
imkân bırakmamak sûretiyle müsâderesi ve komiteler rüesâ ve erkânının müteşebbis eşhâsı ile
hükûmetce tanınan mühim ve muzırr Ermenilerin hemen tevkîfi ve bulundukları mahaller de devâm-ı
ikâmetlerinde mahzur görülenlerin vilâyât dâhilinde münâsib görülecek mevâki’de toplattırılarak
firârlarına meydan bırakılmaması ve îcâb eden mahallerde silâh taharrîye başlanarak her türlü hâl
ve ihtimâle karşı kumandanlar ile bil-muhâbere kuvvetli bulunulması ve icrââtın hüsn-i tatbîki
esbâbının te’mîn ve istikmâli ile zuhûr edecek evrak ve vesâikin tedkîki neticesinde tevkif olunan
eşhâsın divân-ı harblere tevdî’i münâsib görülmüş olmakla mazhar-ı tensîb bulundu, buyurulduğu
takdirde iktizâsına tevessül olunmak üzere keyfiyetin iş’ârına müsâade buyurulması bâbında emr u
ferman hazret-i men leh-ül- emrindir.
11 Nisan 331
Dâhiliye Nazırı
Talât
KOLEKSĐYON
BDH
KLÂSÖR NO:
401
E. DOSYA NO:
50
Y. DOSYA NO:
1580
FĐHRĐST NO:
1-3
BELGE-IV
21
22
23
24
Sevk ve teb’îdleri mukarrer Ermeni ahâlînin vilâyet ve müstakil livâ üzerine mikdârını irâe
eder.
Sicilde
Mukayyed
Nüfûs
Sevk
Olunan
Nüfûs
Aded
Aded
Esâmî-i Vilâyet
ve Livâ
Ankara Vilâyeti
47.224
Erzurum Vilâyeti
128.657
Mahall ve Tarîk-i
Sevkleri
120.000 Mamüretülaziz
tarîkiyle Musul
Vilâyetiyle Zor
Sancağı
Îzâhât
Nüfûs-ı mütebâkiyye
kısmen
müsâdemelerde
telef olmuş ve
kısmen de firâr
etmişdir.
Adana Vilâyeti
46.031
Đzmit Sancağı
54.370
50.000 Konya, Haleb tarîkiyle
Zor Sancağı
Nüfûs-ı mütebâkiyye
firâr ve ihtifâ veyâ
vefât etmişdir.
Eskişehir
Sancağı
Bitlis Vilâyeti
109.521
20.000 Bir kısmı Siird tarîkiyle
Diyarbekir’e bir kısmı
da Mamüretülaziz
tarîkiyle Zor ve Musul
Nüfûs-ı mütebâkiyye
müsâdemelerde
telef olmuş ve bir
kısmı da firâr
etmişdir.
Canik Sancağı
26.374
Haleb Vilâyeti
34.451
Hüdâvendigâr
Vilâyeti
Diyarbekir
Vilâyeti
Sivas Vilâyeti
66.413
61.002
141.592
Trabzon Vilâyeti
34.500
Karesi Sancağı
8290
Karahisar
Sancağı
Kayseri Sancağı
7327
141.592 Malatya tarîkiyle Zor,
Musul
28.000 Gümüşhâne tarîkiyle
Zor, Musul
Nüfûs-ı mütebâkiyye
müsâdemelerde
telef olmuşdur.
47.617
Mamüretülaziz
Vilâyeti
Maraş Sancağı
74.206
Niğde Sancağı
5101
27.101
Van Vilâyeti
Yekûn
26.374 Amasya, Karahisar
tarîkiyle Sivas - Zor,
Musul
27.101 Haleb tarîkiyle Zor,
Suriye
67.792
987.569
(413.067)
Sevk ve Teb’îd Olunan Ermenilerin Livâ ve Kazâ Üzerine Mikdârını Đrâe Eder Cedveldir.
RA VI
LÂYET
Ankara
Merkez
Sancağı
Esâmî-i Kazâ
Ankara Merkez
Kazâsı
Sicilde Mukayyed
Nüfûs Aded
Sevk Olunan
Nüfûs
Aded
Mülâhazât
3176
Ayaş Kazâsı
0
Beypazarı Kazâsı
0
25
Nallıhan Kazâsı
Mihalıççık Kazâsı
Sivrihisar Kazâsı
82
11
Yozgad
Sancağı
Yozgad Merkez
Kazâsı
Akdağ Kazâsı
Boğazlıyan
Kazâsı
Kırşehir Sancağı
Çorum Sancağı
9
826
9310
13.359
3208
14.680
Yekûn
31.247
Kırşehir Kazâsı
1610
Keskin Kazâsı
1838
Mecidiye Kazâsı
Avanos Kazâsı
Yekûn
Çorum Merkez
Kazâsı
Osmancık Kazâsı
Sungurlu Kazâsı
Đskilib Kazâsı
52
0
3500
1202
66
1856
43
Yekûn
3167
Vilâyet Yekûnu
47.224
Sicilde
Mukayyed Nüfûs
Aded
Esâmî-i Kazâ
Erzurum Merkez Sancağı
4101
Bâlâ Kazâsı
Yekûn
Erzurum Merkez
Kazâsı
32.751
Bayburd Kazâsı
12.025
Pasinler - Hasankale
Kazâsı
10.046
Kiğı Kazâsı
13.621
Tercan Kazâsı
10.401
Tortum Kazâsı
507
Kiskim Kazâsı
908
Đspir Kazâsı
Sevk Olunan Nüfûs
Aded
Mülâhazât
2920
Namervan Kazâsı
Hınıs Kazâsı
556
7779
Yekûn
Erzincan Sancağı
90
Haymana Kazâsı
Yabanâbâd
Kazâsı
Kalecik Kazâsı
ERZURUM VĐLÂYETĐ
1015
Erzincan Merkez
Kazâsı
Kemah Kazâsı
91.514
16.144
4597
Refâhiye Kazâsı
1270
Kuruçay Kazâsı
2649
Pülümür Kazâsı
Yekûn
511
25.171
26
Bâyezid Sancağı
Bâyezid Merkez
Kazâsı
Diyadin Kazâsı
3177
Eleşkird Kazâsı
4202
Tutak Kazâsı
Adana
Sancağı
1070
Yekûn
11.972
(Vilâyet Yekûnu
128.657)
Sicilde Mukayyed
Nüfûs Aded
Adana Merkez
Kazâsı
Karaisalı Kazâsı
Cebel-i Bereket
Sancağı
Mülâhazât
21
Ceyhan Kazâsı
316
14.553
Cebel-i Bereket
Merkez Kazâsı
Đslahiye Kazâsı
753
496
Dörtyol Kazâsı
7068
Bahçe Kazâsı
3092
Hassa Kazâsı
766
Yekûn
Kozan Sancağı
Sevk Olunan Nüfûs
Aded
14.216
Yekûn
12.175
Kozan Merkez
Kazâsı
Feke Kazâsı
3565
2217
Kars Kazâsı
1079
Haçin Kazâsı
10.533
Yekûn
Đçil Sancağı
904
Karakilise Kazâsı
Esâmî-i Kazâ
ADANA VĐLÂYETĐ
2619
17.394
Đçil Merkez
Kazâsı
Mut Kazâsı
306
0
Gülnar Kazâsı
7
Anamur Kazâsı
0
Yekûn
313
Vilâyet Yekûnu
46.031*
* Adana geneli toplandığında bu rakamın gerçekte 44.435 olması gerekir.
Sicilde Mukayyed
Nüfûs Aded
Đzmit Sancağı
ĐZMĐT SANCAĞI
Esâmî-i Kazâ
Đzmit Merkez
Kazâsı
Adapazarı Kazâsı
16.034
8274
Yalova Kazâsı
3253
Karamürsel Kazâsı
2753
Yekûn
Mülâhazât
23.430
Geyve Kazâsı
Kandıra Kazâsı
Sevk Olunan Nüfûs
Aded
626
54.370
27
Bitlis Sancağı
Bitlis Merkez
Kazâsı
Ahlat Kazâsı
18.008
9478
Hizan Kazâsı
4980
Mutki Kazâsı
4011
Muş Sancağı
1963
Sason Kazâsı
6456
Yekûn
60.112
2115
1316
Garzan Kazâsı
2859
Eruh Kazâsı
1747
Şirvan Kazâsı
Genc Merkez
Kazâsı
Çapakçur Kazâsı
Genc Sancağı
14.309
Varto Kazâsı
Kulb Kazâsı
1144
9181
1622
714
1415
Yekûn
3751
Vilâyet Yekûnu
109.521
Sicilde Mukayyed
Nüfûs Aded
Canik Sancağı
Esâmî-i Kazâ
Canik Merkez
Kazâsı
Bafra Kazâsı
Çarşanba Kazâsı
Terme Kazâsı
10.648
2567
5379
1154
26.374
3510
4748
Iskenderun
Kazâsı
1550
Beylan Kazâsı
1651
Hârim Kazâsı
Cisrisugur Kazâsı
Bâb-ı Cubûl
Kazâsı
Mülâhazât
1634
Fatsa Kazâsı
Haleb Merkez
Kazâsı
Antakya Kazâsı
Sevk Olunan Nüfûs
Aded
4992
Ünye Kazâsı
Yekûn
Haleb Merkez Sancağı
CANĐK SANCAĞI
32.954
4430
Yekûn
HALEB VĐLÂYETĐ
36.477
Malazgird Kazâsı
Siird Merkez
Kazâsı
Pervari Kazâsı
Siird Sancağı
BĐTLĐS VĐLÂYETĐ
Yekûn
Muş Merkez
Kazâsı
Bulanık Kazâsı
48
4149
31
28
Münbic Kazâsı
Ayntab
Sancağı
Yekûn
Ayntab Merkez
Kazâsı
Kilis Kazâsı
Rumkale Kazâsı
7
15.693*
14.107
3794
857
Yekûn
18.758
Vilâyet Yekûnu
34.451
* Halep nüfusu toplandığında bu rakamın 15.694 olması gerekir.
Sicilde Mukayyed
Nüfûs Aded
Hüdâvendigâr Merkez Sancağı
Hüdâvendigâr
Merkez Kazâsı
Gemlik Kazâsı
Pazarköy Kazâsı
Karacabey
Kazâsı
Mudanya Kazâsı
Ertuğrul Sancağı
99
34.397
Ertuğrul Merkez
Kazâsı
Söğüd Kazâsı
7676
Đnegöl Kazâsı
7244
Yenişehir Kazâsı
1710
Uşak Kazâsı
7727
24.357
2759
3878
0
1092
Yekûn
7729
Vilâyet Yekûnu
66.483
Sicilde Mukayyed
Nüfûs Aded
DĐYARBEKĐR VĐLÂYETĐ
ni
S
Diyarbekir Merkez Sancağı
a
Esâmî-i Kazâ
Diyarbekir Merkez
Kazâsı
9710
Beşîrî Kazâsı
2946
Dirik Kazâsı
327
Silvan Kazâsı
6235
Lice Kazâsı
4432
[Ermeni Katoliği]
1642
Yekûn
Ergani Merkez
Kazâsı
Mülâhazât
974
6
Simav Kazâsı
Sevk Olunan Nüfûs
Aded
3307
995
Yekûn
Mülâhazât
22.601
Kirmastı Kazâsı
Kütahya Merkez
Kazâsı
Eskişehir Kazâsı
Sevk Olunan Nüfûs
Aded
6415
Atranos Kazâsı
Yekûn
Kütahya Sancağı
HÜDÂVENDĐGÂR VĐLÂYETĐ
Esâmî-i Kazâ
25.292
2909
29
Palu Kazâsı
12.370
Çermik Kazâsı
3055
[Ermeni Katoliği]
520
Siverek Sancağı
Yekûn
Siverek Merkez
Kazâsı
6235
Viranşehir Kazâsı
4200
[Ermeni Katoliği]
196
Mardin Sancağı
Yekûn
4663
Cizre Kazâsı
1069
Îvanye Kazâsı
155
Midyat Kazâsı
308
Nusaybin Kazâsı
6225
Vilâyet Yekûnu
61.002
Azîziye Kazâsı
Sivas Sancağı
Tonus Kazâsı
Amasya Sancağı
30
Yekûn
Sivas Merkez
Kazâsı
SĐVAS VĐLAYETĐ
10.631
Mardin Merkez
Kazâsı
Esâmî-i Kazâ
isar
Sanc
18.854
Yenihan-Yıldızeli
Kazâsı
Hafik-Koçhisar
Kazâsı
Koçgiri-Zara
Kazâsı
Sicilde Mukayyed
Nüfûs Aded
949
13.113
1366
11.347
5978
8262
Darende Kazâsı
2783
Gürün Kazâsı
7656
Kangal Kazâsı
3088
Amasya Kazâsı
9398
Merzifon Kazâsı
8030
Köprü Kazâsı
958
Mecidözü Kazâsı
317
Ladik Kazâsı
344
Havza Kazâsı
321
Karahisar-ı Şarki
Kazâsı
Mesudiye Kazâsı
Mülâhazât
23.455
Divriği Kazâsı
Gümüşhacıköy
Kazâsı
Yekûn
Sevk Olunan Nüfûs
Aded
3503
100.868
8323
639
30
Suşehri Kazâsı
11.244
Koyulhisar Kazâsı
35
Alucra Kazâsı
30
20.271
11.431
0
Erbaa Kazâsı
3149
Zile Kazâsı
2788
Niksar Kazâsı
3085
Yekûn
20.453
Vilâyet Yekûnu
141.592
Trabzon Merkez Sancağı
Trabzon Merkez
Kazâsı
Ordu Kazâsı
Tirebolu Kazâsı
817
Görele Kazâsı
302
Vakfıkebir Kazâsı
42
Akçaâbâd Kazâsı
1425
Sürmene Kazâsı
325
0
Yekûn
Lazistan Merkez
Kazâsı
Atina Kazâsı
Hopa Kazâsı
Gümüşhâne
Sancağı
249
31.885
38
28
2
Yekûn
Gümüşhâne Merkez
Kazâsı
Torul Kazâsı
Kelkit Kazâsı
68
1684
24
469
Şiran Kazâsı
370
Yekûn
Vilâyet Yekûnu
Karesi Merkez
Kazâsı
Ayvalık Kazâsı
Karesi Sancağı
Mülâhazât
12.084
2232
Of Kazâsı
Sevk Olunan Nüfûs
Aded
14.409
Giresun Kazâsı
Maçka Kazâsı
Lazistan
Sancağı
TRABZON VĐLÂYETĐ
141.592
Sicilde Mukayyed
Nüfûs Aded
Esâmî-i Kazâ
KARESĐ SANCAĞI
Tokad Sancağı
Yekûn
Tokad Merkez
Kazâsı
Reşadiye Kazâsı
Bandırma Kazâsı
2547
34.500
2750
0
4015
Edremid Kazâsı
43
Burhâniye Kazâsı
44
Erdek Kazâsı
1075
Gönen Kazâsı
53
Sındırgı Kazâsı
20
31
Balya Kazâsı
290
Yekûn
Karahisar-ı Sâhib
Sancağı
Mamüretülaziz
Sancağı
Malatya Sancağı
Dersim Sancağı
MAMÜRETÜLAZĐZ VĐLÂYETĐ
KAYSERĐ
SANCAĞI
KARAHISAR
SANCAĞI
Esâmî-i Kazâ
Karahisar-ı Sâhib
Merkez Kazâsı
Bolvadin Kazâsı
Sandıklı Kazâsı
Geyikler Kazâsı
Aziziye Kazâsı
Yekûn
Kayseri Merkez
Kazâsı
Develi Kazâsı
Đncesu Kazâsı
Bünyan Kazâsı
Sarımsaklı Kazâsı
Yekûn
Mamüretülaziz
Kazâsı
Harput Kazâsı
Keban Kazâsı
Arabgir Kazâsı
Eğin Kazâsı
Pötürge Kazâsı
Yekûn
Malatya Merkez
Kazâsı
Akçadağ Kazâsı
Behesni Kazâsı
Hısn-ı Mansur
Kazâsı
Kâhta Kazâsı
Yekûn
Dersim Merkez
Kazâsı
Çarsancak Kazâsı
Mazgird Kazâsı
Çemişgezek
Kazâsı
Nâzimiye Kazâsı
Ovacık Kazâsı
Yekûn
Vilâyet Yekûnu
AŞ
SAN
ş
Sanc
Esâmî-i Kazâ
Maraş Merkez
Kazâsı
Süleymanlı Kazâsı
8290
Sicilde Mukayyed
Nüfûs Aded
Sevk Olunan Nüfûs
Aded
Mülâhazât
7057
8
76
65
121
7327
29.664
15.138
0
2815
0
47.617
23.915
7348
308
8545
9286
622
50.024
6627
312
1555
2126
703
11.323
1088
6537
1423
3731
80
0
12.859
74.206
Sicilde Mukayyed
Nüfûs Aded
Sevk Olunan Nüfûs
Aded
Mülâhazât
12.744
9930
32
Elbistan Kazâsı
1168
Göksun Kazâsı
3229
Pazarcık Kazâsı
Niğde Sancağı
NĐĞDE SANCAĞI
Yekûn
Niğde Merkez
Kazâsı
Nevşehir Kazâsı
Ürgüb Kazâsı
Van Merkez Sancağı
Hakkâri Sancağı
1027
30
1692
1115
Ulukışla Kazâsı
Van Merkez
Kazâsı
115
3
5101
33.789
Şatak Kazâsı
4292
Adilcevaz Kazâsı
4849
Gevaş Kazâsı
Erciş Kazâsı
Yekûn
Hakkâri Merkez
Kazâsı
Mahmûdî Kazâsı
Şemdinan Kazâsı
10.520
8083
61.533
3461
528
0
Gevar Kazâsı
959
Hoşab Kazâsı
1015
Çölemerik Kazâsı
296
Yekûn
6259
(Vilâyet Yekûnu
67.792)
KLÂSÖR NO:
361
27.101
1119
Bor Kazâsı
Yekûn
VAN VĐLÂYETĐ
27.101
Aksaray Kazâsı
Arabsun Kazâsı
KOLEKSĐYON
BDH
30
E. DOSYA NO:
1030
Y. DOSYA NO:
1445
FĐHRĐST NO:
1-6 (7,8)
33