Halk Kütüphaneleri Yönetmelik Taslağı

KÜTÜPHANELER VE YAYIMLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
HALK KÜTÜPHANELERİ YÖNETMELİĞİ TASLAĞI
BİRİNCİ BÖLÜM.................................................................................................................................. 2
Amaç ................................................................................................................................................................. 2
Kapsam ............................................................................................................................................................. 2
Tanımlar ........................................................................................................................................................... 2
İKİNCİ BÖLÜM .................................................................................................................................... 3
Merkez ve Taşra Teşkilatı............................................................................................................................... 3
Kütüphanenin İşlevi ve Görevleri .................................................................................................................. 4
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM................................................................................................................................. 5
Kütüphane Açılması ve Kapatılması.............................................................................................................. 5
Bina ................................................................................................................................................................... 5
Kitap.................................................................................................................................................................. 6
Personel............................................................................................................................................................. 6
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM........................................................................................................................... 7
Materyal Seçimi ve Sağlama ........................................................................................................................... 7
Kataloglama ve Sınıflama ............................................................................................................................... 7
Yerleştirme ....................................................................................................................................................... 8
Ciltleme ............................................................................................................................................................. 8
BEŞİNCİ BÖLÜM ................................................................................................................................. 8
Merkezi Üyelik ................................................................................................................................................. 8
Ödünç Verme Hizmeti ve Kuralları ............................................................................................................... 8
Kütüphaneler Arası Ödünç Verme ................................................................................................................ 9
Danışma Hizmeti.............................................................................................................................................. 9
Gezici Kütüphane Hizmeti .............................................................................................................................. 9
Internet Erişim Hizmeti ve Web................................................................................................................... 10
Kütüphanelerde Halkla İlişkiler................................................................................................................... 10
Eğitici ve Kültürel Etkinlikler ...................................................................................................................... 10
Kütüphane Haftası......................................................................................................................................... 10
Diğer Kullanıcı Hizmetleri ............................................................................................................................ 11
ALTINCI BÖLÜM............................................................................................................................... 11
YEDİNCİ BÖLÜM............................................................................................................................... 11
Yürürlükten Kaldırılan Mevzuat ................................................................................................................. 11
Yürütme:......................................................................................................................................................... 11
HALK KÜTÜPHANELERİ YÖNETMELİĞİ
BİRİNCİ BÖLÜM
(Genel Hükümler)
Amaç
Madde 1- Bu yönetmelik Kültür ve Turizm Bakanlığına bağlı halk, çocuk, edebiyat müze
kütüphaneleri ile Beyazıt Devlet Kütüphanesi’nin kuruluş, görev, sorumluluk ve kütüphane
hizmetleri ile yönetimine ilişkin esasları düzenler.
Kapsam
Madde 2- Bu yönetmelik Kültür ve Turizm Bakanlığına bağlı halk, çocuk, edebiyat müze
kütüphaneleri ile Beyazıt Devlet Kütüphanesi’nin hizmetlerine ilişkin esasları kapsar.
Hukuki Dayanak
Madde 3- 16.04.2003 tarih ve 4848 sayılı Kültür ve Turizm Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri
Hakkında Kanun’un 10. Maddesine göre hazırlanmıştır.
Tanımlar
Madde 4- Bu yönetmelikte geçen;
“Bakanlık”, Kültür ve Turizm Bakanlığını,
“Genel Müdürlük”, Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğünü,
“Kütüphane”, yurttaşların yaşam boyu öğrenme, bağımsız karar verebilme, bilgi, eğitim ve
kültürlerini geliştirme, dinlenme ve özgür zamanlarını değerlendirme, bireysel ve toplumsal
gelişim için gereksinim duyulan bilgiyi hiçbir ayırım gözetmeden ve bedelsiz sağlayan birer
kültür ve yaygın eğitim kurumu olan Bakanlığa bağlı il, ilçe, şube halk, çocuk ve edebiyat
müze kütüphanelerini,
“İl Halk Kütüphanesi”, il merkezinde kurulan ve varsa şube halk, çocuk ile edebiyat müze
kütüphanelerinin bağlı olduğu kütüphaneyi,
“İlçe Halk Kütüphanesi”, ilçe merkezinde kurulan ve varsa şube halk, çocuk ile edebiyat
müze kütüphanelerinin bağlı olduğu kütüphaneyi,
“Şube Halk Kütüphanesi”, semt, bucak, kasaba ve diğer yerleşim merkezlerinde il veya ilçe
halk kütüphanesine bağlı olarak hizmet veren kütüphaneyi,
“Edebiyat Müze Kütüphanesi”, il veya ilçe halk kütüphanesine bağlı olarak hizmet veren,
edebiyat konulu özel koleksiyona sahip uzmanlık kütüphanesini,
“Çocuk Kütüphanesi”, il veya ilçe halk kütüphanesine bağlı olarak, 16 yaşına kadar olan
çocukların ruhsal gelişimini sağlamak, amacıyla ayrı bir binada hizmet veren kütüphaneyi,
“Gezici Kütüphane”, yerleşik kütüphane hizmetlerinden yararlanamayan kullanıcılar için
hizmete uygun taşıtlarla yerinde verilen kütüphane hizmetini,
“Özel Kütüphane”, Bakanlığa bağlı olarak hizmet veren kütüphanelerin dışında, gerçek ve
tüzel kişilerce halka açık olarak kurulan özel kütüphaneleri,
2
“Derleme Kütüphanesi”, yürürlükteki derleme kanunu uyarıca, kanun kapsamındaki her türlü
fikir ve sanat ürününü koleksiyonunda eksiksiz bulunduran kütüphaneleri,
“Kütüphaneci”, üniversitelerin Bilgi ve Belge Yönetimi (Kütüphanecilik, Arşivcilik,
Dokümantasyon ve Enformasyon) bölümlerinden mezun, geleneksel kütüphanecilik
işlemlerinin yanı sıra kütüphaneleri yönetme, bilgi ve iletişim teknolojilerini yoğun olarak
kullanabilme ve bu kullanım yöntemlerini kullanıcılara öğretebilme ile toplumda okuma
kültürünü geliştirme bilgi ve becerisine sahip Bilgi ve Belge Yöneticilerini,
“Kullanıcı”, kütüphanelerde verilen hizmetleri kullananları,
“Teknik Hizmetler”, kütüphane materyallerinin seçiminden kullanıcıya sunulmasına kadar
geçirdiği işlemleri,
“Kullanıcı Hizmetleri”, kullanıcının gereksinim duyduğu bilgiye, istenilen formatta, tam
zamanında ve doğru olarak erişimini ve kütüphanenin, çevresi ve kullanıcısı ile olumlu
etkileşim kurmasını sağlamak üzere yürütülen hizmetleri,
“Kütüphane Halkla İlişkileri”, bir kütüphanenin, kullanıcı grupları ile kütüphane arasında
olumlu etkileşim yaratmak için gerçekleştirdiği her tür çabayı,
“Eğitici ve Kültürel Etkinlik”, kütüphane kullanıcılarının bedensel veya düşünsel belli
yetilerini geliştirmek üzere kütüphane içinde veya kütüphane dışında yapılan etkinlikleri,
“Kataloglama”, kütüphane
hazırlanması işlemini,
koleksiyonundaki
materyalin
bibliyografik
bilgilerinin
“Sınıflama”, kütüphane dermesindeki materyale Dewey Onlu Sınıflama Sistemi’ne göre konu
numarası atama işlemini,
“Kütüphane Materyali”, kitap, broşür, dergi, atlas, harita, küre, posta kartı, nota, afiş, pul,
para, fotoğraf, tablo, plan, yazma eser, mikrofilm, mikro fiş, film, plak, ses bandı, video kaset,
disket, CD, VCD gibi bilgi taşıyıcı, düşünce ve sanat ürünlerini,
“Derme” kullanıcıların bilgi ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla bir araya getirilerek
bibliyografik niteleme ve kataloglama vb teknik işlemler sonucu hizmete sunulmuş kütüphane
bünyesindeki bilgi kaynaklarının bütününü,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
(Kuruluş, Kütüphane İşlevi ve Görevleri)
Merkez ve Taşra Teşkilatı
Madde 5- Genel Müdürlük, her ilde bulunan halk kütüphanesi teşkilatının merkez kuruluşudur.
Madde 6- Her ilde halk kütüphanesi teşkilatı; il merkezinde bulunan İl Halk Kütüphanesi,
ilçelerde bulunan İlçe Halk Kütüphanesi ile semt, bucak, kasaba ve diğer yerleşim
merkezlerinde açılan Şube Halk Kütüphaneleri ile Çocuk Kütüphaneleri ve Edebiyat Müze
Kütüphanelerinden oluşur. Gezici Kütüphaneler de halk kütüphanesi teşkilatının bir öğesidir.
3
Kütüphanenin İşlevi ve Görevleri
Madde 7- Kütüphaneler aşağıda belirtilen işlevleri yerine getirir:
 Yurttaşların bilgi edinme gereksinimlerini karşılar.
 Yurttaşların bireysel ve yaşam boyu eğitim çabalarını destekler.
 Başta çocuklar olmak üzere, hizmet verilen yöre halkında okuma kültürü ve kütüphane
kullanma alışkanlığı yaratır ve güçlendirir.
 Toplumun bilgi okur-yazarlığı becerisi kazanmasını ve geliştirmesini sağlar.
 Her düzeyde resmi eğitimi destekler.
 Çocuk ve gençlerin zihinsel yaratıcılıklarını geliştirmelerini destekler ve bu yönde
fırsatlar sağlar.
 Öncelikle bulunduğu yöre olmak üzere toplumun kültürel ve sosyo-ekonomik
kalkınmasına destek sağlar.
 Toplumda kültürel mirasa, sanata ve bilime karşı duyarlılık oluşturur ve bu bilincin
geliştirilmesini sağlar.
 Somut olmayan yerel kültür mirasının toplanması, düzenlenmesi, korunması,
kullandırılması ve geleceğe aktarılmasına katkı sağlar ve sözlü geleneği destekler.
 Kültürler arası diyalogu geliştirmeye katkı sağlar.
Madde 8- Kütüphaneler aşağıda belirtilen temel görevleri yerine getirir:














Amacı doğrultusunda kütüphane materyali seçer, sağlar, kütüphanecilik teknik ve
yöntemlerini kullanarak düzenler ve kullanıcıların hizmetine sunar.
Kullanıcılar tarafından aranan ancak kütüphanede bulunmayan materyali sağlar ya da
kullanıcıları bu materyalin bulunduğu kütüphanelere yönlendirir.
Bulunduğu yörenin kültürel, sosyal, tarihi ve ekonomik yapısı ile ilgili yerel koleksiyon
oluşturur ve hizmete sunar.
Yerel girişimcilere ve yerel ekonomik gruplara uygun hizmetler sağlar.
Kütüphane materyalini kütüphane dışında kullanılmak üzere ödünç verir.
Kullanıcı rehberliği ve danışma hizmeti verir.
Gerçek ve tüzel kişiler tarafından kurulmuş veya kurulacak olan halka açık
kütüphanelerin idari ve teknik iş ve işlemlerine rehberlik eder.
Tüm yaş grupları için sanatsal, bilimsel, eğitici ve kültürel etkinlikler düzenler; mevcut
etkinliklere katılım ve destek sağlar.
Kütüphane hizmetlerini geliştirmek ve yaygınlaştırmak amacıyla çevresindeki diğer
kamu kurumları, yerel yönetimler, eğitim, öğretim, sanat-kültür, sivil toplum
kuruluşları ve gönüllü kişilerle işbirliği yapar.
Yerleşik kütüphane hizmetinden yararlanamayan yerleşim birimlerine gezici kütüphane
aracı ile hizmet götürür.
Engelli kullanıcılar, hasta, yaşlı ve eve bağımlı kişiler için uygun hizmetler sunar.
Toplumda cinsiyet eşitliğini desteklemek adına özellikle ev kadınlarına yönelik özel
hizmetler sunar.
Derleme işlerini yürürlükteki Derleme Mevzuatı hükümlerine göre yürütür.
Yürürlükteki mevzuat doğrultusunda kütüphane hizmeti ile ilgili diğer görevleri yerine
getirir.
4
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
(Kütüphane Açma-Kapatma İşlemleri ve Standartlar)
Kütüphane Açılması ve Kapatılması
Madde 9- Kütüphaneler, Bakanlıkça gerekli görülen yerlerde veya İl Kültür ve Turizm
Müdürlüklerinin teklifi üzerine Bakanlıkça açılır ve aynı yöntemle kapatılır. Açma
işlemlerinde binanın kütüphane hizmetleri açısından amaç ve standartlara uygunluğu Kültür ve
Turizm, Bayındırlık ve İskân, Sağlık ile İtfaiye Müdürlüklerinin verecekleri ayrı ayrı raporlarla
tespit edilir. Kütüphane olarak açılması uygun görülen binanın kullanım hakkının veya
mülkiyetinin Bakanlığa devredilmesi gerekmektedir.
Madde 10- Özel kütüphane kurmak isteyenler; kütüphanenin kuruluş amaçlarını ve faaliyet
konularını belirten bir yazı ile ilgili Valiliğe başvurur. İl Halk Kütüphanesi tarafından yerinde
yapılan inceleme sonucu başvuru olumlu görüldüğü takdirde, özel kütüphane açma izni
Valilikçe verilir. Valiliklerce denetlenecek olan özel kütüphanelere ait kimlik bilgileri, standart
bir formla Bakanlığa bildirilir.
Madde 11- Her il merkezinde bir il halk kütüphanesi müdürlüğü ile en az bir Çocuk
Kütüphanesi; her ilçe ile Büyükşehir sisteminin uygulandığı yerleşim birimlerinde nüfusa
bakılmaksızın bir ilçe halk kütüphanesi müdürlüğü kurulur. Nüfusu 50.000’nin üzerinde
bulunan il ve ilçelerde, her 50.000 kişi için bir şube kütüphanesi kurulur. Nüfus yoğunluğu
fazla olan yerlerde ise 100.000 kişiye kadar bir şube kütüphanesi kurulur. Nüfusu en az 3.000
olan yerleşim birimlerinde bir şube kütüphanesi kurulur.
Bina
Madde 12- Bakanlıkça yaptırılacak kütüphane binalarının alan büyüklüğü şube kütüphaneleri
için en az 500 m2, merkez kütüphaneler için ise en az 1.200 m2 olmalıdır. Kütüphane binası,
yerleşim bölgesinin merkezinde ya da en fazla 3 km uzaklıkta kolay ulaşılabilir bir yerde
bulunmalıdır. Bakanlıkça yaptırılacak kütüphane binalarının yer seçiminde nüfusun en az
50.000 olması koşulu aranır. Uygulanacak proje seçiminde ise nüfus, iklim koşulları, yörenin
tarihi ve mimari dokusu, eğitim ve gelişmişlik düzeyi dikkate alınır.
Madde 13- Kütüphane binaları, engelli kullanıcıların kütüphane hizmetlerden tam olarak
yararlanabilmelerini sağlayacak biçimde tasarlanır.
Madde 14- Toplumun değişik kesimleri tarafından kütüphanelere verilecek destek ve katkılar,
kütüphanelerin kuruluş amaçları ile hizmet politikalarına uygun olması koşuluyla kabul edilir.
Madde 15- Kütüphanelere ad verme ile bağışta bulunanlar adına plaket asılması Bakanlığın
iznine tabidir. Kütüphanelere Bakanlıkça ad verilebileceği gibi Valiliklerin (İl Kültür ve
Turizm Müdürlükleri) görüş ve teklifi üzerine de Bakanlık Onayı ile de ad verilebilir.
Madde 16- Kütüphaneye ait alan/alanların, kurum, kuruluş veya şahıs tarafından kiralanma
isteği Bakanlığın onayına tabidir. Kiraya verilen alanlara ait gelirler Maliye Bakanlığı’nın
yetkisindedir.
Madde 17- Bakanlığa bağlı halk ve çocuk kütüphanelerine ait taşınmazlar, başka kurum ve
kuruluşlara Bakan Onayı ile bir protokol dâhilinde tahsis edilebilir. Tahsis edilen taşınmaza ait
her türlü gider (Katılım payı, elektrik, su, ısınma, onarım vb.) tahsis yapılan kurum tarafından
karşılanır. Tahsis edilen binalar tahsis amacının ortadan kalkması, tahsis amacı dışında
kullanılması veya maliki kamu idaresinin izni olmaksızın üçüncü kişilere kullandırılması, en az
iki yıl boş bırakılması veya hiç kullanılmaması, tahsis amacının ortadan kalkması hallerinde,
5
tahsis işlemi Bakanlıkça iptal edilir. Kütüphanelere ait bina ve açık alanlar amaç dışı
kullanılamaz.
Madde 18- Çeşitli nedenlerle hizmet veremeyen kütüphaneler, hizmetlerini sürdürmesi
koşuluyla diğer kamu kurum ve kuruluşlarına bir protokol çerçevesinde Bakanlıkça
devredilebilir. Devredilen kütüphanelerin izlemesi İl Kültür ve Turizm Müdürlüklerince
yapılır. Protokol koşullarının ısrarla yerine getirilmemesi durumunda devredilen kütüphanenin
her türlü taşınırı İl içinde ihtiyacı bulunan bir başka kütüphaneye Bakanlık onayı ile devredilir.
Madde 19- Çeşitli kurum ve kuruluşlara ait kütüphanelerin Bakanlığımıza devredilebilmesi
için devredilecek kütüphanenin idari ve teknik tüm unsurlarının devir kapsamında olması şartı
aranır.
Kitap
Madde 20- Bir kütüphanenin hizmete açılabilmesi için gerekli olan kitap sayısı yerleşim
yerinin nüfusu ölçü alınmak suretiyle belirlenir. Ancak kitap sayısı 5.000’in altında olamaz.
Koleksiyonun en az üçte birini çocuk kitapları oluşturur. Ayrıca kütüphanede en az 10 süreli
yayın ve en az 2 gazete bulundurulur. Derme toplam kitap sayısı, nüfusu 10.000’e kadar olan
yerlerde 10.000; nüfusu 10.000 ile 50.000 arasında olan yerlerde 35.000; nüfusu 50.000 ile
250.000 arasında olan yerlerde 125.000; nüfusu 250.000 ile 500.000 arasında olan yerlerde
150.000; nüfusu 500.000’den fazla olan yerlerde 300.000 kitaptan oluşur.
Personel
Madde 21- Kütüphane personeli bireyin bilgi erişim hakkını, hiçbir ayrım gözetmeksizin
toplumun tüm bireyleri için savunur ve düşün ve sanat ürünlerine yönelik sansüre karşı çıkar.
Kullanıcıların yaptığı araştırmaların, ödünç aldığı ve/veya yararlandıkları bilgi kaynaklarının
neler olduğunun gizliliğini garanti eder, onların kişisel bilgilerini yasal gereklilik dışında
kimseyle paylaşmaz.
Madde 22- Her il ve ilçe halk kütüphanesinde 1 müdür ile en az 1 müdür yardımcısı bulunur.
Her kütüphanede en az bir kütüphaneci bulunur. Kütüphanede görevlendirilecek kütüphaneci
sayısı toplam personel sayısının 1/3'ü oranında olmalıdır. Her il halk kütüphanesinde en az 1
teknisyen, 1 kaloriferci ve 1 ambar memuru, eğer araç varsa 1 şoför bulunur.
Madde 23- Nüfusu 10.000’e kadar olan yerlerdeki şube halk kütüphaneleri için 1 memur, 1
hizmetli; nüfusu 10.000’den fazla olan yerleşim birimlerindeki şube halk kütüphaneler için ise
her 10.000 kişi için 1 kütüphaneci, 2 memur, 1 hizmetli görevlendirilir.
Madde 24- Yerel yönetimlerle işbirliği sonucu açılan kütüphanelerde, Bakanlıkça personel
atanıncaya kadar, yerel yönetimler tarafından tam zamanlı çalışan en az ortaöğretim mezunu
bir personel görevlendirilir.
Madde 25- Kütüphanelerde göreve yeni başlayan personele, Bakanlıkça merkezi olarak
verilecek temel ve hazırlayıcı hizmet içi eğitimin yanı sıra, en yakın İl Halk Kütüphanesi
Müdürlüğü’nde en az on iş günü mesleki eğitim verilir.
Madde 26- Kütüphane yönetimi gerekli gördüğü durumlarda, gönüllü olarak çalışmak isteyen
kişilerden de yararlanabilir.
Madde 27- İl Halk Kütüphanesi Müdürü; genel yönetim işleri yanında, İl Kültür ve Turizm
Müdürlüğü ile beraber, İl sınırı içindeki halk ve çocuk kütüphanelerinin çalışma
programlarının genel hizmet politikasına uygun biçimde düzenlenmesi konusunda
koordinasyon sağlama görevini yürütür. İl merkezindeki halk kütüphaneleri ile bunlara bağlı
6
şube halk kütüphaneleri, çocuk kütüphaneleri ve Edebiyat Müze Kütüphanelerinin
çalışmalarını teknik olarak denetler ve çalışma raporları hazırlar.
Madde 28- Kütüphane Müdür Yardımcısı; Müdürün emirlerini uygular ve bulunmadığı
zamanlarda ona vekâlet eder. İki Müdür Yardımcısının olduğu durumlarda Müdür
Yardımcılarından biri idari iş ve hizmetleri, diğeri teknik iş ve hizmetleri yürütür.
Madde 29– Kütüphaneci; Müdür ve Müdür Yardımcısından sonra kütüphanenin yetkili ve
sorumlu personelidir. Kütüphane hizmetlerine ilişkin bilimsel ve teknik iş ve işlemleri yürütür.
Ayrıca kütüphanecilik alanındaki mesleki gelişmeleri izler ve bunların hizmetlere yansıtılması
konusunda öncülük eder.
Madde 30- Kütüphanede görev yapan diğer personel, idarece verilen iş ve işlemleri
kadrolarına uygun biçimde yapar.
Madde 31- Üniversitelerin Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümlerinde öğrenim gören öğrenciler
Müdürlük olan ve kütüphanecisi bulunan kütüphanelerde staj eğitimi yapabilirler.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
(Teknik Hizmetler)
Materyal Seçimi ve Sağlama
Madde 31- Kütüphaneye sağlanacak materyallerin seçimi, hizmet verilen bölgedeki
kullanıcıların ilgi, istek ve bilgi gereksinimleri dikkate alınarak “Kültür ve Turizm Bakanlığı
Yayın Seçme Yönetmeliği” doğrultusunda yapılır.
Madde 32- Kütüphanelere aşağıda belirtilen yollarla materyal sağlanır.
A. Kütüphane materyali, Bakanlık tarafından gönderilen ödenek ve İl Özel İdareleri ile
belediye bütçelerinden sağlanacak kaynaklarla, illerde bulunan Yayın İnceleme
Kurulları’nca incelendikten sonra kütüphanelerce satın alınır ya da materyal Bakanlıkça
satın alınarak kütüphanelere gönderilir.
B. Gerçek ve tüzel kişiler kütüphaneye materyal bağışlayabilirler. Bağışlanan materyal Yayın
İnceleme Komisyonu tarafından fiziksel ve içerik yönünden değerlendirildikten sonra
uygun bulunanlar kabul edilir. Ancak bağışlanacak materyal için bağışlayan tarafından
“bunların bir arada ve bağışlayanın adını taşıyan bir bölümde bulundurulması” ve benzeri
şartlar kabul edilmez. İstendiği takdirde bağışlayanın adı, kitabın iç kapağının arka yüzüne
yazılabilir.
C. Kütüphaneler, resmi kurum ve kuruluşlardan devir ve değişim yoluyla materyal
sağlayabilirler. Devredilen materyal, “Yayın İnceleme Komisyonu” tarafından fiziksel ve
içerik açıdan ayıklama işlemine tabi tutulduktan sonra kabul edilebilir.
Kataloglama ve Sınıflama
Madde 33- Kütüphane materyali Otomasyon programı kullanılarak “Anglo Amerikan
Kataloglama Kuralları”na göre kataloglanır. Kütüphane koleksiyonunda bulunan materyalin
konu numaraları “Dewey Onlu Sınıflama Sistemine” göre belirlenir.
7
Yerleştirme
Madde 34- Derleme alan kütüphaneler hariç diğer kütüphanelerde, otomasyon sistemine
kaydedilip, teknik işlemleri biten materyal açık raf sisteminde, raflara konularına göre
yerleştirilir. Çocuk bölümlerindeki materyal hizmetlerin verimini artırmak ve yararlanmayı
kolaylaştırmak amacıyla rafa yaş gruplarına göre yerleştirilebilir. Süreli yayınlar, açık raflarda
süreli yayının adına göre alfabetik olarak yerleştirilir. Derleme Kütüphanelerinde derlenen
materyal depoda demirbaş numarasına göre yerleştirilir, diğer yöntemlerle sağlanan materyal
ise açık raf sistemi ile hizmete sunulur.
Ciltleme
Madde 35- Kütüphane koleksiyonundaki yıpranmış materyallerin ve cilt birliği sağlanmış
süreli yayınların cilt işlemleri kütüphane tarafından hizmet alımı yöntemiyle yaptırılır. Aktif
olarak hizmet veren cilt atölyesine sahip kütüphane ciltleme hizmetine devam eder.
BEŞİNCİ BÖLÜM
(Kullanıcı Hizmetleri)
Merkezi Üyelik
Madde 37- T.C yurttaşı olan herkes ile en az 6 ay oturma izni almış yabancılar,
kütüphanelerin doğal üyesidir ve kütüphane hizmetlerinden yararlanma hakkına sahiptir.
Madde 38- Ödünç materyal almak isteyen ve T.C. vatandaşı olan kullanıcılar, T.C. Kimlik
Numarasını gösterir belge ile kütüphanelerden yararlanırlar. Yabancı kullanıcılar ise Yabancı
Kimlik Numarasını gösterir belge ile kütüphanelerden yararlanırlar. Kullanıcıdan başka belge
talep edilmez. T.C. kimlik numarası üye numarası yerine kullanılır.
Madde 39- Kütüphaneler, temel kütüphane hizmetleri dışında, kullanıcılarına çeşitli olanaklar
sunabilmek amacıyla kendi kütüphanelerine özgü üyelik sistemleri geliştirebilirler.
Ödünç Verme Hizmeti ve Kuralları
Madde 40- Kütüphane materyali, kütüphane dışında yararlanılmak üzere kullanıcılara ücretsiz
olarak ödünç verilir.
Madde 41- Kullanıcılara 5 kitap, 3 kitap dışı materyal olmak üzere en fazla 8 materyal ödünç
verilir. Ödünç verme süresi kitaplar için 21 gün, kitap dışı materyal için 14 gündür. Bu sayı ve
süreler kullanıcıların yazılı başvurusu üzerine kütüphane idaresince artırılabilir ancak
azaltılamaz.
Madde 42- Ödünç alınmış materyalin iade süresi, kütüphaneye önceden bildirilmek koşuluyla,
bir sefere özel, aynı süreyle uzatılır. Ancak başka kullanıcılar tarafından önceden ayırtılan
materyallerin süresi uzatılmaz.
Madde 43- Aranan kitap veya kütüphane materyali başka bir kullanıcı tarafından ödünç
alınmış ise geri getirildiğinde ödünç alınmak üzere ön ayırttırma yaptırılabilir.
Madde 44- Yazma eserler, çeşitli özellikleri nedeniyle kaybolması durumunda yerine yenisi
konulamayacak nadir eserler, danışma kaynağı (ansiklopedi, sözlük, atlas vb. kaynak kitaplar),
okuyucular tarafından çok sık aranan danışma kaynağı niteliğindeki eserler ile süreli yayınların
son sayıları ödünç verilmez.
8
Madde 45- Teknik işlemleri tamamlanmış materyaller ile kitap ve dergiler, ciltleme işlemi
beklemeksizin ödünç verilebilirler.
Madde 46- Ödünç aldığı herhangi bir materyali teslim etmeyen kullanıcıya, materyali iade
edinceye kadar başka bir materyal ödünç verilmez.
Madde 47- Materyali kullanılamayacak derecede yıpratan veya kaybeden kullanıcıya
materyalin yenisi aldırılır. Materyalin sağlanmaması durumunda rayiç bedeli, kullanıcı
tarafından Maliye Bakanlığının ilgili birimine ödenir. Ödemeye ilişkin makbuz kütüphaneye
teslim edilir. Ödünç aldığı kitabı zamanında getirmeyen kişiye on günlük süreler ile üç
anımsatma yazısı yazılır. Materyal bedelini ödemeyen kullanıcılar hakkında Türk Ceza
Kanunu’nun ilgili maddesine göre işlem yapılır.
Madde 48- Ödünç alınan materyalin, materyali ödünç veren kütüphaneye iade edilmesi esastır.
Ancak kullanıcı, materyalin ödünç alındığı kütüphanenin bulunduğu ilden farklı bir ilde
bulunuyorsa, bulunduğu ildeki İl Halk Kütüphanesine iade edebilir. İadeyi alan kütüphane,
materyali ait olduğu kütüphaneye gönderir ve bu işlemlerden doğan posta giderleri iadeyi alan
kütüphane tarafından karşılanır.
Kütüphaneler Arası Ödünç Verme
Madde 49- Derleme Kanunu uyarınca derlenen devlet nüshaları ve danışma kaynakları dışında
kalan materyal kütüphaneler arası ödünç verilir.
Madde 50- Kütüphaneler arası ödünç verme işlemleri, Bakanlığa bağlı halk ve çocuk
kütüphaneleri arasında olduğu gibi, karşılıklı anlaşmalar çerçevesinde diğer kurum ve
kuruluşlara bağlı kütüphaneler ile de yapılır.
Madde 51- Ödünç alınan materyal, kütüphaneye giriş tarihinden itibaren bir ay süreyle ödünç
alan kütüphane tarafından kullanıma sunulur. Kullanıcı tarafından süre bitiminden bir hafta
önce yapılacak müracaat üzerine, materyalin ait olduğu kütüphanenin görüşü alınarak ödünç
verme süresi on beş gün uzatılabilir.
Danışma Hizmeti
Madde 52- Kütüphaneye gelerek veya telefon, posta, elektronik posta ve benzeri yollarla
başvuruda bulunan kişilerin bilgi gereksinimleri; kütüphane kaynaklarından, diğer kurumkuruluşlarla işbirliği yapılarak karşılanır ya da kullanıcı başka bilgi merkezleri ve bilgi
kaynaklarına yönlendirilir.
Kullanıcı Rehberliği
Madde 53- Kullanıcı rehberliği, kullanıcılara gerek yüz yüze gerekse telefon, posta ve çevrim
içi yöntemlerle kütüphane hizmetlerinden nasıl yararlanılması gerektiği konusunda verilen
rehberlik hizmetidir. Kullanıcılara, kütüphaneden, basılı ve elektronik kaynaklardan
bilgisayarlardan ve ağlardan yararlanma konusunda eğitici toplantılar düzenlenir, kütüphane
kullanımını ve kaynaklarını tanıtan materyal hazırlanır, duyurular yapılır.
Gezici Kütüphane Hizmeti
Madde 54- Yerleşik kütüphane hizmetlerinden yararlanamayan kullanıcılar için hizmete uygun
taşıtlarla gezici kütüphane hizmeti verilir. Gezici kütüphane aracı kütüphane hizmetleri dışında
kullanılamaz.
9
Madde 55- Gezici kütüphane hizmeti götürülecek yerleşim birimlerinin nüfus, kültürel ve
sosyal durum ve ulaşım koşulları; hizmeti veren kütüphane ile İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü
tarafından incelenerek tespit edilir. Gezici kütüphane duraklarının tespiti ve gezici kütüphane
hizmetlerinin daha etkili ve düzenli biçimde ulaştırılabilmesi için yerel yönetimlerle işbirliği
yapılır.
Madde 56- Gezici kütüphanede en az bir kütüphaneci veya memur ile şoför bulunur. Gezici
kütüphanenin koleksiyonu, bağlı olduğu kütüphanenin koleksiyonundan sağlanır ve ödünç
verilecek materyal altı ayda bir güncellenir.
Internet Erişim Hizmeti ve Web
Madde 57- Kütüphaneler, gelişen teknolojilerin ışığında halkın internet üzerindeki bilgilere
erişimini kolaylaştırmak ve sağlamak ile halkın bilgi teknolojileri ve bilgi okuryazarlığı
konusundaki becerilerini geliştirmek amacıyla İnternet erişim hizmeti sunar.
Madde 58- Bütün kütüphaneler, işlevlerini gerçekleştirmek ve sunulan hizmetlerin niteliğini
yükseltmek amacıyla web teknolojilerini kullanır.
Kütüphanelerde Halkla İlişkiler
Madde 59- Halk kütüphaneleri, varoluş nedeni olan kullanıcılarına ulaşabilmek, kullanıcıların
desteğini alabilmek ve sunulan hizmetlerden yararlanmalarını sağlamak amacıyla kütüphaneler
için uygun halkla ilişkiler teknik ve yöntemlerini planlayıp, uygular.
Eğitici ve Kültürel Etkinlikler
Madde 60- Kütüphanenin toplumsal etkisini ve kullanılma düzeyini artıracak nitelikte kültürel
etkinlik gerçekleştirmek, halk kütüphanelerinin temel işlevlerinden biridir. Etkinliklerden
herhangi bir maddi kazanç sağlanamaz ve etkinliğe girişler için ücret talep edilemez.
Etkinlikler siyasi amaç içeremez. Etkinlik sırasında diğer kütüphane hizmetleri aksatılmaz.
Madde 61- Kütüphanelerde her yıl, Mart ayının Pazartesi günü ile başlayan son haftasında
“Kütüphane Haftası”; Kasım ayının ikinci Pazartesi günü başlayan haftada “Dünya Çocuk
Kitapları Haftası” hafta boyunca kutlanır. Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanun
kapsamındaki gün ve bayramlarda, kütüphanelerde bu günlerin anlam ve önemine ilişkin
kültürel etkinlikler düzenlenir. Belirli gün ve haftalara ilişkin etkinlikler ilgili tarihlerde
gerçekleştirilir. Kütüphane içinde veya kütüphane dışında gerçekleştirilen kültürel etkinlikler
bütün bir yıla yayılır. Etkinlikler basın ve yayın organları aracılığı ile çevreye geniş çapta
duyurulur. Planlanan ve gerçekleştirilen kültürel etkinliklere ilişkin veriler, gerekli dokümanlar
(resim, video, metin) eklenerek zamanında ve doğru olarak elektronik ortamda Genel
Müdürlüğe gönderilir.
Kütüphane Haftası
Madde 62- Her kütüphane, Kütüphane Haftası’nda çeşitli kültürel etkinlikler gerçekleştirir.
Merkezi olarak gerçekleştirilen Kütüphane Haftası etkinlikleri programı Bakanlıkça, başta
Türk Kütüphaneciler Derneği olmak üzere mesleki sivil toplum kuruluşlarıyla işbirliği
yapılarak hazırlanır. Kütüphane, kütüphaneci, kütüphanecilik ve okuma kültürü konularında
sanatsal, bilimsel ve kültürel etkinlikler düzenlenir. Bu toplantıların uluslararası düzeyde
yapılmasına çalışılır. Hafta, Bakan'ın açış konuşması ile başlar.
10
Diğer Kullanıcı Hizmetleri
Madde 63- İnsanların belirli zamanlarda yoğun olarak bulunduğu dinlenme kampı, gençlik
kampı, yayla, kaplıca ve benzeri mekânlara ile hastane, cezaevi, yurt, huzurevi, askeri kurum
gibi özel toplulukların bulunduğu yerlere Valiliğin vereceği onayla, geçici koleksiyonlar
götürülür.
Madde 64- Kütüphaneler engelli kullanıcılar, hasta, yaşlı ve eve bağımlı kişiler için uygun
hizmetler ile toplumda cinsiyet eşitliğini desteklemek üzere özellikle ev kadınlarına yönelik
özel hizmetler sunar.
Madde 65- Kütüphaneler, verdiği hizmetlere yönelik olarak istatistiksel veriler tutar ve
Bakanlığa iletir.
ALTINCI BÖLÜM
(İdari ve Mali İşler)
Madde 66- Kütüphaneler, idari ve mali işlerini güncel mevzuata göre yürütürler. Taşınır Mal
Yönetmeliği ile Kültür ve Turizm Bakanlığı Evrak Dosya Yönetmeliği hükümleri uygulanır.
YEDİNCİ BÖLÜM
(Yürürlükten Kaldırılan Mevzuat Yürürlük-Yürütme)
Yürürlükten Kaldırılan Mevzuat
Madde 67- Bu yönetmelik yürürlüğe girdiği tarihte aşağıdaki yönetmelikler yürürlükten
kaldırılmıştır.
21/09/1981 gün ve 17465 sayılı onay ile yürürlüğe giren “Kütüphaneler arası Basma Kitapları
Ödünç Verme Yönetmeliği”,
21/09/1981 gün ve 17465 sayılı onay ile yürürlüğe giren “Kütüphanelerde Eğitici ve Kültürel
Faaliyetler Yönetmeliği”,
06/03/1982 gün ve 17625 sayılı onay ile yürürlüğe giren "Kütüphane Haftası Kutlama
Yönetmeliği"
19/08/1982 gün ve 17789 sayılı onay ile yürürlüğe giren “Halk ve Çocuk Kütüphaneleri
Yönetmeliği”
21/09/1981 gün ve 17465 sayılı onay ile yürürlüğe giren "Halk Kütüphaneleri Görev ve
Çalışma Yönetmeliği”
24/03/1983 gün ve 2916 Sayılı Teknik Çalışmalar Yönergesi
Yürürlük:
Madde 68- Bu yönetmelik yayımlandığı tarihte yürürlüğe girer
Yürütme:
Madde 69- Bu yönetmelik hükümlerini Kültür ve Turizm Bakanı yürütür.
11