Doğal afetler - Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı

Doğal afetler - Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı

Afet Tıbbı ve Hastane Acil Durum
Yönetimi Organizasyonu
Yrd. Doç. Dr. Cem Oktay

Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi
Acil Tıp Anabilim Dalı

Amaç
• Afet tanımı ve örnekleri
• Afet planlamasının prensipleri
• Hastane acil durum yönetim planının özellikleri
Afet tipleri
• Doğal afetler
• Doğal olmayan afetler (insan kaynaklı)
Doğal afetler
•
•
•
•
•
•
•
Hortum
Kasırga
Sel
Deprem
Volkanik patlama
Yangın
Kuraklı/kıtlık
Giderek artan afet sayısı!!!
Doğal olayın yol açtıkları
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Yaralı ve kayıplar
Zararlı madde açığa çıkması
Yangın
Sel
Kontamine su
Ulaşımın aksaması
Elektrik sorunları
Binaların yıkılması
…….vb.
Hurricane Katrina – August 29, 2005
Aklın alabileceğinin üzerinde yıkım
Afet tanımı
• Tıbbi afetler toplumların sağlık beklentilerinin
karşılanması kapasitesinin yıkıcı bir güç tarafından
aşıldığı durumlarda ortaya çıkar
• Kitlesel yaralanma (kayıp) olayları ise insan
yaralanmalarının daha belirgin olduğu afetlerdir
• Tıbbi afet planları KYO’ların yönetimi için
hazırlıklardır
Neden afet planları?
• Afetler daha etkili ve daha sık meydana gelmekte
¾
¾
¾
¾
İnsan nüfüsü artıyor
Endüstrileşme çok hızlı
Şehirleşme artıyor
Doğal çevre değişiyor
Neden afet planları?
• Afetler daima öncelikle yerel kaynakları etkiler
• Hastaneler akredite olmak için bu planları
yapmalıdır
Afet planlamasının prensipleri
•
•
•
•
Öncelikle bölgesel düşün
Bedel etkin ol
Multidisipliner çalış
Afet sırasında insan doğasını anla
¾
¾
¾
¾
Kurbanlar
Acil çalışanları
Toplum
Medya
• Geçmiş deneyimlerden ders al
Öncelikle bölgesel düşün
• En etkili afet yanıt sistemleri bölgesel hastane
öncesi acil yardım hizmetleri (112-UMKE), aciller
ve hastaneler ile yapılır
• Basamaklı bir yapı izlenir
• Düzeyler
¾
¾
¾
Kentsel
Bölgesel
Ulusal
Öncelikle bölgesel düşün
• Hayat kurtarmada en önemli rol ilk yanıtı veren
bölgesel ekiplerdir
• Polis, itfaiye, sivil savunma, ambulanslar, doktor ve
paramedikler
• Kentsel (yerel) acil tıp hizmeti tüm afet
planlamasının anahtar komponentidir
Yerel (kentsel) sistem
• Kurbanlar kaçabildiklerinde yerel hastane ve acil
servisler yaşam kurtarıcı rol oynar
• Hemen tüm triaj, dekontaminasyon ve başlangıç
tedavisel işlemleri acil servislerde verilir
• Hastane afet planları kentsel sistemle entegre
olmalıdır
Bölgesel afet sistemleri
• Ulusal sivil savunma grupları
• 12-24 saatte aktive olabilir
• Genelde dekontaminasyon, güvenlik, iletişim,
transport ve temizleme işleminden sorumludurlar
• Ülkemizde sivil savunma bu konuda henüz
güçleniyor
• Askerler
Ulusal sistemler
• Sağlık Bakanlığı
• Sivil Savunma Bakanlığı
• Ulusal Afet Kriz Merkezi
Neler yaparlar?
• Kurumları yönlendirir
• Finansal kaynakları organize eder
• Eşgüdüm sağlar
Bedel-etkin ol
• Kaynaklar sınırlıdır
• Her zaman bölgenizdeki risklere uygun
planlamalar yapın
¾
¾
¾
¾
Deprem kuşağı
Trafik kazaları
Seller
…..
Multidisipliner ol
• Etkin planlama için
¾
¾
¾
¾
¾
¾
¾
İtfaiye
Polis
Sağlık Müdürlüğü
Diğer hastaneler
Askeriye
Ulusal ve ulusal olmayan organizasyonlar
Katılan kurumların organizasyonu için horizontal ya da
şemsiye tipi yönetim planlaması gerekir
• Hastane planlarınız bölgesel ve ulusal planlar ile
entegre olmalı
• En az yılda iki kez tatbikatlar ile bu iletişim
devamlılığı sağlanmalı
İkna edici olun
• İnsanların çoğu afet planları ile ilgilenmezler
• Basit ve bedel etkin öneriler destekleyicilere çekici
gelebilir
• Bir afet sonrası proje üretmek için en uygun
zamandır
• İlginçtir ki felaket ne kadar büyük ise destek de o
kadar büyük olmaktadır
Afet sırasında insan doğasını anla
• Kurbanlar
¾
¾
¾
Genelde emlaklarından gitmek istemezler ve boşaltmaya
direnirler
Acil servis çalışanları da kendi ailelerini ve mal varlıklarını
merak eder endişe duyarlar
Kaçanlar doğruca hastanelere gider
ƒ Genellikle ambulansı beklemezler
ƒ 112’nin kapasitesi düşük kurbanlar ile uğraşır
ƒ Daha çok insanları neleri yapmayı isteyecekleri ile organizasyon kur,
yapmak zorunda oldukları ile değil
Afet sırasında insan doğasını anla
• Tüm kilit insanları sürece katmalısınız
• Ne kadar insan planlama sürecine dahil olursa o
kadar insan anımsayacaktır
• Görevlendirmelerde insanların sorumlulukları
kendi işleri ile ilgili olsun, işinin doğasını yansıtsın
• Pratik yapmak esastır ve yılda en iki tatbikat
yapılmalıdır
• Masabaşı toplantıları da son derece yararlıdır
• Her sağlı hizmeti sistemi kendi hassaslıklarına ve
gereksinimlerine sahiptir
• Hepsi kendine özgü planlarını üreteceklerdir
• Sabit bir format maalesef yoktur
• Planların bulunması gereken en iyi yer insanları
aklıdır
• Planlar ayrıca ‘bağış afeti’ için de yapılmalıdır
Halk
• Halk genellikle tanıdıkları ve akrabalarından bilgi
almak isterler
• Telefon olanakları
• Kesintisiz güç kaynağı ile birlikte
Medya
• Bilgi isteyecektir
Hastane planının gereklilikleri
• Tanımlama
• Koordinasyon ve kontrol
¾
HEICS-HICS
• Aktivasyon planı
¾
¾
¾
Uyarma
Komuta zinciri
Uygulama fazları
• Komuta merkezi
¾
¾
Komuta postası
Kayıt merkezi
•
•
•
•
•
Trafik akışı
Triaj
Dekontaminasyon
Tedavi alanları
Özel alanlar
¾
¾
¾
¾
Aile alaları
Gönüllüler
Media
Morg
Triaj
• Triaj alan güvenli, görünen ve ulaşılabilir olmalıdır
¾
Acilin girişi muhtemel en iyi yerdir
• Çok sayıda insanı karşılayabilir olmalıdır
• Olası bir hasarlanmaya karşı alternatif bir alan da
olmalıdır
Triaj
• Yeniden değerlendirmenin yapıldığı devamlılığı
olan bir süreçtir
• En iyisi en basit ve tanıdık triaj sistemidir
• START sistemi en popüler olanıdır
START: simple triaj and rapid treatment system
• Minimal kategori: Yürüyebilen hasta, gözlem ünitelerine
gönder
• Umutsuz kategori: Solunum eforu olmayan hasta, atlanır ve
müdahale edilmez (siyah)
• Acil kategori: Anormal solunum, takipne, gecikmiş kapiller
geri dolum, siyanoz, bilinç durumu bozukluğu, radyal nabzı
alınamayan hasta. Hemen acilen hastaneye sevk
• Geride kalanların hepsi. Bakım için aceleye gerek yoktur
Geciktirilebilir kategori
START
Simple Triaj And Rapid Treatment
• Yeşil - yürüyen yaralılar
• Kırmızı - acil (derhal müdahale)
• Sarı - geciktirilebilir
• Siyah - ölü
START
Incident Command System
Afet Döngüsü
•
•
•
•
Mitigation (Zarar azaltma)
Preparation (Hazırlık)
Response (Müdahale)
Recovery (İyileşme)
• Planlama, tatbikat ve hazırlık hayati
öneme haizdir
• TATBİKAT VE HAZIRLIK