6_linux_komutlar

KONSOL KOMUTLARI
Pardus’ta Komutlarla Çalışmak
• Pardus üzerinde şu ana kadar tüm işlemlerimizi grafik ara yüz ile
fare ve klavyeyi kullanarak gerçekleştirdik. Şimdiye kadar yaptığımız
tüm işlemler ve daha fazlasını konsol aracılığı ile de yapmak
mümkündür. Hatta grafik ara yüzün kısıtladığı bir çok özelliğe konsol
ile erişebilirsiniz.
• Terminal ya da uç birim olarak da isimlendirilen konsol, sistem
üzerinde çeşitli komutlar vererek işlemler yapmanızı sağlayan,
çıktılarını size sunan bir ara birimdir.
• Konsolu açmak için;
• Pardus > Uygulamalar > Sistem > Uçbirim (Konsole) yolu takip
edilerek,
• Alt + F2 yapıp açılan kutucuğa konsole yazılarak,
• Dolphin’ de herhangi bir dizin içindeyken F4 tuşuna basılarak
Konsole uçbirimi açılabilir.
Shell (Kabuk)
Shell, bir nevi kullanıcı ile çekirdek (kernel)
arasında yer alarak, kullanıcıdan gelen komutları
yorumlayarak çekirdeğe iletmektedir. Kernel ile
shell arasında da adına sistem çağrıları denen
yakın bir ilişki bulunmaktadır.
Günümüzde en yaygın kullanılan kabuk (shell)
programı bash kabuk programıdır. Sistemde
kullanılan kabuk programını görmek için
konsoldan (terminalden)
echo $SHELL komutu verilmelidir.
Yardım alma
help
Bir komutun kullanım parametrelerini görmek için kullanılır.
Örneğin cp komutunun kullanım parametrelerini görmek için
cp --help yazılır
whatis komutadı
Bir komutun yaptığı işi kısaca anlatır.
man komutadı
Komutun detaylı açıklamasını, alabileceği argümanları ve bütün
seçeneklerini gösterir. Komutlar hakkında bütün bilgileri düzenli
bir şekilde sunar.
Dizinde listeleme
ls
ls -l
ls -a
ls -la
Bir dizindeki dosya ve dizinleri listeler
dir
komutu da listeleme yapar.
ayrıntılı listeler
normalde görülmeyen dosya ve dizinler de görülür.
gizli dosyalar dahil tüm dosya ve dizinleri ayrıntılı listeler
Dizin işlemleri
cd dizin_adi
belirtilen dizine geçmenizi sağlar. (cd :change directory)
cd ..
bir üst dizine geçmenizi sağlar.
pwd
İçinde bulunduğun dizini görüntüler.(pwd: print working directory)
mkdir dizin_adi
Yeni dizin oluşturur.(mkdir: make directory)
Dosya oluşturma
touch dosya_adi
Bulunulan dizinde dosya oluşturur. Sırf metin içerecek dosyaların
oluşturulması için editörler de kullanılabilir.
echo “metin” > dosya_adi
Dosyanın içine metin bilgisini yazar.
echo “metin” >> dosya_adi
Dosyanın içine metin bilgisini ekler.
Dosya içeriğini ekrana görüntüleme
cat dosya_adi
Text dosyasının içeriğini ekranda görüntüler.
more dosya_adi
Aynı işi yapar.
sort dosya_adi
Belge çıktısını alfabetik tarzda konsolda gösterir.
sort -r dosya_adi
Belge çıktısını ters alfabetik tarzda konsolda gösterir.
Dizin ve dosya silme
rmdir dizin_adi
rm -ir dizin_adi
rm -r dizin_adi
rm dosya_adi
Boş dizini siler.
dizin içindeki dosyaları silerken onay ister
dizin ve içindeki dosyaları onaysız siler
dosya siler
Dosya ve dizin kopyalama
cp
dosyaları kopyalar. Kopyala-yapıştır
cp ali/dosya_adi veli/
ali dizinindeki dosya_adi dosyasını veli dizinine kopyalar.
cp -r dizin_adı yeni_dizin
dizin kopyalamak için
Dosya taşıma
mv
Dosya adını değiştirir ya da dosyayı başka bir dizine taşır. Kes-yapıştır
mv veli/dosya_adi ali/dosya_adi2
Dosya_adi dosyasını dosya_adi2 adıyla taşır.
clear
konsol ekranını temizler.
file isim
İsim adlı elemanın cinsini gösterir. Dosyaysa dosyanın türünü (txt, exe, jpeg,
gif, vb.), dizinse dizin olduğunu söyler.
Takvim,tarih,saat,hesap makinesi
cal
Geçerli tarihi gösterir.
cal 2010
2010 yılına ait takvimi gösterir.
date
Tarih ve saati gösterir.
kcalc
Hesap makinesini açar
Text dosyasındaki satır,karakter, kelime
sayılarını bulmak
wc -l dosya_adi
Text dosyasındaki satır sayısı görüntülenir.
wc -c dosya_adi
Text dosyasındaki karakter sayısı görüntülenir.
wc -w dosya_adi
Text dosyasındaki kelime sayısı görüntülenir.
Uzun text dosyalarının ilk ve son
satırlarını görmek
head dosya_adi
Text dosyasının ilk 10 satırını görüntüler.
head -7 dosya_adi
Text dosyasının ilk 7 satırını görüntüler.
tail dosya_adi
Text dosyasının son 10 satırını görüntüler.
tail -5 dosya_adi
Text dosyasının son 5 satırını görüntüler.
Daha önce kullanılan komutları listeleme
history
daha önce konsolda kullanılmış olan komutları listeler.
history 20
Son kullanılan 20 komutu listeler
Tekrar kullanmak istediğiniz komut için ! işareti ve komutun önündeki sayıyı
yazarak kullanılır. 1443. sırada clear varsa komut satırına
!1443
yazmak yeterli
Komuta takma ad verme
alias
Komutu ile sık kullandığımız komutlara isim verebiliriz.
alias liste=‘ls -la’
Komutuyla ls -la komutunu liste takma adıyla tanımladık.
unalias liste
liste takma adını kaldırır.
Kullanıcı oluşturma
sudo su
Root kullanıcısına geçiş yapar
adduser kullanıcı_adi
Yeni kullanıcı oluşturur. Sadece root yeni kullanıcı oluşturabilir
addgroup grup_adi
Yeni grup oluşturur. Sadece root yeni grup oluşturabilir
Kullanıcı silme
su kullanıcı_adı
Kullanıcı_adı isimli kullanıcıya geçer.
deluser kullanıcı_adi
Adı verilen kullanıcıyı siler. Bu yetki roota aittir.
deluser -r kullanıcı_adi
Kullanıcı ile beraber kullanıcıya ait ev dizini de silinir
delgroup grup_adı
Adı verilen grubu siler. Bu yetki sadece roota aittir.
Kullanıcı işlemleri
groups kullanıcı_adı
Kullanıcının hangi gruplara üye olduğunu gösterir.
passwd kullanıcı_adı
Kullanıcının şifresini değiştirir.
usermod -L kullanıcı_adı
Kullanıcı hesabını kilitler
usermod -U kullanıcı_adı
Kullanıcıyı tekrar aktif eder
Bir dosyanın sahibini sadece sistemdeki root kullanıcı
değiştirebilme yetkisine sahiptir.
Dosyanın sahibini değiştirmek icin kullanılan chown
komutunun temel yapısı aşağıdaki gibidir :
chown kullanıcı_ismi dosya_ismi
Dosyanın sadece grubu değiştirilmek istendiğinde chgrp
komutu kullanılmaktadır. Bu komutun temel yapısı aşağıdaki
gibidir :
chgrp grup_ismi dosya_ismi
Donanımla ilgili
fdisk -l Sistemin disk bölümleri ile ilgili bilgi verir.
du Sistemdeki bütün dosyaları KB cinsinden listeler. Komut çıktısı
uzun olacağından more ile birlikte kullanmak doğru olur.
du | more
free Sistemin kullandığı RAM miktarını KB cinsinden gösterir.
free –m Sistemin kullandığı RAM miktarını MB cinsinden gösterir.
Sistemle ilgili
lsb_release –a
Dağıtımla ilgili bilgi verir.
dmidecode
Sistemle (bios, memory, cache vs.) ilgili bilgi verir.
Örneğin bios ile ilgili bilgi almak için
dmidecode --type bios
komutunu kullanılır.
Sistemle ilgili
who
Sisteme bağlı olan kullanıcıları listeler.
whoami
Sisteme giriş ismini gösterir.
hostname
ifconfig
Linux server kurulu sunucumuzun tam ismini görüntüler.
ip adresi ve Ethernet kartı ile ilgili bilgi (Ethernet kartının
ismi, Mac adresi,netmask adresi vb) verir. Root yetkisiyle çalışır.
Sistemle ilgili
last
Sisteme ne zaman giriş yapılmış ne zaman reboot edilmiş gösterir.
uptime
Sistemin ne kadar zamandır açık onu gösterir.
dmesg
sistemin en başından beri açılış mesajlarını gösterir.
Sistemle ilgili
Sistemi kapatma işlemi root yetkisiyle yapılabilir.
init 0 Sistemi kapatır.
halt Sistemi kapatır.
shutdown -h now Sistemi kapatır.
shutdown -h now+10 Sistemi 10 dakika sonra kapatır
shutdown -r now Sistemi yeniden başlatır.
reboot Sistemi yeniden başlatır.
Sistemle ilgili
uname İşletim sistemi hakkında bilgi verir.
-m Makinanın donanımının adını verir.
-n Nodename i yazar. Nodename sistemin network iletişimi için kullanılır..
-r Kernelinizin sürümünü görmek için
-s Sistem ismini yazar
-v İşletim sisteminin versiyonunu yazar
-a yukarıdaki bilgilerin tamamını yazar
Çalışan processlerle ilgili
ps
Çalışan processler hakkında bilgi verir.
ps -x
Sizin çalıştırdığınız işlemleri gösterir.
ps -ux
Çalışan processleri CPU/RAM kullanımıyla gösterir.
ps -aux
Çalışan bütün processleri gösterir.
pstree
Sistemdeki hangi processin hangi program ya da komut altında
çalıştığını bir ağaç yapısı şeklinde gösterir.
process durdurma
kill pid
Process numarası (PID) verilen işlemi durdurur.
kill -9 pid
Zorla sonlandırmak için -9 parametresini kullanırız.
killall processname
Belirtilen program türündeki tüm işlemleri durdurur.
Temel arşivleme komutları
tar cvf hedefdosya.tar kaynakdosya
Kaynakdosyayı hedefdosya.tar adıyla arşivler .
tar xvf hedefdosya.tar
Arşivi açar.
tar cvf hedefdosya.tar kaynakdosya1 kaynakdosya2
2 dosyayı da hedefdosya.tar adıyla arşivler .
tar cvf hedefdosya.tar *.doc
Uzantısı doc olan dosyaları hedefdosya.tar adıyla arşivler.
Sıkıştırma işlemleri
gzip bilgi.txt
bilgi.txt dosyasını bilgi.txt.gz adıyla sıkıştırır.
gunzip bilgi.txt.gz Sıkıştırılan dosyayı açar.
bzip2 deneme.txt Deneme.txt.bz2 adıyla sıkıştırır.
bunzip2 deneme.txt.bz2 Sıkıştırılan dosyayı açar.
zip bilgi.zip bilgi.txt Bilgi.zip adıyla sıkıştırır. Ana dosya silinmez.
unzip bilgi.zip
Sıkıştırılan dosyayı açar.
zip -r dosyalar.zip dizin Dizin sıkıştırır.
Sıkıştırma yaparak arşivleme işlemi
Sıkıştırma Türü
Parametre
Uzantısı
gzip
-z
gz
bzip2
-j
bz2
tar -zcf dosya.tar.gz dosya
tar -zxf dosya.tar.gz
tar -jcf dosya.tar.bz2 dosya
tar -jxf dosya.tar.bz2
Dosyayı gzip ile sıkıştırarak arşivler
Dosyayı gzip ile açar
bzip2 ile sıkıştırır
bzip2 ile açar.
.