Yetişkin Dünyasında Duygusal Zekâ

Yetişkin Dünyasında Duygusal Zekâ
"Herkes kızabilir, bu kolaydır. Ancak doğru insana, doğru ölçüde, doğru zamanda, doğru
nedenle ve doğru şekilde kızmak, işte bu kolay değildir."
Aristo
Geleneksel olarak bilinen bilişsel zekânın yanında, duygusal zekânın da günümüzde iş alanında
başarıya ulaşmak için gerekli olduğu kabul ediliyor. Duygular ve davranışlar artık günümüzde
kariyer gelişiminde de önemli bir etken. Duygusal zekâ, bilişsel zekâdan sebep ve bilgiden
ziyade duygu ve davranış üzerine yoğunlaşarak ayrılıyor. Robert K. Cooper yaptığı araştırmada,
hayatımızdaki başarıların %80'inde duygusal zekânın rol oynadığını savunuyor. Nasıl
düşündüğümüzü, hissettiğimizi ve davrandığımızı seçebilmek için kullandığımız anlayabilme ve
ayırt edebilme özelliğimiz olan duygusal zekâ, diğer insanlarla olan etkileşimimizde ve
kendimizi anlamamızda bize yardım ediyor ve bizim nasıl ve neyi öğrendiğimizi, önceliklerimizi
sıraya koymamızı sağlıyor.
Kişisel ve sosyal uyumun içinde kendi farkındalığı, kişisel kontrol, motivasyon, empati ve
karşılıklı tatmin edici ilişkiler yaratma ve bunları devam ettirebilme yeteneği olarak
adlandırılıyor (Cherniss, 1999). Kişi, bu özellikleri kişisel duyguları tanıma ve karşı tarafınkileri
de adlandırma ve elde edilen bu bilgiyi, problemleri çözmede kullanabilme; kişilerle ilişkileri
götürebilme ve değerlendirmede kullanabiliyor.
New Hampshire Üniversitesinden psikolog John Mayer de duygusal zekâyı, diğer kişilerin
zekâsının nasıl işlediğini anlama ve kendi duygularını kontrol etme yeteneği olarak kabul ediyor.
Buna karşılık Goleman, duygusal zekayı daha geniş açıdan değerlendirip olaylara olumlu bir
bakış açısından bakma yeteneği, motivasyon, bilinçli davranış, empati ve sosyal uyum gibi
kavramların da duygusal zeka içinde yer aldığını söylüyor.
Stein'ın yaptığı bir araştırmada duygusal zekaları incelenen 4500 erkek ve 3200 kadının duygusal
zeka değerlendirmeleri sonucunda kadınları, empati ve sosyal sorumluluk konularında erkeklere
göre daha yüksek puanlar aldığı görülmüş. Diğer yandan, erkeklerin strese dayanaklılık ve
kendine güven konusunda kadınlara göre daha iyi puan aldıkları saptanmış. Stein'ın araştırması
ile kadınlar ve erkeklerin duygusal zekâ açısından eşit ama farklı alanlarda farklı güçlerde
oldukları ortaya çıkmış.
Duygusal zekânın sağladığı yetiler kişinin kariyer ve hayat başarısında da önemli bir rol
oynuyor. Bir işyerinde özellikle başarı; takım çalışmasına, birlikte hareket etmeye ve iyi insan
ilişkilerine dayanıyorsa o iş yerinde yeteri kadar teknik açıdan bilgi donanımına sahip olmak
istenilen başarı düzeyini yakalamaya yetmiyor. Aslında şu da bir gerçek ki her iş aynı düzeyde
duygusal zekâya ihtiyaç duymuyor.
Diğer yandan duygusal zekâ; yetenek, bilgi ya da iş becerilerinin yerine geçen bir olgu olarak
düşünülmemeli. Kariyer gelişiminde insanları ve kendini anlamaya eğilimi olan biri için belki de
insan odaklı bir işte çalışmak gerekiyor. Kimi meslekler o anda karşısındakinin o anki ruhsal
durumunu anlayıp ona göre ilişki kurma tarzını anlamaya ihtiyaç duyarken kimi meslekler de
daha kişisel motivasyon ve kendi kendini disiplin etme yeteneğine ihtiyaç duyuyor.
Yöneticiler ve liderler bir iş yerini toplumda temsil eden kişiler oldukları ve insanlarla çok daha
fazla ilişkide bulundukları, çalışanlarının her türlü sıkıntısından bir açıdan sorumlu oldukları için
bu yetiye sahip olmak bu kişiler için avantaj sağlayabiliyor. Karşısındakinin duygularını
anlamaya elverişli bir lider, çalışanlarının ihtiyaçlarını daha iyi anlıyor ve onlara çok daha yapıcı
geri bildirimlerde bulunabiliyor. Duygusal zeka iş ortamına taşındığı zaman kişinin kendi
farkındalığı, kişisel dengeyi sağlama ve motivasyonu sağlayan kişisel yeti ile empati ve sosyal
becerileri kapsayan sosyal yeti ön plana çıkıyor.
Đnsan yaşamı içinde bilişsel zekâ duygusal zekaya göre daha değişmez iken duygusal zeka
öğrenerek geliştirilmeye açık bir alan. Örneğin stresle başa çıkma, kriz dönemlerinde strateji
belirleme gibi konular sayesinde bu alanlarda yeti kazanabilmek mümkün. Hatta birçok şirket, iş
verimliliğini arttırdığı ve müşteri tatminini sağladığı için bu tip kursları bünyesine alıyor.
Deniz Yücelen, Klinik Psikolog