B.A.E. DOĞAL TAŞ SEKTÖRÜ

B.A.E.
DOĞAL TAŞ
SEKTÖRÜ
ÜLKE RAPORU
Samet ACAR
İÇİNDEKİLER
Genel Bilgiler………………………………………………………………………………………………………………………...1
Genel Ekonomik Durum…………………………………………………………………………………………………………5
B.A.E Dış Ticareti…………………………………………………………………………………………………………………..9
B.A.E-Türkiye Dış Ticareti…………………………………………………………………………………………………….12
B.A.E Doğal Taş Sektörü………………………………………………………………………………………………………16
B.A.E-Türkiye Doğal Taş Ticareti………………………………………………………………………………………….19
Doğal Taş İhracatına Uygulanan Vergi Oranları……………………………………………………………………21
B.A.E. Müteahhitlik ve İnşaat Sektörü………………………………………………………………………………….21
Pazar ile İlgili Bilgiler……………………………………………………………………………………………………………23
İşadamlarının Dikkat Etmesi Gereken Hususlar……………………………………………………………………24
Önemli Fuarlar…………………………………………………………………………………………………………………….26
Nüfus
:
7,5 milyon (EIU 2012
tahmin)
83.600km2, Adalar hariç
yüzölçümü 77.700 km2,
Yüzölçümü :
Topraklarının %97’si
çöldür.
Başkent
: Abu Dhabi
56.634 Dolar (2012 EIU
Kişi Başına
: tahmin, Satın Alma
Düşen
Gücü Paritesi)
Milli Gelir
Döviz
Kuru
: 1 ABD $ = 3,67 Dh
Başlıca
Şehirler
Dubai, Abu Dhabi,
Şarjah, Ras al-Khamiah,
:
Ajman, Fujairah, Umm
al-Qaiwain
Telefon
Kodu
: +971
Genel Bilgiler

Coğrafi Konum
Birleşik Arap Emirlikleri Arap Körfezi'nin ortasında yer almaktadır. Kuzeyden Arap Körfezi,
batıdan Katar ve Suudi Arabistan Krallığı, güneyden Umman Sultanlığı ve Suudi Arabistan
Krallığı ve doğudan Umman Körfezi'ne sınır komşusudur.

Siyasi ve İdari Yapı
Başkenti Abu Dhabi olan Birleşik Arap Emirlikleri, yedi emirlikten meydana gelen bir
federasyondur. (Abu Dhabi, Dubai, Şarjah, Ras al-Khamiah, Ajman, Fujairah, Umm alQaiwain). Şeyh Khalifa bin Zayed al-Nahyan, ülkenin kuruluş tarihi olan 1971 yılından beri
yönetimde olan babası Şeyh Zayed bin Sultan al-Nahyan’ın ölümü üzerine 2004 yılından
ülkenin ve Abu Dhabi’nin başına geçmiştir. Ülkenin ikinci büyük Emirliği olan Dubai’nin
yöneticisi Şeyh Muhammed bin Rashid al-Maktoum ise ülkenin Başbakanı konumundadır.
Abu Dhabi
Abu Dhabi Emirliği, yedi emirlik içerisinde en büyük olanıdır. Emirlik, ülke topraklarının
yaklaşık %86’sını kaplamaktadır. BAE, 200'e yakın adayı ihtiva etmekte olup, Abu Dhabi de
1
bu adaların biri üzerine kurulmuştur. Ülke nüfusunun yaklaşık üçte biri Abu Dhabi’de
bulunmaktadır.
Dubai
BAE'nin ticaret ve turizm merkezi olan Dubai, yıllardır Doğulu ve Batılı iş adamları arasında
bir bağlantı noktası olmuştur. Toplam alanı 3.885 km2 olup, BAE topraklarının %5’ini
oluşturmaktadır.
Şehir 20 km uzunluğunda bir haliç ile ikiye ayrılmıştır. Burj Dubai tarafında Dubai idari
ofisleri, büyük şirketlerin ofisleri, bankalar, gümrük ve liman idaresi bulunmaktadır.
Dubai'nin kuzeyi ise Deira olarak adlandırılmakta olup, bu bölgede büyük ve irili ufaklı
alışveriş merkezleri, okullar, marketler ve oteller bulunmaktadır.
Dubai, BAE içindeki ikinci büyük emirliktir. Emirlik’in büyük bir çoğunluğu oturulamaz
durumda olan çöl iklimine sahip olmasına rağmen, Dubai şehri metropolitan bir yapıya
sahiptir. Arapça resmi dil olup, İngilizce de yaygın biçimde konuşulmaktadır.
Sheikh Rashed bin Saeed al-Maktoum petrol sanayisini geride bırakacak şekilde ülkeyi
ticarete açmayı başarmıştır.
Hong Kong ve Singapur’dan sonra bölgesel ve uluslararası arenada en önemli merkezlerden
biri olma hedefi ile yola çıkan Dubai, bölgesel anlamda bu hedefini gerçekleştirmiş ve diğer
Körfez ülkeleri arasında en önemli ticaret ve hizmet merkezi olarak öne çıkmayı başarmıştır.
BAE’nin ticaret sistemi reeksporta dayalı olup, kayıtlı reeksportun yaklaşık %85’i Dubai
tarafından gerçekleştirilmektedir. 1985 yılında faaliyete geçen ve bölgenin en büyük serbest
bölgesi olan Dubai’deki Jebel Ali Serbest Bölgesi, dünyada ISO 9002 belgesini alan ilk
serbest bölgedir. En modern ve gelişmiş haberleşme ve ulaşım ağlarının bulunduğu bölgede
yatırımcılardan gelir vergisi ve servet vergisi alınmamakta, ayrıca kurumlara 50 yıl süreyle
kurumlar vergisi muafiyeti uygulanmaktadır.
Sharjah
Sharjah, BAE'nin üçüncü büyük emirliğidir. Dubai'nin tam kuzeyinde yer alan ve Sheikh
Sultan bin Mohammad al-Oassimi tarafından yönetilen Sharjah’ta İslami gelenekler
sürdürülmektedir. Yakın zamanlarda Orta Doğu'nun kültür merkezi olma yolunda adımlar
atılmakta, eğitim ve kültür alanında gelişmeler yaşanmaktadır.
Ajman
Ajman, BAE'nin en küçük emirliği olup, sadece 250 km2'lik bir alanı kaplamaktadır.
Emirlik’in büyük bir kısmı Basra Körfezi kıyısında ve Sharjah'ın hemen kuzeyinde yer
almaktadır. Ajman’da, içinde iki küçük yerleşim bölgesi bulunan Masfut ve Manama adı
verilen adalar bulunmaktadır.
Eski çağlardan beri yerleşime uygun topraklara sahip olan Ajman, yakın zamanda bir balıkçı
köyü olarak ünlenmiştir. BAE ile birleşmesinden sonra Sharjah ve Dubai'deki gelişmelerden
2
burası da nasibini almıştır. Ajman doğal gaz ve petrol kaynakları açısından fazla zengin
olmayan, ucuz ve sakin bir şehirdir.
Ras al-Khaimah
MÖ 2000 yıllarında kurulan Ras al-Kaimah, önemli bir liman kenti ve tarım merkezidir.
Digdagga Khaimah'ta kurulan modern çiftlikte süt ürünleri üretilmekte, hayvancılık ve
tavukçuluk yapılmakta, meyve ve sebze üretilmektedir.
Ras al-Kaimah’tan çoğunlukla hammadde (inşaat taşları, patlayıcılar ve ilaçlar) ihracatı
yapılmaktadır. Şehirde keşfedilen sınırlı sayıdaki petrol alanlarında yapılan üretim günlük
10.000 varile ulaşmıştır. Turistler için ise Ras al-Kaimah'ta arkeoloji, etnoloji ve tarih müzesi
bulunmaktadır.
Umm al-Quwain
Kıyıdan devam eden kara yolu üzerinde bulunan Umm al-Quwain, küçük bir Emirliktir.
Petrol bulunmadan ve emirlikler birleşmeden önce izole edilmiş ve fakir bir Emirlik olan
Umm al-Ouwain'in altyapısında ve iş imkanlarında son yıllarda ilerleme kaydedilmiştir.
Emirlik’te bulunan Ahmet bin Rashid Limanı uluslararası standartlarda olup, 115 metreden
400 metreye kadar uzanan dört rıhtıma sahiptir. Umm al-Ouwain’de 1987 yılında kurulmuş
olan bir serbest bölge de bulunmaktadır. Modern bir ulaşım ve telekomünikasyon sisteminin
yanında modern bir hastane ve yerel radyo istasyonuna da sahip olan Emirlik’in tarihi
kuleleri, kaleleri, geleneksel at ve deve güreşleri turistlerin ilgisini çekmektedir.
Fujairah
Fujairah, Umman Körfezi’nde yer alan tek emirliktir. Dağlık alanların eteğinde dar bir alanda
yer alan Fujairah, bozulmamış plajları ile ünlüdür. Balıkçılık, atçılık ve dalış gibi aktiviteler
yaygındır.
Fujairah Limanı 1982 yılında inşa edilmiş olup, konteyner taşımacılığına ve Arap
yarımadasının ihtiyacına yönelik olarak küçükbaş ve büyükbaş hayvan taşımacılığına
uygundur. Emirlik içinde uluslararası bir havaalanı ve çok sayıda küçük sanayi yatırımı
bulunmaktadır. Mermer, fayans, ayakkabı ve çimento fabrikaları bu işletmelerden bazılarıdır.

Nüfus ve İşgücü Yapısı
BAE nüfusu sürekli artış göstermektedir. 1980 yılında 1 milyon olan nüfus 2012 yılında 8,3
milyona ulaşmıştır. Nüfusun %39’u Abu Dhabi, % 29’u Dubai, % 18’i Sharja ve % 14’ü diğer
emirliklerde yaşamaktadır.
Ülkede orta yaş nüfus grubu (ortalama 32,6 yaş grubu) artmaktadır. Doğum oranı bölgesel
ortalamanın altında olup sürekli olarak düşmektedir. 2011 yılında doğum oranı 1000 kişide %
9,9’dur.
BAE’nin toplam nüfusun %80’ini yabancılar oluşturmaktadır. Yabancı nüfus oranı sürekli
artmaktadır. Ülkede çalışanların % 90’nı da yabancılardır. Yabancı nüfusun dağılımı Hintliler
3
(%29), Pakistanlılar (%20), Bangladeşliler (%13), Filipinliler (%10), diğer Araplar (%12),
İranlılardan (%2) ve diğer yabancılardan (%4) oluşmaktadır.
BAE’de başlıca işgücü kaynağını oluşturan Asya kökenli göçmenler, başta inşaat olmak üzere
emek yoğun sektörlerde düşük ücretler karşılığında işçi olarak çalışırken; Arap kökenliler
kamu kurumlarında memur olarak istihdam edilmekte; Avrupalılar ise özel şirketlerde
yönetici veya danışman kadrolarında görev almaktadırlar.
Ülkede son yıllarda göçmen işçilerin yerini BAE vatandaşlarının alması fikrine giderek sıcak
bakılmaktadır. Çalışan BAE vatandaşlarının %88’i kamu sektöründe istihdam edilmekte,
bunların da %56’sı polis teşkilatında ya da askeri kuvvetlerde görev yapmaktadır. BAE
nüfusunun yaklaşık %40’ının 21 yaş altı kişilerden oluştuğu dikkate alındığında, işsizliğin
ilerleyen yıllarda BAE vatandaşları için önemli bir sorun teşkil etmesi muhtemel
gözükmektedir.

Doğal Kaynaklar ve Çevre
Çöllerin ve deniz kıyılarının birleşimi sonucunda ülkede yazları sıcak ve nemli bir hava
görülmektedir. Hava sıcaklığı yazın 46 dereceye kadar çıkabilmekte ve %100 nem
hissedilebilmektedir. Kışları ise ülkeye ılıman iklim hakim olmakta ve sıcaklık 14-23°C
arasında değişmektedir. Zaman zaman yaşanan kum fırtınalarının dışında sel, kasırga ve
deprem gibi doğal afetlere rastlanmamaktadır. Su kıtlığı son yıllarda BAE için önemli bir
sorun haline gelmiştir.
Yeraltı sularının yetersizliği ve su talebinin karşılanmasındaki güçlükler nedeniyle, kullanılan
suların %80’i deniz suyunu arıtma tesislerinden karşılanmaktadır. BAE’de her emirlik kendi
elektrik ve su sistemlerini işletmekte olup, son yıllarda elektrik şebekelerinin birleştirilmesi
gündeme gelmiştir.
BAE’nin sahip olduğu en önemli kaynaklar olan petrolün ve doğalgazın %90’ından fazlası
Abu Dhabi’de çıkarılmaktadır. BAE’deki doğal gaz ve petrol rezervleri, OPEC içindeki en
büyük beşinci rezervlerdir. Ayrıca Fujairah ve Ras al-Khaimah’ta bakır, Abu Dhabi’de
magnezyum ve kuzeydeki emirliklerde manganez çıkarılmaktadır. BAE’nin doğal gaz
rezervleri ise 213 trilyon ft3 ile dünyadaki en büyük beşinci doğal gaz rezervidir. Ham petrol
rezervleri ise 97,8 milyar varildir. Söz konusu miktarın % 94’ü Abu Dhabi’dedir.
Federal Hükümet, Ağustos 1998’de BAE’nin ilk ulusal çevre yasasını onaylamıştır. Yeni yasa
ile birlikte emisyon hacmi üzerine kısıtlamalar getirilmiş ve bunun gibi birçok önlem hayata
geçirilmiştir. Son yıllarda Abu Dhabi’li yetkililer çevre bilincinin artırılmasına yönelik
kampanyalar yürütmektedir. Ayrıca, dünyanın ilk sıfır-karbonlu ve sıfır-atıklı şehrinin Abu
Dhabi’nin merkezinde kurulacağı açıklanmıştır. Şehrin içinde araştırma merkezleri,
laboratuvarlar, şirketler için ayrılmış dükkanlar, hafif imalat fabrikaları, bilim müzesi ve
eğlence merkezlerinin kurulması planlanmaktadır. Otomobil kullanımının yasak olacağı,
tamamen yenilenebilir enerjinin kullanılacağı ve çevresindeki tarlalarla kendi kendine
yetebilmesi düşünülen bu şehirde yatırım yapacak olan firmalara vergi muafiyetinin yanı sıra
4
%100 mülkiyet ve fikri mülkiyet hakkının korunması gibi imkanlar sunulması
düşünülmektedir.
Genel Ekonomik Durum

Ekonomik Yapı
Serbest piyasa ekonomisinin hâkim olduğu Birleşik Arap Emirlikleri’nin (BAE) ekonomik
zenginliği büyük ölçüde Gayri Safi Yurt İçi Hasılasının (GSYİH) yaklaşık % 38’ini oluşturan
petrol ve doğal gaz üretimine dayanır. Bu ürünlerin fiyatlarındaki dalgalanma ekonomiye de
yansımaktadır. Ülkenin başlıca ihraç ürünleri ham petrol, doğal gaz ve kurutulmuş balık,
başlıca ithalat ürünleri makine ve taşıt araçları, kimyasallar ve gıdadır.
BAE dünyanın 7. büyük petrol rezervlerine sahip olup, bu rezervlerin 97,8 milyar varil
civarında bulunduğu tahmin edilmektedir. BAE’deki petrolün %90’nından fazlası Abu Dabi
Emirliği’nde üretilmektedir. BAE’nin günlük petrol üretimi 2,28 milyon varil civarındadır.
Gerçekleştirilen yatırımlarla söz konusu miktarın 2014 yılında 3,06 milyon varile çıkarılması
hedeflenmektedir.
Dünyanın en büyük yedinci doğalgaz kaynaklarına (6,43 trilyon m3) sahiptir. Ülke rezervleri:
Abu Dabi (196 Tcf), Sharjah (10,7 Tcf), Dubai (4,1 Tcf) ve Ras Al Khaimah (1,1 Tcf )
emirliklerinde yer almaktadır.
BAE Yönetiminin, ekonominin petrol ve petrol yan ürünleriyle doğalgaza bağımlılığının
azaltılması için hükümetin üretim ve yatırımların çeşitlendirilmesi çabaları olumlu
karşılanmaktadır. Bu çerçevede, BAE hükümetinin özellikle turizm, inşaat, havacılık, hizmet
sektörü, finans ve otomotiv gibi sektörlere yatırım yapmaya başladığı gözlemlenmektedir. Bu
bağlamda, “Abu Dhabi 2030 Planı“ çerçevesinde 200 milyar dolar yatırım yapılması
öngörülmektedir.
BAE’nin ülke gelir kaynaklarını çeşitlendirmeye yönelik devlet politikası ve özel sektörde
yaşanan canlanma neticesinde petrol-dışı gelirlerin milli gelirdeki payı gittikçe artmaktadır.
Ülke GSMH’nin % 7,6’sını imalat sanayi üretimi oluşturmadır. Söz konusu üretimin 2025
yılına kadar GSMH’nin % 25’ni oluşturması için yatırımlar devam etmektedir.
BAE, Mart 2010’da ülkenin farklı ulaşım ağlarını birbirine bağlamayı planlayan bir
demiryolu projesi tasarladığını açıklamıştır. 1500 km uzunluğunda olması öngörülen
demiryolu projesinin Suudi Arabistan sınırındaki Ghuweifat ile Umman sınırındaki Al Ain’ı
birbirine bağlayarak KİK demiryolu ağının da bir parçasını oluşturması öngörülmektedir.
BAE Bakanlar Kurulu, ülkenin 50. kuruluş yıldönümüne rastlayan 2021 yılı için hedeflerini
ortaya koyan “Milli Şart” adlı bir belgeyi kabul etmiştir. .
BAE’ye bağlı emirliklerden birisi olan Dubai, bulunduğu coğrafyada ticaret, finans ve turizm
merkezi olma stratejisi izlemektedir. Pazar olarak küçük olduğundan, dış ticareti “reeksport”a dayanmaktadır. Liman ve serbest ticaret bölgeleri alt yapı olarak gelişmiştir. Önde
5
gelen mal tedarikçileri Çin ve Japonya, başlıca satış yaptığı pazarlar ise İran, Irak, Hindistan,
Doğu Afrika ve KİK ülkeleridir.
BAE Hükümeti son dönemde elde ettiği deneyim ve sermaye birikimi sayesinde dış
pazarlarda yatırıma yönelmiştir. Hükümet sahip olduğu kamu şirketleri aracılığıyla çeşitli
ülkelerde telekom ve sanayi şirketleri ile bankalar satın almaktadır. Ayrıca, bahse konu kamu
şirketlerinin liman, serbest bölge işletme, turizm ve gayrimenkul geliştirme gibi projeler
aracılığıyla gelişmekte olan ülkelere yatırım yapmaya yöneldiği dikkati çekmektedir.

Ekonomik Performans
Ülkede petrolün çıkarılmaya başlandığı 1958 yılından bu yana Birleşik Arap Emirlikleri’nin
ekonomik performansı petrol fiyatlarındaki dalgalanmalara göre değişiklik göstermiş; sanayi
üretimi ve ihracat bu dalgalanmalardan doğrudan etkilenirken, harcamalar ve faiz oranları
dolaylı biçimde etkilenmiştir.
Ekonomideki genişlemede, ihracat gelirlerindeki artışın yanı sıra yatırımlardaki ve özel
tüketimdeki artışın da etkisi olmuştur. Böylece, ülkede yaşayanların refahı artmış, kredi
olanaklarından yararlanma kapasitesi yükselmiş, hızlı nüfus artışının etkisiyle tüketimde de
hızlı bir artış meydana gelmiştir.
BAE hükümetinin, yeni projelere yönelik harcamaları artırmasıyla birlikte 2013 ve 2014
yılları GSMH büyüme hedeflerinin %3,7 ve %4,7 gibi daha yüksek oranlarda gerçekleşmesi
beklenmektedir. 2014 yılından sonra ise 2015 ve 2017 yılları arasında, petrol dışı sektörlerde
hızlanan faaliyetler nedeniyle ekonomik büyümenin %5,2 ve %6,3 gibi yüksek oranlarda
gerçekleşeceği tahmin edilmektedir.
2012 yılında günlük petrol üretiminin ortalama 2,65 milyon varil olduğu tahmin edilmekte
olup; 2016 ve 2017 yıllarında üretimin daha fazla artması ve 2017 yılında günde ortalama
3,15 milyon varile ulaşması beklenmektedir. Petrol üretimindeki artışın, ülkenin yatırım
kapasitesini büyütmesiyle birlikte takip eden yılarda BAE’nin ihracat hacminin de büyümesi
beklenmektedir.
Diğer taraftan hizmet sektöründe özellikle turizm alanında yeni pazarların ve yeni ürünlerin
devreye sokulmasıyla BAE turizm sektöründe büyüme artacaktır. Ülke havayollarının yeni
uçaklar satın alması ve uluslararası havayolları şirketleriyle yapacakları işbirliklerinin turizm
sektörüne büyük katkı yapması söz konusudur.
6

Ekonomide Geleceğe Yönelik Beklentiler
Karşılaştırmalı Ekonomik Göstergeler
2011a
2012b
2013c
2014c
338.644
392.168
454.920
514.647
Reel GSYH’deki artış (%)
4,2
3
3,7
4,7
Tüketici Fiyat Enflasyonu (orta)
0,9
1,1
2,2
2,8
İhracat fob (milyar ABD $ )
281,6
302,3
320,1
349,6
İthalat fob (milyar ABD $)
202,1
220,3
237,9
261,7
Döviz Kuru KD: US$ (av)
3,67
3,67
3,67
3,67
GSYİH (Nominal, milyar ABD $)
Kaynak: Economist Intelligence Unit, UAE Country Forecast 2013 a (gerçekleşen), b
(tahmin), c (öngörü)
2011 yılında reel GSMH %4,2 büyümüş olup; 2012 yılında GSMH’nin %3 oranında büyümüş
olduğu tahmin edilmektedir. 2013 yılında ise %3,7 oranında büyüme beklenmektedir. Turizm,
lojistik ve imalat sanayi gibi petrol dışı sektörlerde, 2012 yılında %3,5 reel büyüme
gerçekleşmiştir. 2012 yılında, Abu Dhabi ekonomisi %4 büyürken, Dubai %5 gibi büyük bir
oranda büyüme kaydetmiştir. Kuzeydeki ekonomisi zayıf olan emirliklere yapılan kamu
harcamaları artmıştır.
Resmi rakamlara göre 2011 yılında %4,5 olan işsizlik oranının 2012 yılında %4,2’ye düştüğü
tahmin edilmektedir. Resmi olmayan kaynaklar ise emirlik vatandaşları arasında %14’lük
işsizlik olduğu ve özellikle kuzey emirliklerinde bu durumun ağırlıklı olarak hissedildiğini
belirtmektedir.
Hükümet ekonomiyi farklılaştırma çalışmalarını uzun dönemde önemli oranda
gerçekleştirmeyi amaçlamaktadır. 2030 yılında, GSMH’nın %64’nün petrol dışı sektörlerden
oluşacağı tahmin edilmektedir.
Dubai’deki finans krizi:
Ekonomisi çoğunlukla re-export, emlak, inşaat ve turizme dayalı olan Dubai Emirliği yaşanan
son küresel krizden etkilenmiştir. Mega projelerin finansmanının yabancı sermaye ve
uluslararası piyasalardan borçlanma yoluyla sağlanması Dubai’nin 2008 mali krizinden
doğrudan etkilenmesine yol açmıştır. Mali krizin etkisiyle ticari işlemlerin azalması, kriz
öncesinde başlatılan projelere ilişkin anlaşmaların kriz nedeniyle uygulanamaz hale gelmesi
ve vadesi gelen yüksek düzeydeki borçların finansmanında yaşanan zorluklar Dubai’yi mali
destek arayışına itmiştir.
7
Dubai Emirliği 25 Kasım 2009 günü yaptığı bir açıklamayla kamuya ait en büyük şirket olan
Dubai World ile yan şirketi Nakheel’in borçlarını ödemeyi 6 ay ertelemeyi planladığını
belirterek, finansman sağlayan tüm kurum ve kişilerden finansman vadelerini 30 Mayıs 2010
tarihine kadar ertelemelerini talep etmiştir.
Açıklamadan sonra Dubai World (DW) şirketinin mali tablosunun net olarak açıklanmaması,
borçların yeniden yapılandırılması sürecine ilişkin yetersiz bilgi akışı, şirketin borçlarının
hükümet garantisi kapsamında olmadığına dair açıklamalar alacaklılar ve uluslararası
piyasalar nezdinde tedirginliğe yol açmış, bölge ülkelerinin borsalarında düşüşler yaşanmıştır.
Bunun üzerine, Dubai ve Abu Dhabi’den piyasaları teskin etmeye yönelik açıklamalar gelmiş,
nakit sıkıntısını aşmaya yönelik girişimlerde bulunulmuştur. Bu kapsamda, Dubai World
bünyesindeki şirketlerden biri olan uluslararası liman işletmecisi DP World şirketinin ve Jebel
Ali Serbest Ticaret Bölgesinin yeniden yapılandırılma kapsamında olmadığı ve Dubai World
şirketinin ertelenmesi planlanan borçlarının sadece 26 milyar dolar olduğu açıklanmıştır. Abu
Dhabi merkezli iki bankadan 5 milyar dolar kredi sağlanmıştır. Bu açıklamalar ve girişimler
mali piyasalarda rahatlama sağlamıştır. Ayrıca BAE Merkez Bankası, yerli bankalar ve ülkede
şubesi bulunan yabancı bankalara likidite sorununa karşı destek vereceğini ve bu amaçla bir
fon kurduğunu açıklamıştır. Abu Dhabi Emirliği, Nakheel şirketinin 3,5 milyar dolar
tutarındaki borcunun vadesinin dolduğu 14 Aralık günü Dubai Emirliğine 10 milyar dolarlık
bir kaynak daha aktarmıştır. Nisan 2010 itibariyle DW’ün borçlarının yeniden
yapılandırılması süreci yaklaşık %90 oranında tamamlanmıştır.

Enflasyon
BAE’de, 2012 yılında enflasyonun %1 civarında gerçekleştiği tahmin edilmektedir. 2013
yılından itibaren, petrol dışındaki ürün fiyatlarındaki artış nedeniyle enflasyon oranının
yükseleceği tahmin edilmektedir. 2014 – 2017 döneminde ortalama %2,9 enflasyon oranı
beklenmektedir.

Para Politikaları
BAE’nin resmi para birimi olan Dirhem, 1980’li yılların ortalarından bu yana ABD Doları’na
1 ABD $ = 3,67 Dirhem değişim oranı üzerinden sabitlenmiştir. BAE merkez bankası oranın
korunmasında kararlı olup, bunu enflasyon karşısında bir koruyucu ve istikrar için gerekli bir
unsur olarak görmektedir.
BAE, Körfez İşbirliği Konseyi üyesidir. KİK üyesi 6 ülke arasında 1 Ocak 2003 itibariyle
Gümrük Birliği yürürlüğe girmiştir. KİK üyesi ülkelerin aralarında oluşturulan Ortak Pazar 1
Ocak 2008 itibariyle yürürlüğe girmiştir. Örgüt üyesi ülkeler arasındaki ortak para birimine
geçişin ise 2010 yılında gerçekleştirilmesi öngörülmekte iken Umman’ın ardından BAE de
ortak para birimine katılmayacağını ilan etmiştir. Söz konusu kararın, BAE’de herhangi bir
KİK kuruluşu bulunmaması ve son olarak KİK Merkez Bankası’nın da Riyad’da kurulmasına
bir tepki olarak alındığı değerlendirilmektedir.
8
Dış Ticaret

Genel Durum
Toplam ithalatın yaklaşık %50'sini tüketim malları oluşturmaktadır. Çoğunlukla yüksek gelirli
vatandaşların talep ettiği yüksek maliyetli ürünler ve BAE'de yetiştirilmeyen temel ürünler
(özellikle gıda maddeleri) en fazla ithalatı yapılan ürün gruplarıdır.
BAE, başta Dubai Emirliği olmak üzere, reeksport ağırlıklı bir ticari yapıya sahiptir. Çeşitli
ülkelerden gelen mallar, BAE üzerinden farklı pazarlara ulaştırılmaktadır. Reeksportta en
büyük pazarı Hint Yarımadası ve Körfez ülkeleri oluşturmaktadır. İran, Hindistan, Irak,
Bahreyn, Suudi Arabistan ve Pakistan reeksportta ilk sıraları paylaşmaktadır. Reeksport
yoluyla satışı yapılan başlıca ürünler; makineler, ses kaydediciler, inci, mücevherat, tekstil
ürünleri, taşıt araçları, kimyasal ürünler ve gıda ürünleri ve içeceklerdir.

Ülkenin Dış Ticareti
Dış Ticaret Göstergeleri (Milyon Dolar)
2007
2008
2009
2010
2011
2012
İHRACAT
112,5
162,7
102,0
158,9
214,7
192,7
İTHALAT
137,2
171,3
137,0
157,2
192,5
202,1
Kaynak: Trademap

İhracatında Başlıca Ürünler
İhraç Ettiği Başlıca Ürünler (1.000 Dolar)
GTİP Ürün Adı
2010
2011
2012
2709
Ham petrol (petrol yağları ve bitümenli
minerallerden elde edilen yağlar)
61 653 003
91 563 376
101 324 115
2710
Petrol yağları ve bitümenli minerallerden
elde edilen yağlar
17 668 503
25 698 675
22 922 415
7108
Altın (ham, yarı işlenmiş, pudra halinde)
10 032 265
13 895 016
14 582 604
2711
Petrol gazları ve diğer gazlı hidrokarbonlar
7 907 037
11 635 389
13 250 910
7102
Elmaslar
15 452 749
13 871 716
9 671 015
7113
Kıymetli metaller
mücevherci eşyası
1 092 061
1 523 861
5 595 890
ve
kaplamalarından
9
7601
İşlenmemiş alüminyum
2 738 528
4 414 870
3 969 248
3901
Etilen polimerleri (ilk şekillerde)
1 037 278
1 794 243
1 621 926
8517
Telli telefon-telgraf için elektrikli cihazlar
957 382
1 135 079
1 495 535
9999
Başka yerde belirtilmemiş ürünler
1 314 160
1 638 075
1 237 029
Kaynak: Trademap
2012 yılı itibariyle ülkenin ihracatındaki başlıca ürünler ham petrol ve petrol yağları,
elmaslar, altın, petrol gazları, işlenmemiş alüminyumdur.

İthalatında Başlıca Ürünler
İthal Ettiği Başlıca Ürünler (1 000 Dolar)
GTİP Ürün Adı
Kıymetli metaller ve kaplamalarından
7113
mücevherci eşyası
Petrol yağları ve bitümenli minerallerden
2710
elde edilen yağlar
8703 Otomobil, steyşın vagonlar, yarış arabaları
9999 Başka yerde belirtilmemiş ürünler
8517 Telli telefon-telgraf için elektrikli cihazlar
7102 Elmaslar
7108 Altın (ham, yarı işlenmiş, pudra halinde)
8471 Otomatik bilgi işlem makineleri, üniteleri
2010
2011
2012
9 906 093
15 881 211
21 339 465
10 281 869
10 696 921
9 494 378
6 412 192
5 054 491
5 512 040
10 557 472
2 186 390
4 028 532
7 083 110
8 348 460
8 635 001
13 373 000
2 954 659
4 969 553
9 260 705
8 808 276
8 239 897
8 220 364
8 164 545
6 248 246
Kaynak: Trademap
En fazla ithal edilen ürünler kıymetli metaller ve kaplamalarından mücevherci eşyası,
elmaslar, petrol yağları, otomobiller, steyşın vagonlar, telli telefon için elektrikli cihazlar,
elmaslar, altın, otomatik bilgi işlem makineleri ve diğer hava taşıtlarıdır.

Başlıca Ülkeler İtibarı ile Dış Ticareti
Başlıca Ülkeler İtibarı ile İhracat (1 000 Dolar)
Ülkeler
2010
2011
2012
Toplam
158 903 511
214 765 761
192 782 569
Japonya
29 336 752
42 863 623
43 991 705
Hindistan
30 907 472
35 471 580
37 799 115
Singapur
6 383 486
11 574 069
15 686 213
Tayland
8 654 886
14 468 790
15 645 229
10
Kore Cum.
12 170 134
14 759 366
1 510 0647
Çin
4 451 552
8 306 606
10 816 254
Pakistan
5 247 779
6 818 753
7 210 795
Hong Kong
2 319 978
3 707 119
4 757 133
Tayvan
3 527 418
4 280 670
4 664 767
Malezya
2 356 876
2 676 915
4 012 210
698 421
1 649 456
3 596 546
Türkiye
Kaynak: Trademap
BAE’nin başlıca ihraç pazarları arasında Japonya, Hindistan, Singapur, Tayland, Güney Kore,
Çin, Pakistan, Hong Kong, Tayvan, Malezya ve Türkiye bulunmaktadır.
Başlıca Ülkeler İtibarı ile İthalat (1 000 Dolar)
Ülkeler
Toplam
2010
2011
2012
157 045 403
192 147 830
200 669 561
Hindistan
27 412 253
37 369 375
35 781 394
Çin
21 235 461
26 812 848
29 549 999
Amerika
11 636 612
15 885 883
22 563 327
Almanya
10 047 190
10 754 193
12 722 856
Japonya
7 340 579
7 438 035
8 964 863
İngiltere
6 017 595
7 559 317
8 247 371
Türkiye
3 337 660
3 706 760
8 175 541
İtalya
4 847 329
6 534 768
6 982 613
Kaynak: Trademap
BAE’ye ihracat yapan pazarlar, birçok ürün grubunun ithal edilmesinden kaynaklanan bir
biçimde çeşitlilik arz etmektedir. BAE’ye en fazla ihracat yapan ülkeler Hindistan, Çin, ABD,
Almanya, İngiltere, Japonya, Türkiye, İtalya, Kore Cum., Singapur ve Hong Kong’dur.
11
B.A.E - Türkiye Arasındaki Ticaret

Genel Durum
Birleşik Arap Emirlikleri, Ekonomi Bakanı Sayın Zafer Çağlayan’ın uygun görüşü ve
Müsteşarlık Makamının 13.04.2012 tarih ve 2012/365 sayılı Onayı ile 2012-2013 döneminde
öncelikli ülkelerinden birisi olarak belirlenmiştir.
Türkiye - BAE Dış Ticaret Değerleri (Milyon Dolar)
Yıl
İhracat İthalat
Dış Ticaret
Dengesi
Dış Ticaret
Hacmi
2000
315
39
276
355
2001
380
65
315
445
2002
457
100
356
558
2003
702
113
589
816
2004
1 143
183
960
1 327
2005
1 675
205
1 469
1 880
2006
1 985
352
1 633
2 337
2007
3 240
470
2 770
3 711
2008
7 975
691
7 284
8 666
2009
2 896
667
2 229
3 563
2010
3 332
698
2 634
4 030
2011
3 706
1 649
2 057
5 355
2012
8 707
4 040
4 667
12 747
12
Türkiye'nin BAE'ye İhracatında Başlıca Ürünler (Bin Dolar)
GTİP Ürünler
2010
2011
2012
7108
Altın (Ham, Yarı İşlenmiş, Pudra Halinde)
378 840
279 618
4 600 083
7113
Kıymetli Metaller Ve Kaplama Mücevherci Eşyası
558 902
697 729
1 005 015
2710
Petrol Yağları Ve Bitümenli Mineralle Elde Edilen
Yağlar
390 639
793 795
749 200
7214
Demir/Çelik Çubuklar (Sıcak Haddeli, Dövülmüş,
Burulmuş, Çekilmiş)
663 097
774 079
608 560
7207
Demir/Alaşımsız Çelikten Yarı Mamuller
467 806
91 252
57 049
5702
Dokunmuş Halılar, Yer Kaplamaları (Kilim,
Sumak, Karaman Vb)
22 931
35 006
54 419
7216
Demir/Alaşımsız Çelikten Profil
46 832
41 861
52 769
6802
Yontulmaya, İnşaata Elverişli İşlenmiş Taşlar
(Kayagan Hariç)
21 712
29 023
41 329
8802
Diğer Hava Taşıtları, Uzay Araçları
0
4 000
28 950
6204
Kadın/Kız Çocuk İçin Takım, Takım Elbise, Ceket
Vs.
13 926
18 719
27 038
2402
Tütün/Tütün Yerine Geçen Maddelerden Purolar,
Sigarillolar
6 883
12 714
26 900
7106
Gümüş (Ham/Yarı Islenmıs, Pudra Halinde)
4 532
51 369
22 842
8901
Yolcu Gemileri, Gezinti Gemileri, Feribotlar, Yük
Gemileri, Mavnalar
535
775
19 020
1806
Çikolata Ve
Müstahzarları
13 581
17 988
18 925
8544
İzole Edilmiş Tel, Kablo; Diğer İzole Edilmiş
Elektrik İletkenleri; Fiber Optik K
19 764
18 898
18 839
7308
Demir/Çelikten İnşaat Ve Aksamı
14 620
16 761
18 329
6109
Tişört, Fanila, Diğer İç Giyim Eşyası (Örme)
8 714
11 512
17 273
Kakao
İçeren
Diğer
Kaynak: Trademap
13
Gıda
2012 yılında Türkiye’nin BAE’ye ihraç ettiği ürünlerin başında, toplam ihracat içindeki %53
pay ile ham ve yarı işlenmiş altın ve %11,5 pay ile kıymetli metaller ve kaplamalarından
mücevherci eşyası gelmektedir. BAE’nin Türkiye’den ithal ettiği diğer başlıca ürünler ise
petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar, demir çelik çubuklar, demir ve
alaşımsız çelikten yarı mamuller, dokunmuş halılar, demir çelikten profiller, yontulmaya
elverişli taşlardır.
Türkiye'nin BAE'den İthalatında Başlıca Ürünler (1.000 Dolar)
GTİP Ürün Adı
2010
7108
Altın (Ham, Yarı İşlenmiş, Pudra Halinde)
7113
Kıymetli
Metaller
Mücevherci Eşyası
7601
İşlenmemiş Alüminyum
7106
Gümüş (Ham/Yarı İşlenmiş, Pudra Halinde)
3902
Propilen Ve Diğer Olefinlerin Polimerleri
2901
Asıklık Hidrokarbonlar
3901
Etilen Polimerleri
3920
Ve
Kaplamalarından
2011
2012
426 099 1 162 681
3 107 420
51 802
70 491
126 495
65 054
101 466
96 616
12
77 842
87 728
540
7 850
30 687
0
0
26 716
460
3 640
14 734
Plastikten Diğer Levha, Yaprak, Pelikül Ve
Lamlar
8 595
12 115
13 640
3907
Poliasetaller, Diğer Polieterler, Epoksit-Alkid
Reçineler Vb (İlk Şekilde)
21 723
36 772
11 023
4102
Koyun Ve Kuzuların Ham Derileri
2 299
11 325
7 249
5404
Sentetik Monofilamentler (67 Desiteks/Daha
Fazla)
1 477
4 007
6 807
2710
Petrol Yağları ve Bitümenli Mineral. Elde Edilen
Yağlar
45 830
1 703
6 715
7102
Elmaslar
5 412
5 294
4 499
5208
Pamuk
5 537
6 632
4 474
Kaynak: Trademap
Türkiye’nin 2012 yılında, BAE'den gerçekleştirdiği ithalatın, %77’sini ham ve yarı işlenmiş
altın, %3’nü kıymetli metallerden mücevherci eşyası oluşturmaktadır. İşlenmemiş
14
alüminyum, ham ve yarı işlenmiş gümüş, petrol yağları, kimyasal maddeler ise ithal edilen
diğer başlıca ürünlerdir.

İki Ülke Arasındaki Anlaşma ve Protokoller
Ülkemiz ile BAE arasında 1984 yılında Ekonomik ve Teknik İşbirliği Anlaşması, 1993
yılında Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması yapılmış olup, KİK ülkeleri ile birlikte
serbest ticaret anlaşması yapılması yolunda çalışmalar devam etmektedir.
İki Ülke Arasındaki Ticaretin Altyapısını Düzenleyen Anlaşma ve Protokoller
Anlaşma Adı
İmza/Onay Tarihi
VIII. Dönem KEK Toplantısı Mutabakat Zaptı
10.02.2011
VII. Dönem KEK Toplantısı Mutabakat Zaptı
15.02.2008
YKTK
28.09.2005/24.07.2011
Küresel Taahhüt ve Hizmet Kuruluşu (TRICON) ve KOSGEB 31.10.2003
Arasında Anlaşma
Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması
29.01.1993/27.12.1994
Türkiye – Birleşik Arap Emirlikleri Hava Ulaştırma Anlaşması
26.10.1986
Ekonomik ve Teknik İşbirliği Anlaşması
09.08.1984
BDDK ile BAE Merkez Bankası Arasında Teknik İşbirliğine Dair 17.02.2009
Mutabakat Zaptı

İş Konseyi
Çoğunluğu Dubai’de olmak üzere, BAE’de yaklaşık 150 Türk firması (şirket, şube,
temsilcilik ofisi kapsamında) faaliyet göstermektedir.
Ülkede faaliyet gösteren Türk işadamları ve profesyonellerinin oluşturduğu Türk İş Konseyi
2005 yılı Şubat ayında Dubai Ticaret ve Sanayi Odası’nın himayesinde ve gözetiminde
seçimlerini yapmış, 21 Mart 2005 tarihinde de anılan odaya tescil edilmiştir.
İş Konseyi Türk tarafı eş başkanı Korhan Kurdoğlu, BAE tarafı eş başkanı Salah Omar
Shamsi’dir. Son Türk-BAE İş Forumu, Cumhurbaşkanımız Sayın Abdullah Gül’ün ziyaretleri
esnasında 2012 yılı Ocak ayında, Dubai’de yapılmıştır. Buna ilaveten, Ticaret Odası’na bağlı
olarak Dubai ve Kuzey Emirlikleri Türk İş Konseyi ile Abu Dhabi Türk İş Konseyi
bulunmaktadır.
15
B.A.E. DOĞAL TAŞ SEKTÖRÜ

B.A.E’nin Dünya Doğal Taş Ticaretindeki Yeri (1.000 USD)
Aşağıdaki tablodan anlaşıldığı üzere, 2012 yılında global doğal taş ticareti yaklaşık olarak 18
milyar USD olarak gerçekleşmiştir. Birleşik Arap Emirlikleri ise 2012 yılında yaklaşık olarak
350 milyon USD ile dünyada en çok doğal taş ithalatı yapan 13. ülke konumundadır. Zengin
petrol ve doğal gaz kaynaklarını ekonomisi içerisinde doğru değerlendiren ve birçok alt ve üst
yapı yatırımı gerçekleştirmekte olan B.A.E’nin, doğal taş ithalatı noktasında göstermiş olduğu
performansı önümüzdeki yıllarda artırması beklenmektedir.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
13
İthalatçı
Ülke
Dünya
A.B.D.
Çin
Japonya
G. Kore
Almanya
Fransa
S. Arabistan
İngiltere
İtalya
Kanada
B.A.E.
2008
17.304.026
3.378.477
1.543.359
863.989
884.049
805.504
725.972
134.077
818.849
776.924
339.903
383.355
2009
13.839.127
2.149.248
1.451.412
790.350
815.735
674.479
574.571
146.499
590.946
515.780
290.260
362.369
2010
15.888.616
2.386.500
2.257.594
792.448
841.189
689.308
634.929
233.752
609.397
573.264
364.036
358.571
2011
17.085.610
2.452.785
2.484.761
873.906
816.027
785.326
649.621
312.779
610.232
579.247
374.519
333.998
2012
17.648.512
2.706.312
2.642.940
960.789
765.716
742.807
627.144
617.490
575.928
503.499
406.341
350.349
Kaynak: Trademap

B.A.E’nin Ülkeler Bazında Doğal Taş İthalatı (1.000 USD)
B.A.E’nin 2012 yılı içerisinde gerçekleştirmiş olduğu 350 milyon USD’lik doğal taş
ithalatının yaklaşık %30’luk kısmını Çin sağlamaktadır. Çin’den sonra ise İtalya, Hindistan,
Türkiye ve İspanya yaklaşık pazar payları ile ilk 5 ülkeyi oluşturmaktadırlar. Türkiye 2012
yılında B.A.E’ye gerçekleştirdiği 42 milyon USD’lik ihracat ile %12 pay almış ve de en çok
ihracat yapan 4. ülke olmuştur.
16
İthalatçı Ülke
Toplam
Çin
İtalya
Hindistan
Türkiye
İspanya
Umman
Yunanistan
Mısır
Brezilya
Portekiz
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
2008
398.149
75.488
88.405
57.439
46.127
59.341
29.146
3.979
10.062
3.559
3.093
2009
362.369
85.663
77.533
54.963
26.014
33.002
36.244
4.539
10.942
2.591
3.248
2010
358.571
103.223
69.636
48.498
22.180
34.436
19.553
10.195
9.222
2.855
4.773
2011
333.998
115.908
42.778
48.277
29.281
36.592
18.046
8.823
8.304
1.964
2.749
2012
350.349
112.431
56.710
50.721
42.202
39.590
21.708
8.028
6.852
3.463
2.731
Kaynak: Trademap

B.A.E’nin Mal Grupları Bazında Doğal Taş İthalatı (1.000 USD)
B.A.E’nin gerçekleştirmiş olduğu doğal taş ithalatının 103 milyon USD değerle yaklaşık
%53’lük kısmını işlenmiş mermer ve traverten oluşturmaktadır.
GTIP
'680291
'680221
'680293
'680223
'251512
'251511
'961000
'680292
'680300
'680299
ÜRÜN
2008
2009
2010
2011
2012
Doğal Taşlar
383.355 362.369 358.571 333.998 350.349
Mermer, Traverten Ve Su Mermeri 53.119 89.549 106.736 97.892 103.590
(İşlenmiş Veya Yontulmamış)
Mermer, Traverten Ve Su Mermeri 136.480 70.075 78.902 64.160 82.186
(Yontulmaya
Veya
İnşaata
Elverişli)
Granit
23.096 62.633 47.188 58.052 49.352
Granit (Yontulmaya Veya İnşaata 78.911 38.195 35.279 37.165 46.463
Elverişli)
Mermer - Traverten. Dörtgen Blok / 12.515 34.220 18.693 19.669 20.339
Kalın Dilim.
Mermer Ve Traverten; Ham Veya
5.929
8.390 17.192 10.984 13.512
Kabaca Yontulmuş
Kayağan taşından "arduvaz" veya
2.134
3.849
5.340
5.826
7.922
diğer maddelerden yazı veya resim
tahtaları (çerçeveli olsun olmasın)
Diğer Kalkerli Taşlar
1.009 11.572 10.150
8.902
6.982
İşlenmiş kayagan taşı ve kayagan
2.401
1.876
4.973
3.600
3.991
taşından veya aglomere kayagan
taşından eşya
Diğer Taşlar
7.900
7.153
9.939
3.393
3.792
Kaynak: Trademap
17

B.A.E.’nin Gerçekleştirdiği Doğal Taş İhracatı
B.A.E’nin gerçekleştirmiş olduğu doğal taş ihracatı, yıllık bir kaç milyon USD ile ihmal
edilebilir düzeydedir. Bu ihracatın büyük bir kısmı da çevre ülkelere yapılmaktadır.

B.A.E.’nin Gerçekleştirdiği İşlenmiş Mermer ve Traverten İthalatı (1000 USD)
B.A.E.’nin doğal taş ihracatının yaklaşık %52’lık kısmı 680291 ve 680221 GTİP’li işlenmiş
mermer ve traverten ihracatı olarak gerçekleştirilmektedir. Ülkemizin dünya doğal taş
ticaretinde blok mermer-traverten ile birlikte en güçlü olduğu bu alanın Katar doğal taş
ithalatının da en önemli kalemlerinden olması ihracatımız için bir avantaj oluşturmaktadır.
GTIP
'680291
'680221
ÜRÜN
İşlenmiş Mermer
Traverten
Mermer, Traverten
Ve Su Mermeri
(İşlenmiş
Veya
Yontulmamış)
Mermer, Traverten
Ve Su Mermeri
(Yontulmaya Veya
İnşaata Elverişli)
2008
2009
189.599 159.624
2010
2011
2012
185.638
192.147
200.669
53.119
89.549
106.736
97.892
103.590
13.648
70.075
78.902
64.160
82.186
Kaynak: Trademap

B.A.E.’nin İşlenmiş Mermer-Traverten İthalatında Ülkelere Göre Ortalama Alış
Fiyatı
B.A.E tarafından ithal edilen işlenmiş mermer-traverten ortalama fiyatları ülkeler göre
farklılık arz etmektedir. İspanya’dan ithal edilen mermer-traverten ortalama fiyatı 1500
USD’nin üstünde gerçekleşerek en yüksek fiyatı oluşturmaktadır. Türkiye’nin B.A.E.’ye
gerçekleştirdiği işlenmiş mermer-traverten ihracat ortalama fiyatı, dünya ortalaması olan 675
USD’nin altında, 625 USD olarak gerçekleşmiştir.
Ortalama Fiyat ($/Ton)
1.600
1.400
1.200
1.000
800
600
400
200
0
1.501
675
717
829
625
268
Kaynak: Trademap
18
885
706
304
754
Aşağıda bulunan tablo, B.A.E.’ye işlenmiş mermer ve traverten ihracatı yapan ülkelerin
ortalama ton fiyatlarını göstermektedir. Sıralama değerde en fazla işlemiş mermer ve traverten
ihracatı yapan ülkeden en az yapana doğru sıralanmıştır. İtalya dünya ortalamasının çok
üstünde bir rakama sahipken, en düşük fiyat Umman’a aittir. Diğer taraftan Türkiye son beş
sene içerisinde sürekli olarak dünya ortalama fiyatının altında ihracat yapmıştır.
İthalatçı Ülke
Dünya Ortalaması
Çin
Türkiye
İtalya
Umman
İspanya
Yunanistan
Hindistan
Mısır
Portekiz
Makedonya
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
2008
892
658
816
1.193
1.015
968
903
521
679
896
2009
734
575
524
1.399
753
886
892
355
679
969
2010
777
748
503
1.516
358
776
1.372
693
454
785
2011
699
691
549
1.465
423
860
1.205
451
1.312
791
2.585
2012*
675
717
625
1.501
268
829
885
304
706
754
1.761
Kaynak: Trademap
*Sıralama değerde en fazla ihracat yapan ülkeden en az ihracat yapana doğrudur.
B.A.E - Türkiye Doğal Taş Ticareti

B.A.E’nin Türkiye Doğal Taş İhracatındaki Payı
Türkiye, 2012 yılında toplam 1.903.116.787 USD’lik doğal taş ihracatı gerçekleştirmiştir.
2011 senesine göre miktarda % 8,60, değerde ise % 13,68’lik artışla bir rekora imza atan Türk
doğal taş sektörü, bu artış oranlarıyla ürünlerine katma değer katarak ihracatını artırmıştır.
Tüm doğal taş sektörü ihracatında dünya 3.’sü olan ülkemiz, mermer-traverten ihracatında ise
dünyanın 1 numaralı ülkesidir. Aşağıda yer alan tabloda, Türkiye’nin 2011 ve 2012
senelerinde ülkelere göre gerçekleştirmiş olduğu doğal taş ihracat rakamları yer almaktadır.
Tablodan anlaşıldığı üzere, Çin doğal taş ihracatımızda yaklaşık % 40’lık payı ile ilk sırada
yer alırken, onu A.B.D.ve Irak takip etmektedir. B.A.E. ise yaklaşık 42 milyon USD ile 8.
sırada yer almaktadır. 2011 senesine göre miktarda % 26,95, değerde % 41,99 artış gösteren
B.A.E’ye ihracatımız, 2012 senesinde toplam ihracatımız içerisinde değerde %2,2 pay
sahibidir.
19
'OCAK - ARALIK 2011
ÜLKE
1
2
ÇİN
3
4
5
6
7
IRAK
S.ARABİSTAN
8
9
B.A.E.
İSRAİL
KANADA
A.B.D.
HİNDİSTAN
İNGİLTERE
TOPLAM
% DEĞİŞİM
MİKTAR
(KG)
3.580.309.533
421.147.705
DEĞER
(USD)
638.746.882
236.762.391
MİKTAR
(KG)
4.172.377.906
449.892.619
312.488.874
83.576.465
360.099.177
100.994.983
15,24
20,84
174.419.792
129.817.835
62.759.041
38.152.086
227.217.081
179.553.989
86.712.559
50.568.507
30,27
38,31
38,17
32,54
70.216.534
78.638.922
46.474.533
42.631.686
66.848.390
83.785.689
45.458.666
42.077.045
-4,80
6,54
-2,19
-1,30
52.308.700
94.974.021
29.417.366
35.269.033
66.407.303
227.509.550
41.769.452
37.723.545
26,95
139,55
41,99
6,96
49.530.915
42.939.605
43.033.406
36.649.773
-13,12
-14,65
7.908.430.888 1.903.116.787
8,60
13,68
FRANSA
10
'OCAK - ARALIK 2012
7.281.936.463 1.674.121.880
DEĞER
MİKTAR DEĞER
(USD)
782.595.967
16,54
22,52
252.356.078
6,83
6,59
Kaynak: İMMİB

Türkiye’nin B.A.E’ye Mal Gruplarına Göre Doğal Taş İhracatı
Türkiye, Katar’a gerçekleştirmiş olduğu yaklaşık 42 milyon dolarlık ihracatın yaklaşık
% 98’ini işlenmiş mermer ve traverten olarak gerçekleştirmektedir. Bu kısmında yaklaşık
% 98’i işlenmiş mermerdir. B.A.E’nin bu grupta gerçekleştirdiği yaklaşık 162 milyon
USD’lik ithalatın %25’ini Türkiye gerçekleştirmiştir. Türkiye’nin elinin güçlü olduğu bu
alanda ihracatını artırma potansiyeli bulunmaktadır.
2011
MAL GRUBU
İŞLENMİŞ MERMER
İŞLENMİŞ TRAVERTEN
BLOK
MERMER
VE
TRAVERTEN
İNŞAATA
ELVERİŞLİ
DİĞER İŞLENMİŞ TAŞLAR
TABİİ
TAŞLARDAN
KALDIRIM VE DÖŞEME
TAŞLARI
KAYAĞAN TAŞI - İŞLENMİŞ
TABİ TAŞLARDAN KARO,
RANÜL,
PARÇA
VE
TOZLARI
% DEĞİŞİM
2012
Miktar
(Kg)
45.485.155
Tutar
(USD)
25.195.116
Miktar
(Kg)
61.245.265
4.013.485
2.553.208
2.902.810
2.009.894
-27,67
-21,28
425.010
121.581
1.664.944
745.624
291,74
513,27
2.016.021
1.344.887
352.474
218.558
-82,52
-83,75
163.627
84.198
214.803
112.088
31,28
33,13
2.800
20.513
26.364
17.913
841,50
-12,67
86.913
67.348
603
7.500
-99,31
-88,86
Kaynak: İMMİB
20
Tutar
Miktar
(USD)
(Kg)
38.657.870
34,65
Tutar
(USD)
53,43
B.A.E.’NİN DOĞAL TAŞ İTHALATINA UYGULADIĞI VERGİ
ORANLARI
B.A.E Türkiye’yi en çok gözetilen ulus tanımı içerisinde değerlendirip doğal taş ürünlerinden
% 5 oranında gümrük vergisi almaktadır.
GTİP
25140010
25151100
25151200
25152010
25161100
25161200
25162000
25169000
68010000
68021000
68022110
VERGİ
ORANI %
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
GTİP
68022120
68022130
68022300
68022910
68022990
68029100
68029200
68029300
68029900
68030010
68030090
VERGİ
ORANI %
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
B.A.E. MÜTEAAHİTLİK HİZMETLERİ ve İNŞAAT SEKTÖRÜ

Müteahhitlik Hizmetleri
İnşaat ve emlak sektörü Birleşik Arap Emirlikleri ekonomisi içinde petrol ve ticaretten sonra,
üçüncü büyük sektör konumundadır. İnşaat sektörü 2008 global finans krizinin etkilerinin
yaşanmakta olduğu dönemde dahi GSYH içindeki %8 büyüklüğünü muhafaza etmiş, 2011
yılında ise inşaat sektörünün BAE milli geliri içindeki payı % 11,5’e yükselmiştir. 2011 –
2013 döneminde BAE inşaat sektörünün yıllık ortalama % 7 oranında bir büyüme göstermesi
beklenmektedir.
2011 yılında, BAE körfez ülkeleri içinde 319,1 milyar ABD Doları ile en büyük emlak ve
inşaat sektörü proje değerine sahip olan ülke olmuştur.
Özellikle 2004’den başlayarak Körfez bölgesinin en büyük inşaat - emlak faaliyetlerine sahne
olan BAE, 2008 yılındaki global finans krizinin inşaat sektörü üzerindeki etkilerini çok
belirgin olarak yaşamıştır. 2010 ve 2011 yıllarında, krizin etkilerinin azalmaya başladığı
görülmekle birlikte, başta Dubai olmak üzere bütün emirliklerde emlak kalemlerinde ortaya
çıkan arz fazlaları, yeni projelere başlanmasını zorlaştırmakta ve müteahhitlerin kar oranlarına
olumsuz baskı yapmaktadır.
Arz fazlasının yanı sıra, Euro bölgesindeki kriz ve İran ekonomisinde yaşanan olumsuzluklar
gibi etkenler de, BAE’de yabancılara yönelik satış yapılan emlak projelerinin
performanslarını olumsuz yönde etkilemektedir. 2011 - 2012 yıllarında BAE konut piyasası,
2008 krizi öncesi seviyesine dönme çabaları göstermiştir. Ancak, Euro bölgesi krizi ve dünya
21
ekonomisi genelinde gözlemlenen belirsizlikler, yatırımcıların konut satın alma planlarını
ertelemelerine yol açtığı için özellikle Dubai olmak üzere BAE genelinde büyük çaplı konut
projelerinin ertelenmesine ya da küçültülmesine sebep olmuştur. Dubai konut piyasasında,
Orta Doğu’daki diğer ülkelerde yaşanan istikrarsızlıklar sebebiyle, olumlu gelişmeler yaşansa
da, BAE genelinde mevcut arz fazlası konut piyasasının ve konuta dayalı inşaat projelerinin
gelişmesinin önündeki en önemli engel olarak bulunmaktadır.
Dubai hükümetine bağlı şirketlerin yüksek borçları sebebiyle Dubai emirliğinde 2013 ve
sonrası dönemde büyük ölçekli altyapı yatırımlarının ertelenmesi ya da iptal edilmesi
beklenmektedir. Ancak, Dubai’de 2012 – 2013 döneminde emlak geliştirme şirketlerince
yaklaşık 35.000 ünite konutun Dubai konut stokuna eklenmesi muhtemel görünmektedir.
Abu Dhabi’de ise yine 2012 – 2013 döneminde yaklaşık 42.000 ünite konutun piyasaya arz
edilmesi hesaplanmaktadır. Söz konusu yeni arz ile mevcut arz stoğunun Abu Dhabi’de kısa
vadede konut satış fiyatları ve kiralar üzerinde aşağı yönlü bir baskı oluşturmaya devam
edeceği beklenmektedir.
Abu Dhabi emirliğinde 2012 sonrasında da etkisini göstermesi beklenen bir başka gelişme ise
emirlikte inşa edilmekte olan alışveriş merkezlerinin tamamlanmasıyla 1000 kişi başına düşen
kiralanabilir perakende alanının 2015 yılına kadar 1690 m2’ye ulaşacak olmasıdır. Bu oran
Avrupa Birliği’nin 231 olan oranının çok üzerinde olmasının yanı sıra, 1028 olan ABD
oranının da üzerindedir. Bu itibarla, ihale edilmiş ve inşa edilmekte olan alışveriş merkezleri
göz önüne alındığında, orta ve kısa vadede Abu Dhabi emirliğinde yeni alışveriş merkezi
yatırımına başlanmayacağı beklenmektedir. Dubai’de zaten çok belirgin olan arz fazlası –
talep yetersizliği durumunun, Abu Dhabi emirliğindeki otel, konut, ofis vb. gayrimenkullerde
de kısa vadede yaşanması beklenmektedir.
Dubai emlak piyasasında yaşanan durgunluğun ardından, Dubai’de faaliyet göstermekte olan
müteahhit firmaların önemli bir bölümünün Abu Dhabi, Suudi Arabistan ve Katar’a
yöneldikleri gözlemlenmektedir. Diğer taraftan, Güney Koreli müteahhit firmaların agresif bir
şekilde BAE müteahhitlik pazarından aldıkları payı artırdıkları tespit edilmektedir. Bu
gelişmeler de BAE genelinde ve Abu Dhabi’de müteahhitlik sektöründe Türk firmalarının
ihale kazanmalarını zorlaştırmakta ve yeni projelerdeki kar marjlarını düşürmektedir.
Ofis piyasasında ise yine hem Dubai’de hem Abu Dhabi’de mevcut olan arz fazlası sebebiyle
yeni ofis inşaatı projeleri ertelenmekte, iptal edilmekte ya da küçültülmektedir. 2012 – 2013
döneminde Abu Dhabi’de 1 milyon m2’nin üzerinde bir ofis stoğunun arz edilmesi
planlanmakta olup, bu durumun ofis kiraları ve fiyatları üzerindeki aşağı yönlü baskıyı devam
ettireceği beklenmektedir.
Diğer taraftan, Dubai’de 2011 yılı Ocak ayı başından itibaren tüm konutlardan %5 oranında
emlak vergisi tahsil edilmesinin yatırımcılar üzerinde olumsuz bir etki yaratması
beklenmektedir. Hizmet bedeli adı altında ödenen vergilerin yanı sıra kiralanamayan konutlar
için de bu verginin verilecek olması piyasaya sürülecek konutlar için yatırımcı ilgisini
çekmeyi zorlaştırabilecektir. Buna ilaveten, gayrimenkul idarelerince tahsil edilen bakım
ücretleri de zaman zaman gazetelere yansıyacak kadar yükselmekte ve tartışma konusu
olmaktadır.
22
PAZAR İLE İLGİLİ BİLGİLER

Fikri, Sınai Mülkiyet Hakları
BAE’de telif hakları (copyrights), ticari marka (trademark) ve patent ile ilgili düzenlemeler
mevcuttur. Firmaların ticari marka ve patent haklarını, taklit ve sahteciliğe karşı korunması
için Federal Ekonomi Bakanlığı’na tescil ettirmeleri gerekmektedir.

Dağıtım Kanalları
BAE’ye ihraç edilen bir malın pazardaki başarısı, acenta veya distribütörün pazarlama ağının
yaygınlığı ve etkinliği ile doğru orantılıdır. Bu yüzden acenta seçimi oldukça önemlidir.
BAE’de iş yapmak isteyen firmaların, pazarın koşullarını ve tüketicinin alışkanlıklarını bilen,
yaygın bir dağıtım ağına ve sağlam ilişkilere sahip aracılar ile kuracakları ilişkiler pazardaki
başarılarına büyük katkı sağlayabilecektir. Ülkedeki ticaret büyük ölçüde ticaret merkezleri,
marketler ve mağazalarda gerçekleşmekte ve açık pazarlar ya da semt pazarları gibi ticaret
alanları bulunmamaktadır.
Dubai’de genel olarak ürünler son kullanıcılara büyük ve gösterişli alışveriş merkezleri, daha
küçük çarşılar ve sokak dükkanları aracılığıyla ulaşmaktadır. Büyük alışveriş merkezlerinde
(city center gibi) oldukça kaliteli ürünler yüksek fiyatlarla alıcılarla buluşmaktadır. Diğer
taraftan büyük alışveriş merkezlerinde yer alan hipermarketlerde ise gıda ürünlerinde beyaz
eşyaya, kırtasiye ürünlerinden tekstil ürünlerine pek çok kalem ürün satılmaktadır. Küçük
çarşılarda ve sokak dükkanlarında ise daha ziyade Araplar dışında nüfusa hitap eden nispeten
kalitesiz ve düşük fiyatlı ürünlere rastlanmaktadır.

Tüketici Tercihleri
Ülkenin ticaret merkezi durumunda olan Dubai, rekabetin çok yoğun olduğu bir pazardır.
Dubai ülke sınırlarını aşan bir boyutta, Körfez bölgesinden Orta Asya ve Uzak Doğu'ya kadar
bir hitap alanı bulmaktadır.
Ülkede ticari faaliyetler çok iyi organize olmuştur. Kayıt dışılık yaygın değildir. Ticaret resmi
kurallar çerçevesinde yürütülmektedir. Ticari yaşam gittikçe büyük ve modern ticaret
merkezlerine doğru kaymaktadır. Ticari hayatta büyük ölçüde dürüstlük hakimdir ve hileli
ticarete izin verilmemektedir. Perakende alışverişlerde pazarlık usulü uygulanabilmektedir.
BAE, bölgedeki diğer ülkelerin de önemli ölçüde mal ve hizmet tedarik ettiği bir ticaret
merkezi konumundadır. Başta Amerikalı ve Avrupalı firmalar olmak üzere çok sayıda
yabancı firma, özellikle Dubai'de temsilcilik açmak suretiyle BAE pazarının yanı sıra Suudi
Arabistan, diğer Körfez ülkeleri ve yakın Afrika ülkelerine ait piyasaları buradan takip
etmektedir. Ticari amaçların yanı sıra, ülkede katı dini kurallar uygulanmadığından dolayı
diğer Arap ülkelerinde yaşayanlar da sıklıkla hafta sonu tatili ve eğlence amacıyla Dubai'yi
ziyaret etmektedir.
23

Satış Teknikleri ve Satışı Etkileyen Faktörler
İhracatçılarımızın BAE pazarına girişte göz önünde bulundurmalarında fayda görülen
hususlar şunlardır;
- Piyasada rekabet çok yoğundur ve piyasada tutunabilmek için mutlaka çok ciddi rekabet
üstünlüğüne sahip olunması gerekmektedir.
- Ülkede yaşayan varlıklı kesim için ürün kalitesi çok önemlidir. Kalite, satış sonrası hizmet
ve standartlara uygunluk gibi faktörlerin önemi göz ardı edilmemelidir.
- Fiyat belirlenirken rakip ürünlerin fiyatları dikkate alınmalıdır.
- Pazarda dürüstlük ve güven çok önemlidir. Piyasada güven kaybetmiş bir marka veya
firmanın bu piyasada bir daha tutunabilmesi çok zordur.
- Kişisel ilişki kurmaya (özellikle de üst düzey aile üyelerle) önem verilmelidir. Bu açıdan
olabildiğince sık olarak yüz yüze görüşme zemini hazırlanmalıdır. Bundan dolayı müşterinin
Türkiye'ye davet edilmesi, en az B.A.E ziyareti kadar önemlidir.
- Nüfus yapısı ve tüketici özellikleri nedeniyle pazara ülke içi talepten ziyade ülke üzerinden
sağlanacak dış talepleri yakalamak için girilmesi daha uygun görülmektedir.

Ulaştırma ve Taşımacılık Maliyetleri
İstanbul – Dubai / Abu Dabi arası inşaat malzemeleri taşıması için 20 tona kadar nakliye
komple TIR fiyatı 4 000 $ - 5 000 $ arasında değişim göstermektedir.
İŞADAMLARININ PAZARDA DİKKAT ETMESİ GEREKEN
HUSUSLAR

Ticareti Etkileyen Kültürel Faktörler
Arap iş kültürünün en önemli unsurlarından birisi tartışmaların asgari bir seviyede tutulması
veya hiç yaşanmamasıdır. Bu yüzden bu ülkelerde aşırı derecede baskı uygulanan satış
tekniklerinden uzak durulması tavsiye edilmektedir. İlk toplantıları tanışma toplantıları olup,
konuya ve programa çok az sadık kalınmaktadır. Geleneksel selamlama şekilleri içerisinde
sağ elin kalbe götürülerek samimiyet, içtenlik ve sıcaklık mesajları verilirken, modern
Araplarda ise gevşek ancak uzun süreli bir el sıkışma takip edilmektedir.
Ziyaretçinin bir odaya girerken ayakkabılarını çıkarması ve dışarıda bırakması uygun
olacaktır. Çünkü halı üzerinde ibadet yapılmaktadır. Odaya girildiğinde ilk olarak en kıdemli
kişinin eli sıkılır. Konuşmaya katılmadan önce odadaki herkesin eli sıkılmalıdır.
Kartvizit kullanımı yaygındır. Eğer kullanılacaksa Arapça olması yararlı olacaktır. Yaygın bir
şekli ise kartvizitin bir tarafının Arapça diğer tarafının da İngilizce olmasıdır. Eğer çok kaliteli
24
ve oymalı bir kartvizit tercih edilecekse, bir tarafında her iki dilin de kullanılması mümkün
olabilir veya her dilde hazırlanmış ayrı ayrı kartvizit kullanılabilir. Broşür ve diğer promosyon
malzemelerinin hem Arapça hem de İngilizcesinin olması önemlidir
Randevu talep edilirken gün içindeki ibadet zamanlarına dikkat edilmesi ve yıl içindeki kutsal
günlerin dikkate alınması gerekmektedir. İş görüşmeleri ağır bir tempoda ilerlemektedir.
Arapların oldukça muhafazakâr bir yapıda oldukları görülmektedir. Duyguların dışa
vurulması çok sık rastlanmaz. Hatta toplum içerisinde şakalaşma ve gülme bile kontrollü bir
şekilde yapılmaktadır. Kişiler veya eşler arasındaki tartışmaların başka kişilere
aktarılmasından bile rahatsızlık duyulmaktadır. Bu nedenlerden dolayı kişisel konulara
odaklanmaktan uzak durulmalıdır. Arap kültürü detaylara odaklanmaktadır. Ahlak ve
beklenen sosyal davranışların başını cömertlik, saygı ve sorumluluk almaktadır.
Arap ataerkil aile kültürü erkeğe hakim rolü vermektedir. Bu olay beraberinde kadına saygıyı
ve korumayı getirmektedir. Erkek evde önemli bir rol oynamakta ve evin reisi olarak kabul
edilmektedir. Kadın ise daha geride aile işleri ile uğraşmaktadır. Halk içerisinde kadın erkeği
takip etmektedir.

Pasaport ve Vize İşlemleri
Diplomatik, hizmet ve hususi pasaport hamilleri 90 güne kadar seyahatlerinde vizeden
muaftır. Umuma mahsus pasaport hamilleri vizeye tabidir.
Yabancı bir kişi, yerel ortak bulmaksızın BAE’de şirket kuramamaktadır. Öte yandan, serbest
bölgelerde Bölge İdaresi sponsor olduğu için yerel vatandaş / sponsor gereksinimi ortadan
kalkmaktadır.

Resmi Tatiller ve Çalışma Saatleri
Cuma ve Cumartesi, hafta sonu resmi tatil günleridir. Kamu kurumları Cuma ve Cumartesi
günleri tam gün tatil iken, özel sektör firmaları ve esnaf Cuma günü haricinde 08.00 – 13.00
ve 16.30 – 19.30 arasında faaliyet göstermektedir. Büyük alışveriş merkezlerinde yer alan
mağazalar ise, Cumartesi günü tam gün açık olup, Cuma günü ise öğleden sonra (14.30) işe
başlamaktadır. Bankalar, yalnızca Cuma günü kapalıdır.
Resmi Tatiller (2013) 1 Ocak (Yılbaşı); 4 Kasım 2013 (İslami Yılbaşı); 24 Ocak 2013 (Hz.
Muhammed’in Doğumu); 6 Ağustos (Yalnızca Abu Dhabi’de; Şeyh Zayed’in yönetime
geçmesi); 8 Ağustos 2013 (Eid al-Fitr/Ramazan Bayramı); 15 Ekim 2013 (Eid alAdha/Kurban Bayramı); 2 Aralık (BAE Milli Günü).

Yerel Saat
BAE saati Türkiye saatinde 2 saat ileride bulunmaktadır. GMT’den 4 saat ileridedir.

Yerel Ölçü Birimleri
Metrik ve İngiliz ölçü biriminin dışında yerel ölçü birimleri de kullanılmaktadır.
25

Telefon Kodları
Uluslararası telefon kodu +971’dir.

İklim
Nüfusun yoğun olduğu kıyı bölgesinde yazları (Mayıs - Ekim) çok sıcak ve nemli hava hakim
olup, sıcaklık 46 derecenin üzerine çıkmakta ve nem oranı %100'e ulaşmaktadır. Kışın (Aralık
- Mart) ise ılıman bir iklim görülmekte ve sıcaklık 14 – 23 derece arasında kalmaktadır. İç
kısımlarda çöl iklimi hüküm sürmekte, kışları soğuk, yazları ise sıcak ve kuru bir hava
görülmektedir. Yıllık ortalama yağış miktarı 42 mm civarındadır. Ras al-Khaimah'ta iklim
daha ılıman ve yıllık ortalama yağış oranı 150 mm'nin üzerindedir.
B.A.E’DE GERÇEKLEŞEN ÖNEMLİ DOĞAL TAŞ FUARLARI
The Big 5
Uluslararası İnşaat ve Yapı Fuarı
http://www.thebig5.ae/
Cityscape Abu Dhabi
Gayrimenkul Fuarı
http://www.cityscapeabudhabi.com/
**Birleşik Arap Emirlikleri’nde yerleşik olan doğal taş, yapı malzemeleri ve mühendislik
firmaları iletişim bilgilerini satınalmacı listeleri bölümünde bulabilirsiniz.
26