9. - İnternete Dayalı Eğitim

Selçuk Üniversitesi
Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi
Sayı 29, Sayfa 131-152, 2010
İLKÖĞRETİM ÖĞRETMENLERİNİN EĞİTİMÖĞRETİMLE İLGİLİ HİZMETİÇİ EĞİTİM
GEREKSİNİMLERİ
Mehmet Gültekin1, Zühal Çubukçu2, Sibel Dal3
1
Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi İlköğretim Bölümü
[email protected]
2
Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü
[email protected]
1
Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi İlköğretim Bölümü
[email protected]
ÖZET
Bu araştırmanın amacı, ilköğretim öğretmenlerinin hizmetiçi eğitim
gereksinimlerini belirlemektedir. Tarama modeli kullanılarak desenlenen
araştırma, Eskişehir il merkezindeki ilköğretim okullarında görevli 530
öğretmen üzerinde gerçekleştirilmiştir. Anket yoluyla toplanan verilerin
çözümlenmesinde, aritmetik ortalama ve standart sapmaların yanı sıra ikili küme
karşılaştırmalarda bağımsız t testi, çoklu küme karşılaştırmalarda ise tek yönlü
varyans analizi kullanılmıştır. Elde edilen veriler sonucunda, ilköğretim
öğretmenlerinin eğitim-öğretimle ilgili olarak öğrenciyi tanıma, öğretimi
planlama, materyal geliştirme, öğretim yapma, öğretimi yönetme, başarıyı
değerlendirme, rehberlik yapma, temel becerileri geliştirme, özel gereksinimi
olan öğrencilere hizmet etme, yetişkinleri eğitme, ders dışı etkinliklerde
bulunma, kendini geliştirme, okulu geliştirme, okul-çevre ilişkilerini geliştirme
yeterlik alanlarının tümünde eğitim gereksinimi duydukları anlaşılmıştır. Ayrıca,
ilköğretim öğretmenlerinin kimi yeterlik alanlarına yönelik hizmetiçi eğitim
gereksinimlerinin cinsiyet, branş, yönetim görevine sahip olma ve daha önce
hizmetiçi eğitim alma değişkenine göre farklılık göstermediği; kıdem
değişkenine göre farklılık gösterdiği ortaya çıkmıştır.
Anahtar Kelimeler:
Gereksinimi
İlköğretim,
Hizmetiçi
Eğitim,
Hizmetiçi
Eğitim
Selçuk Üniversitesi
Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi
Sayı 29, Sayfa 131-152, 2010
IN-SERVICE TRAINING NEEDS OF THE PRIMARY
SCHOOL TEACHERS REGARDING EDUCATIONTEACHING
Mehmet Gültekin1, Zühal Çubukçu2, Sibel Dal3
1
Anadolu University Faculty of Education Department of Primary Education
[email protected]
2
Eskişehir Osmangazi University Faculty of Education Department of Education Science
[email protected]
3
Anadolu University Faculty of Education Department of Primary Education
[email protected]
ABSTRACT
The aim of this study is to determine the in-service training needs of the primary
school teachers regarding education-teaching. The study was conducted with the
participation of 530 teachers in service in Eskisehir using survey method. In the
analysis of the data, besides using frequencies, means and standard deviations, ttest for two group comparisons and one-way ANOVA for multi-group
comparisons were used. Analyzing data, it was found that the teachers need inservice education in the areas "getting to know the student", “planning the
teaching activities”, “material development”, “teaching”, “teaching
management”, “success management”, “guiding”, “developing basic skills”,
“helping the students need special care”, “educating adults”, “being in out of
class activities”, “personal development”, “school development”, and
“developing school-environment relations.” Furthermore, it was found that while
gender, branch, management duty, and having in-service education before has no
effect on the needs, length of service has.
Key Words: Primary Education, In-service Training, Needs of In-service
Training
İlköğretim Öğretmenlerinin Eğitim-Öğretimle İlgili
133
GİRİŞ
Öğretmenlerin niteliklerini geliştirme, hizmet öncesi ve hizmetiçi eğitim süreçlerinin
bütünleşmesi ile sağlanmaktadır (Saban, 2000). Öğretmenler, hizmet öncesinde ne
kadar iyi yetiştirilirse yetiştirilsinler, onların mesleklerinde başarılı olabilmeleri için
hizmetiçinde de sürekli eğitilmeleri gerekmektedir. Dolayısıyla, hizmetiçi öğretmen
eğitimi, hizmet öncesi eğitimin tamamlayıcısı ve mesleğe ilişkin yeni bilgi ve
beceriler edinmenin önemli bir yolu olarak görülmektedir.
Tüm mesleklerde olduğu gibi öğretmenlerin de değişimler karşısında çağın
gereklerine uygun, tam donanımlı olarak nitelikli hizmet vermelerini sağlamak için
yeni nitelikler ve yeterlikler kazanmaları gerekmektedir. Geçmişte, temel
öğretmenlik eğitiminin, öğretmenin öğretim kariyeri boyunca yeterli olacağı görüşü;
yerini, öğretmen eğitiminin öğretmenlerin tüm kariyerleri boyunca devam etmesi
gerektiği görüşüne bırakmıştır (Garuba, 2004). Öğretmenlere yönelik hizmetiçi
eğitim; eğitimde amaçlanan niteliklerin öğrencilere kazandırılması için gerekli bilgi,
beceri, tutum ve alışkanlıklar ile bilimsel, sosyal ve ekonomik gerçekler ışığında
eksikliği kanıtlanan mesleki bilgi, beceri, tutum ve alışkanlıkların öğretmenlere
kazandırılmasını hedefleyen süreçlerin bütünü olarak tanımlanabilir (Budak, 1999).
Öğretmenlere yönelik hizmetiçi eğitim programları, çeşitli amaçlarla
gerçekleştirilmektedir. Bu amaçlar; alandaki yenilik ve gelişmelerin gerektirdiği
davranışların öğretmenlere kazandırılması, öğretmenlerin var olan bilgi ve
becerilerinin artırılması, eğitim gereksinimlerinin giderilmesi, hizmet öncesi eğitimin
eksikliklerinin giderilmesi, yeni katılanların kuruma uyum sağlaması, öğretmenler
arasında birlik ve beraberliğin sağlanması, öğretmenlerin moral ve motivasyonunu
yükseltmesi, öğretmenlerin bilgilerini tazeleyip mesleki ve teknolojik gelişmelere
ayak uydurması olarak sıralanmaktadır (Baskan, 2001). Hamdan’ın (2003) yaptığı
araştırmaya katılan öğretmenlere göre, hizmetiçi eğitim etkinliklerinin temel amacı
öğretmeni ve öğretimi daha verimli duruma getirmek ve öğretmene bilim, teknoloji
ve öğretim süreçlerindeki yeni gelişmeleri öğretmektir.
Hizmetiçi eğitimin amacı, bireylere mesleklerinde daha başarılı ve mutlu olmalarını
sağlayacak gerekli bilgi, beceri ve tutumlar kazandırmaktır. Hizmetiçi eğitimin
amacına ulaşması ise, program amaçlarının programa katılanların eğitim
gereksinimlerine yönelik olmasına ve bu amaçların bireylere en etkili yöntem ve
araçlarla kazandırılmasına bağlıdır (Yalın, 2001). Buna göre, hizmetiçi eğitim
gereksinimini saptama, nitelikli bir hizmetiçi eğitim programının ilk aşamasını
oluşturmaktadır. Öğretmenlerin hizmetiçi eğitim programlarına etkin olarak
katılmaları ve hizmetiçi eğitim programlarında öğrendiklerini gerçek sınıf
ortamlarında uygulama olanağı bulmaları isteniyorsa, hizmetiçi eğitimler ve konuları,
öğretmelerin gereksinimleri ve onların sınıftaki etkinlikleri ile yakından ilişkili olmak
durumundadır (Lanier ve Little, 1989; O’Sullivan, 2000). Nitekim, Milli Eğitim
Bakanlığı Hizmet İçi Eğitim Dairesi Başkanlığı personeli, hizmet içi eğitim
programlarındaki kaliteyi, hizmet içi eğitim programlarına katılacak öğretmenlerin
hizmet içi eğitim gereksinimlerinin belirlenmesi, bu gereksinimlerin karşılanması ve
hizmet içi eğitim programlarının belirlenen bu gereksinimler doğrultusunda
oluşturulması şeklinde tanımlamışlardır (Özen, 2005).
Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 29, Sayfa 131-152, 2010
134
M. Gültekin, Z. Çubukçu, S. Dal
Öğretmenlerin hizmetiçi eğitim gereksinimi çeşitli değişkenlere göre farklılık
göstermektedir. Kuşkusuz, mesleğe yeni başlayan öğretmenlerin hizmet içi eğitim
gereksinimi deneyimli öğretmenlerden farklıdır. Yeni öğretmenler sık sık sınıfın ve
dersin organizasyonu, öğrenci motivasyonu, öğrencilerin bireysel gereksinimlerini
karşılama, sınıf yönetimi ve disiplin gibi çeşitli durumlarda zor deneyimler
yaşamaktadır. Ayrıca, yeni öğretmenler karmaşık okul ve toplum sistemleri ve
politikalarını anlamakta zorlanmaktadır. Bunun yanı sıra, öğretmenlerin hizmet içi
eğitim gereksinimleri zaman içinde de değişiklik göstermektedir. Öğretmenlerin
hizmet öncesindeki eğitimleri, öğretim yaptıkları bölge ve deneyimlerindeki
farklılıklar, öğretmeye ilişkin tutumları, bilgi düzeyleri, teknik bilgi ve kişisel
gelişimlerindeki değişmeler, onların hizmet içi eğitim gereksinimlerini
değiştirmektedir (Joerger, 2002).
Genelde bilim ve teknolojide, özelde ise, eğitim sisteminin yapı ve işleyişi, eğitim
bilimi, programlar, öğretme-öğrenme süreç ve yöntemleri, eğitim teknolojisinde
meydana gelen kimi değişmeler (Çelikten, Şanal ve Yeni, 2005) öğretmenlerin
hizmetiçi eğitim gereksinimlerinin sürekli değişmesine neden olmaktadır. Bu
nedenlerden dolayı öğretmenlerin değişen hizmetiçi eğitim gereksinimlerinin sürekli
belirlenmesi ve hizmetiçi eğitim programlarının bu gereksinimleri karşılayacak
biçimde hazırlanması gerekmektedir.
Türkiye’de öğretmenlerinin hizmetiçi eğitim gereksinimlerine yönelik yapılan
çalışmalar incelendiğinde, bu çalışmaların şu konuları içerdiği görülmektedir:
 Öğretmenlerin hangi konularda ve ne derecede hizmetiçi eğitime gereksinim
duydukları (Azar ve Karali, 2004; Çepni, Kaya ve Küçük; 2005; EARGED,
2007; Ekşi, 2001; Güneş, 2006; Kaçan, 2000; Karaca, 1999; Özdemir, 2000;
Paşa, 2002; Şen, 2003; Tanyel, 1999; Tekin ve Ayas, 2002; Türkay, 2000; Uşun
ve Cömert, 2003; Yaşar, Gültekin, Türkkan, Yıldız ve Girmen, 2005;
Yazıcıoğlu, 1986).
 Hizmetiçi eğitim programlarının öğretmenlerin ve yöneticilerin eğitim
gereksinimlerini ve beklentilerini karşılama bakımından etkililiği (Altun, Yiğit,
Özmen ve Nedim, 2006; Baskan, 2001; Bümen, 2005; Çoruhlu, Nas ve Çepni,
2008; Demirkol, 2004; Durmuş, 2003; Gökdere ve Çepni, 2005; Gülmez, 2004;
Kanlı ve Yağbasan, 2002; Kaya, Küçük ve Çepni, 2004a; Madden, 2003; Tamer,
1999; Uçar ve İpek, 2005; Yalın, 2001).
 Hizmetiçi eğitim programlarında kalite ile hizmetiçi eğitim gereksinimleri
arasındaki ilişki (Özen, 2005).
 Öğretmenlerin hizmetiçi eğitim gereksinimlerini gidermeye yönelik hizmetiçi
eğitim modeli ve programı geliştirme (Aksu 2005; Arslan, 2000; Gökdere ve
Çepni; 2003; Kaya v.d., 2004b; Kaya v.d., 2004c; Kuzu, Şahinkayası ve Çakır,
2002)
 Öğretmenlerin ve yöneticilerin hizmetiçi eğitime ilişkin görüşleri (Aydoğan,
2002; Gönen ve Kocakaya, 2006; Gültekin ve Çubukçu, 2008; Hamdan, 2003)
Türkiye dışında yapılan hizmetiçi eğitim gereksinimiyle ilgili çalışmalara
bakıldığında çoğunlukla tarım öğretmenlerinin eğitim gereksinimlerine yönelik
çalışmaların (Birkenholz ve Harbstreit, 1987; Duncan, Ricketts, Peake, Uesseler
2005; Duncan ve diğerleri, 2006; Edwards ve Briers, 1999; Garton ve Chung 1997;
Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 29, Sayfa 131-152, 2010
İlköğretim Öğretmenlerinin Eğitim-Öğretimle İlgili
135
Peake, Duncan ve Ricketts, 2007) yapıldığı; ilköğretim öğretmenleri bağlamında
çalışmaların daha çok fen öğretimi (Berenson, Hodgin, Ward, Andrews ve Rudin,
1991; Dillion, Osborne, Fairbrother ve Kurina, 2000; Klein, 2001; Margetousaki ve
Michaelides, 2006; Michaelides, 2003; Osman, Halim ve Meerah, 2006; Rowland,
1987) ve bilgisayar teknolojisi (Probst, 1989) alanına yönelik olduğu; ayrıca farklı
ülkelerdeki öğretmenlerin (Bayrakçı, 2009), farklı alanlardaki öğretmenlerin (Buell,
Halam ve McCormick, 1999; Tytler, Smith, Grover ve Brown, 1999) ve mesleğe
yeni başlayan ile meslekte deneyimli öğretmenlerin hizmetiçi eğitim
gereksinimlerinin karşılaştırılması (Joerger, 2002) gibi hizmetiçi eğitimde
karşılaştırma çalışmalarının yapıldığı görülmektedir.
Türkiye’de, gerçekleştirilen birçok araştırma, gerçekleştirilen hizmetiçi eğitim
programlarının amaçlarının öğretmenlerin eğitim gereksinimlerine yönelik
olmadığını (Baskan, 2001; Tamer, 1999); hizmetiçi eğitim etkinliklerinin kapsamının
ve içeriğinin gereksinimleri karşılamada yeterli olmadığını (Uçar 2005; Durmuş,
2003) ve hizmetiçi eğitim programları hazırlanırken öğretmenlerin eğitim
gereksinimlerini belirleme çalışmalarının yapılmadığı ya da öğretmenlerin eğitim
gereksinimlerinin çok fazla dikkate alınmadığını (Aydoğan, 2002; Baskan, 2001;
Demirkol, 2004; Durmuş, 2003; Gülmez, 2004; Güneş 2006, Madden, 2003; Tamer,
1999; Uçar 2005) ortaya koymaktadır. Nitekim, Türkiye dışındaki ülkelerde de
gerçekleştirilen kimi hizmetiçi eğitim etkinliklerinin planlanmasında eğitim
gereksinimlerini belirleme çalışmalarının hiç yapılmadığı ya da gereksinim belirleme
sürecinin bilimsel yöntemlere dayandırılmadığı belirlenmiştir (O’Sullivan, 2000;
Tyler ve diğerleri, 1999; Wiles ve Bondi, 1993; Akt: Özen, 2005 ).
Sorun
Hizmetiçi eğitim etkinliklerinin başarılı olması ve beklentileri karşılaması öncelikle,
hedef kitlenin gereksinimlerinin belirlenmesine, belirlenen amaçlar doğrultusunda
uygun programların hazırlanmasına ve programlarda nitelikli insan gücünün görev ve
sorumluluk yüklenmesine bağlıdır (Ersoy, 1996). O halde, öğretmenlerin hizmetiçi
eğitim programlarına etkin olarak katılmaları ve hizmetiçi eğitim programlarında
öğrendiklerini gerçek sınıf ortamlarında uygulama olanağı bulmaları isteniyorsa,
hizmetiçi eğitimler ve konuları, öğretmenlerin gereksinimleri ve onların sınıftaki
etkinlikleri ile yakından ilişkili olmak durumundadır (Kanlı, 2001; Lanier ve Little,
1989; O’Sullivan, 2000). Nitekim, Özen’in (2005) yaptığı araştırmada hizmetiçi
eğitim programlarında kalitenin artırılması çerçevesinde hizmetiçi eğitim
programlarının
planlanması
sırasında
öğretmenlerin
hizmetiçi
eğitim
gereksinimlerinin ilgili alanının uzmanları tarafından belirlenmesi gerektiği,
hizmetiçi eğitim programlarının belirlenen bu eğitim gereksinimlerine yanıt verecek
biçimde konu alanı ile ilgili yeni gelişmeleri ve bilgileri programlara katılacak olan
öğretmenlere aktaracak biçimde düzenlenmesinin gerekli olduğu sonuçlarına
ulaşılmıştır. Ancak, Baskan (2001) ve Tamer’in (1999) yaptıkları araştırmalarda,
gerçekleştirilen hizmetiçi eğitim programlarının amaçlarının sınıf öğretmenlerinin ve
yöneticilerin eğitim gereksinimlerine yönelik olmadığı sonuçlarına ulaşılmıştır. Yine
benzer biçimde, Aydoğan (2002), Durmuş (2003), Güneş (2006) ve Uçar (2005)
tarafından yapılan araştırmalarda da hizmetiçi eğitim etkinliklerinin kapsamının ve
içeriğinin sınıf öğretmenlerinin gereksinimlerini karşılamada yeterli olmadığı ortaya
konulmuştur. Bu araştırma, Türkiye’de ilköğretim öğretmenlerinin eğitim-öğretim
gereksinimlerinin belirlenmesi gereksiniminden doğmuştur.
Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 29, Sayfa 131-152, 2010
136
M. Gültekin, Z. Çubukçu, S. Dal
Araştırmanın Amacı
Bu araştırmanın amacı, ilköğretim öğretmenlerinin eğitim-öğretimle ilgili hizmetiçi
eğitim gereksinimlerini belirlemektir. Bu amaçla aşağıdaki sorulara yanıt aranmıştır:
1. Öğretmenlerin eğitim-öğretimle ilgili hizmetiçi eğitim gereksinimleri nelerdir?
2. Öğretmenlerin, eğitim-öğretimle ilgili hizmetiçi eğitim gereksinimleri;
cinsiyetleri, mesleki kıdemleri, branşları, yöneticilik görevine sahip olma ve
daha önce hizmetiçi eğitim alma durumları bakımından farklılaşmakta mıdır?
YÖNTEM
Bu araştırma, ilköğretim öğretmenlerinin eğitim-öğretimle ilgili hizmetiçi eğitim
gereksinimlerini, uygulanan bir ölçme aracından elde edilen bilgilere dayalı olarak
saptamaya çalıştığından tarama niteliğinde bir çalışmadır.
Çalışma Grubu ve Katılımcılar
Araştırmaya Eskişehir’de Milli Eğitim Müdürlüğü’ne bağlı resmi ilköğretim
okullarında görev yapan öğretmenler katılmıştır. Araştırmada il merkezindeki tüm
ilköğretim öğretmenlerine ulaşmak olanaklı olmadığından, Milli Eğitim
Müdürlüğü’ne bağlı yedi eğitim bölgesindeki ilköğretim okullarından alt, orta ve üst
sosyo-ekonomik düzeyden rastlantısal yolla birer okul belirlenmiştir. Böylece,
araştırma, belirlenen 21 ilköğretim okulunda görev yapan öğretmenler üzerinde
gerçekleştirilmiştir. Araştırma kapsamında 676 öğretmene anket gönderilmiş, 534
anket geri dönmüş; anketlerin dönüş oranı %78 olarak gerçekleşmiştir. Geri dönen
anketlerden 4 anket gerektiği biçimde doldurulmadığı için değerlendirmeye
alınmamıştır. Araştırmaya katılan öğretmenlerin kişisel özellikleri Tablo 1’de
gösterilmiştir.
Tablo 1. Araştırma Grubunun Kişisel Özellikleri
Frekans
%
Cinsiyet
Özellik
Kadın
Erkek
312
218
58.9
41.1
Mesleki Kıdem
1-5 yıl
6-10 yıl
11-15 yıl
16-20 yıl
20 yıl ve üzeri
Sınıf Öğretmeni
Branş Öğretmeni
Yönetim Görevi Olan
Yönetim Görevi Olmayan
57
129
85
80
179
272
258
27
503
10.8
24.3
16.0
15.1
38.8
51.3
48.7
5.1
94.9
430
61
39
81.1
11.5
7.4
Branş
Yönetim Görevi
Grup
Daha Önce Hizmetiçi Hizmetiçi Eğitim Alanlar
Eğitim Alma Durumu Hizmetiçi Eğitim Almayanlar
Yanıtsız
N=530
Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 29, Sayfa 131-152, 2010
İlköğretim Öğretmenlerinin Eğitim-Öğretimle İlgili
137
Tablo1’de görüldüğü gibi, araştırmaya katılan adayların %58.9’nu kadın, %41.1’ini
erkek öğretmenler oluşturmaktadır. Öğretmenlerin mesleki kıdemlerine göre
dağılımında %38.8’ini 20 yıl ve üzerinde kıdeme sahip öğretmenler oluşturmaktadır.
Araştırmaya katılan öğretmenlerin branşlarına göre dağılımlarına bakıldığında,
öğretmenlerin %51.3’ünün sınıf öğretmeni, %48.7’sinin ise branş öğretmeni olduğu
görülmektedir. Yönetim görevi bakımından grup içinde yönetim görevi olmayanların
oranı %94.9 iken yönetim görevi olanların oranı ise %5.1’dir. Öte yandan
öğretmenlerin %81.1’i daha önce bir hizmetiçi eğitim aldığını belirtirken %11.5’i
almadığını belirtmiştir.
Veri Toplama Aracı
Araştırma verileri araştırmacılar tarafından hazırlanan anket yoluyla toplanmıştır.
Anket formu iki bölümden oluşmaktadır. Anketin ilk bölümünde kişisel bilgilere yer
verilmiştir. İkinci bölümde ilköğretim öğretmenlerinin eğitim-öğretimle ilgili
hizmetiçi eğitim gereksinimlerini saptamayı amaçlayan maddeler yer almıştır.
Anketin hazırlanmasında Milli Eğitim Bakanlığı tarafından 2002 yılında hazırlanan
ve kabul edilen “Öğretmen Yeterlikleri” temel alınmıştır. Bu kapsamda öğretmen
yeterliklerinden eğitme-öğretme yeterlikleri listesi, ankete dönüştürülmüştür. Bu
amaçla şu çalışmalar yapılmıştır:
 Eğitme-öğretme yeterlikleri başlığı altında yer alan 14 yeterlik alanı altındaki
206 yeterlik dikkatle incelenmiştir. Her bir yeterlik alanı altındaki yeterliklerin
sayıca çok fazla olması nedeniyle tüm yeterliklerin kullanılmasının, öğretmenler
tarafından anketi içtenlikle doldurmayacağı endişesinden hareketle, 14 yeterlik
alanının her birinin ölçekte bir madde olarak yer almasının uygun olacağı
görülmüş; her bir yeterlik alanının altında yer alan yeterlikler açıklama olarak
kullanılmıştır.
 Her bir yeterlik alanı, ankette bir öğretmen yeterliği olarak kabul edildikten
sonra, öğretmenlerin bu yeterlik alanlarına yönelik olarak ne derece hizmetiçi
eğitim gereksinimi duyup duymadıklarını belirlemek amacıyla, “Kesinlikle
gerekli”, “Gerekli”, “Karasızım”, “Gerekli değil” ve “Hiç gerekli değil”
biçiminde derecelendirilmiştir.
 Geçerlik çalışması için anket alandaki öğretim üyelerinin incelenmesine
sunulmuş; onların görüşleri doğrultusunda gerekli düzeltmeler yapılmıştır. Bu
düzeltmeler sonucunda anket uygulanmaya hazır duruma getirilmiştir.
 Uygulanmaya hazır duruma getirilen anket, araştırma grubuna uygulanmış;
anketin güvenilir olup olmadığını sınamak amacıyla Cronbach Alfa Katsayısı
(Madde Toplam Test Korelasyonu) değerine bakılmıştır. Yapılan çözümleme
sonucunda 14 maddelik ölçme aracının alfa değeri, 0.87 olarak bulunmuştur.
Özdamar’a (1997) göre, alfa katsayısının 0.60-0.80 arasında olması ölçeğin
oldukça güvenilir, 0.80-1.00 arasında olması ise yüksek derecede güvenilir
olduğunu göstermektedir. Buna göre, Öğretmen Yeterliklerini Belirleme
Anketinin yüksek derecede güvenilir olduğu söylenebilir.
Anket, 2006 öğretim yılının bahar döneminde örneklemde yer alan okullardaki
öğretmenlere araştırmacılar tarafından uygulanmıştır.
Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 29, Sayfa 131-152, 2010
138
M. Gültekin, Z. Çubukçu, S. Dal
Verilerin Çözümlenmesi
Öğretmenlerin anketin maddelerine verdikleri yanıtların puanlarını hesaplamak için
her bir maddeye ilişkin olarak “Kesinlikle gerekli” için 5, “Gerekli” için 4,
“Kararsızım” için 3, “Gerekli değil” için 2 ve “Hiç gerekli değil” için de 1 puan
verilmiştir. Daha sonra, öğretmenlerin her bir maddeye verdikleri puanların aritmetik
ortalamaları ile puan dağılımlarının standart sapmaları hesaplanmıştır. Elde edilen
bulgular, 4.21-5.00 çok gerekli, 3.41-4.20 gerekli, 2.61-3.40 kararsızım, 1.81-2.60
gerekli değil ve 1.00-1.80 hiç gerekli değil aralıkları temel alınarak yorumlanmıştır.
Verilerin çözümlenmesinde sayı, yüzde ve aritmetik ortalamaların yanı sıra ikili
küme karşılaştırmalar için bağımsız t testinden; çoklu küme karşılaştırmaları için ise
tek yönlü varyans analizinden yararlanılmıştır. Çözümlerin anlamlılığında kabul
düzeyi .05 olarak benimsenmiştir.
BULGULAR ve YORUMLAR
Bu bölümde, veri toplama aracı yoluyla toplanan verilerin çözümü sonucunda elde
edilen bulgulara ve yorumlarına yer verilmiştir.
İlköğretim Öğretmenlerinin Eğitim-Öğretimle İlgili Hizmet İçi Eğitim
Gereksinimleri
Araştırmanın amacı kapsamında yanıtı aranan ilk soru, öğretmenlerin eğitimöğretimle ilgili hizmetiçi eğitim gereksinimlerinin belirlenmesidir. Bu kapsamda
öğretmenlerin ankete verdikleri yanıtlar Tablo 2’de gösterilmiştir.
Tablo 2. İlköğretim Öğretmenlerinin Hizmetiçi Eğitim Gereksinimleri
YETERLİK ALANLARI
Öğrenciyi tanıma (Öğrencilerin fiziksel, zihinsel, duygusal ve sosyoekonomik özelliklerini, grup ilişkilerini, ilgi yetenek ve öğrenme
stillerini tanıma; hazırbulunuşluk düzeylerini belirleme ve öğrenciyi
tanımada ilgililerle işbirliği yapma)
Öğretimi planlama (Öğretimin amacını, içeriğini, etkinliklerini,
yöntemini, materyallerini, ortamını ve ölçme değerlendirme araçlarını
belirleme; yıllık, ünite, ders planı ile gezi-gözlem ve deney planı
yapma)
Materyal geliştirme (Etkinlik; görev, iş ve deney yaprağı hazırlama;
bilgi işlem yaprağı hazırlama; tepegöz saydamı ve slayt hazırlama;
pano, afiş, sergi düzenleme; model hazırlama, materyal uyarlama,
powerpoint sunusu hazırlama)
Öğretim yapma (Öğrencinin ilgi ve dikkatini çekme; önceden
öğrenilenlerle konular arasında ilişki kurma; öğrenciye dersin amacını
bildirme; öğrenciyi öğretim etkinliğine katma; öğrencilerin öğrenme
eksikliklerini giderme, öğrencileri bir sonraki derse hazırlama; dersi
değerlendirme vb.)
Öğretimi yönetme (Öğrencilerin kendilerini ifade edebilecekleri
ortam oluşturma; uygulanacak kuralları belirleme; olumlu ve olumsuz
davranışları belirleme; olumsuz davranışa neden durumları
iyileştirme; olumlu davranışı pekiştirme, olumsuz davranışı düzeltme;
öğretim ortamını düzenleme; zamanı yönetme; iletişim düzeni kurma;
öğrencileri kaynaştırma ve güdüleme vb.)
N
_
X
SS
530
4,1226
0,9732
530
4,0302
0,9541
530
4,2302
0,8243
530
4,0340
1,0228
530
4,0662
0,9603
Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 29, Sayfa 131-152, 2010
139
İlköğretim Öğretmenlerinin Eğitim-Öğretimle İlgili
Başarıyı ölçme ve değerlendirme (Amaca uygun ölçme ve
değerlendirme yöntemini belirleme; öğrencinin performans ölçütlerini
belirleme; yazılı yoklama, sözlü yoklama, eşleştirme, çoktan seçmeli
vb. test yapma, ölçme araçlarının geçerlik ve güvenirliğini saptama;
ödev ve proje değerlendirme; kendi öğretiminin etkililiğini
değerlendirme vb.)
Rehberlik yapma (Öğrencilere rol modeli olma; öğrencileri dinleme
ve kendilerini ifade etmelerine olanak sağlama; öğrencileri ilgi ve
yeteneklerine göre değerlendirme; öğrencilere derslerindeki başarıları
konusunda rehberlik yapma; öğrencilerin akademik, psikolojik ve
sağlık sorunlarını çözmede yardımcı olma; öğrencilerin disiplin
sorunlarıyla mücadele etme; anne-babalara, velilere öğrenciler
konusunda rehberlik etme vb.)
Temel becerileri geliştirme (Öğrencilerin okuma, yazılı iletişim,
sözlü iletişim, matematik, öz bakım, fiziksel ve el becerilerini
geliştirmelerine yardım etme; öğrencilerin toplumsal yaşama uyum
becerilerini geliştirmelerine yardımcı olma; öğrencilerin sanatsal ve
estetik becerileri ile teknolojik okur-yazarlık, eleştirel düşünme ve
kendi kendine öğrenme becerilerini geliştirmelerine yardım etme)
Özel eğitime gereksinimi olan öğrencilere hizmet etme (Özel
eğitime gereksinimi olan öğrencilere hizmet etmek üzere kendini
hazırlama; özel eğitime gereksinimi olan öğrencileri belirleme ve
uygun öğretm malzemeleri planlama; özel eğitime gereksinimi duyan
öğrenciler için öğrenme ortamını yeniden düzenleme; onların
gelişimlerini izleme, sınıf arkadaşları tarafından benimsenmesini
özendirme vb.)
Yetişkinleri eğitme (Kendisini yetişkinlerle birlikte çalışmaya
hazırlama; yetişkinlerin eğitim gereksinimini saptama, yetişkin eğitim
programlarını tanıtma; yetişkinler için öğretimi planlama; eğitim
sürecini yönetme; yetişkinlerin performansını değerlendirme vb.)
Ders dışı etkinliklerde bulunma (Eğitsel kol etkinliklerine rehberlik
etme; okul ve zümre kurullarına katılma; öğrenci velileriyle görüşme
yapma; öğrenci hakkında meslekdaşlarıyla işbirliği yapma; satın alma
vb. komisyonlara katılma; bayrak törenini yönetme; ders dışı
etkinlikleri düzenleme; okulda nöbet tutma vb.)
Kendini geliştirme (Mesleki yayınları izleme; bilimsel etkinliklere
katılma; eğitim-öğretim mevzuatını izleme; deneyimlerini başkalarıyla
paylaşma; mesleki kuruluşlara etkin olarak katılma; öğrencilerden ve
meslekdaşlarından kendi performansı ile ilgili dönüt alma vb.)
Okulu geliştirme (Okuldaki fiziksel kaynakları verimli kullanma;
okul-çevre etkileşimini sağlamada yönetime yardımcı olma; mezunları
izleme çalışmalarına katılma; yönetimle işbirliği yapma; okul-büro
hizmetlerine yardımcı olma; okulun işleyişi ile ilgili görüş ve
önerilerde bulunma; okulun programları hakkında geribildirim
sağlama vb)
Okul-çevre ilişkilerini geliştirme (Okul çevresini tanıma; okulu
çevreye tanıtma; meslek kuruluşları ile işbirliği yapma; okul-aile
işbirliğine katkıda bulunma; toplumsal gelişmeye önderlik etme;
Genel
530
4,0226
1,0378
530
4,1528
0,9670
530
4,1377
0,9575
530
4,1660
0,9072
530
3,7755
1,0581
530
3,7943
1,1141
530
4,1434
0,8708
530
3,8585
1,0384
530
3,8434
1,0685
530
4,0571
0,8067
Tablo 2’de görüldüğü gibi, ilköğretim öğretmenleri eğitim-öğretimle ilgili tüm
yeterlik alanlarında eğitim gereksinimi duymaktadırlar. İlköğretim öğretmenlerinin
en çok eğitim gereksinimi duydukları yeterlik alanı, “Materyal geliştirme”dir
( x =4.23). Bu yeterlik alanını sırasıyla, “Özel eğitime gereksinimi olan öğrencilere
Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 29, Sayfa 131-152, 2010
140
M. Gültekin, Z. Çubukçu, S. Dal
hizmet etme”, ( x =4.16), “Rehberlik yapma” ( x =4.15) ve “Kendini geliştirme”
( x =4.14) ve “Temel becerileri geliştirme” ( x =4.13) yeterlik alanı izlemektedir.
İlköğretim öğretmenlerinin diğer yeterlik alanlarına göre daha az hizmetiçi eğitim
gereksinimi duydukları yeterlik alanları ise “Yetişkinleri eğitme” ( x =3,77) ve “Ders
dışı etkinliklerde bulunma”dır ( x =3.79). Yine, “Okul-çevre ilişkilerini geliştirme”,
( x =3,84) ve “Okulu geliştirme” ( x =3,85) yeterlik alanı da ilköğretim
öğretmenlerinin diğerlerine göre daha az hizmetiçi eğitim gereksinimi duydukları
yeterlik alanlarıdır.
İlköğretim Öğretmenlerinin Kişisel Özelliklerine Göre Eğitim-Öğretimle İlgili
Hizmet İçi Eğitim Gereksinimleri
Bu bölümde ilköğretim öğretmenlerinin hizmetiçi eğitim gereksinimlerinin
cinsiyetlerine, branşlarına, yönetim görevine sahip olma ve daha önce hizmetiçi
eğitim alma durumlarına göre farklılaşıp farklılaşmadığına bakılmıştır.
İlköğretim
Öğretmenlerinin
Cinsiyetlerine
Göre
Hizmetiçi
Eğitim
Gereksinimleri
İlköğretim öğretmenlerinin cinsiyetlerine göre hizmetiçi eğitim gereksinimleri Tablo
3’te gösterilmiştir.
Tablo 3. İlköğretim Öğretmenlerinin Cinsiyetlerine Göre Hizmetiçi Eğitim Gereksinimleri
Cinsiyet
YETERLİK ALANLARI
Öğrenciyi tanıma
Öğretimi planlama
Materyal geliştirme
Öğretim yapma
Öğretimi yönetme
Başarıyı ölçme ve değerlendirme
Rehberlik yapma
Temel becerileri geliştirme
Özel eğitime gereksinimi olan
öğrencilere hizmet etme
Yetişkinleri eğitme
Ders dışı etkinliklerde bulunma
Kendini geliştirme
Okulu geliştirme
Okul-çevre ilişkilerini geliştirme
Genel
Kadın
Erkek
Kadın
Erkek
Kadın
Erkek
Kadın
Erkek
Kadın
Erkek
Kadın
Erkek
Kadın
Erkek
Kadın
Erkek
Kadın
Erkek
Kadın
Erkek
Kadın
Erkek
Kadın
Erkek
Kadın
Erkek
Kadın
Erkek
Kadın
Erkek
N
_
X
SS
SD
t
P
312
218
312
218
312
218
312
218
312
218
312
218
312
218
312
218
312
218
312
218
312
218
312
218
312
218
312
218
312
218
4,28
4,92
4,01
4,04
4,25
4,20
4,00
4,07
4,08
4,04
4,01
4,02
4,16
4,13
4,10
4,17
4,18
4,13
3,81
3,72
3,79
3,79
4,12
4,16
3,82
3,91
3,85
3,83
4,03
4,08
0,95
1,00
0,94
0,96
0,81
0,82
1,02
1,01
0,90
1,03
1,03
1,04
0,93
1,01
0,97
0,92
0,87
0,95
1,02
1,09
1,12
1,09
0,87
0,86
1,04
1,03
1,02
1,12
0,76
0,85
528
-1,593
,153
528
-0,316
,752
528
0,665
,506
528
-0,742
,459
528
0,458
,647
528
-0,090
,928
528
0,303
,762
528
-0,827
,409
528
0,603
,547
528
0,922
,357
528
0,013
,990
528
-0,480
,631
528
-1,007
,314
528
0,236
,813
528
-0,669
,504
Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 29, Sayfa 131-152, 2010
141
İlköğretim Öğretmenlerinin Eğitim-Öğretimle İlgili
Tablo 3’te, ilköğretim öğretmenlerinin yeterlik alanlarına yönelik hizmetiçi eğitim
gereksinimine ilişkin yanıtlarına bakıldığında, kadın ve erkek öğretmenlerin
yanıtlarının aritmetik ortalamalarının birbirine yakın olduğu; dolayısıyla eğitim
gereksinimleri açısından farklılık olmadığı görülmektedir. Nitekim, yapılan t testi
analizinde de ilköğretim öğretmenlerinin tüm yeterlik alanlarında eğitim
gereksinimlerinin cinsiyetlerine göre farklılık göstermediği anlaşılmıştır. Buradan,
öğretmenlerin hizmetiçi eğitim gereksinimlerinde cinsiyet etmeninin etkili olmadığı
söylenebilir.
İlköğretim öğretmenlerinin branşlarına göre hizmetiçi eğitim gereksinimleri
İlköğretim öğretmenlerinin branşlarına göre hizmetiçi eğitim gereksinimleri Tablo
4’te gösterilmiştir.
Tablo 4. İlköğretim Öğretmenlerinin Branşlarına Göre Hizmetiçi Eğitim Gereksinimleri
_
Branş
N
X
SS
SD
t
P
Sınıf Öğret.
Branş Öğret.
Sınıf Öğret.
Branş Öğret
Sınıf Öğret.
Branş Öğret
Sınıf Öğret.
Branş Öğret
Sınıf Öğret.
Branş Öğret
Sınıf Öğret.
Branş Öğret
Sınıf Öğret.
Branş Öğret
Sınıf Öğret.
Branş Öğret
Sınıf Öğret.
Branş Öğret
Sınıf Öğret.
Branş Öğret
Sınıf Öğret.
Branş Öğret
Sınıf Öğret.
Branş Öğret
Sınıf Öğret.
Branş Öğret
Sınıf Öğret.
Branş Öğret
Sınıf Öğret.
Branş Öğret
272
258
272
258
272
258
272
258
272
258
272
258
272
258
272
258
272
258
272
258
272
258
272
258
272
258
272
258
272
258
4,63
4,44
3,98
4,07
4,24
4,21
4,03
4,03
4,01
4,12
4,07
3,96
4,15
4,15
4,15
4,12
4,19
4,13
3,76
3,79
3,79
3,86
4,09
4,19
3,86
3,85
3,85
3,82
4,05
4,05
4,65
4,41
,99
,90
,82
,81
1,02
1,02
,98
,93
,99
1,07
,93
,99
,96
,95
,83
,97
1,04
1,07
1,10
1,12
,91
,82
1,01
1,06
1,04
1,09
,79
,81
528
0,482
,630
528
1,021
,308
528
0,465
,642
528
0,065
,948
528
-1,309
,191
528
1,159
,247
528
0,051
,959
528
0,321
,749
528
0,846
,398
528
-0,322
,747
528
-1,410
,159
528
1,399
,162
528
0,125
,901
528
0,292
,770
528
-0,005
,996
YETERLİK ALANLARI
Öğrenciyi tanıma
Öğretimi planlama
Materyal geliştirme
Öğretim yapma
Öğretimi yönetme
Başarıyı ölçme ve değerlendirme
Rehberlik yapma
Temel becerileri geliştirme
Özel eğitime gereksinimi olan
öğrencilere hizmet etme
Yetişkinleri eğitme
Ders dışı etkinliklerde bulunma
Kendini geliştirme
Okulu geliştirme
Okul-çevre ilişkilerini geliştirme
Genel
Tablo 4’te, ilköğretim öğretmenlerinin yeterlik alanlarına yönelik hizmetiçi eğitim
gereksinimine ilişkin yanıtlarına bakıldığında, sınıf öğretmeni ve branş öğretmenlerinin
yanıtlarının aritmetik ortalamalarının birbirine yakın olduğu; dolayısıyla eğitim
Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 29, Sayfa 131-152, 2010
142
M. Gültekin, Z. Çubukçu, S. Dal
gereksinimleri açısından farklılık olmadığı görülmektedir. Nitekim, yapılan t testi
analizinde de ilköğretim öğretmenlerinin tüm yeterlik alanlarında eğitim
gereksinimlerinin branşlarına göre farklılık göstermediği anlaşılmıştır.
İlköğretim Öğretmenlerinin Yönetim Görevine Göre Hizmetiçi Eğitim
Gereksinimleri
İlköğretim öğretmenlerinin yönetim görevine göre hizmetiçi eğitim gereksinimleri
Tablo 5’te gösterilmiştir.
Tablo 5. İlköğretim Öğretmenlerinin Yönetim Görevine Göre Hizmetiçi Eğitim Gereksinimleri
Yönetim
Görevi
N
_
X
SS
SD
t
P
27
503
27
503
27
503
27
503
27
503
27
503
27
503
27
503
27
503
27
503
27
503
27
503
27
503
27
503
27
503
4,48
4,55
4,33
4,01
4,44
4,21
4,37
4,01
4,29
4,05
4,29
4,00
4,37
4,14
4,33
4,12
4,40
4,15
4,11
3,75
4,11
3,77
4,40
4,12
4,22
3,83
4,22
3,82
4,31
4,04
0,70
4,65
0,62
0,96
0,69
0,82
0,79
1,03
0,72
0,97
0,72
1,05
0,83
0,97
0,73
0,96
0,63
0,91
0,93
1,06
1,01
1,11
0,63
0,87
1,01
1,03
1,01
1,06
0,56
0,81
528
-0,077
,939
528
1,698
,090
528
1,394
,164
528
1,758
,079
528
1,290
,198
528
1,408
,160
528
1,200
,230
528
1,090
,276
528
1,420
,156
528
1,695
,091
528
1,518
,129
528
1,620
,106
528
1,873
,062
528
1,896
,059
528
1,707
,088
YETERLİK ALANLARI
Öğrenciyi tanıma
Öğretimi planlama
Materyal geliştirme
Öğretim yapma
Öğretimi yönetme
Başarıyı ölçme ve değerlendirme
Rehberlik yapma
Temel becerileri geliştirme
Özel eğitime gereksinimi olan
öğrencilere hizmet etme
Yetişkinleri eğitme
Ders dışı etkinliklerde bulunma
Kendini geliştirme
Okulu geliştirme
Okul-çevre ilişkilerini geliştirme
Genel
Olan
Olmayan
Olan
Olmayan
Olan
Olmayan
Olan
Olmayan
Olan
Olmayan
Olan
Olmayan
Olan
Olmayan
Olan
Olmayan
Olan
Olmayan
Olan
Olmayan
Olan
Olmayan
Olan
Olmayan
Olan
Olmayan
Olan
Olmayan
Olan
Olmayan
Tablo 5’te, ilköğretim öğretmenlerinin yeterlik alanlarına yönelik hizmetiçi eğitim
gereksinimine ilişkin yanıtlarına bakıldığında, yönetim görevi olan öğretmenlerle
yönetim görevi olmayan öğretmenlerin yanıtlarının aritmetik ortalamalarının
birbirine yakın olduğu; dolayısıyla eğitim gereksinimleri açısından farklılık olmadığı
görülmektedir. Nitekim, yapılan t testi analizinde de ilköğretim öğretmenlerinin tüm
yeterlik alanlarında eğitim gereksinimlerinin yönetim görevine göre farklılık
göstermediği anlaşılmıştır.
Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 29, Sayfa 131-152, 2010
143
İlköğretim Öğretmenlerinin Eğitim-Öğretimle İlgili
İlköğretim Öğretmenlerinin Hizmetiçi Eğitim Alma Durumlarına Göre
Hizmetiçi Eğitim Gereksinimleri
İlköğretim öğretmenlerinin hizmetiçi alma durumlarına göre hizmetiçi eğitim
gereksinimleri Tablo 6’da gösterilmiştir.
Tablo 6. İlköğretim Öğretmenlerinin Hizmetiçi Eğitim Alma Durumlarına Göre Hizmetiçi
Eğitim Gereksinimleri
H. E. Alma
Durumu
N
_
X
SS
SD
t
P
Alanlar
Almayanlar
Alanlar
Almayanlar
Alanlar
Almayanlar
Alanlar
Almayanlar
Alanlar
Almayanlar
Alanlar
Almayanlar
Alanlar
Almayanlar
Alanlar
Almayanlar
Alanlar
Almayanlar
Alanlar
Almayanlar
Alanlar
Almayanlar
Alanlar
Almayanlar
Alanlar
Almayanlar
Alanlar
Almayanlar
Alanlar
Almayanlar
430
100
430
100
430
100
430
100
430
100
430
100
430
100
430
100
430
100
430
100
430
100
430
100
430
100
430
100
430
100
4,67
4,01
4,03
4,00
4,25
4,14
4,05
3,96
4,06
4,07
4,02
4,01
4,16
4,09
4,14
4,12
4,17
4,17
3,78
3,74
3,80
3,75
4,14
4,12
3,87
3,77
3,88
3,67
4,08
3,97
5,00
1,05
,96
,95
,79
,93
1,02
1,03
,96
,94
1,03
1,07
,97
,94
,96
,94
,91
,89
1,04
1,10
1,11
1,13
,85
,94
1,04
1,03
1,05
1,15
,82
,76
528
1,316
,189
528
,351
,726
528
1,221
,223
528
,803
,423
528
-,068
,946
528
,135
,893
528
,721
,471
528
,205
,837
528
-,048
,961
528
,372
,710
528
,442
,659
528
,298
,766
528
,946
,345
528
1,805
,072
528
1,160
,246
YETERLİK ALANLARI
Öğrenciyi tanıma
Öğretimi planlama
Materyal geliştirme
Öğretim yapma
Öğretimi yönetme
Başarıyı ölçme ve
değerlendirme
Rehberlik yapma
Temel becerileri geliştirme
Özel eğitime gereksinimi olan
öğrencilere hizmet etme
Yetişkinleri eğitme
Ders dışı etkinliklerde
bulunma
Kendini geliştirme
Okulu geliştirme
Okul-çevre ilişkilerini
geliştirme
Genel
Tablo 6’da ilköğretim öğretmenlerinin yeterlik alanlarına yönelik hizmetiçi eğitim
gereksinimine ilişkin yanıtlarına bakıldığında, hizmetiçi eğitim alan öğretmenlerle
hizmetiçi eğitim almayan öğretmenlerin yanıtlarının aritmetik ortalamalarının
birbirine yakın olduğu; dolayısıyla eğitim gereksinimleri açısından farklılık olmadığı
görülmektedir. Nitekim, yapılan t testi analizinde de ilköğretim öğretmenlerinin tüm
yeterlik alanlarında eğitim gereksinimlerinin hizmetiçi eğitim alma durumlarına göre
farklılık göstermediği anlaşılmıştır.
Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 29, Sayfa 131-152, 2010
144
M. Gültekin, Z. Çubukçu, S. Dal
İlköğretim Öğretmenlerinin Kıdemlerine Göre Hizmetiçi Eğitim Gereksinimleri
İlköğretim öğretmenlerinin kıdemlerine göre hizmetiçi eğitim gereksinimleri Tablo
7’de gösterilmiştir.
Tablo 7. İlköğretim Öğretmenlerinin Kıdemlerine Göre Hizmetiçi Eğitim Gereksinimleri
_
Kıdem
N
X
SS
SD
F
P
YETERLİKALANLARI
Öğrenciyi tanıma
Öğretimi planlama
Materyal geliştirme
Öğretim yapma
Öğretimi yönetme
Başarıyı ölçme ve
değerlendirme
Rehberlik yapma
Temel becerileri geliştirme
Özel eğitime gereksinimi
olan öğrencilere hizmet
etme
1-5 yıl
6-10 yıl
11-15 yıl
16-20 yıl
21 yıl ve üzeri
1-5 yıl
6-10 yıl
11-15 yıl
16-20 yıl
21 yıl ve üzeri
1-5 yıl
6-10 yıl
11-15 yıl
16-20 yıl
21 yıl ve üzeri
1-5 yıl
6-10 yıl
11-15 yıl
16-20 yıl
21 yıl ve
üzeri
1-5 yıl
6-10 yıl
11-15 yıl
16-20 yıl
21 yıl ve üzeri
1-5 yıl
6-10 yıl
11-15 yıl
16-20 yıl
21 yıl ve üzeri
1-5 yıl
6-10 yıl
11-15 yıl
16-20 yıl
21 yıl ve üzeri
1-5 yıl
6-10 yıl
11-15 yıl
16-20 yıl
21 yıl ve üzeri
1-5 yıl
6-10 yıl
11-15 yıl
16-20 yıl
21 yıl ve üzeri
57
129
85
80
179
57
129
85
80
179
57
129
85
80
179
57
129
85
80
179
4,21
3,95
4,05
4,17
4,22
4,12
3,89
3,92
4,08
4,11
4,26
4,15
4,23
4,26
4,25
4,08
3,99
3,85
3,90
4,18
0,99
1,08
1,00
0,88
0,89
1,01
0,99
1,06
0,84
0,88
0,76
0,88
0,88
0,68
0,81
1,16
1,03
1,11
1,03
0,89
4
525
0,981
0,142
4
525
1,429
0,223
4
525
0,372
0,829
4
525
2,118
0,077
57
129
85
80
179
57
129
85
80
179
57
129
85
80
179
57
129
85
80
179
57
129
85
80
179
4,15
4,00
3,94
3,96
4,17
4,05
3,90
3,91
4,02
4,14
4,33
4,05
4,09
4,07
4,22
4,29
4,06
4,01
4,05
4,24
4,45
4,02
4,22
4,08
4,18
1,08
0,93
1,05
0,96
0,88
1,14
1,09
1,07
1,03
0,94
0,93
1,04
0,98
1,04
0,87
0,94
1,04
1,04
1,02
0,80
0,78
0,93
0,87
0,98
0,88
4
525
1,462
0,212
4
525
1,257
0,286
4
525
1,321
0,261
4
525
1,659
0,158
4
525
2,539
0,039*
Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 29, Sayfa 131-152, 2010
145
İlköğretim Öğretmenlerinin Eğitim-Öğretimle İlgili
Yetişkinleri eğitme
Ders dışı etkinliklerde
bulunma
Kendini geliştirme
Okulu geliştirme
Okul-çevre ilişkilerini
geliştirme
Genel
1-5 yıl
6-10 yıl
11-15 yıl
16-20 yıl
21 yıl ve üzeri
1-5 yıl
6-10 yıl
11-15 yıl
16-20 yıl
21yıl ve üzeri
1-5 yıl
6-10 yıl
11-15 yıl
16-20 yıl
21 yıl ve üzeri
1-5 yıl
6-10 yıl
11-15 yıl
16-20 yıl
21 yıl ve üzeri
1-5 yıl
6-10 yıl
11-15 yıl
16-20 yıl
21 yıl ve üzeri
1-5 yıl
6-10 yıl
11-15 yıl
16-20 yıl
21 yıl ve üzeri
57
129
85
80
179
57
129
85
80
179
57
129
85
80
179
57
129
85
80
179
57
129
85
80
179
57
129
85
80
179
3,68
3,67
3,67
3,78
3,92
3,84
3,70
3,74
3,73
3,89
4,31
4,09
4,08
4,17
4,13
3,84
3,68
3,74
3,87
4,03
3,77
3,74
3,71
3,82
4,00
4,16
3,95
3,94
4,07
4,14
1,13
1,06
1,17
0,96
0,99
1,29
1,15
1,16
1,07
1,01
0,86
0,89
0,95
0,77
0,85
1,08
1,08
1,09
1,01
0,95
1,23
1,04
1,11
1,00
1,02
0,96
0,84
0,82
0,73
0,74
4
525
1,472
0,239
4
525
0,687
0,601
4
525
0,797
0,528
4
525
2,427
0,047*
4
525
1,687
0,153
4
525
1,727
0,144
Tablo 7’de ilköğretim öğretmenlerinin kıdemlerine göre yeterlik alanlarına yönelik
hizmetiçi eğitim gereksinimine ilişkin yanıtlarına bakıldığında, genelde, ilköğretim
öğretmenlerinin yanıtlarının aritmetik ortalamalarının birbirinden farklı olduğu;
dolayısıyla eğitim gereksinimleri açısından farklılık olduğu görülmektedir. Nitekim,
yapılan varyans analizinde “Özel eğitime gereksinimi olan öğrencilere hizmet etme” ve
“Okulu geliştirme” yeterlik alanlarında istatistiksel bakımdan anlamlı fark olduğu
anlaşılmıştır. Bu farkın hangi gruplar arasında olduğuna yönelik yapılan Tukey testinde
“Özel eğitime gereksinimi olan öğrencilere hizmet etme” yeterlik alanında anlamlı fark 15 yıl arasında kıdeme sahip öğretmenlerle 6-10 yıl arasında kıdeme sahip öğretmenler;
“Okulu geliştirme” yeterlik alanında ise 21 yıl ve üzeri kıdeme sahip öğretmenlerle 6-10
yıl arasında kıdeme sahip öğretmenler arasındadır. Buna göre “Özel eğitime gereksinimi
olan öğrencilere hizmet etme” yeterlik alanında 1-5 yıl arasında kıdeme sahip
öğretmenlerin 6-10 yıl arasında kıdeme sahip öğretmenlere göre; “Okulu geliştirme”
yeterlik alanında ise 21 yıl ve üzeri kıdeme sahip öğretmenlerin 6-10 yıl arasında kıdeme
sahip öğretmenlere göre daha fazla eğitim gereksinimi duydukları söylenebilir.
SONUÇLAR ve TARTIŞMA
Araştırma bulgularına göre, ilköğretim öğretmenleri, öğrenciyi tanıma, öğretimi planlama,
materyal geliştirme, öğretim yapma, öğretimi yönetme, başarıyı değerlendirme, rehberlik
yapma, temel becerileri geliştirme, özel gereksinimi olan öğrencilere hizmet etme,
yetişkinleri eğitme, ders dışı etkinliklerde bulunma, kendini geliştirme, okulu geliştirme,
okul-çevre ilişkilerini geliştirme yeterlik alanlarının tümünde eğitim gereksinimi
Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 29, Sayfa 131-152, 2010
146
M. Gültekin, Z. Çubukçu, S. Dal
duymaktadırlar. Araştırmanın bu bulgusu, Güneş’in (2006) sınıf öğretmenlerinin genel
olarak öğretimi planlama ve uygulama, öğrenciyi tanıma ve ölçme değerlendirme konuları
ile mesleki ve kişisel gelişimlerine ilişkin konularda hizmetiçi eğitim programlarına
katılmayı istedikleri bulgusuyla örtüşmektedir.
Yine, araştırmanın ilköğretim öğretmenlerinin eğitim-öğretimle ilgili yeterlik alanlarına
yönelik eğitim gereksinimi olduğu bulgusu Yaşar v.d’nin (2005) sınıf öğretmenlerinin
ilköğretim programının kazanımlar, içerik, öğrenme öğretme süreci, öğretim teknolojileri
ve materyal geliştirme ve ölçme ve değerlendirme boyutuna ilişkin eğitim gereksinimi
içinde oldukları ve EARGED’in (2007) sınıf öğretmenlerinin ölçme ve değerlendirme,
öğretim ilke ve yöntemleri, öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme, rehberlik, sınıf
yönetimi ve özel eğitim konularında hizmetiçi eğitim gereksinimi içinde oldukları
bulgularıyla örtüşmektedir.
Araştırmanın ilköğretim öğretmenlerinin eğitim-öğretimle ilgili yeterlik alanlarına yönelik
eğitim gereksinimi olduğu bulgusu, Paşa’nın (2002), sınıf öğretmenleri ve yönetici
görüşleri ile araştırmacının gözlem sonuçlarına göre, öğretim ilke ve yöntemleri, eğitim
teknolojisi, ölçme ve değerlendirme, bilimsel araştırma teknikleri, öğrenci-öğretmen
etkileşimi ve rehberlik alanlarına ilişkin konularda öğretmenlerin eğitim gereksinimi
içinde oldukları bulgusuyla örtüşmektedir. Benzer biçimde bu araştırmanın bulguları,
Azar ve Karaali’nin (2004) fizik öğretmenlerinin “eğitim teknolojisinde kuram ve
uygulamalar”, “eğitim yönetimi ve planlama”, “öğrenci merkezli eğitim”, “kişisel
yeterliliklerin geliştirilmesi” ve “sınıf iklimi ve yönetiminin sağlanması” konularında
hizmetiçi eğitim gereksinimleri olduğu bulgusuyla; Tekin ve Ayas’ın (2002) kimya
öğretmenleri yeni öğretim yaklaşımları ve bu yaklaşımların kapsadığı yöntemleri en
öncelikli gereksinim olarak; laboratuar ortamında öğretim, kimya öğretiminde teknoloji
kullanımı, kimi konularda örnek ders işlenişleri ve etkinlik ağırlıklı öğretim yöntemleri
daha sonraki gereksinim olarak görmektedirler bulgusu ile benzerlik göstermektedir.
Bu araştırmanın ilköğretim öğretmenlerinin eğitim-öğretimle ilgili yeterlik alanlarında
eğitim gereksinimi içinde oldukları bulgusu, Aydoğan’ın (2002) ilköğretim okulları
yöneticileri ve sınıf öğretmenlerinin personel geliştirmeye ilişkin olarak ortaya koydukları
öğrencilerin ilgi ve yeteneklerini geliştirme, öğrencilerin bilişsel, duyuşsal ve devinimsel
yönden gelişimini sağlama, eğitim teknolojisinden sınıf içinde yararlanma, öğretim araç
ve gereçlerini etkili kullanma, öğrenmeye ilişkin yöntemler geliştirme, etkili çalışma
grupları oluşturma, okul bina ve tesislerini verimli kullanma, açık akademik amaç ve
hedefler geliştirme, sınıf yönetimi, öğretim modellerini etkili kullanma gibi konularda
“çok” ve “pek çok” düzeyde gelişmek istedikleri bulgusuyla örtüşmekte; duygusal ve
fiziksel tükenmişliği önleme, demokratik düşünme ve yaşama, toplam kalite yönetimi,
araştırma yayın ve kaynak kişilerden yararlanma, alanla ilgili gelişmeler, eğitim ve
öğretim problemlerine ilişkin araştırmalar yapma gibi konularda “çok” ve “pek çok”
düzeyde gelişmek istedikleri bulgusuyla benzerlik göstermektedir. Aynı şekilde bu
araştırmanın bulguları, Kaçan’ın (2000) sınıf öğretmenlerinin öncelikle eğitim görmek
istedikleri konular olan bireysel farklılıklara göre öğretim yapma, üstün ve geri zekâlı
çocukların eğitimi, öğrenciyi güdüleme, öğrenciyi tanıma, öğrenme güçlüğü gösteren
öğrencilerin eğitimi, çağdaş öğretim yöntem ve teknikleri bulgusu ile örtüşmekte; disiplin,
insan ilişkileri, iletişim, güzel ve etkili konuşma bulgusu ile benzerlik göstermektedir.
Araştırmanın ilköğretim öğretmenlerinin, eğitim-öğretimle ilgili tüm yeterlik alanlarında
eğitim gereksinimi içinde oldukları bulgusu, Tanyel’in (1999) sınıf öğretmenlerinin
öğretmenlik meslek bilgisi alanına ilişkin orta düzeyde hizmetiçi eğitim gereksinimi
içinde oldukları; öğretmenlik meslek bilgisi boyutunda en yüksek düzeyde hizmetiçi
eğitim gereksinimi içinde oldukları alanların ölçme ve değerlendirme, özel öğretim
Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 29, Sayfa 131-152, 2010
İlköğretim Öğretmenlerinin Eğitim-Öğretimle İlgili
147
yöntem ve teknikleri, eğitim teknolojisi, insan ilişkileri, genel öğretim yöntem ve
teknikleri, bireysel ve toplu etkinlikler ile eğitim programları alanları ile araştırmaya
yönelik bulgusu ile benzerlik göstermektedir.
Bu araştırmanın ilköğretim öğretmenlerinin, eğitim-öğretimle ilgili tüm yeterlik
alanlarında eğitim gereksinimi içinde oldukları bulgusu, Hamdan’ın (2003) araştırmaya
katılan ilköğretim öğretmenlerinin yarıdan fazlasının alan bilgisi konularında açılabilecek
hizmetiçi eğitim etkinliklerine katılmak istedikleri, öğretmenlerin yarısına yakınının,
öğretmenlik meslek bilgisi üzerine açılabilecek kurslara katılabilecekleri ve öğretmenlerin
en az oranda ise genel kültürle ilgili etkinliklere katılmak istedikleri görüşünde oldukları
ve Özdemir’in (2000) araştırmaya katılan müfredat laboratuar okullarında görev yapan
öğretmenlerin büyük bir bölümü eğitim araç-gereçlerinin kullanımı ile ilgili bir hizmetiçi
eğitim kursuna katılmak istedikleri bulgusuyla dolaylı olarak örtüşmektedir. Ayrıca, bu
araştırmanın bulguları, Uşun ve Cömert’in (2003) araştırmasında okulöncesi
öğretmenlerinin en yüksek oranda katılmayı istedikleri dolayısıyla da gereksinim
duydukları ilk üç hizmetiçi eğitim programı; çocuk ruh sağlığı, yaratıcı etkinlikler ve
okulöncesi eğitim kurumlarında kullanılan planlar olduğu bulguları ile benzerlik
göstermektedir.
Araştırma bulguları, Gökdere ve Çepni’nin (2004) araştırmasında üstün yetenekli
öğrencilerin fen öğretmenlerinin “dünyada üstün yeteneklilerin eğitim modelleri, proje
tabanlı öğrenme yaklaşımı, üstün yetenekli öğrencilerin eğitimi ile ilgili Internet siteleri
ve süreli yayınlara ulaşım, öğretim teorileri, araştırmacı öğretmen modeli, lâboratuar
yaklaşımları, modern öğretim kuramları, Bloom taksonomisi ve formal dönem özellikleri”
konularını içeren bir hizmetiçi eğitime gereksinim duydukları bulgularıyla
örtüşmemektedir.
Özetle araştırma bulgularına göre, ilköğretim öğretmenleri, öğrenciyi tanıma, öğretimi
planlama, materyal geliştirme, öğretim yapma, öğretimi yönetme, başarıyı değerlendirme,
rehberlik yapma, temel becerileri geliştirme, özel gereksinimi olan öğrencilere hizmet
etme, yetişkinleri eğitme, ders dışı etkinliklerde bulunma, kendini geliştirme, okulu
geliştirme, okul-çevre ilişkilerini geliştirme eğitim-öğretimle ilgili yeterlik alanlarının
tümünde eğitim gereksinimi duymaktadırlar. Ayrıca, ilköğretim öğretmenlerinin yeterlik
alanlarına yönelik hizmetiçi eğitim gereksinimlerinin cinsiyetlerine, branşlarına, yönetim
görevine sahip olma ve daha önce hizmetiçi eğitim alma durumlarına göre farklılık
göstermediği; kıdem değişkenine göre kimi yeterlik alanlarında farklılık gösterdiği ortaya
çıkmıştır.
Araştırma sonuçlarına dayalı olarak şu öneriler getirilebilir:



İlköğretim öğretmenlerine, eğitim ve öğretimle ilgili olarak öğrenciyi tanıma,
öğretimi planlama, materyal geliştirme, öğretim yapma, öğretimi yönetme, başarıyı
değerlendirme, rehberlik yapma, temel becerileri geliştirme, özel gereksinimi olan
öğrencilere hizmet etme, yetişkinleri eğitme, ders dışı etkinliklerde bulunma, kendini
geliştirme, okulu geliştirme, okul-çevre ilişkilerini geliştirme konularında hizmetiçi
eğitim verilmelidir.
Hizmetiçi eğitim programının düzenlenmesinde hedef kitlenin özellikleri dikkate
alınmalıdır.
Öğretmenlerin hizmetiçi eğitim gereksinimleri nitel yöntemlerle de belirlenmelidir.
Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 29, Sayfa 131-152, 2010
148
M. Gültekin, Z. Çubukçu, S. Dal
KAYNAKLAR
Aksu, S. (2005). Öğrenen Özerkliğine Dayalı Hizmet İçi Eğitim Programı İçin Bir Model
Önerisi. Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Altun, T., Yiğit, N., Özmen, H., Nedim, A. (2006). Öğretim teknolojileri ve materyal
geliştirme hizmetiçi eğitim kursunun etkililiğinin değerlendirilmesi üzerine bir araştırma.
15. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, 13-15 Eylül 2006. Muğla: Muğla Üniversitesi
Eğitim Fakültesi. Özet Kitabı. 45-47.
Aslan, D. (2000). Sınıf Öğretmenlerinin Hizmetiçi Eğitim Sorunları ve Çözümüne Yönelik
Bir Model (Kütahya Örneği). Yüksek Lisans Tezi. Dumlupınar Üniversitesi. Sosyal
Bilimler Enstitüsü, Kütahya.
Aydoğan, İ. (2002). MEB İlköğretim Okulları Yönetici ve Öğretmenlerinin Personel
Geliştirmeye İlişkin Görüşleri (Kayseri İli Örneği). Yüksek Lisans Tezi. Ankara
Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Azar, A., Karaali, Ş. (2004). Fizik öğretmenlerinin hizmetiçi eğitim ihtiyaçları. Milli
Eğitim Dergisi, 162. http://yayim.meb.gov.tr/dergiler/162/azar-karaali.htm (17 Kasım
2007).
Baskan, H. (2001). İlköğretim Okullarında Görevli Öğretmenlerin Hizmetiçi Eğitim
Programlarının Etkililiğine İlişkin Algı ve Beklentileri (Denizli İli Örneği). Yüksek Lisans
Tezi. Pamukkale Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
Bayrakcı, M. (2009). In-service teacher training in Japan and Turkey: a comparative
analysis of ınstitutions and practices. Australian Journal of Teacher Education. 34(1).
http://ajte.education.ecu.edu.au/issues/PDF/341/Bayracki.pdf (10 Şubat 2009)
Berenson, S., Hodgin, K., Ward, C., Andrews, D., Rudin, T. (1991). Needs assessment of
elementary teachers in mathematics and science: a crucial step toward planning a
statewide in-service program. Journal of Science Teacher Education, 2(1), 16-22.
Birkenholz, R. J., Harbsteit, S. R. (1987). Analysis of the in-service needs of beginning
vocational agriculture teachers. The Journal of the American Association of Teacher
Educators in Agriculture, 28(1), 41-49.
Budak, Y. (1999). Eğitimde toplam kalite yönetimi ve etkili okulun gerçekleştirilmesinde
öğretmenlere yönelik hizmetiçi eğitimin önemi. Çağdaş Eğitim Dergisi, 251, 35-38.
Buell M. J., Halam, R., Mc Cormıck, M. G. (1999). A survey of general and special
education teachers’ perceptions and in-service needs concerning inclusion. International
Journal of Disability, Development and Education, 46(2),143-156.
Bümen, N. (2005). Öğretmenlerin yeni ilköğretim 1-5 sınıf programlarıyla ilgili görüşleri
ve programı uygulamaya hazırlayıcı bir hizmet içi eğitim çalışması örneği. Ege Eğitim
Dergisi. 6(2), 21-57.
Çelikten, M., Şanal, M., Yeni, Y. (2005). Öğretmenlik mesleği ve özellikleri. Erciyes
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(2), 207-237.
Çepni, S., Kaya, A., Küçük, M. (2005). Fizik öğretmenlerinin laboratuvara yönelik
hizmetiçi eğitim ihtiyaçlarının belirlenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(2), 181-196.
Çoruhlu, Ş. T., Nas, E. S., Çepni, S. (2008). Fen ve teknoloji öğretmenleri için alternatif
ölçme ve değerlendirme tekniklerine yönelik bir hizmet içi eğitim programından
Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 29, Sayfa 131-152, 2010
İlköğretim Öğretmenlerinin Eğitim-Öğretimle İlgili
149
yansımalar: Trabzon örneği. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik
Eğitimi Dergisi, 2(2), 1-22.
Demirkol, M. (2004). İlköğretim Okullarında Öğretmenlere Yönelik Okul-Temelli
Hizmetiçi Eğitim Etkinliklerinin Değerlendirmesi. Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir:
Anadolu Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Dillion, J, Osborne, J., Fairbrother, R., Kurina, L. (26 Ocak 2000). A study into the
professional views and needs of science teachers in primary and secondary schools in
England. London; King’s College.
http://www2.cst.gov.uk/cst/reports/files/science-teachers/kostfin1.pdf
(8 Eylül 2008)
Duncan, D., Ricketts, J., Peake, J., Uesseler, J. (2005). Identifying Teaching and Learning
In-Service Needs of Georgia Agriculture Teachers. 2005 National AAAE Research
Conference.
http://aaae.okstate.edu/proceedings/2005/Articles/091.pdf (12 Ekim 2008)
Duncan, D., Ricketts, J., Peake, J., Uesseler, J. (2006). Teacher preparation and
In-service needs of Georgia agriculture teachers. Journal of Agricultural Education,
47(2), 24-35.
Durmuş, E. (2003). Sınıf Öğretmenlerine Yönelik Düzenlenen Hizmet İçi Eğitim
Etkinliklerine İlişkin Öğretmen Görüşleri (Ankara ili örneği). Yüksek Lisans Tezi. Gazi
Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
EARGED (2007). Sınıf Öğretmenlerinin Hizmet içi Eğitim İhtiyacının Belirlenmesi.
Ankara: MEB Yayınları.
Edwards, M. C., Briers, G. E. (1999). Assessing the in-service needs of entry-phase
agriculture teachers in Texas: A discrepancy model versus direct assessment. Journal of
Agricultural Education, 40(3), 40-49.
Ekşi, İ. (2001). Okul Müdürlerinin Hizmet İçi Eğitim İhtiyacı. Yüksek Lisans Tezi.
Kocaeli Üniversitesi. Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Kocaeli.
Ersoy, Y. (1996). Hizmet içi eğitim ve yetiştirme kursunu geliştirme-I amaçlar ve
matematik öğretmenlerinin görüşleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12,
151-160.
Garton, B. L., Chung, N. (1997). An assessment of the in-service needs of beginning
teachers of agriculture using two assessment models. Journal of Agricultural Education,
38(3), 51-58.
Garuba, A. (2004). Continuing education: An essential tool for teacher empowerment in
an era of universal basic education in Nigeria. International Journal of Lifelong
Education, 23(2), 191–203.
Gökdere, M., Çepni, S. (2003). Üstün yetenekli öğrencilerin fen öğretmenlerinin
eğitimine yönelik bir model önerisi. The Turkish Online Journal of Educational
Technology – TOJET, 2(3), Makale No: 21.
Gökdere, M., Çepni, S. (2004). Üstün yetenekli öğrencilerin fen öğretmenlerinin hizmet
içi ihtiyaçlarının değerlendirilmesine yönelik bir çalışma: Bilim sanat merkezi örneklemi.
Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(2), 1-14.
Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 29, Sayfa 131-152, 2010
150
M. Gültekin, Z. Çubukçu, S. Dal
Gökdere, M., Çepni, S. (2005). Üstün yeteneklilerin fen bilimleri öğretmenlerine yönelik
hazırlanan bir hizmet içi eğitim uygulama ve değerlendirme çalışması. Türk Eğitim
Bilimleri Dergisi, 3(3).
Gönen, S., Kocakaya, S. (2006). Fizik Öğretmenlerinin Hizmet İçi Eğitimler Üzerine
Görüşlerinin Değerlendirilmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1),
37-44.
Gülmez, İ. S. (2004). Sınıf Öğretmenlerine Uygulanan Hizmet İçi Eğitim Programlarının
Etkililiğine İlişkin Öğretmen Görüşlerinin Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Adapazarı:
Sakarya Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Gültekin, M., Çubukçu, Z. (2008). İlköğretim öğretmenlerinin hizmetiçi eğitime ilişkin
görüşleri. Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19, 185-201.
Güneş, M. (2006). İlköğretim Okulu Hizmet İçi Eğitim Programlarına Katılmayı İsteme
ve İstememe Nedenleri (Mamak İlçesi Örneği). Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe
Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Hamdan, N. (2003). İlköğretim Okullarında Görevli Öğretmenlerin, Milli Eğitim
Bakanlığı'nın Hizmet İçi Eğitim Faaliyetleri Hakkındaki Görüşleri. Yüksek Lisans Tezi.
Ankara: Gazi Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Joerger, R. M. (2002). A comparison of the in-service education needs of two cohorts of
beginning minnesota agricultural education teachers. Journal of Agricultural Education,
43(3), 11-24.
Kaçan, G. (2000). Sınıf Öğretmenlerinin Mesleki Gelişime İlişkin İsteklilik Düzeyleri.
Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir: Osmangazi Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Kanlı, U. (2001). Ortaöğretimde Görev Yapan Fizik Öğretmenleri İçin Düzenlenen
Hizmetiçi Eğitim Programlarının Etkinliği. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi. Eğitim
Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Kanlı, U., Yağbasan, R., (2002). 2000 yılında Ankara’da fizik öğretmenleri için
düzenlenen hizmet içi eğitim yaz kursunun etkinliği. Milli Eğitim Dergisi, 153-154, 3747.
Karaca, Y. (1999). İngilizce Öğretmenleri İçin Hizmetiçi Eğitim Kurslarının
Düzenlenmesine Yönelik İhtiyaç Analizi. Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir: Anadolu
Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Kaya, A., Küçük, M., Çepni, S. (2004a). Fizik laboratuarlarına yönelik hazırlanan bir
hizmet içi eğitim programının değerlendirilmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi
Dergisi, 16, 89-102.
Kaya, A., Çepni, S., Küçük, M. (2004b). Fizik öğretmenlerinin fen laboratuarlarına
yönelik hizmet içi ihtiyaçları için bir program geliştirme çalışması. Gazi Üniversitesi
Kastamonu Eğitim Dergisi, 12(1), 41-56.
Kaya, A., Çepni, S., Küçük, M. (2004c). Fizik öğretmenleri için üniversite destekli bir
hizmet içi eğitim model önerisi. The Turkish Online Journal of Educational Technology –
TOJET, 3(1), Makale No: 15.
http://www.tojet.net/articles/3115.htm (10 Haziran 2008)
Klein, B. S. (2001). Guidelines for effective elementary science teacher inservice
education. Journal of Elementary Science Education, 13(2), 29-40.
Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 29, Sayfa 131-152, 2010
İlköğretim Öğretmenlerinin Eğitim-Öğretimle İlgili
151
Kuzu, A., Şahinkayası, Y., Çakır, R. (2002). Öğretmenler için hizmetiçi amaçlı bir web
tabanlı öğretim modeli önerisi. Uluslararası Katılımlı Açık ve Uzaktan Eğitim
Sempozyumu, 23-25 Mayıs 2002. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
Lanier, J. E., Little, J. W. (1989). Research on teacher education. Handbook of Research
on Teaching. New York: Macmillian Publishing Company.
Madden, T. (2003). Okul Yöneticileri ve Öğretmenler İçin Düzenlenen Hizmet İçi Eğitim
Etkinliklerinin Değerlendirilmesi (Eskişehir İli Örneği). Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir:
Anadolu Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Margetousaki A., Michaelides, P. G. (2006). A project for affordable &efficient science
teacher ın-service training (AESTIT). Presented at the 5th Pan-Hellenic Conference with
International Participation. Information and Communication Technologies in Education
–Review and Perspectives, Thessaloniki and University of Macedonia.
Michaelides, P. G. (2003). An affordable and efficient ın-service training scheme for the
science teacher. Sixth International Conference on Computer Based Learning in Science,
5-10 July 2003, Nicosia: Universty of Cyprus, 792-799.
Osman, K., Halim, L., Meerah, M. S. (2006). What Malaysian science teachers need to
improve their science instruction: A comparison across gender, school location and area
of specialization. Eurasia Journal of Mathematics, Science and Technology Education,
2(2), 58-81.
http://www.ejmste.com/022006/full.pdf (7 Kasım 2008)
O’Sullivan, M. C. (2000). Needs assessment for INSET for unqualified primary teachers
in Namibia: an effective model. Journal of Comparative Education, 30(2), 211-234.
Özdamar, K. (1997). Paket Programlar İle İstatistiksel Veri Analizi. Eskişehir: Anadolu
Üniversitesi Yayınları.
Özdemir, S. M. (2000). Müfredat Laboratuar Okullarında Görev Yapan Öğretmenlerin
Eğitim Araç Gereçlerini Etkili Kullanma Durumlarına ve Hizmet İçi Eğitim İhtiyaçlarına
Yönelik Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi. Eğitim Bilimleri
Enstitüsü.
Özen, R. (2005). MEB Personelinin hizmet içi eğitim programlarında kalitenin
artırılmasına ilişkin görüşleri. XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi. 28-30 Eylül 2005.
Denizli: Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Fakültesi.
Paşa, B. (2002). İlkokul Sınıf Öğretmenlerinin Mesleki Yeterliklerinin ve Hizmet İçi
Eğitim İhtiyaçlarının Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi. Eğitim
Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Peake, J., Duncan, D., Ricketts, J. (2007). Identifying technical content training needs of
georgia agriculture teachers. Journal of Career and Technical Education, 23(1).
http://scholar.lib.vt.edu/ejournals/JCTE/v23n1/peake.html (12 Ekim 2008)
Probst, D. A. (1989).Computer technology inservice training needs of elementary school
teachers in Nebraska. ETD Collection for University of Nebraska - Lincoln. Paper
AAI9019580.
Rowland, P. (1987). In-service Training of Elementary Teachers to Enhance Science
Process Skill Development and Instruction. Final Report. New Mexico State University,
College of Education. ERIC NO: ED282775
Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 29, Sayfa 131-152, 2010
152
M. Gültekin, Z. Çubukçu, S. Dal
Saban, A. (2000). Hizmetiçi eğitimde yeni yaklaşımlar. Milli Eğitim Dergisi. 145
http://yayim.meb.gov.tr/dergiler/145/saban.htm (10 Nisan 2007)
Şen, S. (2003). Okul öncesi eğitim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin eğitim
gereksinimlerinin saptanması, hizmet içi eğitim ile yetiştirilmesi. Eğitim Araştırmaları,
13, 111-121.
Tamer, Ç. Z. (1999). Milli Eğitim Bakanlığı Merkez Örgütünde İlk Kademe Yöneticilerine
Dönük Olarak Düzenlenen Hizmet İçi Eğitim Çalışmalarının İhtiyaç Saptama Açısından
Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Anadolu Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü,
Eskişehir.
Tanyel, A. (1999). İlköğretim Okullarında Görevli Sınıf Öğretmenlerinin Hizmetiçi
Eğitim İhtiyacı. Yüksek Lisans Tezi. Yıldız Teknik Üniversitesi. Sosyal Bilimler
Enstitüsü, İstanbul.
Tekin, S. ve Ayas, A. (2002). Kimya öğretmenlerinin profesyonel gelişim süreçleri ve
hizmet içi eğitime bakış açıları. V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi,
16-18 Eylül 2002. Ankara: ODTÜ Eğitim Fakültesi.
Türkay, A. F. (2000). Hizmet İçi Eğitimde Eğitilenlerin Beklentilerinin Karşılanması.
Yüksek Lisans Tezi. Bilkent Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Tytler, R., Smith, R., Grover, P., Brown, S. (1999). A comparison of professional
development models for teachers of primary mathematics and science. Asia-Pasific
Journal Of Teacher Education, 27 (3), 193-214.
Uçar, R. (2005) İlköğretim Okullarında Görev Yapan Yönetici ve Öğretmenlerin Meb
Hizmet İçi Eğitim Uygulamalarına İlişkin Görüşleri (Van İli Örneği). Yüksek Lisans
Tezi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
Uçar, R. ve İpek, C. (2005). İlköğretim okullarında görev yapan yönetici ve öğretmenlerin
MEB hizmet içi eğitim uygulamalarına ilişkin görüşleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim
Fakültesi Dergisi, 3(1) 34-53.
Uşun, S. ve Cömert, D. (2003). Okulöncesi öğretmenlerinin hizmetiçi eğitim
gereksinimlerinin belirlenmesi. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(2) 125138.
Wiles. J., Bondi, J. (1993). Curriculum Development: A Guide to Practice. New York:
MacMillîan Publishing Company.
Yalın, İ. (2001). Hizmet içi eğitim programlarının değerlendirilmesi. Milli Eğitim
Dergisi. 150. http://yayim.meb.gov.tr/dergiler/150/yalin.htm (13 Temmuz 2007)
Yaşar, Ş., Gültekin, M., Türkkan, B., Yıldız, N., Girmen, P. (2005). Yeni ilköğretim
programlarının uygulanmasına ilişkin sınıf öğretmenlerinin hazırbulunuşluk düzeylerinin
ve eğitim gereksinimlerinin belirlenmesi (Eskişehir İli Örneği). Eğitimde Yansımalar:
VIII-Yeni İlköğretim Programlarını Değerlendirme Sempozyumu. Kayseri, 14-16 Kasım
2005. Ankara: Sim Matbaası, 51-63.
Yazıcıoğlu, F. D. (1986). Eskişehir'deki Ortaöğretim Kurumlarında Görevli Yabancı Dil
Öğretmenlerinin Hizmetiçi Eğitim İhtiyaçları ve Eğitim-Öğretimde Karşılaştıkları
Güçlükler. Yüksek Lisans Tezi. Anadolu Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü,
Eskişehir.
Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 29, Sayfa 131-152, 2010