Sofralık üzüm 0 Konu, tarif, kapsam 1 Sınıflandırma ve özellikler

Sofralık üzüm
0
Konu, tarif, kapsam
0.1 Konu
Bu standard, sofralık üzümlerin tarifine, sınıflandırma ve özelliklerine, numune alma ve muayeneleri ile
piyasaya arz şekline dairdir.
0.2 Tarifler
0.2.1 Sofralık üzüm
Sofralık üzümler Vitis vinifera L. ve Vitis labrusca L. türüne giren kültür bitkilerinin meyveleridir.
0.2.2 Yabancı madde
Yabancı madde sofralık üzümlerin içinde bulunan taş, toprak, yaprak v.b. gibi kendinden başka her türlü
maddelerdir.
0.3 Kapsam
Bu standard, Madde 0.2.1'de tanımlanan ve tüketiciye taze olarak arz olunan sofralık üzümleri kapsar.
1
Sınıflandırma ve özellikler
1.1 Sınıflandırma
Sofralık üzümler; botanik yapılarına göre çeşitlere, özelliklerine göre sınıflara, salkım kütlesine göre boylara
ayrılır.
1.1.1 Çeşitler
Sofralık üzümler tane iriliklerine göre iri taneli çeşitler ve ufak taneli çeşitler olarak ikiye ayrılır.
1.1.1.1 İri taneli çeşitler























Alphonse Lavallee
Amasya beyazı
Amasya siyahı
Barış
*
Besni
Bilecik İrikarası
Bozcaada Çavuşu
Buca Razakısı
Bulut üzümü
Cardinal
Çavuş
Değirmendere siyahı
Dımışkı
+
Early Cardinal
Erenköy beyazı
Flame Seedless
Hafızali
Hatun parmağı
Horoz karası
Hönüsü
İtalia
İpek
İskenderiye Misketi
İzabella
Kale Burcu
ICS 67.080.10


















TÜRK STANDARDI
TS 101/Nisan 2002
Karaerik
Keçimemesi
Ketengömlek
Kozak beyazı
Kozak siyahı
Künefi
Muhammediye
Müşküle
Parmak
Pembe Gemre
Razakı
Samancı Çekirdeksizi
Siyah Gemre
Şilfoni
Tahannebi
Tilki kuyruğu
Topbaş
Trakya İlkeren +
Uslu +
Yalova Beyazı +
Yalova İncisi
1.1.1.2 Ufak taneli çeşitler













Adana karası
Balbal
Beyaz hevenk
Beylerce 
Clairette 
Cinsaut 
Ergin çekirdeksiz
Gül üzümü
Hamburg Misketi
Karagevrek
Perlette +
Perle de csaba
Sultani çekirdeksiz *
Tarsus beyazı
Yuvarlak çekirdeksiz
Yalova Çekirdeksiz
Yalova Misketi
Yapıncak 
Yıldız
Diğer çeşitler kendi adlarıyla ve orijinleri belirtilerek piyasaya arz olunur.
1.1.2 Sınıflar
Sofralık üzümler;
-Ekstra
-Birinci sınıf
-İkinci sınıf
olmak üzere üç sınıfa ayrılır.
1.1.3 Boylar
Sofralık üzümler salkım kütlesine göre boylara ayrılır. Sınıflara göre iri ve ufak taneli çeşitlerin sahip olması
gereken en az salkım kütlesi Çizelge 1' de verilmiştir.
+
*
Çeşitler örtü altı yetiştiriciliğine uygundur.
Çeşitler şıralık veya şaraplık olarak da kullanılmaktadır.

Çeşitler kurutmalık olarak da kullanılmaktadır.
Çizelge 1 - Sofralık üzümlerde en az salkım kütleleri
Boylar
Sınıflar
Ekstra
Sınıf 1
Sınıf 2
Açıkta yetiştiricilikte
İri taneli üzümler Ufak taneli üzümler
200 g
150 g
150 g
100 g
100 g
75 g
Örtü altı yetiştiriciliğinde
300 g
250 g
150 g
1.2 Özellikler
1.2.1 Genel özellikler
Sofralık üzümlerin gerçek kalitesini ve sınıfını belirleyen etmenler:
 Şekildeki kusurlar,
 Renkteki kusurlar,
 Ekstra sınıf hariç sadece kabukta kalmış güneş yanıkları,
 Hafif çürükler (bere),
 Hafif yüzeysel kusurlar
dır.
Sofralık üzümlerin salkım ve tanelerinde;
 Salkımlar sağlam, düzgün şekilli, sapları düzgün kesilmiş ve elle tutulacak uzunlukta,
 Temiz, gözle görülebilecek yabancı maddeden arî
 Taneler normal gelişmiş, doğal renginde,
 Taneler saptan ayrılmamış,
 Satıldıkları yerde pazar isteklerini karşılayacak olgunlukta,
 Ambalâjlamaya ve taşınmaya dayanıklı,
 Alfhonse Lavallee, Cardinal çeşitlerinde refraktometrik suda çözünebilir kuru madde (briks) değeri en az 12,
 Çekirdekli çeşitlerde refraktometrik suda çözünebilir kuru madde (briks) değeri en az 13,
 Çekirdeksiz çeşitlerde refraktometrik suda çözünebilir kuru madde (briks) değeri en az 14,
 Bütün çeşitler kafi derecede şeker/asit oranı düzeyine sahip
olmalıdır.
.
 İlaç artıkları ve ilaç zararları,
 Hastalık ve böcek zararı,
 Anormal dış rutubet,
 Yabancı tat ve koku
 Çürük ve bozuk taneler
bulunmamalıdır.
Kabukta güneşten ileri gelen renk değişimleri kusur sayılmaz,
1.2.2 Sınıf özellikleri
1.2.2.1 Ekstra
Bu sınıfa giren sofralık üzümler üstün kalitede olmalı; şekil, irilik, renk bakımından yetiştirildiği bölgede
çeşidin tipik özelliklerini göstermeli ve özürü bulunmamalıdır.
Taneler pörsümemiş, sert ve sapa iyice yapışık bulunmalı, salkım üzerinde muntazam aralıkla dağılmış ve
pus tabakası silinmemiş olmalıdır.
1.2.2.2 Sınıf 1
Bu sınıfa giren sofralık üzümler çok iyi kalitede olmalı; salkımlar şekil, irilik ve renk bakımından yetiştirildiği
bölgede çeşidin tipik özelliklerini göstermeli,taneler sert, pörsümemiş pus tabakası mümkün olduğu kadar
silinmemiş olmalı ve taneler sapa iyice yapışık olmalıdır. Ancak salkım üzerindeki muntazam dağılım ekstra
sınıfa göre daha az olabilir. Ayrıca şekil ve renklenme ile sadece tane kabuğunun etkilendiği güneş yanığı
ICS 67.080.10
TÜRK STANDARDI
TS 101/Nisan 2002
gibi ürünün genel görünümü ile kalitesini, muhafazasını ve ambalâj içerisinde tüketiciye sunumunu
etkilemeyecek önemsiz kusurlara bu sınıf içinde izin verilebilir.
1.2.2.3 Sınıf 2
Bu sınıfa giren sofralık üzümler Ekstra ve Sınıf 1 gibi yüksek kalite sınıflarına girmemekle beraber, aşağıda
belirtilen ve sofralık üzümlerde bulunması gereken genel özellikleri taşımalıdır.
-Taneler yeterince sert ve sapa bağlı olmalıdır.
-Taneler salkım üzerinde Sınıf 1'e göre daha az muntazam aralıklarla dağılmış olabilir.
Bu sınıfta; üzümün kalitesini, kalitenin korunmasını ve tüketiciye sunumunu engellemeyecek düzeyde
şekildeki ve renklenmedeki bozukluklar, sadece kabukta meydana gelmiş güneş yanıklıkları, çok hafif
çürümeler ve kabuktaki buruşmalar kabul edilebilir.
Salkımlar gelişmede, şekilde ve renk değişiminde küçük kusurlar gösterebilir. Taneler pörsümemiş, sapa
yapışık ve pus tabakaları fazla silinmemiş olmalıdır.
1.3 Toleranslar
1.3.1 Sınıf toleransları
1.3.1.1 Ekstra
Bu sınıfın özelliklerine uymayan fakat Sınıf 1’e giren sofralık üzümlere % 5 oranına kadar tolerans tanınır.
1.3.1.2 Sınıf 1
Bu sınıfın özelliklerine uymayan fakat Sınıf 2’ye giren sofralık üzümlere % 10 oranına kadar tolerans tanınır.
1.3.1.3 Sınıf 2
Tüketim için uygun olmayan çürüme veya herhangi bir şekil bozukluğu içeren ürünler hariç, gerek genel
özellikleri gerekse herhangi bir sınıfın özelliklerini karşılamıyan sofralık üzümlere kütlece %10'u oranında
tolerans tanınır.
1.3.2 Boy toleransları
Ekstra ve Sınıf 1 için; her ambalâjda bu sınıfın isteklerine uymayan ancak Sınıf 2'ye giren salkımlara kütlece
% 10 tolerans tanınır.
Sınıf 2 için; her ambalâjda bu sınıfın isteklerine uymayan iri taneli üzümlerde 100 g'dan, ufak tanelilerde 75
g 'dan küçük olmayan salkımlara kütlece % 10 oranında tolerans tanınır.
1.4 Özellik, muayene ve madde numaraları
Bu standardda verilen özellikler ile bunların özellik , muayene ve madde numaraları Çizelge 2'de verilmiştir.
Çizelge 2 - Özellik muayene ve madde numaraları
Özellikler
Genel özellikler
Suda çözünebilir kuru madde (briks)
Şeker/asit oranı
Sınıf özellikleri
Sınıf toleransları
Boy toleransları
Piyasaya arz
2
Madde No
1.2.1
1.2.1
1.2.1
1.2.2
1.3.1
1.3.2
3
Muayene Madde No
2.2.2
2.3.1
2.3.2
2.2.2
2.2.2
2.2.2
2.2.1
Numune alma, muayene ve deneyler
2.1 Numune alma
Çeşidi, sınıfı, boyları ve ambalâjları aynı olup bir defada muayeneye sunulan sofralık üzümler bir parti
sayılır.
Muayene için Çizelge 3'de verilen partiyi oluşturan ambalâj birimlerinin miktarlarına göre karşılarında
gösterilen sayıda ambalâj partiden rastgele ayrılır.
ICS 67.080.10
TÜRK STANDARDI
TS 101/Nisan 2002
Burada;
N = Parti içindeki ambalâj sayısı,
n = Numune olarak ayrılacak ambalaj sayısı
dır.
Çizelge 3 - Numune için ayrılacak ambalâj sayısı
Partideki ambalâj sayısı (N)
25 dahil
26-50
51-90
91-150
151-280
281-500
501-1200
1201-3200
3201-10000
10001-35000
Muayene için ayrılacak ambalâj sayısı (n)
2
3
5
8
13
20
32
50
80
120
Muayene için ambalâjlar TS 2756 -1 1) 'da belirtilen metoda göre ayrılır. Buna göre partiyi meydana getiren
ambalâjlar birden başlanarak 1,2,3, ..... N şeklinde numaralandırmalı ve herhangi bir ambalâjdan başlanarak
1,2,3....şeklinde (N /n =r ) kadar sayılmalı (r ) tam sayı değilse tam sayıya tamamlanmalı ve (r )' inci
ambalâj numune olarak ayrılmalıdır.
Sayma ve ayırma işlemleri Çizelge 3' de yer alan numune sayısına ulaşıncaya kadar sürdürülür. Küçük
ambalâjlar , büyük ambalâjlar içerisine konularak sevk edildiği takdirde birim ambalâj büyük ambalâjlardır.
2.2 Muayeneler
2.2.1 Ambalâj ve ambalâj malzemesinin muayenesi
Ambalâj ve ambalâj malzemesinin muayenesi gözle, elle incelenerek, boyutları ölçülerek ve tartılarak yapılır.
Sonucun Madde 3'e uygun olup olmadığına bakılır.
2.2.2 Sofralık üzümlerin muayenesi
Sofralık üzümlerin muayenesi gözle, elle incelenerek, koklanarak, tadılarak, tartılarak yapılır ve sonucun
Madde 1.2.1, Madde 1.2.2 ve Madde 1.3’e uygun olup olmadığına bakılır.
2.3
Deneyler
2.3.1
Suda çözünebilir kuru madde (briks) tayini
Briks tayini TS EN 12143'e göre yapılır. Sonucun Madde 1.2.1'e uygun olup olmadığına bakılır.
2.3.2
Şeker/asit oranı tayini
Şeker miktarı TS EN 12630'a göre, asit miktarı TS 3632'ye göre tayin edilerek şeker/asit oranı hesaplanır ve
Madde 3.3'de verilir.
2.4 Değerlendirme
Muayene ve deney sonuçlarının her biri standarda uygunsa parti standarda uygun sayılır.
1)
Bu standard metinde atıf yapılan standardın numarası, yayım tarihi,İngilizce ve Türkçe ismi metnin başında
verilmiştir.
2.5 Muayene ve Deney Raporu
Muayene ve deney raporunda en az aşağıdaki bilgiler bulunmalıdır:
 Firmanın adı ve adresi,
 Muayene ve deneyin yapıldığı yerin ve laboratuvarın adı,
 Muayene ve deneyi yapanın ve/veya raporu imzalayan yetkililerin adları görev ve meslekleri,
 Numunenin alındığı tarih ile muayene ve deney tarihi,
 Numunenin tanıtılması,
 Muayene ve deneylerde uygulanan standardların numaraları,
 Sonuçların gösterilmesi,
 Muayene ve deney sonuçlarını değiştirebilecek faktörlerin mahzurlarını gidermek üzere alınan tedbirler,
 Uygulanan muayene ve deney metotlarında belirtilmeyen veya mecburi görülmeyen, fakat muayene ve
deneyde yer almış olan işlemler,
 Standarda uygun olup olmadığı,
 Rapora ait seri numarası ve tarih, her sayfanın numarası ve toplam sayfa sayısı,
İhracatta malın standarda uygun çıkması halinde ihracatçıya verilecek denetleme (kontrol) belgesinin
geçerlilik süresi 4 (dört) gündür.
3
Piyasaya arz
Sofralık üzümler piyasaya ambalâjlı olarak arz edilir.
3.1 Bir örneklik
Her ambalâjdaki salkımlar çeşit, sınıf, boy, olgunluk bakımından bir örnek ve üzümlerin sap uzunlukları elle
tutulacak uzunlukta olmalıdır.
Ekstra sınıfta salkımlar kütle ve renk bakımından da mümkün olduğu kadar birbiriyle aynı olmalıdır. Ekstra
sınıftaki salkımlar tek sıra halinde ambalâjlanmalıdır.
Sınıf I ve Sınıf 2’ye giren üzümler ambalâjlara tek sıra halinde veya birbirinden bir tabaka kağıtla ayrılmış
olarak iki kat halinde dizilebilir. Üzümler ambalâj kabının üst kenar düzeyini geçmeyecek kadar
doldurulmalıdır. Ambalâjın görünen kısmındaki durum, tüm ambalâj için geçerli olmalı; ambalâjın üstünde
üzümler nasıl görünüyorsa, alt kısmında da aynı görünüm ve kaliteye sahip olmalıdır.
Tanıtım amaçlı ve kütlesi 1 kg 'ı geçmeyen küçük ambalâjlarda ise çeşitte bir örneklik ve aynı orijinden gelme
özelliği aranmaz.
3.2 Ambalâjlama
Ambalâjlar taşıma sırasında üzümlerin korunmasını sağlayacak şekilde ahşap kasadan veya insan sağlığına
zarar vermeyecek şekilde malzemelerden yapılmış olmalıdır. Sofralık üzüm dolu ambalâj kapları mümkün
olduğunca üst üste konulmamalı,üst üste konulursa üsttekinin alttakini ezmemesi için buna uygun ambalâjlar
kullanılmalıdır. Bu ambalâjların boyutları aksine istek bulunmadığı takdirde 80 cm X 100 cm veya 100 cm X
120 cm olan palet yüzeylerine % 10 'dan fazla boşluk bırakmayacak şekilde yerleştirmeye elverişli olmalıdır.
Ambalâjların yapımında kullanılan her çeşit malzeme ile ambalajın içine konulduğu kağıt ve diğer malzeme,
insan sağlığına zararsız, yeni, temiz ve kuru olmalı, basılı kağıt kullanıldığında basılı kısmın dışa gelmesine
ürüne değmemesine dikkat edilmelidir. İhracatta kullanılan kağıt, pul gibi malzemelerin baskısı, etiketlenmesi
toksik olmayan mürekkeple yazılmalı ve tutkalla yapıştırılmalıdır.
Ambalâjlar her türlü yabancı maddeden arınmış yayvan olmalı, rutubet ve koku çeken malzemeden
yapılmamalıdır. Ancak özel takdim şekli olarak salkımları sapları üzerinde 5 cm 'den uzun olmayan bir asma
çubuğu parçası bırakılabilir.
3.3 İşaretleme
Sofralık üzüm ambalâjları üzerine aşağıdaki bilgiler okunaklı olarak, silinmeyecek ve
bozulmayacak şekilde yazılmalı ve basılmalıdır:
 Firmanın ticari ünvanı veya kısa adı, varsa tescilli markası,
 Bu standardın işaret ve numarası ( TS 101 şeklinde)
 Malın adı ( Sofralık üzüm),
 Çeşidi,
 Sınıfı,
 Boyu,
ICS 67.080.10





TÜRK STANDARDI
TS 101/Nisan 2002
Üretim bölgesi veya yerel isim (isteğe bağlı),
Parti numarası,
Şeker/asit oranı
Kütlesi en az (kg),
Büyük ambalâjlardaki küçük tüketici ambalâjların sayısı ve kütlesi (isteğe bağlı),
Gerektiğinde bu bilgiler Türkçe’nin yanı sıra yabancı dilde de yazılabilir. Bu bilgilerin dışında reklam olarak
ambalâjın içindekilere aykırı, yanıltıcı olmamak kaydıyla başka yazı, resim ve etiketler sağlığa zararsız
maddelerle yazılmalı veya yapılmalı, yapıştırılmalıdır.
Küçük tüketici ambalâjlarında bu bilgiler bir etikete yazılarak ambalâj içine bırakılabilir.
3.4 Muhafaza ve taşıma




4
Sofralık üzümler -1C ilâ 0C sıcaklıktaki ve % 90 ilâ % 95 bağıl nem depolarda muhafaza edilmelidir.
Sofralık üzümler ve içinde sofralık üzüm bulunan ambalâjlar işleme yerlerinde, depolarda ve taşıtlarda
fena koku yayan ve bunları kirleten maddelerle bir arada bulundurulmamalıdır.
İçinde sofralık üzüm bulunan ambalâjlar gölgede tutulmalı çiğ, yağmur ve güneş altında veya dondurucu
soğuklarda bırakılmamalı ve bu şartlarda yüklenip boşaltılmamalıdır.
İçinde sofralık üzüm bulunan ambalâjların gemilere vinçle yükleme boşaltma işlerinde paletler
kullanılabilir.
Çeşitli hükümler
Üretici bu standarda uygun olarak ürettiğini beyan ettiği sofralık üzümler için istenildiğinde standarda
uygunluk belgesi vermek veya göstermek zorundadır. Bu beyannamede satış konusu olan sofralık
üzümlerin;


Madde 1'deki özelliklere uygun olduğunu,
Madde 2'deki muayene ve deneylerin yapılmış ve uygun sonuç alınmış bulunduğunun belirtilmesi
gerekir.