NĐSAN`09 TUS MĐKROBĐYOLOJĐSĐ Prof. Dr. Volkan

DrTus.com
ilk ve tek tus portalı
1
NĐSAN’09 TUS MĐKROBĐYOLOJĐSĐ
Prof. Dr. Volkan ÖZGÜVEN
1. Patojen prionlar: Memeli sinir hücrelerinde bulunan doğal prionlardan farklı olarak proteazlara
dirençlidir; yok edilemediğinden merkez sinir sisteminde birikir. Üç nedenle ortaya çıkar; prion
genlerinde ailesel mutasyon (ailesel Creutzfeldt-Jakob hastalığı, Fatal Familial Insomnia,
Gerstmann-Straussler-Scheinker), genlerde spontan dönüşüm (en sık, sporadik Creutzfeldt-Jakob
hastalığı) ve dışarıdan bulaş (yiyeceklerle bulaşan yeni varyant tip Creutzfeldt-Jakob hastalığı,
cerrahi aletlerle bulaş). Pionlar UV radyasyona, formaldehid ve ısı ile standart starilizasyona
dirençlidir.
c
Sc
Sellüler (PrP )
Patojen (PrP )
Şekil
Çoğunlukla helikal (α sarmal) yapıdadır
Fazlaca düz (β yaprak) bölgeler içerir
Yapı
Yumuşak amiloid
Sert amiloid
Đnsan proteazlarına
Duyarlı
Dirençli
2. Bakterilerin Gram boyanma özellikleri:
Listeria … Gram (+) küçük basil
Actinomycetes … Gram (+) filamantöz basil
Moraxella, Neisseria … Gram (-) diplokok
Legionella … Gram (-) basil
Campylobacter … Gram (-) kıvrık basil (martı kanadı)
Pseudomonas, Acinetobacter, Stenotrophomonas, Burkholderia … Non-fermentatif, Gram (-) basil
Brucella, Bordetella, Haemophilus, Pasteurella … Gram (-) kokobasil
3. Bakteri hücre duvarı farkları:
Gram (+) bakteri hücre duvarı: Çok katlık peptidoglikan ve gliserol ve/veya ribitol teikoik asid.
Gram (-) bakteri hücre duvarı: Periplazmik aralık, içinde 1-2 katlık peptidoglikan zinciri ve
direnç/metabolizma enzimleri; dışarıda dış membran, bunun içinde lipid-A (endotoksin) ve O
antijeninden oluşan lipopolisakkarid tabaka ve porin kanallarını oluşturan dış membran proteinleri
(Omp).
DrTus.com
ilk ve tek tus portalı
2
4. Lizozim enzimi: Peptidoglikan zincirini oluşturan N-asetil muramik asid (NAMA) ve N-asetil
glukozamin moleküllerini birbirine bağlayan β-(1,4) glikozid bağlarını parçalayarak antibakteriyel
etki gösteren bir enzimdir (1,4-β-N-asetilmuramidaz).
5. Penisilinler: Hücre duvarı sentezinin son aşaması, sitoplazmik membranda penisilin bağlayan
proteinlerce (PBP) gerçekleştirilen transpeptidasyon eylemidir. Penisilinlerin yapısında bulunan
beta laktam halkası, herbir peptidoglikan zincirinin çapraz bağlarının oluşturulduğu aminoasid
pentapeptidlerinin ucunda bulunan D-alanin molekülüne yapısal olarak çok benzer. PBP’lere hata
yaptırarak çapraz bağların kendisine atılmasına ve hücre duvarı sentezinin sabote edilmesine
neden olur.
6. Beta laktamaz üretenler: Çoğu gram (-) bakteri (meningokoklar hariç), gram pozitiflerden sadece
stafilokok ve enterokoklar.
7. PBP değişimi ile penisilin ve sefalosporin direnci: Stafilokok, enterokok, pnömokok, viridans
streptokok, gonokok.
8. Stafilokoklarda antibiyotik direnci: Beta laktamlı kullanılırsa Bakteri beta laktamaz üretir Đnsan beta laktamaz inhibitörlü (sülbaktam, tazobaktam, klavulanik asid) beta laktam antibiyotik
kullanır Bakteri PBP’sini (transpeptidazını) değiştirir Đnsan glikopeptid (vankomisin,
teikoplanin) kullanır Bakteri, peptidoglikan zinciri pentapeptidlerinin ucundaki D-alanil D-alanin
molekülünü D-alanil D-laktat veya D-serin ile değiştirir Đnsan oksazolidinon (linezolid) kullanır.
9. DNA sentezinde rol alan başlıca enzimler ve etkinlikleri:
a) Topoizomeraz II (DNA jiraz) … Sarmali rahatlatır (Kinolonların hedefidir).
b) DNA helikaz … Đki sarmal arasına girer, sarmali açık tutar.
c) DNAp III … Yeni DNA’yı 5’ → 3’ yönünde sentezler.
d) Primaz … Atlama taşı konumundaki primer RNA’ların yapımını sağlar.
e) DNAp I … Görevi biten primer RNA’yı zincirden uzaklaştırır, yerini DNA ile doldurur.
f)
Ligaz … Okazaki segmentlerini birbirine bağlar.
10. Proten sentezini inhibe eden antimikrobiyaller:
a) Etki bölgesi 30S:
i. Başlangıç kompleksi … Aminoglikozidler
ii. Aminoaçil tRNA-mRNA … Tetrasiklinler
b) Etki bölgesi 50S:
i. Başlangıç kompleksi … Linezolid
ii. Peptidil transferaz … Kloramfenikol
iii. Translokasyon … Makrolid ve linkozamidler
DrTus.com
ilk ve tek tus portalı
3
11. Genetik aktarım elemanları:
a) Plazmid: Replikondur. Kapsidi olmayan, çıplak, çift sarmal DNA’dır. Pilus ve fajlarla aktarılır.
b) Bakteriyofaj (faj): Replikondur. Đnsan virüsleri gibi kapsid içeren DNA’lı bakteri virüsleridir.
Reseptörleri; gram (+) bakterilerde teikoik asid, gram (-) bakterilerde porin proteinleridir.
c) Transpozon: Replikon olmayan, replikonlar arasında sıçrayan, çoğul antibiyotik direncini
kodlayan ve diğer replikonlar içine girerek aktarılmasına neden olan küçük, çift sarmal DNA
molekülüdür.
12. Genetik aktarım:
a) Transformasyon: Ortamda bulunan başka bir bakteriye ait DNA’nın bakteri tarafından direkt
olarak, kompetans faktör etkisi ile alınması.
b) Transdüksiyon: Bakteriyofaj ile genetik aktarımdır.
c) Konjugasyon:
+
+
i. F hücreden konjugasyon: Alıcı da F olur.
ii. F’ hücreden konjugasyon: Alıcı da F’ olur.
iii. Hfr hücreden konjugasyon: Alıcıya sadece bakteri genleri geçer; F plazmidi geçmez, F
olmayı sürdürür.
13. Dezenfeksiyon ve sterilizasyon sınırları:
Bakteri
endosporları
Mikobakteriler
Lipidsiz/küçük
virüsler
Mantarlar
Vejetatif
bakteriler
Lipidli, iri
virüsler
Dezenfeksiyon
Sterilizasyon
14. Antimikrobiyal etki mekanizmaları:
-
DrTus.com
ilk ve tek tus portalı
4
ANTĐMĐKROBĐYAL ETKĐ MEKANĐZMALARI
1. Hücre Duvarı Sentezini Bozanlar:
a. Penisilin Bağlayan Proteinlere (PBP) bağlanarak etkili olanlar: Beta laktamlılar.
b. Direkt olarak hücre duvarı sentezini bozanlar: Vankomisin, teikoplanin.
2. Sitoplazmik Membran Geçirgenliğini Artıranlar: Amfoterisin-B, nistatin, azoller, polimiksin-B.
3. Protein Sentezini Önleyenler:
a. 30S alt birimine bağlananlar: Aminoglikozid, spektinomisin, tetrasiklin.
b. 50S alt birimine bağlananlar: Kloramfenikol, makrolid, linkozamid, oksazolidinon, kinupristin/dalfopristin.
4 Nükleik Asit Sentezini Önleyenler:
a. Transkripsiyonu önleyenler (DNA’ya bağımlı RNA polimeraz inhibisyonu): Rifampisin.
b. Süpersarmal oluşumunu önleyenler (DNA jiraz inhibitörleri): Kinolonlar.
5 Antimetabolik Aktiviteliler: Sülfonamidler, trimetoprim, izoniazid, nitroimidazol türevleri.
15. Antimikrobiyal direnç mekanizmaları:
ANTĐMĐKROBĐYALLERE KARŞI GELĐŞTĐRĐLEN BAKTERĐYEL DĐRENÇ MEKANĐZMALARI
ANTĐMĐKROBĐYAL
Beta laktamlılar
Glikopeptidler
Aminoglikozidler
Tetrasiklinler
Koramfenikol
Makrolidler
Linkozamidler
Rifampisin
MĐKROORGANĐZMANIN DĐRENÇ MEKANĐZMASI
* Enzim ile inaktivasyon (beta laktamazlar)
* Hedef değişimi (PBP değişimi veya yeni PBP’lerin sentezlenmesi)
* Dış membran (ör. porin) geçirgenliğinin azaltılması
* Hedef molekülün değiştirilmesi (DADA DADL veya DADS)
* Enzim ile inaktivasyon (asetil transferaz, adenil transferaz, fosfotransferaz)
* Hedef molekül (30S ribozom) değişimi
* Bakteri sitoplazmik membranının ilaca karşı permeabilitesinde azalma
* Antibiyotiğin bakteri dışına pompalanması (efflux)
* Ribozoma bağlanma bölgesinin değiştirilmesi
* Hücre içine girişin azaltılması
* Enzim ile inaktivasyon (asetil transferaz)
* Bakteri sitoplazmik membranının ilaca karşı permeabilitesinde azalma
* Bakteri ribozomu 50S alt birimindeki 23S RNA’nın adenininde dimetilasyon sonucunda
gelişen makrolid-linkozamid-streptogramin (MLS) direnci
* Antibiyotiğin bakteri dışına pompalanması (efflux)
* Bakteri sitoplazmik membranının ilaca karşı permeabilitesinde azalma
* Bakteri ribozomunda 50S değişiklikleri
* 23S ribozomal alt birim değişimi (MLS direnci)
* Enzimatik inaktivasyon
* Bakteri sitoplazmik membranının ilaca karşı permeabilitesinde azalma
* DNA’ya bağımlı RNA polimeraz enziminde değişiklik
Sülfonamidler
* Tek basamaklı spontan mutasyon ile hedef DNA jiraz ve topoizomeraz IV
enzimlerinde yapısal değişiklik
* Porin değişimi veya efflux ile sitoplazmik membran geçirgenliğinin azaltılması
* Hedef molekülün değiştirilmesi (yeni bir dihidropteroat sentetaz sentezi)
Trimetoprim
* Hedef molekülün değiştirilmesi (yeni bir dihidrofolat redüktaz sentezi)
Kinolonlar
16. Sepsis tanımları:
DrTus.com
ilk ve tek tus portalı
5
• Sepsis tanımı altındaki bir hastada AKB düşmüş ise; bir saatlik sıvı replasmanı (> 500 mL serum
fizyolojik) ile normal sınırlarda tutulabiliyor ise ağır sepsis söz konusudur.
• Buna rağmen, AKB halen düşük ise ve vazopressörler ile normal sınırlarda tutulabiliyor ise septik
şok tanısı konabilir.
• Sıvı ve vazopressör tedavilerine rağmen AKB normal sınırlarda tutulamıyor ise ve bu durum bir
saatten fazla sürüyor ise dirençli (refrakter) septik şok söz konusudur.
17. Enterik bakterilerin ortak/ayırt edici özellikleri:
a) Fakültatif anaeropturlar, oksidaz negatiftirler.
b) Çoğu hareketlidir (Klebsiella ve Shigella hariç).
c) Sadece Escherichia coli, Klebsiella ve Enterobacter laktoz pozitif, diğerleri ise negatiftir.
18. Escherichia coli enterik infeksiyonları:
DrTus.com
ilk ve tek tus portalı
6
BULAŞ ĐLE ĐLGĐLĐ EPĐDEMĐYOLOJĐK ĐPUÇLARI VE ETKENLER
Bulaşta Söz Konusu Olan Öğe
Günlük bakımevlerinde (kreşler, anaokulları,
düşkünler evi) bulunmak
Hastanede yatmak,
Yeni antibiyotik/kemoterapötik kullanımı
Havuzda yüzmek
Yabancı bölgeye seyahat
GĐS Đnfeksiyonundan Sorumlu Patojen
Shigellalar, C.jejuni, C.parvum, G.intestinalis, Rotavirus, C.difficile
C.difficile
Çiftlik hayvanları ile temas
G.intestinalis, C.parvum
ETEC, non-tifoidal Salmonellalar, Shigellalar, C.jejuni, Rotavirüs,
Norwalk virusu, E.histolytica, G.intestinalis, C.parvum, S.stercoralis
C.parvum
Deniz kabukluları yemiş olmak
V.parahaemolyticus
Peynir yemiş olmak
L.monocytogenes
Hamburger/et/hayvansal ürün yemiş olmak
Kızarmış (haşlanmış değil) pirinç yemek
Evde yapılan konserve ve yiyecekler
EHEC
B.cereus (emetik form)
C.perfringens
BAZI SIK GASTROENTERĐT ETKENLERĐ VE YOL AÇTIKLARI KLĐNĐK TABLOLAR
Shigella ve EIEC; basilli dizanteri (kanlı, mukuslu, cerahatli) etkenidir.
EHEC verotoksini ile invazif özellikli kolitlere yol açabilir.
Vibrio cholerae, ETEC; ekzotoksin etkisi ile su gibi (sekretuvar) ishale yol açar, kolite neden olmaz.
Yersinia enterocolitica; kolona invazyon ile kolit tablolarına, mezanter lenfadenitlere neden olur.
Campylobacter jejuni, Vibrio parahaemolyticus ve non-tifoidal Salmonella türleri; kolona
invazyon ile kolit tablolarına neden olur.
• Entamoeba histolytica; amipli dizanteri (kanlı, mukuslu, cerahatsiz) etkenidir.
• Giardia intestinalis; duodenuma yerleşerek yağ emilimini önler, yağlı dışkılama tipiktir.
• Staphylococcus aureus ve Bacillus cereus (ısıya dirençli toksin ile); ekzotoksinleri ile gastrik
irritasyon sonucunda bulantı, kusmaya yol açarlar.
•
•
•
•
•
19. Escherichia coli ekstraintestinal infeksiyonları:
•
Jinekoloji ve gastro-cerrahi kliniklerinde hastane infeksiyonu, sepsis ve yara infeksiyonları.
•
Hastane içi ya da dışında edinilmiş üriner sistem infeksiyonlarının en sık nedenidir. Henle
kulpu çıkan kolunda sentezlenen glikoprotein yapılı majör üriner protein (Tamm-Horsfall
proteini, üromukoid; silendirlerin matriksi), içerdiği mannoz residüleri ile bakterilerin mannoza
duyarlı fimbrialarını bağlama özelliğine sahiptir. Piyelonefritojenik Escherichia coli kökenlerinin
üroepitelyuma adezyonunu önlemeye çalışırsa da mannoza dirençli kökenlerde bu önlem
başarısız kalır.
•
Akut taşlı kolesistitlere ve kolanjitlere yol açan en sık etkendir.
•
Yenidoğan menenjitlerinden sorumludur.
•
Enterik bakteriler; tüm sepsislerin 1/3'ünden, Escherichia coli ise bunların %40'ından
sorumludur. Sepsise yol açan en sık enterik bakteridir; en sık kaynak ise üriner sistemdir.
DrTus.com
ilk ve tek tus portalı
7
AKUT KOLESĐSTĐTLER
1. Akut taşlı kolesistit: Safra taşının en sık komplikasyonudur. En sık etkenleri şunlardır;
Escherichia coli (en sık)
Enterococcus faecalis
Klebsiella pneumoniae
Bacteroides türleri
Clostridium perfringens (diyabetiklerde en sık)
2. Akut taşsız kolesistit: En sık etkenleri şunlardır;
Salmonella türleri
Campylobacter türleri
PERĐTONĐTLER
• Primer peritonitler: Cerrahi gerekçeye bağlı olmayan, tedavisi de cerrahi olmayan peritonitlerdir.
Spontan bakteriyel peritonit: E.coli
Devamlı ayaktan periton diyalizi (CAPD) peritoniti: S.epidermidis
• Sekonder peritonitler: Cerrahi gerekçeye bağlı olan, tedavisi de cerrahi olan peritonitlerdir.
Cerrahi (1.hafta) peritonit: E.coli
Apse (2.hafta): B.fargilis+E.coli
20. Shigella: Hareketsiz, virülansı çok yüksek, 10 bakteriyle bulaşır. Đnvazif, dizanteriform, kanlıcerahatli, konvülsif ishal etkenidir.
21. Salmonella türleri:
a) Đnsan Salmonellaları:
•
S.typhi ve S.paratyphi A-B-C tarafından oluşturulur.
•
Sadece insanda görülür.
•
Đleumdan girer, RES hedefli bakteriyemi yapar.
•
Tablonun adı: Enterik ateş
b) Hayvan Salmonellaları:
•
S.enteritidis, S.typhimurium, S.choleraesuis, S.newport vb.
•
Hayvanda enterik ateşe, insanda ise kolite neden olurlar.
•
Hedefsiz bekteriyemi görülebilir.
22. Klebsiella pneumoniae: Hareketsiz, laktoz pozitif bir enterik bakteridir.
a) Pnömoni:
YBÜ Ventilatöre bağlı pnömoni (Friedlander): Hemorajik, nekrotizan, kaviteleşmeye ve
apseleşmeye eğilimli, ağır seyirli bir lober pnömoni tablosudur. Kanlı, kiremit renkli balgam
tipiktir. Mortalitesi oldukça yüksektir (%60-80).
Toplumda DM, KOAH, alkoliklerde toplum kökenli pnömonilere neden olabilir.
b) Üriner infeksiyon (kateter): E.coli’den sonra 2. sırada yer alır.
23. Proteus: Besiyeri yüzeyinde dalgalar halinde yayılarak ürer. Đdrardaki üreyi üreaz ile amonyağa
parçalayarak ortamı alkalileştirir Üriner infeksiyon, taş, kanser.
24. Enterik bakterilerin mutlaka bilinmesi gereken klinik mikrobiyolojik özellikleri:
DrTus.com
ilk ve tek tus portalı
8
ENTERĐK BAKT ERĐ
Escherichia coli
Shigella türleri
Salmonella türleri
Klebsiella pneumoniae
Proteus türleri
Yersinia türleri
NEDEN OLDUĞU KLĐNĐK TABLOLAR
Enterik: ETEC (turist ishali), EIEC (basilli dizanteri), EHEC (hemorajik
kolit, HÜS, trombositopeni), EPEC (süt çocuğu ozmotik ishalleri), EAEC
(turist is hali).
Ekstra-intestinal: Üriner infeksiyon, taşlı kolesistit, kolanjit, yenidoğan
menenjiti, hastane infeksiyonu, spontan bakteriy el peritonit.
Basilli dizanteri, nörolojik tablo (çocukta konvüls if ishal).
Kolit ve bakteriyemi (non-tifoidal etkenler), enterik ateş (tifoidal etkenler),
safra kesesi ve GĐS lümeni taşıyıc ılığı (tüm etkenler, en çok tifoda).
Daima ekstra-intestinal fırsatçı hastane infeksiyonları; kaviter
pnömoniler (Friedlander), üriner infeksiyon, ventilatöre bağlı pnömoniler,
kateter infeksiyonları.
Üriner infeksiyon, infeksiyon (sitruvid) taşları.
Y.pestis: Veba (bubonik, çok ağır sepsis ve pnömoni).
Y.enterocolitica: Enterokolit, mezanter lenfadenit, romatolojik
komplikasyonlar.
Y.pseudotuberculosis: Mezanter lenfadenit.
25. Gram (-), oksidaz (+), kıvrık, sert vücutlu, tek flajella ile çok hızlı hareket eden bakteriler:
Oksidaz (+) basiller: Vibrio, Campylobacter, Pseudomonas, Burkholderia, Brucella, Legionella
26. Helicobacter pylori: Mukus içerisinde, mide asidinden korunarak yaşar. Asidite artarsa
mukozada yarıklar açarak kronik aktif gastrit, ülser, kanser ve MALToma’ya yol açar.
NORMALDE MUKUS ĐÇĐNDE
ĐHANETE UĞRADIĞINDA MUKOZADA
1. Girişimsel olmayan tanı teknikleri:
Üre-solunum testi: Çabuk sonuç alınan, çok güvenilir bir tanı yöntemidir.
Dışkıda antijen arama: Tedavinin izleminde yüksek özgüllükte kullanılabilir.
2. Girişimsel tanı teknikleri:
Histopatolojik değerlendirme: Mide antrumunun endoskopik biyopsisi çok güvenilirdir.
Kültür: Doku örneğinin kültürü teknik açıdan zor ve zahmetlidir. Özgüllüğü en yüksektir.
Üreaz testi: Biyopsi örneğinde üreaz testi (CLO-test) en hızlı tanı testidir.
DrTus.com
ilk ve tek tus portalı
9
27. IgA1 proteaz üreten önemli bakteriler:
•
Haemophilus influenzae: Lipopolisakkaridleri (LPS) yerine lipooligosakkarid LOS) koymuştur.
•
Haemophilus ducreyi: LPS yerine LOS koymuştur.
•
Neisseria meningitidis: LPS yerine LOS koymuştur.
•
Neisseria gonorrhoeae: LPS yerine LOS koymuştur.
•
Streptococcus pneumoniae
28. Haemophius influenzae: X ve V faktörlerine gereksinirler. X faktörü (hemin) elektron transport
sisteminin sitokromlarının, katalaz ve peroksidaz enzimlerinin sentezinde kullanır. V faktörü ise
NAD ve NADP'dir. Oksidasyon-redüksiyon olaylarında, H
+
alıcısı olarak kullanılır. Başlıca
infeksiyonları:
Tip b infeksiyonları (invazif)
Kapsülsüz köken infeksiyonları (non-invazif)
Menenjit
Otitis media
Akut epiglottit
Sinüzit
Laringotrakeobronşit
Bronşit
Pnömoni (çocuklarda)
Pnömoni (yaşlılarda)
Konjunktivit
Yenidoğan sepsisi
Bakteriyemi (septik artrit, osteomiyelit, sellülit vb.)
29. Genital ülserlerin ayırıcı tanısı:
Hastalık
Ülser Özelliği
Ülser Sayısı
Ülserde Ağrı
LAP
Sifiliz
Sert kenarlı
Tek
Ağrısız
Ağrısız
Şankroid
Krater tarzında
Bir/birkaç
Çok ağrılı
Ağrılı
Donovanyoz
Kırmızı, genişleyen
Çok
Ağrısız
Genelde yok
LGV
Yüzeyel
Tek
Ağrısız
Ağrılı
Genital herpes
Kenarları girinti-çıkıntılı
Birden çok
Ağrılı
Ağrılı
30. Pasteurella multocida: Gram negatif kokobasillerdir. Köpek, kedi gibi evcil hayvanların ağız
florasında yer alır. Hayvanların insanları ısırması ile yara infeksiyonlarına, sellülit, lenfadenit ve
apselere yol açabilir. Ampisilin+sülbaktam kullanılır.
31. Bruselloz: Gram (-), aerop, kokobasillerce oluşturulur. Yüksek ateş, terleme, eklem ağrısı, eklem
bulguları, RES tutulumu (hepatosplenomegali).
32. Bordetella pertussis: Đpsi hemaglütinin ile siliyalı solunum yolu hücrelerine yapışır, çoğalır.
Pertussijen salar; mukozanın histamine yanıtı artar, sekresyon artışına, lenfositoza ve
hipoglisemiye neden olur. Sonra trakeal sitotoksin ile de siliyer paraliziye ve süperinfeksiyonlar
geliştirir.
33. Non-fermentatif gram (-) basiller:
DrTus.com
ilk ve tek tus portalı
10
Non-fermentatif Önemli Bakterilerin Ayrımı
Oksidaz
Hareket
Pseudomonas aeruginosa
+
+
Stenotrophomonas m altophilia
-
+
Acinetobacter baumannii
-
-
34. Pseudomonas aeruginosa:
Pseudomonas aeruginosa
Elastaz, alkalen proteaz
Ekzotoksin-A
Fosfolipaz-C
Sitoplazmik
membran hasarı
Ribozomda
eUF-2 inhibisyonu
KONAK HÜCRE
Bölgeyi kanlandıran
damarlarda endotel
hasarı, dokuda trombüs
ve nekroz gelişimi
Psödomonal Hastalıklar
Bakteriyemi ve sepsis (hastanede, malignitelilerde, nötropeniklerde)
Sağ kalp endokarditleri (IV ilaç bağımlıları)
Trakeobronşit ve nekrotizan bronkopnömoni (KOAH, kistik fibroz)
Kronik veya malign eksternal otit (diyabetiklerde fazla), kronik otitis media
Ektima gangrenozum (diyabetiklerde fazla), yara ve yanık infeksiyonları
Üriner sistem, GĐS ve MSS infeksiyonları (hastanede manipülasyon)
Servikal osteomiyelit (IV ilaç bağımlıları)
35. Kistik fibrozlularda akut pnömonik ataklar:
KĐSTĐK FĐBROZLU HAST AL ARDA PNÖMONĐ
ATAKL ARINDAN SORUMLU
MĐKROORGANĐZMAL AR
Đlk 2 yaş:
1. Staphylococcus aureus
2. Haemophilus influenzae
2 yaş sonrası:
1. Pseudomonas aeruginosa
2. Staphylococcus aureus
3. Burkholderia cepacia
4. Mycobacterium avium-intracellulare
36. Stenotrophomonas maltophilia: Dezenfektanlara dirençli hastane infeksiyonu etkenidir. Kotrimoksazole duyarlı.
DrTus.com
ilk ve tek tus portalı
11
37. Burkholderia cepacia: Tedavi ve korunmada gecikilmiş, terminal dönemdeki kistik fibrozlular
olgularda ciddi sorundur. Progressif bir seyirle fulminant, nekrotizan pnömoni ve bakteriyemi
tablolarına yol açar.
38. Acinetobacter baumannii: Ventilatör, invazif monitörlerde kolonize olur. Hastanede, tedavi
(ventilatör, periton diyalizi) veya tanı (lomber ponksiyon, miyelografi) amacı ile yapılan
girişimlerden sonra gelişen hastane infeksiyonlarına neden olur.
39. Risk Faktörü-Etken Đlişkisi:
40. Akut otitis media, akut sinüzit ve KOAH’lılarda akut alevlenme etkenleri:
1.
Streptococcus pneumoniae
2. Haemophilus influenzae (KOAH’lılarda en sık akut alevlenme etkeni)
3. Moraxella catarrhalis
41. HACEK grubu bakteriler:
•
HACEK GRUBU BAKTERĐLER
Haemophilus aphrophilus/parainfluenzae
•
•
•
Actinobacillus actinomycetemcomitans
Cardiobacterium hominis
Eikenella corrodens
• Kingella kingae
Oral florada yer alırlar. Zor ürediklerinden kültür negatif
endokarditlere neden olurlar. Đntravenöz ilaç bağımlıları
hariç en sık gram negatif endokardit etkenleridir; doğal
kapak endokarditlerinin %5-10’undan sorumludurlar.
DrTus.com
ilk ve tek tus portalı
12
42. Cinsel temasla bulaşan hastalıklar:
CĐNSEL TEMAS ĐLE BULAŞAN HASTALIKLARIN ETĐYOLOJĐK SINIFLAMASI
SORUMLU AJAN
NEDEN OLDUĞU HASTALIK VEYA SENDROMLAR
BAKTERĐ
Neisseria gonorrhoeae
Üretrit, epididimit, proktit, servisit, endometrit, salpenjit, perihepatit (Fitz-Hugh-Curtis
Sendromu), bartolinit, farenjit, konjunktivit, prepubertal vajinit, prostatit?, ek gland
infeksiyonları, amniyotik infeksiyonlar, yaygın (dissemine) infeksiyon, koriyoamniyonit,
erken membran rüptürü ve prematüre doğum
Chlamydia trachomatis
Üretrit, epididimit, proktit, servisit, endometrit, salpenjit, perihepatit (Fitz-Hugh-Curtis
Sendromu), bartolinit, prepubertal vajinit, infantta otitis media, koriyoamniyonit?,
erken membran rüptürü?, prematüre doğum, inklüzyonlu konjunktivit, infant
pnömonisi, trahom ve LGV
Mycoplasma hominis
Postpartum ateş, salpenjit?
Ureaplasma urealyticum
Nongonokoksik uretrit, koriyoamniyonit?, prematüre doğum
Treponema pallidum
Sifiliz
Hemophilus ducreyi
Şankroid
Calymmatobacterium granulomatis
Granuloma inguinale (donovanyoz)
Gardnerella vaginalis
Gardnerella ile ilişkili (nonspesifik) vajinoz
Shigella türleri
Homoseksüel erkekte şigelloz
Campylobacter türleri
Enterit, proktokolit
Grup B streptokok
Neonatal sepsis, neonatal menenjit
VĐRÜSLER
Herpes simpleks virüs (HSV)
Primer-tekrarlı genital herpes, aseptik menenjit, neonatal herpes, servical displazi ve
kanser (?), vulvada in situ kanser?
Hepatitis B virüsü (HBV)
Akut-kronik hepatit B, poliarteritis nodosa, kronik membranöz glomerülonefrit, mikst
kriyoglobülinemi?, polimiyalji romatika?, hepatosellülar kanser
Đnsan immün yetmezlik virüsü (HIV)
HIV infeksiyonu, edinsel immün yetmezlik sendromu (AIDS)
Hepatitis A virusu (HAV)
Akut hepatit A (anal-oral seks)
Sitomegalovirus (CMV)
Heterofil antikor negatif infeksiyöz mononükleoz, konjenital infeksiyon, büyük
doğumsal defektler ve infant mortalitesi, mental retardasyon, sensorinöral sağırlık gibi
kavrama bozuklukları, servisit?, immünsüppressif olanlarda çok yönlü tablolar
Đnsan papilloma virüsü (HPV)
Kondilomata akuminata, laringeal papillom, servikal displazi
Molluscum contagiosum virüsü
Genital molluskum kontajiyozum
Đnsan herpesvirüsü-8
Kaposi sarkomu, Castleman hastalığı, multipl miyelom, B lenfomaları
PROTOZOONLAR
Trichomonas vaginalis
Trikomonal vajinit
Entamoeba histolytica
Homoseksüel erkeklerde amibiyaz
Giardia lamblia
Homoseksüel erkeklerde giardiyaz
MANTARLAR
Candida albicans
Vulvovajinit, balanit
EKTOPARAZITLER
Phthirius pubis
Kasık biti infestasyonu
Sarcoptes scabiei
Uyuz
DrTus.com
ilk ve tek tus portalı
13
43. Lejyoner hastalığı:
1. Lober pnömoni (alveolit) gibi;
Balgamda bol nötrofil
Gram boyamada bakteri yok
Standart besiyerlerinde üreme yok; idrarda antijen aranarak tanısı konabilir.
2. Atipik pnömoni gibi de;
Ekstrapulmoner tutulumlar
44. Đmmün yetmezliklilerde pnömoni tabloları: Solid organ transplantasyonlularda sitomegalovirüs
(CMV) en sık pnömoni ve en sık infeksiyöz komplikasyondur. Yaşlılar, immün sistemi baskılayan
tedavi uygulananlar ve hücresel immünite defekti bulunanlarda özellikle Legionella pneumophila
ve Nocardia asteroides pnömonisi akla gelmelidir.
TEDAVĐSĐZ HIV ĐNFEKSĐYONLARINDA FIRSATÇI AKCĐĞER ĐNFEKSĐYONLARI
CD4+ T Lenfosit sayısı
200/mm
3
100-200/mm
3
100/mm
3
<50/mm
Gelişen akciğer hastalığı
Tüberküloz reaktivasyonları
Pneumocystis carinii (Pneumocystis jerovicii) pnömonisi
Histoplazmoz
Đnvazif asperjilloz
Önce CMV infeksiyonları
En son Mycobacterium avium-intracellulare infeksiyonu
3
HIV infeksiyonlularda tüberküloz görülme sıklığı normal popülasyona göre yüzlerce kat artmıştır ve
genellikle de çoğul ilaç dirençlidirler. Đnvazif asperjilloz, özellikle miyelosüpresyon uygulanmış
3
hastalarda ciddi pulmoner infeksiyonlara neden olur. Nötropenik (<500/mm ) hastalarda ve
hümoral immünite defekti olanlarda endojen floraya ait Klebsiella pneumoniae, Escherichia coli
gibi enterik bakteriler ve Pseudomonas aeruginosa başlıca etkenlerdir.
45. Gonokok-meningokok farkları:
GONOKOK
MENĐNGOKOK
Kapsül
Yok
Var
Maltoz
Kullanmaz
Kullanır
Üretir
Üretmez
PBP değişimi
Var
Yok
Pilus değişimi
Var
Yok
Penisilinaz
46. Staphylococcus aureus: Koagülaz (+), beta hemoliz, sarı-pembe koloni, mannitolü parçalar,
novobiosine duyarlı, enterotoksin-A ... Kısa inkübasyon-bulantı-kusma-besin zehirlenmesi; tüm
toksinler süperantijen; entotoksin-B ... Toksik şok, PMK, eksfoliatif toksin ... Haşlanmış Deri
++
Sendrom (lokal formu ... büllöz impetigo); TSST1 ... Vajinal tamponda Mg , toksik şok sendromu
(klindamisin-ekzotoksin yapımını azaltır), süperantijen; IVIB’de sağ kalp (triküspid) endokarditi; en
sık osteomiyelit, prostetik kapak (erken dönem) endokarditi; geç dönemde Streptococcus viridans.
DrTus.com
ilk ve tek tus portalı
14
TOKSĐK ŞOK SENDROMLARI (TŞS)
STAFĐLOKOKSĐK TŞS:
•0 Đnfeksiyon yok
•1 Kanda TSST-1 (ekzotoksemi)
•2 Mortalite %3
STAFĐLOKOKSĐK TŞS:
•3 Ciddi cilt infeksiyonu (nekrotizan fasiit) var
•4 Bakteriyemi ve ekzotoksemi (eritrojenik toksin)
•5 Mortalite %30-70
47. Staphylococcus epidermidis Slime tabakası ile yabancı cisimlere (protez cihazlar, kateterler)
yapışır. Staphylococcus saprophyticus Genç kadın üriner infeksiyonları. Stafilokoklar
arasındaki farklar:
S.aureus
S.epidermidis
S.saprophyticus
Koagülaz pozitifliği
Evet
Hayır
Hayır
Mannitolü parçalama
Evet
Hayır
Hayır
Protein-A içerme
Evet
Hayır
Hayır
Kanlı agarda β hemoliz
Evet
Hayır
Hayır
Novobiosine duyarlılık
Evet
Evet
Hayır
Fakültatif anaerop üreyebilme Evet
Evet
Hayır
48. Streptokokların ayrımı: Test isminden bir harf geriye gidiniz;
Basitrasin A grubu (ko-trimoksazole dirençli), CAMP-Hippurat B grubu, Eskulin D grubu
(%6.5’te ürüyorsa enterokok, üremiyorsa non-enterokok)
DrTus.com
ilk ve tek tus portalı
15
Hemol iz
Tür ü
Basitrasin
Duyarlılığı
CAMP
Faktör
Hippurat
Hidrolizi
Eskulin
Hidrolizi
Optokin
Duyarlılığı
Đnülin
Hidrolizi
Safrada Erime
A
β
+
-
-
-
-
-
-
B
β
-
+
+
-
-
-
-
D
α, β, γ
-
-
-
+
-
-
-
Viridans
α, γ
-
-
-
-
-
-
-
α
+/-
-
-
-
+
+
+
Gruplar
Pnömokok
49. Streptokok infeksiyonları:
a) Streptococcus pyogenes (Grup A): Kapsül hyaluronik asid, Basitrasin duyarlılığı, M fimbriası
var ise hastalık, LTA Yapışma, streptokinaz Emboli tedavisi (TPA), hyalüronidaz Yayılma faktörü, eritrojenik toksin Pirojenik. Süpüratif, piyojenik infeksiyonlar; farenjit,
erizipel, piyodermi (impetigo), sellülit, nekrotizan fasiit, miyozit akut infektif endokardit, pnömoni,
lenfanjit, sepsis, puerperal sepsis. Toksijenik hastalık tabloları; kızıl (scarlet fever), streptokoksik
toksik şok sendromu. Non-süpüratif, immünolojik streptokok hastalıkları: ARA, AGN.
b) Grup B: Yenidoğan infeksiyonları.
c) Grup D: Enterokok Üriner infeksiyon, yara infeksiyonları, yaşlılarda üriner girişim sonrası
infektif endokarditler; non-enterokoklar Kolon tümör markeri.
d) Pnömokok: Diğer streptokoklardan ayrımı Optokin duyarlılığı, inülin hidrolizi, safrada erime;
serotiplendirme Quellung testi; en sık akut otitis media, toplum kökenli pnömoni, akut
sinüzit, kırık menenjitleri; PBP direnci Menenjitte vankomisin kullanımı.
50. Clostridial infeksiyonlar:
KLOSTRĐDYAL HASTALIK TABLOLARI
KLĐNĐK TABLO
Nörolojik Sendromlar
Tetanoz
Botulizm
Yumuşak Doku Đnfeksiyonu
Gazlı gangren
Enterik Hastalık Tabloları
Besin zehirlenmesi
Nekrotizan enterit
Antibiyotik nedenli kolit
Nötropenik enterokolit
Barsak perforasyonu, apse
51. Tetanoz:
SORUMLU BAKTERĐ
SORUMLU TOKSĐN
C.tetani
C.botulinum
Tetanospazmin
Botulinum toksini
C.perfringens
α toksin
C.perfringens (tip A)
C.perfringens (tip C)
C.difficile
C.septicum
C.ramosum
Enterotoksin
β toksin
CdA, CdB
?
-
DrTus.com
ilk ve tek tus portalı
16
Tedavi (korunma değil!):
•
Hibernasyon: Diazepam.
•
Kasılmalar için nöromusküler kavşak blokörleri (vekuronyum, atrakuryum, cis-atrakuryum).
•
GABA-B agonisti (aktivatörü) olan baklofen, epidural olarak uygulanabilir.
•
Yaranın uygun şekilde debridmanı ve irrigasyonu yapılır.
•
Kasılmalar başladıktan sonra tetanoz hiperimmün globülin (THIG, antitoksin) kullanımı
tartışmalıdır. %90 mortaliteye sahip yenidoğan tetanozunda antitoksin hayat kurtarıcıdır.
•
Metronidazol (7-10 gün) kullanılır. Penisilinler, santral etkili bir GABA antagonisti olarak kabul
edilir, klinik tabloyu kamçılayabilirler; tetanoz tedavisinde ilk seçenek değildirler.
•
Sempatik hiperaktivite var ise morfin ya da alfa+beta adrenerjik blokör (labetolol) uygulanır.
•
Hastalığı geçirenlere simultane tetanoz toksoid aşısı yapılır.
Korunma: Đlk uygulama yara temizliğidir. Aşılamada 10 yıl aşılmış ise immünite yokmuş gibi
değerlendirilir. Yaralı birey ilk 24 saatte başvurmuşsa değerlendirme kriterleri aşağıdaki tabloda
verilmiştir. Multipl tetanojen yaralılara, geç başvurmuşlara ve aşılı olsalar da fazlaca (>500 mL) kan
kaybedenlere THIG ve antimikrobiyal uygulanır.
DrTus.com
ilk ve tek tus portalı
17
ERKEN OLGULARDA TETANOZ PROFĐLAKSĐSĐ
Temiz-Küçük Yara
Aşı Anamnezi
Kirli-Tetanojen Yara
Aşı
THIG
Aşı
THIG
+
-
+
+
Tamamlamış / en az 3 aşı
Son 10 yıldır aşısız ise
-
Son 5 yıldan fazla aşısız ise
-
yapılmış/sürüyor
yap, aşılı ise yapma
Üç dozdan az, kuşkulu
yap, aşılı ise yapma
52. Gazlı gangren: Đskelet kası ve yumuşak dokuda nekroz, anemi ve toksemi ile karakterizedir.
Yaranın önce çevresinde, geç kalınırsa komşu organ ve yapılarda koyu kahverengi veya siyah
renkli, çok pis ve tipik kokulu nekrotik bölgeler gelişir.
53. Bacteroides türleri:
•
Non-fragilis: Diğer ağız içi anaeroplarıyla birlikte aspirasyon pnömonileri, akciğer ve beyin
apselerine neden olurlar.
AKCĐĞER APSELERĐ
•1 Anaerop (~%90, mikst):
Peptostreptokok
Non-fragilis Bacteroides türleri
Fusobacterium
•2 Sık olmayan etkenler:
S.aureus
Streptokoklar (AGBHS, pnömokoklar)
Klebsiella pneumoniae
Nocardia asteroides
Parazitler, mantarlar
•
Bacteroides fragilis grubu: Kolonda en çok bulunan bakterilerdir. Başta kolon olmak üzere
barsak patolojileri sonrasında gelişen intraabdominal ve metastatik apselerin etkenidirler.
DrTus.com
ilk ve tek tus portalı
18
54. Actinomyces israelii: Anaerop, filamantöz gram (+) basillerdir. Fistüllerle seyreden infeksiyonlara
neden olur (en sık servikofasiyal, abdominal, pelvik tipler).
55. Nocardia asteroides: Aerop Actinomyces’tir, ARB (+) boyanır; miçetomların ve immün
süpresselerde kaviter akciğer infeksiyonlarının ve beyin apselerinin etkenidir.
56. Tropheryma whippelii: Whipple hastalığının etkeni; ince barsak lamina propria makrofajlarının
infeksiyonu, subtotal villöz atrofi, malabsorbsiyon, PAS boyama ile tanı konur, ko-trimoksazol.
57. Corynebacterium diphtheriae: Topuz Babes-Ernst, Polifosfat granülleri, enerji deposu, AlbertNeisser boyası; Loeffler serumu ve MM; lizojen ise ve demir az ise ekzotoksin salgılar, EF-2
inhibisyonu; lokal etki Tonsillayı aşan membran, genel etki Miyokardda yağlı dejenerasyon
(2.hafta), felçler (3.hafta palatum, 5. hafta akomodasyon, 7.hafta sinir); kesin tanı toksin salgısının
belirlenmesi; antitoksin hayat kurtarıcıdır.
58. Listeria monocytogenes: Gram pozitif kokobasil, soğukta üreme; süt-peynir bulaşı; listeriolizin ile
MA
fagozomunun
parçalanması;
fötusta
granulomatosis
infantiseptica;
yenidoğan,
HIV
infeksiyonlu ve yaşlıda menenjit; sefalosporine dirençli; tedavide penisilin.
59. Mycobacterium: Tbc basil kompleksi M.tuberculosis (Niasin pozitif), M.bovis (BCG, GĐS tbc);
hücre duvarında %60 lipid; mikolik asit ARB, kord faktör Antifagositik; aeroptur (pO2 >130
mmHg).
60. Tüberküloz: Daha önce bakteri ile karşılaşmış ise karşılaşma yerinde nodül, karşılaşmamış ve
immatür immüniteli ise miliyer tbc, karşılaşmamış ama matür immüniteli ise primer tbc Ghon
odağı + Hiler LAP (Ghon kompleksi); sekonder (reaktivasyon) en çok Simon odağında; akciğer
dışında en çok lenf nodülünde.
61. M.leprae: Soğuk dokularda (periferik sinir ve el-yüz gibi açık ciltte) ürer, besiyerinde üretilemez;
tüberküloidde (hücresel iyi) basil yok, cilt testi (+), tek taraflı nörit, 1 ay dapson+RMP, 5 ay dapson;
lepromatözde yaygın, arslan yüzü, 5 yıl dapson+klofazimin, aylık RMP.
62. Treponema pallidum: Üretilemez, uzun süreli Giemsa ile gümüşleme; edinsel (şankır, rozeol
bulaştırır, gom bulaştırmaz); konjenital (ilk üç ayda abortus, canlı bebekte kanlı rinit,
hepatosplenomegali, döküntü) atlatılmış ise okul çağında kronik lezyon (Hutchinson dişleri,
Socrates burnu, periostit-kılıç kını tibia); non-treponemal testlerle (VDRL, RPR) tarama, tedavi
izlenmesi ve nörosifiliz tanısı; ilk (+) antikor ve doğrulama testi ... FTA ABS.
63. Borrelia recurrentis: Kolay ürer, boyanır; bit-kene; IgM .. MSS’ye kaçış .. Ag değişimleri ...
tekrarlayan ateş; ateşsiz dönemde doksisiklin.
64. Borrelia burgdorferi: Ixodes kenesi; Lyme hast.; ECM ... Menenjit-Miyo/perikardit ... Artrit; tanı
seroloji; penisilin, ampisilin.
65. Leprospra interrogans: L.icterohaemorrhagiae ... Weil hastalığı; fare idrarı, sağlam ciltten giriş,
bakteriyemi (ateş), karaciğere (nekroz, ikter), bakteriyemi (ateş), tübüler nekroz, ABY), aseptik
(immün kompleks) menenjit; lökositoz, nötrofili, penisilin. L.gryppotyphosa … Anikterik leptospiroz.
66. Rickettsia: Zorunlu hücre içi bakterisi; Coxiella hariç artropod bulaşı, vaskülit, döküntü, WF (+),
fosfolipaz A. Coxiella burnetii; direkt bulaş; vaskülit yok, döküntü yok; fagozomda ürer, fiziksel
etmene ve pastörizasyona dirençli; atipik pnömoni (şiddetli retroorbital ağrı, hepatosplenomegali,
hiler LAP) ve kronik fatal kardit etkeni.
DrTus.com
ilk ve tek tus portalı
19
67. Chlamydia: Gram (-) duvarda murein yok, lizozimden etkilenmez, kolumner epitelde infeksiyon;
enerji paraziti; elemanter cisimcik (en küçük, bulaştırıcı); inisyal cisim (bölünen); C.trachomatis (A,
B, Ba, C) trahom, üst palpebral konjunktivit, pannus; (D...K) CTBH (erişkin inklüzyonlu konjunktivit,
alt palpebra, NGU); (L1,2,3) LGV; C.psittaci ... Psittakoz; C.pneumoniae (TWAR) ... atipik
pnömoni, ateromda üreme ile ateroskleroz, miyokard infarktüsü.
68. Mycoplasma: Duvarı yok, sitoplazmik zarda sterol ... nöral komplikasyonlar, serbest yaşayan en
küçük mikroorganizma, sahanda pişmiş yumurta; Mycoplasma pneumoniae ... solunum epiteli
yüzeyinde özel uzantısı ile epitele tutunarak ürer, atipik pnömoni (bronşiyoler düzeyde), yaz
ayında en sık pnömoni, 2.toplumdan edinilmiş pnömoni etkeni, 5-30 yaş hastalığı, ev içi bulaş,
soğuk aglütinasyon, makrolid; Ureaplasma urealyticum ... T-mikoplazma, üreaz, üriner infeksiyon.
69. Protozooloji:
BULAŞ YOLU
Artropod
Fekal-oral
Seksüel
Diğer
PROTOZOON
YAPTIĞI HASTALIK
Plasmodium türleri
Sıtma (hepatit, eritrosit infeksiyonu)
Babesia microti
Babesiyoz (eritrosit infeksiyonu, anemi)
Leishmania donovani
Kala-Azar (RES işgali)
Trypanosoma cruzi
Chagas (göz, GĐS patolojisi, miyokardit)
Entamoeba histolytica
Amibiyaz (dizanteri, organ apseleri)
Giardia intestinalis
Giardiyaz (duodenuma yerleşim, yağlı ishal)
Cryptosporidium parvum
Đmmün yetmezliklilerde kronik ishal
Toxoplasma gondii (kedi dışkısı)
Doku-organ kistleri, AIDS’te ensefalit
Balantidium coli
Nadiren kolit
Trichomonas vaginalis
Vajinit
Naegleria fowlerii (havuz)
Kanlı-cerahatli menenjit
Acanthamoeba türleri (kirli su)
Kirli lens keratiti
Toxoplasma gondii (organ nakli)
Doku-organ kistleri, AIDS’te ensefalit
DrTus.com
ilk ve tek tus portalı
20
70. Helmintler:
HELMĐNTLER
PLATHELMĐNTLER
NEMATHELMĐNTLER
(ERKEK-DĐŞĐ)
(HERMAFRODĐT)
SESTODLAR
Taenia saginata (Sığırda sistiserkoz)
Taenia solium (Đnsanda da sistiserkoz)
Echinococcus granulosus (Đnsanda larva)
Echinoco ccus alveolaris (Đnsanda larva)
Diphyllobothrium latum (PH, ÇB)
Hymenolepis nana (Direkt bulaş)
TEDAVĐ: Niklozamid
Pirazikuantel (insan sistiserkozu)
PH: Poliheteroksen
ÇB: Çiğ balık
BS: Biliyer siroz
AB: Artropod ile bulaşır
TREMATODLAR
Schistosomalar (Erkek, dişi)
Fasciola hepatica (BS)
Paragonimus westermani
(ergin akciğerde, çiğ yengeç)
TEDAVĐ: Pirazikuantel
Bitional
Emetin
ĐNTESTĐNAL
Ascaris lumbricoides (serbest)
Enterobius vermicularis (çekum)
Necator americanus (kanama)
Ancylostoma duodenale (kanama)
Trichuris trichiura (çekum, prolapsus)
TEDAVĐ: Mebendazol
DOKU
Wuchereria bancrofti (AB)
Onchocerca volvulus (AB)
Loa loa (AB)
Dracunculus medinensis
Toxocara canis ve cati
Ancylostoma caninum vb.
TEDAVĐ: Dietil karbamazin
ERGĐN BARSAKTA, LARVALAR DOKULARDA
Strongyloides sterc oralis (AIDS, hiperinfeksiyon)
Trichinella spiralis (kasta larva)
TEDAVĐ: Tiabendazol
71. Virüslerin yapısı: Hücre özelliği olmayan en basit biyolojik yapılar, aktif infektif ünite nükleik asit;
akridin oranj ile çift sarmallılar sarı, tek sarmallılar kırmızı; kapsid protomer ve kapsomerden
oluşur; DNA virüsleri, rubella, picorna, flavi, retrovirüsler ikozahedral; mikso ve kuduz virüsü
helikal nükleokapsidli. DNA virüsleri Parvovirüs hariç çift sarmallıdır; RNA virüsleri Reovirüs hariç
tek sarmallıdır. (+) RNA kutuplu virüsler; kendi RNA’sını mRNA olarak kullanır, mRNA infektif;
Pikornavirüsler, Togavirüsler (rubella), Flavivirüsler; enzimleri yoktur, gereğinde kullanılmak üzere
enzim genlerini taşırlar. (-) RNA kutuplu virüsler; önce kendi RNAdRNAp ile (+) RNA’ya dönüşür,
sonrası diğeri ile aynıdır. Zarf lipoprotein yapıda, bazılarında (HIV, kuduz, HBV, miksovirüs) gp
çıkıntılar var; Poks ve Herpesvirüsler zarflı-etere duyarlı DNA virüsleri, HBV zarflı etere dirençli tek
DNA virüsü, diğer DNA virüsleri zarfsız. Picorna, Reo ve Kalisivirüsler dışındaki RNA virüsleri
zarflıdır. Önemli inklüzyon cisimcikleri: DNA ... Cowdry-A (HSV), Guarnieri (poksvirüsler), Baykuş
gözü (CMV); Negri (kuduz).
DrTus.com
ilk ve tek tus portalı
21
DNA VĐRÜSLERĐNĐN REPLĐKASYONU
RNA VĐRÜSLERĐNĐN REPLĐKASYONU
72. Antiviral ilaçlar:
•
Nükleozid
analogları:
Asiklovir,
AZT,
lamivudin,
gansiklovir;
nükleozidlerin
şeker
moleküllerindeki büyük oyun.
•
Nonnükleozid RT inhibitörleri: Nevirapin
•
Pirofosfat analoğu: Fosfonoformat (foskarnet)
•
Viral soyunmayı önleyenler (amantadin, rimantadin)
•
Proteaz inhibitörleri (sakinavir, ritonavir, indinavir)
Antiviral
Amantadin
Rimantadin
Asiklovir
Gansiklovir
Idoksuridin
Ribavirin
Zidovudin (AZT)
Etki
Uncoating'i önler
Amantadin gibi
DNAp inhibisyonu,
DNA terminatörü
CMV'de DGK ile
Asiklovir gibi
Asiklovir benzeri
RNA d DNAp (RT)
Đnhibisyonu
Endikasyon
Yan Etki
Đnfluenza A Đnfeksiyonu
Đnfluenza A infeksiyonu
HSV 1, 2;
VZV (yaşlı, immün defektif)
CMV infeksiyonları
Zona, HSV (keratit, genital)
(-) RNA ve DNA virüsleri (en
geniş spektrumlu, direnç
gelişimi zor); RSV pnömonisi
(aerosol), kronik HCV
infeksiyonu
Retroviridae (özellikle
HIV1); EBV, antiparazitik
Antikolinerjik (anti-parkinson)
MSS ve GĐS problemleri
Ensefalopati, reversibl
nefropati, testis atrofisi
Nötropeni, anemi, raş
Hepatotoksik, topikal
Anemi, oral kullanım ile etki az,
bilirubin ve ürik asit artar
6. haftadan sonra
granülositopeni, anemi
DrTus.com
ilk ve tek tus portalı
22
73. Adenovirüs:
HASTALIKLAR
GRUPLAR
Yenidoğan
Đnfant
Çocuk
Erişkin (asker)
Tüm yaş grupları
Đmmün yetmezlikli
Fatal dissemine hastalık
Nezle, farenjit
Akut febril farenjit
Faringokonjunktival ateş
Hemorajik sistit
Đshal
Meningoensefalit
Akut solunum yolu infeksiyonu Pnömoni
Epidemik keratokonjunktivit
Pnömoni, üriner infeksiyon
Menenjit, ensefalit
74. Herpesvirüsler: HSV dışında sadece insan hücresinde replike olur.
Alt Aile
α Virüs
β Virüs
γ Virüs
Virüs
Human
Human
Human
Human
Human
Human
Human
Human
Herpesvirus 1
Herpesvirus 2
Herpesvirus 3
Herpesvirus 5
Herpesvirus 6
Herpesvirus 7
Herpesvirus 4
Herpesvirus 8
(HSV1)
(HSV2)
(VZV )
(CMV)
(HHV6)
(HHV7)
(EBV)
(HHV8)
Đlk hedef
Latens
Mukoepitelyal h.
Mukoepitelyal h.
Mukoepitelyal h.
MNL, epitelyal h.
T lenfosit
T lenfosit
Epitelyal h.
MNL
Beyin duyu gangliyonları
Sakral/lomber duyu g.
Torasik/beyin duyu g.
MNL
T lenfosit (?)
T lenfosit
B lenfosit
MNL
Hastalıklar
H.labialis, stomatit, v.d.
Genital infek siyon
Suçiçeği, zona
Đnfeksiyöz mononükleoz, KĐ, PTP
6. hastalık
?
Đnfeksiyöz mononükleoz
Kaposi sarkomu, B lenfosit t ümörleri
75. HSV: Tip 1... yüz-göz infeksiyonları, erişkin hemorajik nekrotizan ensefaliti, trigeminal gangliyon
latensi ... herpes labialis; tip 2 ... sakral-pudendal gangliyon latensi ... genital herpes rekürrensleri,
erişkin benign menenjitleri; primer herpetik cilt infeksiyonları tek tek, LAP’lı, sekonder gruplu;
ekzema herpetikum çok ağır seyirli; ensefalitte tek taraflı temporal lob tutulumu, çok ağır nekroz ve
sekeller, beyin biyopsisi, MRI, EEG; Tzanck testi, Cowdry-A inklüzyon cismi; asiklovir etkili.
76. VZV: Primer ... Suçiçeği, sekonder ... zona; gebeliğin 1. üç ayında infeksiyon %10 fötal geçiş mitozu metafazda durdurur organ-ekstremite hipoplazileri, kortikal atrofi, koriyoretinit
(konjenital Varicella Sendromu); doğuma yakın infeksiyon infekte doğar, 1/3 ölür; VZV,
Đnfluenza tip B virüsleri + aspirin kullanımı Reye Sendromu (fatal karaciğer yağlanması,
ensefalopati); gangliyon geniculate tutulumu ile yüz felci, dış kulakta veziküller, 8. sinir tutulumu Rumsey-Hunt Sendromu. Pnömoni/genel durumu bozuk, yaşlı ve HIV infeksiyonlularda asiklovir
tedavisi. Risk grubundaki hastalara temas sonrasında, klinik belirtiler başlamadan önce VZIG
uygulanır.
77. CMV: En büyük herpesvirüs; çok yoldan bulaş, belirtisiz primer infeksiyon, mononükleer hücreler
(akciğer makrofajları) ve böbrekte latens; hücresel immünite defektlide reaktivasyon.
•
Fötusa bulaş ile yenidoğanda sitomegalik inklüzyon hastalığı; ilk üç ayda, HSMG, peteşi,
ensefalit, trombositopeni, gelişme geriliği, serebral kalsifikasyon, derin sensoriyal işitme kaybı.
önemli konjenital anomali ve zeka geriliği nedeni. En sık konjenital infeksiyondur.
•
Yenidoğanda kan transfüzyonu ile gri bebek sendromu (pnömoni).
•
Heterofil Ab (-) CMV infeksiyöz mononükleoz: Akut primer CMV infeksiyonu. Koroner by pass
sonrasında; EBV mononüleoz aksine boğaz ağrısı yok, konglomere servikal LAP yok. >%10
atipik lenfositoz var.
DrTus.com
ilk ve tek tus portalı
•
23
Transplant sendromları: Böbrek, kalp transplantasyonu sonrasında 40 gün ateşi (en sık
infeksiyon); hepatit+lökopeni+pnömoni=Ölüm triadı. Akciğerde fırsatçı sekonder infeksiyonlar
(P.carinii, Candida) gelişir.
•
AIDS'de CMV infeksiyonu: Terminal dönemde koriyoretinit, infeksiyöz mononükleoz,
interstisyel pnömoni, GĐS ülserleri (özofajit, gastrit, kolit), MSS hastalıkları ve hepatit.
Gansiklovir, foskarnet etkin.
78. EBV: Orofarinks ve nazofarinks epitel hücrelerinde ve B lenfositlerde bulunan glikoprotein
reseptörlere (CD21) bağlanır; ĐM, Burkitt lenfoması, nazofarinks Ca; EBNA ve LMP latent dönem
antijenleri (LYDMA) ve EA erken dönemde infekte hücrelerce yapılır, yapısal değildir; VCA ve MA
ise viral-yapısaldır. B lenfositlere yerleşimde en erken beliren antijen EBNA’dır; supressörsitotoksik CD8+ T lenfosit gelişir (Downey cells). EBV uyarımı ile B lenfositlerde poliklonal Ab
yanıtı; trombosite nötrofile, ampisiline karşı Ab; ampisilin raşı.
•
Konjenital ve neonatal infeksiyon: Mikrognati, katarakt, abortus.
•
Đnfant-çocuk ĐM: Asemptomatik.
•
Genç Erişkinde ĐM: Ateş, servikal LAP, çok ağrılı eksüdatif farenjit (öpüşen tonsilla),
splenomegali (rüptür), hepatomegali.
•
Nadir Tablolar: Primer infeksiyonda; Guillan-Barré S., Bell paralizisi, transvers miyelit,
meningoensefalit, konvülsif ataklar, trombositopeni, nötropeni, aplazi, kronik
fatigue
sendromu, çocuklarda X'e bağımlı lenfoproliferatif sendrom (hatalı T lenfosit yanıtı; yaygın
karaciğer nekrozu, aplazi, lenfoma), AIDS’te saçlı oral lökoplaki.
79. HHV-6: 6.hastalık (ekzentema subitum); 2-3 gün ateş, hırçınlık, febril konvülsiyon, menenjit, yeşil
renkli ishal; ateş düşer omuzdan başlayan, karın cildine yayılan ekzantemler.
80. Poksvirüsler: En büyük, zarfı tuğla gibi, Guarnieri cisimcikleri, göbekli lezyonlar; molluscum
contagiosum cilt kitleleri.
DrTus.com
ilk ve tek tus portalı
24
81. Đnsan parvovirüsü B-19: Tek sarmal tek DNA, eritroid kök hücreler ve endotelde ürer; küçük
çocukta 5.hastalık (eritema infeksiyozum) ateş, miyalji, yanakta vaskülite bağlı kelebek döküntü
(tokatlanmış gibi); kronik hemolitik anemilide aplastik kriz; gebelik infeksiyonunda non-immün
hidrops fötalis; erişkinde kronik artrit.
82. Papillomavirüs (HPV): Deri (tip 1-4), serviks, vulva ve penis (tip 6-11) siğilleri (kondilomata
aküminata); özellikle HIV infeksiyonlularda E6 ve E7 geni ile p53 geninin sabote edilmesi Üreme inhibisyonunun inhibisyonu Genital kanser (tip 16 ve 18); ürediği hücrelerde koilositoz;
intralezyoner IFN, 5-FU, podofilin, kriyoşirurji, TKA ile koterizasyon.
83. Polyomavirüs: BKV Transplantlılarda üriner infeksiyonlar (hemorajik sistit), JCV Progressif
multifokal lökoensefalopati.
84. HBV: HCV ile birlikte en kanserojen virüs. HBsAg: En erken (+)’leşen Ag, anti-HBc IgM en erken
(+)’leşen ve akut infeksiyonun pencere döneminde tanısal Ab, (-) ise asla akut olamaz. HBcAg:
HBV’nin en güçlü immünojeni, MHC-I ile hepatosit yüzeyine sunum ile lizisten sorumludur. AntiHBc, virüs ile karşılaşma belirteci, (-) ise aşılanır. HBeAg: HBcAg’nin hepatosit endoplazmik
retikulumundaki yapısal değişikliğe uğramış hali, bulaştırıcılığın ve kısmen de replikasyonun
belirteci (HBV DNA en güvenilir belirteç); PAN-HBV ilişkisi; kronikleşme riski yaş arttıkça azalıyor.
Erişkinde %5-10.
85. HDV: Virüsoid, içinde HBV replike olan hepatositte nükleusta replike olur, HBV’nin HBsAg’si ile
sarılarak virüs halini alır. Đntravenöz ilaç bağımlılarının hastalığı. HBV ile ko-infeksiyonda Anti-HBc
IgM (+), HBsAg için yarış, çift ALT piki; ağır seyirli olan süper-infeksiyonda anti-HBc IgG (+),
genelde anti-HBc IgM (-), tek ALT piki; her iki durumda da anti-HDV IgM (+).
86. Ortomiksovirüsler: Tek üyesi influenza virüsü; nükleusta replike olur; çok parçalı genom
(paramiksovirüslerden fark); zarftaki nöraminidaz ile müsini parçalar, hemaglütinin ile mukozaya
tutunur. A serotipi memeli dışı (kanatlı) hayvanlarda da replike olabilir, antijenik değişim sıktır; tip
B-Reye Sendromunun en sık nedeni; tip A için amantadin, tip A ve B için nöraminidaz inhibitörleri
(oseltamivir, zanamivir); aşıda H1N1, H3N2 ve B; H5N1 … Kanatlıdan insana geçerek ağır tablo.
DrTus.com
ilk ve tek tus portalı
25
87. Paramiksovirüsler: Đnfluenza virüsünden farkları; tek
parçalı genom, hemaglütinin ve
nöraminidaz aynı çıkıntıda, füzyon çıkıntı ile konak hücrelerde füzyon (dev hücreler) yapar;
kabakulak, kızamık, RSV, parainfluenza virüsleri.
Mumps (kabakulak): Salgı bezlerini tutar; aşısız ülkede en sık viral menenjit etkeni.
Kızamık: Nöraminidazı yok; F zarf proteini ile konak hücre füzyonu ... Warthin-Finkeldey hücreleri;
vaskülit döküntü. Üç c belirtileri Koplik lekeleri enseden başlayan makülopapüler döküntü;
en sık komplikasyon otitis media; yıllar sonra virüsün M protein genini silmesi ile MSS hücrelerinde
birikimi
ile
SSPE;
A
vitamini
tedavide
yararlı
olabilir;
infantta
bronşiyolit,
çocukta
bronkopnömoniden ölüm; canlı Schwartz aşısı var; HIV infeksiyonu hariç immünite defektlilere aşı
uygulanamaz.
Parainfluenza: <5 yaş en sık laringotrakeobronşit (krup) etkeni.
RSV: Zarfta hemaglütinin ve nöraminidaz yok; hücreye G proteini ile girer, F proteini ile sinsisyal
formasyon; < 1 yaş en sık bronşiyolit etkeni; atopik organizmada bronşiyoler alandaki IgE ile
birleşip allerjik bronşiyolit; astım etiyolojisinde önemli; gelişen IgA ile daha ileri yaşlarda korunur.
88. Pikornavirüsler: (+) RNA’lı, genom sentezi için RNAdRNAp gibi bir enzime gereksinmez;
enterovirüsler (polio, kokzaki, eko, enterovirüs 68-71), heparna virüsler (HAV), rinovirüsler; ot
yiyende aftovirüs ayak-ağız (şap) hastalığı.
Poliovirüs: Đlk replikasyon üst GĐS’te, sonraki adelede, buradan nöromuskuler birleşkeden ön
boynuza; çoğu asemptomatik, sırası ile minör hastalık, aseptik menenjit, en az da poliomiyelit
(asimetrik flask paralizi).
Kokzaki virüsü: A ... Ağız-yüz-göz hastalıkları; B ... Göğüs-kalp hastalıkları; ortak menenjit,
solunum yolu infeksiyonları, hepatit; B tipi en sık viral miyokardit, tip B4 ise DM tip I etkeni.
Kokzaki A
Kokzaki B
Kokzaki A ve B
Herpanjina
Plörodini
Aseptik menenjit
El-ayak-ağız hast.
Miyokardit
Üst solunum yolu inf.
Hemorajik konjunktivit
Perikardit
Hepatit
HAV: Dünyada tek serotip; eter-ısı-aside kısmen dirençli, deniz suyunda uzun süre canlı kalır,
deniz kabuklusu ile bulaşır. Yaş arttıkça klinik tablo ağırlaşır, fulminans ve mortalite artar; maternal
IgG fötusu korur; kolestaz sık; anti-HAV IgM ile akut infeksiyon tanısı; bulaş olmuş ise standart
(poliklonal) IgG koruyucu; aşısı var; HAV ve HEV infeksiyonları diğer primer viral hepatit
etkenleriyle olanların aksine, kronikleşmez.
DrTus.com
ilk ve tek tus portalı
26
89. HEV: Calicivirüslerdendir; HAV ile epidemiyolojik ve klinik benzerlik gösterir; su epidemileri;
gebede mortalitesi yüksek (%25) infeksiyon; kronikleşmez.
90. Reovirüs (Rotavirüs): Tek çift zincirli RNA virüsü; fiziksel etmenlere çok dirençli; kreş-oyuncak
epidemileri; incebarsak yüzeyel (matür) epitelini döker; ozmotik ishal; tüm <2 yaş ishallerinin
yarısı.
91. Retrovirüsler: Đki birbirinin benzeri genom (diploid), RT enzimi ile RNA’sının çift sarmal DNA
kopyasını yaptırarak konak genomuna entegrasyon; onkovirüsler ... HTLV-I (erişkin T hücre
lösemisi), HTLV-II (saçlı hücreli lösemi); lentivirüs ... HIV 1,2.
HIV: LTR’deki gen bölgelerinden gag geni protein 55’i (kor proteinlerinin öncüsü), pol geni RT,
endonükleaz ve proteaz enzimlerini, env geni ise gp 160’ı (zarfın gp 120 ve 41’inin öncüsü) kodlar;
env geni mutasyona açıktır, zarfta sürekli yapısal değişim; CD4+ TL ana hedef, monosit ve
makrofajları da tutar; kemokin reseptörleri ile konağı tanıma özelliği; infekte CD4+ TL’lerde füzyon
ile fonksiyon kaybı Hücresel immünite bozukluğu Fırsatçı infeksiyon ve tümörler; kategori A
... Asemptomatik, akut retroviral sendrom, PGL; kategori B ... Semptomatik HIV infeksiyonu
(basiler anjiyomatöz, oral/genital kandidoz, saçlı oral lökoplaki, zona; kategori C klinik AIDS
(P.carinii
pnömonisi,
serebral
toksoplazmoz,
kriptosporyoz,
mukokutanöz
kandidoz,
mikobakteryoz, süregen viral infeksiyonlar); AIDS ile ilişkili tümörler HHV-8 ile Kaposi sarkomu,
NH ve Hodgkin lenfoma, primer beyin lenfoması ve kanserler; tanıda iki kez EIA ile anti-HIV (+) ise
Western-Blot ile doğrulanır; p24 ... replikasyon belirtecidir; her klinik kategoride CD4+ TL sayısı
3
<200/mm ise ve sayı ne olursa olsun C kategorisinde tedaviye alınır; AZT+lamivudin+proteaz
inhibitörü; yeni alternatif enfuvirtid (füzyon inhibitörü.
92. Rubella: Artropodla bulaşmayan togavirüstür. Döküntülü viral infeksiyonların çocuklardaki en
hafifi; Theodor arazı (EBV, difteri gibi konglomerat yapan servikal LAP); erişkinde daha belirgin
klinik, eklem tutulumu; gebede mitozu durdurur, en ağır malformasyon yapan virüs katarakt,
DrTus.com
ilk ve tek tus portalı
27
mikroftalmi, mikrosefali, PDA, ASD, VSD, ensefalit; ilk üç ayda ½, sonra azalır, 18. haftadan sonra
risk yok.
93. Flavivirüsler:
Sarı humma: Sivrisinek bulaşı; karaciğer nekrozu, akut tubuler nekroz; risk var ise gebeye
uygulanabilir tek canlı aşı.
HCV: Flavivirüslerden; çok gen mutasyonu sonucunda özellikte zarf yapısındaki çeşitlilik nedeni ile
(HIV gibi) birçok türümsü bir insanda bulunabilir; CD8+ TL kompartmanlaşması; vertikal bulaş
HBV’den az; kronikleşmeye oranı çok fazla; HBV gibi en kanserojen virüs; 20-24 yılda siroz
gelişimi; ALT dansı, HCV RNA replikasyon belirteci, anti-HCV ise çoğu zaman kronikleşmişken
(+); PEG-IFN-α+Ribavirin ile çok uzun süreli tedavi.
HGV: Muhtemelen flavivirüslerden biri; TTV gibi Non A-E hepatit etkenlerinden biri.
94. Bunyavirüs:
Hantaan virüs … Renal sendromlu hemorajik ateş etkeni; kemiriciden bulaşır; immün
komplekslerle vasküler ve renal hasar.
Kırım-Kongo Hemorajik Ateşi … Kene ile bulaş, hepatik yetmezlik, trombositopeni, lökopeni,
trombosit süspansiyonu, ribavirin (?).
95. Kuduz virüsü: Primer nörotrop; mermi virüs, helikal nükleokapsid; gp G ile ısırık yerindeki
nöromuskuler birleşke asetil kolin reseptörlerine yapışıp medulla spinalis yolu ile, 2 cm/gün hızla
serebelluma ve beyne ulaşır, geçtiği yerlerde Negri cisimleri bırakır; dönüşümsüz ensefalit ile
ölüm; erken dönemde RFFIT ile antikor aranması ve saç follikülü çevresinde Ag görmek ile tanı
kesinleşir; temas sonrasında HDCV ile 0-3-7-14-28. Günlerde (7.günde Ab oluşturur), öncesinde
0-7-21/28. günlerde aşılanır. Kuşkulu ısırılma durumunda HRIG yapılması önerilir.
96. Mantarların yapısı: Bakterilere benzer hücre duvarı (sellüloz, kitin, mannan, glukan) olan ökaryot;
sitoplazmik membranda insan hücrelerindeki kolesterole benzer bir sterol var (ergosterol); çoğu
aeroptur. Mantarlar sporlarla (konidyalarla) ürerler; insan için önemlileri aseksüel sporludur.
Aseksüel sporlar: Konidyumlar (blastospor, artrospor, klamidospor, makro ve mikrokonidyumlar)
ve sporanjiyosporlar. Seksüel sporlar: Zigospor, askospor, bazidyospor, oospor.
•
0
Küfler: Septalı veya septasız hiflerden oluşur; küf kolonisi ... miçelyum; Aspergillus … 45
0
dikotom dallanma ve septalı, Zigomiçetler … 90 dallanma ve septasız.
•
Maya: Tek hücreli, mitoz ile tomurcuklanarak ürer; C.neoformans.
•
Mayamsı: Tam bölünmemişse psödohif; Candida albicans’ta gerçek hif (germ tüp).
•
Difazik/dimorfik mantarlar: Doğada küf, insanda maya; Blastomyces, Histoplasma, Sporothrix
gibi.
97. Yüzeyel mikozlar: M.furfur ... Ptyriasis versicolor etkeni, lipofilik, yağlı TPN solüsyonu ile yaygın
infeksiyon; Piedra ... P.hortoae (siyah, kıl kesilir), T.beigelii (beyaz).
98. Kutanöz mikozlar: Artrosporlarla bulaşan dermatofitozlardır; trikofitonlar, mikrosporumlar ve
epidermofitonlarca oluşturulur; keratinize dokularda (dermis, tırnak, saç) gelişir.
Trikofitonlar: Çoğunlukla mikrokonidyum ile ürerler (T.rubrum’da tele tünemiş kuş); cilt-tırnak ve
saçı tutar.
DrTus.com
ilk ve tek tus portalı
28
Mikrosporumlar: Çoğu makrokonidyum ile ürer (M.canis mekik gibi makrokonidyum); saç ve cildi
tutar; asla tırnağı infekte edemez.
Epidermofiton: Tek tür olan E.floccosum daima makrokonidyum ile ürer (asa-raket gibi
makrokonidyum); asla saçı tutmaz; en önemli tablosu tinea cruris.
Mikrosporum Wood ışığı ile yeşile, T.schoenleinii donuk yeşil-sarıya boyanır; KOH ile preparasyon
ve laktofenol pamuk mavisi boyaması veya kalkoflor beyazı ile floresan mikroskopi ile tanı.
Dermatofitoz
Sorumlu en sık türler
Tinea capitis
Tinea barbae
Tinea corporis
Tinea cruris
Tinea pedis
Tinea manuum
Tinea unguium
T.tonsurans
M.audouinii
M.canis
T.verrucosum
T.rubrum
M.canis
T.tonsurans
T.verrucosum
T.rubrum
E.floccosum
T.rubrum
T.mentagrophytes
E.floccosum
T.rubrum
T.rubrum
T.mentagrophytes
99. Cilt altı mikozları:
Sporotrikoz (Sporothrix schenkii) ... Ağrısız ayak endurasyonu, sert lenfanjit, oral KI tedavisi
yapılır.
Maduromikoz (Madurella mycetomatis) ... Ağrısız ayak endurasyonu, deformasyon, çok gözlü
cerahatli kronik lezyon (miçetom), 10 ay ketokonazol kullanılır
Kromomikoz (en sık Fonsecaea pedrosoi) ... verrüköz renkli noktalı cilt lezyonu ve bölgesel
lenfadenit, lenfatik blokaj ile elefantiyaz, sklerotik cisimler, bir yıl süreli itrokonazol kullanılır.
Sporotrikoz
Maduromikoz
Kromomikoz
100.Sistemik mikozlar: Primer fungal patojenler olarak adlandırılan, asla insan florasında
bulunmayan ve termal dimorfizm özelliği sergileyen mantarlar normal immüniteli bireyleri infekte
ettiklerinde ilkin kendilerine uygun bir mikroçevre oluştururlar. Bu aşamada asemptomatik bir
infeksiyon söz konusudur. Ancak, bu primer patojenler zaman içinde immüniteyi bozarak aşikar
klinik tablolara neden olurlar. Histoplasma, Blastomyces, Coccidioides başlıca etkenlerdir.
Histoplasma capsulatum: Kapsüllü değil; difazik; kuş-yarasa dışkısı-mağara; doğada küresel
(tüberküllü) makrokonidya ve bulaştan sorumlu mikrokonidya halinde; inhalasyon ile bulaş;
DrTus.com
ilk ve tek tus portalı
29
akciğerde tbc gibi sessiz-primer akut tablo-kronik kaviter hastalık ya da progressif dissemine
hastalık (ağız içinde ülser) tabloları; BAL ile makrofaj içi tomurcuklanmış mayalar; ketokonazol.
Coccidioidomyces immitis: Tozlardaki fıçı gibi artrosporların inhalasyonu Akciğerde endosporlu
sferüller Đmmünite sorunlularda yayılım ile yeni sferüller Kronik irritasyon ile romatizmal
yakınmalar (çöl romatizması), AIDS ve gebeliğin 3.üç ayında disseminasyon, menenjit; amfoterisin
B, sonra uzun süre ketokonazol.
101.Fırsatçı mikozlar: Fırsatçı fungal patojenler, normal immüniteli bireylerin sıklıkla karşılaştıkları,
bazıları kalıcı ya da geçici florada yer alan mantarlardır. Bunların hastalık oluşturmasında ana
belirleyici olan, konak immünitesidir. Sadece immünite defekti olan bireylerde klinik tablolara
neden olur. Kriptokokkoz, kandidoz, asperjilloz, mukormikoz, PCP.
Cryptococcus neoformans: Tek gerçek (doğada, insanda, her zaman) maya, miçelyal fazı yok;
37°C ısıda üreyebilmesi ve fenol oksidaz (melanin yapımı) insan patojeni, kalın kapsülü asidik
mukopolisakkarid yapılı, antijenik, lateks aglütinasyon kiti; güvercin dışkısı ile çevreye saçılır,
inhalasyon ile bulaşır, sessiz ilk infeksiyon sonrasında immün yetmezliklide hematojen
disseminasyon ile MSS’ye ulaşır, kronik fatal seyirli pürülan menenjit ve meningoensefalit
etkenidir; çini mürekkebi, üreaz ve nitrat redüksiyon testi ile tanı.
Candida albicans:
•
Saprofit … Blastospor
•
Doku invazyonu (patojen) … Psödohif
•
Đnsan serumunda … Gerçek hif (germ tüp) (C.albicans)
DrTus.com
ilk ve tek tus portalı
•
30
Mısırunu agarda … Küresel klamidospor (C.albicans)
Ciltte ve mukozalardaki kolonizasyon lenfosit fonksiyonları ile önlenir AIDS’de yaygın
mukokutanöz kandidoz, sistemik yayılım ise makrofaj ve nötrofiller ile engellenir; uzun süreli
i.v./üriner kateterizasyonda kolonizasyon; ek fagosit fonksiyon bozukluğu kandidemi; kadınlarda
sık bir vulvovajinit etkenidir, virülan suşlar cinsel temas ile bulaşırsa hastalık gelişir; kronik
mukokutanöz kandidozda flukonazol veya vorikonazol veya azole yanıtsızsa kaspofungin
süpresyonu.
Aspergillus: Ekzojen toprak mantarı, daima (insan, doğa) küf; konidyum ile ürer; en sık etken
A.fumigatus (patojen), A.niger ve A.nidulans fırsatçı; eski akciğer kavitelerinde mantar topu
(asperjillom), sık karşılaşma sonucu allerjik astım tablosu, immün yetmezliklide invazyon ile organ
asperjillozu (akciğer, sinüsler gibi); kemik iliği transplantasyonlularda ilk fırsatçı fungal akciğer
infeksiyonu; A.flavus aflotoksini ile hepatik nekroz ve kanser; balgam, akciğer biyopsi materyali
0
gibi örneklerde 45 açı ile dallanan septalı hifler, hasta serumunda galaktomannan antijenleri;
invazif akciğer hastalığında ön-arka akciğer grafilerinde halo görünümü; amfoterisin-B ilk ve
çoğunlukla tek seçenek. Alternatifler … Đtrokonazol ve vorikonazol.
Zigomikoz: Saprofit küf mantarları olan Rhizopus, Absidia ve Mucor türlerince oluşturulan damar
lezyonlu tablolar; ketoasidotik diyabetlilerde rinoserebral; kanser kemoterapisi gören-nötrofil
fonksiyon
bozukluğu
olan
hastalarda
pulmoner
mukormikoz;
malnütrisyonlularda
GĐS
mukormikozu. Tümü çok ağır seyirli, tedaviye yanıtsız tablolardır.
Pneumocystis carinii/jirovecii: Haploid-diploid üreme; pulmoner epitel dışında ekstrasellüler ürer;
immünite sorunu yoksa asemptomatik; AIDS gibi bir sorun varsa plazma hücreli pnömoni; BAL ile
alınan biyopsi örneğinde Giemsa boyama ... kist ve trofozoitler; tedavi ve korunmada kotrimoksazol.
102.Đmmünite:
•
Doğal (nonspesifik) immünite: Cilt ve mukozalar gibi anatomik bariyerler ve vücut ısısı, pH
özellikleri gibi fizyolojik bariyerler. Bunlara rağmen infeksiyon gelişmişse ilk savunma hattı,
infeksiyonun ilk dakika ve saatlerinde deveye girer:
a) Makrofajlar
b) Nötrofiller
DrTus.com
ilk ve tek tus portalı
31
c) Doğal öldürücü hücreler
d) Komplemanın alternatif ve lektin yolları
e) Đnterferon ve lizozim gibi kimyasal mediyatörler
f)
•
Đnflamasyon
Kazanılmış (spesifik) immünite (>96 saat):
a) Hücresel immünite: Helper ve sitotoksik T lenfositler.
b) Hümoral immünite: B lenfositler ve plazma hücreleri.
c) Klasik kompleman aktivasyonu: Özgül antikor sentezi gerçekleştikten sonra görev alır.
103. Sitokinler:
SĐTOKĐN
SALGILAYAN
ANA HEDEFLERĐ
ANA ETKĐNLĐKLERĐ
IL-1β
APC
Proinflamatuvar; ateş, adezyon molekülleri sentezi, immün regülasyon
IL-2
IL-3
IL-4
IL-5
IL-6
IL-7
IL-8
IL-10
IL-12
IL-13
IFN-α
IFN-β
IFN-γ
TH1 lenfosit
T lenfosit
TH2 lenfosit
TH2 lenfosit
Makrofaj, TH2 lenfosit
Kemik iliği ve timus
Makrofaj, cilt hücresi
TH2 lenfosit
Makrofaj
TH2 lenfosit
Lökosit
Fibroblast
TH1 lenfosit, NK
Erken … Epitelyal hücre
Geç … Lenfositler
T lenfositler
Stem cell, projenitörler
B lenfosit
B lenfosit, eozinofil
B lenfosit, hepatosit
Stem cell
PMNL, T lenfosit
TH1 lenfosit
TH2 lenfosit, NK
Makrofaj, özgül reseptörler
Çeşitli hücreler
Çeşitli hücreler
Lenfosit, monosit
TGF-β
Makrofaj, T-B lenfosit
MIP-1
Makrofaj (α)
Lenfosit (β)
Makrofaj, lenfosit
TNF-α,β
Makrofaj, lenfositler, NK
nötrofil
Monosit, T lenfosit
Fibroblast, endotel
T lenfosit proliferasyonu, helper ve sitotoksik T lenfosit aktivasyon
Pan-spesifik CSF
Antiinflamatuvar; B lenfosit çoğalması, IgE yapımı
B lenfositin plazmozite farklılaşması, IgA yapımı, parazitozda eozinofili
Proinflamatuvar; B lenfosit farklılaşması, akut faz protein sentezi (HSF)
Projenitör B ve T lenfositlere farklılaşma
Proinflamatuvar; kemoatraktan
Antiinflamatuvar; TH1‘de IFN-γ yapımının, MHC class II inhibisyonu
Proinflamatuvar; TH1 lenfosite dönüşümün uyarımı, IL-10 inhibisyonu
Antiinflamatuvar sitokin; astımda solunum yolunun allerjenlere yanıtı
Viral replikasyonun baskılanması, MHC class I yapımının uyarılması
Viral replikasyonun baskılanması, MHC class I yapımının uyarılması
Proinflamatuvar; immün regülasyon, makrofaj ve sitotoksik T lenfosit
aktivasyonu, TH2 lenfosit inhibisyonu, viral replikasyonun baskılanması
Antiinflamatuvar; inflamasyonun durdurulması, kollajen sentezi,
iyileşme
Kemoatraktan (IL-8’in yedeği) (CC grubunda)
Proinflamatuvar; katabolizma, fibrozis, sitokin ve adezyon molekülü
sentezi
104.Terminal nükleotidil transferaz: Kortikal timositlerde yeni sentezlenmekte olan T hücre reseptör
genlerinin, B lenfositlerin erginleşme sürecinde ise immünglobülin genlerinin düzenlenmesini
sağlayan DNA polimeraz enzimidir.
105.T lenfosit erginleşme süreci:
•
Kortikal epitelyal hücrelerde MHC ile CD4/8 uyum kontrolü (pozitif seçim).
•
Korteks-medulla sınırında dendritik hücrelerde antijeni tanıma/tanımama kontrolü (negatif
seçim)
106.Antikora bağımlı sitotoksisite (ADCC):
•
Doğal öldürücü hücreler: Yüzeylerinde bulunan FcR’leri ile hedef hücre yüzeyindeki IgG’lerin
Fc parçalarını tanırlar. Peforinleri, granzimleri ile apopitoza neden olurlar.
•
Nötrofiller: Yüzeylerinde bulunan FcR’leri ile hedef hücre yüzeyindeki IgG antikorların Fc
parçalarını tanırlar, opsonize ederek parçalarlar.
•
Monosit-makrofajlar: Nötrofiller gibi davranırlar.
•
Eozinofiller: Yüzeylerinde bulunan FcR ile parazit yüzeyindeki IgE Fc’lere yapışır.
DrTus.com
ilk ve tek tus portalı
32
107.Đmmünite kurgusu:
108.NK öldürücülüğü:
•
Antikor aracılı (ADCC):
•
Antikor aracısız: Doğal öldürücü hücreler, antikor kullanmaksızın da tümör hücrelerini
öldürebilirler. Normal hücrelerde bulunmayan, sadece tümör hücrelerinin yüzeyinde yer alan
patolojik glikoproteinleri, örneğin anormal N-bağlı glikanları tanırlar. Spesifik reseptörlerle bu
yapılara bağlanarak, sitotoksik aktiviteyle tümör hücrelerini öldürürler.
109.Đnflamasyonda endotel-nötrofil yüzey molekülleri:
Yuvarlanma
Yavaşlama
Durma
Diyapedez
Endotel
x
Nötrofil; Sialyl-Lewis
Endotel; E-Selektin
Nötrofil; integrinler
Endotel; ICAM, VCAM
Nötrofil; PECAM-1 (CD31)
Endotel; PECAM-1 (CD31)
VCAM
DrTus.com
ilk ve tek tus portalı
33
110.Nötrofil hastalıkları:
•
Kronik granülomatöz hastalık: Nötrofillerde NADPH oksidaz kusuru Zayıf oksidatif patlama.
Ko-trimoksazol profilaksisi yapılır.
•
Chediak-Higashi Sendromu: Nötrofiller, makrofajlar, NK hücreler, trombositler, melanositler ve
Schwann hücreleri gibi çok çeşitli hücrelerde sitoplazmik granüllerin yapı ve fonksiyonları
bozulmuştur. Dev granüller oluşur. Kemotaktik faktörlere de yeterli yanıt verilemez. Parsiyel
okülo-kutanöz albinizm görülebilir. Ko-trimoksazol profilaksisi ve kemik iliği transplantasyonu
yararlı olabilir.
111.Eozinofiller: Parazite spesifik IgE ile uyarılmış olan ve dokuya çok fazla histamin boşaltan mast
hücrelerinin abartılı allerji veya anafilaksiye neden olmaması için eozinofillerde histamin, SRS-A
gibi maddeleri etkisizleştiren maddeler, örneğin histaminaz enzimi bulunur.
112.Antijen sunan hücreler (APC):
•
•
Profesyonel APC:
Đnterdigitating dendritik hücreler,
Makrofajlar (fagositoz yapar; miyeloperoksidaz yok)
B lenfositler:
Fakültatif APC:
Astrositler,
Endotel hücreleri,
Fibroblastlar.
DrTus.com
ilk ve tek tus portalı
34
113.Antikorların yapısı:
114.Kompleman etkinlikleri:
•
Lizis
•
Kemotaktik, anafilatoksik etki
•
Opsonizasyon
•
Đmmün komplekslerin temizlenmesi
115.Klasik kompleman aktivasyonu: Antikor varsa; C1qrs 4b 2a(b) 3b 5b 6 7 8 9’lar.
116.Lektin yolundan kompleman aktivasyonu: Hiperakut evrede gram pozitif bakteriler ve
mantarlara karşı; MBL 4b 2a(b) 3b 5b 6 7 8 9’lar.
117.Alternatif kompleman aktivasyonu: Hiperakut evrede gram negatif bakterilere karşı; Properdin
Bb 3b 3b 5b 6 7 8 9’lar.
118.Ekzojen antijen sunumu:
119.Endojen antijen sunumu:
DrTus.com
ilk ve tek tus portalı
35