düşmanımızı tanıyalım

::: DÜŞMANIMIZI TANIYALIM :::
Hazırlayan: Dr. Hadi Sasani
Tarih boyunca insanlar tarafından insanlık adına keşfi edilen ya da icadı yapılan birçok
buluş gerçekleşmiştir. Örneğin Thomas Edison ‘un (11 Şubat 1847 –18 Ekim 1931) yüzlerce
deney sonrasında elektirği keşfi ve 1879 yılında elektrik ampulünü icat etmiştir. Alexander
Graham Bell, (3 Mart 1847, Edinburgh İskoçya - 2 Ağustos 1922, Baddeck Kanada), 1876'da
telefonun icat etmesi ile iletişim dünyasında devrim yaratarak, uzak mesafelerdeki kişiler
arasında iletişimi kolaylaştırmıştır. Buna benzer olarak Louis Pasteur (27 Aralık 1822 Dole,
Fransa - 28 Eylül 1895 Saint-Cloud, Fransa) kimyager ve daha sonra bakteriyolog olarak görev
yaptığı süre boyunca, tıbbın ilerlemesine büyük katkılarda bulundu. Ancak tarih boyunca
bilinçli olarak yapılan ve halende üretimine devam eden hiçbir icat yoktur ki sigara kadar
zararlı, yıkıcı, sağlığı tehdit eden ve katkı madde dolu bir yapı olsun. Zira kasıtlı olarak bilimsel
veriler kullanılarak beyine nikotini saniyeler içerisinde ulaştırmak için tasarlanmış bir aygıttır.
Sigara içiciliği ciddi bir halk sağlığı sorunu olup normal bir sosyal davranışsal biçim olarak
benimsendiği için bununla mücadele çok çok önemlidir, zira en çok Önlenebilir kanser
sebebidir.
Sigaranın tarihçesi:
Sigaranın, Avrupalı kâşiflerin Kuzey Amerika'ya gidip, oranın yerli halkıyla barış çubuğu
tüttürmesine kadar uzanan çok eski bir tarihçesi mevcut.
 1492'den önce Amerika kıtasının yerlileri tedavi ve dini amaçlarla tütün üretimi
yapıyorlardı. Bu dönemde Kristof Kolomb Amerika'yı keşfetti. Avrupa'ya döndüğünde
yanında bu kıtada daha önce hiç görülmemiş olan tütün tohumları ve yaprakları vardı.
Kolomb'un mürettebatından Rodrigo Jerez tütün içerken görüldü ve şeytan
tarafından ele geçirildiği iddia edilerek hapis cezasına çarptırıldı.
 1535: Montreal Adasına ulaşan Jacques Cartier oradaki yerli halkın kendisine tütün
sunmasından sonra günlüğüne "vücutlarını, ağızları ve burunları sanki birer
bacaymışlar gibi tütene kadar, dumanla dolduruyorlar", "biz de onları taklit ettik,
ancak duman biber gibi acıydı ve ağzımızı yaktı" diye yazmıştı.
 1556: Fransa ilk defa tütünle tanıştı ve Jean Nicot kısa zamanda tütün içmeyi
popüler hale getirdi (19. Yüzyıl bilim adamları "nikotin" olarak tanınan kimyasal
maddeye onun adını verdiler). 1565 yılına gelindiğinde, tüm Avrupa'ya yayılan
tütün alışkanlığı, ünlü İngiliz aristokratı ve şairi Sir Walter Raleigh'nin tütün içmeye
başlamasıyla, İngiltere'ye de girdi.
 1610: Japonya'da tütün üretimi ve içimi yasaklandı.
 1612: Amerika'da Virginia'da ilk defa ticari tütün ekimi yapıldı ve başarıya ulaştı.
Amerikalı tütün ekicisi John Rolfe daha sonra ünlü Kızılderili kızı Pocahontas'la
evlendi. On yıl içinde, tütün Virginia eyaletinin en önemli ihraç maddesi haline geldi.
Tütün ekimi için köle iş gücü kullanılmaya başlandı.
 1618: Virginia 20.000 libre tütün üretti.
 1622: Virginia, bir Kızılderili saldırısında kolonisinin üçte birini kaybetmesine rağmen
60.000 libre tütün üretti.
 1627: Virginia, 500.000 libre tütün üretti.
 1629: Virginia tütün üretimini üç katına çıkararak 1.500.000 libre tütün üretti.
 1634: Maryland kuruldu. Maryland'de de tütün üretimine başlandı. Rus Çarı tütün
içimini tüm Rusya'da yasakladı. Tütün içerken yakalananların ceza olarak burnu
kesiliyor, suçun tekrarı halinde ölüme mahkum ediliyorlardı.
 1660: Tütün üreticisi olan Virginia ve Marland kolonilerinde kölelik başladı. Sayıları
azalan beyaz uşaklar yerini kölelere bıraktı. Köle fiyatları tütün fiyatlarına göre
belirlenmeye başlandı.
 1676: New France Kolonisinde sokakta tütün içmek ve tütün taşımak yasaklandı. Bir
süre için, perakende satışta yasaklandı ancak halkın kendileri için tütün yetiştirmeye
başlamasıyla, Kanada'nın tütün endüstrisi düşüş gösterdi.
 1732: Virginia'nın en zengin tütün üreticisi Robert King öldü. Öldüğünde 300.000
dönüm arazisi ve 700 kölesi vardı.
 1739: Fransa, Kanada'dan tütün ithal etmeye başladı.
 1761: İngiliz doktor John Hill, "Cautions Against the Immodetrate Use of Snuff"
(Aşırı Enfiye Kullanımına Dikkat) isimli ve tarihte bilinen ilk tütün-kanser araştırması
olan raporunu yayınladı.
 1775: Virginia ve Maryland'in tütün üretimi 100 milyon libreye ulaştı.
19. Yüzyıl
 1800: ABD'nin köle nüfusunun yarısından fazlası Virginia ve Maryland'deydi. Bu iki
eyaletteki toplam zenci köle sayısı 395.000'di.
 1800'lerin başı: Puro tüketimi, enfiye tüketimiyle rekabet etmeye başladı. Tütün
çiğneme ve pipo kullanımı ortaya çıktı.
 1854: 1856 yılında sona eren Kırım Savaşı başladı. İngiliz ve Fransız askerleri Türk
tütünüyle tanışıp, onu Avrupa'ya götürdüler.
 1878: Kanada'nın Ontorio bölgesinin rahibi Albert Sims "The Sin of Tobacco
Smoking and Chewing Together With an Effective Cure for These Habbits" (Tütün
İçme ve Çiğneme Günahı ve Bu Alışkanlıkları Bırakmak İçin Etkili Tedavi) isimli
kitabını yayınladı.
 1881: ABD'de, John Bonsack ilk sigara yapan makinenin patentini aldı. Böylece ABD,
günde 120.000 sigara üretmeye başladı. Bir makine 48 kişinin yaptığı işi yapıyordu.
Üretim maliyeti düştü ve güvenli kibritin de icadıyla, sigara tüketimi bir anda patladı.
 1889: Saint John Hastanesi sigaranın zararlarını ve gırtlak kanserine neden
olduğunu anlatan bir kitap yayınladı.
 1891: Kanada'nın British Colombia eyaletinde, 15 yaşından küçüklerin tütün içmesi
yasaklandı.
 1895: Sadece Kanada'da 66 milyon adet sigara satıldı.
20. Yüzyıl
 1903: Kanada, İngiltere ve Amerika'da sigaranın zararları ciddi bir şekilde ele
alınmaya başlandı, Kanada'da sigaranın yasaklanması için meclise kanun tasarısı
verildi.
 1914: Birinci Dünya Savaşının başlamasıyla, sigarayı yasaklama hareketi sekteye
uğradı hatta tüm dünyada, cephedeki askerlere tütün yollama kampanyaları
başladı.
 1920'ler: Tüm dünyada sigara kullanımı hat safhaya ulaştı, bir yılda tüketilen sigara
sayısı milyarları buldu.
 1930: Almanya'nın Köln Üniversite'si bilim adamları sigara ve kanser arasındaki ilişkiyi
istatistiksel olarak ortaya çıkardı.
 1934: İlk mentollü sigara üretildi.
 1938: John Hopkins Üniversitesi doktorlarından Raymond Pearl sigara içenlerin, sigara
içmeyenlere oranla daha genç yaşta öldüklerini belirtti.
 1939: Almanya Polonya'yı işgal etti ve İkinci Dünya Savaşı başladı. Cephedeki
askerlere sigara taşınmaya başlandı.
 Bu sırada Alman bilim adamları sigara ve kanser arasındaki ilişkiyi daha derinlemesine
inceleyen yeni bir istatistiksel rapor yayınladı.
 1943: Dünya yetişkin nüfusunun yaklaşık %60-%80'nin sigara içiyordu.
 1944: Amerikan Kanser Derneği, sigaranın sağlığa zararlı olabileceğini belirtti. Akciğer
kanseri ve sigara arasındaki ilişkinin henüz kesinlik kazanmadığını ama gene de
dikkatli olunması gerektiği hakkında halkı uyardı.
 1947: Kanadalı doktor Norman Delarue akciğer kanseri hastalarının %90'ının sigara
tiryakisi olduğunu gösteren bir araştırma yayınladı.
Sigaranın Anatomisi:
Sigara silinder yapısında ortasında tütün ve çeşitli meteryallerin bulunduğu zararlı bir
yapıdır. Sigara kağıdı sütunu tütün malzemesi için bir destek yapısı sağlar. Sigaradaki kağıt
malzemesi birçok siagarada yerli ketenden (native virgin flax) üretilmiştir. Sıklıkla ucuz fiyatı
olan sigaraların yapımında kağıt malzemeleri kağıt hamuru ve üzerinde dioksin gibi birçok
kimyasalı taşıyan geri dönüşümlü kağıtlar kullanılmaktadır. Heriki kağıt türünde sigara yanma
oranını ve estetik özellikte olmasını sağlayan katkı maddeleri mevcut (titanium dioksit gibi).
Sütün şeklindeki kağıt şeridi üzerine tütün materyali konulduğunda iki kenarın
birbirine yapışmasını ve siinder şeklini almasını sağlayan yapışkan kullanılmaktadır. İster
keten ister kağıt hamurundan yapılmış kağıt materyali elektrostatik (EP) enerji
kullanılaraktan delinmiştir. EP enerjisi çıplak göz ile görülmeyen, tütün çubuğunun yanmasını
destekleyen ve oksijenin hızlı geçişini sağlayan düzensiz delikler oluşturur. Deliklerin
büyüklüğü ve sayısı sigara tasarım özelliklerine dayalı olarak kontrol edilebilir.
Uç kağıdı (Tipping Paper)
Filtre ve tütün sütunu arasındaki bağlantıyı bu ikisini sararak sağlar. Bunun üstüste
binmesı ile sarma olayı ek olaraktan 5mm ‘lik tütün boşluğunu sağlar. Uç kağıdının
eklemnesi sigara üretiminin son aşamasıdır. Beyaz yada mantar rengigibi çeşitli renklerde
olabilir. Uç kağıdında, bir sigara içicisinde dudak yapışmasını önlemek için, silikon bileşiği
içeren bir kaplama içerir.
Filteredeki porlar (delikler)
Tütün sütunu kağıdına ilaveten benzer delikler filtre düzeyindee bulunmaktadır. Laser
teknolojisi ile oluşturulmuş bu gizli deliklerin temel prensibi, sigara dumanındaki ana akımı
dilüe (seyreltmek) etmektir. Sigara endüstrisinde, paketler üzerinde “ hafif “ (mild,light)
benzeri takma adların kullanılması tamamen Laser ile üretilmiş deliklerden kaynaklıdır. Laser
perforation (delinmenin) sanayide kullanımı sigara içicilerinin içicilik alışkanlıklarına ve
nikotin bağımlılıkdüzeyine bağlı olaraktan daha fazla katran ve nikotin almalarına izin verir.
Ayrıca bu, Federal Ticaret Komisyonunun (FTC : Federal Trade Commission) katran,nikotin ve
karbon monoksit için belirlemişolduğu değerleri olduğundan daha az gösterilmesine neden
olur.
Ends Densing (tutuşma noktası)
Tütün sütununda tütün materyalinin en yoğun olduğu yer olup tütün sütunun geri
kalan kısmı için fitil görevi yapmaktadır.
Tütün materyali
Sigara, çeşitli uzunluklarda ve çapta olabilir. Bununla birlikte, hemen hemen hiç bir
sigara, %100 saf tütün içermemektedir. Ayrıca sigaralar, yer süpürüntüsü yada son kullanma
tarihi geçmiş geridönüşümlütütün, eski tütün yaprağıve diğer malzemeler gibi tekrardan
oluşturulmuş tütün [reconstituted Tobacco (RECON)] materyali içermektedirler. RECON
tütün sütununun %25 ‘ini oluşturmakta olup nikotin seviyesini optimize etmek için kuvvetli
bir kimyasal destektir.
RECON ‘a ek olarak sigaraların çoğunda çikolata, meyan kökü (licorice), mentol,
amonia, gliserol gibi birçok bağımlılık yapıcı kimyasal bulunmaktadır. Bunlar primer olarak
tütün dumandan irritasyonu ve rahatsız edici özellliğini maskelemek, nikotinin bağımlılık
yapıcı etkisini artırmak amacıyla kullanılmaktadır.
Sigara imalatında 600'den fazla katkı maddesi kullanılmaktadır. Tütün endüstrisi, bu
katkı maddlerinin Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) tarafından genel tanınmış güvenli maddeler
yasası (GRAS) altında onaylanmış olduğunu iddia ediyor. Ancak, sigara yandığı zaman, bu
katkı maddeleri çok önemli ölçüde değişip, güvensiz hale gelebilir. Örneğin, yandığı zaman
gliserol ‘den akrolein (acrolein) adında potansiyel toksik bir madde açığa çıkar.
Sindirim sisteminden farklı olarak,akciğerlerin metabolitleri detoksifikasyon
mekanizması bulunmamaktadır. Başkabir değişle, akciğerlere giriş yapan maddeler direk
olarak kana karışarak diğertüm organlara gider.
Porlu sargı
Filter şeklinin korunmasını sağlar. Ayrıca filtere hava geçişini sağlar.
Sellüloz asetat filter fişi
Filtreli sigaralardaki filtre, ahşap hamurundan asetik anhidrid gibi lifsi materyal üreten
güçlü kimyasal ile muamele edilmesi ile üretilmektedir. Bu lifsi materyal sigara filtresinin
kaynağıdır. Ayrıca filtreye Triasetin gibi plastisizer maddenin ilave edilmesi ile lifsi bir yapının
oluşmasını sağlamaktadır. Geçmişte filtrelere asbest (aksciğer kanseri ve özelliklede
mezotelyoma oluşmasında temel etkenlerden biri) ilave edilmekte idi.
Sigaranın içerikleri:
Sigaranın içerisinde 4000 ‘den fazla zehirli madde bulunmaktadır, bunların 250 tanesi
kesin zaralı ve 70 ‘e yakını kesin kanserojen olduğu kanıtlanmıştır. Bunlardan bazıları metan,
metanol, katran, stearik asit, hidrojen siyanid, heksamin, bütan, nikotin, aseton, radon,
kadmiyum, karbon monoksit, ammonia, tolüen, aseton gibi maddelerdir, bir çoğunluğu sanai
de kullanılan zehirli, tehlikeli maddeler veya ağır metallerdir.
Hidrojen Siyanid (prussic acid)
 Renksiz, Aşırı zehirli
 Kayama noktası: 26 °C (79 °F)
 Lineer, karbon ve azot arasında üçlü bağ yapısı mevcut
 Siyanid iyonu demir içeren respiratuar enzimlerle etkileşir; Mitokondride Sitokrom Coksidaz enzimi inhibe eder, hücresel solunumu durur
 Altın ve gümüş madenciliğinde kullanılır
 Egzoz, sigara, odun , azot içeren plastik dumanında bulunur
 Pestisid, Kimyasal Silah (Holoucast Nazi toplama Kapmında) olarak kullanılmakta.
 Havada 300 mg/m3 bir insanı 10–60 dk; 3500 ppm ( 3200 mg/m3) 1 dakikada
öldürür.
Polivinil Asetat
◦
Primer olarak Pallidum tarafından asetik asidin etilene oksidatif eklenmesi ile yapıldı
◦
Yapışkan sanaiinde temel maddelerden biridir.
◦
Tehlikeli, yanıcı ve patlayıcı maddedir.
◦
Özel tankerlerde vertikal pozisyonda ve özel distribütör mekanizmalarla
taşınmalı, homojen tutulmalıdır.
◦
Havadan daha ağır buharlaşabildiğinden daha uzun mesafelere kadar yayılabilir; uzak
mesafede en ufak statik bir kıvılcım ile flashback etkisi ile patlayıcı potansiyele
sahiptir.
◦
Üst solunum yolu, cilt, gözlere irritandır.
◦
Sigarada iki yaprağın yapıştırılmasında ve sigaranın silinder şeklini almasında
yapıştırıcı olarak kullanulmaktadır.
dikkatli
Nikotin (Beta-tetrahydro-methyl pirodyl.pyridyn)
◦
Tütünde ortalama % 2 bulunur
◦
Cilt altına yapılan 8 damla nikotin bir atı 4 dakikada öldürür
◦
Tütün dumanında nikotin oranı % 0,05 ‘tir.
◦
Bir tek sigarada 200-2400 mikrogram nikotin mevcut.
◦
Tek bir sigara dumanı solunmaz ise 7 mg; solunursa 35 mg kadar alınır
◦
Nikotini alışmamış kimseler aniden alırsa öldürücüdür
◦
Zehirlenmesinde: baş ağrısı, kusma-bulantı, başdönmesi, ishaller, bulanık görme, ışık
duyarlıllığı, işitme bozukluğu gibi septomlar görülmektedir.
Mentol : Taze ve ferah tat veya nefes yapma özelliği yanısıra Anestezi etkisi nedeniyle sigara
dumanındaki irritasyon ve rahatsızlık hissini etkisizleştirir ve öksürük refleksini azaltır.
Böylece ilk içilen sigaranın rahatsızlık verici hissini azaltır, sigaraya başlamayı kolaylaştırır.
Şeker (sellüloz): Kolayca solunabilen hafif duman oluşmasını sağlar. Bağımlılık potansiyelini
artırır.
Ammonia: nikotinin ayrıması için eklenmiştir.
Levulinik asit: beyinde nikotinin bağlanmasını ve bağımlılık düzeyini artırmak için
kullanılmakta.
Cocoa: aroma tadı. İçerdiği Teobromin nedeniyle akciğerdehava yollarını genişleterek
(bronkodilatasyon) akciğerlere daha fazla duman alınmasını ve kişilerin daha fazla
zehirlenmesini sağlar.
Genel İstatistik veriler
◦
20. yüzyılda 100 milyon kişi sadece sigara nedeniyle öldü
◦
Mevcut durumda her yıl 5.4 milyon kişi sigara nedeniyle ölmektedir. Her 6 saniyede 1
kişi ve her 10 erişkinden birisi sadece sigara yüzünden ölmektedir.
◦
2030 yılında 8 milyon/yıl < kişi ölecek (bunu %80 ‘i gelişmekte olan ülkelerde)
◦
21. yüzyılda yılda 1 milyardan fazla kişi hayatını sigara yüzünden kaybedecektir,
◦
Bugün yaşayan, sigara içern 1 Milyardan fazla kişinin 500 milyonu sigara nedeniyle
ölmektedir.
Sigaranın Global tüketimi 6 trilion çubuk/yıl (= 300 milyon mil) =
Dünya-Güneş gidiş-dönüşü sonrası kalan fazlası ile
mesafe.
Mars ‘a seyahet edilmeye bedel
2005-2030 tütüne bağlı yığımlı ölümler istatistiksel analizinde global olarak giderek artan
ölümlerin olduğu söz konusu olup bunların %80 ‘i gelişmekte olan ülkelerdedir.
Dünya genelindeki yaklaşık 1.2milyon kişi trafik kazaları nedeniyle hayatını kaybetmekte iken
buna karşılık 5 milyon insan her yıl sigaradan ölmektedir.
Başlayanların%
si
56%
21%
18%
<=12 yaş
13 yaş
14 yaş
3%
3%
3%
15 yaş
16-20 yaş
21+ yaş
Sigaray başlama yaşı
Sigara başlama yaşı 20 yaş öncesi (%56 ‘sı 12 yaşa) inmiş durumdadır.
Gençlerin sigaraya başlama nedenleri:
◦
Akran etkisi
◦
Sigaranın kolay ulaşılabilirliği ( ucuz sigara, tane ile satış, aile veya arkadaş
ortamından edinebilme)
◦
Rol modellerin içiciliği
◦
Gizli reklam ve promosyonlar
◦
Görsel basın, film, klip
Sigarayı birkez deneyenlerin ¾ ‘ü (%75) bağımlı olmaktadır.
En fazla sigara tüketen meslek grupları Gazeteci, hekimler ve öğretmenler vardır.
Güncel İstatistik Verileri:
2013 (Cancer Facts & Figures)
Yeni Akciğer kanseri
Kanserden ölenler
Erkek
118,080
87,260
Kadın
110,110
72,220
Toplam
228,190
159,480
2006 Avrupa Çalışması
Erkek (%)
Kadın (%)
Hiç içmemiş
0.2
0.4
Resmi içici
5.5
2.6
Halen içen
15.9
9.5
Ağır içici (5 adet<)
24.4
18.5
◦
Amerika Birleşik Devletlerinde 5 kişiden biri sigara nedeniyle ölmektedir.
◦
Tütün kullanımı tüm ölümlerin %30 ‘u; akciğer kanserinin %87 sorumlu
Tütün kontrolü:
Tütün kontrolünde Dünya Sağlık Örgütü (WHO) Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi
programı ardından düzenlenen MPOWER adlı protokolde: kişilerin tütün kullanımı, bırakma
durumları, sigara dumanından pasif etkilenimleri, ekonomik yönü, medya ve tütün
kullanımına ilişkin bilgi ve tutumları ile algılarını ve genel olarak sigara tüketiminin azaltılması
amaçlanmaktadır. (Türkiye’de Mayıs 2012 ’de kabul edilmiştir)
Tütün
kontrolü
çerçeve
sözleşmesi
WHO önderliğinde
geliştirilen ilk uluslararası küresel sağlık antlaşması olup 2013
yılında WHO üyesi ülkelerin %90`ından
antlaşmadan taraf olduğunu beyan etmiştir.
fazlasının
(Türkiyede: DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ TÜTÜN KONTROLÜ
ÇERÇEVE SÖZLEŞMESİNİN ONAYLANMASININ UYGUN
BULUNDUĞUNA DAİR KANUN Kanun No: 5261
Kabul
Tarihi : 25.11.2004 )
"Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi"
◦
Toplum bazında
◦
Tütün talebini azaltmak ve kaçakçılığı önlemek için fiyat ve
vergi düzenlemeleri
◦
Tütün dumanına maruz kalmaktan koruma
◦
Tütün ürünlerinin paketleme ve etiketlenmesi
◦
Tütün reklamı, promosyonu ve sponsorluğunun yasaklanması
◦
İzleme ve değerlendirme
◦
Birey bazında
◦
Tütün bağımlılığını azaltma ve bıraktırma
Ayrıca küresel olan standart bir yöntem kullanmak adına Küresel Yetişkin Tütün
Araştırması (KYTA) [Global Adult Tobacco Survey] programı mevcuttur.
KYTA 2012 yılı sonuçları :
MPOWER
Monitor
: Tütün kullanımını ve koruyucu uygulamaları izle
Protect
: Toplumu tütün dumanından koru
Offer
: Sigarayı bırakmaya yardım et
Warn
: Tütünün zararları konusunda uyar
Enforce
: Tütün reklam, tanıtım ve sponsorluğunu yasaklamayı destekle
Raise
: Tütün vergilerini artır
Geliştirilen tütün kontrol protokolleri ve düzenlenen yasalar nedeniyle sigara içilme oranında
azalma sağlanmıştır.
Pasif İçicilik
Sigara içmeyen birisinin içicilerin olduğu ortamda bulunması, içmediği halde içermiş
gibiolma durumudur.
Ana Akım (Mainstream Smoke): Sigarayı içen kişi tarafından sigaradan nefes çekildikten
sonra ağız ve burundan dışarıya üflenen dumandır.
•
Daha yüksek ısıda oluşur
•
pH daha düşük
•
Daha az amonyak, hidrojen siyanür
•
Oksijen içeriği fazla
YAN AKIM (Sidestream Smoke): İçe çekilmeyen sigaranın ucundan çıkan dumandır.
Pasif içicilik Ana ve Yan akımın kombine olduğu durumdur. Sigara içicileri dumanın
sadece %15 ‘ini kullanırken geri kalan %85 ‘i dışarıya vermekte olup çevredekiler tarafından
solunmaktadır.
Partikül gramı maruz kalımı açısından içe çekilen ana akım sigara dumanına göre üçdört kat daha toksiktir.
Duman nedeniyle ortamda bulunan kimyasallar sigara içiminden haftalar ve aylar
sonra da temizlenememektedir.
Pencerelerin açık olması, havalandırma sistemlerinin çalışması bu konuda ÇÖZÜM
DEĞİLDİR.
Sigara içilen bir odada bir saat kalınırsa 1 - 35 adet sigara içilmiş olunmaktadır.
Dumandan arınmış ortamlarda bile pasif içicilik oranı %5 civarındadır.
 Pasif içicilikte ev ortamında en fazla çocuklar etkilenmektedir.
•
Çocukların %40 ‘ı evlerde etkilenmekte; bu çocuklar 1-1.5 kat daha fazla sigaraya
başlamaktadır.
•
Dünyada her yıl 600.000 kişi pasif içicilik nedeniyle ölmektedir
•
Her 3 kişiden biri pasif içicilikten etkilenmektedir.
Ev ortamında içildiğinde:
◦
Çocuklar ortalama günde 5 sigara içmiş olmaktadır.
◦
Ani bebek ölümü riski 2.5 kat artmaktadır.
◦
Bebeklerde ani karın ağrısı; çocuklarda astım ve enfeksiyon riski 2 kat artmaktadır.
◦
Çocukların ileriki yaşlarında akciğer kanseri, kronik bronşit geçirme riski artmaktadır.
◦
Eşi sigara içen kadınlarda akciğer kanserinden ölüm 2-3 kat artmaktadır.
Sigara global bir halk sağlığı problemi olmakla birlikte Dünya Sağlık Örgütünün 2009
yılında yapmışolduğu tütün global epidemik çalışmasında (WHO Report on the Global
Tobacco
Epidemic,
2009:
Implementing
smoke-free
environments.
http://whqlibdoc.who.int/publications/2009/9789241563918_eng_part2.pdf. p:21.), pasif
içicilik oranının en fazla Avrupa ülkelerinde olduğu saptanmış olup en fazla Moldova ‘da
(%96,7) ve Litvanya (%64,9) bulunmuştur. Ülkemizdeki bu oran %85,9 olarak bildirilmiştir.
(Avrupa Tütün Kontrolü Raporu, 2007; pp. 52.)
Pasifiçicilikte ekonomi boyutları
-
Pasifiçicilikten korunmak; üretimi %3 artırıyor
-
Sigaraya bağlı ekonomik kayıpların %10’unun pasif içicilik sonucu oluşur.
ABD için pasif içicilik maliyeti;
193 milyar dolar/yıl
96 milyar dolar (sağlık sorunları)
97 milyar dolar (diğer kayıplar)
(WHO Report on the Global Tobacco Epidemic, 2009: Implementing
http://whqlibdoc.who.int/publications/2009/9789241563918_eng_part2.pdf. p:21.)
smoke-free
Sigara içiciliği veya pasifiçicilikte en sık karşılaşılan dururmlar:
1. İskemik kalp
hastalığı
2. İnme
3. Akciğer kanseri
4. KOAH
(25 Avrupa Birliği Ülkesi,
2002)
environments.
ERİŞKİNLER
◦ Kesin kanıt
◦ Koroner arter hastalığı
◦ Akciğer kanseri
◦ Düşük doğum ağırlıklı bebek
doğurma
◦ Kadınlarda üreme sistemi ile
ilgili sorunlar
◦ Anlamlı kanıt
◦ İnme
◦ Meme kanseri
◦ Ateroskleroz
◦ KOAH
◦ Astım
◦ Erken doğum
◦ Nazal sinüs kanseri
ÇOCUKLAR
o Kesin kanıt
o Orta kulak iltihabı
o öksürük, hırıltılı
solunum
o Ani bebek ölüm
sendromu
o Yetersiz akciğer
fonksiyonları
o Alt solunum yolu
hastalıkları
o Düşük doğum ağırlığı
o Anlamlı kanıt
o Lenfoma
o Lösemi
o Astım
o Beyin tümörü
Sigara içiciğinde:
•
Tek bir nefeste, 300 milyon- 3 milyar partikül akciğerlere girmektedir
•
İçicilerin kanserden ölüm oranı 15 -25 kat fazla
•
10 kat fazla genetik mutasyon
•
1 tek sigara güne 7dk ömürden kısaltır.
1 Yıl günde 1 paket içici:
50400 dk
840 saat
35 gun
1.1 ay
Kanser gelişme oranları :
US National Cancer Institute’s Surveillance Epidemiology and End Results (SEER) 2007-2009
Erkeklerde kanserlerin sıklığına bakıldığında ilksırada Akciğer kanseri,ikinci olarak
kolon (kalın barsak),üçüncü sırada mesane kanseri var iken kadınlarda ilk sırada meme,ikinci
sırada akciğer ve ücüncüsırada kolon kanseri gelmekte olup, heriki gruptada bu kanserlerin
gelişme oranları diğerlerine göre sık olup bu nedenden dolayı ölüm riski epeyce yüksektir.
İngiltere 2005-2009; ingiltere ve Wales 2007
Sigara içiciliğinde sağ kalım (survival) oranı uzun dönemde düşmektedir. 1 yıllık sağ
kalım erkekte %29.4, kadında %33 iken 10 yıllık sağ kalım oranı erkeklerde %4.9 kadında %
5.9 oranında dramatic bir şekilde düşmektedir. Yaş dağılımına bakıldığında sağkalım oranı yaş
ile ilişkili olup genç nüfusta sağkalım oranı daha fazladır.
Sigara içiciliği devam ettiği sürece kanser evresi artmakta olup sağkalım oranı gideek
azalmaktadır.
Resimlerde sigara içisi olan kişinin farklı dönemlerdeki akciğer tomografi görüntülerinde lezyonların
kısa süre içerisinde ilerlediği görülmektedir.
Solda normal bir akciğerin otopsideki görüntüsü izlenirken sağda sigara içmiş kişinin simsiyah
akciğerleri izlenmektedir.
Gebelikte Sigara içiciliği:
Cinayetten hiçbir farkı yoktur.
◦
Erken doğum riski 2 kat fazla
◦
Düşük riski 1/4 kez fazla
◦
Ölü doğum riski 1/3 kez fazla
◦
Gelişme geriliği, zeka geriliği artıyor
Sigara içicisi bir annenin düşük yapmış fetüsünün görüntüsü.
Kadınlarda Sigara İçiciği:
◦ Hergün ~ 250 milyon kadın içmektedir.
Gelişmiş ülkelerde %22
Gelişmekte olan ülkelerde %9
 Tütün kullanımına bağlı erken ölümlerin 1 milyonu kadınlar
Kadın içiciler en fazla Avrupa (%23.4),takiben Amerika kıtası (%23)
oranında iken erkek içiciler en fazla batı pasifik ülkeler (%62.3), güney doğu
asya (%48.2) takiben Avrupa ülkelerinde (%43.5) oranında saptanmıştır.
(1. Female Smoking. http://www.who.int/tobacco/en/atlas6.pdf.
2. Gender, Health and Tobacco. http://www.who.int/gender/documents/Gender_Tobacco_2.pdf.
3. Corrao et al, 2000. Gender, Health and Tobacco. http://www.who.int/gender/documents/Gender_Tobacco_2.pdf.)
Türkiye ’de yıllara göre sigara içiciğilği
60
50
40
30
20
10
0
1993
2004
2006
2008
Kadın
13,5
19,45
16,6
15,2
Erkek
57,8
52,9
50,6
47,9
Toplam
33,6
33,79
33,4
31,3
Kadın
Erkek
Toplam
1993 yılında kadınlarda %13.5, erkeklerde %57.8 oranında sigara içiciliği
mevcut iken bu oranlar 2004 yılında kadın içicilerde pik yaparaktan % 19.4 ‘e
yükselmiş olup erkeklerde giderek düşüş (%52.9) göstermiştir. Tütün kontrolü
ile ilgili yasalar, protokoller ve yasaların düzenlenmesi ile her iki cinste sigara
içiciliği oranı giderek düşüşü sağlanmış olup 2008 yılında yapılan analizlerde
kadın içicilerdeki oran %15.2, erkeklerde %47.9 oranlarına gerilemiştir.
Kadınlardaki sigara içiciliğindeki nedenler: ekonomik ve sosyal bağımsızlık,
akran ve arkadaş ilişkileri, sosyal ortama dahil olabilme, ergenlik
dönemindekilerde ise büyümüş olduğunun ispatı gibi sebepler başta sayılabilir.
(1993 Sağlık Bakanlığı Araştırması,
2004 Sağlık Bakanlığı Ulusal Hastalık Yükü Çalışması,
2006 Aile Araştırma Kurumu ve TÜİK Aile Yapısı Araştırması
2008 Küresel Yetişkin Tütün Araştırması (SB, TÜİK, DSÖ, CDC)
2008 Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması (TNSA)
•
15-49 yaş evli kadınlarda içicilik %22,4,
•
Öğrenim durumu lise ve üzerindeki kadınlarda
: %35,1
•
Eğitimi olmayanlarda
: %14,5
•
GEBELER ARASINDA
: %11,4
•
EMZİRENLER ARASINDA
: %16,5
Sigara Endüstrisi için çalışan kadın profili
•
Özgür
•
Modern
•
Kendi parasını harcama kararını verebilen
Endüstri için Genç Kadın (Adolesan-Gençlik):
•
Fit
•
Zayıf
•
Stres
•
Şiddet gören genç kadınlar !!!
Sigaranın Etkileri:
 Nikotine bağlı etkiler
 Karbon monoksite bağlı etkiler
Nikotine bağlı etkileri:
◦
Kalp hızında artış
◦
Tansiyon yükselmesi
◦
Kan pıhtılaşmasında artış
◦
Endotel hasarı
◦
Damariçi plak yırtılması
Nikotin yoksunluğu belirtileri
Semptom
%
Anksiyete
Uykusuzluk
Çabuk sinirlenme
Sabırsızlık
Konsantrasyon bozukluğu
Huzursuzluk
Sigarayı aramak
Açlık hissi
GIS problemleri
Baş ağrısı
Sersemlik
87
84
80
76
73
71
62
53
33
24
22
Sigara içicisinde damar lümeni içerisinde tıkanıklığa neden olan içerisinde pıhtı bulunan yırtılmış plak.
Hava yollarının sigara dumanından zaman içerisinde olumsuz yönde etkilendiği,duvar kalınlığında
artış ve lümeni içerisinde sigaraya ait katkı maddelerinin ve mukus birikimi.
Sol taraftaki fotografta normal bir akciğerin doku yapısı izlenirken sağ taraftaki fotografta sigara içicisi
bir kişide normal doku mimarisinin bozulduğu, aradaki hava boşluklarının geliştiği ve normal
fonksiyonları yerine getiremeyen akciğer yapısının olduğu görülmektedir. Bu durum amfizematöz
değişikliklerin geliştiği, hastanın nefes almakta zorlandığı KOAH (kronik obstruktif akciğer hastalığı)
hastalığıdır.
Sigaranın ek getirileri:
◦
İş ve trafik kazaları
◦
Yangınlar
◦
Çevre kirliliği
◦
Kötü koku ve renk
◦
Sosyal dışlanma
◦
Etik sorunlar
TÜTÜN diğer narkotiklere göre 8 Kat daha fazla Bağımlılık yapar
Sigara bırakmanın olumlu etkileri
◦
20 dak:
Kan basıncı, nabız ve ateş normale döner.
◦
8 saat:
Kandaki oksijen düzeyi normale döner.
◦
24 saat:
MI riski azalır.
◦
48 saat:
Sinir uçlarından rejenerasyon başlar.
◦
72 saat:
Solunum fonksiyonları düzelmeye başlar.
◦
2 hafta-3 ay: Dolaşım düzelir, akciğer fonksiyonları %30 artar.
◦
1-9 ay:
Akciğerin temizleme kabiliyeti artarak enfeksiyon riski azalır.
◦
5 yıl:
AC kanserinden olan ölümler %50 azalır, kalp krizi riski hiç içmeyenlerin
düzeyine iner.
◦
10 yıl:
AC kanseri ve diğer organ kanserleri yakalanma riski azalır.
35 Yaş ve Üzeri Sigara İçen İngiliz Doktorların Yaşam Eğrisi: Yıl 1951-1991
34,439 ingiliz erkek doktorlar ile 1951 ve 40 yıl sonrasında (1991) ölüm sebeplerini araştıran
bir çalışma.
Sigara içiciği arttıkça daha erken yaşlarda ölüm oranı artmaktadır.
(Doll R, Peto R, Wheatley K, et al. Mortality in relation to smoking: 40 years’ observations on male British doctors. British Medical Journal
1994; 309:901–911.)
Ancak sigara içicileri, içme alışkanlığını terk ettikleri taktirde normalde beklenen yaşam çizgisi (yeşil
çizgi) düzeyine ulaşabilmektedirler (sarı çizgi)
Çakmağınız gününüzü bir anlık aydınlatmış olabilir, ancak tek bir sigara ömrünüzü karartmaya
yeter. Hep birlikte bırakmanız temennisiyle …