TUTUNtJN ALKALOiDLERi 60

TUTUNtJN ALKALOiDLERi
Dr. BETtJL TVTEL
1stanbul Dn1v rsit< si,
Farm~kobotaniJ;;
E:m;tltiisii
'l'littin, mensup oldugu Solanaceae Familya::;ma dahil Jig.;1· bit·
ki ci~1sleri g~bi Ge§itli say1da a:kalo1d ihttVa eder. Ttiti.iniin mui1Lelif
tiirlerine has a!kaloidleri bile meYcuttur. Ttitiin bitkiisinin en onemli alkaloid.lei i nikotin, anabazin ve norn1kotind:r. Ayrica lali ola:ak
niko'te!n, nikotirin, n:kotim·n, izonikotein bulunmaktachr. Bunlarrn
bir k1sm1, nikotinin f ermantasyon sorrucu meydana ge'diklc in 1en.
ttittinlin tall alka1:0 · d~eri olarak Jsimlendirff rler. Tali a 1 kaloid te1 i ·
mi, ttitlin ekstraktmda diger alka'oidlerden daha gok nikutin'n bu·
lundugu, kanaat~nden ~l~. ! gelmi~se de bu her zaman doJi u d gil
dir.
N i k o t i n: Tlitiintin en me§hur al}r!'.>Jo' di olan nikotin. ill{
defa
MALSENS Larafmdan tlitiin dumanmcla bullmmu.§lur.
REIMANN ve POSSELT tarafmdan ttittin b itkisinde kc~fe­
d llmesi 1828 senes:ne rast.lamaktadlr. Formtilti · 13-pil :·clihr· Met.!l
pirrolid:n'dir. 247° de kaynayan renksiz kokusuz bir s1v1dll'. Havada
k ahrsa b 1r mtiddet sonra r-engi koyuia§l!' ve ttitiine benzeyen b:r koku kazamr. Siliko-volfrs1mat asidi, piknin asit ile goz~ltiler ver1r.
Bouchardat (iyot 1iyotkalium) ay1rac1 ile de mikro~imjk tetkiki kolayca mlimktindtir.
N ikotin biosentezinde esas ma'Cidenin triptofan ve muhtemelen
3-h;droksianyrani'lik asit oldugu kabul edilmektedir. Nikotin. ttitun
ttirleri arasmda Nicotiana ru.stica ve N. glutinosa tohum1armda
m evcut oldugu halc1~ N . tabc.tcum'un tohumunda bulunmaz; koki.inde
sent-=tize olar.ak yaprak ve govdeye ta$mir (DAWSON. 1948}.
Diger bazi ara§hric1laTa, gore ise N. tabacum'da nikotin sentezi sadece kok hticrelerine has bir ozellik deg:ldir, '' 0.04 kadar1
bitklinin toprak iistii k1s1mlarmda t~ekkiil eder. CODOUNIS
<1954) gen ~ ttittin fi.deleriinde alkaloidin te§ekktilti, cmic! tUylerm
has1l o'lmasile ba§lay1p, Genek cotykdon lerin geli§mesiyle azami
bir noktaya eri§tigmi ve bu va,z'yetin, dikimi mtiteakip 7 lcl 1J inc:1
gtine tekabtil ettigi'.ni tesbit etmi§tir.
60
Nikotin, bitk! organlan at asmda engok yaprakta bulunur. F,ide
nazar1 itibara almacak olursa, alkaloidge zengin madtde h1pokotil
(hypocotyl) nahiyesid'r. Yapragm u<; k1sm1, saipa yakm bo:gelerine
nazaran daha gok nikotin iht!va, eder. F~liz k1rmak yapraktaki nf kotinin mikrnr bak1mmdan a!"tmasrna seb~p olur. Kurak senelerde b 't kideki nikotin miktan, yag1~li seneler~ nazaran daha gok tur. <;unkti
yagmurun, yapralklardaki n!kotini k1smen azaltbg1 itdd ·a edilmekted;r.
Umumiyet!e j"be yakrn yaprak:ardan list seviye:erdeki yapraklara c.1k1~chkga nikot·n miktannda bir ($ogalma olabilecegi kabul
ed~lmektedir.
DA\'\ SON
(1948 ) saplann nikotin ke.::afet'yle.
kuru ag1r'1lk lari arasmda ters oranl1 gormii$, fakat protein sentezinde nikotin'n azot menba1 olanuyacag1m tesb.it etm:~tir.
A n a b a z i n: Bu alkalo !d hem kok ve hem de govdede te$ekktil eder. N. gl-0uca'nm kesik yap1·aklar1, kii:turd? ya$amalan sagland1g1 takdirde, anabazin sentezi yapab.lir'.er. Aym zamanda bu
yapraklar biosentez ara$tlric1lari iGin k1ymetli bireit tecriibe materyelidirler.
Tti ti.in ile domates a§1!anarrak, alka-lo:dlerin sientezleri ve t~rn­
ma1ar1 hakkmda geni§ bilg: edinilmi§t· r. Eger N . glauca govdesi.
alkaloid ihtiva etmeyen domates kokti i.izerine a§1lamrsa. N. g7aucCf
yapi ah.larmdz anabazin mevcud'yeti goze <;arpair. Bu den=ye gore
alkaloid senteLf, kok dokularma mtinhasir degildir; yapr·aklarda da
·has1l o•lur.
Ege:-- a§1lama olaymda kokti N. ylauca, govdey: domates ahrsak, normal ha:de anabazin olmayan domates yaprak!armda anabazin mil§ahede ed ~ir. Bu da anabazinin kokte sentcz ed!lip. domatBs
yaipraklarma ta$md1gm1 isbat eder.
N o r n i k o t i n : Nornikotin N. giauca ve N. qlwt inosa,'mri.
kokler'nde te§ekktil eder; bu hakikat, N. tabacum kokti iizerine
N. glauca govdesi, onun da tistiine domates a~ 1lanarak anla~1lm1 ~t 1r.
Neticede N . glauca yzipraklarrnda anabazin ve norn,:kotin bulundugu halde, domates yapraklarmda N. tabacum'u n koki.inden gelen nikotin mti9ahede edilmi§ti:-. Bu deneytde n ;kotin N. glauca'da norni kotin~ C{evri:mekt ~ fakat domatesde nikotin hali.nde kalmak tad1r.
SCHROTER (1957) n:kotinin, yukar1da bahsed:Ien diger iki al kalo'd He miiµasebettini incelemi§ ve radyoaktif karbon (C 1I ) :1e eteketlenmi~ nikotinin N. glauca govdesinde k1smen nornikotine qevr .J<ligin i, buna mukabil anabazin haline ge~mooigin i ortaya atmu~tlr.
Bazi varyete1er nikotinj kolayca norn 'kotine G~virebilirler'. Bu
1
1
61
•
deg~me
( gevrilme) gen'i dom:nanttu· ve: MENDEL kauunlarl'1a
uygunluk gosterir. Degi!?me geni 'ni hav1i olan tlitlin varyetelel'i az
n ikotin ihtiva ederler.
Son yillarda az ve gok nikotinli bitkilerl bide§tirerek az nikotin1Heri seqmeye gah§11lmaktaid1r t V ALLEAU 1959).
Bu yonde yap1lan ara§brmalar airttir1hrsa muhtehf alkaloid:er
aras1ndaki mUnaseber. daha aydmlanacak ve tftki" fizyoloji~incJ~
ve genetiginde onemli bir ham le daha kaydedilmi§ olacakt1r.
LlTERATUR
1 -
CODOUNIS, M. ( 1951) :
Aspect clu·onologiques de la
nicotinogenes dans la plantule de tabac. - Regle Fran~ise des
tabacs annales de l'lnst;•tut experimental du tabacs de Bel'gerac. I (2): 142-143. (Oz: Teke1 Enst. Raip. (1954 l : 6 (2) 390
9eviren: N. E 1 gin) .
2 - DAWSON, R. F . (1948) : Alkaloid Biogenesis. - Advences in Enz.·mology. 8: 203-247.
3 - MASHKOVTSEV, M. F. ve S!ROTENKO, A. A . (1951):
Nicotiana rbabacum)da bitkinin list klsm1 hticre1erinin nikotln
sentezi kabiliyetleri.
Doklady Akad. Nauk. S. S. S. R . 79.
487-9 C. A. 45, 10314 g (Oz: Tekel Enst. Rap. 6 (2) 390, Qeviren : S. A k s u ) .
4 - SCHROTER, H. B . (1957) : Zur Frage der Umwandlwi.~
von Nicotin in Anabas in im '>pro{3 von Nir..otiana glauoa,-Zeits chrift ftir Naturforschung, 5: (12b) 334-336.
5 -
6 7 -
8 9 -
STEINBERG, R. A. and TSO, T. C. (1958) : Physiology of
the tobacco plant. - Annual Review of plant physiology. 9:
151-167.
TUTEL, B. (1959) : Alkaloid1er ve B iyolojik Onemi. - Ttirk
Biologi Dergisi 9 ( 1) , 19- 23.
V ALLEAU, W. D ; {1959) : Tabak. III Variability and Genetics
special Methods and General Breeding Methods. - KAPPERT.
H . und RUDORF, W.: Handbuch der Pflanzenztichtung 2 Aufl.
Bd. V. Lief 34, 145-146.
WENUSH, A . (1944) : Ttiti.in yapraguun kimyasi. i slanbul
44-47. ( Qe'-'i'Em: C. D i k m e n ) .
\VENUSH, A. (1945) : Ttittin dumam. kurulu§, ozel1.~ ve
bi.le~imi. istanbul 27. 31. 32 (gevL~~~ C. Di km en J.
62
•