6. Öğretmen Adaylarının Küresel Isınmaya Bakış Açısı Keziban

Transkript

Selçuk Üniversitesi
Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi
Sayı 27, Sayfa 85 -97, 2009
ÖĞRETMEN ADAYLARININ KÜRESEL ISINMAYA
BAKIŞ AÇISI
Keziban Orbay1, Arzu Cansaran1, Melek Kalkan2
1
Amasya Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, İlköğretim Bölümü, AMASYA,
[email protected], [email protected]
2
Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü, SAMSUN,
[email protected]
ÖZET
Bu çalışmada yüzyılın en önemli sorunu olan küresel ısınma ve bu olaydan
kaynaklanan iklim değişikliği konularına öğretmen adaylarının bakış açıları
incelenmiştir. Bu araştırmanın denekleri Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim
Fakültesi İlköğretim Bölümünde öğrenim gören 220 öğrencidir. Öğretmen
adaylarının küresel ısınma hakkındaki fikirleri, cevaplandırdıkları 36 maddelik
bir anket çalışması sonucuna göre tartışılarak değerlendirilmiştir. Neticede
öğretmen adaylarının küresel ısınma hakkında oldukça fazla bilgi sahibi
oldukları gözlemlenmiştir. Ancak bu durum asla yeterli görülmemeli gelecek
nesillere de yaşanabilir bir dünya bırakabilmek için geleceğimizin teminatı olan
öğretmen adayları, davranış değişikliği de yaratan bir çevre eğitimi kapsamında
eğitilmelidir.
Anahtar Kelimeler: Küresel Isınma, Öğretmen Adayı Görüşleri, Çevre Eğitimi,
Fen Eğitimi.
Selçuk Üniversitesi
Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi
Sayı 27, Sayfa 85 -97, 2009
THE OPINIONS OF PROSPECTIVE TEACHERS ABOUT
GLOBAL WARMING
Keziban Orbay1, Arzu Cansaran1, Melek Kalkan2
1
Amasya University, Education Faculty, Primary Teaching Department, AMASYA,
[email protected], [email protected]
2
Ondokuz Mayıs University, Education Faculty, Guidance and Psychological Counselling ,
SAMSUN, [email protected]
ABSTRACT
In this study, it is aimed to examine the opinions of prospective teachers about
global warming, the utmost problem of this century and the climate change
sourced from it. The sample of the study consists of 220 students attending to
primary school Department of Education Faculty in Ondokuz Mayıs University.
The opinions of the prospective teachers about global warming were evaluated
relating to the questionaire contained 36 questions. It is observed that
prospective teachers have adequate knowledge about global warming. We should
not satisfy with this result. To leave a more pleasent world for the future
generations the prospective teachers should be trained in an environment
education concept creating change in their behaviours.
Keywords: Global Warming, Opinions of Prospective Teachers, Environmental
Education, Science Education.
Öğretmen Adaylarının Küresel Isınmaya
87
GİRİŞ
Son yıllarda özellikle antropojenik etkilerle ekolojik denge bozulmakta ve buna
bağlı olarak çevresel problemler hızla artmaktadır. Günümüzde yaşanan çevre
sorunlarının başında küresel ısınma ve bu durumun yarattığı iklim değişikliği
gelmektedir. Dünya iklimi asırlardan beri bazen ısınma bazen de soğuma
evrelerinden geçmiştir ve içinde bulunduğumuz dönemde nispeten soğuma
periyoduna girilmiş olmalıdır. Ancak günümüzde dünya ikliminin soğuk bir
döneme değil aksine tehlike yaratacak ölçüde sıcak bir evreye girmiş olduğu
görülmektedir. Bunun en büyük sebebi de şüphesiz ki küresel ısınmadır.
Kutuplarda ve yüksek dağlarda buzulların erimeye başlaması, son yüzyılın en
sıcak yazlarının son 10-15 yıl içinde yaşanmış olması, Antartika’da son 50 yıl
içinde hava sıcaklığının 2,5 0C artması, jeolojik kayıtlar, deniz seviyesinin
yükselmesi, göllerde su sıcaklığının artması, güncel atmosferik sıcaklık ölçüm
kayıtları, doğal olaylar arasında matematiksel bağlantı kurarak geçmişe ait
değerler veren matematiksel modeller ve atmosferdeki aerosoller küresel
ısınmanın kanıtlarıdır (Çepel ve Ergün, 2007; Aksay, Ketenoğlu ve Kurt, 2005).
Küresel ısınma ve beraberinde yaşanan iklim değişikliklerinin en önemli nedeni
olan sera etkisi “güneşten gelen kısa dalga boylu ışınların yeryüzüne çarptıktan
sonra, uzun dalga boylu ısı ışınları şeklinde atmosferdeki sera gazları tarafından
tekrar yeryüzüne geri yansıtılmasıdır” şeklinde tanımlanır. Sera etkisi büyük
çoğunlukla atmosferik sudan kaynaklanır. Toplam sera etkisinin %85’ini su
buharı, %12’sini atmosferdeki küçük su molekülleri oluşturur. Bunların yanında
antropojenik kaynaklı gazlardan karbondioksit (CO2), kloroflorokarbon (CFC),
metan (CH4), nitro oksit (N2O) ve ozon (O3) da sera etkisine neden olmaktadır
(Aksay ve diğ., 2005).
Küresel ısınma çok önemli ekolojik sonuçlar doğuracaktır. Sıcaklıkların
artmasıyla sucul alanlardan buharlaşma artacak toprak kuruyacaktır. Bunun
sonucunda bölgesel olarak iklim değişecek tarımsal ürünler ve ormanlar zarar
görecektir. Buzulların erimesi ile göl, deniz ve akarsuların su seviyeleri
yükselecek, kıyı bölgeleri sular altında kalacak, temiz su kaynakları kirlenecek,
sel afetleri yaşanacak ve toplumsal göçler başlayacaktır. Ayrıca dengesiz küresel
ısınmalar hem sayı hem de şiddet bakımından son derece zararlı kasırgalar
yaratacaktır. Bunun yanı sıra küresel ısınma ile birlikte Sibirya ve Kanada’daki
buzlu tundra toprakları çözünecek ve bataklık haline gelecektir. Sıcaklık artışı
insan sağlığı üzerinde de etkili olacaktır. Gece ve kış soğuklarının hafiflemesi
sonucu böcek yumurtalarının ölmesi ve bazı bölgelerde kurak dönemlerin
ardından gelen aşırı yağışların virüs mutasyonlarını hızlandırması sonucunda az
rastlanan bazı hastalıklar artarken bazı yeni hastalıklar da ortaya çıkacaktır
(Çepel ve Ergün, 2007; Aksay ve diğ., 2005).
Bugüne kadar öğretmenlerin ve öğrencilerin; sera etkisi, küresel ısınma ve iklim
değişikliği, ozon tabakasının incelmesi ve genel çevre sorunları hakkındaki
Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 27, Sayfa 85 -97, 2009
88
K. Orbay, A. Cansaran, M. Kalkan
bilgileri ile çevre bilinç düzeyleri yurt içinde ve yurt dışında yapılan pek çok
çalışma ile ölçülmüştür. Ozon tabakası hakkında Pekel, Kaya ve Demir (2007),
Boyes, Chambers and Stanisstreet (1995), Pekel ve Özay (2005) ile Bozkurt ve
Aydoğdu (2004)’ nun çalışmaları mevcuttur. Sera etkisi, küresel ısınma ve iklim
değişikliği konularında ise Aksay ve diğ. (2005), Çepel ve Ergün (2007),
Devine-Wright and Fleming (2004), Meadows and Wiesenmayer (1999), Darçın,
Bozkurt, Hamalosmanoğlu ve Köse (2006), Lester, Ma, Lee and Lambert (2006),
Koulidis and Christidou (1999) ve Spellman, Field and Sinclair (2003)
çalışmıştır.
Genel olarak çevre bilgisi düzeyini ölçen çalışmalar arasında Morgan and Moran
(1995), Anderson and Wallin (2000), Erten, Özdemir ve Güler (2003), Şama
(2003), Papadimitriou (2004), Aslan, Sağır ve Cansaran (2008) ve Sağır, Aslan
ve Cansaran (2008)’ın araştırmaları yer almaktadır.
YÖNTEM
Örneklem
Bu araştırmanın örneklemini Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi
İlköğretim Bölümünün çeşitli anabilim dallarında öğrenim gören 220 öğrenci
oluşturmaktadır.
Veri Toplama Araçları
Öğretmen adaylarının küresel ısınmaya ilişkin görüşlerini öğrenmek amacıyla
araştırmacılar tarafından anket hazırlanmıştır. 36 sorudan oluşan anketin
hazırlanmasında kapsamlı bir literatür taraması yapılmış ve uzman kişilerin
düşüncelerinden yararlanılmıştır. Uzmanların eleştirileri ve önerileri
doğrultusunda ankete son şekli verilmiştir.
Verilerin Toplanması ve Analizi
Araştırma verileri anketlerin sınıflarda uygulanması yoluyla toplanmıştır.
Öğrencilerin anketleri yanıtlamaları yaklaşık 10 dakika sürmüştür. Toplanan
verilerin değerlendirilmesi SPSS 10.0 ile yapılmıştır. Öğrencilerin her bir soruya
verdikleri yanıtların frekans ve yüzde değerleri bulunmuştur.
BULGULAR VE YORUMLAR
Küresel ısınma hakkındaki görüşlerinin öğrenilmesi amacıyla öğretmen
adaylarına uygulanan anket verileri Tablo 1’de verilmiş olup ilgili
değerlendirmeler bu tabloya göre yapılmıştır.
Sanayileşmenin küresel ısınmaya olan etkisi ile ilgili sorulara (1, 2, 4, 7, 26)
verilen cevaplardan öğrencilerin büyük bir çoğunluğunun sanayileşme sürecinin
küresel ısınmayı direkt etkilediğini düşündükleri anlaşılmaktadır (%98,2). Ayrıca
çoğu öğrenci gelişmekte olan ülkelerin küresel ısınmaya diğer ülkelerden daha
fazla katkıda bulunduklarını belirtmiştir (%75,9). Örnekleme giren öğrencilerin
89
yarısından daha fazlası sanayileşmiş ülkelerin küresel ısınmadan daha çok
etkileneceği düşüncesindedir (%56,4). Üstelik Türkiye’nin az sanayileşmiş bir
ülke olmasına rağmen küresel ısınmadan daha çok etkileneceğine de
inanmaktadırlar (%82,7).
Kararsızım
Kesinlikle
Katılmıyorum
Katılmıyorum
Bilmiyorum
1-Dünyamız sanayi
devriminden bu yana hızlı bir
küresel ısınma sürecine
girmiştir.
2-Küresel ısınma üzerinde
gelişmekte olan ülkeler,
diğerlerine oranla daha fazla
paya sahiptir.
3-Bilimin sürekli gelişmesi
küresel ısınmayı
tetiklemiştir.
4-Her devletin sanayileşme
sürecine girme isteği küresel
ısınmayı artırmıştır.
5-Küresel ısınma dünyadaki
herhangi bir yeri aynı oranda
etkilemeyecektir.
6-Ülkemiz coğrafi konumu
nedeniyle küresel ısınmadan
en az etkilenecek
ülkelerdendir.
7-Türkiye’nin az
sanayileşmiş bir ülke olması,
küresel ısınmadan daha az
etkilenmesini sağlayacaktır.
8-Küresel ısınmanın
nedenlerinden biri de
bireylerin küresel ısınma
hakkında
bilgilendirilmemesidir.
9-Küresel ısınmanın en aza
indirgenmesi süreci
ekonomik açıdan pahalı olan
bir süreçtir.
zararları yanında yararları da
vardır.
Katılıyorum
Kesinlikle
Katılıyorum
Tablo 1. Öğretmen Adaylarının Küresel Isınma Hakkındaki Görüşleri
f
(%)
114
(51,8)
f
(%)
102
(46,4)
f
(%)
1
(0,5)
f
(%)
-
f
(%)
2
(0,9)
f
(%)
1
(0,5)
85
(38,6)
82
(37,3)
22
(10,0)
6
(2,7)
17
(7,7)
8
(3,6)
53
(24,1)
96
(43,6)
44
(20,0)
8
(3,6)
12
(5,5)
71
(32,3)
109
(49,5)
24
(10,9)
3
(1,4)
5
(2,3)
8
(3,6)
27
(12,3)
78
(35,5)
56
(25,5)
16
(7,3)
30
(13,6)
13
(5,9)
7
(3,2)
28
(12,7)
84
(38,2)
42
(19,1)
49
(22,3)
10
(4,5)
5
(2,3)
33
(15,0)
94
(42,7)
52
(23,6)
24
(10,9)
12
(5,5)
107
(48,6)
85
(38,6)
16
(7,3)
8
(3,6)
2
(0,9)
2
(0,9)
42
(19,1)
67
(30,5)
42
(19,1)
13
(5,9)
44
(20,0)
12
(5,5)
10
(4,5)
16
(7,3)
61
(27,7)
95
(43,2)
32
(14,5)
6
(2,7)
7
(3,2)
90
yavaşlatılabilmesi için
ülkelerin ortaklaşa
çalışmaları gerekir.
12-Doğal alanların tahribatı
küresel ısınmayı
hızlandırmaktadır.
153
(69,5)
49
(22,3)
10
(4,5)
3
(1,4)
2
(0,9)
3
(1,4)
143
(65,0)
65
(29,5)
3
(1,4)
1
(0,5)
7
(3,2)
1
(0,5)
13-Küresel ısınma
sonucunda olan iklim
değişikliği dünya barışını
olumsuz yönde
etkileyecektir.
önlenmesi için kentleşme
durdurulmalı.
15-İklimlendirici (klima)
kullanımı atmosfere zarar
veriyor.
16-Küresel ısınmanın,
dünyanın bazı bölgelerinde
uzun süreli, şiddetli
kuraklıklara neden olacağı
düşünülmektedir.
17-Küresel ısınma ile deniz
seviyeleri yükselecektir.
18-Küresel ısınma
sonucunda kullanılabilir su
kaynaklarında azalma
görülmeyecektir.
19-Küresel ısınma nedeniyle
dünya besin üretimi giderek
sınırlı sayıda bitki türüne
bağımlı hale gelecektir.
20-Küresel ısınma insanın
sağlığını doğrudan etkiliyor.
etkilerini azaltmak için
ulaşımda toplu taşıma
araçları tercih edilmelidir.
etkilerini azaltmak için evler
ısı kaybına karşı
yalıtılmalıdır.
alışverişlerde cam ürünler
tercih edilmelidir.
24-Küresel ısnmanın
plastik, poşet, yiyecek
kapları geri dönüşüme
kazandırılmalıdır.
91
(41,4)
81
(36,8)
21
(9,5)
7
(3,2)
15
(6,8)
5
(2,3)
23
(10,5)
54
(24,5)
83
(37,7)
9
(4,1)
27
(12,3)
24
(10,9)
56
(25,5)
72
(32,7)
21
(9,5)
4
(1,8)
63
(28,6)
4
(1,8)
110
(50,0)
90
(40,9)
5
(2,3)
5
(2,3)
7
(3,2)
3
(1,4)
84
(38,2)
39
(17,7)
77
(35,0)
27
(12,3)
16
(7,3)
66
(30,0)
5
(2,3)
75
(34,1)
32
(14,5)
11
(5,0)
6
(2,7)
2
(0,9)
98
(44,5)
77
(35,0)
15
(6,8)
3
(1,4)
23
(10,5)
4
(1,8)
112
(50,9)
81
(36,8)
85
(38,6)
92
(41,8)
9
(4,1)
18
(8,2)
2
(0,9)
2
(0,9)
8
(3,6)
13
(5,9)
4
(1,8)
14
(6,4)
62
(28,2)
85
(38,6)
21
(9,5)
6
(2,7)
35
(15,9)
11
(5,0)
50
(22,7)
63
(28,6)
15
(6,8)
7
(3,2)
65
(29,5)
20
(9,1)
94
(42,7)
93
(42,3)
13
(5,9)
2
0,9
12
(5,5)
6
(2,7)
91
etkilerini azaltmak için;
su,güneş,rüzgar gibi doğal
enerji kaynakları
kullanılmalıdır.
26-Küresel ısınma,
sanayileşmiş ülkeleri daha
fazla etkileyecektir.
27-Türkiye, çevre
korunmasıyla ilgili
anlaşmalara imza atmalıdır.
28-Küresel ısınma ve
sonuçları dünyanın sonunu
getirecek etkidedir.
29-Yeterli önlemlerin
alınması durumunda küresel
ısınma yavaşlayacaktır.
30-Küresel ısınmaya neden
olan etmenler arasında
bilgisayarın da olduğunu
düşünüyorum.
31-Küresel ısınmanın insan
hayatı üzerinde fark edilir
etki yarattığına inanmıyorum
32-Ülkemizde yapılan
bilinçlendirme çalışmaları
halkı küresel ısınma
konusunda aydınlatmada
yeterli düzeydedir.
33-Dünyanın kendini
yenileme özelliği sayesinde
küresel ısınma tehdidi
zamanla yok olacaktır.
34-İnsanların kullanmış
oldukları kozmetik ürünlerin
bilinçsiz tüketimi küresel
ısınmayı tetiklemektedir.
35-Küresel ısınma devletler
için bir çevre sorunu
olmaktan çok uluslar arası
ekonomik bir sorundur.
36-Ülkemiz ekonomisi
küresel ısınma
çalışmalarında bu tehdidi
yok edebilecek ekonomi
düzeyine sahiptir.
126
(57,3)
73
(33,2)
5
(2,3)
4
(1,8)
8
(3,6)
4
(1,8)
51
(23,2)
73
(33,2)
39
(17,7)
19
(8,6)
28
(12,7)
10
(4,5)
98
(44,5)
85
(38,6)
9
(4,1)
6
(2,7)
16
(7,7)
6
(2,7)
90
(40,9)
84
(38,2)
17
(7,7)
7
(3,2)
15
(6,8)
7
(3,2)
73
(33,2)
92
(41,8)
20
(9,1)
10
(4,5)
15
(6,8)
10
(4,5)
32
(14,5)
61
(27,7)
30
(13,6)
12
(5,5)
62
(28,2)
23
(10,5)
24
(10,9)
41
(18,6)
69
(31,4)
66
(30,0)
14
(6,4)
6
(2,7)
9
(4,1)
16
(7,3)
94
(42,7)
84
(38,2)
9
(4,1)
8
(3,6)
22
(10,8)
27
(12,3)
70
(31,8)
50
(22,7)
35
(15,9)
16
(7,3)
100
(45,5)
93
(42,3)
10
(4,5)
6
(2,7)
6
(2,7)
5
(2,3)
49
(22,3)
65
(29,5)
48
(21,8)
24
(10,9)
18
(8,2)
16
(7,3)
18
(8,2)
16
(7,3)
78
(35,5)
57
(25,9)
41
(18,6)
10
(4,5)
Anketteki küresel ısınmayı etkileyen faktörlerle ilgili sorulardan (3, 8, 12, 15, 30,
32, 34) da önemli bulgulara ulaşılmıştır. Örneğin %67,7 oranında öğrenci bilimin
sürekli gelişmesinin küresel ısınmayı tetiklediği fikrindedir. Öte yandan büyük
oranda öğrenci, bireylerin küresel ısınma hakkında bilgilendirilmemiş olmalarını
küresel ısınmanın nedenlerinden birisi olarak görmektedir (%87,2). Üstelik
öğrencilerin büyük çoğunluğu Türk halkının küresel ısınma konusunda yeterince
92
bilinçlendirilmediği fikrindedir (%89,6). Örnekleme giren öğrenciler büyük
oranda, bilinçsiz kullanılan kozmetik ürünlerinin de küresel ısınmayı artırdığı
fikrindedir. (%87,8). Ayrıca öğrencilerin neredeyse tamamına yakını, doğal
alanların tahribatının küresel ısınmayı hızlandırdığı düşüncesini savunmaktadır
(%94,5). Örneklem öğrencilerin %58,2’ si teknolojik aletlerden olan
iklimlendiricinin (klimanın) atmosfere zarar verdiğini savunurken, %58,8’ i
(katılmayanlar %19,1, bilmeyenler %28,2, kararsızlar %10,5) bilgisayarın
küresel ısınmayı etkilemediğini belirtmiştir.
Küresel ısınma ölçüsü ile ülkelerin coğrafi konumları arasındaki bağlantıyı
irdeleyen sorulara (5, 6) verilen cevaplardan, küresel ısınma etkisi ile coğrafi
konum arasında önemli bir ilişki olduğu görülmüştür. Öğrencilerin hemen hemen
yarısının görüşü, küresel ısınmanın dünyanın her bölgesini aynı oranda
etkilemeyeceğidir (%47,8). Buna rağmen aksini düşünenlerin ve bu konuda bir
fikri olmayanların oranı azımsanamayacak ölçüdedir (%43,2). Ülkemiz açısından
bakıldığında öğrencilerin çoğu Türkiye’nin coğrafi konumu nedeniyle küresel
ısınmadan en çok etkilenecek ülkeler arasında olduğunu savunmaktadır (%57,3).
Küresel ısınmanın engellenebilmesinin ekonomik boyutları da ankette birtakım
sorularla (9, 35, 36) ele alınmıştır. Öğrencilerin yarısı küresel ısınmanın uluslar
arası ekonomik bir sorun olduğu konusunda hemfikirdir (%51,8). Yarıya yakın
öğrenci grubu ise bu uluslararası ekonomik sorunun oldukça pahalı bir süreç
olduğunu düşünmektedir (%49,6). Ülkemiz ekonomisinin küresel ısınma
tehdidini yok edebilecek düzeyde olmadığı öğrencilerin yarıdan fazlasının ortak
görüşüdür (%61,4).
Ankette küresel ısınmanın etkilerinin azaltılması yönünde neler yapılabileceğine
ilişkin sorular (11, 14, 21, 22, 23, 24, 25, 29) da bulunmaktadır. Bu sorulara
verilen cevaplara bakıldığında büyük oranda öğrenci küresel ısınmaya karşı
ülkelerin ortak hareket etmeleri gerektiğine inanmaktadır (%91,8). Küresel
ısınmanın önlenmesi için alınması gereken tedbirlere öğrenciler belli oranda
katılarak olumlu görüş bildirmişlerdir. Alınabilecek bu tedbirler aşağıdaki gibi
sıralanabilir: Kentleşmenin durdurulması (%35), ulaşımda toplu taşıma
araçlarının tercih edilmesi (%78,6), evlerin ısı kaybına karşı yalıtılması (%66,8),
alışverişlerde cam ürünlerin tercih edilmesi (%51,3), geri dönüşüm
mekanizmalarının geliştirilmesi (%85), doğal enerji kaynaklarının kullanılması
(%90,5). Bunlarla birlikte, öğrencilerin çoğunluğu yeterli önlemlerin alınması
durumunda küresel ısınmanın yavaşlayacağını öngörmektedir (%75).
Ankette küresel ısınmanın sonunda yaşanabilecek çevresel sorunları içeren
sorular (13, 16, 17, 18, 19, 28) da mevcuttur. Buna göre küresel ısınmanın
sonucunda yaşanılabileceği düşünülen çevre sorunları ve öğrencilerin bu
öngörülere katılım oranları aşağıdaki gibi sıralanabilir: Dünya barışının olumsuz
etkilenecek olması (%78,2), dünyanın bazı bölgelerinde kuraklıkların yaşanacak
olması (%90,9), deniz seviyelerinin yükselecek olması (%73,2), kullanılabilir su
93
kaynaklarının azalacak olması (%30), besin kıtlığının yaşanacak olması (%79,5),
küresel ısınma sonucunda neredeyse dünyanın sonunun gelecek olması (%79,1).
Ayrıca ankette kullanılan iki soru (20, 31) ile de öğrencilerin küresel ısınmanın
insan sağlığı ve yaşam standardı üzerine etkileri hakkındaki görüşleri tespit
edilmeye çalışılmıştır. Buna göre öğrenciler büyük oranda küresel ısınmanın
insan sağlığını doğrudan etkilediğine inanmaktadır (%89,5). Küresel ısınmanın
insanların yaşam standardı üzerine önemli derecede etki yarattığını düşünen
öğrencilerin oranı da az değildir (%61,4).
Tüm bunların yanında küresel ısınma ile ilgili diğer bazı hususlarda da örneklem
öğrencilerin görüşlerine başvurulmuştur (27, 10, 33) . Örneğin Türkiye’nin çevre
korunması ile ilgili anlaşmalara imza atmasının gereğine inanan öğrencilerin
oranı oldukça yüksektir (%83,1). Ayrıca küresel ısınmanın zararları yanında
faydasının da olabileceğine ihtimal veren öğrencilerin oranı hayli düşüktür
(%11,8). Bununla beraber yine düşük oranda bir öğrenci grubu dünyanın kendini
yenileme özelliği sayesinde küresel ısınma tehdidinin zamanla yok olacağını
savunmaktadır (%23,1).
SONUÇ VE TARTIŞMA
Bu çalışmada, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi İlköğretim
Bölümünün çeşitli anabilim dallarında öğrenim gören öğrencilerin küresel
ısınma ve bunun yeryüzüne etkileri ile ilgili bakış açıları irdelenmiştir. Genel
olarak öğrencilerin küresel ısınma ve buna bağlı olarak dünyanın geleceği
hakkında oldukça fazla fikir sahibi oldukları görülmüştür.
Çoğu öğrencinin düşündüğü gibi sanayileşme ve küresel ısınma arasında büyük
bir ilişki vardır. Küresel ısınmanın yoğun olarak hissedildiği son elli yıla
bakılırsa sanayide de büyük bir sıçrama yaşanmış olduğu gözlemlenecektir. Son
dönemlerde Çin ve Hindistan’da yaşanan sanayiye dayalı üretim hacmindeki
artışın küresel ısınmaya büyük katkı sağladığı bilim insanlarınca ortaya
konulmuştur. Bu alanda bir sıralama yapıldığında ABD’nin başı çektiği
görülmektedir. Dünya nüfusunun %4’lük bölümüne sahip olan ABD dünya
genelinde CO2 gazının %25’ini atmosfere salmaktadır (www.ordutb.org.tr). Bu
durumda gelişmiş ülkelerin küresel ısınmaya en büyük katkıyı sağladıkları
söylenebilir.
Küresel ısınmayı etkileyen faktörlerle ilgili sorulara öğrenciler oldukça bilinçli
cevaplar vermişlerdir. Buna göre pek çok öğrenci bilim, teknoloji ve küresel
ısınma arasındaki bağlantının farkındadır. Bilimsel bilgi teknoloji ile birlikte
üretime dönüşmekte ve endüstriyel kurumlarda kullanılmaktadır. Bilimin
gelişmesi teknolojiyi geliştirmekte ve bunlara bağlı olarak ülkeler daha çok
sanayileşmektedir. Ankete katılan büyük oranda öğrencinin de düşündüğü gibi
doğal alanların tahribatı ve daha da önemlisi bireylerin bu konudaki bilinçsizliği
94
küresel ısınmanın başlıca sebeplerindendir. Bununla beraber çalışan klimaların
ve bilgisayarların yaydığı enerji ile LCD gibi televizyonlar küresel ısınmayı
tetiklemektedir. Üstelik deodorantlar ve çeşitli spreylerde kullanılan CFC
(kloroflorokarbon) denilen maddeler, ozon tabakasını incelttikleri gibi aynı
zamanda sera gazı olup, sera etkisine dolayısıyla küresel ısınmaya sebep
olmaktadır.
Küresel ısınma dünyanın her bölgesini aynı oranda etkilemeyecektir. Ankete
katılan öğrencilerin hemen hemen yarısı da böyle düşünmektedir. Sıcaklık
artışının yeryüzünün yüksek enlemlerinde özellikle kutuplarda daha şiddetli
hissedilmesi beklenmektedir. Buralarda sıcaklık artışının dünya ortalamasının iki
katı olacağı tahmin edilmektedir. Bu durum kutuplardaki ve dağlardaki
buzulların erimesine ve dolayısıyla deniz seviyesinin yükselmesine neden
olacaktır. Sıcaklık artışı orta enlemlerde ve ekvatorda kutuplardakinden daha
farklı olacaktır. Örneğin ekvatorda dünya ortalamasının daha da altında kalacağı
tahmin edilmektedir (Aksay ve diğ., 2005). Türkiye karmaşık iklim yapısı içinde
özellikle küresel ısınmaya bağlı olarak görülebilecek bir iklim değişikliğinden en
fazla etkilenecek ülkelerden birisidir. Doğal olarak üç tarafından denizlerle
çevrili olması, ilginç topografik özellikleri ve orografik yapısı nedeniyle
Türkiye’nin farklı bölgeleri iklim değişikliğinden farklı biçimde ve değişik
boyutlarda etkilenecektir. Örneğin sıcaklık artışından daha çok çölleşme tehdidi
altında bulunan Güneydoğu ve İç Anadolu gibi kurak ve yarı kurak bölgelerle,
yeterli suya sahip olmayan yarı nemli Ege ve Akdeniz bölgeleri daha fazla
etkilenmiş olacaktır (Öztürk, 2002).
Örneklem öğrencilerin yarısının da düşündüğü gibi küresel ısınma uluslar arası
ekonomik bir sorundur. Küresel ısınmayı tetikleyen esas faktör ekolojik dengeyi
bozan ekonomik faaliyetlerdir. Özellikle petrol, kömür ve bunun gibi ucuz fosil
yakıtlarına dayalı üretim faaliyetleri sonucunda açığa çıkan CO2 küresel
ısınmanın esas ve tek nedenidir. Küresel ısınma ile birlikte ekolojiye uygun
ekonomi anlayışı öne çıkarken bu yaklaşım sürdürülebilir kalkınmanın da şartı
olarak algılanmaya başlanmıştır (www.ordutb.org.tr).
Bu çalışma sonucunda ortaya çıkan önemli sonuçlarda bir tanesi de, diğer tüm
çevresel sorunlarda olduğu gibi küresel ısınmaya karşı ülkelerin ortak hareket
etmesi gerektiğidir. Çünkü çevresel problemler nerede meydana gelirse gelsin,
atmosfer bütün dünya ülkeleri için ortak olduğundan, bu sorunlar yerel değil
küreseldir. Küresel ısınmaya karşı alınabilecek tedbirler arasında: Ulaşımda
toplum taşıma araçlarının kullanımının artırılması, binalarının ısı kaybına karşı
yalıtılması, geri dönüşüm mekanizmalarının yaygınlaştırılması, kömür petrol
doğal gaz gibi fosil enerji yakıtlarının kullanımının azaltılıp yenilenebilir enerji
kaynaklarının (su, rüzgar, güneş, biomas vb.) kullanımının çoğaltılması,
tüketicilerin uzun ömürlü ürünlere yönelmesi, doğal alanların korunması ve
zenginleştirilmesi sayılabilir.
95
Küresel ısınmayla birlikte dünyamızı birçok olumsuzluk beklemektedir. Bunlar:
dünyanın bazı bölgelerinde buzulların erimesi ile deniz seviyesinin yükselmesi,
su kaynaklarının azalması ve buna bağlı olarak kuraklık ve besin kıtlığının ortaya
çıkması, bazı bitki ve hayvan türlerinin yok olması, iklim tiplerinde değişiklik
gözlenmesi ve iklimle bağlantılı afetlerin sayılarının artması vb. sıralanabilir
(Aksay ve diğ., 2005).
Çevresel problemlerin çözümünde ortak hareket edilmesi gerektiği için ülkeler
küresel ısınma konusunda da bir araya gelmişler ve bu konuda çeşitli
sözleşmelere imza atmışlardır. Türkiye’nin çevre konusunda taraf olduğu pek
çok uluslar arası sözleşme mevcuttur. Bunlarda birkaçı: Akdeniz’in Kirlenmeye
Karşı Korunması Sözleşmesi (Barcelona-1976), Tehlikeli Atıkların Sınırlar Ötesi
Taşınımının ve İmhasının Kontrolü Sözleşmesi (Basel-1989), Ozon Tabakasının
Korunmasına Dair Viyana Sözleşmesi ve Ozon Tabakasını İncelten Maddelere
Karşı Montreal Protokolü (1990), Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi (Rio De
Jeneiro-1992), Özelikle Su Kuşları Yaşama Alanı Olarak Uluslararası Öneme
Sahip Sulak Alanlar Hakkında Sözleşme- RAMSAR (1994), Nesli Tehlikede
Olan Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşme –
CITES (1996)’dir. Özellikle küresel ısınmayı ilgilendiren bir anlaşma olan
Kyoto protokolünü (1997) Aralık 2006’da toplam 169 ülke ve devlete bağlı örgüt
imzalamış ancak ABD, Avusturalya gibi gelişmiş ülkeler ile gelişmekte olan
Türkiye gibi bazı ülkeler imzalamamıştır. Kyoto protokolünün amacı sera
gazlarının ortalama salınım değerlerini 2008-2012 arasındaki 5 yıllık dönemde
azaltmaktır (www.ockkb.gov.tr). Türkiye henüz mevcut fosil yakıt rezervlerini
kullanma durumunda olduğundan ve yeni enerji kaynaklarına yönelemediğinden
Kyoto protokolüne imza atmamıştır.
Bu çalışmaya katılan öğrenciler küresel ısınmanın zararları yanında faydalarının
da olabileceğine pek ihtimal vermemektedir. Ancak kimi bilim insanlarına göre
küresel ısınmanın dünyaya faydaları da olacaktır. Örneğin Prof. Dr. İbrahim Uslu
(2008)’ya göre yeryüzünün ısınmasıyla yağış miktarı dolayısıyla bitkilerin
verimliliği artacak ve bu bitkilerle geçinen hayvanların miktarı ile biyoçeşitliliği
çoğalacaktır. Dünyanın ısınmasından bazı ülkeler zararlı çıkarken bazıları ise kar
sağlayacaktır. Örneğin sıcaktan cehenneme dönecek olan İspanya turizm ülkesi
özelliğini İzlanda’ya kaptıracaktır. Tüm bunların yanında iklim değişikliğinin en
önemli faydası küresel ısınma konusunda insanlarda çevre bilincinin artmaya
başlamasıdır (www.teknoloji.milliyet.com.tr).
Çevresel sorunlar eğer belli bir sınırın üzerine çıkmamış ise yer yüzünün kendi
kendini yenileme özelliği sayesinde bir yere kadar kontrol altına alınabilir.
Küresel ısınmanın engellenebilmesi ise tamamen biz insanların elindedir.
Özellikle atmosfere büyük miktarda sera gazları salınımı gerçekleştiren ABD,
Avustralya ve diğer ülkeler gereken önemleri almak zorundadır. Kyoto
protokolünü imzalamak ve uygulamak bu önlemlerin başında sayılabilir. Sonuç
olarak henüz vakit geçmeden çevre adına atılacak her adım geleceğimizin de
garantisi olacaktır.
96
KAYNAKLAR
Aksay S.C., Ketenoğlu O. ve Kurt L. (2005). Küresel Isınma ve İklim
Değişikliği. Selçuk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Fen Dergisi, 25,
29-41.
Anderson B. and Wallin A. (2000). Students’ Understanding of The Greenhouse
Effect, The Societal Consequences of Reducing CO2 Emissions and The
Problem of Ozone Layer Depletion. Journal of Research in Science
Teaching , 37(10), 1096-1111.
Aslan O., Sağır Ş. ve Cansaran A. (2008). Çevre Tutum Ölçeği Uyarlanması ve
İlköğretim Öğrencilerinin Çevre Tutumlarının Belirlenmesi. Ahmet
Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 25, 285-295.
Boyes E., Chambers W. and Stanisstreet M. (1995). Trainee Primary Teachers’
Ideas About The Ozane Layer. Environmental Education Research, 1(2),
133-145.
Bozkurt O. ve Aydoğdu M. (2004). İlköğretim 6. 7. ve 8. Sınıf Öğrencilerin
Ozon Tabakası ve Görevleri Hakkındaki Kavram Yanılgıları ve
Oluşturma Şekilleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 12(2), 369-376.
Çepel N. ve Ergün C. (2007). Küresel Isınmanın Kanıtları. İndigo Dergisi, 26.
Darçın E.S., Bozkurt O., Hamalosmanoğlu M. ve Köse S. (2006). İlköğretim
Öğrencilerinin Sera Etkisi Hakkındaki Bilgi Düzeylerinin ve Kavram
Yanılgılarının Tespit Edilmesi. International Journal of Environmental
and Science Education, 1(2), 104-115.
Devine- Wright P., Devine Wright H. and Fleming P. (2004). Situational
Influences Upon Children’s beliefs About Global Warming and Energy.
Environmental Education Research, 10(4), 493-506.
Erten S., Özdemir P. ve Güler T., (2003). Okul Öncesi Eğitim Kurumlarındaki
Öğretmenlerin Çevre Bilinci Düzeylerinin ve Bu Okullardaki Çevre
Eğitiminin Durumunun Belirlenmesi. OMEP: 2003 Dünya Konsey
Toplantısı ve Konferansı bildirisi, Kuşadası-Türkiye.
Koulidis V and Christidou V. (1999). Models of Students’ Thinking concerning
the Greenhouse Effect and Teaching Implications. Science Education ,
83(5), 559-576.
Lester B.T., Ma L., Lee O. and Lambert J. (2006). Social Activisim in
Elementary Science Education :A Science, Technology and Society
Approac to Teach Global Warming. International Journal of Science
Education, 28(4), 315-335.
97
Meadows G. and Wiesenmayer R.L. (1999). Identifying
and Addressing
Students’ Alternative Conceptions of the Causes of Global Warming: The
Need for Cognitive Conflict. Journal of Education and Technology, 8(3),
235-239.
Morgan M.D. and Moran J.M. (1995). Understanding the Greenhouse-Effect and
the Ozane Shield-An Index of Scientific Literacy Among UniversityStudents. Bulletin of The American Meteorological Society, 76(7), 11851190.
Öztürk K. (2002). Küresel İklim Değişikliği ve Türkiye’ye Olası Etkileri, Gazi
Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(1), 47-65.
Papadimitriou V. (2004). Prospective Primary Teachers’ Understanding of
Climate Change, Greenhouse Effect and Ozone Layer Depletion. Journal
of Science Education and Technology, 13(2), 299-307.
Pekel F.O. and Özay E.(2005). Turkish High School Students’ Perceptions of
Ozone Layer Depletion. Applied Environmental Education and
Communication, 4(2), 115-123.
Pekel F.O., Kaya E. ve Demir Y. (2007). Farklı Lise Öğrencilerinin Ozon
Tabakasına İlişkin Düşüncelerinin Karşılaştırılması. Kastamonu Eğitim
Dergisi, 15(1), 169-174.
Sağır Ş., Aslan O. ve Cansaran A. (2008). İlköğretim Öğrencilerinin Çevre
Bilgisi ve Çevre Tutumlarının Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi.
İlköğretim Online E-Dergi, 7(2), 496-511.
Spellman G., Field K. and Sinclair J. (2003). An Investigation into UK Higher
Education Students’ Knowledge of Global Climatic Change.
International Research in Geographical and Environmental Education,
12(1), 6-17.
Şama E. (2003). Öğretmen Adaylarının Çevre Sorunlarına Yönelik Tutumları.
Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(2), 99-110.
Uslu İ. (2008). http://teknoloji.milliyet.com.tr/Teknoloji/HaberDetay (Milliyet
Gazetesi Web Sitesi) (10.11.2008).
http://www.ockkb.gov.tr/TR/Icerik_Detay.ASP?Icerik=143 (Özel Çevre Koruma
Kurumu Başkanlığı Web Sitesi). (25.10.2007).
http://www.ordutb.org.tr/dokumanlar/K%C3%9CRESEL%20ISINMAOTB%20RAPORU.doc (Ordu Ticaret Borsası Web Sitesi) (5.11.2007).
98
Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 27, 2009

6. Öğretmen Adaylarının Küresel Isınmaya Bakış Açısı Keziban

Transkript

Benzer belgeler

İndir - İnovaLİG

küresel ısınma ve türkiye - Hacettepe Üniversitesi Toprak Etiği

Dünya ekonomisinin yeni korkusu küresel ısınma!

KÜRESEL ISINMA VE İKLİM DEĞİŞİKLİKLERİ İLE HAYVANSAL

Küresel Sıcaklık Artışları ve Küresel Isınma

Son 50 yılda yaşanan ı

Selahattin Çimen, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Müsteşarı

Dosyayı İndir - Borsa Uzmanları Derneği

Uluslararası şirketlerden daha fazlasını isteyin, kent