G-20 Gündeminde Yer Alan Kalkınma Konuları

G-20 Gündeminde Yer Alan
Kalkınma Konuları
Bilgi Notu
Sencer TURUNÇ
Maliye Bakanlığı
Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Dairesi Başkanlığı
18.02.2015
G-20
Resmi Adı: G-20 ya da Yirmiler Grubu (Group of 20)
Başlangıç : 1999 yılında oluşturulmuştur. 2008 yılından itibaren Devlet Başkanları Zirveleri
gerçekleştirilmektedir.
G-20 (Group of 20) platformunun oluşturulmasına 25 Eylül 1999 tarihinde Vaşington’da
gerçekleştirilen G-7 Bakanları ve Merkez Bankası Başkanları toplantısında karar verilmiştir.
G-20, ekonomik krizlerin etkilerinin yoğun olarak hissedildiği bir dönemde küresel
ekonominin işleyişi açısından öneme sahip gelişmiş ve gelişmekte olan ekonomiler arasındaki
işbirliğini artırma ihtiyacından doğmuştur. G-20, bu ülkeleri ortak bir zeminde buluşturarak,
küresel ekonomik konulara ilişkin yapılan tartışmalara, alınan kararlara ve atılan adımlara
dahil etmektedir.
Bu kapsamda, küresel ekonomik istikrarın ve sürdürülebilir büyümenin sağlanmasına yönelik
olarak üye ülke politikaları arasında eşgüdümün sağlanması, gelecekteki finansal krizlerin
önlenmesine yönelik finansal düzenlemelerin teşvik edilmesi ve uluslararası finansal
mimarının ele alınması amaçlanmaktadır. Ayrıca, IMF, OECD, Dünya Bankası ve Finansal
İstikrar Kurulu da (FSB) G-20 toplantılarının daimi katılımcılarıdır.
G-20 platformunun üyeleri;
Avrupa Birliği
Güney Afrika
ABD
Güney Kore
Almanya
Hindistan
Arjantin
İtalya
Avustralya (2014 Dönem Başkanı)
Japonya
Birleşik Krallık
Kanada
Brezilya
Meksika
Çin (2016 Dönem Başkanı)
Rusya
Endonezya
Suudi Arabistan
Fransa
Türkiye (2015 Dönem Başkanı)
Üye ülkelerin yanı sıra her yıl dönem başkanlığını yürüten ülke tarafından 5-6 ülke daha
toplantılara gözlemci olarak davet edilmektedir. 2015 yılında ülkemiz, İspanya, Singapur ve
Azerbaycan’ın yanı sıra; Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği’nin (ASEAN), Afrika Birliği’nin ve
Afrika Birliği’nin bir parçası olan Afrika’nın Kalkınması için Yeni Ortaklık isimli girişimin
(NEPAD) dönem başkanlarını G-20'ye davet etmiştir. ASEAN'ın başkanlığını bu sene Malezya
1
üstlenmektedir; Afrika Birliği’nin dönem başkanlığı ise Zimbabwe tarafından yerine
getirilmektedir.
G-20 Çalışma Mekanizması
G-20 çalışmaları iki temel eksen üzerinden yürütülmektedir. Birinci eksen, ülkelerin
Finans’tan Sorumlu Bakanları, Müsteşarları ile Merkez Bankası Başkan ve Başkan
Yardımcılarının oluşturduğu “Finans Ekseni”dir. Finans ekseninde küresel ekonomi, altyapı
yatırımları, finansal düzenlemeler, uluslararası finansal mimari, uluslararası vergi ve iklim
değişikliğinin finansmanı gibi konular ele alınmaktadır.
İkinci kanal ise “Şerpa Ekseni”dir. Şerpa ekseninde tartışılan konular; kalkınma, enerji
sürdürülebilirliği, yolsuzlukla mücadele, ticaret ve istihdamdır.
Ayrıca, tartışılan gündem maddelerine bağlı olarak gerek “finans” gerekse “şerpa”
eksenlerinde teknik düzeyde çalışma grupları da kurulabilmektedir.
Bu çalışmalara IMF, Dünya Bankası, OECD, Uluslararası Ödemeler Bankası (BIS), Finansal
İstikrar Kurumu (FSB), Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ), Birleşmiş Milletler, Uluslararası Çalışma
Örgütü (ILO), Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) gibi uluslararası kuruluşlar da teknik destek
sağlamaktadır.
G-20’nin söz konusu çalışmalarına ek olarak, sivil toplumun da katkılarının ve görüşlerinin
alınabilmesi için G-20 ile ilişkili çeşitli gruplar oluşturulmuştur. Bu kapsamda, üye ülkelerin
özel sektör temsilcileri (B-20), işçi sendikaları (L-20), düşünce kuruluşları (T-20), sivil toplum
kuruluşları (C-20) ve gençlik oluşumları (Y-20) da G-20 süreçlerine fikri destek vermekte ve
bazı resmi toplantılara katılım sağlamaktadırlar.
Küresel ekonomik ve finansal sistem açısından büyük önem taşıyan G-20 ülkeleri, dünya
ekonomisinin yaklaşık %85’ini, dünya ticaretinin %75’ini ve dünya nüfusunun üçte ikisini
temsil etmektedir.
Küresel kriz öncesi dönemde G-20, Finans’tan Sorumlu Bakanlar ve Merkez Bankası
Başkanları düzeyinde toplantılar düzenlemiş ve küresel ekonomik ve finansal konuları ele
almıştır.
2008-09 yıllarında yaşanan finansal krizin küresel ekonomiyi tehdit eder bir boyuta ulaşması
sebebiyle G-20, 2008 yılında ilk defa liderler düzeyinde toplanmıştır. Bu tarihten itibaren
G-20 Liderleri düzenli olarak bir araya gelmeye başlamışlardır.
2009 yılındaki Pittsburgh (ABD) Zirvesi’nde G-20’nin uluslararası ekonomik işbirliği
kapsamında temel forum olduğu ilan edilmiştir. Bu dönemde, ekonomik ve finansal konuların
yanı sıra, istihdam, enerji, ticaret gibi yapısal nitelik taşıyan hususlar da G-20 gündeminde
yerini almıştır. Günümüze kadar 9 zirve toplantısı yapılmış olup, 10. Zirve bu yıl Kasım ayında
Antalya’da gerçekleştirilecektir.
2
Ülkemiz 2015 yılında G20 Dönem Başkanlığı görevini yürütmektedir. G-20 dönem
başkanlığımıza yönelik hazırlıkları yönlendirmek, yapılacak çalışmaları etkin ve başarılı bir
biçimde gerçekleştirmek, bu kapsamda ilgili kurumlar arasında işbirliği ve koordinasyonu
sağlamak üzere 25 Nisan 2013 tarih ve 28628 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2013/4
sayılı Başbakanlık Genelgesi ile “G-20 Dönem Başkanlığı Yönlendirme Komitesi” kurulmuştur.
Komite, ekonomik konularda genel koordinasyondan sorumlu Başbakan Yardımcısının
başkanlığında; Başbakanlık, İçişleri Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı ve Hazine Müsteşarları ile
Merkez Bankası Başkanı’nın katılımıyla oluşturulmuştur. Gerektiği durumlarda ilgili kurum ve
kuruluşlar da Komite toplantılarına davet edilebilmektedir.
Komite, G-20 gündemine ilişkin her türlü hazırlığı yönlendirmeye ve koordine etmeye,
gerçekleştirilecek etkinlikleri belirlemeye, alt komiteler ve çalışma grupları oluşturmaya ve
G-20 bünyesindeki faaliyetler kapsamında ilgili kuruluşların yapacakları çalışmalar arasındaki
eşgüdümü sağlamaya yetkili kılınmıştır.
Ülkemiz G-20 gündeminin oluşturulmasına, bu kapsamda düzenlenecek zirve ve toplantıların
teknik içeriğinin belirlenmesine ve çalışma takviminin tespitine yönelik olarak yoğun bir
çalışma dönemine girmiştir. Bu çerçevede dönem başkanlığı döneminde ülkemiz, alacağı
kararlarla ve atacağı adımlarla küresel ekonomik istikrarın ve sürdürülebilir büyümenin
sağlanmasına önemli katkılar sağlayacaktır.
G-20 Kalkınma Gündemi
G-20 Kalkınma Gündeminin temelleri, Güçlü, Sürdürülebilir ve Dengeli Büyüme Çerçevesinin
2009 Pittsburgh Zirvesi’nde kabul edilmesiyle atılmıştır.
Pittsburgh Zirvesi’yle birlikte, yoksulluğun ve ülkeler arasındaki kalkınma farklılıklarının
azaltılmasının, G-20’nin güçlü, sürdürülebilir ve dengeli büyüme hedefinin ayrılmaz bir
parçasını teşkil ettiği kabul edilmiştir. Ayrıca, kalkınmaya ilişkin zorlukların küresel ekonomik
zorluklarla birlikte ele alınması konusunda anlayış birliğine varılmıştır.
G-20 Kalkınma Gündeminin ayırıcı özelliği “büyüme” odaklı olmasıdır.
Bu husus, küresel büyümenin gelişmekte olan ekonomiler ve en az gelişmiş ülkelerin katılımı
olmaksızın güçlü, sürdürülebilir ve dengeli olamayacağı ilkesi temelinde şekillendirilmekte
olup, düşük gelirli ülkelerde büyüme ve istihdama katkı sağlanmasına yönelik somut
tedbirlere odaklı şekilde yürütülmektedir.
2010 Haziran ayındaki Toronto (Kanada) Zirvesi’nde G-20 Kalkınma Çalışma Grubu (KÇG)
kurulmuş ve bu Grup G-20 Kalkınma Gündemi’nin unsurlarını detaylandırmakla
görevlendirilmiştir.
KÇG’nin yaptığı çalışmalar neticesinde, 2010 Kasım ayında yapılan Seul Zirvesi’nde “Büyüme
için Seul Kalkınma Oydaşması” ve “Seul Çok Yıllı Kalkınma Eylem Planı” başlıklı belgeler
3
kabul edilmiştir. Küresel büyümeye ve Birleşmiş Milletler’in Milenyum Hedeflerine ulaşmaya
yardımcı olmak üzere belirlenmiş olan küresel kalkınma ilkeleri şunlardır:
1. Sürdürülebilir ekonomik büyümenin sağlanması,
2. G-20 ile düşük gelirli ülkeler arasında küresel kalkınma ortaklığının kurulması,
3. Güney-Güney işbirliği gibi küresel veya bölgesel entegrasyon modellerinin
güçlendirilmesi,
4. Özel sektörün kalkınma sürecine katılımının sağlanması,
5. G-20’nin mevcut diğer kalkınma çabalarını tamamlayıcı bir rol üstlenmesi ve
6. Sonuç odaklı olunmasıdır.
Söz konusu ilkelerle birlikte, çok yıllı bir eylem planı da 2010 Seul Zirvesinde kabul edilmiştir.
Seul Çok Yıllı Eylem Planı’nda yer alan sütunlar ise şu şekildedir:
1. Altyapı,
2. İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi,
3. Ticaret,
4. Özel Yatırım ve İstihdam,
5. Dayanıklılığı Gözeten Büyüme,
6. Gıda Güvenliği,
7. Finansal Tabana Yayılma,
8. İç Kaynakların Harekete Geçirilmesi,
9. Bilgi Paylaşımı.
Rusya Federasyonu Dönem Başkanlığı sırasında, Seul Çok Yıllı Eylem Planı’nda yer alan 9
sütundaki 67 taahhüdün yerine getirilme durumu ortaya konulmuştur. Bu doğrultuda, G-20
Kalkınma Gündemi yeniden düzenlenerek, G-20 kalkınma gündeminin daha az sayıda çalışma
alanında, daha verimli ve sonuç odaklı hale getirilmesine yönelik başlıca ilke ve öncelikleri
içeren çerçeve bir metin (St. Petersburg Kalkınma Çerçevesi) oluşturulmuştur. G-20 Kalkınma
Gündemi Avustralya Dönem Başkanlığı’ndan itibaren St. Petersburg Kalkınma Çerçevesi
kapsamında ele alınmaktadır. Söz konusu ilke ve öncelikler şu şekildedir:
1. Altyapı,
2. Finansal Tabana Yayılma ve İşçi Dövizleri,
3. Gıda Güvenliği,
4
4. İç Kaynakların Harekete Geçirilmesi,
5. İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi.
Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri ve 2015 sonrası Kalkınma Gündemi görüşmelerinin
başarıyla neticelenmesi için G-20’nin gerekli siyasi desteği vermesi hususunda genel bir
anlayış hâkimdir. G-20’nin sürece yönelik siyasi desteği 7 Mayıs 2014 tarihinde Avustralya’nın
Hobart şehrinde düzenlenen 2015 sonrası Kalkınma Gündemi Tartışma Forumu’nda teyit
edilmiş, G-20’nin bu alanda sağlayabileceği katma değerin G-20’nin büyüme ve kalkınma
gündeminde bulunduğu vurgulanmıştır.
Türkiye Dönem Başkanlığı’nda G-20 Kalkınma Gündemi
Kalkınmanın G-20’nin diğer çalışma kulvarlarına daha yakından entegre edilmesi ve bu
yapılırken kalkınmanın müstakil bir çalışma alanı olarak kalmasına önem verilmesi yaklaşımı
Sherpa’lar tarafından desteklenmektedir.
G-20 gündeminde münhasır çalışma alanları olan ve KÇG kapsamında ele alınan konuların
birbirleri ile çakışmasının önlenmesi hususunda titizlik gösterilmektedir. Bu bağlamda, Seul
Çok Yıllı Eylem Planı’nda yer alan sütunlar arasından belirlenen dikey öncelik alanları olan;
Altyapı,
Finansal Tabana Yayılma ve İşçi Dövizleri,
Gıda Güvenliği ve Beslenme.
ve yatay öncelik alanları;
2015 sonrası Kalkınma Gündemi,
Özel Sektörün Kalkınmaya Katkısının Güçlendirilmesi.
KÇG kapsamında Türkiye Dönem Başkanlığı sürecinde ön planda yer alan konulardır.
Bununla beraber, 2-3 Şubat 2015 tarihlerinde İstanbul’da gerçekleştirilen I. Kalkınma Çalışma
Grubu Toplantısı’nda ele alınan gündem başlıkları şu şekilde olmuştur:
Altyapı
Gelişmekte olan ülkelerde yatırım ortamının iyileştirilmesi,
Yatırım projelerin önceliklendirilmesinde hususunda gelişmekte olan ülkelere destek
verilmesi,
Finans hattı ve özellikle Yatırım ve Altyapı Çalışma Grubu (IIWG) ile politika tutarlılığı
sağlanması ve
Asya’da Proje Hazırlama Olanaklarının (PPFs) değerlendirilmesi.
5
İç Kaynakların Harekete Geçirilmesi
Gelişmekte olan ülkelerin otomatik bilgi değişiminde bulunmalarının önündeki
engellerin belirlenmesi ve giderilmesi için Vergi Amaçları için Şeffaflık ve Bilgi Değişimi
Küresel Forumu’yla birlikte çalışılması,
Matrah Aşımı ve Kar Kaydırma (BEPS) Projesine Gelişmekte olan ülkelerin katılımının
sağlanması ve
Kapasite gelişimi konusunda bu ülkelerin idarelerinin ikili ve çok taraflı programlar
aracılığıyla desteklenmesi.
İnsan Kaynaklarının Gelişimi
Emek pazarlarının ihtiyaç duyduğu işgücünün karşılanması için gelişmekte olan
ülkelerin kapasitelerinin geliştirilmesi; ihtiyaç değerlendirmesi konusunda bu ülkelere
uluslararası örgütlerle işbirliği halinde yardım edilmesi ve
G-20 ülkelerinin de dahliyle uluslararası ve bölgesel eğitim işbirliği programları
geliştirilmesi.
Gıda Güvenliği ve Beslenme
Düşük gelirli ülkelere yönelik olarak gıda güvenliği ve beslenmeyle bağlantılı biçimde
ekonomik büyüme ve istihdam yaratılması fırsatlarının gözden geçirilmesi.
Finansal Tabana Yayılma ve İşçi Dövizleri
Gelişmekte olan ülkelerde finansal hizmetlerin sunum ve alımının kolaylaştırılmasına
yönelik olarak eylemler ve seçenekler geliştirilmesi,
İşçi dövizlerinin transfer maliyetlerinin düşürülmesine yönelik yenilikçi yaklaşımların
geliştirilmesi (Dünya Bankası tarafından seçenekler geliştirilmiştir).
G-20 Çerçevesi ve Özel Sektörün Kalkınmaya Katkısı
Özel sektörün özellikle istihdam fırsatları sunarak düşük gelirli ve yoksul gruplar
üzerindeki etkisini artırması,
Küresel ağ etkisinin genişlemesi yoluyla bu ülkelerde temel ihtiyaç maddelerinin
sağlanmasının düşük maliyetli hale gelmesi,
Kalkınma için önem arz eden energi, telekomünikasyon, finans ve sigortacılık gibi
girişimlerde özel sektör yatırımları için uygun ortamın sağlanması ve özel sektörün
toplumsal sorumluluk bilincinin artırılması.
6