Serbest Uçuş Modelciliği Hakkında

SERBEST UÇUŞ MODELCİLİĞİ
(FREE FLIGHT AEROMODELLING)
Model Uçak Yarışmaları Serbest Uçuş ve Radyo kontrollü uçuş adı altında 2 ana gruba ayrılır.
Serbest uçuş modelleri, herhangi bir kumanda olmadan sadece kendi uçuş kabiliyetlerini ve hava
akımlarını kullanarak uçarlar. Bu sınıftaki uçaklar belirli bir yüksekliğe modelin üzerinde bulunan
teknik özellikleri yüksek mekanik veya elektronik güç unsurları ile çıkarlar. Daha sonra bu özellikler
devre dışı kalır ve uçak sadece kendi uçuş kabiliyeti ve hava akımlarının etkisiyle uçar.
Serbest Uçuş Modelciliğinin üç çeşit yarışma kategorisi vardır:
1. F1A :
Bu kategori F1A veya A2 olarak isimlendirilir. Bu modeller iki metreden fazla kanat açıklığına
sahip, çeşitli kompozit malzemeler (karbon, kevler) balsa ağacı, aliminyum ve yardımcı
maddelerden imal edilir. Mekanik ve elektronik aksamları uçağın serbest uçuş anına kadar modeli
en yüksek seviyeye çıkarmak için tasarlanır. Çoğu modelci bunları kendi imal eder ve ayarlar.
Serbest uçuş F1A modelleri max. 34 dm2 taşıyıcı alana ve min.410 gram ağırlığa sahip olma gibi
çeşitli standartlara uygun olmalıdır.
F1A modeli ilk aşamada 50 m.’lik bir çekiş kablosu ile havaya çıkarılır. Bu kablonun modele bağlı
olduğu yerde kilitli bir kanca sistemi vardır. Modelci uygun hava şartlarını (Termal hava akımı)
bulana kadar bu kablonu sayesinde modele hükmeder. Onu sahanın çeşitli noktalarına taşıyabilir.
Bu esnada model 50 metre yüksekte ve daireler çizer halde dönmektedir. Rüzgarın şiddeti arttıkça
modele hükmetmek ve uçurmak zorlaşır. Bu aşamada modelin ve modelcinin kabiliyeti çok büyük
önem taşır.
Uygun hava koşulunu bulan modelci, uçağı üzerindeki kilitli kancanın açılabileceği bir sertlikte
hızla çeker. Bu esnada çeşitli mekanik ve elektronik sistemler modelin 50 metrelik kablodan
kurtulduktan sonra en yüksek seviyeye fırlamasına yardımcı bir dizi kanat ve dümen hareketleri
gerçekleştirir. Kablonun uçaktan ayrılması ile serbest uçuş başlamış olur.
Yarışmalar genellikle maksimum 180 saniyelik uçuşlarla 7 raund üzerinden yapılır. Termal hava
akımı bu süre zarfında uçağı gözle görülmeyecek yüksekliklere çıkarabilir. Eğer modelci termal
hava akımının dışında modelini serbest uçuş haline getirmiş ise model süzülerek irtifa kaybeder.
Modelin kablodan ayrılması ile uçuş süresi başlar, eğer 180 saniye ve üzeri ise maksimum değer
olan 180 saniye kaydedilir. Uçağın üzerindeki timer 180 saniyeye ayarlandığı için bu esnada timer
uçak üzerindeki hassas uçuş ayarlarını bozar ve uçak çok yüksek irtifalardan dönerek inişe geçer.
(Model termik hava akımının içinde devamlı yükseliş halinde ise ve timer de bir arıza olmuşsa
uçak yere inemez, havada tamamen gözden kaybolur. Bu durumda bile max. Uçuş süresi olan
180 saniye geçerlidir, bu kaydedilir.) Daha düşük uçuş süresi olursa uçağın yere değdiği ana
kadar geçen süredir (Örneğin 75 sn. gibi.). 7 raund sonunda birden fazla yarışmacı 7 max. Uçuş
yapmışsa organizatörün belirlediği sürelerle fly-off uçuşları olur, birinci belirlenir.
F1A modeli orta şiddetli bir rüzgarda 180 saniyelik bir uçuş süresinde yaklaşık 1,5 – 2 km.
mesafeye gidebilir. Bu da modelcinin o raund içinde modeli indiği yerden alıp gelmesiyle 4 km.’lik
bir mesafe eder. Raundlar bir biri ardına bağlı ve kısa süreli olduğundan uçuşu gerçekleştiren
modelci diğer raunda yetişebilmek için bu mesafeyi hızla katetmek zorundadır. Yarış boyunca 25
ila 30 km. gibi arazi şartlarında kros yapmayı da gerektirir. Serbest uçuş modelciliği yüksek teknik
özelliklerin yanı sıra zor bir spor dalıdır. Modeli uçururken ve de uçuş sonrası diğer raunda
yetişmek için yüksek kondisyon gerektirir.
Class F1A – gliders
Surface area :
32 – 34 dm2
Minimum weight :
410 g
Maximum length of launching cable loaded by 5 kg :
50 m
2. F1B :
Bu kategori start gücünü 30 gr. Lastik motordan alarak uçuşuna başlar. F1A gibi benzer
malzemelerden imal edilir. Kanat alanı 17-19 dm2 ve minimum ağırlığı 200 gr. Olan bir Serbest
Model türüdür.
Bu kategoride zaman hakemlerince süreler F1A dalında olduğu gibi tutulur. Ancak zaman modelin
elden atılması ile birlikte başlar. Bu kategori modelleri daha hafif ve daha küçük olduklarından
rüzgarlı hava koşullarında daha ileriye taşınırlar. Yine puanlama ve fly-off uçuşları F1A kategorisi
ile aynı benzerliktedir.
Class F1B – model aircraft with extensible motor
Surface area :
17 – 19 dm2
Minimum weight of model aircraft less motor :
200 g
Maximum weight of motor lubricated :
30 g
3. F1C :
Bu kategori 300 gr. Ağırlıkta Serbet Uçuş Modelini ifade eder. Model itici gücünü 2,5 cm 3’lük özel
bir motordan alır ancak motor startla birlikte sadece 5 sn. çalışma süresine sahiptir. Bu modeller
motor sustuktan sonra diğer F1A ve F1B Kategori modelleri gibi müdahalesiz başka bir etken
olmadan süzülerek uçarlar. Puanlama ve fly-off uçuşları diğer serbest uçuş kategorileri ile aynı
benzerliktedir.
Genel olarak yarışmanın amacı hava içerisinde gözle görülmeyen termal hareketlerini
yakalamaktır.
Class F1C – model aircraft with piston motor
Maximum swept volume of motor :
2.5 cm3
Minimum total weight :
300 g/cm3 swept volume of motor
Minimum loading :
20 g/dm2
Maximum duration of motor run :
5 seconds from release of model
SERBEST UÇUŞ MODEL UÇAK YARIŞMALARI
(FREE FLIGHT AEROMODELLING EVENTS)
Dünya üzerindeki havacılık faaliyetleri, havacılık faaliyeti gösteren kuruluşların bağlı olduğu ve
merkezi Fransa’da bulunan FAI Federation Aeronatique International (Uluslararası Havacılık
Federasyonu) tarafından yönlendirilir. Türkiye’de Türk Hava Kurumu bu federasyonun üyesidir. Türk
Hava Kurumu’nun gayretleri ile çalışmalar yürütülmektedir. Her yıl uygulanmakta olan yarışmaların
takvimi FAI tarafından yayınlanır. Temel olarak 2 Ana Yarışma Türü vardır.
a) Avrupa ve Dünya Şampiyonaları
b) World Cup Yarışmaları
A) Avrupa ve Dünya Şampiyonaları :
Avrupa ve Dünya Şampiyonalarına talip ülkeler bu yarışmaları yapma isteklerini her sene
İsviçre-Lozan kentinde Mart ayı içerisinde yapılan toplantılarda sunarlar. Ülke temsilcilerinin oy
çokluğu ile ilgili ülke yarışma uygulama yetkisi alır. Bu yarışmalar 1.sınıf yarışmalardır ve ülke
takımları 3’er kişiden oluşur. Hem ferdi hem de takım derecelendirmesi ve ödüllendirilmesi
yapılır. FAI onaylarıyla çiftli yıllarda Avrupa, tekli yıllarda ise Dünya Şampiyonaları
yapılmaktadır.
2008 yılı Türk takımı ve elemanları sonuçları ve değerlendirmeleri ektedir.
B) World Cup Yarışmaları :
Dünya üzerinde yapılan diğer yarışmalar ise World Cup adı altında her ülke tarafından
uluslararasına açık bir turnuva olarak uygulanırlar. Bir yıl içinde FAI tarafından onaylanan
dünyanın çeşitli ülkelerinde 50’ye yakın yarışma resmi işlem kazanır ve yapılır. Bu yarışmalara
yaklaşık olarak F1A kategorisinde 1800, F1B kategorisinde 800 ve F1C kategorisinde 500’e
yakın sporcu katılır. FAI bu yarışmaların her birini ferdi olarak puanlar ve bu yarışmalara katılan
yarışmacı sayılarının yaklaşık yarısı puan almaya hak kazanır. Bu sıralama sonucu yıl sonu
turnuva sonuçları FAI tarafından açıklanır ve ödüllendirilir. Bu yarışmaların 2 tanesi Türkiye’de
tescillidir (İstanbul FFCup ve Anatolian Free Flight Cup.).
AVRUPA ŞAMPİYONASI’NDAN
İSTANBUL FF CUP’TAN
2008 AVRUPA ŞAMPİYONASI’NDAN
2009 DÜNYA ŞAMPİYONASI
F1B YARIŞMASI
F1A TÜRK ULUSAL TAKIMI
2009 DÜNYA ŞAMPİYONASI
YARIŞMA HAKEMLERİ
2008 F1B AVRUPA ŞAMPİYONASI
2008 F1B AVRUPA ŞAMPİYONASI