docdeneyler - LabMedya
download 
Şikayet Transkript
deneyler - LabMedya
www.orlab.com.tr di rün çeşi ü a l z a f en 30.000’d be la tecrü z a f n a 60 yıld ında tek arkaları Dünya m bir çatı alt ISO 9001 Laboratuvar ve Sağlık Gazetesidir [email protected] Tel: (0312) 285 64 73 Yıl : 3 • Sayı : 16 • Mart - Nisan 2013 12 SALON 1213 B STANDIMIZI ZİYARET EDİN KAZANIN LABTEK Fuarındaki standımızı ziyaret edin! Çekilişimize katılın. laboratuvarların vazgeçilmez cihazlarından biri sizin olsun. KAÇIRMAYIN DETAYLAR İÇİN SAYFA 34 4 l ü c m ü l Ö i Tarihtek R E L Y E N DE Prof. Dr. Kadir Halkman Ankara Üniversitesi Gıda Mühendisliği Bölümü Şefika Nur AYAR İnsanlar tarafından üretilip kontrolden çıkan biyolojik silahlar, tek bir ırkı yok etmeye programlanmış virüsler, insanlığı kırıp geçiren salgınlar ve hayatta kalabilmiş olanların insan soyunu kurtarma mücadeleleri... Filmlerde görmeye alıştığımız bu sahneler biyolojik silahlar konusunda oldukça geniş bir hayal gücümüz olduğunu gösteriyor. Peki, bu sahnelerin ne kadarı gerçekleşti, yaşanan biyolojik savaşlar nasıl sonuçlar doğurdu? Bunları merak ettik ve biyolojik savaşların tarihinde bir gezintiye çıktık. Okullarda Yarıyıl Tatili 26 Bu ödülü al, Nobel’i de kap! Doç. Dr. Kadir Demircan Prof. Dr. Sevil Atasoy Gri mendilli adamlar Seçilebilecek öylesine çok meslek vardı ki, bir türlü karar veremezdik. Kimimiz doktor, kimimiz pilot olma hayalindeydik. Doğrusu kusursuz cinayet işleyecek bir seri katil olmak isteyenimiz hiç yoktu. 3 Öyle bir ödül düşünün ki o ödülü alınca Nobel’e bir adım daha yaklaşıyorsunuz. 1945’ten beri Lasker Vakfı tarafından verilen Lasker Ödüllerini alan 81 kişi (29’u son yirmi yılda olmak üzere) Nobel’i de almış. 29 Watson James Dewey Watson 6 Nisan 1928’de Chicago’da doğdu. 1947’de Chicago Üniversitesi’nde diplomasını, 1950’de Indiana Üniversitesi’nde doktora derecesini alarak Kopenhag Üniversitesi’nde nükleik asit biyokimyasına ilişkin doktora sonrası çalışmalar yapmak üzere, bir araştırma bursu ile Danimarka’ya gitti. 35 Orijinal adı ‘The Academy of Motion Picture Arts and Sciences’ olan Akademi 6000 oyuncu ve sinema emekçisinden oluşan bir organizasyon. Her yıl dağıttığı ödüllerle tanınsa da Akademi’nin genel hedefi sinema sanatının gelişimine katkı sağlamak. Akademi ayrıca sinema sektörü içindeki profesyonellerle halkın birlikte gerçekleştirebileceği eğitsel aktiviteler düzenliyor. 30 MERKEZİ GAZ QuattrO Gas SİSTEMLERİ Ar Ar Ar Ar He He Ar O2 O2 Air Air He O2 Air QuattrO GrouP marka 6 TANITIM & PRODÜKSİYON marka6.com LABORATUVAR EKİPMANLARI Yorum www.facebook.com/labmedya Prof. Dr. Sevil Atasoy 3 Gri mendilli adamlar S eçilebilecek öylesine çok meslek vardı ki, bir türlü karar veremezdik. Kimimiz doktor, kimimiz pilot olma hayalindeydik. Doğrusu kusursuz cinayet işleyecek bir seri katil olmak isteyenimiz hiç yoktu. Ya da vardı da, akıllılık edip dillendirmemişti. Gerçi, yıllar sonra yazdığım kitaplar arasında adı “Kusursuz Cinayet Yoktur” olanı diğerlerinden daha çok sattı. Bu başlıkla yaptığım sunumlar, her zaman diğerlerinden daha fazla dinleyici topladı. İşte bu yüzden Colin Ireland’i hiç yadırgamıyorum. O, kusursuz cinayet işlemeyi aklına koymuştu. Bir yandan da çok ünlü olmayı hedefliyordu. Pek bir arada becerilemeyecek istekler. Kusursuz cinayet, gizli kalabilmek demektir. Ünlü olmaksa, herkesçe tanınmak. Bir seri katil olma yolunda kendini yetiştirme gayretleri, onu FBI profilcilerinin kaleme aldığı makaleler ve hizmet içi eğitimlerde kullanılacak yönergelerle buluşturdu. Derdi gücü, cinayetin kusursuz olabilmesi için neleri yapmaması gerektiğini öğrenmekti. Önce bir çanta hazırladı kendine. İçinde kelepçeler, eldivenler, plastik poşetler ve temiz giysiler olan ve 1993 yılının mart ayında, elinde çantasıyla, ilk kez Londra’nın Batı’sındaki Old Brompton yolu 261 adresindeki Coleherne barının kapısından içeriye girdi. Yüz yılı aşkın bir süredir hep aynı adreste faaliyet gösteren Coleherne, başlangıçta bohem çevrelerin rağbet ettiği bir bardı. Yıllar içinde müşteriler nitelik değiştirdi, cinsel tercihlerini ceketlerinin üst cebine iliştiriverdikleri mendillerin rengi ile anlatan eşcinsellere dönüştü. Freddie Mercury’den, Anthony Perkins’e, oradan Rudolf Nureyev’e varıncaya dek kimler kimler geçmedi ki Coleherne’nin kapısından. Elbette Colin Ireland, onlar kadar ünlülerin peşinde değildi. Neden özellikle bu barı seçtiğini sorarsanız cevabı basit. 10-15 yıl öncesinin seri katili Michael Lupo da kurbanlarını burada bulmuştu da ondan. Colin için saçın başın, poyun posun önemi yoktu. O, sadece tek bir şey arıyordu. Sadomazoşist oyunlarda edilgen rolü üstlenecek birini. Kısacası, eli, ayağı bağlanınca ses çıkarmayacak, hatta bundan hoşlanacak birini. Böylelikle Colin, fantezilerini süsleyen cinsel eylemleri gerçekleştirdikten sonra, canını kolayca alabilecekti. Bağa izin verip vermeyeceğini anlamak için yakasındaki mendilin rengine dikkat etmek gerekirdi. Gri olması gerekiyordu. Mendil rengi ile işaretleşerek cinsel tercih belirtmek o gün ne ise, bu gün de o’dur. Tiyatro yönetmeni Peter Walker, Coleherne barında soğuk birasını yudumlarken dostlarla muhabbeti severdi. 3 Mart 1993 akşamı yolu yine o bara düştü. Cekedinin sol üst cebinde her zaman bir mendil bulunmazdı. O gece vardı, rengi griydi ve bu önemli ayrıntı, dersine iyi çalışmış Colin’in gözünden kaçmadı. O gece, yönetmenin Londra’nın güneyindeki evine birlikte gittiler. Colin, orta yaşlı adamı Tiyatro yönetmeni soğuk birasını yudumlarken dostlarla muhabbeti severdi. 3 Mart 1993 akşamı yolu yine o bara düştü. Cekedinin sol üst cebinde her zaman bir mendil olmazdı. O gece vardı, rengi griydi ve bu önemli ayrıntı, dersine iyi çalışmış bir adamın gözünden kaçmadı. yatağa bağladı. İşkence etti, başına bir plastik çöp poşeti geçirip boğdu. Cesetle bir hayli vakit geçirdi. Ona açık saçık bir poz verdirdi, ağzına, burnuna prezervatifler tıkadı, edep yerlerinin üzerine iki oyuncak ayı yerleştirdi, evine döndü ve televizyonun karşısına geçip beklemeye başladı. Sabah haberlerinde hiçbir şey yoktu. Öğle haberleri geçti. Akşam haberleri bitti. Hala kayıp yönetmene dair tek bir satır eden olmamıştı. Ona 48 yıl kadar uzun gelen 48 saat sonra sokağa çıktı. Ne kadar günlük gazete varsa aldı. Adamın ölümüne dair tek bir haber yoktu. Dayanamadı, The Sun adlı tabloid gazeteyi aradı. Adını vermeyerek olanları aktardı. “Bu yılbaşı gecesi bir dilek tuttum, bir seri katil olmaya söz verdim.” dedi. “İki gün önce öldürdüğüm adamın bir köpeği vardı. Suyu, yemi kalmamıştır. Sağlığından endişeliyim.” Ne yazık ki telefonu açan, Colin’in anlattıklarına gülüp geçti. Haziran ortalarında Colin, beşinci eşcinsel kurbanının da canını almış ve daha öncekilerde olduğu gibi yine polisi arayarak haber vermişti. “Verdiğim sözü tuttum” dedi. “FBI’ın tanımlamasına göre seri katil dört kişiyi öldürene denirmiş. Benimkilerin sayısı beş oldu, üstelik hepsi kusursuz birer cinayet.“ Colin Ireland, her cinayetinden sonra polisi arayıp haber verdiği, ölülerin bulunduğu adresleri bildirdiği halde onu durdurmaları mümkün olmadı. Çünkü İngiliz polisi, bu telefonlara rağmen, üstelik cinayetlerin hedefi ve işleniş biçimi neredeyse birbirinin aynı olduğu halde, hepsinin aynı elden çıktığını ve etrafta olay yeri inceleme ve soruşturma tekniklerini iyi bilen bir seri katilin dolaştığını bir türlü anlayamamıştı. Sonunda Colin kendisini ele vermek üzere, bilerek iki hata yaptı. İlki, gri mendilli son eşcinsel kurbanı ile birlikte Coleherne barı yakınlarındaki tren istasyonuna yürüdü ve bir kameranın önünden geçti, ikincisi son cinayetini işlediği evde karşılaştırmaya elverişli bir parmak izi bıraktı. Polis, kamera görüntülerinden oluşturduğu robot resmi istasyon çevresinde, bu arada Coleherne barında dağıttığında “Fotoğraftaki benim” diyerek öne çıktı. Kısa süreli iki evlilik yapmış olan Colin Ireland, beş kez ömür boyu hapse mahkum oldu. Hücre arkadaşı çocuk katilini de boğduğu söylendi. 22 Şubat 2012’de Wakefield Cezaevi hastanesinde doğal nedenlerden öldü ve cezaevinde can veren her mahkum gibi otopsi yapıldı. Colin Ireland bir yılbaşı gecesi “seri katil olacağım, kusursuz cinayet işleyeceğim” diye dilek tutan tek seri katil olarak kriminoloji tarihine geçmenin yanı sıra, bilinen gerçeklere aykırı olarak, hayvanları insanlardan çok sevmekle de diğerlerinden farklılaştı. 4 Yorum www.facebook.com/labmedya Okullarda Yarıyıl Tatili Merhaba, Prof. Dr. Kadir Halkman Ankara Üniversitesi Gıda Mühendisliği Bölümü L abMedya dergisinde gıda mikrobiyolojisi ve gıda güvenliği konusunda kendi deneyimlerimi aktarmaya, ara sıra da sosyal içerikli konularda gevezelik etmeye çalışıyorum. Bu yazı da sadece öylesine bir gevezelikten ibarettir. Önceki yıllarda olduğu gibi 2012/13 eğitim döneminde de okullarda şubat ayında yarıyıl tatili oldu. Ben, ilkokul ve sonrasında öğrenci iken buna şubat tatili derdik. Çok uzun zamandan beri canımı acıtan bir konuyu paylaşmak istiyorum. Adı her ne ise, ilk ve orta öğretimde yarıyıl tatili oldu. Devamında üniversite öğrencilerine de dönem sonu tatil verildi. Yaş/ ekonomik durum vb. faktörlere bağlı olarak; -Kimi öğrenciler şubat tatilinde Uludağ’da kayak yapmaya gitti, -Kimi öğrenciler ayakkabı boyayarak harçlıklarını çıkarmaya çalıştı, söylediler. Ya da boş bir bilgisayarda oyun oynamalarını istediler. Yıllar önce bir arkadaşımın ilkokulda okuyan çocuğunun sabah 06’da servise bindiğini ve 2 saat sonra okulda olduğunu öğrenince çok şaşırıp [2 saat ne yapıyorsun?] diye sorduğumda bu kez çocuk şaşırdı. [Uyuyorum] diye cevapladı. Bunu öyle bir ifade ile söyledi ki, sanki yapılacak başka bir şey var mı, koskoca adam bunu bilmiyor mu? Bu kez annesine sordum, [Neden daha yakın bir okula vermediniz, yazık değil mi her gün sabah 6’da servise biniyor, 2 saat de bunun dönüşü var.] Akşam dönüş 2,5 saat oluyormuş ve o okul çok iyi bir eğitim veriyormuş. Sanıyorum ben çok şanslı olarak yetiştim. İlkokula yürüyerek 15 dakikada gidiyordum. Ortaokul ise 10 dakika mesafede idi. Eve geldiğimde ya annem ya da ablalığım olurdu. İkisi de yoksa komşularımız vardı. Dünyanın her yerinde gelir durumu farkına bağlı -Kimileri de çoğunlukla annelerinin yanında işe gidip geldi. olarak kimi çocuklar tatilde tam olarak tatil yapar, kimileri çalışıp para kazanmak zorundadır. Geçmişte de böyle olmuştur, ileride de böyle olması beklenir. Ancak tatilde anneleri ile birlikte işe gidip gelen çocukları görünce içim acıyor. Evde, sokakta, parkta arkadaşları ile oyun oynaması gereken çocuklar tatilde anneleri ile birlikte işe gidip geliyor ve tek başlarına sadece vakit geçiriyorlar. Sosyolog ya da psikolog değilim. Ancak yalnızlık içinde büyüyen bu çocukların biraz daha büyüyünce sadece tek başlarına kalacakları, sosyal aktivitelerinin zayıf olacağı son derece açık. Büyük şirketler işe alım görüşmelerinde kişilerin sosyal aktivitelerini sorguluyor. Hiçbir sosyal aktivitesi olmayanlar en başta eleniyor. Geçenlerde yabancı kaynaklı olması çok muhtemel ama Türkçe olarak ifade edilmiş hoş bir karikatür görmüştüm. Türk ya da yabancı kaynaklı olması önemli değil, makaleye ekliyorum. Başka söze gerek var mı? Sadece Türkiye değil, dünyanın pek çok gelişmiş ve gelişmekte olan ülkesinde durum aynı. Tek arkadaşları bilgisayar ve cep telefonu olan genç sayısı artıyor. Annelerinin yanında işe gidip gelenler kuşkusuz, en küçük olanlar. Yani evde tek başına bırakılamayacak kadar küçük olanlar. Her sabah kamu toplu taşım araçları ile bazen de yürüyerek annelerinin yanında işe gittiler ve akşam eve döndüler. İş yerlerinde annelerin yanında sadece oturdular. Anneleri, bu çocukların vakitlerini geçirmesi için ellerine bir kitap verdiler, ellerine kâğıt kalem verip resim yapmalarını Yarıyıl tatilinde anneleri ile işe gidip gelen çocukları gördükçe onların geleceği için üzülüyorum. İçim bu yüzden acıyor. FİYAT AV Sevgiyle, TAJI N A %10 Araştırma ve üretim sektöründe Yüksek Kaliteli Laboratuvar Kimyasalları, Geniş Stok ve kısa sürede tedariği ile hizmetinizdeyiz. Ücretsiz ürün kataloğunu talep ediniz. Ertick Instruments SİNAN-SON LABORATUVAR ve SAĞLIK MALZ. SAN. TİC. LTD. ŞTİ. Kocatepe Mh. Megacenter C Blok No:406 Bayrampaşa - İSTANBUL Tel : 0212 640 20 08 Fax : 0212 640 56 55 - 57 Süt ve Gıda Analiz Cih pmanları azları ve Eki hazları Bilim ratuvar Ci sel ve Labo 3B SCIENTIFIC etleri elleri ve Mak Eğitim Mod ı Gıda Analiz İtalyan Mal Cihazları İspanyol malı analitik kimyevi maddeler ve mikrobiyoloji vasatları %10 daha avantajlı fiyatlarda www.sinanson.com 6 Haber www.facebook.com/labmedya Kopimizm Kilisesi Kopimizm Kilisesi (İsveççe: Kopimistsamfundet), 2010 yılında Isak Gerson tarafından kurulan ve kutsal bir erdem olduğunu savunan dini cemaat. İsveç merkezli olan topluluk İsveç devletine iki kez resmî olarak tanınmak için başvurmuş ve reddedilmiştir. 5 Ocak 2012’de ise üçüncü başvuruları sonunda ise İsveç Hukuki, İdari ve Mali Hizmetler Kurumu (Kammarkollegiet) tarafından kabul görmüş ve devlet tarafından tanınmışlardır. 3 .000’den fazla üyesi olan kilisenin savunduğu dine Kopimizm, takipçilerine ise Kopimist denmektedir. Tanrı ya da hiçbir doğaüstü gücü kabul etmeyen ve kutsal sembolleri olarak CTRL+C ve CTRL+V sembollerini kullanan cemaate göre “bilgi kutsal, kopyalamak ilahi”dir. Kopimizm ismi İsveç kökenli Kopimi hareketinden gelmektedir. Bilgiyi özgürce kopyalama yanlısı ve lisans karşıtı olan Kopimi hareketi ismini İngilizce olan ve Türkçe’de “beni kopyala” anlamına gelmekte olan “copy me” tabirinden alır. Kopimi hareketi ile aynı felsefeyi paylaşan Kopimizm dini ise ismini Kopimi kelimesinin sonuna -izm ekinin getirilmesiyle almıştır. Kopimizm Dini Daha önce iki kez başvuruda bulunan ve geri çevrilen istek bu kez ka- bul edildi. İsveç, temel inancı dosya paylaşımı olan bir kiliseyi resmen kabul etti. Kopimizm Misyoner Kilisesi, “kopyacting”(kopyalama) eyleminin ilahi olduğuna inanıyor, tanrıyı değil bilgiyi kutsal sayıyor. Doğaüstü olayları reddeden Kopimistler, yani Kopimizm “dini” inananları, felsefe öğrencisi 19 yaşındaki Isak Gerson’un kurduğu dinin peşinden gidiyorlar. Ruhani liderleri resmen tanınmanın büyük bir adım olduğunu düşünüyor. Üçüncü başvuru sonunda resmen kabul edilen Kopimizm’in dini simgeleri Ctrl+C (Kopyala) ve Ctrl+V (Yapıştır). Simgelerinin yasadışı dosya paylaşımını teşvik etmeye yönelik olmadığını savunan grup, bilginin serbest dağıtımına odaklandıklarını söylüyor. “Copy, Paste, Amen” L A B O R A T U V A R D A U Z M A Seçkin Bochem® Ürünleri Bunzen Beki 1300 °C ye kadar çıkan Teclu-Brülör. İğne vana, hava regülatörü, ateşleme ve tasarruf alevi. Nikel kaplamalı pirinç. Doğalgaz veya propangazı. İmbikli Beher 18 / 10 çelik. Kenarlı ve dökme oyuklu. Ocak ve manyetik karıştırıcılara uygun hazırlanmış taban yüzeyli. Pota Pensi 18 / 10 paslanmaz çelik ve cilalı. Çift bükümlü. Oluklu. Aradığınız bu değil mi? Bütün Bochem® ihtiyaçlarınızı, bizden sipariş edebilirsiniz. Bizi arayın! OMNILAB Laboratuvar Malzemeleri San. ve Tic. Ltd. Şti. 1201 / 1 Sk. No:2 Su Plaza K:5/502 • 35170 Gıda Çarşısı - Yenişehir / İzmir / Türkiye • Tel: +90 232 469 42 44 www.omnilab.com.tr • e-posta: [email protected] Esnek. Güvenilir. Kişisel. N 8 SOSYAL PAYLAŞIM AĞLARINA EN ÇOK İŞ YERLERİNDEN GİRİLİYOR MUTLULUĞUN FORMÜLÜ BULUNDU D A BD’de yapılan bir araştırma, sosyal paylaşım ağlarına en çok iş yerlerinden girildiğini ortaya koydu. Washington- Nielsen Enstitüsü tarafından yapılan araştırma, 25-34 yaş grubundakilerin yüzde 51’inin sosyal ağlara iş yerlerinden bağlandığını ortaya çıkardı. Katılımcıların yüzde 46’sının sosyal ağlara cep telefonundan bağlandığını gösteren araştırma, bu rakamın geçen yıla oranla yüzde 10 arttığını işaret ediyor. Geçen yıl yüzde 3 olan sosyal ağlara tabletten bağlanma oranının bu yıl büyük bir artışla yüzde 16’ya çıktığı belirtildi. Amerikalı 18-24 yaş arası gençlerin yüzde 32’si ise sosyal ağlara tuvaletten bağlanıyor. Araştırma, geçen yaz, 18 yaş üstü bin 998 kişi üzerinde yapıldı. HARİKA, BENİM YERİME BAŞKASI ÇEKİYOR! Kısa Kısa www.facebook.com/labmedya r. Ömer Coşkun, ‘melisa’ bitkisinin beyinde mutluluğu arttıran endorfin gibi hormonlara destek verdiğini söyledi. Dr. Ömer Coşkun, melisanın tüm dünyanın tanıdığı bir bitki olduğunu ve halk arasında ‘oğul otu’ olarak da bilindiğini belirterek, “Melisa bitkisi; beyinde mutluluğu arttıran endorfin gibi hormonlara destek veriyor. Endorfin mutluluk hormonudur. Muzda ve çilekte de endorfin arttırıcı maddeler bulunur. Melisa sıcak suyla temas ettiğinde, içinde bir takım mutluluk verici maddeleri suya geçiriyor” diye konuştu. Bitkisel çayların şekersiz tüketilmesi gerektiğini söyleyen Coşkun, “Çünkü şeker bir takım endüstriyel basamaklardan geçiyor ve yapısı değişebiliyor. En güzeli bitki çayına şeker koymamaktır. Bir diğer dikkat edilmesi gereken metaldir. Diyelim çayınıza şeker koydunuz. Ne yapacaksın? Bir kaşığı sokacaksın içine karıştıracaksın. Bu sırada bizim haberimiz olmadan bu metal kaşık bir takım reaksiyonlara uğruyor. Yani biz farkında olalım ya da olmayalım sıcak bitki çayının içine metal değdiğinde istemediğimiz bir takım reaksiyonlar oluşuyor. Bu yüzden bu önerilere lütfen dikkat ediniz” ifadelerini kullandı. SOLUCANLARA FLÜT VE PİYANO ÇALAN BİLİMCİ EN BÜYÜK KARA DELİKLERDEN BİRİ BULUNDU ÖLÜMÜNÜZÜ ÖĞRENECEK KADAR CESUR MUSUNUZ? B İ ilim insanları, şimdiye kadar bilinen en büyük kara deliklerden birini keşfetti. Max Planck Astronomi Enstitüsü’nden (MPIA) Remco van den Bosch önderliğindeki bir grup bilim adamı, “Nature” dergisinde yayımlanan araştırmalarında, Güneş’ten 17 milyar kez daha büyük olan kara deliğin, galaksilerin oluşumuyla ilgili insanoğlunun bildiği her şeyi değiştirebileceğini açıkladı. ABD’nin Teksas eyaletindeki Hobby-Eberly Teleskobunu kullanarak 900 galaksiyi tarayan bilim adamları, devasa kara deliği Dünya’dan 220 milyon ışık yılı uzaklıktaki Perseus Takımyıldızı’nda buldu. Şimdiye kadar galakside bulunan yıldızlar ile galaksinin merkezindeki kara deliğin büyüklüğü arasında doğrudan bir ilişki olduğu varsayılıyordu. Ancak galaksi oluşumuyla ilgili tüm kuramlarda önemli bir rol oynayan bu varsayım, nispeten küçük bir galakside devasa bir kara deliğin keşfedilmesi ile çürütüldü. Samanyolu Galaksisi’nin dörtte biri büyüklüğündeki NGC 1277 Galaksisi’nde keşfedilen kara delik, galaksinin toplam kütlesinin yüzde 14’ünü oluşturuyor. Diğer kara delikler için bu oran, ortalama yüzde 0,1. Yeni keşfedilen kara deliğin, yaklaşık 8 milyar yıl önce ortaya çıktığı ve gelişim süreci içinde çok fazla değişime uğramadığı sanılıyor. Şimdiye kadar keşfedilen en büyük kara deliklerden biri, Güneş’ten 4 milyon kez büyük ve Güneş Sistemi’nin de içinde yer aldığı Samanyolu Galaksisi’nin merkezinde bulunuyor. ngiliz bilim insanları, hücrede bulunan telomerleri ölçen test geliştirdi. Ülke basını, gelişmeyi “Kimse ölüm tarihini bilmek isteyecek kadar cesur değildir” şeklinde duyurdu. İngiliz bilim insanları, insanın ne zaman öleceğini ortaya çıkaran bir test geliştirdi. Test, insan ömrünü doğrudan etkilediği saptanan hücredeki telomerleri hesaplıyor. Böylece, kişinin biyolojik yaşı ve ölüm tarihi ortaya çıkıyor. Testin, Seyşeller’de yaşayan bir grup kuşta denendiği ve sonucun olumlu olduğunu açıklaması, East Anglia Üniversitesi’nde görevli profesör Davir Richardson’dan geldi. Seyşeller’de ortalama 20 yıl yaşayan kuşların ölüm tarihlerinin doğru olarak belirlendiğini belirten profesör Richardson, “Telomer uzunluğunun canlı ömrü ile bir bağlantısı olduğu kesinlik kazandı. Kuşlar üzerinde yaptığımız deneylerde de bunu doğruladık” dedi. Kan testinin, yakın gelecekte yaklaşık 1200 TL’ye yapılması planlanırken, İngiliz basını gelişmeyle ilgili, “Kimse ölüm tarihini bilmek isteyecek kadar cesur değildir” ifadesini kullandı. 2013’TE EN GÜZEL YAŞANACAK ÜLKE HANİ ONLAR DA TÜRKTÜ? 1 883’te gerçekleştirilen ip çekme deneyi ilginç bir sonuç verecekti: İpi çekenler ne kadar çoğalırsa, her bir çekenin sarf ettiği kuvvet de azalıyor ve 8 kişide yüzde 50’ye düşüyordu! Çok uzun bir süre öncesinden biliniyorduysa da, tez, bilimsel olarak ilk kez Fransız Agronom Max Ringelmann tarafından kanıtlanmıştı: İnsan tembel. Özellikle de fark edilmediğini sandığı zaman. Ringelmann’ın şık deneyi, yirmi öğrenciye tek başlarına ve gruplar halinde beş metre uzunlukta bir ipi çekmelerini isterken ipin diğer ucuna bir dinamometre (kuvvetölçer) yerleştirmesine dayanır. Bu alet deneklerin harcadıkları kuvveti gösteriyordu. İpin ucundan iki kişi çektiğinde iki deneğin harcadıkları ortalama kuvvet, tek başlarına harcadıklarının % 93’üne eşitti. Üç kişide bu oran % 85’e, dört kişide % 77’ye düşüyordu. Ve tembellik halkası bu şekilde, sekiz kişilik grupta herkes kendi kapasitesinin sadece yarısı kadar kuvvet harcayana dek devam ediyordu. Psikologlar bu etkiyi bugün Ringelmann etkisi olarak adlandırırlar. E vrim kuramının sahibi ünlü bilimci Darwin, solucanlara flüt ve piyano çalarak işitme duyularını test etmek istemişti. Solucanlar müzik aletlerine tepki göstermeyince defterine not düşmüştü: ‘Solucanlar işitme duyusundan yoksun!’ Bazı deneylere, incelenen hayvanların görüşüyle bakmak gerekir. Bir saksı toprak içinde kıvrılan solucan, saksının kenarından yukarı baktığında ne görür? Mesela, bilim tarihinin en önemli doğa bilimcilerinden biri olan Charles Darwin’nin, şişirilmiş yanaklarla fagot çalışını. Şimdi solucanın şaşırdığını sananlar fena halde yanılıyorlar. Çünkü Darwin, solucana daha önceleri de flüt ve piyano çalmıştı. Darwin evrim bilimini kurmakla kalmayıp kırk yılı aşkın bir süre de solucanların yaşamını araştırdı. Bilim adamanın en büyük amacı, solucanların işitme yetisine sahip olup olmadıklarını öğrenmek idi. Solucanlar hiçbir müzik aletine tepki göstermeyip, Darwin’in bağırışlarına da aldırış etmeyince, bilim adamı 1881 yılında ‘Solucanların yetisi sayesinde ekim toprağı oluşumu’ adlı kitabına şu notu düşer: ‘Solucanlar işitme duyusundan yoksun.’ E Y ıllardır söylenen ‘Kızılderililer Türktü’ sözü tarihe karışmak üzere. Amerikan yerlilerinin ataları 40 bin yıl önce Çin’de yaşadığı ortaya çıktı. Çin’in başkenti Pekin’deki Tianyuan Mağara’sında bulunan bir kemiğin DNA yapısını inceleyen Max Planck Evrimsel Antropoloji Enstitüsü, genetik analizler sonucunda Amerikan yerlilerinin kökeninin Pekin’de 40 bin yıl önce yaşayan insan topluluklarına dayandığını tespit etti. Enstitü raporunda, Pekin’de yaşayan ilk modern insanların genetik yapı bakımından Avrupalılardan farklılaşmış olduğu kaydedildi. Enstitü, Pekin yakınlarındaki Tianyuan Mağarası’nda 2003’te ulaştığı 40 bin yıllık insan fosilinden alınan DNA örnekleri üzerinde anatomik ve moleküler incelemeler yürütüyordu. conomist Intelligence Unit (EIU), 2013’te en iyi yaşanacak ülkenin İsviçre olduğunu duyurdu. Araştırma sonuçlarını yayınlayan EIU, araştırmada ülkelerin ekonomik durumunun yanı sıra, ülkedeki suç oranı, kamu kuruluşlarına güven ve sağlık hizmetleri gibi kriterlerin de göz önünde bulundurulduğunu bildirdi. EIU, İsviçre’nin 10 üzerinden 8.22; Avustralya’nın 8.12; Norveç’in 8.09 aldığını duyurdu. EIU bu 3 ülkeyi İsveç, Danimarka, Singapur, Yeni Zelanda, Hollanda, Kanada ve Hong Kong’un takip ettiğini açıkladı. ABD ‘nin 16’ncı sırada yer aldığı listede Japonya 25, komşu Yunanistan 34’üncü sırada yerini aldı. Büyüyen ekonomisiyle dikkat çeken Türkiye ise 51’inci sırada kaldı. Listenin son üç sırasındaysa Ukrayna, Kenya ve Nijerya var. 10 Magazin www.facebook.com/labmedya Dilek YAKA S Aşk ve Ruh izinle bugün paylaşmak istediğim AŞK VE RUH’un bütünlüğünü anlatan efsane. Efendim ismi kulağımıza aşina olan güzellik tanrıçası AFRODİT’in oğlu EROS’la ruh bilimi “psikiyatriye” adını veren PSYKHE’nin sonsuzluğa uzanan aşkını anlatmak istiyorum. M.Ö. 2. yüzyılda yaşandığına rivayet edilir efsanenin. Malumunuz EROS annesi AFRODİT gibi dünyaya güzellik ve neşe katarak insanların kalplerinde aşk ateşini yakar mutluluklarını hazırlarmış. Sırtındaki beyaz kanatlarla gökyüzünde uçarak, elindeki oklarla insanları birbirine aşık edermiş. Bu arada bölgedeki krallardan birinin PSYKHE isimli bir kızı varmış. Öyle güzel bir kızmış ki, halk yaşlanan AFRODİT’e değil bu güzel prensese ilgi gösterir, hediyeler ve adaklar artık PSYKHE sunulur olmuş. Halkın bu tutumu PSYKHE’nin kral olan babasını da huzursuz ediyormuş. Çünkü tanrıları ve tanrıçaları kızdırmak istemiyormuş. AFRODİT’te bu durumu hazmedemez olmuş. Oğlu EROS’dan PSYKHE’yi çirkin bir erkeğe aşık ederek cezalandırmasını ve de ortadan bu şekilde yok edilmesini istemiş. EROS, güzelliğinin kibri ile kimseye aşık olmamakla övünen bu kızı annesinin sözünü dinleyip dünyanın en çirkin ve kötü adamına aşık etmek için okunu kalbine nişan aldığı an PSYKHE’nin büyüleyici güzelliği aklını başından almış ve aşık olmuş. Ne var ki AFRODTİ’in oğlu olduğunu da PSYKHE’nin bilmesini de istemiyormuş. Tüm bunlar yaşanırken de PSYKHE’nin babası kızının başına bela olan güzelliğinden kurtulmak için bir kahine danışmış. Kahin onu ülkenin en yüksek dağına çıkarmasını ve kızını buradan bir ejderhanın alacağını ve onu eşine ulaştıracağını söylemiş. Kral çaresizce söyleneni yapmış. Eros olanların hepsine tanık olmuş. Gece karanlığında kendini göstermeden bu dağdan PSYKHE’yi almış ve ormandaki sihirli sarayına götürmüş. PSYKHE hiç görmediği kocasıyla yalnızca geceleri bir araya gelmeye ve gün doğmadan kaybolmasına alışmış. Yalnızca dokunarak ve hissederek aşık olmuş EROS’a. Sarayda mum ya da ateş yakılmasını da yasak etmiş EROS. PSYKHE ne kadar yalvardıysa da EROS “Aşkımızın sırrını kalbinde taşıdığın sürece mutlu olacaksın. Kim ya da kimin oğlu olduğumu öğrenmeden sev beni. Gizlenen şeyleri öğrenmeye çalışarak mutlu olma şansını yitirme. Acele etme” dermiş. Onu tamamen kaybetmektense aşkını bu şekilde yaşamayı kabullenmiş PSYKHE. Aylar ayları kovalamış. Ailesine özlemi artmış. Gizemli kocasından ailesini görmek için izin istemiş. Heyecanla gitmiş babasının sarayına ve başına gelenleri ablarına ve babasına bir bir anlatmış. Ablaları kocasının çok çirkin, kötü yürekli bir canavar olduğu için kendini gizlediğini, ormanda bir gün onu öldüreceğini ve kendisini korumasını gerektiğini söylemişler. Bunun içinde PSYKHE evine dönerken bir mum ve kendisini koruması içi hançer vermişler. Ablalarının söylediklerinin etkisinden kurtulamayan PSYKHE bir gece mum ışığında kocasına bakmak istemiş. Diğer elinde ise canavardan korunmak için hançer varmış. Fakat yatakta dünyanın en yakışıklı erkeğini görüp bir kez daha ona aşık olmuş. Bu esnada mumdan bir damla EROSUN kanatlarına düşüvermiş. Damlanın sıcaklığı ile uyanan EROS kendisine güvenmesini istediği PSYKHE karşısında görünce hayal kırıklığına uğramış. “Güvenin olmadığı yerde aşk yaşanmaz” diyerek pencereden uçup gitmiş. PSYKHE kendi sarayına acılar içine dönmüş. Tüm tanrılara ve tanrıçalara EROS ‘u bulmasına yardım etmeleri için yalvarmış. AFRODİT eline düşen PSYKHE den intikam almak için türlü testlerden geçirmiş (sonuçta kaynana ) Tüm olanları izleyen EROS, ZEUS‘ u da dinleyerek PSYKHE ‘yi affetmiş. PSYKHE kendi sarayına acılar içine dönmüş. Tüm tanrılara ve tanrıçalara EROS’u bulmasına yardım etmeleri için yalvarmış. AFRODİT eline düşen PSYKHE’den intikam almak için türlü testlerden geçirmiş. (sonuçta kaynana ) Tüm olanları izleyen EROS, ZEUS’u da dinleyerek PSYKHE’yi affetmiş. İşte aşk ve ruhun birbirlerini bulması mitolojide böyle anlatılır. Siz siz olun aşkın efsununu şüphe, güvensizlik ve kıskançlık yüzünden bozmayın. Aşk bazen kör bazen sağır olmaktır sanırım. Karanlıkta sevdiğinin yüzünü hissederek görmektir. Bağımlı olmadan ama bağlı ve sadık olmaktır. Titrasyon için ilk adres YENİ TİTRATÖR AİLESİ PİSTON BÜRET TITRONIC® 500 VE TitroLine® 6000/7000 TİTRATÖRLER Her açıdan kolayca görülebilen tam renkli ekran Titrant bilgilerini kaydedebilen akıllı ve değiştirilebilir dozajlama üniteleri SCHOTT® Instruments ID elektrodlarını otomatik kablosuz tanıma özelliği sayesinde doğru kalibrasyon ve ölçümler (TitroLine® 7000) Hatasız işlem için dokunmatik klavye 3 adet USB ve 2 adet RS232 arabirimi ile taşınabilir belleğe metod ve ölçüm sonuçlarının transferi, karıştırıcı, terazi, bilgisayar ve piston büret bağlantısı Çok farklı uygulamalar için esnek kullanım www.si-analytics.com Sümer Analitik ve Medikal Teknolojiler San. ve Tic. Ltd. Şti. Eğitim Mahallesi Poyraz Sokak Sadıkoğlu 5 Plaza No:13 Kadıköy – İstanbul Tel : 0-216-5507885(pbx) Fax : 0-216-5507887 E-mail: [email protected] www.sumertek.com 12 www.facebook.com/labmedya Haber Yeni bir böcek türü bulundu Güney Afrika ülkelerinden Namibya’da, çekirge ve cırcırböceği karışımı yeni bir böcek türü bulundu. Keşfi gerçekleştiren Namibya Ulusal Müzesi’nden bilimadamları, yeni böcek türünün Namibya’nın en yüksek Brandberg sıra dağlarında keşfedildiğini belirttiler. Binlerce ya da milyonlarca yıldır bu bölgede bulundukları belirtilen böceklerin, araştırma için Almanya’ya gönderileceği kaydedildi. G üney Afrika’nın Cape Town kentindeki bir gölette bulunan, bilimadamlarının cüce kök kurdu adını verdikleri böcek, tropik yaşam alanlarında bulunan su bölgeleri kıyısındaki çamurlu suların içine kazdıkları oyuklarda yaşıyor. ağırlığındaki cüce kök kurdunun, arka ayaklarındaki özel paletleri yardımıyla su üzerinde 100 milimetre yükseğe sıçrayabildiğini ve bir sıçrayışta kendi boylarının 5,4 katı olan 33 milimetrelik bir mesafeyi katedebildiğini gösterdi. Böceğin, su üzerinde hareket edebilen diğer böcek ve hayvanların kullandığından farklı bir yöntemle bunu başardığına dikkati çeken bilimadamları, cüce kök kurdunun kullandığı tekniğin, suda giden robotik araçların geliştirilmesine yardımcı olabileceğini belirtti. Böcekler karada ise 70 santimetre yükseğe sıçrayabiliyor ve bir sıçrayışta 1 metre gidebiliyor. Böceği keşfeden İngiltere’nin Cambridge Üniversitesi Zooloji Bölümü Profesörü Malcolm Burrows, cüce kök kurdu hakkında yaptıkları araştırmayı Current Biology dergisinde yayımladı. Böcek üzerinde yapılan araştırmalar, 5 milimetre boyunda ve 10 miligram Sayı : 16 Mart - Nisan 2013 Laboratuvar ve Sağlık Gazetesidir Sahibi ve Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Süleyman GÜLER Editör Taşkın EROĞLU Danışma Kurulu Prof. Dr. Kadir HALKMAN Uzm. Yelda ZENCİR Özlem Etiz SAĞDAŞ Nevin KOÇAKER Hukuk Danışmanları Av. Ersan BARKIN Av. Murat TEZCAN İdare Merkezi Eti Mah. Birecik Sok. No: 1/64 Gazi İş Merkezi Maltepe / ANKARA Tel: 0 312 342 22 45 Fax: 0312 342 22 46 e-posta : [email protected] Yayın Türü Yerel Süreli Görsel Tasarım PROSIGMA T A S A R I M www.prosigma.net - [email protected] Basım Yeri Başak Matbaacılık ve Tan. Hiz. Ltd. Şti. Anadolu Bulvarı Meka Plaza No:5/15 Gimat / ANKARA Tel: 0.312 397 16 17 Basım Tarihi Mart 2013 - Ankara Toplu abonelikte fiyatı 3 TL. dir. Labmedya gazetesinde yayınlanan yazıların sorumluluğu yazarlara aittir. WHAT IS LABMEDYA ? www.labmedya.com/en Su üzerinde hareket edebilen su bö- cekleriyle, Güney Amerika kertenkelesinin, bunu, ayaklarıyla su arasında kalan küçük hava katmanını muhafaza etmek suretiyle, su yüzey geriliminden faydalanarak yaptığını belirten Barrow, ancak bu canlıların ayaklarının ıslanması durumunda suyun içine çekilerek boğulduklarını anlattı. Cüce kök kurdu ise balıklara kolayca yem olabilecekleri sulardan kaçabilmek için yaklaşık 1 milisaniye içinde, saniyede 130 derecelik açısal hızla açabildikleri güçlü arka bacaklarıyla suyu itiyor. Aşağıya yapılan itme hareketiyle bacakların üzerinde bulunan özel yaylı paletler ve çıkıntılar açılarak yüzey alanlarını 2,4 kat genişletiyor. Böylece aşağıda, böceğin havaya zıplamasına imkan veren bir çeşit su topu oluşuyor. İtiş hareketi tamamlandıktan sonraysa ayaklardaki paletler böceğin havada sürüklenmesini önlemek amacıyla hızla kapanıyor. Böceğin kullandığı su üzerinde hareket ve zıplama tekniğinden suda yolabilen küçük robotların geliştirilmesinde yararlanılabileceğini belirten Burrows, “Su altında hareket eden küçük robotik araçlar yapmak istiyorsak biz de böyle pervaneler veya kürekler tasarlamalıyız’’ dedi. Yaşlanma durdurula bilinir mi? B ilge fütürist, efsanevi kaşif ve usta kafa çelici Ray, biyolojinin temel bilgi işlem yöntemlerini yeniden programlayarak gelecekte insan ve makineyi birleştirecek hızlı teknolojik dönüşler konusundaki radikal teorisiyle manşetlerde sıkça yer alıyor. Hatta öyle ki, vücudumuzu ve beyinlerimizi “aniden ölüm” ihtimaline karşı yedeklememiz bile mümkün. “Bu ilerlemeler giderek hızlanıyor” diyor soğukkanlılıkla ve ekliyor: “Sonuçta, biyolojik gövde ve beyin ile biyolojik olmayan eklerin bir araya geldiği bir hibrit haline geleceğiz.” Bundan pek emin olmayanlar da var. San Francisco’daki California Üniversitesi Tıp Fakültesi Anatomi Profesörü, Ulusal Yaşlanma Enstitüsü’nün kurucu üyesi ve insan hücrelerinin in vitro (yapay) olarak sınırlı sayıda bölüneceğini keşfederek (Hayflick sınırı) yaşlanmayı engelleyici bilim dalının babalarından biri haline gelen Leonard Hayflick, “Yaşlanma süreci, termodinamiğin ikinci yasasına göre kaçınılmaz olan moleküler yapı kaybının, onarım sürecinden daha hızlı gerçekleşmesi nedeniyle oluşu- yor” diyor. “İnsanlarda yaşlanmayı yavaşlatacak ya da durduracak bilinen bir yöntem yok. Hiçbir zaman gerçekleştirilemedi. Ve gerçekleşebileceğine dair bir ipucu da yok.” Yeni bir genin keşfi Nevada Reno’da ise Bill Andrews bu durumu değiştirmeyi umuyor: Biyoteknoloji şirketi Sierre Sciences’in sloganı “Yaşlılığa Çare Bul ya da Bulma Yolunda Can Ver” diye haykırıyor. Garip bir savaş narası gibi dursa da hedefinde çok ciddi. Andrews saplantılara meyilli bir kişi. Amerika’nın en başarılı ultra maraton koşucularından biri olan Andrews’i (En uzun koşusu: California’daki Death Vadisi’nde 215 kilometre) 1.90’lık boyuna aldırmadan ofisteki çekmeceli dolabın üzerinde sabahlamış bulmak çok olası. “Bir ara işten sadece koşmak için çıkıyordum” diyor. “Koşu giysilerimle çalışıyor ve test sonuçlarını beklerken koşmaya çıkıyordum. Bazen örneklere yanlışlıkla terimi damlatıyor ve her şeye yeniden başlamak zorunda kalıyordum.” Buraya kadar her şey çılgınca görünüyor. Ancak Andrews, kısırdöngüye dönüşme eğilimindeki yaşlanmayı önleyici faaliyet alanında bir başka kaçık olmaktan çok uzak. Ünlü bir araştırmacı ve moleküler biyolog, anlaşmazlıklara yol açtığı derecede de itibarlı. 1990’larda, biyoteknoloji şirketi Geron’da, başkanlığını yaptığı bir grup araştırmacıyla insan telomerase genini tanımlamayı başarmıştı. Biyoloji açısından tartışmasız büyük bir başarıydı. Telomerase, telomere olarak bilinen hücre kromozomlarının uçlarını koruyan bir enzim. Hücrenin her bölünüşüyle telomerase giderek kısalıyor, en sonunda hücre bölünemez hale geliyor. Eğer yeterince uzun süre yaşarsak, hücre bölünmesine bağlı olan organlarımızdan bağışıklık sistemine kadar bütün anatomik parçalarımız teklemeye başlıyor. Sierra Sciences, içinde bulunduğumuz ölüm girdabının hızını telomerase üretimini tetikleyerek durdurmayı amaçlıyor. Bu, sadece ölümden korkanlar üzerinde etkili olmakla kalmayacak. Andrew telomere’lerin insanlık tarafından bilinen bütün hastalıklar üzerinde etkisi olacağına inanıyor. Ürün Tanıtımı YENİ NESİL MEMBRAN DİSPENSER, EZ-Pak® DispenserCurve PROGRAMLANABİLİR OTOKLAV 135 °C Yüksek kalitede çok programlı yeni nesil otoklav ile artık yapmak istediğinizi JSAX’a bırakacaksınız. • 12 hazır sterilizasyon programı • Gelişmiş özellikli tam otomatik sterilizasyon • Adım adım sterilizasyon takibi • Elektromekanik güvenlik kilidi Hızlı, sağlam, temassız • Dayanıklı bileşenleri sayesinde yüksek iş hacmi sağlar. • Kapaklı yeni tasarımı 30 saniyeden daha kısa bir sürede membran kartuşunun yerleştirilmesine olanak sağlar. Membranın tek el kullanılarak penset yardımıyla cihazdan alınması kolaydır. • Temel Özellikler Sıcaklık max. 135 °C Kontrol Programlanabilir Mikroişlemci Sensör Pt 1000 / Basınç Sensörü Basınç 0.24 Mpa Kapasite 56 / 78 Litre • • Pürüzsüz şekli sayesinde temizliği kolaydır. Yapımında kullanılan plastik malzemesinin dejenfeksiyon maddelerine karşı kimyasal uyumluluğu yüksektir. Dayanıklı motoru sayesinde bir saniyeden daha kısa bir sürede işlem gerçekleşir. Yazılımı, kazara birden fazla membranın gönderilmesini önleyecek şekilde geliştirilmiştir. • İnfrared sensör sayesinde herhangi bir düğmeye basmaya gerek yoktur, elinizi sensöre yaklaştırmanız membran filtrenin dağıtımı için yeterlidir. Dispenserin kablolu ya da kablosuz kullanımı mümkündür. Tam şarjlı lityum iyon pil ile 10.000’den fazla membranfiltrenin dağıtımı mümkündür. • 10 dakika boyunca işlem yapılmazsa, enerji tasarrufu için cihaz kendini bekleme moduna alır. Ürünle ilgili daha detaylı bilgi için Orlab ile görüşebilirsiniz. Ürünle ilgili daha detaylı bilgi için ÇalışkanLab ile görüşebilirsiniz. Tel :0 (312) 278 40 47 Faks :0 (312) 278 37 23 13 www.facebook.com/labmedya www.orlab.com.tr 3 mm kalınlığında paslanmaz çelik kazan Buhar tutucu rezervuar ve hızlı soğutma fanları [email protected] Elektromekanik güvenlik kilidi Tel: (0312) 285 64 73 e-mail : [email protected] Faks: (0312) 284 47 80 Farmasötik Endüstrisinde Kullanılan Besiyerleri GBL Gül Biyoloji Laboratuvarı sterilite kontrolünde ve mikroorganizmaların identifikasyonunda kullanılan, aşağıda listesi verilen kullanıma hazır besiyerlerini ISO 9001: 2008 ve ISO 13485: 2003 Kalite Yönetim Sistemlerine bağlı olarak üretmektedir. Ürünlerimiz Amerikan ve Avrupa Farmakopelerine uygundur. Ürün Adı Koyun Kanlı Agar MacConkey Agar Mueller Hinton Agar Patates Dekstroz Agar Sabouraud Dekstroz Agar Setrimid Agar Triptik Soy Agar VRBD Agar XLD Agar R2A Agar Sabouraud Dekstroz Agar Triptik Soy Agar Mossel Buyyon Mueller Hinton Buyyon Rappaport-Vassiliadis Buyyon Sabouraud Dekstroz Buyyon Selenit F Buyyon Triptik Soya Buyyon Tiyoglikolat Buyyon Ambalaj Cinsi 90 mm Petri Kutusu 90 mm Petri Kutusu 90 mm Petri Kutusu 90 mm Petri Kutusu 90 mm Petri Kutusu 90 mm Petri Kutusu 90 mm Petri Kutusu 90 mm Petri Kutusu 90 mm Petri Kutusu 90 mm Petri Kutusu Rodac Petri 60 mm Rodac Petri 60 mm Tüp Tüp Tüp Tüp Tüp Cam Flakon Cam Flakon Salon:12 Stand: 1201-D GBL Gül Biyoloji Laboratuvarı Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi İMES Sanayi Sitesi C Blok 305 Sokak No: 16 Esenşehir - Ümraniye İSTANBUL Tel: 0216 364 15 00 - Faks: 0216 314 15 69 Web: www.gbl.com.tr - E-posta: [email protected] 14 Yorum www.facebook.com/labmedya Kimya ve kadınlar Bizi dünyaya getiren, büyüten, konuşmayı, sevgiyi, saygıyı, hayatı öğreten, ilk sevgilimiz, bazen mutluluğumuzu bazen üzüntümüzü paylaştığımız, hayatımızın her anında mutlaka bir KADIN vardır. Y azımızın başında da söylediğimiz gibi hayatımızdaki kadın rolünü bu güne kadar hep baskılamaya çalışmışsak da kadınlar hayatımızın merkezindedir. Bu yazımızda kimya penceresinden kadınlara bakacağız. “Kimyada bildiğiniz bir kadın kimdir?” diye sorduğumuzda ilk aklınıza gelen isim şüphesiz Marie Curie diğer bir ifade ile Madam Curie’dir. Madam Curie kimya bilimine adını altın harflerle yazdırmıştır ki, Madam Curie’nin 1911 yılında ikinci Nobel ödülünü kimya alanında alışının 100. yılı onuruna, 2011 yılı ‘Uluslararası Kimya Yılı’ ilan edilmiştir. Marie Curie boyutlu yapılarını belirlemek için kullanılan X-Işını kristallografisi tekniğinin öncülüğünü yapmıştır. En önemli başarıları kolesterol, penisilin, B-12 vitamini ve insülin’in moleküler yapılarının keşfidir. B-12 vitamini üzerine çalışması ile 1964 Nobel Kimya Ödülü’ne layık görülmüştür.[4] Bu gün hayati derecede önemli olan bu moleküllerin yapılarının aydınlatılması sayesinde yeni ilaçlar geliştirilebilmektedir. Son olarak 2009 yılında Nobel ödünü kazanan kadın İsrailli Ada E. Yonath’dır. Yonath ribozomların yapısı ve işleyişi konusundaki çalışmaları dolayısıyla ödüle layık görülmüştür. Hücrenin protein ürettiği yer olan ribozomun ayrıntılı haritası- Irène Joliot-Curie Kimya biliminde kadınlar da aktif olarak çalışmalarına karşın erkek baskınlığını ve kadınlara uygulanan ayrımcılığın izlerini Nobel kimya ödüllerinde de görmemiz mümkündür. Bu güne kadar 105 defa verilen Nobel Kimya ödüllerinin 4’ü kadınlara verilmiştir. Bunların ilki Marie Curie (1911), diğerleri Irène Joliot-Curie (1935), Dorothy Mary Crowfoot Hodgkin (1964) ve Ada E. Yonath (2009)[1]. Bu sonuç kimyada kadınların rolünün bir göstergesi değildir. Marie Curie radyoaktivitenin kurucusudur. Toryumun radyoaktif özelliğini bulmuş ve radyum elementini ayrıştırmıştır. Burada bir kaç cümle ile bahsettiğimiz bu çalışmalar bugün sağlık, enerji, bilişim gibi pek çok alandaki çalışmaların temelini oluşturmaktadır ve bir kadın bilim insanı tarafından gerçekleştirilmiştir. Bilime kendisini adayan bu fedakar kadın yine çalışmaları nedeniyle hayatını kaybetmiştir. Curie, 1934 yılında Fransa’nın Savoy kentinde kan kanserinden ölmüştür. Hastalığı, aşırı dozda radyasyona maruz kalmasına bağlanmıştır. Bu yüzden ona ‘bilim için ölen kadın’ denilmektedir.[2] Bir diğer Nobelli bilim kadını Irène Joliot-Curie’dir. Marie SkłodowskaCurie ve Pierre Curie’nin kızı ve Frédéric Joliot-Curie’nin karısıydı. Kocası ile ortak çalışmaları olan yapay radyoaktivite keşfi ile 1935’te Nobel Kimya Ödülü kazanmıştır. Bu ödül Curieleri en fazla Nobel kazanmış aile yapmıştır. Yine kadın kimyacı Dorothy Mary Crowfoot Hodgkin, protein kristallografisi bilim dalının kurucusudur. Biyomoleküllerin üç Marie Daly Yük. Kimyager Hasan Öz çalışmalarda, hemoglobinin oksijeni vücutta nasıl serbest bıraktığını incelemiştir. Joan Berkowitz, hem bir kimyacı hem de çevresel danışmanıydı. Endüstriyel atık ve kirlilik problemlerini çözmek için çalışmalarda bulunmuştur. Burada ismini zikrettiğimiz kadın kimyacıların kimya bilimine büyük katkıları olmuştur. Ülkemizde de adından söz ettirmiş kadın kimya bilim insanları mevcuttur. İlk kadın kimyagerimiz Remziye Hisar’dır. Hisar; kimyayı seçme nedenini bir röportajında ‘Fen derslerinde; kanunlarda olsun, buluşlarda olsun hep yabancı isimler görmek beni Dorothy Mary Crowfoot Cecile Hoover Edwards nın çıkarılması ve yeni antibiyotiklerin yolunu açan çalışmaları olmuştur.[5] Nobel kazanmış kimyacı kadınlar dışında, kimya bilimine büyük hizmetleri bulunmuş başka kadınlar da mevcuttur: Jacqueline Barton, Ruth Benerito, Ruth Erica, Joan Berkowitz, Carolyn Bertozzi, Hazel Bishop, Stephanie Burns, Mary Letitia Caldwell, Emma Perry Carr, Uma Chowdhry, Pamela Clark, Mildred Cohn, Gerty Theresa Cori, Shirley O. Corriher, Erika Cremer, Marie Daly, Kathryn Hach Darrow, Cecile Hoover Edwards, Gertrude Belle Elion, Gladys L. A. Emerson, Mary Fieser, Edith Flanigen ve daha yüzlercesi... [6] Ruth Benerito pamuklu kumaşlar üzerine çalışmalar yaparak, ütü gerektirmeyen pamuklu kumaşın üretilmesine katkıda bulunmuştur. Rachel Lloyd, kimyada Ph.D unvanını kazanan ilk Amerikalı kadındır. Marie Daly de, 1947’de Ph.D unvanını alan ilk Afrikalı Amerikan kadın oldu. Böylece hem bilimde kadın hem de ırkçılıkla ilgili ön yargıların üstesinden gelmiştir. Ruth Erica Benesch, kocası Reinhold ile yaptığı Jacqueline Barton Ada E. Yonath Ruth Benerito kahrediyordu. Fen alanında bir tek Türk ismi görememenin ezikliğini, bu dalda başarılı olursam giderebilirim sanıyordum’ cümleleriyle açıklamıştır. Hisar Sorbonda kimya eğitimi almıştır. Türkiye’ye dönüp, 1933 - 1936 yılları arasında İstanbul Üniversitesi’nde kimya ve fiziko kimya doçenti olarak görev yapmıştır. 1947 yılında İTÜ Makine ve Kimya doçentliği görevine başlayan Hisar, 1959 yılında profesör olduktan sonra 1973 yılında emekliye ayrılmıştır. Tipik bir Cumhuriyet kadını olan Remziye Hisar, dünyaca ünlü fizikçi Feza Gürsey ve Milletlerarası Psikoloji Cemiyeti’nin tek Türk üyesi psikiyatrist Deha Gürsey Hanım’ın annesidir. 1991 yılında Tübitak Hizmet Ödülü’nü almıştır.[7] Nilgün OKAY’ın ‘Türkiye’de ve Dünya’da Mühendislik ve Fen Bilimleri Bölümlerindeki Kadın Akademisyenlerin Mevcut Durumuna Bakış’ başlıklı çalışmasında ‘Türkiye’de üniversitelerin lisans ve lisansüstü programlardaki kız öğrencilerin sayısı %45’lere ulaşmış durumdadır (ÖSYM, 2006); aynı artış Avrupa ve Amerika üniversitelerinde de gö- İlk kadın kimyagerimiz Remziye Hisar’dır. Hisar; kimyayı seçme nedenini bir röportajında ‘Fen derslerinde; kanunlarda olsun, buluşlarda olsun hep yabancı isimler görmek beni kahrediyordu. Fen alanında bir tek Türk ismi görememenin ezikliğini, bu dalda başarılı olursam giderebilirim sanıyordum’ cümleleriyle açıklamıştır. rülmektedir (ETAN, 2000; NSF, 2004; WIS, 2005). Benzer tablo kadın öğretim üyesi sayısında da ortaya çıkmaktadır. Bir süredir Türkiye’nin Avrupa ülkeleri (özellikle EU-25 olarak tanımlanan 25 Avrupa üyesi ülke) arasında ve hatta dünyada oransal olarak en fazla öğretim üyesinin bulunduğu ülkelerden biri olduğu bilinmektedir. (Loder, 1999) Aynı çalışmada ayrıca üniversitelerimizde bulunan yaklaşık 82 bin öğretim elemanın %40’ının kadın olduğu vurgulanmıştır. Çalışmada Zengin-Arslan (2002)’nin Türkiye’deki üniversitelerin mühendislik bölümlerindeki kız öğrenciler için ortaya koyduğu cinsiyete dayalı dağılımda; en fazla kadın öğretim üyesinin kimya ile biyoloji, kimya, gıda ve çevre mühendisliği bölümlerinde olduğu görülmektedir. Ülkemizde kimya bölümlerinde doçentlerin %40’ı, yardımcı doçentlerin %46’sı, araştırma görevlilerinin %55’inin kadın olduğu saptanmıştır.[8] Anlaşılacağı üzere kimyada kadın etkisi her geçen gün daha da artmaktadır. Erika Cremer Emma Perry Carr Kimya yalnızca erkekler sayesinde bu günlere gelmemiş, her alanda olduğu gibi kadınların da destekleriyle bu günlere gelmiştir. Bilimin verdiği özgürlükle kimya bilimine hizmet etmiş tüm kadın kimyacılarımızın saygı ile anarken, günümüz kadın kimyacılarımızın ve tüm kadınlarımızın 8 Mart Dünya Kadınlar Gününü kutlarız. KAYNAKLAR [1] Women Nobel Laureates, Nobel Foundation Nobelprize.org/ödül kazanan kadınlar listesi, Erişim tarihi:06.03.2012 (İngilizce) [2] Marie Curie, http://tr.wikipedia.org/wiki/Marie_Curie, Erişim tarihi:06.03.2012 (Türkçe) [3] Irène Joliot-Curie, http://tr.wikipedia.org/wiki/Ir%C3%A8ne_JoliotCurie, Erişim tarihi: 06.03.2012 (Türkçe) [4] Dorothy Mary Crowfoot Hodgkin, http://tr.wikipedia.org/wiki/Dorothy_Crowfoot_Hodgkin, Erişim tarihi: 06.03.2012 (Türkçe). [5] Ada E. Yonath, http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/ laureates/2009/yonath.html, Erişim tarihi: 06.03.2012 (İngilizce) [6] Woman in Chemistry, http://chemistry.about.com/od/ womeninchemistry/a/womenchemistry.htm, Erişim tarihi: 06.03.2012 (İngilizce) [7] Remziye Hisar, http://tr.wikipedia.org/wiki/Remziye_Hisar, Erişim tarihi: 06.03.2012 (Türkçe) [8] Nilgün Okay, Türkiye’de ve Dünya’da Mühendislik ve Fen Bilimleri Bölümlerindeki Kadın Akademisyenlerin Mevcut Durumuna Bakış, İTÜ Maden Fakültesi, Jeoloji Müh. Bölümü, Cumhuriyet BilimTeknik, 289: 3 (2007), http://www.kaum.itu.edu.tr/dosyalar/2883KadinCBT_NOkay.pdf, Erişim tarihi: 06.03.2012 (İngilizce) 16 Haber www.facebook.com/labmedya Çocuklarımızı ev kazalarında kaybetmeyelim Ç ocuk kazalarının en başında düşmelerin geldiğini ifade eden uzmanlar, ikinci sırayı çarpmalar ve yabancı cisim yutulmasının aldığını söyledi. Annenin yorgun olması, aile fertlerinin ev kazaları konusunda bilgisiz olması, sakıncalı eşyaların ulu orta bırakılmasının felakete davetiye çıkardığına dikkat çeken uzmanlar, “Balkonlarda korkuluk olmaması veya seviyelerinin düşük olması, pencere önlerinde bırakılan sandalyeler ev kazalarının meydana gelmesinin başlıca sebepleri arasında yer alıyor” dedi. Son 5 yılda 2 bin çocuk öldü 1-4 yaş grubu çocuk ölüm sebepleri arasında kazaların 4. sırada yer aldığını anlatan uzmanlar, “Ülkemizde Sağlık Bakanlığı’nca yapılan araştırmaya göre son 5 yılda 120 bin çocuk ev kazası sonucu hastaneye müracaat etti, 2 bin çocuk ise hayatını kaybetti. Temizlik malzeme ve gereçlerini çocukların ulaşamayacakları yerlere koyun. Yemekler, ocakta arka gözlerde pişirin. Çakmak, kibrit gibi yanma tehlikesi olan araç ve gereçleri ortalıkta bırakmayın. Prizlere koruyucu takın. Balkon kapılarının ve pencerelerin açık bırakılmamasına dikkat edin” uyarısında bulundu. Çöp kutusu kapaklarını açık unutmayın Kesici aletlerin çocukların ulaşamayacağı yerlere konulması gerektiğini ifade eden uzmanlar, “Banyo küvetinin tabanına plastik koyun. Isı yayan cihazların çevresinden teması engelleyen tedbirler alın. Köşeleri sivri mobilyaların bu bölgelerini yumuşak süngerle kaplayın. Çocuğunuzun oyuncakları tehlikesiz olmalı. Boyaları çıkmamalı ve küçük parçalar barındırmamalı. Çöp kutusunun kapağı daima kapalı olmalıdır. Kırılacak cam malzemeler, süsler çocuğunuzun erişemeyeceği yükseklikte olmalı. İğne, düğme gibi dikiş malzemeleri her zaman kilitli bir yerde saklayın” dedi. Yemek yerken çocuğunuzu güldürmeyin Sıcak içeceklerin çocuğun eline verilmemesi gerektiğini anlatan uzmanlar, “Başını yastığa gömme ya da başına naylon torba geçirme gibi davranışlar yasaklanmalı. Yemek yerken çocuğunuzun gülmesi ya da ağlaması boğulmaya sebep olabilir. Yiyecek alınırken son kullanma tarihine bakılmalı ve özellikle çiğ yenilecek gıdalar bol suyla yıkanmalıdır. Bu önlemlere uyulduğu takdirde birçok ev kazasının önüne geçilmiş olunacaktır. Hem bebeğiniz daha sağlıklı hem de siz daha huzurlu olacaksınız” şeklinde konuştu. Türkiye’de son 5 yılda 2 bine yakın çocuk ev kazalarında hayatını kaybetti. Uzmanlar, çocukların ev kazalarından korunması için alınan ufak tedbirlerin hayat kurtaracağını söyledi. Alınması gereken birkaç önlem •Kesici aletleri çocukların ulaşamayacağı yerlere koyun. •Temizlik malzeme ve gereçlerini çocukların ulaşamayacakları yerlere koyun. •Yemekleri, ocakta arka gözlerde pişirin. •Prizlere koruyucu takın. •Balkon kapılarını, ve pencereleri açık bırakmayın. Ayrıca merdiven kenarlarında sağlam korkuluklar takın. •Banyo küvetinin tabanına plastik koyun. •Isı yayan cihazların çevresinden teması engelleyen tedbirler alın. •Köşeleri sivri mobilyaların bu bölgelerini yumuşak süngerle kaplayın. •Çocuğunuzun oyuncakları tehlikesiz olmalı. Boyaları çıkmamalı ve küçük parçalar barındırmamalı. •Çöp kutusunun kapağı daima kapalı olmalı. •Kırılacak cam malzemeler, süsler çocuğunuzun erişemeyeceği yükseklikte olmalı. •İğne, düğme gibi dikiş malzemeleri her zaman kilitli bir yerde saklayın. •Başını yastığa gömme ya da başına naylon torba geçirme gibi davranışlar yasaklanmalı. •Yemek yerken çocuğunuzun gülmesi ya da ağlaması boğulmaya sebep olabilir. •Yiyecek alınırken son kullanma tarihine bakılmalı ve özellikle çiğ yenilecek gıdalar bol suyla yıkanmalıdır. FUNGILAB’ın Lider Viskozite Ölçüm Teknolojisi Şimdi ANT TEKNİK Farkıyla... Çok Yakında... • Reoloji biliminde 30 yıllık deneyim • Yenilikçi viskozite ve reoloji teknolojisi • Ar-Ge ve Kalite Kontrol için güvenilir ve hassas cihazlar • Seminer, demonstrasyon ve eğitim olanakları • Kolay, hızlı ve yüksek performanslı viskozite ölçümleri • Ayrıcalıklı teknik destek hizmetleri • Uygun fiyat garantisi ALPHA SMART EXPERT Türkiye Tek Yetkili Temsilcisi - Ant Teknik antteknik.com PREMIUM 18 www.facebook.com/labmedya Haber -55 ~ -120 °C arasında değişen modeller 3 L - 6 L - 12 L - 24 L hacim seçenekleri Mikroişlemcili PID kontrol 1.5 x 10-3 torr dahili vakum pompası Cam manifoldlu ve metal tepsili kurutma odası alternatifleri Tüm kontrol ve göstergelerin bulunduğu üniversal kumanda paneli Dahili otomatik defrost sistemi Özel tasarlanmış yüksek kapasiteli soğuk hava kondenseri ve aerodinamik fan En yüksek kalitede sessiz ve verimli çalışan LBP hermetik kompresör Elektrik kesintisi, ani sıcaklı artışı ve kapı açık (sesli ve görsel) uyarıları Çift kompresör teknolojisi 128 L - 740 L arası hacim seçenekleri Mikroişlemcili PID kontrol 0.1 °C hassasiyetinde soğutma Kullanıcı şifresi ile güvenlikli setpoint sistemi CFC içermeyen soğutma sistemi 130 mm kalınlığında yüksek yoğunluklu poliüretan köpük yalıtımı Conta üzerinde buzlanma önleyici RIM ısıtma sistemi Çift katlı conta ile mükemmel kapı izolasyonu Özel tasarlanmış yüksek kapasiteli soğuk hava kondenseri ve aerodinamik fan En yüksek kalitede sessiz ve verimli çalışan LBP hermetik kompresör Elektrik kesintisi, ani sıcaklı artışı ve kapı açık (sesli ve görsel) uyarıları Tek ve çift kapı seçeneği Yorum 19 www.facebook.com/labmedya LHC Serisi Isıtmalı ve Çift Frekanslı Ultrasonik Banyolar Dijital ayarlanabilir 60 °C'ye kadar ısıtma Çift frekans ayarı 35 ve 53kHz. Kullanıcı dostu kontrol paneli Kolay okunabilir geniş LCD ekran. %1 artışlı hassas ultrasonik güç ayarı. 1-199 dakika elektronik zamanlayıcı. Kalıcı hafıza. Mat SUS304 paslanmaz çelik. SK Serisi 53kHz Degassing Özellikli Glory Ultrasonik Banyolar Geleneksel ultrasonik banyolarla kıyaslandığında daha fazla esneklik sunar Degassing özellikli Maksimum temizleme için 53 kHz yüksek frekans Kullanıcı dostu kontrol paneli Kolay okunabilir geniş LED ekran Dijital parametre ayarı Yüksek ultrasonik güç çıkışı 1-99 dakika elektronik zamanlayıcı Paslanmaz çelik Dijital ayarlanabilir 60 °C'ye kadar ısıtma Kullanıcı dostu kontrol paneli Kolay okunabilir geniş LCD ekran Maksimum temizleme için 53 kHz yüksek frekans %1 artışlı hassas ultrasonik güç ayarı 1-199 dakika elektronik zamanlayıcı Kalıcı hafıza Mat SUS304 paslanmaz çelik HP Serisi 53kHz Isıtmalı Ultrasonik Banyolar Bahçekapı Mah. Dökmeci Sanayi Sitesi 10. Cad No: 3/5 Şaşmaz / ANKARA Tel :0 (312) 278 40 47 - 0 (312) 278 14 45 0 (539) 505 40 40 Faks :0 (312) 278 37 23 e-mail : [email protected] RENKLİ www.caliskancam.com www.laboratuvarcihazlari.com SİYAH BEYAZ Merkez: Oruç Reis Mah. Giyimkent Sitesi C-3 B-203 NO:31/32 Esenler / iSTANBUL Telefon: (0212) 659 05 07 - 659 05 28 (0212) 659 05 49 - 659 05 52 Faks: (0212) 659 04 96 LABORATUVAR ve TIBBİ ÜRÜNLER SANAYİ TİCARET LTD. ŞTİ. Şube: Millet Cd. No:84 Karagül İş Merkezi No:24 Fındıkzade / İSTANBUL Telefon: (0212) 523 68 04 - 531 08 18 Faks: (0212) 533 47 88 www.raftelkimya.com [email protected] Haber 21 www.facebook.com/labmedya Kötü anıları uyku esnasında siliyorlar ABD’nin Stanford Üniversitesi’ndeki araştırmacılar, farelerin uyku esnasında anılarını silmeyi başaran bir ilaç geliştirdiklerini iddia etti. Kesin başarıya ulaşılması halinde, insanlar için aynı tedavinin gelecekte mümkün olabileceği ifade edildi. B ilim insanları, farelerin uyudukları esnada hafızalarını silmeyi başardıklarını öne sürdü. Araştırmacılar, elde edilen başarıyla uyku esnasında kötü anıları beyinde yok edebileceklerini, böylece travma sonrası stres bozukluğu (PTSD) tedavisinde önemli bir adım atılabileceğini belirtti. ABD’nin Stanford Üniversitesi’ndeki araştırmacılar, farelerin uyku esnasında PTSD anılarını silmeyi başaran bir ilaç geliştirdiklerini iddia etti. Kesin başarıya ulaşılması halinde, insanlar için aynı tedavinin gelecekte mümkün olabileceği ifade edildi. Son derece külfetli olabilen stres ve gerginlik tedavisini fazlasıyla kolaylaştırabilecek ilaç sayesinde, insanların geçmişte yaşadığı travmalara ait anıları sürekli hatırlamaları engellenebilir. Geleneksel tedaviler, insanları acı ve korku dolu anılarından uzaklaştırmayı başarabilse de, bu anıların geri gelmeyeceğini kimse garanti edemiyor. cak noktaya getirildi. Daha sonra deney hayanlarına elektrik verildi. Farelerin travma yaşadıkları kesinleşince, ikinci aşamaya geçildi. Nature dergisinde yayımlanan araştırmaya göre, Stanford Üniversitesi’ndeki araştırmacılar, uyuyan fareler üzerinde yaptıkları deneyde PTSD’yi ortadan kaldıracak bir terapi geliştirdi. İlk olarak, fareler yasemin kokusuna maruz bırakılarak bu kokudan korka- UYKUDA TEDAVİ Terapinin ikinci aşaması, travma yaşayan farelerin uyku esnasında eski hallerine geri dönmelerini sağlamaktı. Travma kurbanı fareler iki gruba ayrıldı. İlk gruba geleneksel tedavi uygulandı. Fareler uyurken tekrar yasemin kokusuna maruz bırakıdı, ama elektrik verilmedi. Fareler geçici olarak iyileşse de, daha sonra insanlarda olduğu gibi korkularının geri geldiği tespit edildi. İkinci gruba yapılan terapi beyindeki kimyasal faaliyetlere odaklanarak gerçekleştirildi: Farelere, beynin korku dolu anıları depolayan bazolateral amigdala bölgesindeki protein üretimini durduracak bir ilaç verildi. Uyku- ya dalmadan hemen önce ilaç verilen fareler, uyku esnasında belli aralıklarla yasemin kokusuna maruz bırakıldı. Fareler, uyandıktan sonra yasemin kokusunun bulunduğu farklı ortamlarda çok daha az korku tepkisi gösterdi. Bilim insanları, deneyde kullanılan ilacın henüz insanlar için güvenli olmadığını, ancak günümüzde kullanılan ilaçların aynı şekilde kullanılabileceğini ifade etti. İki saatte kömür üretildi Ankara Üniversitesi laboratuvar ortamında biyokömür üretti. Doğada milyonlarca yıllık bir süreçte ortaya çıkan kömürün, orman ve gıda atıklarından üretimi iki saat sürdü. T ürkiye’de bir ilk gerçekleşti. Doğada yüzlerce yılda oluşan kömür, laboratuvar ortamında iki saatte üretildi. Ankara Üniversitesi Kimya Bölümü, hidrokarbonizasyon yöntemi ile ormansal atıklar ve gıda atıklarından biyokömür elde etti. Proje sorumlusu Prof. Dr. Ali Sınağ, “Her tür atıktan özellikle de bizim çalışmamıza spesifik olarak fındık kabuğu ve pirina gibi ülkemizin önemli atıklarından çok kısa sürede toz kömür sınıfına girebilecek, ısıl değeri yüksek kükürt içeriği de çok düşük bir ürün elde ettik” dedi. Sınağ’a göre, labaratuvarda kömür üretimi hem enerji ihtiyacı hem de maliyet açısından avantajlı. Sınağ, “Özellikle çimento sektörü için oldukça önemli çünkü çimento sektöründe toz kömüre ihtiyaç var ve çimento sektöründe toz kömür farklı ülkelerden, yüksek maliyetlerle elde ediliyor” diye konuştu. Biyokömür, suda eritme yöntemi ile tıp alanında da kullanılabilecek. Üretim ağını genişletmek ve geliştirmek için kamu ve özel sektörden destek bekleniyor. 22 www.facebook.com/labmedya Güzel Hava Aldatmacası Sadece gerçek hava raporu insanların morali üzerinde etkili olmuyor, uydurma bilgi de etkili olabiliyor, hatta “hava çok güzel” dediğinizde insanlar daha çok bahşiş veriyor. S adece gerçek hava raporu insanların morali üzerinde etkili olmuyor, uydurma bilgi de etkili olabiliyor, hatta “hava çok güzel” dediğinizde insanlar daha çok bahşiş veriyor. Mart 1994 tarihinde Atlantic City’deki Casino Otelinde ilginç bir hava raporu tahmini yapan oda hizmetlisi, her sabah kahvaltıları odalara götürmeden önce, her odanın önünde bir deste karttan birini çekiyordu. Bu kartların üzerinde ‘soğuk ve yağmurlu’, ‘soğuk ve güneşli’, ‘sıcak ve yağmurlu’, ‘sıcak ve güneşli’ olmak üzere dört tahmin bulunuyordu. Ses yalıtımlı olan otel odalarının camları da siyah olduğu için konukların hava durumunu görmeleri mümkün değildi. Konuklar hava durumunu sorduklarında oda hizmetlisi çektiğe karta göre yanıt veriyordu. Amerikalı psikolog Bruce Rind bu araştırmayla, insanların morali üzerinde etkili olanın sadece gerçek hava raporu olmadığını, uydurma bilginin de etkili olabileceğini kanıtlamak istiyordu. Oda hizmetlisinin aldığı bahşişler gerçekten de ‘insanları etkilemek için doğrudan bir sensorik etkinin” gerekli olmadığını göstermekte. Diğer sözlerle söyleyecek olursak, kötü havalarda oda hizmetlisi için yalan söylemek daha karlı. Çünkü araştırmadaki oda hizmetlisi havanın güneşli olduğunu söylediğinde yaklaşık olarak üçte bir oranında daha fazla bahşiş almış. Bu konuda hava sıcaklığını hiçbir rol oynamamış. Bu yöntemden yalan söylemek istemeyen otel hizmetlileri bile yararlanabilirler. Çünkü aynı araştırmacı dört yıl sonra bir İtalyan restoranında, ertesi gün için yapılan çok iyi bir hava durumu tahmininin bile dörtte bir daha fazla bahşiş getirdiğini saptadı. Haber 24 Yorum www.facebook.com/labmedya Referans Mikroorganizma Kültürleri Yrd. Doç. Dr. Emrah TORLAK NEÜ, Fen Fakültesi Referans suşlar genellikle liyofilize halde temin edilebilir. Yüksek vakum altında sublinleşme ile suyun uzaklaştırılarak dondurulmuş materyalin kurutulması prensibine dayalı liyofilizasyon tekniği kullanılarak oluşturulan mikroorganizma kültürleri uygun koşullarda uzun süre canlılığını muhafaza edebilir. M ikrobiyoloji laboratuvarlarında kalite kontrol çalışmaları için referans mikroorganizma kültürlerine ihtiyaç vardır. Referans kültür terimi referans suşlar, referans stok kültürler ve çalışma kültürleri için ortak olarak kullanılmaktadır. Laboratuvarda doğrudan örneklerden izole edilen suşların biyokimyasal profilleri ve serolojik özellikleri bakımından atipik olabileceği veya alt kültürleme (pasajlama) ile kültür koleksiyonundan temin edilen kültürlere nazaran kolaylıkla atipik duruma gelebilecekleri unutulmamalıdır. Referans suşlar doğrudan kültür koleksiyonlarından temin edilen ve en azından cins ve tür düzeyinde tanımlanmış, karakteristik özellikleri ortaya konmuş ve bir katalog numarasına sahip mikroorganizmalardır. Referans suşların temin edilebileceği kültür koleksiyonlarına American Type Culture Collection (ATCC, ABD), National Collection of Type Cultures (NCTC, İngiltere), Deutsche Sammlung von Mikroorganismen und Zellkulturen (DSMZ, Almanya) ve Japan Collection of Microoganisms (JCM, Japonya) örnek verilebilir. Referans suşlar genellikle liyofilize halde temin edilebilir. Yüksek vakum altında sublinleşme ile suyun uzaklaştırılarak dondurulmuş materyalin kurutulması prensibine dayalı liyofilizasyon tekniği kullanılarak oluşturulan mikroorganizma kültürleri uygun koşullarda uzun süre canlılığını muhafaza edebilir. Maya referans suşları için aşağıda verilen referans stok ve çalışma kültürleri hazırlama yöntemleri kullanılabilir. Küf kültürleri bakteri kültürlerinden farklı olarak katı besiyeri üzerinde canlılıklarını çok uzun süre muhafaza edebilmektedir. Birçok küf türü 4°C’ de canlılığını 1-2 yıl koruyabilmektedir. Bu nedenle küf kültürleri doğrudan yatık katı besiyerleri üzerinde buzdolabında muhafaza edilebilir. Referans stok kültürler Liyofilize referans suşlar laboratuvara kabul edildikten sonra tedarikçiden sağlanan talimatlar doğrultusunda yeniden sulandırılmalıdır ve referans stok kültürleri oluşturmak amacı ile pasajlanmalıdır. Bu amaçla kanlı agar veya triyptic soy agar kullanılabilir. Mikroorganizma için uygun sıcaklık ve sürede inkübasyon sonunda katı besiyerinde oluşan koloniler saflık ve biyokimyasal karakteristikleri yönünden kontrol edilmelidir. Kontrol sonuçları uygun olduğu takdirde mikroorganizma süspansiyonu hazırlamak için bir öze ile yeterli sayıda koloni selektif olmayan bir sıvı besiyeri (Ör., tryptic soy broth) içine alınmalı ve homojenize edilmelidir. Hazırlanan süspansiyon düşük sıcaklıklarda muhafaza edileceğinden kullanılan sıvı besiye- ri koruyucu içermelidir. Mikroorganizmalar sıvı besiyeri içinde dondurulduğunda, hücre dışındaki su donmaya başladığı zaman serbest su miktarının azalmasına bağlı olarak hücre dışı çözünmüş madde konsantrasyonu artacaktır. Hücre dışındaki bu konsantrasyon ozmotik dengesizliğe ve hücreden su kaybına neden olacaktır. Ayrıca oluşan buz kristalleri hücre membranlarına fiziksel olarak zarar verebilir. Suyun donmasına bağlı bu istenmeyen etkiler suyun donma noktasını düşüren koruyucular ile azaltılabilir. Bu amaçla en yaygın kullanılan koruyucu mikroorganizmalar üzerine toksik olmaması nedeni ile gliseroldür. Gliserol su molekülleri ile hidrojen bağları oluşturur. Böylece su molekülleri arasında hidrojen bağlarının oluşumunu engelleyerek suyun donma noktasını düşürmektedir. Gliserolün sıvı besiyerine %15 oranında ilavesi yeterli olacaktır. Hazırlanan süspansiyon Eppendorf tüpleri veya mikro santrifüj tüplerine taksim edilir ve dondurulur. İdeal dondurma sıcaklığı ≤70°C’ dır. Daha yüksek dondurma sıcaklıkları (Ör., ≤20°C) kullanıldığında stok kültürlerin muhafaza süresinin daha kısa olacağı unutulmamalıdır. Çalışma kültürleri Çalışma kültürleri referans stok kültürlerden selektif olmayan katı besiyerine inokülasyon ile hazırlanır. Mikroorganizma için uygun sıcaklıkta ve sürede inkübasyon sonunda katı besiyerinde oluşan koloniler saflık yönünden kontrol edilmelidir. Kontamine olduğu tespit edilen kültürler elden çıkartılmalıdır. Çalışma kültürlerinin hazırlanmasında petrideki katı besiyerlerine alternatif olarak su kaybının daha az olması nedeni ile tüp içinde hazırlanan yatık katı besiyerleri kullanılabilir. Ancak yatık besiyerlerinde koloni morfolojilerinin gözlenmesinin zor olacağı unutulmamalıdır. Çalışma kültürleri 2°C - 8°C arasında 4 haftaya kadar muhafaza edilebilir. Standardize edilmiş hücre süspansiyonları Besiyerlerinin kalite kontrolü veya farklı amaçlarla içindeki hücre sayısı ayarlanmış mikroorganizma süspansiyonlarının hazırlanmasına ihtiyaç vardır. Bir süspansiyondaki bakteri ve maya hücre sayısı kültürel tekniklerin dışında McFarland standartları veya doğrudan mikroskobik sayım ile belirlenebilir. Bu yöntemlerin kültürel yöntemlere kıyasla ortak avantajı inkübasyon süresi gerektirmemesidir. Ortak dezavantajları ise canlı ve ölü hücreleri ayırt edememesidir. Bu nedenle kültürel sayım yöntemleri aynı zamanda canlı sayımları (viable count) olarak da isimlendirilmektedir. McFarland standartları Bakteri ve maya süspansiyonlarının standardizasyonu için McFarland bulanıklık standartları kullanılabilir. McFarland standartları Baryum Klorür ve Sülfirikasidin %1 lik solüsyonlarının farklı oranlarda karıştırılması ile hazırlanmaktadır. Oluşan Baryum Sülfat’ın miktarı bulanıklığın yoğunluğunu belirlemektedir. McFarland standartları içerdikleri BaCl2 oranına göre isimlendirilmektedir. Tüp içinde hazırlanan standartlar kapakları sıkıca kapatılarak karanlıkta ve oda sıcaklığında muhafaza edildiği takdirde 6 ay boyunca kullanılabilir. Günümüzde lateks partiküller ile hazırlanmış ve daha uzun raf ömrüne sahip ticari McFarland standartları mevcuttur. En düşük McFarland standardı olan 0,5 numaralı McFarland standardı %0,5 oranında BaCl2 içermektir ve yaklaşık olarak 1,5 x 108 KOB/ mL bakteri yoğunluğuna karşılık gelmektedir. Ancak bu değerin Escherichia coli için geçerli olduğunu ve bakterilerin hücre büyüklüklerine göre değişkenlik göstereceği unutulmamalıdır. Maya türleri için 0,5 numaralı McFarland standardı 1-5 x 106 KOB/mL yoğunluğu karşılık gelmektedir. Doğrudan mikroskobik sayım Bir süspansiyondaki bakteri veya maya sayısı Breed yöntemi kullanılarak doğrudan mikroskobik yöntemle belirlenebilir. Breed yönteminde öncelikle preparatın boyalı alanının (genellikle 100 mm2), ışık mikroskobunda immersiyon objektifi ile elde edilen bir görüş sahası alanına oranı olan Mikroskop Faktörü (MF) hesaplanmalıdır. Bu amaçla öncelikle immersiyon objektifi (100 X) ile elde edilen bir görüş sahasının alanı hesaplanmalıdır. Görüş sahasının bir daire olması nedeni ile alanı daire alan formülü (πr2) ile hesaplanabilir. Görüş sahasının yarıçapı (r) ise Kontrol Mikrometresi (Stage micrometer, 1 mm/100) ile yaklaşık olarak belirlenebilir. Örneğin bir görüş sahasının yarıçapı yaklaşık 0,08 mm ise, bu durumda bir görüş sahasının alanı 0, 02 mm2 (3,14 x 0,08 mm2) ve MF ise 5000 (0,02 mm2/100 mm2) olacaktır. Küf spor süspansiyonu Küf spor süspansiyonu hazırlamak için yatık katı besiyerinde gelişen taze kültürler (3-5 gün inkübasyon sonrası) kullanılmalıdır. Küf kolonilerinin üzerini örtecek kadar %1 oranında Tween 20 içeren steril distile su ilave edilir. Steril bir swab ile konidyaların su içinde serbest kalmaları sağlanabilir. Daha sonra ilave edilen su steril bir tüpe aktarılır ve vorteks yardımı ile homojenize edilir. Bu süspansiyon hiflerden arındırmak için steril cam yününden süzülür. Süspansiyondaki spor sayısı Neubauer lamı kullanılarak doğrudan mikroskobik sayımla (10 X 40 büyütme gücü) belirlenebilir ve spor sayısı steril distile su ile seyreltilerek istenilen düzeye ayarlanabilir. Kaynaklar ISO/TS 11133-1, 2009, Microbiology of food and animal feeding stuffs - Guidelines on preparation and production of culture media - Part 1: General guidelines on quality assurance for the preparation of culture media in the laboratory ISO/TS 11133-2, 2003, Microbiology of food and animal feeding stuffs - Guidelines on preparation and production of culture media - Part 2: Practical guidelines on performance testing of culture media Nakasone, K. K., Peterson, S. W., Jong S., 2004, Preservation and distribution of fungal cultures. Biodiversity of fungi : inventory and monitoring methods. Harrigan W. F., 1998, Laboratory Methods in Food Microbiology. FAHRETTİN KERİM GÖKAY CAD. NO: 68 / 7 KADIKÖY - İSTANBUL T: +90 (216) 449 58 73 (pbx) • F: +90 (216) 449 58 72 [email protected] • www.kemitekskimya.com.tr 26 www.facebook.com/labmedya Haber l ü c m ü l Ö i k e t Tarih LER Y E N DE programlanmış hlar, tek bir ırkı yok etmeye sila jik olo biy an çık n lde u kurtarma p kontro iş olanların insan soyun İnsanlar tarafından üretili ilm ab kal ta yat ha ve lar çiren salgın konusunda oldukça geniş bir virüsler, insanlığı kırıp ge sahneler biyolojik silahlar bu ız ım tığ alış eye rm gö e an biyolojik savaşlar mücadeleleri... Filmlerd ne kadarı gerçekleşti, yaşan in ler ne sah bu ki, Pe or. riy ste gezintiye çıktık. hayal gücümüz olduğunu gö jik savaşların tarihinde bir olo biy ve ik ett rak me rı Bunla nasıl sonuçlar doğurdu? Şefika Nur AYAR H er ne kadar bize biyolojik silahlar teknolojiyle birlikte gelişmiş gibi gelse de, canlıların silah olarak kullanılması o kadar yeni bir fikir değil. Milattan önce bile Persler, Asurlular ve Atinalılar düşmanlarını sularına hayvan leşleri atarak zehirlemişler. Bazı kaynaklarda, 11-12. yüzyıllarda Haçlı ordularına büyük zayiat verdiren veba salgınlarına Müslümanlar tarafından bulaştırılan mikropların neden olduğu yazıyor. 13.yüzyılda ise Amerika’ya gelen İspanyollar, yerlilere çiçek hastalığına yakalanıp ölmüş insanların kıyafetlerini vermişler ve birçok yerlinin ölümüne sebep olmuşlar. 14.yüzyılda Kırım’daki Kefe şehrini kuşatan Tatarlar, vebadan ölmüş insanların cesetlerini surların içine mancınıklarla atmışlar ki bu olay o yüzyılda Avrupa’da 25 milyon insanın ölümüne sebep olan veba salgınlarının sebepleri arasında gösterilmekte. 18.yüzyılda ise Amerika yerlileri arasında bu kez İngilizlerin getirdiği, suçiçeği virüsü taşıyan battaniyeler sebebiyle salgın çıkmış, yüz binlerce Kızılderili bu sebeple hayatını kaybetmiş. BİYOLOJİK SİLAHLAR! ...bir biyolojik silah ürettikten sonra bunu yeterince çoğaltıp depolayacak ve yayacak imkânlara sahip olmak gerekir. Biyolojik silahın üretilmesi ise tecrübe gerektirir. Zira her mikroorganizma biyolojik silaha dönüştürülememektedir. Tahmin edebileceğiniz gibi kullanılacak ajanın öldürücülüğünün yanında bulaşıcılığının da yüksek olması gerekir. Bulaşıcı olması için de havada damlacıklar içinde uzun süre asılı kalabilecek kadar küçük olmalı ve insandan insana kolay geçebilmelidir. Oluşan hastalığın tedavisinin kolay olmaması ve hedef toplumun bu mikroba bağışık olmaması da aranan özellikler arasında. Japon araştırmacılar yeterli teknolojik ve ekonomik desteğe sahip olsalar da bu özelliklere sahip biyolojik ajanları üretecek tecrübeyi kolayca kazanamamışlardır. Peki, asıl merak ettiğimiz laboratuvar üretimi biyolojik silahlar nasıl ortaya çıktı? Mikroskobun kullanılması ve mikropların bilim dünyasında tanınması 17.yüzyılda olsa da mikropların hastalık yaptığı ancak 19.yüzyılda ortaya koyulabilmiştir. Bu keşiflerden sonra mikroorganizmaların nasıl hastalık yaptığını çözmek ve tedaviler geliştirmek amacıyla yapılan birçok yararlı araştırma yanında, maalesef bu küçük canlıların biyolojik silah olma potansiyelleri de fark edilmiştir. Artık bazı bilimsel araştırmalar insan sağlığına ciddi zararlar verebilecek mikropları bulmaya ve üretmeye odaklanmıştır. Bu çalışmaların sonuçlarını 1. Dünya Savaşı’nda görüyoruz. Savaş sırasında İtalya’daki kolera, St. Petersburg’daki veba salgını, Almanya’nın biyolojik savaş hamleleri olarak görülmektedir. En azından Almanların, Amerika’nın müttefiklerine göndereceği çiftlik hayvanları ve atların arasında ruam hastalığını (nedeni Burgholderia Mallei adlı bir bakteridir) yaydıkları biliniyor. Artık biyolojik silahlar uluslararası alanda gündeme gelmiş ve olası tehlikeler fark edilmiştir. 1925 yılında 40 ülke Cenevre Protokolünü imzalayarak kimyasal ve biyolojik silahların kullanımını yasaklamışlardır. İlgi çekici olan bu silahların kullanımının yasaklanması; fakat araştırılması, geliştirilmesi ve depolanmasının serbest bırakılmış olmasıdır. Haliyle bu konudaki çalışmalar devam etmiştir. 1. Dünya Savaşı’ndan 2. Dünya Savaşı sonuna kadar olan sürede özellikle Japonya’nın biyolojik silah deneyimi çok ilgi çekicidir: Japonya’nın biyolojik silah üretmek için Mançurya yerleşim bölgesinde kurdukları tesis 150 bina, 5 uydu kent ve 3000 bilim adamı ve teknisyenden oluşuyordu. Şarbon, veba, kolera, menenjit, dizanteri ve brucella üzerinde çalışmışlar, yaptıkları çalışmaları bölge hapishanesindeki mahkûmlar üzerinde denemişlerdir. Bu deneyler üç yılda on bin mahkûmun ölümüyle sonuçlanmıştır. Daha sonra sahada deneme yapma amacıyla Çin’deki 11 şehirde içme suyu kaynaklarına salmonella ve vibrio bulaştırmışlar, uçaklarla yersinia pestis mikrobu yaymışlar ve evlere spreylerle şarbon püskürtmüşlerdir. Fakat bütün bu çalışmalar sonucunda, ancak küçük çaplı bir veba salgını çıkarmayı başarabilmişlerdir. Burada bir parantez açıp Japonların neden başarısız olduklarına bakalım. Öncelikle bu araştırmaları yapmak iyi bir teknolojik alt yapı ve mali destek gerektiren bir iştir. Çünkü bir biyolojik silah ürettikten sonra bunu yeterince çoğaltıp depolayacak ve yayacak imkânlara sahip olmak gerekir. Biyolojik silahın üretilmesi ise tecrübe gerektirir. Zira her mikroorganizma biyolojik silaha dönüştürülememektedir. Tahmin edebileceğiniz gibi kullanılacak ajanın öldürücülüğünün yanında bulaşıcılığının da yüksek olması gerekir. Bulaşıcı olması için de havada damlacıklar içinde uzun süre asılı kalabilecek kadar küçük olmalı ve insandan insana kolay geçebilmelidir. Oluşan hastalığın tedavisinin kolay olmaması ve hedef toplumun bu mikroba bağışık olmaması da aranan özellikler arasında. Japon araştırmacılar yeterli teknolojik ve ekonomik desteğe sahip olsalar da bu özelliklere sahip biyolojik ajanları üretecek tecrübeyi kolayca kazanamamışlardır. Hatta Çin’de çıkan salgından daha büyüğü biyolojik silahlardan nasıl korunacaklarını bilmeyen Japon askerleri arasında çıkmış, 1941’de yaptıkları tek bir saldırıda yüz bin Japon askerine kolera bakterisi bulaşmış, bunlardan 1700’ü hayatını kaybetmiştir. Parantezi burada kapatıp Japon araştırmacıların macerasına devam ediyoruz. Savaş sonunda bu bilim adamları Sovyetler Birliği tarafından esir alınmışlar ve yargılandıkları savaş suçları mahkemesinde büyük çaplı 12 deney yürüttüklerini kabul etmişlerdir. Daha sonra ABD, deneylerle ilgili bilgilerin bilim adamlarının kendilerinde saklı kalması şartını kabul ederek onları himayesine ve ülkesine almıştır. Atom bombasının atılmasından ve Rusya’nın işgalinden sonra da Japonya tüm biyolojik silah tesislerini imha etmiş, sonraki yıllarda da bu çalışmaların olağanüstü savaş zamanına denk geldiğini ve insanlık açısından üzgün olduklarını ifade ederek özür dilemiştir. İngilizlerin biyolojik silah çalışmaları ise şarbon üzerine yoğunlaşmıştır ve deneme yaptıkları Greenon adaları 36 yıl boyunca şarbon sporlarıyla kirli kalmıştır. Daha sonra adanın temizlenmesi 6 yıl sürmüş ve bunun için 280 ton formaldehit kullanılmıştır. ABD de biyolojik bir silahı taklit ederek tatbikat yapmak ve hava koşullarının biyolojik silahları nasıl etkilediğini görmek amacıyla aslında patojen olmayan serratia marcescens adlı bir bakteriyi San Francisco’da yaymıştır. Görüldüğü gibi 1925 yılında imzalanan Cenevre protokolü hiçbir işe yaramamıştır. Yıl 1960-70’lere geldiğinde ABD biyolojik silahların kullanımını tek yönlü yasaklamış, araştırılmasını sınırlandırmış ve bir süre sonra da biyolojik savaş maddelerini yok ettiğini açıklamıştır. 1975 yılında tam 151 ülke bir araya gelerek, biyolojik ve toksik savaş maddelerinin araştırılmasını, depolanmasını ve kullanılmasını yasaklayan biyolojik silahlar anlaşmasını imzalamışlardır. Peki, bu anlaşma araştırmaların önüne geçebilmiş midir? Maalesef cevap hayır. Mesela anlaşmayı imzalayan devletlerden biri olan Rusya’ da, bu anlaşmadan birkaç yıl sonra, birçok kişinin akciğer ödeminden ölmesine sebep olan şarbon basilleri biyolojik silah üreten bir merkezden yayılmıştır. Dolayısıyla 1925 yılında 40 ülke Cenevre Protokolünü imzalayarak kimyasal ve biyolojik silahların kullanımını yasaklamışlardır. İlgi çekici olan bu silahların kullanımının yasaklanması; fakat araştırılması, geliştirilmesi ve depolanmasının serbest bırakılmış olmasıdır. gizli de olsa hâli hazırda birçok ülkenin biyolojik silah deneyleri yürüttüğünü tahmin etmek zor değildir. Son zamanlarda ise biyolojik silahlar başka bir şekilde gündeme gelmiştir: Biyoterör. Başka yerlerde de biyolojik silahlarla yapılan saldırılar olsa da bunların en meşhuru ABD’de 2001 yılındaki saldırıdan sonra bazı kurumlara zarflar içinde gönderilen şarbon sporlarıdır. Yedisi akciğer geri kalanı deri şarbonu olmak üzere bu saldırılar toplamda sadece 15 kişiyi etkilemiş olmasına rağmen toplumda meydana getirdiği korku ve panik ilgi çekici bir gerçeği ortaya koymaktadır: Biyolojik silahın öldürücülüğü ve bulaştırıcılığından ziyade, meydana getirdiği psikolojik ve ekonomik zararlar daha önem kazanmaya başlamıştır. Biyolojik silahın bırakın kendisini, söylentisi bile toplumda ciddi paniğe yol açabilir, hastaneleri ve tüm sağlık sistemini kilitleyebilir, insanlar salgından uzak durmak amacıyla okul ve işyerlerine gitmekten çekinirler, dahası bölgenin turizminden ithalat ve ihracatına kadar ekonomik kaynakları zarar görebilir. Tüm bu etkiler biyolojik silahları olduğundan daha güçlü kılmaktadır. Bu kadar tarihi bilgiyi okuduktan sonra gelelim almamız gereken derslere: İlk olarak hiçbir anlaşma ve yasağın biyolojik silah üretimi ve kullanımının önüne geçemediğini görüyoruz. İkinci olarak biyolojik silah olarak sadece belirli özelliklere sahip mikroorganizmaların kullanılabildiğini ve çalışmaların da hep bunların üzerinde yoğunlaştığını görüyoruz. Son olarak da biyolojik silahın oluşturacağı hastalık ve ölümlerin yanında neden olacağı psikolojik ve ekonomik hasarın da oldukça önemli olduğunu anlıyoruz. Bu durumda devletler, biyolojik bir saldırıya karşı uyanık olmak, en azından kullanılma ihtimali en çok olan ajanlara ve oluşabilecek krize karşı stratejiler geliştirmek durumundalar. Böyle bir felaketin hiçbir zaman yaşanmamasını diliyoruz. Kaynaklar Serdar Özkaya, Biyolojik Silahlar ve Savaşlarda Kullanımı,2010 Mark G. Kortepeter and Gerald V. Parker, Potential Biological Weapons Threats, 1999 Belirtilen ürünler labstok.com adresinden temin edilebilir. Stoklar ile sınırlıdır. [email protected] Yorum 29 www.facebook.com/labmedya Bu ödülü al, Nobel’i de kap! Doç. Dr. Kadir Demircan Roy Calne Donald D. Brown Öyle bir ödül düşünün ki o ödülü alınca Nobel’e bir adım daha yaklaşıyorsunuz. 1945’ten beri Lasker Vakfı tarafından verilen Lasker Ödüllerini alan 81 kişi (29’u son yirmi yılda olmak üzere) Nobel’i de almış. Örneğin DNA çift sarmalını bulan Watson ve Crick, hücre yaşlanması ile ilişkili telomerleri keşfeden Elizabeth Blackburn, ölümünden sonra Nobel alan tek kişi olan Ralph Steinman, tüp bebeğin mucidi sayılan Robert Edwards, hücrede parçalanma ve geri dönüşüm sistemini (ubikitin sistemi) bulan Aaron Ciechanover bunlardan sadece bir kaçı. Lasker Ödülü’nü alıp Nobel’i bekleyenler de var. Örneğin 2005’te DNA parmak izini adli bilimlere uygulayan Alec Jeffreys, 2008’de mikroRNA’ları keşfeden Victor Ambros, kalp hastalıklarının tedavisinde kullanılan statinleri keşfeden Akira Endo, 2009’da tetiklenen kök hücreleri (iPS) bulan Shinya Yamanaka ve 2011’de sıtma hastalığında “artemisin bazlı kombinasyon” tedavisinde kullanılan Artemisia annua bitkisinden elde edilen artemisin maddesini bularak milyonlarca kişinin hayatının kurtulmasını sağlayan Tu Youyou Lasker’den sonra Nobel alması da beklenen araştırmacılardandı. Nitekim beklenen oldu, Shinya Yamanaka Lasker Ödülü’nü aldıktan 3 yıl sonra Nobel’e uzandı. A lbert ve Mary Lasker Vakfı’nın verdiği ödüller temel tıp araştırma ödülü, klinik tıp araştırma ödülü ve tıp biliminde özel başarı ödülü olmak üzere üç kategoriden oluşuyor. ABD’nin Nobel’i de denilen bu ödüllerin her birine 250 bin dolar eşlik ediyor. Bu sene 21 Eylül’de New York’ta yapılan bir törenle verilen ödüllere klinik tıp dalında karaciğer naklinin geliştirilmesiyle ilgili çalışmaları nedeniyle Pittsburg Üniversitesi’nden Dr. Thomas Starzl ve Cambridge Üniversitesi’nden Dr. Roy Calne, temel tıp araştırmaları dalında “biyolojik motorlar’’ üzerine gerçekleştirdiği keşifler nedeniyle Columbia Üniversitesi’nden Michael Sheetz, Stanford Üniversitesi’nden James Spudich ve California Üniversitesi’nden Ronald Vale layık görülürken, tıp biliminde özel başarı ödülü biyotıp alanındaki gelişmelerin desteklenmesini sağlayan genetik buluşları nedeniyle Carnegie Bilim Enstitüsü’nden Donald Brown ile Columbia Üniversitesi’nden Tom Maniatis’e verildi. Nobel Ödül’lü fizikçi Feynman 1959 yılında Caltech Laboratuvarları’nda nanoteknoloji tarihindeki ünlü konuşmasını yapar. Konuşmanın sonunda şöyle söyler: “Bir kredi kartının yarısı büyüklüğünde bir motor yapan kişiye 1000 dolar ödül vereceğim.” Feynman’ın hayallerinin de ötesinde olan bir şey var: Hücrelerimizde nano büyüklükte on binlerce moleküler motor var. Bu yıl temel tıp ödülünü alan üç kişi, hücrelerimizdeki bu moleküler motorları keşfetti ve mekanizmalarını çözmeye başladı. Hücrelerimizde üç tip motor protein var. Miyozin, kinezin ve dinein. Miyozinler aktin adlı protein lifleri üzerinde tek yönde hareket ederken, kinezinler ve dineinler mikrotübül adı verilen hücre otoyollarında, karşıt yönlerde yol alır. Bu motorlar kargo taşımacılığı yapar. Klinik tıp ödülünü alan araştırmacıların işi ise daha zor gibi. Çünkü bundan 50 yıl önce karaciğer naklinin teknik, fizyolojik ve immunulojik engeller yüzünden imkânsız olduğu sanılırdı. Karaciğer çok damarlı, damarlar arası bağlantıların sıkı olduğu, kompleks bir organ. Ronald Vale Thomas E. Starzl Bu yıl ödül alan araştırmacıların bazı sözleri: Molecular Cloning: A Laboratory Manual adında bir kitap yazdı. 250 bin adet satılan bu kitap 1980’li ve 1990’lı yıllarda tüm moleküler biyologların baş ucu kitabıydı. Lasker Ödülü gibi prestijli başka ödüller de var. Robert Koch Ödülü, Kyoto Ödülü, Shaw Ödülü, Milenyum Teknoloji Ödülü ve Gairdner Ödülü gibi. Bu ödülleri alanlardan bazıları Nobel’e daha da yaklaşıyor. Örneğin Susumu Tonagawa 1986’da Koch Ödülü’nü, 1987’de de Nobel Ödülü’nü kazandı. Özellikle Lasker ve Koch ödüllerinin Nobel Komitesi’ni etkilediği düşünülüyor. Peki bu ödülleri almak için ne yapmak gerekiyor? 1962’de yayımlanan Bilimsel Devrimlerin Yapısı adlı kitabın yazarı Thomas Kuhn’a göre, bir “paradigma değişikliği” gerekli. Rutin, günlük bilimsel etkinlikler, yorucu bilgi elde etme mücadelesi, verilerin yayımlanması, yeni buluşlarla gelen ve Kuhn tarafından “normal bilim” olarak adlandırılan çalışmalarla, büyük bilimsel buluşlar ve devrimler yapılamaz. Örneğin Kuhn’a göre Higgs parçacığının varlığının kabul edilmesi “normal bilim”, ama Higgs parçacığının bulunması için paradigma değişikliği gerekli. Wilhelm Conrad Röntgen tarafından X-ışınlarının kazara keşfedilmesi de bir paradigma değişikliği. Ayrıca risk almaktan korkmamak, önemli bir problemin bir ucundan tutabilmek, kararlılık, azim ve hata yapmaktan korkmamak gerekiyor. “Devamlı ve düzenli çalışmak zeki ve parlak olmaktan daha önemlidir.” “İyi bir hoca bul, ondan öğren, sonra kendi tarzını oluştur.” “Egonu bir kenara bırak, takım oyuncusu ol, işine odaklan.” “Ailene, öğretmenlerine ve hocalarına saygılı ol, teşekkür et.” “Sıkıcı ve moral bozucu insanlardan uzak dur.” Kanama problemine ek olarak nakildeki en büyük sorun alıcının nakledilen organı reddetmesidir. İlk karaciğer nakilleri 1950-1960 yıllarında köpeklerde ve domuzlarda denendi. İnsanda ilk nakil 1963’te yapıldı ve sonuç başarısızdı. 1967’de ve 1968’de bu yılki ödül sahiplerinin yaptığı nakillerle ilk kez hastalarda 1 yıllık yaşam süresi elde edildi. Günümüzde ABD’de her yıl 6000 kişinin karaciğer nakli olduğu biliniyor. 5 yıllık yaşam oranı %89, 2 yıllık yaşam oranı %80 ve 10 yıllık yaşam oranı %60. İki araştırmacı rekombinant DNA alanına yaptıkları katkılar nedeniyle özel ödülün sahibi oldu. Yaptıkları paradigma değişiklikleri, yetiştirdikleri doktora ve doktora sonrası öğrencileri ile yazdıkları kitaplar, bu ödülün verilmesinde etkili oldu. Örneğin Donald Brown, genlerdeki kontrol elementlerinin bilinenin aksine genin üst tarafındaki promotor dışında da olabileceğini gösterdi. Bu bir paradigma değişikliğiydi. Tom Maniatis ise 1982’de WHAT IS LABMEDYA ? > > > www.labmedya.com/en 30 Derleme www.facebook.com/labmedya AKADEMİ’NİN TARİHÇESİ ADAYLIK REKORLARI Orijinal adı ‘The Academy of Motion Picture Arts and Sciences’ olan Akademi 6000 oyuncu ve sinema emekçisinden oluşan bir organizasyon. Her yıl dağıttığı ödüllerle tanınsa da Akademi’nin genel hedefi sinema sanatının gelişimine katkı sağlamak. Akademi ayrıca sinema sektörü içindeki profesyonellerle halkın birlikte gerçekleştirebileceği eğitsel aktiviteler düzenliyor. Akademi 1927 yılının Mayıs ayında prodüksiyon yöneticileri ile sinema dünyasının tanınmış isimlerinden oluşan 36 kişilik bir grupla çalışmalarına başladı. Ünlü organizasyonun ilk başkanı Douglas Fairbanks idi. Fairbanks’den sonra Frank Capra, Bette Davis, Jean Hersholt, George Stevens, Robert E. Wise, Karl Malden, Arthur Hiller and Robert Rehme gibi isimler başkanlık koltuğuna oturdu. Akademinin şimdiki başkanı Frank Pierson ise koltuğu 2001 yılında devraldı. • Jack Nicholson - Sekiz en iyi erkek oyuncu, dört en iyi yardımcı erkek oyuncu. • Meryl Streep - 17 en iyi kadın oyuncu, üç yardımcı kadın oyuncu. • Her aday olduğunda kazanma rekoru Mark Berger’e ait. (En iyi ses dalında dört Oscar.) • En fazla ödül rekoru, 26 Oscar’la Walt Disney’de. Buna hem yarışma hem de yarışma dışı dallar dahil. ÖDÜL REKORLARI ‘OSCAR’ İSMİ NEREDEN GELİYOR? Ona ‘Akademi Heykelciği’ diyen de var, ‘Altın Ödül’ ya da ‘Üstün Başarı Heykeli’ de. ‘Weekly Variety’ dergisinin ‘Demir Adam’ olarak nitelendirdiği ödüle biz daha çok ‘Oscar’ diyoruz. 1928 yılında doğan Oscar heykelciğinin üzerinde film makarasının üzerinde elinde haçlı askerlerinin kullandığı bir kılıç taşıyan bir şövalye bulunuyor. Şovalyenin üzerinde durduğu makaranın beş tekerlek parmağı aktörler, yazarlar, yönetmenler, yapımcılar ve teknik ekip olmak üzere Akademinin orjinal kollarını temsil ediyor. 3,8 kg ağırlığındaki heykelcik MGM’nin baş sanat direktörü Cedric Gibbons tarafından tasarlandı. Gibbons’ın asistanı Frederic Hope orijinal siyah mermer zemini yaratırken heykeltraş George Stanley tasarımı bir heykel çizgilerine dönüştürdü. California Bronz döküm enstitüsü ise ilk Oscar heykelciğini 24 karat altınla kapladı. Hepburn İlk Oscar Ödülü töreni, 16 Mayıs 1929’da Hollywood Roosevelt Otel Blassom Room’da yapıldı. Gecenin biletleri 10 dolardan satıldı ve törene 250 kişi katıldı. Ödül töreninin yapıldığı gece saat 23.00’te basına açıklanan sonuçlar için 1940 yılından bu yana zarf sistemi uygulanıyor. İLK NAKLEN YAYIN İkinci Dünya Savaşı’ndaki ABD askerlerinin töreni dinlemesi için ilk defa 1943 yılında Los Angeles Radyosu tarafından dünyaya duyurulan törenlerin, televizyondan naklen yayınlanması ise ilk olarak 19 mart 1953’te oldu ve programı, Bob Hope sundu. İLK RENKLİ YAYIN Ödüller, 1966 yılında da ilkkez televizyondan renkli yayınlandı. Oscar ödüllerinin yayın hakkını 1971 ile 1975 yılları arasında NBC satın aldı ve 1972 yılındaki 42’nci Oscar töreni tüm dünyaya canlı olarak ulaştı. İlk 15 yıl boyunca otellerin toplantı ve balo salonlarında yapılan törenler, katılımcı sayısındaki artışla büyük salonlara taşındı. TÖRENE ÜÇ KEZ ERTELEME Tarihi boyunca sadece üç kez ertelenen Oscar Töreni, 1938 yılında Los Angeles’taki sel dolayısıyla bir hafta geç yapıldı. 1968 yılında da Martin Luther King’e saygı dolayısıyla ertelenen tören, 1981’de Ronald Reagan’a suikast girişimi nedeniyle 24 saat ertelendi. Ödül töreni en son 1968 yılında üç saatlik zaman süresi içinde tamamlandı. 13 inç yüksekliğinde ve sekiz buçuk pound ağırlığında olan Oscar heykelciği, 1929’dan bu yana 2 bin 300 adet dağıtıldı. AKADEMİ NASIL TANINIYOR? Akademi, mesleğinin son yıllarını yaşayan çok yaşlı oyunculara ya da çocuk oyunculara, sakat rollerine çıkanlara ve ABD toplumunu eleştiren filmlere ödül vermesiyle Brennan Katharine Hepburn - Dört en iyi kadın oyuncu Oscar’ı (1934, 1968, 1969 ve 1982) • Jack Nicholson - İki en iyi erkek oyuncu (1976 ve 1998), bir en iyi yardımcı erkek oyuncu Oscar’ı (1984) • Walter Brennan - Üç en iyi yardımcı erkek oyuncu Oscar’ı (1937, 1939 ve 1941) TAM İLK TÖRENE 250 KİŞİ KATILDI Nicholson SAYFA OSCAR FİLMLER HABERİ ADAYLIK REKORLARI tanınıyor. Ödül kazananların konuşma süresi ise törende sadece 30 saniye. Her yıl işi bittikten sonra katlanıp Valencia’da bir depoda tutulan kırmızı halıyı altı kişi yan yana dizilerek açıp seriyor. Akademi’nin malı olan halı 75.5 metre uzunluğunda. Uzun yıllar Çin Tiyatrosu’nda yapılan Oscar Törenleri, Kodak Tiyatrosu’nda yapılıyor. Konuklar da törenden iki saat önce salona alınıyor. 24 AYRI DALDA OSCAR VERİLİYOR Oscar ödülleri 24 dalda dağıtılıyor. ‘En İyi Erkek Oyuncu’, ‘En İyi Kadın Oyuncu’, ‘En İyi Film’, ‘En İyi Yönetmen’ ve ‘En İyi Senaryo’ ödülleri de en büyük ödüller sayılıyor. • Titanik - 1998 yılında 14 dalda adaylık. • All about Eve - 1951’de 14 dalda adaylık (altısında kazandı.) ÖDÜL REKORLARI • Yüzüklerin Efendisi: Kralın Dönüşü - 2004’te 11 Oscar. • Titanik - 1998’de 11 Oscar. • Ben Hur - 1960’da 11 Oscar. EN YAŞLI OSCAR SAHİBİ Christopher Plummer 82 yıl, 75 gün 2012’de Yeni Başlangıçlar’daki rolüyle en iyi yardımcı erkek oyuncu. EN GENÇ OSCAR SAHİBİ Tatum O’Neal 10 yıl, 148 gün 1974’te Ay’a Yolculuk filmiyle en iyi yardımcı kadın oyuncu. AKADEMİ ÜYELİĞİ EN UZUN KONUŞMA Bütün üyeler akademiye katılmak üzere öncelikle bir davet alırlar. Üyelik Board of Governors tarafından verilir. Üyelik için sinema alanında seçkin bir kariyere sahip olmak ön koşuldur. Genellikle bir akademi ödülünü kazanmak, akademiye katılmak için bir davetle sonuçlanmasına rağmen, üyelik otomatik değildir. Yeni üyelik teklifleri yıldan yıla düşünülür. Akademi, 2007 itibariyle oy verecek 5830 üyeye sahiptir. Akademi üyeliği, sinema filmlerinde farklı disiplinleri temsil etmek için 15 dala bölünmüştür. Bunlar; oyuncular, yönetmenler, sinematograflar, sanat yonetmenleri, film editorleri, müzik, yapımcılar, halkla ilişkiler, kısa filmler ve animasyon, ses, görsel efektler, yazarlar, belgeseller. Greer Garson - 5,5 dakika 1942’de Bayan Miniver filmiyle en iyi kadın oyuncu ödülünü kazandığında. ADAYLAR Bir filmin Oscar’a aday gösterilebilmesi için 40 dakikadan uzun olması, ABD-Los Angeles ili sınırları içinde en az bir sinemada paralı gösteriminin gerçekleşmiş olması ve gösterimin en az bir hafta sürmüş olması şartı aranıyor. Akademinin tüm üyeleri kendi dallarında ödül için adaylarını önerir. Tüm üyeler En İyi Film Akademi Ödülü için oylamaya katılabilir. Böylelikle tüm dallarda adaylar belli olur. Adaylar belli olduktan sonra ödülün kimlere gittiğini belirlemek için ikinci bir oylama yapılır. EN KISA KONUŞMA Joe Pesci - 3 saniye 1991’de Sıkı Dostlar’daki rolüyle en iyi yardımcı erkek oyuncu seçildiğinde. Kaynak: Sinema Sanatları ve Bilimleri Akademisi’nden yararlanılmıştır. KDV hariç fiyatlardır. İkitelli O.S.B Çevre Sanayi Sit. 10. Blk. No: 29-31 / 33-35 Başakşehir / İSTANBUL Tel: 0 212 864 25 61 Tel: 0 212 863 86 33 Fax: 0 212 864 25 62 E-mail: [email protected] 32 Haber www.facebook.com/labmedya İki büyük kongre düzenleyebilen bir dernek Kimyagerler Derneği ‘Kozmetik Kimyası, Üretimi ve Standardizasyonu Kongresi’ ve ‘İlaç Kimyası, Üretimi, Teknolojisi ve Standardizasyonu Kongresi’ gibi iki büyük kongreyi düzenleyen bir dernek: Kimyagerler Derneği. Çevremizde kimyager olan tanıdıklarımız bulunabilir. Peki, Kimyager kimdir? KİMYAGER, maddeyi atom ve molekül düzeyinde inceleyen, tanımlayan, üretebilen ve değiştirebilen, mesleğiyle ilgili kamu, özel ve hizmet sektörü ile endüstri dallarının işletme ve laboratuvarlarında çalışan, araştıran, işletmeye girecek her türlü hammadde ve işletmede oluşan ürün ve ara ürünlerin kalite kontrolünü yapan, üretimde karşılaşılan sorunların çözümüne yönelik yöntemler geliştirebilen, işletmenin akışına katkı sağlayan ve üretimin daha ekonomik gerçekleşmesine yönelik çözümler üretmek üzere laboratuvar ya da pilot tesis düzeyinde AR-GE çalışması ve yenilikçilik (inovasyon) yapabilecek nitelikte kimya üzerine 4 yıllık üniversite öğrenimi sonucunda diploma almaya hak kazanan teknik elemandır. Kimyagerler Derneği de kimyagerlerin meslek kuruluşudur. Kimyagerler Derneği 2001 yılında Prof.Dr.Gürel Nişli ve Prof.Dr.Çetin Güler’in önerisi ile kurulmuş bir meslek kuruluşudur. Kurulduğu günden beri kimyagerlerin yasal haklarını korumaya çalışan dernek, ülkemizdeki en aktif derneklerden biridir. Meslek kuruluşları arasında ismi ön planda olan Kimyagerler Derneği, üyelerinin özlük haklarını korumak için kamu ve özel kurumlar nezdinde girişimlerine devam etmektedir. Şimdilik bir şubesi (Marmara Şubesi) olan Kimyagerler Derneği, herkese açık bütünleştirici yapısı ve kimyagerlik mesleğinin geliştirilmesi ve meslekî sorunlara sahip çıkma hususunda yaptığı ses getiren çalışmalarıyla kimyagerlerin tartışmasız; en üst çatısı olduğunu kabul ettirmiştir. Dernek kuruluşundan bu yana kimya- gerlik öğrencilerinin kimyagerlik mesleği konusunda bilgi sahibi olmaları için üniversitelerin kimya bölümlerinde konferanslar, paneller düzenlemiş ve düzenlenmeye devam etmektedir. Kimya Sektör Platformu ve Kimya Teknik Ko- 4’üncü Ulusal Kimya Öğrenci Kongresi Kimyagerler Derneği’nin organizasyon ortağı olduğu, birincisi Uludağ Üniversitesi tarafından gerçekleştirilmiş olan Ulusal Kimya Öğrenci Kongrelerinin 4’üncüsü 18-20 Mayıs 2013 tarihlerinde Manisa Celal Bayar Üniversitesi Kimya Bölümü tarafından organize edilecek. B undan önceki öğrenci kongrelerinin 2’ncisi Bolu Abant izzet Baysal Üniversitesi ve 3’üncüsü Aydın Adnan Menderes Üniversitesi tarafından başarılı bir şekilde organize edilmiştir. Organizasyonu başlatan ve devamının getirilmesini sağlayan değerli meslektaşlarımıza ve hocalarımıza teşekkürlerimizi sunarız. Son yapılan organizasyonda Kimyagerler Derneğimizin yeni yapılacak kongre organizasyonlarını belirleme görevi verilmiştir. Biz Celal Bayar Üniversitesi öğrencileri olarak üniversitemiz bünyesinde gerekli çalışmaları gerçekleştirerek, değerli yöneticilerimizin desteği ile bu organizasyonu sahiplenmiş bulunmaktayız. Özellikle gençlik haftasında organize ederek siz değerli öğrenci arkadaşlarımızın katılımını artırmayı hedefledik. Yerel organizasyon sorumlusu ar- kadaşlarımız konaklama, organizasyon yeri, yemek ve sosyal program üzerine ciddi çalışmalar yapmaktayız. Bu organizasyonun başarılı geçebilmesi için tüm üniversitelerden katılımın sağlanması ve organizasyonun genişletilmesinin çok önemli olduğunu düşünüyoruz. Bu kapsamda tüm kimya bölümü öğrenci arkadaşlarımızı Manisa’da ağırlamak istiyoruz. Ayrıca çalışmaları olan arkadaşlarımızın da poster veya sözlü sunumlarıyla katılımlarını bekliyoruz. Tüm kimya bölümleri öğretim üyelerini ve öğrencilerini aramızda görmekten mutluluk duyarız. mitesi üyesi de olan Kimyagerler Derneği, yılda 3-4 kez yapılan toplantılarda Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’na kimya sanayinin yönlendirilmesi konusunda görüşleri ile yardımcı olmaktadır. Tüketicileri yakından ilgilendiren konularda; kimya bilimi çerçevesinde bilgilendirmeler yapan Kimyagerler Derneği yaptığı açıklamalarla toplumu da bilinçlendirmektedir. Kimyagerler Derneği; 2011 Uluslararası Kimya Yılı etkinlikleri kapsamında ilk defa 18-19-20 Şubat 2011 tarihlerinde ‘Kozmetik Kimyası, Üretimi ve Standardizasyonu Kongresi’ düzenlemişti. Bu kongre bu alanda düzenlenen ilk kongre olma niteliğini taşımaktaydı. Kongre değerlendirilmesi sonucu sektörün böyle etkinliklere ihtiyaç duyduğu kararına varılmış, kongrenin geleneksel hale gelmesi istenmişti. Bu olumlu değerlendirmelerin üzerine ikincisi düzenlenen kongrenin; üçüncüsü bu yıl 1516-17 Şubat 2013 tarihinde gerçekleştirildi. Kimyagerler Derneği ‘İlaç Kimyası’ alanında da böyle bir kongrenin eksikliğini hissetmiş ve yine bu alanda ilk olma özelliği taşıyan ‘İlaç Kimyası, Üretimi, Teknolojisi ve Standardizasyonu Kongresi’ düzenlemeye karar vermiştir. İlki 29-30-31 Mart 2013 tarihlerinde düzenlenecek bu kongre de bu alandaki büyük bir boşluğu doldurmayı hedeflemektedir. Bu kongreler aynı zamanda ilgili sektörlerde kimyagerlerin yerini sağlamlaştırmaktadır. 34 www.facebook.com/labmedya Haber Expomed Fuarı 20’nci kez kapılarını açıyor 1 Kişiye 3 Kişiye TAM OTOKLAVLANABİLİR OTOMATİK PİPET PORTATİF pH METRE 1 Kişiye ISITICILI MANYETİK KARIŞTIRICI Salon 12 Stand No 1213 B Fuarındaki standımızı ziyaret edin! Çekilişimize katılın. Laboratuvarların vazgeçilmez cihazlarından biri sizin olsun ÇALIŞKANLAB’IN KATKILARI YLA 4-7 Nisan 2013 tarihleri arasında TÜYAP’ta, Labtek Fuarı ile eş zamanlı olarak düzenlenecek fuar, medikal sektörünün buluşma noktası olacaktır. Özellikle sağlık konusunda reformların hızlandığı yeni dönemde, tüm alıcı ve tedarikçilerin aynı çatı altında bulunacağı, son teknolojik gelişmelerin izlenebileceği Ekspomed Fuarı, sektörün ve sağlık yatırımcılarının beklediği bir fuar haline gelmiştir. Sağlık sektörünü bir araya getiren en önemli ticari fuar olan Ekspomed Fuarı, aynı tarihte düzenlenecek LABTEK Fuarı ile birlikte yaklaşık 1200 firma ve firma temsilciliğinin katılımıyla 4-7 Nisan 2013 tarihlerinde Tüyap Büyükçekmece’de açılacaktır. T.C. Ekonomi Bakanlığı desteği Ekspomed – Labtek Fuarlarında T.C. Ekonomi Bakanlığı koordinatörlüğünde, İstanbul Maden ve Metaller İhracatçı Birlikleri (İMMİB) Genel Sekreterliği organizatörlüğünde fuarlara 33 ülkeden alım heyeti oluşturmak için çalışmalar yapılıyor. 33 ülkeden alım heyeti ağırlanacak ABD, Almanya, Azerbaycan, BAE, Belçika, Bosna Hersek, Brezilya, Bulgaristan, Cezayir, Çin Halk Cumhuriyeti, Danimarka, Fas, Hollanda, Irak, İngiltere, İran, İsviçre, Karadağ, Kazakistan, KKTC, Kosova, Libya, Makedonya, Mısır, Özbekistan, Polonya, Romanya, Rusya Federasyonu, Sırbistan, Tunus, Türkmenistan, Ürdün ve Yunanistan’dan yabancı firma yetkililerinin katılımı planlanan alım heyetleri fuarlarda ağırlanacaktır. T.C. Sağlık Bakanlığı desteği sadece Ekspomed – Labtek Fuarlarında Bu yıl Sağlık Bakanlığı’nın da desteğiyle, bakanlık çatısı altında yer alan kurumları fuarımızda ağırlayarak, sektörle buluşturacağız. Ekspomed Fuarı, TC. Sağlık Bakanlığı’nın desteklediği, logosunun fuarla birlikte anılmasına izin verdiği tek medikal fuardır. Sağlık sektörü yatırımcıları bu fuarla ürünleri kıyaslayacak, uygun fiyatı mukayese edecek, alım yapacağı alanla ilgili en doğru yatırım kararını verecektir. T.C. Sağlık Bakanlığı, İl Sağlık Müdürlüğü, İl Halk Sağlığı Müdürlüğü standlarıyla da fuarda yer alacaklar. Avrasya Bölgesi’nden alım heyetleri ağırlanacak Sağlık sektörünün en önemli bağlantıları olan ülkelerden alım heyetleri Fuarlarda ağırlanacak. Avrasya bölgesindeki ülkelerle birebir sürdürülen pazarlama çalışmaları sonucunda Azerbaycan, Irak, Filistin, Mısır, İran, Gürcistan, Bulgaristan, Kosova, Makedonya, Sırbistan, Libya’dan sağlık profesyonelleri, hastane yönetici ve sahiplerinden oluşan alım heyetleri fuarda yer alacaklar. Medikal ürün ihracatında önemli bir pazar olan Azerbaycan’da, Sağlık Bakanlığı ile yapılan görüşmeler sonucunda Bakanlık yetkilileri ve profesyonellerden oluşan bir grup da fuarda ağırlanacak. TÜYAP Yurtdışı Fuarlar Genel Müdür Yardımcısı Levent Metinoğlu ve Kafkasya Bölge Başkanı Olcay Bildik Azerbaycan Sağlık Bakanlığı yetkilileriyle, Bakü’de görüştü. Makedonya ve Kosova bölgelerinde de hekim odaları, meslek örgütleri, hekimler birlikleri, ticaret odaları, bakanlık yetkilileriyle yapılan görüşmeler sonucu alım heyetleri oluşturuldu. Re-Medica, Flip Vitori, Drzavna Devlet Hastanesi, Özel Diamed, A&E Medika poliklinik, Marija Medika, PZU Vivamed, PZU Sanomak hastaneleri yöneticileri de fuarda olacak. Expomed - Labtek fuarlarında milli katılımlarda artış ABD, Almanya, Çin, Güney Kore, Fransa, İspanya, Avusturya ve Tayvan’dan toplu katılımlarla zenginleşen fuarlarda ziyaretçiler uluslararası medikal sektör katılımcılarıyla da buluşacaklar. Sağlık sektörünün büyük buluşması 4-7 Nisan tarihlerinde 10:00-19:00 saatleri arasında Tüyap Fuar ve Kongre Merkezi Büyükçekmece-İstanbul’da. Detaylı bilgi ve online davetiye için www.ekspomedistanbul.com Yaşam Öyküsü 35 www.facebook.com/labmedya Watson James Dewey Ve Bilim, Watson’un kaydettiği gibi “Dışarıdan insanların sandığı şekilde, doğrudan mantıklı bir biçimde ilerlemiyor. Tam tersine bilimin ileriye, bazen de geriye doğru olan adımları çoğunlukla kişiliklerin ve kültürel geleneklerin rol oynadığı son derece insani olaylardır.” ABD ’li biyoloji bilgini James Dewey Watson 6 Nisan 1928’de Chicago’da doğdu. 1947’de Chicago Üniversitesi’nde diplomasını, 1950’de Indiana Üniversitesi’nde doktora derecesini alarak Kopenhag Üniversitesi’nde nükleik asit biyokimyasına ilişkin doktora sonrası çalışmalar yapmak üzere, bir araştırma bursu ile Danimarka’ya gitti. 1951’de, Wilkins’in X ışınları kırınımı yöntemi ile elde ettiği DNA desenini görünce, bu tekniği öğrenerek DNA’nın yapısını çözümlemek amacıyla, çalışmalarını İngiltere’deki Cambridge Üniversitesi’ne aktardı ve Cavendish Labaratuvarı’nda iki yıl Crick ile birlikte çalıştı. 1953-1955 arası ABD’de, California Instute of Technology’de biyoloji araştırma görevlisi olarak bulunduktan ve 1955-1956’da yeniden Cambridge Üniversitesi’nde Crick ile birlikte çalışmalar yaptıktan sonra ülkesine döndü ve 1956’da çalışmalarını Harvard Üniversitesi’nde devam ettirdi. 1958’de doçentliğe, 1961’de profesörlüğe yükseltildi; ayrıca 1968’de Long Island’daki Cold Spring Harbor Biyoloji Labaratuvarı’nın yöneticiliğini üslendi. 1976’da Harvard Üniversitesi’ndeki öğretim görevinden ayrılmasından dolayı Cold Spring’teki yöneticilik görevini ve kanser araştırmalarını 1985’e kadar sürdürdü. Birçok bilim ve tıp kuruluşunun üyeliğine seçilmiş olan Watson’un çeşitli ödül ve madalyaları bulunmaktadır. DNAnın Öyküsü Nedir? James D. Watson’un kendi anılarını yazdığı, TÜBİTAK’ın Popüler Bilim Kitapları dizisinden, “İkili Sarmal, DNA Yapı Çözümünün Öyküsü” adlı kitapta, önsözü yazan Sir Lawrence Bragg’ın deyişiyle, “Watson ve Crick’in DNA’yı çözümlemesi, tüm biyolojik sonuçları ile birlikte yüzyılımızın en büyük bilimsel olaylarından biridir. Bu başarı 1962 yılında Nobel ödülü ile değerlendirilmiş, proteinlerle birlikte kromozomları oluşturan, nesilden nesile kalıtlanan bu dinamik molekülün açıklanması, canlılığı anlamaya yönelik pek çok çalışmanın temelini oluşturmuştur. Ya tek bir insan korkunç bir sabır ve beyin gücüyle, ömrü boyunca fizik, kimya, biyolojinin temellerini öğrenecek, ölmeden önce belki, bir dünya sorununu çözebilecek ya da çok sayıda bilim adamı birbirlerine bildiklerini aktara aktara bir sonuca gidecekler. Bence dünyanın gizemlerini çözme yolunda bu mutlaka gerekli. Bu insani alışveriş, tüm kıskançlık, kızgınlık, sevinç ve heyecanıyla birlikte mutlaka gerekli. Ve Bilim, Watson’un kaydettiği gibi “Dışarıdan insanların sandığı şekilde, doğrudan mantıklı bir biçimde ilerlemiyor. Tam tersine bilimin ileriye, bazen de geriye doğru olan adımları çoğunlukla kişiliklerin ve kültürel geleneklerin rol oynadığı son derece insani olaylardır.” Fakat biz, hep büyük buluşların sahibi olan bilim adamlarını ulaşılmaz, çok farklı insanlar olarak düşünür, belki de kendimizle hiçbir ortak yön bulamayız. Oysa bir tatil, bir sevgili, güzel bir yemek, bir dost sohbeti, daha iyi bir ev gibi sıradan bir yaşamdaki güzellik ve kaygılar taşıdıklarına tanık olmak insana büyük bir keyif veriyor. Onlarla herhangi bir yaşam kesitinde ufacık bir özdeşleşme bile insana güç sağlıyor. Hele insanlığın genetik havuzunun önemini kavramak, hiç bir düşüncenin beyinlerde kalmaması gerektiğine inanmak (belki de biyolog olmak) insana tatlı bir ayrıcalık veriyor. James Watson, Francis Crick’le ilk kez Cambridge’de karşılaşmış ve DNA’nın proteinlerden daha önemli olduğu düşünen biriyle tanışmanın kendisi için bir şans olduğunu düşünmüştü. Francis ve eşinin politika ve din ile ilgileri yok gibi görünüyordu. Hatta din, Francis’e göre, geçmiş kuşaklara ait bir hata idi, günümüzde de sürdürülmesi gereksizdi. Bu ilgisizliğin nedeni belki de karanlığını unutmak istedikleri savaştı. Times dergisinden çok, moda dergisi Vogue ilgisini çekiyordu. Kalıtsal özelliklerin bir bakteri hücresinden diğerine, arıtılmış DNA molekülleri ile geçtiği zaten önceden kanıtlanmıştı. Ama bu DNA’ların ne biçim bir yapılarının olduğu nükleotidlerden oluşmaları dışında bilinmiyordu. Bu işe giriştiklerinde ellerinde sadece x-ışını kullanımı ile alınmış DNA resimleri vardı. Olayın özünde, DNA molekülündeki polinükleotid bağlarının sayısı hakkında karar vermek gizliydi. Tüm sorun, DNA ipliklerinin merkezi eksen etrafında döndükleri açı ve yarı-çaptı. Belki de bir polinükleotid zinciri en güzel nasıl kıvrılır diye düşünseler, çözüm daha kolay olabilecekti. Günleri modelleriyle oynamakla geçiyordu. Daha önce Linus Pauling, peptid bağının düz olduğu bilgisini bularak alfa sarmalını takır takır çözmüştü. DNA’nın birbirini izleyen nükleotidleri bir arada tutan fosfodiester bağlarının çeşitli şekillerde bulunabileceğini gösteren bir sürü işaret vardı. Aslında Francis’in tez konusu, farklı yoğunluklarda tuz çözeltilerine atılan hemoglobin kristallerinin küçülme biçimleri idi. DNA kimyasındaki bazı garip düzensizlikler daha önce düşünülmüş, Chargaff tarafından pürin ve pirimidin bazlarının birbirine oranları çıkartılmıştı. Adenin moleküllerinin sayısı timin molekülüne, guanininde sitozine sayıları çok yakındı. Bundan sonra Francis, adenin ve timin yüzeylerinin birbirine yapışması gerektiğini anladı. Önceleri 4 baz arasındaki kimyasal farklılıkları bilmiyordu. Watson’un ise bilimsel yaşamı “bakterilerin cinsel hayatları” ile başlamıştı. Fakat, artık her ikisi için de DNA molekülü daha cazip bir sorun olarak duruyordu. Watson ve Crick, Linus Pauling’in oğlu Peter’den zaman zaman babasının çalışmaları hakkında bilgi alıyorlar ve bu olgun bilim adamıyla DNA’yı çözme yarışında var olabileceklerini düşünüyorlardı. Pauling’in, saç proteini keratinde, alfa sarmalının kıvrılması şemaları ile meşgul olması iyi bir haberdi. Daha sonra Peter, babasının çalıştığı DNA modelinin, şeker fosfat iskeleti ortada olan üç zincirli bir sarmal olduğunu söyleyecekti. Watson, Linus’un bu modelinde fosfat gruplarının iyonlaşmamış olduğunu fark etti. Her grubun bağlı bir hidrojen atomu vardı ve bu yüzden de elektrik yükü yoktu. Yani, Pauling’in nükleik asidi hiçte asit değildi. Üstelik yüksüz fosfat grupları modelin önemsiz bir ayrıntısı da değildi. Oysa Watson’un nükleik asit kimyası hakkında bilgisi, fosfat gruplarında bağlı H atomları bulunmadığını söylüyordu. 0 güne dek hiç kimse DNA’nın orta kuvvette bir asit olduğundan kuşkuya düşmemişti. Bu durumda Linus’un bazı temel kimya verilerini bile atlamış olmasından, büyük keyif duydu ve yarışta halen var olduğunu düşünmeye başladı. Watson, düzgün bir polimer molekülü için en basit biçimin sarmal olduğuna inanıyordu. Ve, DNA’nın eksen boyunca her 34 A’da bir kendini tekrarlayan bir sarmal olduğunu kanıtlayacak şekilde taslaklar çizmeye başladı. Bu arada Crick’de her ne kadar fizikçiyse de biyolojide önemli şeylerin çiftler halinde ortaya çıktığına inanmıştı. Bir yıldan fazladır bazların düzenli H bağları oluşturma olasılığını göz ardı etmişlerdi. Başlangıçta, her bazda bir veya daha fazla H atomunun yer değiştirebildiğini görmeleri (tatomerik yer değiştirme) onları, belirli bir bazdaki tüm tatomerik biçimlerin aynı sıklıkla oluştuğu sonucuna götürmüştü. Oysa, bazların hepsi değilse bile büyük bölümü diğer bazlarla H bağları oluşturuyordu ve bu H bağları çok düşük DNA konsantrasyonlarında da bulunmaktaydı. Bu da bağların, aynı molekül içindeki bazları birbirleriyle birleştirdiğine kuvvetle işaret ediyordu. Bir James Dewey Watson Doğum: 6 Nisan 1928 (85 yaşında) Chicago, ABD Milliyeti: ABD Dalı: Genetik Çalıştığı yerler: Cold Spring Harbor Laboratory, Harvard University, University of Cambridge,National Institutes of Health Öğrenim: University of Chicago, Indiana University Önemli başarıları: DNA yapısı, Moleküler biyoloji Aldığı ödüller: Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü (1962) Kaynak: Vikipedia’dan faydalanılmıştır. de X-ışını kristalografisi sonucu vardı. Belki de sorunun özü bazlar arasındaki H bağlarını düzenleyen bir kuralda gizliydi. Benzer baz sıralarıyla birbiri etrafında dolaşan iki zincir rastlantısal olamazdı. Böyle bir yapı, her moleküldeki zincirlerden birinin, daha önceki bir aşamada diğer zincirin yapımı için kalıp olarak görev yapmış olduğuna kuvvetle işaret ediyordu. Öyleyse, gen replikasyonu, genin iki benzer zincirin ayrışması ile başlamaktaydı. Daha sonra, bu şekilde ortaya çıkan iki ana kalıp üzerinde, bunlarla aynı olan iki yeni zincir yapılmakta ve böylelikle orijinal moleküle benzer iki DNA molekülü oluşmaktaydı. Birkaç gün tek bir nükleotid içinde yer alan bütün atomların birbirine göre pozisyonlarını ölçebilmek için çekül ve cetvel kullanmakla geçti. Sarmal simetriye bağlı olarak bir nükleotiddeki atomların yeri, otomatik olarak başka pozisyonları da düzenleyecekti. Ertesi sabah Francis, atomik koordinatları okuyabilmek için, modeli temeli üzerinde sağlamlaştırmaya çalışıyordu. Sir Lawrence Bragg, modelin gen replikasyonuna işaret eden potansiyelini kavradıkça heyecanlanıyordu. 0 sırada kesin X-ışını verilerine sahip olmadıkları için, seçtikleri şeklin tamamen doğru olduğuna emin değillerdi. Hiç değilse, bir tane 2 zincirli, birbirini tamamlayan sarmalın stereo-kimyasal olarak mümkün olduğunu göstermek istiyorlardı. Bu kadar mükemmel bir yapının var olmak zorunda olduğunu söylüyorlardı. Jerry Cambridge’de onlarla olmasaydı, Rossy’nin X-ışınları sonuçlarını değerlendirmeseler uzun bir süre benzer bazlan bağlamakla uğraşıyor olabilirlerdi. Watson o sıralar sadece 25 yaşındaydı. Linus Pauling iki sarmalın haberini uzaklardayken aldı. Gerçek ve samimi bir heyecan duymuştu. Kendi kendini tamamlayan bir DNA molekülünün çok açık biyolojik avantajları karşısında yarışı kaybettiğini kabul etmişti. Membran Filtrasyonda Yeni Ürünler • Sensörlü Membran Dispenseri • Ultra Sessiz Vakum Pompası • Çok Fonksiyonlu Manifoldlar • Sessiz pompa • Çok Fonksiyonlu Manifoldlar www.millipore.com/ez • Sensörlü dispenser Microfil® V or Microfil® S ile kullanılabilir. Monitor 55-Plus™ ile kullanılabilir. Tekrar kullanılabilir paslanmaz çelik ve cam sistemlere uyumludur. Membran Filtrasyon Besiyerlerinde Dünyanın Tercihi; Membran filtrasyon için dizayn edilmiş petri kabı ve amaca uygun sıvı besiyeri kombinasyonu m-Endo Toplam koliform Broth m-ColiBlue24® Broth Tripton Glikoz Ekstrakt Broth, TTC’ li www.orlab.com.tr [email protected] Tel: (0312) 285 64 73 Faks: (0312) 284 47 80 TGE (Tripton Glikoz Ektrakt) Brothl
