Pijnbestrijding tijdens de bevalling - Turks Doğum sırasında

Pijnbestrijding tijdens de bevalling - Turks Doğum sırasında

Pijnbestrijding tijdens de bevalling - Turks
Doğum sırasında sancıyı dindirmek
Pijnbestrijding tijdens de bevalling
Doğum sırasında sancıyı dindirmek
Bevallen doet pijn. Weinig vrouwen zullen opkijken van deze uit­spraak. Zij weten dat pijn bij een bevalling hoort
Her doğum ağrı verir. Bu söze çok az kadın şaşıracaktır. Doğumların ağrılı geçtiğini ve bunun normal bir şey
en een normaal ver­schijnsel is. Bijna alle vrouwen ervaren de ontsluitingsweeën – de samen-
olduğunu her kadın bilir. Hemen hemen tüm kadınlarda rahim ağzının açılması – rahim ağzının açılmasını
­trekkingen van de baarmoeder die ervoor zorgen dat de baar­moeder­mond zich opent – als pijnlijk. Datzelfde
sağlayan rahim kasılmaları – ağrılı olur. Aynı şey, ıkınma ile birlikte gelen ve çocuğun doğmasına yol açan,
geldt voor de uit­drijvings­weeën, die samen met het persen ervoor zorgen dat het kind geboren wordt.
atılma eylemi için de geçerlidir.
De duur en de ernst van de pijn tijdens een bevalling wisselen. Meestal neemt de pijn toe naarmate de
Ağrının yoğunluğu ve ciddiyeti her doğumda değişiktir. Genelde rahim ağzı açıldıkça ağrılar daha da çoğalır. Ağrı
ontsluiting vordert. De pijn is voornamelijk onder in de buik aanwezig en wordt soms als rugpijn gevoeld. Ook de
genelde karnın alt kısmında olur ve bazen de bele vurur. Ikınma anındaki ağrının yoğunluğu da değişiktir: kişi
pijn tijdens het persen verschilt: soms is het een opluchting om mee te mogen persen, soms doet persen juist
ıkınırken bazen ferahlar ve bazen de en fazla ağrıyı tam o zaman hisseder.
het meeste pijn.
Nefes ve rahatlama alıştırmaları doğum sancılarını daha hafif hissetmeye yarayabilir. Bunu gebelik döneminde
Ademhalings- en ontspanningsoefeningen kunnen helpen de weeën op te vangen. Dit kunt u al tijdens de
çeşitli kurslarda öğrenebilirsiniz. Dikkatinizi toplayıp doğum sancılarını “püfleyerek üzerinizden attığınız” zaman
zwangerschap in verschillende cursussen leren. Door geconcentreerd weeën ‘weg te zuchten’ komt u in een
vücudunuz ağrı kesici etkisi olan bir maddeyi salgılama aşamasına geçer : bu maddeye endorfin adı verilir.
ritme waarbij het lichaam zelf stoffen aanmaakt die een pijn­stillend effect hebben: endorfinen. Deze endorfinen
Endorfin ağrıları dayanılır bir düzeye indirir.
zorgen ervoor dat de pijn te verdragen is.
Ancak kadınlar bazen yine de ağrıların dayanılmaz düzeyde olduğunu söylerler. Burada bitkinlik, korku ve
Toch komt het regelmatig voor dat vrouwen de pijn onverdraaglijk vinden. Uitputting, angst of spanning kunnen
heyecan da bir rol oynayabilir. Sıcak bir duş veya banyo, masaj veya başka bir duruş çoğu zaman faydalı olabilir
een rol spelen. Een warme douche of een warm bad, massage of een andere houding kan dan vaak ook helpen,
ama yine de ağrı bazen çekilmeyecek derecede ağır olabilir. Bu ağrının ve rahatlayamamanın kısır döngüsünü
maar toch kan de pijn soms onverdraaglijk zijn. Om de vicieuze cirkel van pijn en niet kunnen ontspannen te
aşabilmek için ağrı kesici ilaçlar verilebilir.
door­breken, kan de pijn met medicijnen worden onderdrukt.
Bu broşürde Hollanda’da en çok kullanılan ağrı kesici ilaçlar ve yöntemler hakkında bilgiler verilmiştir. Bu
In deze brochure bespreken wij de middelen die in Nederland het meest gebruikt worden om de pijn te
yöntemler şunlardır:
bestrijden. Dit zijn:
• morfine benzeyen ilaçlarla sancıyı dindirmek
• pijnbestrijding met morfineachtige medicijnen
• remifentanil pompasıyla sancıyı dindirmek
• pijnbestrijding met de Remifentanilpomp
• epidural anestezi (belden iğne)
• epidurale pijnbestrijding (ruggenprik)
• spinal anestezi (uyuşturma).
• spinale anesthesie (verdoving).
1
Pijnbestrijding met morfineachtige medicijnen
Morfine benzeyen ilaçlarla sancıyı dindirmek
Pethidine is een medicijn dat op elk tijdstip gegeven kan worden. Omdat er bij gebruik van dit middel
Petidin her hastanede her an verilebilen bir ilaçtır. Petidin kullanımında yan etkiler olabileceği için her zaman
bijwerkingen kunnen optreden, moet u altijd worden opgenomen. Wie uw bevalling verder begeleidt – uw eigen
hastaneye yatırılmanız gerekir. Doğumda size kimin yardımcı olacağı, yani kendi aile hekiminiz mi, kendi doğum
huisarts, uw eigen verloskundige of een verloskundige of arts uit het ziekenhuis – verschilt per ziekenhuis.
uzmanınız mı veya hastaneye bağlı bir doğum uzmanı mı veya bir kadın doktoru mu olacağı, hastaneden
hastaneye değişir.
Pethidine wordt gegeven via een injectie in de bil of het bovenbeen. Na ongeveer een kwartier gaat u het effect
voelen: de ergste pijn wordt minder en vaak kunt u zich daardoor ontspannen tussen de weeën door. Sommige
Petidin kalçadan veya bacaktan yapılan bir iğneyle verilir. İğnenin etkisini yaklaşık 15 dakika içinde hissetmeye
vrouwen soezen weg of slapen zelfs. Het middel werkt 2 tot 4 uur. Pethidine wordt alleen gegeven bij pijn tijdens
başlarsınız: O zaman en çok ağrı azalır ve genelde bu sayede kendinizi iki doğum sancısı arasında biraz
de ontsluitingsfase. Soms wordt het gecombineerd met een slaapmiddel, zoals bijvoorbeeld Phenergan of
daha rahat hissedebilirsiniz. Hatta bazı kadınlar bazen bu arada uyuklayabilmekte ve uyuyabilmektedirler. Bu
Normison.
maddenin etkisi 2 ila 4 saat arası sürer. Petidin yalnız rahim ağzının açılması aşamasında verilir. Bazen de aynı
zamanda örneğin Phenergan veya Normison gibi bir uyku ilacı da verilir.
Voordelen van pethidine
Pethidine heeft een sterk pijnstillend effect. U kunt hierdoor uitrusten en de pijn beter opvangen. Daardoor schiet
Petidin’in avantajları
de ontsluiting vaak sneller op. Pethidine is gebruiksklaar op de verlosafdeling aanwezig en kan dus snel worden
Petidin’in aşırı ağrı kesici bir etkisi vardır. Bu sayede dinlenebilir ve ağrıya çok daha kolay dayanabilirsiniz.
gegeven.
Böylece rahim ağzı da genelde daha çabuk açılır. Petidin doğum bölümünde hazır bulunup, derhal verilebilir.
Nadelen van pethidine
Petidin’in dezavantajları
Voor de moeder
Anne için
• Een injectie met pethidine werkt niet langer dan 2 tot 4 uur. Soms is dit te kort; dan kunt u eventueel een
• Petidin iğnesinin etkisi 2 ile 4 saatten fazla sürmez. Bu süre bazen az gelebilir; bu süreden sonra icabında
nieuwe injectie krijgen.
yeniden bir iğne yapılabilir.
• Een enkele keer kan misselijkheid, hoofdpijn of duizeligheid optreden.
• Ender olarak mide bulantısı, baş ağrısı veya baş dönmesi olabilir.
• Pethidine maakt dat u slaperig wordt en u wat van de wereld afsluit; dat kan ervoor zorgen dat sommige
• Petidin uyuşukluk verebilir ve kendinizi biraz gerçek dışı hissedebilirsiniz; bu da bazı kadınların doğumu
vrouwen de bevalling niet bewust ervaren en soms zelfs akelig vinden. Achteraf kunnen zij het gevoel
hebben dat zij een deel van de bevalling ‘kwijt’ zijn.
• Pethidine wordt alleen in het ziekenhuis gegeven. Als u eenmaal de injectie hebt gekregen, mag u niet meer
rondlopen.
• Bijna alle zwangeren kunnen pethidine krijgen, maar soms is het niet verstandig als u zware astma hebt of
bilinçli bir şekilde yaşayamamalarına ve hatta iğrenç bir şey olarak görmelerine neden olabilir. Doğumdan
sonra da bu kadınlarda doğumun bir bölümünü ‘kaçırdıkları’ duygusu olabilir.
• Petidin yalnız hastanede verilir. İğne yapıldıktan sonra ayağa kalkıp dolaşmanız yasaktır.
• Hemen hemen tüm gebe kadınlara Petidin verilebilir ancak ağır astım hastası olduğunuz veya bazı ilaçlar
kullandığınız zaman bu iğnenin yapılması sakıncalı olabilir.
bepaalde medicijnen gebruikt.
Çocuk için
Voor het kind
- Petidin plasentadan (eteneden) geçtiği için çocuğa da geçer. Bu yüzden çocuk rahmin içinde biraz uyuşuk olur
Omdat pethidine door de placenta (moederkoek) heengaat, komt het ook bij het kind terecht. Het kind
ve hareketsizleşir. Bu olguyu CTG’de (Cardio Toco Gram veya CTG aleti) de görmek mümkündür. Kalp atışları
wordt hierdoor in de baarmoeder ook slaperig en minder beweeglijk. Dit is ook op een harttonenregistratie
az değişken olur. Doğum uzmanı veya doktor çocuğun durumundan şüpheli olduğu zaman Petidin vermekten
(cardiotocogram of CTG) te zien: de harttonen worden minder variabel. Als de verloskundige of arts twijfelt over
vazgeçebilir. Aynı zamanda Petidin çocuğun solunumunu engelleyip doğumdan sonra rahat nefes almasına
de toestand van het kind, kan dat een reden zijn om geen pethidine te geven. Ook kan pethidine de ademhaling
engel olabilir veya uyuşuk olmasına neden olabilir.
van het kind remmen waardoor het na de geboorte moeite kan hebben met ademen of nog wat slaperig is.
- Buna engel olmak için icabında doğumdan sonra bebeğe etkileri yok edici bir antagonist (Naloxon) verilir.
Na de geboorte kan een tegenstof (naloxon) aan de baby worden gegeven om het effect tegen te gaan.
2
3
Voor- en nadelen van pethidine op een rij
• Gemakkelijke manier van pijnbestrijding, die op elk tijdstip gegeven kan worden, en waardoor de pijn meestal
weer draaglijk wordt.
Petidin’in avantajları ve dezavantajları bir arada
• Her an her hastanede verilebilen ve ağrıyı genelde dayanılabilir bir düzeye indiren kolay bir ağrı kesici
yöntemdir.
• Vooral een rustig makend effect.
• Özellikle sakinleştirici bir etkisi vardır.
• Tamelijk korte werkingsduur.
• Oldukça kısa süreli bir etkisi vardır.
• Rondlopen is niet meer mogelijk; u moet in bed blijven.
• Ayakta dolaşmak yasaktır: Yatakta kalmak zorundasınız.
• Soms zijn er bijwerkingen, een enkele keer is de combinatie met andere medicijnen ongunstig.
• Bazen yan etkileri vardır ve nadiren de başka ilaçların karışımıyla olumsuz etkisi olabilir.
• De harttonen van het kind kunnen minder variabel worden, waardoor het CTG moeilijker te beoordelen is.
• Çocuğun kalbinin atışları az değişken olabilir ve bu yüzden CTG aletiyle kalp atışlarının değerlendirilmesi de
• Soms is uw kind na de bevalling wat suf en heeft het problemen met goed doorademen. Een ander medicijn
kan dit effect verminderen.
zorlaşabilir.
• Doğumdan sonra bebek bazen biraz uyuşuk olabilir ve derin nefes alıp vermede zorlanabilir. Bu etki başka
bir ilaçla yok edilebilir.
Pijnbestrijding met de Remifentanil-pomp
Sinds kort is er ook een methode beschikbaar waarbij u zichzelf door een druk op de knop een kleine
Remifentanil pompasıyla sancıyı dindirme yöntemi
hoeveelheid pijnstillend medicijn via het infuus kunt toedienen. Deze methode heet PCA = Patient Controlled
Kısa bir süreden beri bir düğmeye basarak kendinize bir serumla biraz ağrı kesici ilaç enjekte edebileceğiniz
Analgesia, dat wil zeggen: door de patiënt zelf geregelde pijnstilling. Het medicijn dat in kleine hoeveelheden per
bir yöntemin uygulanmasına başlanmıştır. Bu yönteme PCA = Patient Controlled Analgesia yöntemi denir, yani:
keer wordt toegediend, heet Remifentanil. Het is een modern, zeer snelwerkend morfinepreparaat.
Hastanın kendisi tarafından ayarlanan ağrı kesici. Her seferinde azar azar verilen ilacın adı Remifentanil’dir. Bu,
modern ve çok çabuk etkili olan bir morfin aletidir.
U kunt zelf bepalen wanneer en hoe vaak u op de knop wilt drukken om uzelf een pijnstillende dosis toe te
dienen. Om toediening van te veel medicijn te voorkomen kan niet onbeperkt gedrukt worden. De infuuspomp
İlacın dozunu ve kendinize ağrı kesici bir doz vermeniz için hangi sıklıkla düğmeye basacağınıza kendiniz
kent een vergrendeling van twee minuten; dit betekent dat u niet onmiddellijk na elkaar pijnstilling kunt
karar verirsiniz. Aşırı ilaç sıkmayı önlemek için düğmeye sınırsız basmak mümkün değildir. Serum pompasının
toedienen. De drukknop mag uitsluitend en alleen door u bediend worden, dus niet door de verpleegkundigen,
iki dakika süren bir kilidi vardır; yani hemen peş peşe ağrı kesici sıkmanız mümkün değildir. Düğmeye yalnız
artsen, de partner of andere aanwezigen.
kendiniz basabilirsiniz yani hasta bakıcılar, doktorlar, kişinin eşi veya odada bulunan başka biri tarafından
basılması mümkün değildir.
De arts of verloskundige die u bij de bevalling begeleidt, kan vast­stellen of u voor deze vorm van pijnstilling in
aanmerking komt. De methode is vooral nuttig om de laatste fase van de ontsluiting te overbruggen of als er
Doğumda size yardımcı olan doktor veya doğum uzmanı, bu tür ağrı kesicinin size uygulanıp
redenen zijn om niet een ruggenprik toe te passen. Het kan zijn dat de baring zo ver is gevorderd dat u niet
uygulanamayacağını belirleyebilir. Bu yöntem özellikle rahim ağzının açılmasının son aşamasını atlatmak için
meer in aanmerking komt voor deze vorm van pijnstilling. Ook kan de ontsluiting al zo ver gevorderd zijn dat de
veya belden iğne yapılmasının sakıncalı olduğu durumlarda faydalıdır. Doğumun ileri aşamada olmasından
baby binnen korte tijd geboren kan worden.
dolayı bu çeşit ağrı kesici artık size uygun olmayabilir. Ayrıca rahim ağzı bebeğin kısa zamanda doğabileceği
derecede açılmış da olabilir.
Voorbereiding
U krijgt als voorbereiding een infuus in de arm waarop de pomp wordt aangesloten. In uw andere arm wordt ook
Ön hazırlık
een infuus aangelegd als voorzorgsmaatregel. Het zuurstofgehalte in uw bloed wordt gemeten door middel van
Ön hazırlık olarak kolunuza pompanın bağlanacağı bir serum takılır. Diğer kolunuza da ihtiyaten başka bir serum
een dopje over uw vinger. Ook worden uw bloeddruk en ademhaling regelmatig gemeten. Verpleegkundigen en
takılır. Kanınızdaki oksijen oranı parmağınıza takılı olan bir kapakçıkla ölçülür. Aynı zamanda tansiyonunuz ve
artsen zullen regelmatig vragen en meten of de pijnstilling afdoende is.
soluk alışınız da ölçülür. Hastabakıcılar ve doktorlar düzenli olarak ağrı kesicinin yeterince etkili olup olmadığını
sorarlar ve ölçerler.
4
5
Mogelijke bijwerkingen
Olası yan etkiler
Bijwerkingen van deze vorm van pijnstilling kunnen zijn:
Bu ağrı kesme yönteminin şu tür yan etkileri olabilir:
• slaperigheid
• uykulu hissetmek
• misselijkheid
• mide bulantısı
• jeuk
• kaşıntı
• verminderde ademhaling.
• nefes almada yavaşlama.
Bij vermindering van uw ademhaling kunnen er ook veranderingen in de hartslag van de baby optreden. Daarom
Nefes almanızda yavaşlama kaydedildiği zaman bebeğin kalp atışlarında da değişiklikler olabilir. Bu yüzden
wordt de hartslag van uw baby continu gemeten met een harttonenregistratie (cardiotocogram of CTG).
bebeğinizin kalp atışları bir CTG aleti vasıtasıyla sürekli kontrol edilir.
Het toedienen van pijnstilling, op deze manier, vergt enige oefening van uw kant. Na de druk op de knop duurt
Bu şekilde ağrı kesici kullanabilmeniz için biraz alıştırma yapmanız gerekir. Düğmeye bastıktan sonra ağrı
het 20 tot 30 seconden totdat de pijnstilling werkt en een wee duurt 60 tot 90 seconden. U zult het toedienen van
kesicinin etkisini göstermeye başlaması yaklaşık 20 ile 30 saniye arası sürer ve her bir doğum sancısı 60 ile 90
pijnstilling moeten leren, dat wil zeggen: zelf het moment uitzoeken wanneer u op de knop moet drukken om het
saniye arası sürer. Ağrı kesiciyi kendinize vermeyi öğrenmeniz gerekir, yani: İlk gelen doğum sancısında ilacın
maximale effect te bereiken bij de komende wee.
en fazla etkin olacağı anı bulabilmek için düğmeye ne zaman basacağınız anı kendiniz bulmanız gerekir.
Voor- en nadelen van de Remifentanil-pomp op een rij
Remifentanil pompasının avantajları ve dezavantajları bir arada
• Het geeft tijdens de weeën een krachtige pijnstilling.
• Doğum sancıları esnasında sancıyı anında yok eder.
• Tussen de weeën door bent u minder suf dan met pethidine.
• Petidin’e nazaran iki doğum sancısı arasında kendinizi daha az uyuşuk hissedersiniz.
• U moet wakker zijn om op tijd op de knop te kunnen drukken
• Zamanında düğmeye basabilmek için uyanık olmanız gerekir.
• Er moet een extra infuusnaald worden geprikt.
• Ekstra bir serum iğnesi takılması gerekir.
Epidurale pijnbestrijding (ruggenprik)
Epidural anestezi (belden iğne)
Er zijn twee soorten pijnbestrijding met een ruggenprik: de epidurale pijnbestrijding en de spinale anesthesie
Belden iğne ile iki çeşit ağrısız doğum yöntemi vardır. Epidural anestezi ve spinal anestezi (uyuşturma). Epidural
(verdoving). Epidurale pijn­bestrijding wordt ook wel peridurale pijnbestrijding genoemd. Bij de bevalling wordt
anesteziye aynı zamanda peridural anestezi de denir. Doğumda genelde epidural anestezi uygulanır. Sezaryen
vaak epidurale pijnbestrijding gegeven. Bij een keizersnede maakt men meestal gebruik van spinale anesthesie.
uygulandığı zaman ise genelde spinal anestezi uygulanır. Bunun açıklaması aşağıda yapılmıştır.
Dit wordt verderop besproken.
Wat is epidurale pijnbestrijding?
Epidural anestezi nedir?
Belden yapılan bu iğne yönteminde anestezi uzmanı ince bir sonda (kateter) ile uyuşturucu maddeyi omurların
Bij deze ruggenprik spuit de anesthesioloog via een dun slangetje (katheter) verdovingsvloeistof in de ruimte
arasına kadar iterek dura zarı çevresine yerleştirir: Epidural aralık. Bu noktadan rahme ve havsalaya ağrı
tussen de ruggenwervels: de epidurale ruimte. Hier lopen zenuwen die pijnprikkels van de baar­moeder en de
duyusunu veren sinirler geçer. Bu sinirler uyuşturulduğu zaman rahim kasılmalarını artık hissetmezsiniz.
bekkenbodem vervoeren. Als deze zenuwen worden uitgeschakeld, voelt u de pijn van de weeën niet meer.
Ağrı sinirlerinin haricinde bu noktadan vücudun alt kısmındaki kasları kontrol eden sinirler de geçer. Dolaysıyla
Behalve pijnzenuwen lopen in deze ruimte ook zenuwen die de spieren in het onderlichaam aansturen. Na een
belden iğne yapıldığı zaman bacaklardaki kasların gücü geçici olarak biraz azalabilir. Ayrıca karnınızın alt
ruggenprik kan dus ook de spierkracht in de benen tijdelijk afnemen. Bovendien krijgt u minder gevoel in benen
kısmında ve bacaklarınızda duygu azalabilir.
en onderbuik.
6
7
Hoe verloopt zo’n ruggenprik?
Belden iğne nasıl yapılır?
Voorbereidingen en controles
Ön hazırlıklar ve kontroller
U krijgt eerst extra vocht via een infuus. Dit is nodig omdat uw bloed­druk niet te veel mag dalen. Uw pols en
İlk önce size bir serumla ekstra sıvı verilir. Tansiyonunuzun çok fazla düşmemesi için bunun yapılması gerekir.
bloeddruk worden regel­matig gecontroleerd, soms met behulp van automatische bewakings­apparatuur. De
Nabzınız ve tansiyonunuz düzenli olarak ölçülür ve bu bazen otomatik gözetim aletleriyle de yapılır. Çocuğun
harttonen van het kind worden gecontroleerd door middel van een CTG (cardiotocogram).
kalp atışları bir CTG (Cardio Toco Gram veya CTG aleti) ile kontrol edilir.
Wie geeft de prik?
İğneyi kim yapar:
Epidurale pijnbestrijding wordt door een anesthesioloog gegeven. Dit gebeurt op de verloskamer.
Epidural anestezi bir anestezi uzmanı tarafından uygulanır. Bu işlem doğum odasında yapılır.
De prik zelf
İğne
De anesthesioloog prikt terwijl u op uw zij ligt of voorovergebogen zit. U moet uw rug zo bol mogelijk maken en
Siz yan yatarken veya öne doğru eğilirken anestezi uzmanı iğneyi yapar. İğne yapılırken belinizi mümkün
uw lichaam zo stil mogelijk houden, want daardoor wordt de ruimte tussen de ruggenwervels beter bereikbaar.
olduğunca yuvarlamanız ve hareketsiz durmanız gerekir çünkü bu şekilde omurların arasındaki aralığa daha
De huid op de prikplaats wordt schoongemaakt en plaatselijk verdoofd met een dunne naald. Vervolgens schuift
kolay erişilebilir. İğnenin gireceği yer temizlenir ve ince bir iğneyle uyuşturulur. Daha sonra anestezi uzmanı ince
de arts op deze plaats door een andere naald een klein slangetje (katheter) tussen de wervels in de epidurale
bir sondayı (kateteri) başka bir iğneden geçirerek epidural aralığa yerleştirir. Uyuşturucu ilaçların sıkılmasıyla bu
ruimte. Door inspuiting van verdovingsvloeistoffen worden de zenuwen vervolgens tijdelijk uitgeschakeld.
aralıkta bulunan sinirler geçici olarak uyuşturulur.
Wat voelt u ervan?
Siz bundan ne hissedersiniz?
De prik van de epidurale naald duurt kort en doet door de verdoving van de huid praktisch geen pijn.
Epidural iğnenin yapılması kısa sürer ve deri önceden uyuşturulmuş olduğu için hemen hemen hiç bir ağrı
hissetmezsiniz.
Na de prik
Als de katheter eenmaal is aangebracht, kunt u zich weer bewegen. Vaak wordt de katheter aangesloten op
Belden iğne yapıldıktan sonra
een pompje waardoor continu een kleine hoeveelheid verdovingsvloeistof loopt. Gemiddeld duurt het 5 tot 15
Kateter yerleştirildikten sonra tekrar hareket edebilirsiniz. Genelde kateter bir serum pompasına bağlanır ve
minuten voordat u het effect echt merkt.
bu pompadan sürekli belirli bir oranda uyuşturucu ilaç verilir. İlacın etkisini ortalama 5 ila 15 dakika sonra
hissetmeye başlarsınız.
Verdere controles
Tijdens het verdere verloop van de bevalling worden uw bloeddruk, polsslag, urineproductie en soms ook het
Sonraki kontroller
zuurstofgehalte in uw bloed regelmatig gecontroleerd, en wordt ook in de gaten gehouden of de pijnstilling
Doğum süresince tansiyonunuz, nabzınız, idrar üretiminiz ve bazen de kanınızdaki oksijen oranı düzenli olarak
voldoende is. Ook de conditie van uw kind wordt bewaakt .
ölçülür ve ayrıca anestezinin gerektiği gibi etkili olup olmadığına da bakılır. Aynı zamanda çocuğunuzun durumu
kontrol edilir.
Wat is het effect van epidurale pijnstilling?
In principe is het mogelijk dat u helemaal geen pijn hebt tijdens de ontsluitingsfase of tijdens het persen. Soms
Epidural anestezinin etkisi nedir?
kunnen uw benen slap worden of krijgt u een tintelend doof gevoel in uw buikhuid en/of uw benen. Deze effecten
Prensip olarak rahim kanalının açılması sırasındaki kasılmalarda ve ıkınma sırasında hiçbir ağrı hissetmezsiniz.
verdwijnen als met de medicijnen wordt gestopt.
Bazen rahim ağzının açılması sırasında ve ıkınma sırasında ayaklarınız uyuşabilir veya ayaklarınızda veya
De epidurale pijnbestrijding heeft bij ongeveer 5% van de vrouwen onvoldoende resultaat. Dan moet gekeken
karnınızın üzerinde cildinizde bir iğnelenme veya uyuşma olabilir. Bu etkiler ilaç kesildikten sonra kendiliğinden
worden of de katheter goed zit en of de verdovingsvloeistof sterk genoeg is. Soms is het nodig om opnieuw te
kaybolur.
prikken.
Epidural anestezi kadınların yaklaşık %5’inde yeterince etkili olmamaktadır. O zaman belden yerleştirilen iğnenin
De anesthesioloog zoekt altijd naar een evenwicht in de dosering: de pijn moet draaglijk zijn terwijl de
tam yerinde olup olmadığına ve/veya uyuşturucu ilacın dozunun yeterli olup olmadığı kontrol edilir. Bazen
bijwerkingen zo klein mogelijk zijn. Op het hoogtepunt van een wee kunt u dus toch nog wat druk of een beetje
iğnenin yeniden yapılması gerekebilir.
pijn voelen. Door de ruggenprik krijgt u echter rust en kunt u weer op krachten komen; door vermindering van
Anestezi uzmanı her zaman ilacın dozunda bir denge sağlamaya çalışır: ağrının dayanılabilir olması ve yan
pijn en angst kan de ontsluiting dan sneller verlopen.
etkilerin de mümkün olduğunca az olması gerekir. Yani sancıların hat safhasında biraz basınç veya ağrı
hissetmeniz mümkündür. Ancak belden yapılan iğne sayesinde biraz dinlenebilir ve gücünüzü toplayabilirsiniz;
ağrı ve korku azaldığı zaman rahim ağzı daha da çabuk açılabilir.
8
9
Hoe gaat de bevalling verder bij epidurale pijnstilling?
Epidural anestezi ile doğum nasıl geçer?
Tegen de tijd dat u volkomen ontsluiting hebt, wordt de hoeveelheid toegediende medicijnen vaak verminderd.
Genelde rahim kanalı tamamen açılıncaya kadar verilen ilaçların dozu giderek azaltılır. Böylece iyice
Zo voelt u weer de weeën die nodig zijn om goed mee te kunnen persen. Soms duurt het een tijdje voordat de
ıkınabilmeniz için gerekli olan doğum sancılarını daha iyi hissedebilirsiniz. Bazen ıkınma hissi tam olarak
spontane persdrang op gang komt. De uitdrijvings­fase kan hierdoor wat langer duren. Net als bij elke bevalling
kendiliğinden başlaması uzun sürebilir. Dolayısıyla atılma safhası da daha uzun sürebilir. Her doğumda olduğu
kan een kunst­verlossing nodig zijn: een geboorte met de vacuüm, tang of keizer­snede. Mocht een keizersnede
gibi suni doğum yapılması gerekebilir: Vakum, forseps veya sezaryen ile doğum. Sezaryen gerektiği zaman
nodig zijn, dan is het even­tueel mogelijk de epidurale katheter te gebruiken. Soms kiest de anesthesioloog een
icabında epidural kateter de kullanılabilir. Anestezi uzmanı bazen başka bir anestezi yöntemini uygulamayı tercih
ander soort pijnbestrijding: spinale anesthesie, of krijgt u algehele anesthesie (narcose).
edebilir: Spinal anestezi veya tam anestezi (narkoz) verilebilir.
Kan epidurale pijnstilling altijd gegeven worden?
Epidural anestezi her zaman uygulanabilir mi?
Soms kan het enige tijd duren voordat de anesthesioloog naar de verloskamer kan komen, omdat hij/zij
Anestezi uzmanı diğer hastalarla ilgilendiğinden veya evinden gelmesi gerektiğinden bazen doğum odasına
nog bezig is met de zorg voor andere patiënten of omdat hij/zij van huis moet komen. In bepaalde situaties
gelmesi uzun sürebilir. Bazı durumlarda epidural anestezi tercih edilmez. Örneğin kan pıhtılaşmasında sorunlar,
is epidurale pijnstilling onwenselijk, zoals bij stoornissen in de bloedstolling, bij infecties, bij sommige
enfeksiyonlar, bazı nörolojik bozukluklar ve omurda sorunlar olduğu zaman veya eskiden omurdan bir ameliyat
neurologische aan­­doeningen, en bij afwijkingen of eerdere operaties aan de ­wervelkolom.
geçirme durumlarında böyle bir şey söz konusu olabilir.
Bijwerkingen en eventuele complicaties van epidurale anesthesie
Epidural anestezinin yan etkileri ve olası komplikasyonlar
Bloeddrukdaling
Tansiyonun düşmesi
Door epidurale anesthesie worden de bloedvaten in de onderste lichaamshelft wijder; daardoor kan de
Epidural anestezide vücudun alt bölümündeki damarlar gevşer ve dolaysıyla tansiyon da düşebilir. Bunu
bloeddruk dalen. Om dit te voorkomen krijgt u al voor het inbrengen van de epidurale katheter extra vocht via
önlemek için epidural anestezi uygulanmadan önce size bir serumla ekstra sıvı verilir. Tansiyonunuz düşük
een infuus. Bij een te lage bloeddruk kunt u zich niet lekker voelen of duizelig worden; door op uw zij te gaan
olduğu zaman kendinizi iyi hissetmeyebilirsiniz veya başınız dönebilir. Yana doğru yatarak bu şikayetleri
liggen kunt u de klachten verminderen en verdere daling van de bloeddruk voorkomen.
azaltabilirsiniz ve tansiyonunuzun da daha fazla düşmesine engel olabilirsiniz.
Door de bloeddrukdaling kan eventueel de hartslag van uw baby ook veranderen. Dit wordt zichtbaar op het
Tansiyonunuz düştüğü zaman çocuğunuzun kalp atışları da değişebilir. Bu, CTG aletinde görülür.
hartfilmpje (CTG-bewaking).
İdrar kesesinin çalışması
Blaasfunctie
Vücudun alt bölümünün uyuşturulmuş olması yüzünden epidural anestezide idrar kesenizin dolu olup olmadığını
Door de verdoving van het onderlichaam kunt u bij epidurale pijn­bestrijding moeilijk voelen of uw blaas vol is.
hissetmeniz zor olabilir. İdrar ederken de zorluk çekebilirsiniz. Dolayısıyla doğum odasında size yardımcı olan
Ook plassen kan moeilijk zijn. Degenen die u op de verloskamer begeleiden, controleren daarom nauwkeurig of
kişiler idrar kesenizin fazla dolmamasına dikkatle kontrol ederler. Bazen de ihtiyaten idrar kesenize bir kateter
uw blaas niet te vol wordt. Soms krijgt u als voorzorg een blaaskatheter, soms wordt dit alleen gedaan als het u
yerleştirilir ve bu, bazen idrar çıkaramadığınız zamanlar da yapılır.
niet lukt om te plassen.
Kaşıntı
Jeuk
Kullanılan uyuşturucu maddeye tepki olarak bazen hafif bir kaşıntı meydana gelebilir. Ender olarak bunu tedavi
Een lichte jeuk is soms een reactie op de gebruikte verdovingsvloeistof. Behandeling is zelden nodig.
etmek gerekir.
Rillen
Titremeler
Het kan gebeuren dat u na het prikken van de epiduraal gaat rillen zonder dat u het koud hebt. Dit is onschuldig
Epidural anestezi yapıldıktan sonra üşümediğiniz halde titremeye başlayabilirsiniz. Bu genelde zararsız bir
en meestal van korte duur. Het rillen ontstaat door veranderingen in uw temperatuurgevoel.
titremedir ve kısa sürer. Titreme genelde vücudunuzdaki ani ısı değişiklikleri yüzünden olur.
Hoofdpijn
Baş ağrısı
Bij 1% van alle patiënten met epidurale pijnbestrijding komt het voor dat de ruimte rond het ruggenmerg (de
Epidural anestezi uygulanan hastaların %1’inde iğne omurun arasına batar (epidural aralığa). Bunun neticesinde
spinale ruimte) wordt aan­geprikt. Het gevolg is hoofdpijn, die meestal pas de volgende dag optreedt. Het is een
de genelde ertesi gün baş ağrısı olur. Bu, zararsız olduğu halde elbette ki rahatsız edici bir ağrıdır. Bu gibi
vervelende maar onschuldige complicatie. In de helft van de gevallen zijn eenvoudige maatregelen als rust,
durumların yarısında dinlenmek, ilaç almak ve bol sıvı içmek gibi basit önlemlerle sorun çözülmektedir. Baş
medicijnen en veel drinken voldoende om de klacht te verhelpen. In het geval dat de hoofdpijn blijft bestaan,
ağrısı geçmediği zaman anestezi uzmanı başka bir çözüm arar.
zoekt de anesthesioloog naar een andere oplossing.
10
11
Overige complicaties
Diğer komplikasyonlar
De kans dat grote hoeveelheden verdovingsvloeistoffen ongewild in bloedbaan of hersenvocht terechtkomen is
İstemeyerek yüksek dozda uyuşturucu ilaçlarının kana veya beyin sıvısına karışma olasılığı oldukça azdır.
bijzonder klein. In een dergelijk geval wordt de ademhaling moeilijker; hiervoor kunt u behandeld worden. Om
Böyle bir şey söz konusu olduğu zaman solunum zorlaşır. O durumda size bir tedavi uygulanır. Bu ve diğer
deze en andere redenen wordt u tijdens en na het prikken intensief gecontroleerd.
nedenlerden dolayı iğne yapılırken ve ondan sonra da yoğun bakım altında tutulursunuz.
Rugklachten
Bel ağrıları
Rugklachten tijdens de zwangerschap en rondom de bevalling komen bij 5 tot 30% van de vrouwen voor.
Kadınların %5-30’unda gebelik süresinde ve doğumda bel yakınmaları olmaktadır. Epidural anestezili bir
Rugklachten na een bevalling met epidurale pijnstilling worden niet rechtstreeks door de epidurale katheter
doğumdan sonra meydana gelen bel şikayetleri epidural kateterden daha çok doğum sırasında uzun süre
veroorzaakt, maar zijn vermoedelijk eerder te wijten aan een lang­durige ongebruikelijke houding tijdens de
alışılmayan bir pozisyonda durmadan, sinirlerin kasılmasından ve havsala bağlarının ve belkemiğinin
bevalling met trekkrachten op zenuwen en banden van bekken en wervelkolom. Wel kan de epidurale katheter
gerilmesinden kaynaklanır. Ancak epidural kateter iğnenin battığı yeri geçici olarak morartabilir.
tijdelijk een beurs gevoel geven op de plaats van de prik.
Voor- en nadelen van epidurale pijnstilling op een rij
• De meest effectieve vorm van pijnbestrijding tijdens de bevalling. In principe continu toepasbaar, zowel
tijdens de ontsluiting als tijdens het persen. Tijdens het persen wordt de pijnstilling stopgezet om het actief
meepersen te bevorderen. Hierdoor is het mogelijk dat u tijdens het persen weer enige pijn kunt voelen.
• Er is uitgebreide bewaking van uzelf en het kind nodig. U krijgt in ieder geval een infuus, een bloeddrukband,
Epidural anestezinin yararları ve sakıncaları bir arada
• Doğumda en etkili ağrı kesici yöntemdir. Bu yöntem prensip olarak gerek rahim ağzının açılması gerekse de
ıkınma aşamalarında devamlı uygulanabilir. Ikınma evresinde aktif şekilde ıkınmayı teşvik etmek için ağrı
kesici verilmeyip, kesilir. Bu yüzden ıkınırken bazen tekrar ağrı duymanız olanaklıdır.
• Gerek sizin gerekse de çocuğun yoğun bir şekilde kontrol edilmesi gerekir. En azından size bir serum,
tansiyon bandı, belden serum pompasına bağlı bir kateter, bir elektrot vasıtasıyla çocuğun kafasına bağlı
een katheter in de rug die meestal ook op een infuuspomp is aangesloten, vrijwel altijd CTG-bewaking
olan bir CTG aletiyle yoğun kontrol, idrar kesesine bağlı olan bir kateter ve rahim kasılmalarını kaydetmek
door middel van een elektrode op het hoofd van uw kind, een drukkatheter in de baarmoeder om weeën te
için rahme bağlı olan bir basınç kateteri takılır.
registreren, en soms een blaaskatheter.
• De kans op een ernstige complicaties is zeer gering. Soms kunnen vervelende bijwerkingen optreden die
niet ernstig zijn: bloed­druk­daling, hoofdpijn, krachtverlies in de benen, jeuk, verminderde blaas­functie. Deze
klachten zijn goed behandelbaar en van tijde­lijke aard.
• Voor de bevalling kunt u bijna nooit meer rondlopen; u moet in bed blijven.
• Ciddi komplikasyonlar olması olasılığı çok azdır. Bazen ciddi olmayan rahatsız edici yan etkiler olabilir:
Örneğin tansiyon düşmesi, baş ağrısı, bacaklarda güç kaybı, kaşıntı, idrar kesesinin iyi çalışmaması. Bu tür
şikayetler kolay tedavi edilir ve geçicidir.
• Epidural anestezi uygulandığı zaman yatakta kalmanız zorunludur.
• Epidural anestezi kadınların yaklaşık %5’inde yeterince ağrı kesici etkisi olmamaktadır.
• Bij ongeveer 5% van de vrouwen is het pijnstillende effect onvoldoende.
12
13
Spinale anesthesie
Spinal anestezi
Bij de keizersnede kan zowel de epidurale als de spinale anesthesie worden toegepast. Soms worden beide
Sezaryen yapıldığı zaman gerek epidural gerekse de spinal anestezi uygulanabilir. Bazen her iki teknik de bir
technieken gecombineerd, maar in de praktijk wordt spinale anesthesie het meest gebruikt bij de keizersnede
arada uygulansa da sezaryende, özellikle acil durumlarda, en çok spinal anestezi uygulanmaktadır. Spinal
– zeker als er haast geboden is. Het voordeel van spinale anesthesie is dat het middel snel werkt en alle
anestezinin faydalı yanı çabuk etkili olması ve ameliyat sırasında hissedebileceğiniz, örneğin ciltte ve kaslarda
onaangename gevoelens onderdrukt die tijdens het opereren kunnen optreden, zoals pijn aan de huid en de
ağrı, rahmin ve karın zarının itilme ve çekilme duyguları gibi tüm olumsuz duyguları size hissettirmemesidir.
spieren en het gevoel van duwen en trekken aan baarmoeder en buikvlies.
Wat is spinale anesthesie?
Spinal anestezi nedir?
Spinal anestezi uygulandığı zaman anestezi uzmanı ince bir iğneyle bel omurları arasından büyük sinirlerin
Bij spinale anesthesie spuit de anesthesioloog via een dunne naald een kleine hoeveelheid verdovingsvloeistof
bulunduğu aralığa ufak bir doz uyuşturucu ilaç sıkar. Spinal iğne batırılırken hemen hemen hiçbir zaman
tussen de wervels in de vloeistofruimte die zich om de grote zenuwen heen bevindt. De spinale ruggenprik zelf
ağrı hissetmezsiniz ve bu işlem kısa sürer. Bazen de deri önceden uyuşturulur. Ender olarak iğne batırılırken
doet bijna nooit pijn en duurt kort. Soms wordt eerst de huid gevoelloos gemaakt. Een enkele keer kunt u tijdens
bacaklarınızda bir sancı hissedebilirsiniz.
het prikken een pijnscheut in uw benen voelen.
Bundan çok kısa bir süre sonra vücudunuzun alt kısmı göbeğinizin üstüne kadar uyuşur. İlk aşamada
Al heel snel is het onderlichaam tot ruim boven de navel verdoofd. In het begin voelt u een warm tintelend
bacaklarınızda sıcak bir iğnelenme hissedersiniz. İğne etkisini göstermeye başladıktan sonra bacaklarınızı
gevoel in uw benen. Als de prik is ingewerkt, kunt u uw benen niet meer bewegen. De plaats waar de
artık hareket ettiremezsiniz. Jinekologun ameliyat edeceği bölge tamamen uyuşur. Ameliyat sırasında hiçbir
gynaecoloog de snede maakt, is volledig verdoofd. U hebt tijdens de operatie geen pijn, maar u voelt wel dat de
ağrı hissetmezsiniz ancak jinekologun örneğin karın kaslarınızı yana itmek için karnınızın içinde uğraştığını
gynaecoloog bezig is om bijvoorbeeld buikspieren opzij te trekken. U bent gewoon bij bewustzijn. Afhankelijk van
hissedersiniz. Şuurunuz normal yerinde olur. Duruma bağlı olarak bebeğinizi doğar doğmaz görebilirsiniz.
de omstandigheden is het mogelijk uw kind direct na de geboorte te zien.
Bijwerkingen en eventuele complicaties van spinale anesthesie
Spinal anestezinin yan etkileri ve olası komplikasyonlar
Tansiyonun düşmesi
Bloeddrukdaling
Epidural anestezi bölümünde aynı başlık altında yazılı olanlar burada da geçerlidir.
Hiervoor geldt hetzelfde als wat staat onder epidurale anesthesie.
Daraltıcı bir duygu
Benauwd gevoel
Ender olarak uyuşturucu ilaç sıkıldığı bölgeden biraz yukarı sızabilir. Böyle bir şey söz konusu olduğu zaman
Een enkele keer gaat de verdovingsvloeistof omhoog binnen de ruimte waarin gespoten is. Dit kan een benauwd
bu size bazen bir korku duygusu verebilir. Korkmaya gerek yoktur çünkü anestezi uzmanı her an sizin
en soms angstig gevoel geven. Angst is niet nodig omdat de anesthesioloog uw ademhaling intensief controleert
solunumunuzu kontrol etmektedir ve gerektiği zaman müdahale eder.
en zo nodig ondersteunt.
Baş ağrısı
Hoofdpijn
Spinal anestezi uygulamasında omuriliğini saran dura zarında ufak bir delik açılır. Bu delik genelde kendiliğinden
Bij spinale anesthesie wordt een klein gaatje gemaakt in het vlies dat zich rond het ruggenmerg bevindt. Vrijwel
kapanır ancak ender olarak delikten sıvı sızabilir. Bu da baş ağrısı verebilir. Böyle bir şeyin olması olasılığı %1
altijd sluit dit gaatje vanzelf, maar een enkele keer blijft er wat vocht uitlekken. Het gevolg is hoofdpijn. De kans
ile %3 arasıdır. Bu rahatsız edici fakat zararsız ve tedavisi mümkün olan bir komplikasyondur.
hierop is 1 tot 3%. Dit is een vervelende maar onschuldige complicatie die behandeld kan worden.
Total spinal blok
Totaal spinaal blok
Total spinal blok olduğu zaman uyuşturucu ilaç vücudun üst bölümünü de uyuşturur. Bu durumda kendiliğinizden
Bij een totaal spinaal blok verdooft de verdovingsvloeistof ook het bovenste gedeelte van het lichaam. Zelf
soluk almanız mümkün değildir ve anestezi uzmanı suni solunum için size narkoz verecektir. Bu, çok ender
ademen is niet mogelijk en de anesthesioloog zal u narcose moeten geven om u te kunnen beademen. Het is
görülen bir komplikasyondur.
een zeer zeldzame complicatie.
14
15
Spinal anestezi her zaman uygulanabilir mi?
Spinale anesthesie is op elk tijdstip van de dag mogelijk, ook als u al weeën hebt. Een enkele keer vindt de
Spinal anestezi günün her saatinde sancınız olduğu anlarda bile uygulanabilir. Ender olarak, örneğin acil
gynaecoloog of de anesthe­sioloog een ruggenprik onwenselijk, bijvoorbeeld als er erg veel haast bij is of als
durumlarda, kan pıhtılaşmasında sorunlar veya bir enfeksiyonunuz olduğu zaman jinekolog veya anestezi
u een stoornis in de bloedstolling of een infectie hebt. Ook bij bepaalde neurologische aandoeningen en bij
uzmanı belden iğneyi uygun göremeyebilir. Ayrıca bazı nörolojik bozukluklar ve omurda sorunlar olduğu zaman
afwijkingen of een doorgemaakte operatie aan de wervelkolom wordt liever geen spinale anesthesie gegeven.
veya eskiden omurdan bir ameliyat geçirme durumlarında da spinal anestezi uygulanması tercih edilmeyebilir.
Een enkele keer lukt het niet om de verdovende vloeistof op de juiste plek in te brengen. Dan is een keizersnede
Yine ender olarak uyuşturucu ilacı gereken yere sıkmak mümkün olmayabilir. Bu gibi durumlarda sezaryenin
onder volledige verdoving (narcose) nodig.
tamamen narkoz altında yapılması gerekir.
Voor- en nadelen van spinale anesthesie op een rij
Anestezinin yararları ve sakıncaları bir arada
• Bij een keizersnede een goede manier van verdoving waardoor u geen pijn voelt.
• Sezaryen ameliyatında ağrı hissetmemeniz için iyi bir yöntemdir.
• U bent wakker en kunt de geboorte van uw kind bewust mee­maken.
• Şuurunuz yerindedir ve çocuğunuzun doğumunu canlı olarak izleyebilirsiniz.
• De kans op bijwerkingen is gering, de kans op ernstige complicaties heel klein.
• Yan etkiler olması olasılığı azdır ve ciddi komplikasyonlar olma olasılığı da aşırı düşüktür.
Tot slot
Son olarak
Hebt u na het lezen ervan nog vragen of wilt u meer informatie aarzel dan niet om die met uw gynaecoloog
Bu broşürü okuduktan sonra sorularınız olduğu veya ayrıntılı bilgi istediğiniz durumda jinekologunuza veya
of anesthesioloog te bespreken. Het kan handig zijn uw vragen van tevoren op papier te zetten. Ook kunt u
anestezi uzmanınıza danışmaktan çekinmeyin. Sorularınızı önceden yazmanız yardımcı olabilir. Bunun yanı
de website van de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie raadplegen. De gegevens vindt u
sıra Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie derneğinin web sayfasına da bakabilirsiniz. Veriler
hierna.
aşağıda belirtilmiştir.
Isala klinieken
Isala Klinieken
Locatie Sophia
Locatie Sophia
Polikliniek Gynaecologie/Verloskunde
Jinekoloji/ Doğum Polikliniği
Dokter van Heesweg 2
Dokter van Heesweg 2
Postbus 10400
Postbus 10400
8000 GK Zwolle
8000 GK Zwolle
t (038) 424 56 04
t (038) 424 56 04
www.isala.nl/verloskunde
www.isala.nl/verloskunde
Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG)
Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG)
www.nvog.nl, rubriek ‘patiëntenvoorlichting’
www.nvog.nl, ‘patiëntenvoorlichting’ bölümü
Verantwoording
Het copyright van en de verantwoordelijkheid voor deze brochure berusten bij de Nederlandse Vereniging
Sorumluluk
voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG) in Utrecht. De tekst is aangepast door de vakgroepen Gynaecologie/
Bu broşürün telif hakkı ve sorumluluğu Utrecht, Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie
Verloskunde en Anesthesiologie in samenwerking met de stafdienst Concerncommunicatie van de Isala
(NVOG) (Hollanda Obstetri ve Jinekoloji Derneğine) aittir. Bu yazı Jinekoloji ve Doğum anabilim dalı tarafından
klinieken.
Isala klinieken Teşkilat İletişimi İdari bölümü ile ortaklaşa derlenmiştir.
16
17
5694 / 0210
Is spinale anesthesie altijd mogelijk?
www.isala.nl