yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği fırsatları
Transkript
yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği fırsatları
EV&YE Eğitim Semineri İzmir AOSB, 01 Haziran 2016 Mustafa Salman Türkiye Sürdürülebilir Enerji Finansmanı Programı DESIGNED BY SUPPORTED BY IMPLEMENTED BY TurSEFF? Programın Yapısı ÜcretsizTeknik Destek Paketi Özel Kredi Programı 310 Mio €’luk Fon KOBİ lerde EV ve YE Projeleri Doğrulama Danışmanı 2 TurSEFF Kriterleri Hedef Kitle Azami yıllık ciro € 50 milyon Çalışan Sayısı < 250 Azami yıllık bilanço € 43 milyon KOBİ* *A.B. KOBİ TANIMI Özel Sektör (Asgari %51) 3 TurSEFF Kriterleri TurSEFF’e Uymayan Yatırım Alanları Kamu kuruluşları ve Bireysel başvurular Silah, tütün, sert alkol üreticileri Tüm motorlu araç yatırımları Yeni bina inşaat yapım giderleri İkinci el ekipmanlar, Refinansman 4 TurSEFF Teknolojileri Yenilenebilir Enerji (YE) KAR ODAKLI YATIRIMCI HİDRO RÜZGAR BİYO JEOTERMAL GÜNEŞ 5 TurSEFF Teknolojileri Enerji Verimliliği (EV) ZARARDAN KAR ODAKLI YATIRIMCI Isı Pompası Makine Değişim Klimalar Güneş Panelleri LED Pompa/ Motor Pencere 6 TurSEFF Kredileri Kredi Türleri Kredi Kategorisi Kredi Üst Limiti Endüstriyel Enerji Verimliliği Kredileri Küçük ölçekli: 250.000 EUR’a kadar Orta ölçekli: >250.000-5 milyon EUR’a kadar Ticari Binalar için Enerji Verimliliği Kredileri 5 milyon EUR’a kadar Yenilenebilir Enerji Kredileri 5 milyon EUR’a kadar Tedarikçi Kredileri 1 milyon EUR’a kadar Satıcı Kredileri 5 milyon EUR’a kadar Teknik Kriterler Tedarikçi Listesi’ne –LEME/LESI uygunluğu -Minimum %20 enerji tasarrufu -Minimum %7 İç verim oranı -Minimum %30 enerji tasarrufu -Minimum %7 İç verim oranı -Enerji Performans Sertifikasyonu -Maksimum 15 sene basit geri ödeme süresi -Her 1 EUR yatırımla minimum 1.3 kWh enerji üretimi Üretim artışı veya iş geliştirme yapılması -Uygun Ekipman ve Tedarikçi Listesi’nde yer alan ürünlerin kredi miktarı kadar satışının belgelenmesi -Son kullanıcılar için uygun ödeme koşulları sağlanması 7 TurSEFF Başvuru Süreci Aşamalar Müşteri bankaya başvurur Banka müşterinin kredibilitesini ve TurSEFF temel kriterlere uygunluğunu onaylar Banka proje ile ilgili dökümanları TurSEFF’e yönlendirir TURSEFF ekibi projeyi teknik, finansal ve çevresel etki açısından değerlendirir Proje teknik olarak yeterli ise ilgili bankaya onay verilir Banka kredi teklifini müşteriye sunar Müşteri kredi kullanmadan önce LOE(Taahhüt Mektubu) imzalar ve tahmini proje bitiş süresini verir 8 TurSEFF İstatistikleri I. Faz Bilgileri ‣Toplam 374 projeye, 5 banka kanalı ile EUR 203 milyon fon kullandırımı gerçekleştirilmiştir. ‣686,000 ton Karbon emisyonu engellendi ‣Toplamda 234,000 TEP lik enerji Yaklaşık 1 Milyon kişinin yaşadığı bir şehrin karbon emisyonu ve enerji tüketimine denk tasarruf sağlandı Eskişehir tasarrufu sağlandı ‣Satıcı çerçeve kredileri ile yaklaşık 50,000 hanenin yararlanması sağlandı. 9 TurSEFF İstatistikleri II. Faz Bilgileri 2013-2016 ‣Tüm yurtgenelinde toplam EUR 1.7 mia tutar hacminde 2000 adet proje teknik ve finansal olarak incelenmiştir. ‣466 adet projeye EUR 232 milyon hacminde fon kullandırımı sağlanmıştır. 10 Dario Dilucia La Perna Dunya Enerji Piyasasında Enerji Verimliliğinin Rolü DESIGNED BY SUPPORTED BY IMPLEMENTED BY Küresel emisyonları 2030’den itibaren azaltacak önlemler – IEA 12 Enerji verimliliği neden ulusal hedeflere ulaşmak için önemli bir role sahip? • Geri ödeme süresi çok kısa olabilir. • Hiç kullanılmayan enerji: “Negawatt” • Kısmi enerji verimliliğine insan davranışlarını değiştirerek ve enerjiyi yöneterek bedava olarak erişilebilir. • Enerji verimliliği müşterilerin rekabet gücünü artırır. • Enerji verimliliği piyasadaki «en ucuz yakıttır». • Son kullanıcı seviyesinde, enerji verimliliği, öz tüketim için, yenilenebilir enerjiden önce düşünülmelidir. • Enerji verimliliği, enerji tasarrufu için «en hızlı yoldur». • Enerji verimliliği, aşağıdaki sürdürülebilir enerji hedeflerin her birine ulaşmak için en önemli yoldur: i. Son kullanıcı seviyesinde enerji tüketiminin azaltılması; ii. Ülke seviyesinde birincil enerji tüketiminin azaltılması; iii. Ülke seviyesinde sera gazı salınımının azaltılması; iv. Güç arzı güvenliğinin artırılması. 13 Rocky Mountain Institute tarafından son bir söz «Enerji verimliliği piyasadaki en kârlı ve en düşük riskli yatırımlardan biridir.» Amory Lovins, Rocky Mountain Institute 14 EV&YE Eğitim Semineri İzmir AOSB, 01 Haziran 2016 Salih Türkay Sanayide Enerji Verimliliği DESIGNED BY SUPPORTED BY IMPLEMENTED BY Endüstriyel Tesislerde Enerji Verimliliği • • • • • • • • • • • • Makina Yenileme İzolasyon ve Verimli Pencereler Aydınlatma Verimli Kazanlar, Dağıtım Sistemleri ve Yakıt Sistemi Dönüşümü Havalandırma ve İklimlendirme Projeleri Motorlar, Pompalar ve Değişken Hız Sürücüleri Basınçlı Hava Sistemleri Isı Pompaları Isı Geri Kazanım Sistemleri Otomasyon Sistemleri Elektrik Sistemleri(trafolar ve kompanzasyon) Kojenerasyon ve Trijenerasyon Sistemleri Makina Yenileme • Herhangi bir endüstri tesisinde kullanılan makina veya ekipmanın yeni model ile değiştirilmesini kapsar. • Yeni makina/ekipman eskisine kıyasla birim ürün başına daha az enerji tüketimi sağlar. • Tasarruf edilen enerji sayesinde maliyet azaltımı ile birlikte karbon salınımı da düşürülmüş olur. Tekstil • Verimli üretim makineleri • Basınçlı havanın doğru kullanımı • Verimli entegre tesisler • Atık ısı geri kazanımı • İyi planlanmış kojenerasyon tesisleri Plastik • Verimli üretim sistemler • Basınçlı havanın verimli kullanımı • Ekstrüder motorlarının yüksek verimlilik sınıfından seçilmesi ve rezistansların izolasyonu • Verimli soğutma sistemi GIDA VE İÇECEK • Özellikle işlenmiş gıda üzerine çalışan firmaların enerji tüketimleri yüksektir • Kojenerasyon uygulanabilir • Kompresörler, fırınlar, kazanlar ve soğutma sistemleri ana tüketim noktalarını oluşturabilir Ekipman İzolasyonu Poliüretan Köpük Paneller Sprey Poliüretan Köpük EPS XPS Taşyünü Cam köpüğü Cam Yünü Seramik Yünü Gaz Beton Paneller Ekipman İzolasyonu Farklı sıcaklıklardaki ekipmanlar ve çevreleri arasındaki ısı alışverişinin azaltılması amaçlanır. • • • Isı Eşanjörleri Kurutucular Vanalar Kullanım noktaları : Sıcak/Soğuk Tesisat Fırınlar Kazanlar Ekipman İzolasyonu Ekipman İzolasyonu İzolasyonlu vana ve izolasyonsuz vana karşılaştırması Verimli Kazanlar, Dağıtım Sistemleri ve Yakıt Sistemi Dönüşümü Buhar kazanı verimini iyileştiren önlemler: • • • • Yanma veriminin iyileştirilmesi Baca gazlarından ısı geri kazanımı sağlanması Eski brülörün yüksek verimli brülör ile değiştirilmesi Buhar dağıtım hattına yapılacak izolasyon ile ısı kayıplarının azaltılması • Blöf kayıplarının azaltılması ve ısı geri kazanımı yapılması • Kondens geri kazanımının verimli yapılması. Eski kazanların daha verimli kazanlar ile değiştirilmesi Verimli Kazanlar, Dağıtım Sistemleri ve Yakıt Sistemi Dönüşümü Verimli Kazanlar, Dağıtım Sistemleri ve Yakıt Sistemi Dönüşümü Buhar kullanıldıktan sonra sıvı forma döner ve kondenstoplardan süzülerek toplanır. Havalandırma ve İklimlendirme Projeleri • Chiller üniteleri için verimlilik, performans katsayısı (COP) üzerinden değerlendirilir. Hava Soğutmalı Chiller Su Soğutmalı Chiller Havalandırma ve İklimlendirme Projeleri Elektrik Motorları, Pompalar ve Değişken Hız Sürücüleri • Daha verimli olan IE3 ve IE4 sınıfı motorlar • Tamir • Değişken hız sürücüsü Elektrik Motorları, Pompalar ve Değişken Hız Sürücüleri Elektrik Motorları, Pompalar ve Değişken Hız Sürücüleri Fırınlar • Elektrikli fırın yerine kendinden yakıtlı fırın kullanımı • Yakma havası ön ısıtma • Uygun operasyon sıcaklığı • Verimli brülör • Baca gazından faydalanma Aydınlatma Aydınlatma 1.) Akkor Flamanlı 2.) Floresan 4.) Metal Halide 5.) Sodyum Buharlı(YB) 3.) Kompakt Floresan 6.) LED Aydınlatma Aydınlatma Kontrolü Dimmerler Varlık Sensörleri Zaman Röleleri Basınçlı hava sistemleri Pistonlu Kompresörler Hava Kompresörleri Santrifüj Kompresörler Vidalı Kompresörler Basınçlı hava sistemleri • Kaçak kontrolü ve giderilmesi • Isı geri kazanımı • Hız sürücüsü • Uygun emiş havası • Basınç seçimi • Uygun hat ve tank seçimi Isı Pompaları • Isı pompası dışarıdan enerji verilmesi ile düşük sıcaklıktaki bir ortamdan aldığı ısıyı yüksek sıcaklıktaki ortama veren bir makinadır. • Kışın ısıtma maksadı ile kullanılan ısı pompası yazın da soğutma için kullanılır. • Bir ısı pompasının verimi perfomans katsayısı ile ölçülür (COP). • Isı Pompası sistemlerinde buharlaştırıcıların ısı çektiği ortamlara ‘ısı kaynakları’ denir. Isı Geri Kazanım Sistemleri 1. Hava kompresöründen ısı geri kazanımı • Hava soğutmalı vidalı kompresörler – Ortam ısıtması veya diğer sıcak hava kullanıcıları için ideal bir kaynaktır. – Isı geri kazanım verimliliği %80-%90 seviyesindedir. • Su soğutmalı kompresörler – Atık ısının geri kazanılması için eşanjör gereklidir. – Isı geri kazanım verimliliği %50-%60 seviyesindedir. Isı Geri Kazanım Sistemleri 2. Kazan sistemlerine ekonomizer kurulumu 3. Isıl işlem yapan proses makinalarından (fırınlar vs.) ısı geri kazanımı 4. Kojenerasyon ve trijenerasyon sistemlerinde ortaya çıkan ısının verimli kullanımı 5. Kazan blöfünden ısı geri kazanımı 6. Flaş buharın enerjisinin geri kazanılması Isı Geri Kazanım Sistemleri İzleme ve Otomasyon Sistemleri • BİR ŞEYİ ÖLÇEBİLDİĞİNİZ VE ONU SAYILARLA İFADE EDEBİLDİĞİNİZ TAKTİRDE BU KONUDA BİRŞEYLER BİLİYORSUNUZ DEMEKTİR. • AMA BİRŞEYİ ÖLÇEMEZSENİZ VE ONU SAYILARLA İFADE EDEMEZSENİZ O ZAMAN BİLGİNİZ YETERSİZ DEMEKTİR. LORD KELVİN İzleme ve Otomasyon Sistemleri İzleme Kontrol ve Otomasyon Sistemleri Basınç sensörleri Sensör ve ölçüm cihazları Sıcaklık sensörleri Güç sensörleri Debi sensörleri Nem sensörleri Aydınlık düzeyi sensörleri Bina otomasyon ve izleme sistemleri Yazılım Donanım İzleme ve Otomasyon Sistemleri İzleme ve Otomasyon Sistemleri Otomasyon sistemleri genel olarak sistemde kolaylık ve enerji tasarrufu sağlanması amacıyla kurulur. Otomasyon sistemleri, insan hatalarını ortadan kaldırdığı gibi çok az sayıda bir personel ile de kontrol altında tutulabilir. Enerjinin daha verimli olarak kullanılmasını sağlayacak her türlü ölçüm cihazı, sensörler ve kontrol cihazları bu kapsamda değerlendirilebilir. Elektrik Sistemleri Trafolar Kompanzasyon Sistemleri • Tek fazlı kuru tip trafolar • Üç fazlı kuru tip trafolar • Kompanzasyon panoları Kojenerasyon ve Trijenerasyon Trijenerasyon sistemleri: Aynı anda elektrik enerjisi ve ısı üretebilen modüler yapılı, entegre sistemlerdir. • Absorpsiyonlu çiller ile ayrıca soğutma sağlanır. Kojenerasyon sistemleri: Tercihen ısı tüketimi olan tesislerde tercih edilir. • Pistonlu/içten yanmalı motorlar, • Gaz motorları, • Buhar türbünleri veya Organik Rankin Çevrimi (ORC) ile desteklenebilir • Elektrik jeneratörü • Isı geri kazanım sistemi gibi ekipmanlardan oluşur. Kojenerasyon ve Trijenerasyon Enerji Verimliliğinde TurSEFF TurSEFF’in EV Projelerine Katkısı TurSEFF’in Enerji Verimliliği kategorisindeki yatırımlara katkısı 180,138,577 EUR’dur. TurSEFF’in EV Projelerine Katkısı TurSEFF’in Enerji Verimliliği kategorisindeki yatırımlarla sağladığı yıllık primer enerji tasarrufu 165,689 MWh miktarındadır. TurSEFF’in EV Projelerine Katkısı TurSEFF’in Enerji Verimliliği kategorisindeki yatırımların elektrik kurulu gücündeki payı yaklaşık 55 MW seviyesindedir. EV&YE Eğitim Semineri İzmir AOSB, 01 Haziran 2016 Hakan Karan BİYOKÜTLE, BİYOGAZ VE ÇÖP GAZI DESIGNED BY SUPPORTED BY IMPLEMENTED BY Genel Bakış • Dünya’da 2013 yılı – $ 1.6 trilyon – $ 254 milyar Enerji Yatırımları Yenilenebilir Enerji Yatırımları • 2035 yılına kadar öngörü – Tahmini enerji tüketimini karşılamak için • $ 2 trilyon/yıl Enerji Yatırımları (toplamda $48 trilyon) • %13 lik yenilenebilir enerji yatırımı (toplamda ~$ 6 trilyon) • Çalışır ve inşaa halinde bulunan 61 biyokütle, biyogaz, çöp hazı santrallerinin toplam kurulu gücü: 305 MW – Türkiye toplam kurulu gücünün %0.4’ü 56 Biyokütle Nedir? • Bitkisel, hayvansal ve kentsel atıklar kullanılabilir. • Türkiye’de yıllık toplam atık miktarı: – Ormancılık ~ 4.8 milyon ton – Tarım ~ 15 milyon ton • 2023 hedefi: 1 GW kurulu güç. • Kaynak ülkenin her tarafında mevcut. Kaynak: Murat Akçin. Renewable Energy Policy & Biomass Energy Potential in Turkey 57 Biyokütle Kullanım Alanları Bitkisel Tarla bitkileri (mısır, buğday, çeltik) Bahçe bitkileri (muz, elma, şeftali) Sebze bitkileri (domates, biber, lahana Ormansal atıklar Hayvansal Elektrik Büyükbaş(sığır,manda) Kentsel Küçükbaş(koyun,keçi) Kentsel odun atıkları Kanatlı(tavuk,hindi,kaz) Atık su Çöp gazı Biyokütle Isı Ulaşım Belediye katı atıkları Gıda işletme atıkları Sanayi atıkları 58 Biyoyakıtlar Isıl Değer Kcal/Kg Yakıt Doğal Kurutulmuş Odun 1500 3500 Büyükbaş hayvan atığı 1000 3700 Şeker kamışı küspesi 2200 4400 Buğday ve pirinç sapı 2400 2500 Kamış çöpü, pirinç çeltiği, 3000 yaprak ve sebze atığı 3000 Hindistan cevizi kabuğu, kuru çim, mahsul kalıntısı 3500 3500 Yerfıstığı kabuğu 4000 4000 Kahve ve palmiye kabuğu 4200 4400 Pamuk kabuğu 4400 4400 Turba 6500 6500 Kaynak: Ronak Agrotech Engineering 59 EGE BÖLGESİ’NDE BİYOKÜTLE VE ÇÖP GAZı POTANSİYELİ 60 Toplam Ekim Alanı • Ege Bölgesi, Türkiye’nin toplam ekim alanlarının %12’sine sahiptir. 61 Ekim Alanı Dağılımı • Bölgede ekim yapılabilecek olan alanların çoğu tarım alanı ve meyve bahçesidir. • En çok yetiştirilen mahsüller mısır(~5 milyon ton/yıl), domates(~2.6 milyon ton/yıl) ve üzümdür(~2.1 milyon ton/yıl). 62 Bitkisel Kaynaklar • Bölgedeki bitkisel atıkların çoğunluğunu tarla atıkları oluşturmaktadır (~19 milyon ton/yıl). 63 Hayvansal Kaynaklar • Kanatly hayvanlar, büyükbaş hayvanlardan 42 kat daha fazla olmasına rağmen, büyükbaşların ürettiği atık miktarının sadece yaklaşık %20’sini üretmektedirler. 64 Ormansal Kaynaklar • Bölgedeki en yaygın ağaçlar: – Kızılçam (~2 milyon hektar), Karaçam (~1 milyon hektar), Meşe (~600 bin hektar) • Türkiye’nin en çok orman atığı elde edilen bölgesi. 65 Organik Atık Kaynağı • Kentsel organik atık miktarı, il nüfusuyla doğru orantılıdır. 66 Yıllık Enerji Potansiyeli • Muğla ormansal atık miktarıyla, diğer şehirler ise bitkisel atık miktarlarıyla öne çıkmaktadır. 67 BİYOKÜTLE, BİYOGAZ VE ÇÖP GAZI TEKNOLOJİLERİ 68 Biyokütle Çevrim Yöntemleri Termokimyasal çevrim Biyokütle kaynağı Gazlaştırma Piroliz Biyokimyasal çevrim Anaerobik çürütme Biyoyakıtlar Doğrudan yakma Katı(pelet) Sıvı(biyodizel,biyoethanol) Gaz(biyogaz) 69 Biyokütle Çevrim Yöntemleri Doğrudan Yakma Gazlaştırma Piroliz Anaerobik Çürütme •Biyokütle’nin doğrudan yakılması. •Yüksek ısı ve basınçta buhar üreten kazan ve bu buharı elektrik üretimde kullanan türbinlerden oluşur. •Biyokütleden termo-kimyasal yöntem ile biyogaz elde etme yöntemi •Sınırlandırılmış oksijen ile karbon içerikli biyokütlenin reaksiyonu ile biyokütlenin sahip olduğu enerjinin ~ %85’i gaza dönüşür (metan, karbondioksit, karbonmonoksit, hidrojen) •Biyokütlenin oksijensiz ortamda 400-600°C’de ısıtılarak piroliz yağı, katran ve biyogaz (singaz) üretilir. Singaz elektrik üretimi için kullanılır. •Oksijensiz ortamda organik maddenin mikroorganizma tarafından çürütülmesi •Bu süreç sonucunda Biyogaz elde edilir. •Belediye katı atıklarının (Çöp Gazı) enerjiye çevrilmesi •Süreçte elde edilen gaz (%60 metan) gaz motoru veya türbinde yakılarak güç/ısı üretilir. Biyokütlenin Altın Çağı. Deloitte. Şubat 2014 70 Doğrudan Yakma • Evde veya sanayide kullanılabilir. Girdiler İşlemler Çıktılar *Odun parçaları *Ağaç kabuğu *Orman atıkları *Pirinç küspesi *Şeker kamışı küspesi *Pellet vs. *Katı biyokütlenin yüksek ısıda yakılması ve yüksek ısıda gaz elde edilmesi *Buhar türbini veya Organik Rankine Çevrimi *Yüksek ısıda buhar oluşturan gazlar *Küller ve kalıntılar 71 Doğrudan Yakma Sistemi Kaynak: http://energyfromwasteandwood.weebly.com/ 72 Pelet • Sıkıştırılmış organik maddeden elde edilir. • Tarım, orman, yemek ve sanayi atıklarından elde edilebilirler. • Odun peletinin nem oranı normal oduna kıyasla daha düşük olduğu için yakılınca daha çok enerji edilebilir. Ayrıca daha az yer kaplarlar. • Yanma süreci ortaya çıkan atıklar gübre olarak kullanılabilir. 73 Piroliz ve Gazlaştırma Girdiler İşlemler Çıktılar *Pirinç küspesi *Ağaç kabuğu *Turba *Orman atıkları *Tavuk atıkları *Organik maddelerin oksijensiz veya az oksijenli ortamda yüksek ısıda işlenmesi *İşlem türüne gişiklik gösteren yüksek karbon miktarlı maddeler *Genellikle biyoyağ, sentez gazı, biyo kömür 74 Piroliz / Gazlaştırma Sistemi Kaynak: Fichtner. The Viability of Advanced Thermal Treatment of MSW in the UK 75 Anaerobik Çürütme Girdiler İşlemler Çıktılar *Tarımsal atıklar *Hayvan atıkları (büyükbaş, küçükbaş, tavuk vs.) *Şeker pancarı atıkları *Mısır silajı *Organik maddelerin oksijensiz ortamda bakteriler tarafından çürütülmesi *Biyogaz (%55-70 Metan, %30-45 Karbondioksit) *Fiber *Gübre iyileştirici 76 Biyogaz • Organik atıklardan, oksijensiz ortamda biyolojik & kimyasal işlemler sonucu elde edilir. • Birincil olarak metan (CH4) ve karbondioksit (CO2) içerir. • Kullanım alanları: – – – – – Doğrudan yakarak ısıtma Motor yakıtı olarak yakarak ulaşım Türbin yakıtı olarak elektrik üretimi Doğalgaz ile karıştırılarak maliyetin düşürülmesi Yakıt pillerinde kullanımı 77 Biyogaz Sistemi Kaynak: http://www.bios-bioenergy.at/en/electricity-from-biomass/biogas.html 78 Biyokütle Teknolojilerinin Değerlendirilmesi Doğrudan yakma • İyi bilinen bir teknoloji • Merkezi ısıtmada kullanılabilir • Büyük santraller kurulabilir • Düşük elektrik üretimi Piroliz • Esnek ürün üretimi • Düşük elektrik üretimi • Kompleks teknoloji • Yardımcı sistem gereklilikleri Gazlaştırma Anaerobik çürütme • Yüksek elektrik üretimi • Yüksek bakım onarım maliyeti • Kompleks teknoloji, istikrarsız kimyasal reaksiyon • Yardımcı sistem gereklilikleri • İyi bilinen bir teknoloji • Birçok ürün ile kullanılabilir • Kimyasal reaksiyonun hassaslığı • Üretilen gazın işlenmesi gerekliliği 79 Biyokütlenin Çevresel Değerlendirmesi Artılar Riskler • • • • • Depolanabilirlik Sosyoekonomik kalkınmaya katkı Sürdürülebilirlik Biyoyakıtların çeşitli koşullarda yetişebilmesi Bazı yan atıkların gübre olarak kullanılabilmesi • Yakıt arzı • İklim değişimi • Tedarik zinciri zorlukları • Atık toplama • Atık taşıma • Atık depolama 80 Çöp Gazı Nedir? • Çöp gazı organik atıkların çürümesiyle oluşur. • Metan küresel ısınma potansiyeli çok yüksek bir sera gazdır. Emisyon Oran (%) Metan (CH4) 40 – 50 Karbondioksit (CO2) 35 – 45 Azot (N2) 5 – 15 Oksijen (O2) 0–3 – CO2’in 21-25 katı kadar güçlü • Çevreye ve sağlığa zararlı kimyasal maddeler: Zararlı kimyasallar Miktar (mg/m3) Hidrojen Sülfür (H2S) 100 – 500 Hidroklorik asit (HCl) 20 – 100 Kloroflorokarbon gazları (CFCler) 10 – 50 Polisiklik aromatik hidrokarbonlar (PAHlar) 0 – 50 Kaynak: Production of Landfill gas. Conditions for gas production, Quality, Quantity, Gas Yield and Energy Value. 81 Çöp Gazının Kullanım Alanları • Boylerler – Doğrudan çöp gazı ile veya fosil yakıtlarla beraber olacak şekilde kullanılabilirler. • Doğrudan termal uygulamalar – Fırınlarda, çamur kurutmada, kızılötesi ısıtmada, brülörlerde, tünel fırınlarda, demirci ocaklarında v.b. alanlarda kullanulabilirler. • Sızıntı suyu buharlaştırması – Katı atık sahalarında sızıntının kontrol altına alınmasında kullanılabilirler. Kaynak: EPA. LFG Energy Project Development Handbook 82 Çöp Gazı Güç Santrali Kaynak: Ado Enerji 83 Çöp Gazından Elektrik Üretim 84 Biyokütlenin Çevresel Değerlendirmesi Artılar Riskler • Sera gazı emisyonlarını azaltır. • Metan, Karbondioksit’e göre 21 ila 25 kat daha güçlü bir sera gazıdır. • Havayı toksik gazlardan arındırır. • Sürdürülebilir bir teknoloji. • Yerel kalkınmaya destek verir. • Atıkları ayırma gerekliliği. • Sızma, koku ve patlama riski. • Tedarik zinciri zorlukları 85 PROJELENDİRME 86 Tesis Kurulum Süreci Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği: (2 Ekim 2013) Madde 5) f)’ne göre Belediyelerin katı atık tesisleri ile arıtma tesisi çamurlarının bertarafında kullanılmak üzere kurulan üretim tesisleri, önlisans ve lisans alma ile şirket kurma yükümlülüğünden muaftır. Karar alma Projelendirme Lisanslama Potansiyelin belirlenip detaylı analizin yapılması Gaz toplama altyapısı ve şebeke bağlantı tasarımı yapılması Önlisans süreci Teknoloji seçimi Üretim değerlerinin hesaplanması Üretim lisansı süreci Tamamlama Uzun vadeli mali getiri hesaplanması Finansman kaynağı araştırması Belediye’ye ait sahada çöp gazı tesisi ise İhale Bağlantı İzni Sahanın sahibi olan kuruluşun (Belediye- Katı Atık Birliği vb) ihale şartlarını belirlemesi Gerekli sürecin takibi Finansmanın temini Ekipman tedariği İnşaat İhalenin Gerçekleştirilmesi 87 YEKDEM • 10 yıllık devlet alım garantisi. • Yerli katkı ilaveleri 5 yıl süreyle geçerli. • 31 Aralık 2020’ye kadar devreye girmiş/girecek tesisleri kapsamaktadır. YE Kaynağı Hidroelektrik Rüzgar Jeotermal Biyokütle Güneş YEKDEM [USD cent/kWh] 7.3 7.3 10.5 13.3 13.3 Yerel Üretim Yerli Katkı İlavesi Akışkan yataklı buhar kazanı Sıvı veya gaz yakıtlı buhar kazanı Gazlaştırma ve gaz temizleme grubu Buhar veya gaz türbini İçten yanmalı motor veya stirling motoru Jeneratör ve güç elektroniği Kojenerasyon sistemi En fazla toplam 0.8 0.4 0.6 2.0 0.9 0.5 0.4 4.8 Durak, Saffet. Jeotermal Enerjiye İlişkin Yasal Düzenleme ve Destekler. Haziran 2011. ICCI. [USD cent/kWh] 88 TURSEFF VE BIYOENERJI PROJELERI 89 90 91 TurSEFF Kapsamında Biyokütle Karbon tasarruflarının %95’i çöp gazı santralleri sayesinde olmuştur. Biyokütle, biyogaz ve çöp gazı tesisleri Kredi tutarı [EUR] Yatırım tutarı [EUR] Yıllık elektrik üretimi [MWh/yıl] Yıllık ısı üretimi [GJ/yıl] Yıllık karbon tasarrufu [tCO2eq/yıl] Kurulu güç [MWel] Yıllık kazanç [EUR/yıl] Toplam 35,645,927 52,105,852 217,635 88,207 1,099,061 36 25,914,566 92 İzmir Atatürk Organize Sanayi Bölgesi İzmir 01 Haziran 2016 RÜZGAR ENERJİSİ DESIGNED BY SUPPORTED BY IMPLEMENTED BY Genel Bakış • Dünya’da 2013 yılı – $ 1.6 trilyon – $ 254 milyar Enerji Yatırımları Yenilenebilir Enerji Yatırımları • 2035 yılına kadar öngörü – Tahmini enerji tüketimini karşılamak için • $ 2 trilyon/yıl Enerji Yatırımları (toplamda $48 trilyon) • %13 lik yenilenebilir enerji yatırımı (toplamda ~$ 6 trilyon) • TUREB: Türkiye Rüzgar Potansiyeli: 48,000 MW Rüzgar hızı minimum 7m/s olduğunda – Mevcut Kurulu Güç: – 2023 Hedefi: 4,656 MW (Nisan 2016) 20,000 MW 94 Türkiye’de Enerji Yatırımı 74,627 MW 4,656 MW %6.2 41,652 MW 125,000 MW 20,000 MW • Nisan 2016 Türkiye Toplam Kurulu Güç • Nisan 2016 Türkiye RES Kurulu Güç • Nisan 2016 Türkiye RES payı • 2015 sonu Almanya RES Kurulu Güç • 2023 Türkiye Hedef Toplam Kurulu Güç • 2023 Türkiye Hedef RES Kurulu Güç 95 Rüzgar Nasıl Oluşur? • Rüzgar enerjisi güneş sayesinde oluşur. • Dünyadaki ısınma farklılıkları, farklı basınçlara ve bunların sonucunda rüzgarlara neden olur. • Bu etkilere Dünya’nın dönmesi sonucu ortaya çıkan Coriolis etkisi de eklenir. • Mevsimler ve yer şekilleri de rüzgar üzerinde büyük bir etkiye sahiptir. 96 Rüzgar Enerjisi M.Ö. 4000 Antik Mısır Yelkenlileri İran ve Hollanda - Yel Değirmenleri Amerika - Su pompası değirmenleri Rüzgar Türbinleri 97 Rüzgar Türbinleri 98 RÜZGAR ENERJİSİ VE TÜRKİYE 99 Avrupa’da Rüzgar Kaynak: www.wwindea.org 100 Türkiye Rüzgar Haritası • 50 metre yüksekliğindeki ortalama kapasite faktörü (1 MW’lık rüzgar türbinini referans alarak): • Ekonomik RES yatırımı için 50 üzerinde: – Kapasite faktörü > %35 – Rüzgar hızı > 7m/s Kaynak: tucsa.org 101 Türkiye Rüzgar Santralleri Haritası RES’lerin ¾’ü Ege ve Marmara Bölgelerinde yer alıyor • • • • Balıkesir 924 MW İzmir 807 MW Manisa 575 MW Hatay 364 MW Kaynak: TÜREB 102 EGE BÖLGESİ’NDE RÜZGAR ENERJİSİ POTANSİYELİ 103 İzmir’de Rüzgar Hızı Kaynak: YEGM 104 İzmir’de Kapasite Faktörü Kaynak: YEGM 105 İzmir’de Rüzgar Enerjisi Potansiyeli Rüzgar Hızı (m/s)* Rüzgar Gücü (W/m2)* Toplam Alan (km2) Potansiyel (MW) 6.8 – 7.5 300 – 400 933.09 4,655.44 7.5 – 8.1 400 – 500 868.30 4,341.52 8.1 – 8.6 500 – 600 317.68 1,588.40 8.6 – 9.5 600 – 800 251.78 1,258.88 > 9.5 > 800 0.02 0.08 2,370.86 11,854.32 TOPLAM *50 m’de. Kaynak: YEGM 106 Ege Bölgesi’nin Potansiyeli İl Afyon Aydın Denizli İzmir Kütahya Manisa Muğla Uşak TOPLAM Potansiyel (MW) 860.24 2,523.76 238.56 11,854.32 190.16 5,302.32 5,170.96 9.28 26,149.60 Kaynak: YEGM 107 RÜZGAR TÜRBİNLERİ 108 Rüzgar Türbinleri Yatay Eksen • Rüzgar yönüne bağımlıdırlar. • Gövde ve kanat açısının kontrol edilmesi gerekir. Düşey Eksen • Rüzgar yönüne bağlı değildirler. • Masrafı ve verimi düşük. 109 Rüzgar Türbinleri - Diğer 2 tipten daha hızlı - Gürültülü - Düşük verimli - Karşı ağrılık maliyet avantajlarını azaltıyor - 3 kanatlıdan daha hızlı ve daha hafif - Daha az gürültülü - Daha düşük enerji kayıpları - Rüzgar hızına hassasiyeti az - Optimum performans - Estetik görüntü 110 Rüzgar Türbinleri Rüzgara Karşı • • • • Sert, ağır ve pahalı kanatlar. Daha uzun kule. Daha verimli. Sapma motoru gerekli. Rüzgar Altı • • • • Hafif, esnek ve ucuz kanatlar. Rüzgar açısına göre kendini düzeltir. Gürültülü. Daha verimsiz. 111 Rüzgar Türbini Dişli kutulu • Ucuz • Basit kontrol işlemleri • Yüksek bakım-onarım ihtiyacı Dişli kutusuz • • • • Yüksek verim Düşük bakım-onarım ihtiyacı Daha güvenilir Çeviriciler tam kapasite çalışabilir 112 Güç Eğrisi Pitch Control (Kanat açısı düzenleme) Yaw Control (Türbin rotasyonu) Kaynak: http://www.ni.com/white-paper/8189/en/ 113 RESlerin Çevresel Değerlendirmesi Artılar Riskler • Çevre dostu ve güvenli teknoloji • Yakıt ihtiyacı yok • Kullanılmaya açık yüksek potansiyel • Rüzgar gücü tahminlerinde yapılan hatalar • Enerji üretiminde rüzgara dayalı dalgalanmalar • Gürültü, titrek ışık yansımaları, kuş ölümleri 114 TurSEFF Çevre Kriterleri • Bölge Planı rüzgar santrali projesi geliştirilmesine izin vermelidir. • Halkın katılımı toplantılar ulusal yönetmeliklere uygun olarak düzenlenmelidir. • Her yeni rüzgar çiftliği projesi yerel hava verilerini ve bölgedeki varolan ve inşa edilen diğer rüzgar çiftliklerini göz önünde bulundurmalıdır. – Bu bilgiler ışığında kümülatif etki araştırması yapılmalıdır. • Tesis ulusal çevre, sağlık ve güvenlik kanunlarına uymalıdır. 115 RES PROJESİ GELİŞTİRME 116 Proje Geliştirme Süreci Proje çıkarımı Önlisans Lisans Finans İnşaata Hazırlık İnşaat ve Kurulum Kabuller İşletme ve Bakım 117 RES’lerde Yer Seçimi • Şiddetli basınç gradyanlı, düşük eğimli, sürekli rüzgar vadileri, • Şiddetli jeostrofik rüzgar alanlarındaki tepeler ve zirveler, • Şiddetli jeostrofik rüzgar veya termal gradyan alanlarına maruz kalmış kıyı şeritleri 118 RES’lerde Yer Seçimi • Ulaşım kolaylığı, • Ulusal şebekeye bağlanma kolaylığı, • Arazinin kullanılış şekli ve işlenme kolaylığı, • Arazinin büyüklüğü ve eğimi, • Arazinin bitki örtüsü, • Yerleşim birimlerine olan yakınlığı, • Askeri, sivil radar ve hava alanına yakınlığı, • Mülkiyeti (sit, doğal koruma, milli park vb.), • Turizm bölgeleri ile oluşabilecek etkileşim. 119 Rüzgar Enerjisi • Yatırıma karar vermek için tesisin ne kadar enerji üreteceğini olabildiğince doğru bir şekilde öngörebilmek gerekmektedir. • P90: Rüzgar santralinin %90 ihtimalle üreteceği enerjiyi belirtir. Yatırımcılar kararlarını bu değere göre alırlar. • P50: Ortalama üretim. • P10: Rüzgar santralinin %10 ihtimalle üreteceği enerji. 120 Kapasite Faktörü • Santralin belli bir periyotta ürettiği toplam enerjinin, tam kapasitede üretebileceği enerjiye (ideal koşullardaki enerji üretimi) oranıdır. • Örnek I: – Kurulu güç: 20 MW. – 1 yıl boyunca üretilen enerji miktarı: 43,416 MWh – 1 yıl = 8760 saat – Kapasite faktörü → 43,416 𝑀𝑊ℎ 20 𝑀𝑊 × 8760 ℎ = 0.2478 ≈ %25 • Örnek II: – Enerji üretimi → 20 𝑀𝑊 × 8760ℎ × 0.25 = 43,416 𝑀𝑊ℎ 121 Proje Geliştirme Süreci Proje çıkarımı Önlisans Lisans Finans İnşaata Hazırlık İnşaat ve Kurulum Kabuller İşletme ve Bakım 122 Gerekli Dökümentasyon • Ön lisans başvuru dilekçesi (EPDK) • Taahhütname • Yetki Belgesi/Ticaret Sicil Memurluğu tasdikli Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi Nüshası • Üretim tesisine ilişkin bilgiler – Bilgi formu – Yatırım termin programı – Tek hat şeması – 1/25,000 ölçekli tesis haritası – Yerleşim yeri projesi • Banka teminat mektubu • Tüzel kişiliğe ait ortaklık yapısı ve pay sahipleri ile ilgili diğer belgeler 123 Gerekli Dökümentasyon • • • • • • Ölçüm izinleri Santral sahası belirlenmesi ÇED Gerekli/Değil Orman ön izni Diğer arazi anlaşmaları Teknik etkileşim analizi (TEA) • Proje onayları • İmar planları • Orman kesin izni • Askeri yasak bölgeler ve güvenlik bölgeleri yönetmeliği görüşleri • Tahsisler (Mera, Hazine) • İletim hattı ve ÇED • Katkı payı anlaşması • Bağlantı anlaşması • Kamulaştırma (hat) • İnşaat izni • Kabul/işletme 124 Ölçümler • Son 3 yıl içinde elde edilmiş en az 1 yıl süreli rüzgar ölçümü. Değişken Cihaz Rüzgar hızı Rüzgar hız ölçer, Anemometre Rüzgar yönü Rüzgar yön ölçer Hava sıcaklığı Hava sıcaklık ölçer, Termometre Bağıl nem Bağıl nem ölçer Hava basıncı Basınç ölçer, Barometre • Direk en az 60 metre olmalı. • Bunlar gibi birçok bilgi mevzuatta detaylıca belirtilmiştir. 125 ÇED Süreci ÇED gereklidir Kurulu güç ≥ 50 MW Kurulu güç 10-50 MW Kurulu güç 10 ≤ MW 5 yıl içerisinde yatırım başlanır ÇED gerekli değildir ÇED süreci başlatılır. ÇED gereklidir ÇED süreci başlatılır. Bakanlık/Valilik PTD’yi uygunluk yönünden inceler, eksiklikleri proje sahibinden ister. Valilik tarafından proje ile ilgili karar verilir ve ilgililere duyurulur. Kaynak: EMO Belirtilen eksiklikler ve ilave alınması gereken kurum görüşleri tamamlanarak PTD tekrar Bakanlık/Valiliğe sunulur. İnceleme değerlendirme süreci 126 Proje Geliştirme Süreci Proje çıkarımı Önlisans Lisans Finans İnşaata Hazırlık İnşaat ve Kurulum Kabuller İşletme ve Bakım 127 Yatırım Maliyeti Tablosu İş Kalemleri Türbin Şebeke Bağlantısı Konstrüksiyon İnşaat Altyapı Mühendislik Kurulum Güvenlik & Kontrol Sistemleri Arazi Bedeli TOPLAM Yatırım Tutarındaki Pay 1 MW lık Sistem Örneği 70% € 800,000 12% € 150,000 5% € 60,000 5% € 60,000 3% € 50,000 1% € 20,000 1% € 15,000 3% € 45,000 100% € 1,200,000 + bakım ve onarım maliyetleri + finansman maliyetleri + sigorta maliyetleri Tahmini rakamlar kullanılmıştır 128 YEKDEM Yenilenebilir Enerji Kaynakları Destek Mekanizması • 10 yıllık devlet alım garantisi • Yerli katkı ilaveleri 5 yıl süreyle geçerli • 31 Aralık 2020’ye kadar devreye girmiş/girecek tesisleri kapsamaktadır. YE Kaynağı Hidroelektrik Rüzgar Jeotermal Biyokütle Güneş YEKDEM [USD cent/kWh] 7.3 7.3 10.5 13.3 13.3 Yerel Üretim Kanat Jeneratör ve güç elektroniği Türbin kulesi Rotor ve nasel gruplarındaki mekanik aksamın tamamı En fazla toplam Durak, Saffet. Jeotermal Enerjiye İlişkin Yasal Düzenleme ve Destekler. Haziran 2011. ICCI. Yerli Katkı İlavesi [USD cent/kWh] 0.8 1.0 0.6 1.3 3.7 129 Proje Geliştirme Süreci Proje çıkarımı Önlisans Lisans Finans İnşaata Hazırlık İnşaat ve Kurulum Kabuller İşletme ve Bakım 130 TurSEFF Kapsamında Rüzgar Rüzgar enerjisi santralleri Kredi tutarı [EUR] Yatırım tutarı [EUR] Yıllık elektrik üretimi [MWh/yıl] Yıllık karbon tasarrufu [tCO2eq/yıl] Kurulu güç [MWel] Yıllık kazanç [EUR/yıl] TOPLAM 14,616,546 29,531,518 68,388 39,867 24 4,760,359 131 132 Teşekkürler Asmadalı Sokak No:27 Koşuyolu / Kadıköy 34718 İstanbul / Türkiye Tel: +90 216 340 0020 Fax: +90 216 339 2444 www.turseff.org 133 EV&YE Eğitim Semineri İzmir, 1 Haziran 2016 Mustafa YAŞAR Türkiye Sürdürülebilir Enerji Finansmanı Programı DESIGNED BY SUPPORTED BY IMPLEMENTED BY DÜNYA’DA PV PİYASASI 135 Güneş Potansiyeli Atlası Dünya 136 Dünya’da PV Kurulu Güç Ülkelerde kişi başına düşen GES kurulu gücü EPIA Global Market Outlook 2014 137 Dünya’da PV Kurulu Güç Bölge bazında son yıllarda yapılan GES kurulumları Solar Power Europe, 2015 138 Dünya’da PV Kurulu Güç Ülkelerde kişi başına düşen GES kurulu gücü - Avrupa • • • • Almanya 436 W İtalya 294 W Yunanistan 229 W Türkiye 4 W 139 TÜRKİYE’DE PV PİYASASI 140 Güneş Potansiyeli Atlası Türkiye GEPA 141 Türkiye Elektrik Tüketimi 20 yıllık Öngörülen Tüketim Grafiği Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, 2012 142 Türkiye’de Enerji Yatırımı 74,627 MW 178,000 MW 39,910 MW 410 MW %0.5 • 2016 Dünya GES Kurulu Güç • Nisan 2016 Almanya GES Kurulu Güç • Nisan 2016 Türkiye GES Kurulu Güç (556 santral) • 2015 Türkiye GES payı 10,000 MW %3 • Nisan 2016 Türkiye Toplam Kurulu Güç (1,738 santral) • 2030 Türkiye Hedef GES Kurulu Güç (min) • 2023 Türkiye GES payı (minimum) *TEİAŞ, Fraunhofer, Solar Power Europe 31 Mayıs 2016 143 TurSEFF – GES – İzmir 2,041 • TurSEFF Başvurusu 1,251 • TurSEFF GES Başvurusu 215 64 7 • TurSEFF Ege Bölgesi GES Başvurusu • TurSEFF İzmir GES Başvurusu (~57MW) • TurSEFF İzmir GES Finansmanı (~€1.84 M) 144 TurSEFF GES Başvuru Haritası Göstergeler €0 €1-€5,000,000 €5,000,000-€25,000,000 €25,000,000-€50,000,000 €50,000,000+ 145 TurSEFF GES Finansman Haritası Göstergeler 0 MW 0 - 1 MW 1 - 10 MW 10 - 25 MW 25 MW + 146 Güneş’in Paraya Dönüşümü $ Proje yerine ait ışınım verisi • Yerel ölçümler • NASA • Enterpolasyon Sistem özellikleri ve yerleşim bilgisi • Kurulu güç • Eğim • Güneş izleme Verim faktörleri • • • • Panel Invertör Gölgelenme İklim ve mikro koşullar YEKDEM veya Elektrik Satış Fiyatı Operasyonel ve Bakım giderleri • 13.3 Dolar Cent YEKDEM • Öztüketim için kullanılan fiyat • Dağıtım bedeli • Bakım giderleri • Güvenlik masrafları Üretilen Elektrik Brüt Gelirler Diğer giderler • Sigorta • Finansman Net Gelirler 147 Teşvikler YEKDEM • 10 yıl alım garantisi • 5 yıllık yerli ürün teşviği EKİPMAN 29/12/2010 tarihli ve 6094 sayılı kanun hükmü USD cent/kWh Baz teşvik 13.3 EK YERLİ ÜRÜN TEŞVİĞİ (+) %55 yerli ürün Fotovoltaik hücreler 3.5 Fotovoltaik panel 1.3 Cam %20 Çerçeve %15 Konstrüksiyon 0.8 Hücre Koruyucu Sarma/Kaplama Malzemesi (Enkapsulant) %20 Inverter (evirici) 0.6 Alt koruyucu Tabaka (Back Sheet) %20 Kablo bağlantı Kutusu ( junction box) %20 Güneş ışını odaklama cihazı 0.5 Akım Taşıyıcı İletken Şerit %5 148 Lisanssız için Başvuru Süreci 149 Lisanssız Projeler Avantajlar • 1MW ve altı için lisansa gerek yok • Öz tüketim durumunda tüketici fiyatı üzerinden tasarruf • Türkiye'nin bir çok bölgesinde karlı yatırım imkanı Dezavantajlar • 10 yıllık alım garantisinden sonraki belirsizlik, serbest piyasaya elektrik satamama esnek değil • Yavaş işleyen bürokrasi piyasadaki belirsizlikler • Küçük yatırımlar için de uzun başvuru süreci karışık süreç küçük yatırımları engelliyor 150 Yönetmelik Değişikliği 19 Kasım 2015 • 19 Kasım 2015’de yayınlanan Tebliğ’e göre, güneş panelleri Ekonomi Bakanlığınca (İthalat Genel Müdürlüğü) düzenlenecek gözetim belgesi ile ithal edilebilecek • Panel üreticisi yabancı firmanın Gözetim Belgesi (6 ay geçerlilik) yok ise yatırımcılar vergiye tabii olacak (Kilo başına $35 üzerinden %18) • Yatırım teşvik belgesi bulunan yatırımlarda, bu şart aranmayacak 151 Yönetmelik Değişikliği 23 Mart 2016 • Herhangi bir gerçek veya tüzel kişiye ve söz konusu gerçek veya tüzel kişinin doğrudan veya dolaylı olarak ortak olduğu tüzel kişilere ve bu kişilerin kontrolünde olan tüzel kişilere tüketim tesisi sayısına bakılmaksızın azami 1 MW • 23 Mart itibari ile, Geçici kabül yapılana kadar veraset dışında pay devri yasaklanması, • Üretim tesislerinin kurulu gücü, ilgili üretim tesisi ile ilişkilendirilecek tüketim tesisinin bağlantı sözleşme gücünün otuz katından fazla olamaması kuralı. 152 Yönetmelik Lisanslı • Lisanslı – 1 MW üstü projeler – Haziran 2013’te 600 MW ihale – Alıcılar belli oldu – Bir sonraki ihale Ekim 2017’de bekleniyor (resmi değil) – Hedef 3 GW kurulu güç 153 Yönetmelik Lisanslı • Kesişen/çakışan projelerden en yüksek Katkı Payı teklifi veren proje kazanır • Bağlantı hakkı eden şirkete yarışma sonucu tebliğ edilir ve 15 gün içerisinde Katkı Payı Anlaşması başvurusu yapmak üzere TEİAŞ’a başvurur. • Şirket 3 yıllık toplam Katkı Payı tutarı kadar kesin ve süresiz Teminat Mektubu’nu TEİAŞ’a sunar. – Bağlantı hakkı elde edemeyen şirketlerin Teminat Mektupları iade edilir • EPDK’dan önlisans alan şirket, önlisans tarihinden itibaren ilk 3 ay içerisinde TEİAŞ ile Katkı Payı Anlaşması imzalamalıdır • Üretim tesisinin ilk ünitesinin geçici kabulünün yapıldığı tarihi takip eden ilk Ocak ayından başlamak üzere 3 yıl içerisinde ve yıllık eşit taksitlerle TEİAŞ’a ödenir. 154 PAKET 0 1 TARİH BÖLGE Şırnak 12-May-14 Muş Hakkari Erzurum 12-May-14 Elazig Siirt, Batman, Mardin Sanliurfa, Diyarbakir Yönetmelik Lisanslı Antalya - 1 Antalya Akseki 2 29-Jan-15 Muğla, Aydın Denizli Burdur Konya - 1 3 30-Jan-15 Konya - 2 Nigde 4 28-Apr-15 Kayseri Adana Sivas Van - Ağrı 5 29-Apr-15 Kahramanmaras, Adıyaman Malatya, Adıyaman Bitlis Karaman 6 KAPASİTE PROJE KAPASİTESİ [MW] [MW] 7.0 7.00 9.0 9.00 21.0 21.00 5.0 4.90 8.0 8.00 9.0 9.00 7.0 7.00 18.61 29.0 10.29 23.40 29.0 1.60 4.00 20.0 14.00 5.00 18.0 10.00 3.00 6.00 26.0 20.00 5.00 9.90 46.0 18.00 13.10 6.00 9.98 9.98 46.0 9.80 8.00 2.24 26.0 9.00 15.00 25.0 10.00 9.0 9.00 9.0 9.00 9.95 9.95 77.0 9.95 45.00 20.00 7.00 27.0 10.00 26.96 9.95 22.0 10.00 5.00 16.0 16.00 4.88 38.0 38.00 35.0 35.00 18.0 18.00 30-Apr-15 Mersin Isparta, Afyon KAZANAN PARK TEKNİK ELEKTRİK MADENCİLİK TURİZM SANAYİ TİCARET A.Ş. ENERJISA ENERJİ ÜRETİM A.Ş VAN ENERJI A.S. HALK ENERJI SOLENTEGRE ENERJI YATIRIMLARI SANAYI VE TICARET ANONIM ŞIRKETI RA GÜNEŞ ENERJİSİ ELEKTRİK ÜRETİM SANAYİ VE TİCARET DEGUN ENERJİ ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş RES ANATOLİA HOLDİNG A.Ş. BALTECH ENERJİ ÜRETİM PAZARLAMA SAN. TİC. A.Ş. GÜN GÜNEŞ ENERJİSİ ELEKTRİK ÜRETİM SAN. VE TİC. A.Ş. BOLAYIR ENERJİ SAN. VE TİC. A.Ş. GES GRUP YAT. EN. VE EL. ÜRT. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. ERGÜN ENERJİ ÜRETİM SAN. VE TİC. A.Ş. DALSAN ENERJİ ÜRETİM VE İŞLETMCİLİK A.Ş. RENOE ENERJİ YATIRIM BİLİŞİM TEK.SAN.TİC. A.Ş. GÜNERJİ ELEKTRİK SİSTEMLERİ SAN.TİC. LTD.ŞTİ. METGES ENERJİ ELEKTRİK ÜRETİM TİC.LTD.ŞTİ.. FERNAS ENERJİ ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş. SBD ENERJİ ÜRETİM VE TİC.LTD.ŞTİ. ME-SE ENERJİ YATIRIM İNŞ.TUR.TİC.LTD.ŞTİ. ZORLU ENERJİ ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş. LE GÜNEŞ ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş. HASEN ENERJİ ÜRETİM VE TİC.LTD.ŞTİ. YAYSUN ELEKTRİK İNŞAAT ENERJİ TURİZ TARIM HAYV.SAN.TİC.LTD.ŞTİ. MT DOĞAL ENERJİ ÜRETİM A.Ş. AFTA ENERJİ ÜRETİM SAN. VE TİC.A.Ş. AAB ENERJİ ÜRETİM TAR.ÜR.GI.İNŞ.SAN.TİC.LTD.ŞTİ. SOLANA ENERJİ A.Ş. CINGILLI ORGANİK TARIM İŞL. A.Ş. ÖZKOYUNCU ENERJİ ÜRETİM SAN. TİC. A.Ş. ULUDER ELEKT. ÜRET. A.Ş. ATEN ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş. YBT ENERJİ ELEKTRONİK İNŞAAT SAN.VE TİC.LTD.ŞTİ. OMİCRON GÜNEŞ ENERJİSİ ELEKTRİK ÜRETİM VE TİC. LTD. ŞTİ. OMİCRON GÜNEŞ ENERJİSİ ELEKTRİK ÜRETİM VE TİC. LTD. ŞTİ. PSİ GÜNEŞ ENERJİSİ ELEKTRİK ÜRETİM VE TİCARET A.Ş. GÜN GÜNEŞ ENERJİSİ ELEKTRİK ÜRETİM SAN. VE TİC. A.Ş. TUŞBA EN. ÜR. PAZ. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. KAROMAD MADENCİLİK İNŞ.ELEKTRİK MALZ.MAKİNE NAKLİYE TİC. VE SAN. LTD.ŞTİ. ULUDER ELEKT. ÜRET. A.Ş. SOLAR VENTURES SARL EN. YAT. SAN. VE TİC. A.Ş. İOTA GÜNEŞ ENERJİSİ ELEKTRİK ÜRETİM VE TİCARET LTD. ŞTİ. ÖZGÜÇLÜ ENERJİ SAN. VE TİC. A.Ş. DESUN EN. ELEK. ÜR. A.Ş. ALAGES ELEKTRİK ÜRETİM LTD. ŞTİ TEKNAR ENERJİ ÜRETİM A.Ş TEKSİN ENERJİ ÜRETİMİ SAN. VE TİC. A.Ş. ILGAZ ELEKTRİK ÜRETİM VE DAĞITIM LTD. ŞTİ. VEKTÖR ENERJİ ÜRETİM A.Ş TEKLİF TOPLAM TUTAR [TRY/MW] [TRY] TRY 0 TRY 0 TRY 0 TRY 0 TRY 0 TRY 0 TRY 68,000 TRY 333,200 TRY 827,000 TRY 6,616,000 TRY 611,500 TRY 5,503,500 TRY 1,591,000 TRY 11,137,000 TRY 1,503,000 TRY 27,970,830 TRY 1,040,000 TRY 10,701,600 TRY 1,140,000 TRY 26,676,000 TRY 1,112,000 TRY 1,779,200 TRY 1,591,080 TRY 6,364,320 TRY 1,257,000 TRY 17,598,000 TRY 1,606,000 TRY 8,030,000 TRY 1,450,000 TRY 14,500,000 TRY 1,260,000 TRY 3,780,000 TRY 1,723,670 TRY 10,342,020 TRY 1,515,072 TRY 30,301,440 TRY 2,510,000 TRY 12,550,000 TRY 2,153,000 TRY 21,314,700 TRY 1,756,055 TRY 31,608,990 TRY 1,602,000 TRY 20,986,200 TRY 2,510,000 TRY 15,060,000 TRY 2,053,000 TRY 20,488,940 TRY 2,053,000 TRY 20,488,940 TRY 2,026,127 TRY 19,856,045 TRY 1,914,000 TRY 15,312,000 TRY 1,713,000 TRY 3,837,120 TRY 2,720,000 TRY 24,480,000 TRY 2,511,051 TRY 37,665,765 TRY 1,957,000 TRY 19,570,000 TRY 2,004,999 TRY 18,044,991 TRY 1,888,008 TRY 16,992,072 TRY 2,960,000 TRY 29,452,000 TRY 2,960,000 TRY 29,452,000 TRY 2,960,000 TRY 29,452,000 TRY 1,915,000 TRY 86,175,000 TRY 1,665,000 TRY 33,300,000 TRY 2,345,000 TRY 16,415,000 TRY 2,118,000 TRY 21,180,000 TRY 2,100,000 TRY 56,616,000 TRY 2,960,000 TRY 29,452,000 TRY 2,311,000 TRY 23,110,000 TRY 2,200,000 TRY 11,000,000 TRY 150,000 TRY 2,400,000 TRY 2,711,000 TRY 13,218,836 TRY 2,555,000 TRY 97,090,000 TRY 2,417,000 TRY 84,595,000 TRY 2,756,169 TRY 49,611,042 155 Lisanslı Projeler Avantajlar • 49 yıllık lisans hakkı ile FIT’den de serbest piyasaya elektrik satışından da faydalanabilirler bu esnek ve karlı bir yapı • İlk yatırım maliyeti daha düşük (EUR/kW) düşük CAPEX • Potansiyeli yüksek bir piyasa • Enerji açığına katkı Dezavantajlar • EPDK’dan alınması gereken lisans lisans sürecindeki belirsizlikler • Yeni bir piyasa çok uzun süren lisans süreci: 600 MW lisans verildi ama santraller devrede değil • Projenin karlılığı yapılan bölgeye göre değişiyor çok yüksek katkı payları 156 Yönetmelik Lisanssız • Elektrik Dağıtım Şirketi’ne (EDAŞ) abonelik gerekiyor (bir tüketim noktası = 1MW) • EDAŞ’ın izni ile 1 MW altı kurulu güç • Şebekeye bağlı değil ise sınır yok • Devlete satışta – 2020 Aralık sonuna kadar yapılan başvurularda: • 10 yıl alım garantisi • kWh başına 13.3 Dolar cent ödeme (teşvikler) 157 Elektrik Dağıtım Şirketleri 158 SWOT Analizi GÜÇLÜ YÖNLER ZAYIF YÖNLER Yüksek potansiyel Düşük yatırım maliyeti (son 10 yılda %75 azalma) Teşvik (kWh başına en yüksek) Teknolojik arka plan Kaotik pazar, tecrübesiz kurulumcular Yönetmelik (ve politik riskler) Teknik altyapı (iletim ve dağıtım hatları) Teşvik (komşulardan düşük, belirsizlik) TEHDİTLER FIRSATLAR Sürekli artan talep, büyüyen ekonomi Dağıtımın özelleştirilmesi – haksız rekabet Seragazı emisyonunu azaltma Enerji fiyatlarının düşmesi Jeopolitik konum Düşük kalite ekipmanların çokluğu Karbon piyasasının olası kurulumu Diğer tür enerji yatırımlarının rekabeti Finans sektörünün ilgisi 159 TEKNOLOJİ 160 PV Teknolojileri PV Materyaller Kristalin Silikon Monokristalin İnce Film Polikristalin Amorf Silikon (a-Si, TF-Si) Kadmiyum Tellürid (CdTe) Bakır İndiyum Galyum Diselenid (CIGS) 161 Mono vs Poli • Fiyat – Mono ↑ – Poli ↓ • Verim – Mono ↑ – Poli ↓ • Boyut – Mono ↓ – Poli ↑ • Ömür – Mono ↑ – Poli ↓ • Polikristalin sektörü gün geçtikçe gelişme kaydediyor. • Zaman geçtikçe polikristalin performansının monokristaline yaklaşması bekleniyor. 162 İnce Film • Kristalin silikon uygulamalarına göre çok daha ince. • Işığı daha iyi emmesine rağmen verimi genel olarak daha düşük. • Ucuz. • Hızlı gelişiyor 163 İnvertör Çeşitleri • Merkezi – Avantajlar • Düşük maliyet • Kanıtlanmış teknoloji • Büyük sistemlerde daha uygun – Dezavantajlar • Farklı açı ve yerleşim için uygun değil • Arıza durumunda sistemin durması • Dizi – Avantajlar • Düşük bakım onarım • Modüler yapı sayesinde esnek dizayn • Sadece arızalı dizinin durması – Dezavantajlar • Yüksek maliyet • Daha çok alan ve bağlantı noktası 164 Önemli Parametreler Panel üreticisi • Tipi? • Sertifikalar •IEC 61215 veya 61646 •IEC 61730 •IEC 61701 (Deniz kenarı için) • Referanslar Invertör üreticisi Sistem kayıpları • Tipi? • Referanslar EPC (mühendislik) Firması • Referanslar • Sertifikalar • Tecrübe • Hizmetler • Çalıştığı tedarikçiler 165 Sistem Kayıpları 166 Risk Elementleri EPC Yatırımcı Projelendirme İnşaat/Projelendirme • Tecrübe, referans • Kredibilite • Risk profili • Taahhüt • Kredibilite • Risk profili • Arazi (marjinal) veya çatı statiği uygunluğu • Yatırım bedelinin doğru hesaplanması • Kapasite izni ve diğer izinler • Üstlenici – referans • Olası gecikemeler 167 Risk Elementleri Güneş verileri • Kaynak • Belirsizlik, doğrulama Doğa olayları Hava şartları • • • • Teknoloji Yönetmelik ve Piyasa riskleri Gece Bulutlanma, gölgelenme Yüksek sıcaklıklar, kum fırtınaları, kar yağışı İklim ve mikro koşullar • Elde kalmış 0 ürünler • Garantisi olmayan, üreticisi batmış ürünler • Sertifikasız ürünler • Olası değişimler • Gelecek? • Faiz oranı, fiyat dalgalanmaları vb. 168 EPC SEÇİMİ 169 EPC • Engineering Procurement Construction – PV santralin kurulumundan sorumlu firma • Önemli noktalar – Referanslar (Yerli, yabancı) – Mühendislik Deneyimi (İzinler, kurulum) – Sertifikalar (İSG, Hizmet Yeterlilik, Kalite Yönetimi) – İşletme Bakım Hizmetleri 170 EPC • Önemli noktalar – – – – – Teknik Personel Sayısı (Arıza durumunda müdahale) Finansal Durumu Performans Garanti Anlaşması Çalıştığı tedarikçiler (Ürün kalitesi, elde kalan paneller) 600’den fazla firma! 171 ÖRNEK ÇALIŞMALAR 172 173 174 TEŞEKKÜRLER TurSEFF Proje Ofisi Asmadalı Sokak No:27 Koşuyolu / Kadıköy 34718 Istanbul / TÜRKİYE Tel: +90 216 340 00 20 www.turseff.org DESIGNED BY SUPPORTED BY IMPLEMENTED BY