Mizanpaj 1 - Samsun Ticaret ve Sanayi Odası
Transkript
Mizanpaj 1 - Samsun Ticaret ve Sanayi Odası
Samsun Yatırım Rehberi - 2010 © Bu eserin tüm telif hakları Samsun Ticaret ve Sanayi Odası ‘na aittir. Samsun Ticaret ve Sanayi Odası’nın ismi kaydedilmek koşulu ile yayından alıntı yapmak mümkündür. Ancak Samsun Ticaret ve Sanayi Odası’nın yazılı izni olmaksızın yayının tamamı veya bir bölümü kopyalanamaz, çoğaltılamaz, ticari amaçlarla kullanılamaz. 1.BASKI Ekim 2010, SAMSUN Samsun TSO yayınları için ayrıntılı bilgi Samsun TSO Ekonomik Araştırmalar Müdürlüğü’nden temin edilebilir. SAMSUN TİCARET ve SANAYİ ODASI Hançerli Mahallesi Abbasağa Sokak No: 8 55020 İlkadım / SAMSUN - TÜRKİYE Tel:0.362.432 36 26 Faks:0.362.432 90 55 e-posta: [email protected] web: www.samsuntso.org.tr Hazırlayanlar Okan GÜMÜŞ Samsun TSO Genel Sekreter Yardımcısı Müberra GENÇ Samsun TSO Dış İlişkiler Müdür Yardımcısı Fatih SARAÇ Samsun TSO Uzman Yardımcısı Samsun Ticaret ve Sanayi Odası – Yayın: 2010/3 Samsun Yatırım Rehberi - 2010 1. İÇİNDEKİLER GİRİŞ ...................................................................................................................................................................6 2. MEVCUT DURUM ..........................................................................................................................................9 2 SAYILARLA SAMSUN .....................................................................................................................................9 TİCARET, SANAYİ, TARIM VE HİZMET MERKEZİ; SAMSUN .........................................................26 YATIRIM POTANSİYELİ OLAN ÖNCELİKLİ SEKTÖRLER ...................................................................33 İÇ VE DIŞ TALEBİ KARŞILAMAYA YÖNELİK YAPILABİLECEK YATIRIMLAR...............................33 DOĞAL KAYNAK POTANSİYELİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK YATIRIMLAR ....................35 İMALAT SANAYİNDE YAPILABİLECEK YATIRIMLAR ..........................................................................35 TARIM VE HAYVANCILIK SEKTÖRÜNDE YAPILABİLECEK YATIRIMLAR ....................................36 HİZMETLER ALTYAPI YATIRIMLARI..........................................................................................................36 TARİHİ, COĞRAFİ VE KÜLTÜREL VARLIKLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ YATIRIMLARI .........37 YATIRIM ALANLARI...................................................................................................................................38 ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ ..............................................................................................................40 SAMSUN MERKEZ OSB............................................................................................................................41 SAMSUN GIDA OSB ...................................................................................................................................43 SAMSUN KAVAK OSB ..............................................................................................................................44 SAMSUN-BAFRA ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ ...............................................................................46 SAMSUN-HAVZA ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ ...............................................................................47 ÖZEL SAMSUN SERBEST BÖLGESİ .....................................................................................................48 SAMSUN’DA ÖNE ÇIKAN SEKTÖRLER................................................................................................50 Samsun Yatırım Rehberi - 2010 ULUSLARARASI PROJELER ......................................................................................................................54 1. VİKİNG PROJESİ......................................................................................................................................56 2. MAVİ AKIM PROJESİ .............................................................................................................................57 3. SAMSUN-KAVKAZ TREN FERİ HATTI PROJESİ ...........................................................................59 3. NASIL YATIRIM YAPILIR? .......................................................................................................................60 I. SAMSUN’DA İŞ KURMAK .....................................................................................................................62 II. TEŞVİK SİSTEMİ’NDE SAMSUN ........................................................................................................66 III.DİĞER YATIRIM DESTEKLERİ ..............................................................................................................71 III.a) TÜBİTAK DESTEKLERİ ......................................................................................................................71 III.b) SANTEZ DESTEKLERİ .......................................................................................................................72 III.c) AVRUPA YATIRIM BANKASI KAYNAKLARI .................................................................................74 III.d) DÜNYA BANKASI KAYNAKLARI.....................................................................................................79 YATIRIM İŞLEMLERİ .....................................................................................................................................82 4. İŞBİRLİĞİ OLANAKLARI .........................................................................................................................84 I. KARADENİZ EKONOMİK İŞBİRLİĞİ ÖRGÜTÜ .................................................................................86 II. BİRLEŞMİŞ MİLLETLER.........................................................................................................................88 3 Samsun Yatırım Rehberi - 2010 5. İLGİLİ KURUMLAR .....................................................................................................................................90 I. SAMSUN TİCARET VE SANAYİ ODASI ...........................................................................................92 II. AVRUPA İŞLETMELER AĞI – KARADENİZ .....................................................................................93 III. ORTA KARADENİZ KALKINMA AJANSI ...........................................................................................94 IV. YATIRIM KOORDİNASYON MERKEZİ .............................................................................................95 IV. KOSGEB SAMSUN İŞLETME GELİŞTİRME MERKEZİ ...............................................................97 4 6. SAMSUN’DA SOSYAL YAŞAM ..........................................................................................................102 NASIL GİDİLİR ?.........................................................................................................................................104 COĞRAFİ KONUM .....................................................................................................................................104 İKLİM ..............................................................................................................................................................106 TATİL GÜNLERİ ...........................................................................................................................................106 NE YENİR, NE ALINIR ? ..........................................................................................................................107 SAMSUN'DA TURİZM ALTERNATİFLERİ.............................................................................................108 YAPMADAN DÖNME ................................................................................................................................110 KURUMLAR..................................................................................................................................................111 OTELLER .......................................................................................................................................................113 RESTORANLAR...........................................................................................................................................115 GEZİ MEKANLARI ......................................................................................................................................119 İÇMELER ve KAPLICALAR ......................................................................................................................125 KÜLTÜR-SANAT ..........................................................................................................................................126 FAYDALI LİNKLER ......................................................................................................................................127 Samsun Yatırım Rehberi - 2010 Karadeniz havzasının merkez kenti ve tek büyükşehri olan Samsun, beş milyon nüfuslu hinterlandı ile bugün; bölgenin ticaret, sanayi, hizmetler, finans ve sağlık merkezidir. Aynı zamanda Türkiye’de yalnızca dört ile nasip olan kara, deniz, hava ve demiryolu ulaşım altyapısı ile lojistik ve uluslararası projelere entegrasyonu ile de enerji üssüdür. Samsun tüm bu imkan ve fırsatlarının yanı sıra sahip olduğu kültürel ve yaşam kalitesini yükselten altyapısıyla bölgesinde sosyal yaşamın da buluşma noktasıdır. 5 Bir yatırımı gerçekleştirirken belki de en önemli konu yatırım yeri seçimidir. Zira bir yatırımı gerçekleştirirken bölgenin hammadde kaynaklarına erişimi, insan kaynakları potansiyeli ve lojistik imkanlar gibi unsurlar bu konuda yol gösterici olmakla birlikte, bölgenin sosyo kültürel zenginlikleri de önem taşımaktadır. Samsun şüphesiz bu anlamda da yatırımcılar için bir çekim merkezidir. Bu çalışmada, Samsun’un potansiyeli yüksek sektörlerini, yatırım ortamını, sektörel fırsatlarını ve uluslararası işbirliği imkanlarını tanıtmaya ve yatırımcılara rehber olabilecek bir yayın sunmaya çalıştık. Çalışmamızın mevcut ve muhtemel yatırımcılara yol gösterici olması, ilimizin ve ülkemizin kalkınmasına katkı sağlaması temennisi ile saygılar sunarım. Salih Zeki MURZİOĞLU Samsun Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Samsun Yatırım Rehberi - 2010 GİRİŞ Samsun, hiç kuşkusuz Karadeniz Bölgesi’nin en önemli yatırım merkezidir. 6 Ulusal ve uluslararası karayolu bağlantıları, üç Ticaret limanı, uluslararası havaalanı ve demiryolu gibi tüm ulaşım imkanlarının varlığının sağladığı avantajların yanında Samsun, gelişmiş altyapısı, yatırım alanları ve kalifiye işgücü potansiyeli ile bölgenin en önemli yatırım merkezidir. Avrupa ile mevcut dış ticaret performansının yanı sıra, Samsun içte Anadolu, dışta kuzey ülkeleri ile ticaretin de merkezidir. Orta Asya, Orta Doğu ve Avrupa üçgeninde olması nedeniyle elinde bulundurduğu jeostratejik önem yakın gelecekte Samsun’un Karadeniz Havzası’nda da önemli bir ticaret ve yatırım merkezi olma iddiasını sürdürecektir. Yatırım merkezi olma yolunda, var olan Organize Sanayi Bölgeleri, genç ve yüksek eğitimli iş gücü, sanayi ve yatırım olanaklı alanları, altyapı ve kurumsal kapasitesi ile önemli bir yol kat etmiş olan Samsun, var olan potansiyelini en üst seviyeye çıkarmak için yerli ve yabancı yeni yatırımcıları halen bölgeye çekmektedir. Samsun Yatırım Rehberi - 2010 7 Samsun Yatırım Rehberi - 2010 8 Samsun Yatırım Rehberi - 2010 Mevcut Durum S AY I L A RL A SAMSUN GÖSTERGE DEĞER 1,233,677 NÜFUS 1,250,076 BELEDİYE SAYISI İLÇE SAYISI İşsizlik Oranı (%) İŞSİZLİK DIŞ TİCARET İstihdam Oranı (%) İşgücüne Katılım (%) İhracat İthalat PAY(%) Kişi 1.72% Kişi TARİH 1.73% 31.12.2008 31.12.2009 -0.57% 40 Adet 1.36% 2008/2009 31.12.2009 945 Adet 2.70% 31.12.2009 17 KÖY SAYISI BİRİM 7.8% Adet 1.78% 7.3% 2008 51.6% 2009 56.6% 2008 216,150 Bin$ 0.20% 304,190 Bin$ 0.30% 445,825 Bin$ 210 Firma 778,272 Bin$ 520,670 479,431 195 2008 2009 52.2% 55.6% 31.12.2009 Bin$ Bin$ Firma 0.34% 0.43% 0.31% 0.39% 0.34% 0.36% 2009 2007 2008 2009 2009 2007 2008 2009 2009 9 Samsun Yatırım Rehberi - 2010 GÖSTERGE Mevduat BANKACILIK Kredi Kişi Başına Mevduat Kişi Başına Kredi 10 Belge Sayısı YATIRIM TEŞVİK BELGESİ Sabit Yatırım Tutarı Tutar Olarak FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI Marka Tescili Endüstriyel Tasarım Faydalı Model Patent KAMU YATIRIMLARI DEĞER BİRİM PAY(%) 3,337,207 Bin TL 0.66% 2,963,588 2,735,183 2,957,929 2,402 2,670 2,217 2,366 43 Bin TL Bin TL Bin TL TL TL TL TL Adet 0.65% 31.12.2008 0.75% 31.12.2008 0.78% 1.73% 701,529,586 19,508 TL Adet 3.53% 1.73% 67,610,965 TL 1.23% 2,627 96,640,311 16,491,347 Adet TL TL 247 14 Adet Adet 0 Adet 7 297,400,000 372,753,000 389,958,000 Adet TL TL TL TARİH 0.16% 1.48% 0.21% 0.6% 0.26% 0.33% 0% 1.36% 1.36% 1.15% 31.12.2009 31.12.2009 31.12.2008 31.12.2009 31.12.2008 31.12.2009 2009 2009 2008 2009 2007 2008 2009 2009 2009 2009 2009 2008 2009 2010 Samsun Yatırım Rehberi - 2010 GÖSTERGE ŞİRKET İSTATİSTİKLERİ Kurulan Şirket Kapanan Şirket Gelir Vergisi VERGİ MÜKELLEF SAYILARI (Faal) Kurumlar Vergisi GMSİ KDV Basit Usul VERGİ GELİRLERİ (Genel Bütçe) ESNAF SAYILARI (Tesk) TOPLAM SOSYAL GÜVENLİK KAPSAMI SOSYAL GÜVENLİK KAPMASI DIŞINDA KALAN NÜFUS Gelir Stopaj Vergisi DEĞER 343 88 23,777 0.84% 2009 Adet 0.79% 1.41% 2009 Aralık 2009 Aralık 2009 27,880 Adet 1.24% Aralık 2009 15,592 29,701 1,099,169,706 (Yeşil Kartlılar Hariç) Adet Adet 0.81% (Brüt Tahsilât) (Aktif+Pasif +Yeşilkart) TARİH Adet 9,006 1,312,127,110 Esnaf Sayısı (Faal) PAY(%) 5,203 (Brüt Tahakkuk) Esnaf Odası Sayısı BİRİM 1,301,655,857 1,042,238,654 72 39,609 41,251 1,148,455 Adet Adet Adet 1.07% 2.11% 1.28% Aralık 2009 Aralık 2009 Aralık 2009 TL 0.62% Aralık 2008 TL 0.53% Aralık 2008 Adet 2.30% 28.02.2010 TL TL Adet Adet Kişi 0.58% 0.53% 2.06% 2.18% 1.70% Aralık 2009 Aralık 2009 31.05.2009 28.02.2010 Ocak 2010 962,119 Kişi 1.66% Ocak 2010 101,621 Kişi 2.01% Ocak 2010 11 Samsun Yatırım Rehberi - 2010 GÖSTERGE TARIM DEĞER BİRİM PAY(%) TARİH 4,533 35,812 Hektar Adet 3.20% 3.34% 2008 2008 2,868,951 Bin TL 2.49% 2008 8,515 Adet 9.87% Otomobil Sayısı 87,164 Adet 1.28% Minibüs Sayısı 10,500 Adet 2.74% Traktör Sayısı 42,763 İşlenen Tarım Alanı 311,527 Örtü Altı Tarım Alanı 9,994 Organik Tarım Alanı Traktör Sayısı Tarımsal Üretim Değeri İnek Sütü Üretimi Manda Sayısı Manda Sütü 12 ARAÇ SAYISI Bin kişi başına özel otomobil sayısı Ölü Sayısı Yaralı Sayısı 258,869 3,125 92,222 10,710 71 74 1,898 146 124 3,758 3,738 Hektar Dekar Ton Ton Adet Adet Adet Adet Adet 1.45% 1.84% 2008 9.95% 2008 1.30% 2009 2.79% 3.13% 1.82% Kişi 2.93% Kişi Kişi 2008 2.30% Adert Kişi 2008 2008 2008 2008 2009 2009 2008 2009 2008 2.92% 2007 1.99% 2007 2.03% 2008 2008 Samsun Yatırım Rehberi - 2010 GÖSTERGE KULLANMA AMACINA GÖRE TAMAMEN veya KISMEN BİTEN YENİ ve İLAVE YAPILARIN YÜZÖLÇÜMÜ Toplam Bina İkamet Amaçlı Bina Okul Sayısı İLK ve ORTA ÖĞRETİM Öğretmen Sayısı Şube Sayısı Öğrenci Sayısı YÜKSEKÖĞRETİM Öğretim Elemanı Sayısı Profesör Sayısı Okuyan Öğrenci Sayısı DEĞER BİRİM PAY(%) TARİH M² 2.46% 2008 945,066 1,717 M² Adet 1.80% 2.60% 2008 2008 13,678 Kişi 2.01% 1,471,201 1,743,803 1,214,338 1,809 14,514 M² M² Adet Kişi 2.32% 2.55% 2.63% 1.97% 12,104 Adet 2.10% 266,283 Kişi 1.73% 12,440 278,487 1,845 1,681 211 224 19,991 22,360 Adet Kişi Kişi Kişi Kişi Kişi Kişi Kişi 2.04% 1.73% 1.92% 1.67% 1.58% 1.64% 0.85% 0.81% 2007 2007 2009 2008 2009 2008 2009 2008 2009 2007 2008 2007 2008 2007 2008 13 Samsun Yatırım Rehberi - 2010 GÖSTERGE Toplam Hekim Uzman Hekim Toplam Sağlık Personeli SAĞLIK Hastane Yatak Sayısı Yüzbin kişi başına hastane yatak sayısı DEĞER BİRİM PAY(%) TARİH 917 Adet 1.58% 2006 4,190 Adet 2.27% 2,134 9,218 341 TİM İkinci 500 GAYRI SAFİ MİLLİ HASILA İŞYERİ SAYILARI (SGK) 3 Firma TARIM SİGORTALILARI SAYISI EMEKLİ SANDIĞI 2 4 2.8 4/a Kapsamı Firma Sayısı 100-499 İstihdam 500-1000 İstihdam 1000+ İstihdam 4/b 4/c Adet Firma 1.4 (GSMH) PAYI Adet 4 2 14 Adet 2.0 16,434 Firma Milyar $ 2006 2007 2007 2009 2007 2008 2009 1.63% 1987 1.37% 2001 Milyar $ 1.41% Adet 1.35% Aralık 2009 Firma 0.80% Aralık 2009 Milyar $ 1 Firma 40,821 2006 2008 Firma Firma 39,886 1.96% Firma 82 5 1.86% Kişi Kişi 0.88% 0.50% 3.90% 1.83% 2000 Aralık 2009 Aralık 2009 Ocak 2010 Ocak 2010 Samsun Yatırım Rehberi - 2010 GÖSTERGE ELEKTRİK TÜKETİMİ (TÜİK) SERBEST BÖLGE Toplam AVRUPA İŞLETMELER AĞI-KARADENİZ 0.96% 2008 45,074 1,959,868 1 14 Mevcut OKA Çalışmalar Sürüyor Samsun TSO MWh MWh MWh MWh Adet Adet Adet 3 Adet 6 Adet 2 TİCARET VE SANAYİ ODASI AB BİLGİ BÜROSU MWh 5 ÜNİVERSİTE FUAR VE KONGRE MERKEZİ 229,576 637,952 Tarımsal LİMAN İŞLETMESİ BARAJ VE HİDROELEKTRİK SANTRALİ TARİH Mesken Ticarethane HAVA ALANI (ULUSLAR ARASI) DEMİR YOLU AĞI PAY(%) 802,636 KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ KALKINMA AJANSI BİRİM Sanayi ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ TİCARET BORSASI DEĞER 4 Mevcut Mevcut 4 Mevcut Mevcut Adet Adet Adet 1.07% 1.61% 0.95% 1.21% 2008 2008 2008 2008 15 Samsun Yatırım Rehberi - 2010 GÖSTERGE LOJİSTİK MERKEZ Çalışmalar Sürüyor DEİK (DIŞ EKONOMİK İLİŞKİLER KURULU) Samsun TSO İGEME TEMSİLCİLİĞİ KREDİ GARANTİ FONU HAFİF RAYLI SİSTEM 16 Samsun TSO Samsun TSO AÇILAN KAPANAN FİRMA SAYILARI DEĞER Mevcut Mevcut Mevcut Mevcut Mevcut BİRİM PAY(%) TARİH Samsun Yatırım Rehberi - 2010 DIŞ TİCARET 17 Samsun Yatırım Rehberi - 2010 18 Yukarıdaki grafik ve tablodan da görüldüğü gibi Samsun ihracatının ithalatı karşılama oranı Türkiye ortalamasının yaklaşık 10 puan altında kalmaktadır. Samsun Yatırım Rehberi - 2010 SAMSUN İLİNİN 2009 YILI İHRACATININ SEKRÖREL DAĞILIMI (TOPLAM) 19 KAMU YATIRIMLARI Samsun'da Yıllar İbariyle Kamu Yarımları (Bin TL) Samsun Yatırım Rehberi - 2010 20 YATIRIM TEŞVİKLERİ SAMSUN Yıllar 2006 2007 2008 2009 Belge Sayısı (Adet) 31 22 14 43 Değişim (%) -29.0% -36.4% 207.1% Sabit Yatırım Tutarı (TL) 76,525,727 209,719,255 95,549,519 701,529,586 Değişim (%) İstihdam (Kişi) Değişim (%) 174.1% -54.4% 634.2% 1,270 1,038 561 1,520 -18.3% -46.0% 170.9% Samsun Yatırım Rehberi - 2010 TÜRKİYE Yıllar 2006 2007 2008 2009 Belge Sayısı (Adet) 3,090 2,366 2,449 2,492 Değişim (%) -23.4% 3.5% 1.8% Sabit Yatırım Tutarı (TL) 22,667,924,467 26,105,673,037 28,327,891,372 19,878,018,043 Değişim (%) 15.2% 8.5% -29.8% İstihdam (Kişi) 120,943 132,905 98,373 80,135 Değişim (%) 9.9% -26.0% -18.5% SAMSUN’UN PAY VE DEĞİŞİMİ Yıllar 2006 2007 2008 2009 Belge Sayısı (Adet) 1.00% 0.93% 0.57% 1.73% Değişim (%) -7.3% -38.5% 201.8% Sabit Yatırım Tutarı (TL) 0.34% 0.80% 0.34% 3.53% Değişim (%) 138.0% -58.0% 946.3% İstihdam (Kişi) 1.05% 0.78% 0.57% 1.90% Değişim (%) -25.6% -27.0% 232.6% 21 Samsun Yatırım Rehberi - 2010 TEŞVİK BELGESİ SAYISI 22 MARKA TESCİLLERİ Samsun Yatırım Rehberi - 2010 ENDÜSTRİYEL TASARIM TESCİL SAYILARI FAYDALI MODEL TESCİL SAYILARI 23 Samsun Yatırım Rehberi - 2010 SAMSUN BANKALARINDA MEVDUAT VE KREDİ 24 Samsun Yatırım Rehberi - 2010 Arkeolojik eser sayısı Etnografik eser sayısı Sikke sayısı : 6299 : 642 : 10058 Konaklama tesis sayısı Otel sayısı Pansiyon sayısı Kamping sayısı Kaplıca sayısı : 50 : 46 :1 :1 :2 Toplam kütüphane sayısı Kütüphanedeki kitap sayısı En büyük kütüphane Halk Kütüphaneleri kitap sayısı : 16 : 193756 : Gazi Halk Kütüphanesi : 45025 Sinema sayısı Gazino sayısı Tiyatro sayısı :8 :1 :8 Bölge gazete sayısı Günlük gazete sayısı Haftalık gazete sayısı Aylık gazete sayısı Dergi sayısı Radyo kanalı sayısı TV kanalı sayısı :1 : 11 :3 :5 : 10 :8 :8 25 Samsun Yatırım Rehberi - 2010 26 TİCARET SANAYİ TARIM ve HİZMET MERKEZİ Samsun Yatırım Rehberi - 2010 27 SAMSUN Samsun Yatırım Rehberi - 2010 Karadeniz bölgesinin nüfus, sanayi ve ticaret açısından en büyük şehri olan Samsun, verimli Bafra ve Çarsamba Ovaları ve bu ovalara hayat veren Yeşilırmak ve Kızılırmak ile aynı zamanda önemli bir tarım şehridir. 28 957.888 ha. toprak büyüklüğü ile alanlarının % 46.87 sini tarım alanı olarak kullanan Samsun’da basta tütün, buğday, pirinç, şekerpancarı, mısır, fındık, ayçiçeği, meyve ve sebze olmak üzere, çok çeşitli ürünler yetiştirilmekte ve pek çoğu ulusal ve uluslar arası pazarlarda alıcı bulmaktadır. Bu bağlamda, gerek ulusal gerekse uluslararası rekabet ortamında önemli pay sahibi olmak ve bölgede yetiştirilen ürünleri ekonomiye kazandırmak açısından tarıma dayalı sanayinin gelişmekte ancak bu gelişim henüz yeterli seviyeye ulaşmamaktadır. Samsun’un sanayi açısından durumu hakkında bir analiz yapmak için yola çıkıldığında elde edilen verilerin 2000 yılına dayanması ve daha sonrasına ait bir veri bulunmaması nedeniyle yapılan analizler genel bir çerçevede değerlendirilmelidir. En özet bilgi verdiği düşünülebilecek sanayi göstergelerinden TR 83 bölgesi için fert başına … Karadeniz çanağınimalat sanayi katma değeri ve fert başına imalat sadaki ülkeler için çekim nayi elektrik tüketimi 2000 yılı verileri ele alındığında, TR merkezi, Bölgesel 83 bölgesi 26 Düzey 2 İBB bölgesi içinde sırasıyla 16. ve kalkınma ve gelişme18. sıralarda yer almıştır. Rakamsal veriler ele alındığında, nin merkez kenti… bölgenin fert başına imalat sanayi katma değeri 111,11 milyon TL olmuş ve bu değer Türkiye ortalamasının (350,00 milyon TL) üçte birine karşılık gelecek şekilde oluşmuştur. Samsun Yatırım Rehberi - 2010 29 81 il içinde fert başına imalat sanayi katma değeri bakımından Samsun 83,00 milyon TL ile 45. sırada yer almaktadır. 81 il içinde, fert başına imalat sanayi elektrik tüketimi incelendiğinde Samsun’un 310 kWs ile 31. sırada yer aldığı görülmektedir. Bütün bu göstergeler bölgenin imalat sanayi bakımından oldukça geride olduğunu göstermektedir. Bölge, 26 Düzey 2 İBB arasında, küçük sanayi sitesi işyeri sayısı bakımından 2. sırada ve organize sanayi sitesi parsel sayısı bakımından 8. sırada yer almaktadır. Bunlardan birincisi, bölgenin sanayileşmiş olduğundan çok, küçük üretim yapılan işyeri sayısı bakımından önde olduğunu göstermekte, ikincisi ise, sanayileşme altyapısının hazırlanması bakımından bölgenin iyi bir konumda olduğuna işaret etmektedir. OSB parsellerin boş olanları, bölgeye yakın gelecekte sanayi yatırımı yapılmasına elverişli bir altyapının mevcut olduğu biçiminde yorumlanabilir. Samsun Yatırım Rehberi - 2010 Sosyo-eknoomik gelişmişlik endeksi sıralamasında otuz ikinci sırada yer alan Samsun, GSYİH’nın sektörel dağılımına bakıldığında en yüksek payın %61 ile hizmetler sektöründe, %25 ile ikinci sıranın tarım sektöründe ve %15 ile üçüncülüğün sanayi sektöründe olduğu görülmektedir. GSYİH içindeki payı yüzde 1.4 ile 14. Sırada olan ilimiz gelişmişlik sıralamasında yükselen iller arasında yer almaktadır. Söz konusu raporda, Samsun’un imalat sanayinin gelişmekte olduğu, ihracat gelirlerinin önemli paya sahip bulunduğu ifade edilmektedir. Samsun, İmalat Sanayi gelişmişlik sıralamasında 28.sırada, Sağlık Sektörü gelişmişlik sıralamasında 21. sırada, Eğitim Sektörü Gelişmişlik sıralamasında 32.sırada yer almaktadır. 30 Türkiye’nin Karadeniz kıyısındaki ülkeler, Avrupa Birliği ve Türk Cumhuriyetleri ile olan ilişkilerinde önemli rol oynayan ÜRETİM, TİCARET, HİZMET MERKEZİ 2006 yılında Devlet Planlama Teşkilatı tarafından gerçekleştirilen bir çalışma doğrultusunda yayınlanan İllerde Öne Çıkan Sektörler Raporuna göre gıda ürünleri ve içecek imalatı, ana metal sanayi, başka yerde sınıflandırılmamış makine ve teçhizatı imalatı, ağaç ve ağaç mantarı ürünleri imalatı (mobilya hariç) ile bitkisel üretim öne çıkan sektörler olarak belirtilmiştir. Son yıllarda ise tıbbi el aletleri üretiminde de sesini duyuran Samsun, bu alanda önemli yol kat etmiştir. Genel Sanayi İş Yerleri Sayımı verilerine göre öne çıkan sektörler göstergeler bazında incelendiğinde ise il içi yüzdesi bakımından gıda ürünleri ve içecek imalatı, yoğunlaşma Samsun Yatırım Rehberi - 2010 katsayısı bakımından tütün ürünleri imalatı ve takiben tıbbi altler; hassas ve optik aletler ile saat imalatı, özel sektör işgücü verimlilik yoğunlaşma katsayısına göre ana metal sanayi, öncelikler ve tercihler ele alındığında tıbbi aletler; hassas ve optik aletler ile saat imalatı ilk sırada yer almaktadır. İhracat göstergelerine bakıldığında ise yine il içi yüzdesi bakımından bitkisel üretim, yoğunlaşma katsayısı bakımından radyo-TV, haberleşme teçhizatı ve cihazları imalatı, yabancı sermaye yatırımları bakımından motorlu kara taşıtı, römork ve yarı römork imalatı ile gerçekleşen teşvik göstergelerine – göre yine gıda ve içecek imalatının ilk sırayı aldığı görülmektedir. Halihazırda 5 OSB ile yatırımcılara avantajlı yatırım imkanları sunan Samsun’da aynı zamanda aktif olarak 9 firmanın faaliyet gösterdiği bir özel serbest bölge bulunmaktadır. Yatırımlar sonucunda üretilen ürün ve hizmetin bölgesel, ulusal ve uluslararası pazarlara açılması açısından ise mevcut uluslararası havaalanı, geniş karayolu ağı, doğu ve batı arasında bulunan köprü görevi ve henüz tam randımanlı olarak kullanılamayan ancak gelişmesi yönünde adımların atılacağı demiryolu yatırımcılar için büyük bir avantajdır. 31 Samsun Yatırım Rehberi - 2010 20 binden fazla öğrencisi ve yaklaşık 2000 öğretim görevlisi ile gelişen dünyaya ayak uyduran Ondokuz Mayıs Üniversitesi bölgede, ulusal ve uluslararası akademik ortamlarda sesini duyurmaktadır. Teknopark anlamında verdiği katkılarla da bölge sanayi ve ar-ge altyapısına destek vermektedir. Samsun ayrıca teşvik kapsamındadır. 2009 yılı içerisinde bölgede yatırım yapacaklara uygulanacak teşvikler devlet teşvikleri kısmında detaylı olarak gösterilmektedir. 32 TÜBİTAK, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı gibi devlet teşvik ve desteklerine ek olarak bölgede 2009 yılında faaliyete geçen Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı bölgesel kalkınmanın önemli dinamiklerinden olan yatırımcılar için destekler verecektir. Ayrıca uluslararası pek çok kalkınma kuruluşu ile Avrupa Birliği, Avrupa Yatırım Bankası, Birleşmiş Milletler gibi örgütlerin desteklerinden de yararlanmak mümkündür. Samsun’da altı adet Ticaret ve Sanayi Odası mevcut olup bunlara kayıtlı yaklaşık 10 bin faal firma mevcuttur. 73 adet Esnaf Odasına kayıtlı yaklaşık 40 bin faal esnaf mevcuttur. Samsun’da yaklaşık 200 firma, dünyanın 100 ülkesine ihracat yapmaktadır. İhracatın büyük bir kısmı sanayici firmalarca yapılmaktadır. Samsun 2009 Yılında gerçekleştirdiği 304.213.000 dolar ihracat ile 25. sıradadır. Samsun Yatırım Rehberi - 2010 YATIRIM POTANSİYELİ OLAN ÖNCELİKLİ SEKTÖRLER Samsun Ticaret ve Sanayi Odası tarafından 2006 yılında hazırlanan Samsun İli ve Bölgesi Yatırım Alanları, Yatırım İmkan ve Avantajları İle Yatırım Yapılabilecek Sektörler raporuna göre sağlık sektöründe gelişmiş ve bölgesinde merkez konumunda olan Samsun’un, hem Karadeniz bölgesi hem de Türkiye geneli dikkate alındığında gelişmiş bir altyapıya sahip olduğu vurgulanmıştır. Bu bağlamda rapora göre aşağıdaki kategorilerde belirlenen öncelikli yatırım sektörleri şu şekildedir; A. İÇ VE DIŞ TALEBİ KARŞILAMAYA YÖNELİK YAPILABİLECEK YATIRIMLAR Doğu-Batı ve Kuzey-Güney ekseninde önemli bir geçiş noktası olan ve ülkenin kuzeyden giriş kapısı sayılabilecek Samsun, bu özellikleri göz önünde bulundurulduğunda pazara yakınlık özelliği bakımından yatırımlar açısından avantajlıdır. Ayrıca Samsun ile Türkiye’ye ulaşan Mavi Akım Doğal gaz boru hattı ile Rus petrolünü Ceyhan’a taşıyacak Petrol boru hattı bakımından da etkin olması Samsun’a katma değer kazandırmaktadır. 33 Samsun Yatırım Rehberi - 2010 Raporda, Samsun’da doğal kaynak potansiyelinin değerlendirilmesine yönelik yatırımların yanı sıra öncelikle yakın yurtdışı pazarlar (İhracat) ile bölge ve yurtiçi talebi karşılamaya yönelik yatırımların yapılması önerilmekte ve Samsun ve bölgesinde iç ve dış talebi karşılamaya yönelik yapılabilecek yatırım sektörleri şu şekilde sıralanmaktadır; 34 1. Gemi İnşa Sanayi, 2. Petrol Rafinerisi, 3. Doğalgaz Çevrim Santrali, 4. Otomotiv Ana ve Yan Sanayi; 5. Tarım Alet ve Makineleri Sanayi, 6. Cerrahi ve Tıbbi El Aletleri, 7. Entegre Mobilya Sanayi, 8. Bilgisayar Yazılım ve Donanım, 9. Elektrik-Elektronik Ürünler ve yan sanayi, 10. Konfeksiyon ve Deri mamulleri, 11. Kimya Sanayi, (Boya, Deterjan, Sabun, vb) 12. Toprak ürünleri; seramik, cam, porselen eşya, 13. Tarıma Dayalı Gıda Sanayi (Makarna, Bisküvi, Gofret, Cips vb,), 14. Beşeri İlaçlar, Tarım İlaçları, Veteriner İlaçları, 15. Organik Gübre Üretimi, 16. Savunma Sanayi Ürünleri, 17. Baskı ve Ambalaj Sanayi, 18. Kâğıt temizlik ürünleri Karadeniz Havzası’nın en önemli yatırım merkezi... Samsun Yatırım Rehberi - 2010 B. DOĞAL KAYNAK POTANSİYELİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK YATIRIMLAR B.1. İMALAT SANAYİNDE YAPILABİLECEK YATIRIMLAR Samsun’da özellikle tarım ve hayvancılık doğal kaynak potansiyelini değerlendirmeye ve bu ürünlerin katma değerinin artırılmasına yönelik yatırım konuları Samsun Ticaret ve Sanayi Odası 2006 yılı raporunda aşağıdaki gibi öngörülmüştür; 1. Gıda Ürünleri; Dondurulmuş-Kurutulmuş meyve-sebze, Bakliyat Paketleme-tasnifleme, Konserve, Salça, Organik tarım ürünleri, Meyve suyu vb, 2. Entegre Süt ve ürünleri Tesisleri (Süt, çeşitli ve kaliteli peynir, tereyağı vb) 3. Mısır ürünleri işleme tesisleri (Mısır Unu, İrmiği, Cipsi vb) 4. Fındık işleme (Fındık Unu, püresi, yağı vb) ve çikolata üretim tesisleri 5. Orman ürünleri tesisleri (Entegre Mobilya, Sunta, MDF, Yer döşemeleri vb) 6. Entegre Et tesisleri (Salam, Sosis, Sucuk, Pastırma vb) 7. Entegre Su Ürünleri İşleme tesisleri, 8. Entegre Çeltik İşleme Tesisleri, (Kurutma sistemleriyle) 35 Samsun Yatırım Rehberi - 2010 B.2. TARIM VE HAYVANCILIK SEKTÖRÜNDE YAPILABİLECEK YATIRIMLAR 36 Tarım ve Hayvancılık sektöründe yapılması öngörülen yatırım konuları ise şöyledir; 1. Seracılık (Özellikle Bafra ve Çarşamba ovaları), 2. Organik Tarım, 3. Damızlık süt inekçiliği, 4. Et besiciliği (Kanatlı dâhil) (Özellikle Kavak, Havza, Asarcık ilçeleri), 5. Koyun Yetiştiriciliği, 6. Arıcılık (Özellikle Lâdik, Havza, Kavak, Asarcık ilçeleri), 7. Mantar yetiştiriciliği, 8. Su ürünleri üretimi, 9. Meyve Yetiştiriciliği, 10. Süs Bitkileri Üretimi (Saksı ve Kesme Çiçekçiliği) C. HİZMETLER ALTYAPI YATIRIMLARI 1. Özel Eğitim Kurumları 2. Özel Hastane - İhtisas Hastanesi 3. Beş Yıldızlı Turistik Otel 4. Fuar- Kongre ve Konferans Merkezi 5. Uluslararası parsiyel taşımacılık (Lojistik) 6. Ticari Finansal aracılık hizmetleri 7. Ticari araştırma ve danışmanlık hizmetleri (Uluslar arası) 8. Uluslararası pazarlama hizmetleri Samsun Yatırım Rehberi - 2010 37 D. TARİHİ, COĞRAFİ VE KÜLTÜREL VARLIKLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ YATIRIMLARI Yayla, dağ, akarsu, göl, kaplıca, pek çok tarihi ve kültürel eser ile Samsun bu alanda oldukça sınırlı yatırım yapılmış, ancak gerek yerli – yabancu turist potansiyelinin paralel olarak artırılacak olması gerekse mevcut kaynakların kullanılması açısından bu alandaki yatırımları oldukça verimli şekilde kaldırabilecek yapıdadır. Yukarıda belirtilen başlıklar kapsamında yapılabilecek yatırımlar anlamında Samsun’da yatırım riskleri oldukça düşük olup yabancı yatırımcılar, dünya pazarıyla rekabet edebilecek ürünleri üretmek için modern fabrikalarda eğitimli ve diğer ülkelere göre düşük ücretli işgücünü kullanabilmekte, ürünlerin dağıtımı için geniş çaplı ve geliştirilebilir ulaşım ve lojistik fırsatlarından faydalanabilmektedir. Samsun Yatırım Rehberi - 2010 38 YATIRIM AL ANL ARI Samsun Yatırım Rehberi - 2010 39 SAMSUN Samsun Yatırım Rehberi - 2010 ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ Samsun’da 5 organize sanayi bölgesi ve 14 küçük sanayi sitesi mevcuttur. İşletmeler, altyapı faaliyetleri tamamlanmış bu bölgelerde üretimlerini sürdürmektedirler. OSB’ler yatırımcılara pek çok avantaj sunmaktadır. Bu avantajlar şöyle sıralanabilir; 40 •Arazi satın alımlarında KDV muafiyeti •Tesisin inşaatından sonra başlayan 5 yıl süre için emlak vergisi muafiyeti •Düşük su, doğal gaz ve iletişim ücretleri •Parsellerin birleşmesi/ayrılması için vergi muafiyeti (toplam maliyetin %0.54’ü) •Belediye’den inşaat ve çevre vergisi muafiyeti •Eğer OSB, belediyenin servisinden yararlanmıyorsa- katı artık belediye vergisi muafiyeti uygulanmaktadır. Samsun Yatırım Rehberi - 2010 a) SAMSUN MERKEZ OSB Samsun - Merkez Organize Sanayi Bölgesi; Bakanlar Kurulu'nun 15.5.1976 tarih ve 7/12207 sayılı kararına istinaden kurulmuştur. İlk Müteşebbis Teşekkül; 2.11.1981 tarihinde, Samsun Vali'sinin Başkanlığında Samsun İl Özel İdaresi, Samsun Ticaret ve Sanayi Odası ve Samsun Büyükşehir Belediyesi’nin iştiraki ile oluşmuştur. Daha sonra 14.8.1985 tarihinde Tekkeköy Belediyesi de Müteşebbis Teşekküle iştirak etmiştir. Organize Sanayi Bölgesi arsasının bulunduğu beldede Kutlukent Belediyesinin ayrı bir belediye olarak kurulması ve Fonlar Yönetmeliği'nin 31. maddesinin 5.4.1990 tarihinde değiştirilmesi sonucu 26.12.1990 tarihinde Müteşebbis Teşekkül yeniden oluşturularak; İl Vali'sinin başkanlığında Samsun İl Özel İdaresi, Samsun Ticaret ve Sanayi Odası ve Kutlukent Belediyesi’nden oluşturulmuştur. 15 Nisan 2000 tarih ve 24021 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Organize Sanayi Bölgeleri Kanunu gereği olarak Müteşebbis Heyet oluşumu bu kanuna uygun hale getirilmiş ve Kuruluş Protokolü 04.12.2000 tarihinde Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca onaylanarak, Bakanlığın OSB Sicil Defterine 26 sicil numarasıyla kayıt edilmiştir. Buna göre Samsun-Merkez Organize Sanayi Bölgesi Müteşebbis Heyeti İl Valisi ‘ nin Başkanlığında Samsun İl Özel İdaresi, Samsun Ticaret ve Sanayi Odası, Samsun Gıda Organize Sanayi Bölgesi Kutlukent Belediyesi kuruluşlarından teşkil edilmiştir. Merkez OSB Samsun-Ordu devlet karayolunun 12. kilometresinde yer almakta ve bölge sınırları Doğu yönünde Azot ve Bakır fabrikaları, Güney' de 19 Mayıs ve İlkadım Küçük Sanayi Siteleri, Batı yönünde Kirazlık ırmağından oluşmaktadır. 41 Samsun Yatırım Rehberi - 2010 7.7.1977 tarihinde İmar ve İskan Bakanlığı'nca onanan "Samsun Nazım Planı" nda söz konusu yer; sanayi, Organize Sanayi ve depolama alanı olarak belirlenmiştir. Aynı alan 19.12.1980 tarihinde İmar ve İskan Bakanlığı'nca onanan 1/5000 ölçekli "Samsun Kent Bütünü Nazım İmar Planı"nda sanayi bölgesi olarak gösterilmiştir. Bu alan daha sonra 6.4.1982 tarihinde "Samsun Organize Sanayi Bölgesi" olarak onanmıştır. 42 Bölge imar planları 3194 sayılı Kanunun 8/B maddesine göre Tekkeköy Belediye Meclisi'nce 30.12.1986 tarihinde onaylanmıştır. Bölge altyapı tesisleri uygulama projeleri Müteşebbis Teşekkül tarafından 1987 yılı içerisinde yaptırılmıştır. Bölge imar uygulama planlarına göre genel arazi kullanım oranları şu şekildedir: İmar Uygulama Alanı.........................: 1.606.522 m2 Sanayi Parselleri................................ Trafik ve Yollar................................. Yaya Yolları...................................... Otopark............................................ Yeşil Alanlar..................................... Sosyal Tesisler................................. Arıtma Tesisleri................................ Kamulaştırma dışı iki fabrika alanı..... DSİ Kanalları.................................... 1.067.963 258.860 15.230 18.074 74.511 48.162 12.785 54.038 56.899 m2 m2 m2 m2 m2 m2 m2 m2 m2 % % % % % % % % % 66.47 16.11 0.95 1.13 4.64 3.00 0.80 3.36 3.54 Hali hazırda Samsun Merkez OSB bünyesinde 70’in üzerinde faal firma bulunmaktadır. Samsun Yatırım Rehberi - 2010 b) SAMSUN GIDA OSB Samsun Gıda Organize Sanayi Bölgesi, Samsun-Ordu Karadeniz Sahil yolu üzerinde Büyükşehir Belediyesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Yeni Teşvik sitemine göre 3. Bölgede yer alan Gıda OSB, • Kurumlar / Gelir Vergisi indirimi, • SSK Primi işveren hissesinin hazine tarafından karşılanması, • Faiz desteği, • Yatırım yeri tahsisi, • KDV istisnası, • Gümrük vergisi muafiyeti imkanlarını gıda imalat sektörü yatırımcılarına sunmaktadır. Samsun – Çarşamba Uluslararası Hava Limanı ve Kargo Ünitesi’ne 7 Kilometre, TCDD Genel Müdürlüğü Samsun Lojistik Köyü’ne 7 Kilometre, Samsun Limanı’na 19 kilometre, Yeşilyurt Limanı’na 4 kilometre ve Toros Gübre Limanı’na 4 km uzaklıkta oldukça kullanışlı ve stratejik bir konumda bulunan Gıda OSB’de toplam 45 hektar alanda sanayi parselleri yatırımcıların hizmetindedir. 43 Samsun Yatırım Rehberi - 2010 c) SAMSUN KAVAK OSB 44 Samsun-Kavak Organize Sanayi Bölgesi, Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı’nın 5.4.1993 tarih ve 1620 sayılı yazısı ile Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın 1993 yılı yatırım programına dâhil edilmiştir. Müteşebbis Teşekkül 8.7.1993 tarihinde İl Vali' sinin Başkanlığında - Samsun İl Özel İdaresi - Samsun Ticaret ve Sanayi Odası - Kavak Belediyesi kuruluşlarından teşkil edilmiştir. Her kuruluş, Müteşebbis Teşekküle 1/3 oranında iştirak etmiştir. 15 Nisan 2000 tarih ve 24021 sayılı resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren 4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanunu’nun gereği olarak Müteşebbis Heyet oluşumu bu kanuna uygun hale getirilmiş ve Kuruluş Protokolü 04.12.2000 tarihinde Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca onaylanarak Bakanlığın OSB Sicil Defterine 27 sicil numarası ile kayıt edilmiştir. Buna göre Samsun-Kavak Organize Sanayi Bölgesi Müteşebbis Heyeti ; İl Valisinin Başkanlığında, İl Özel İdaresi, Samsun Ticaret ve Sanayi Odası, Kavak Belediyesi kuruluşlarından teşkil edilmiştir. Müteşebbis Heyet 13 kişiden, Yönetim Kurulu 5 kişiden, Denetim Kurulu 2 kişiden oluşturulmuştur. Samsun Yatırım Rehberi - 2010 Yer Seçimi Bölge arazinin yer seçim etüdü Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nca 27.7.1993 tarihinde yapılmıştır. Alternatif alanlar içerisinden Çamlık mevkiinde arazi Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nca 23.1.1995 tarihinde uygun bulunmuş ve bu alanda 104 hektar planlanabilir büyüklükteki arazide bölgenin kurulması Devlet Planlama Teşkilatı tarafından onaylanmıştır. Yerleşim Alanı ve İmar Planı Bölgenin 1/1000 ölçekli hâlihazır haritası İller Bankası 16. Bölge Müdürlüğünce hazırlanmıştır. Bölgenin imar planları ise Samsun Ticaret ve Sanayi Odası'nın girişimleri ile bedelsiz olarak T.O.B.B Sanayi Dairesi tarafından hazırlanmıştır. Yapılan 1/2000 ölçekli imar planı Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın görüsüne sunulmuş, verilen talimat ve görüşler doğrultusunda hazırlanan 1/1000 ölçekli imar uygulama planları Sanayi ve Ticaret Bakanlığı'nca 24.03.l998 tarih ve 3861 sayılı yazıları ile uygun görüşle vize edilmiştir. İmar uygulama planları bunu takiben Kavak Belediye Meclisinin 31.03.l998 tarih ve 11 sayılı kararı ile onaylanarak kesinlik kazanmıştır. Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca onaylanarak kesinlik kazanan son parselasyon planına göre genel arazi kullanım oranları su şekilde oluşmuştur: Kavak OSB; Samsun Limanı’na 50 km, Uluslararası Samsun-Çarşamba Hava Alanı’na 70 km mesafededir. Bölge; ayrıca Samsun-Sivas-Ankara Demiryolu istasyonuna 6 km mesafededir. Bölgenin tamamı 140 hektardır. İlk etapta; 50 hektarlık alanda yer alan 53 adet sanayi parselinin altyapısı tamamlanmıştır. Bu parsellerin toplam yüzölçümü 419.595 m2 dir. Bölgede 5084 sayılı yasa kapsamında bedelsiz arsa tahsisi yapılmaktadır. Yapılan tahsislerde faaliyete geçildiğinde öngörülen istihdam 587 kişidir. 45 Samsun Yatırım Rehberi - 2010 Bölgenin Samsun- Ankara devlet karayoluna doğrudan irtibatını sağlayacak olan yaklaşık 15 mt eninde 3 km uzunluğunda bağlantı yolu tamamlanmıştır. Sanayi parsellerinde toplam inşaat alanı, parsel alanının % 60’ını geçmemek ve yapı yaklaşma sınırlarına uymak kaydı ile istenilen yükseklikte yapı yapılabilir. d) SAMSUN-BAFRA ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ Samsun – Bafra OSB, Sanayi ve Ticaret Bakanlığının 06.08.1997 tarih ve 10229 sayılı kararı ile 1997 yılında yatırıma dâhil edilmiştir. 46 15 Nisan 2000 tarihinde yayınlanan 4562 sayılı OSB kanununa göre yeniden düzenlenen Müteşebbis Heyet, Samsun Valisi Başkanlığında; İl Özel İdaresinin % 29, Bafra Belediyesinin % 35, Bafra Ticaret ve Sanayi Odasının % 36 hissesinden oluşturulmuştur. OSB’nin Arazi Durumu Toplam 143 sanayi parseli mevcuttur. Bunlar 66 Adet 5.000 m2, 58 Adet 10.000 m2, 16 Adet 15.000 m2 ve 3 Adet de 20.000 m2 şeklidedir.Ayrıca Bölgenin sanayi parsellerinin dışında kalan 191.000 m2 kısmı İdari ve Sosyal Tesis, Sosyal Donatı Alanı,Eğitim,Teknik Altyapı, Arıtma Tesisi, Spor, Akaryakıt vb. alanlar olarak belirlenmiştir. Bafra Organize Sanayi Bölgesi , Samsun-Bafra Karayoluna 5 km. uzaklığında bir bağlantı yolu ile yapılmaktadır. Denizyolu ile ulaşım, 50 km mesafede bulunan Samsun Limanı aracılığı ile sağlanmaktadır. Türkiye il ve ilçeleri bağlantılı Demiryolu Samsun İline kadar olup Bafra’ya 50 km. uzaklıktadır. Hava ulaşımı Samsun Yatırım Rehberi - 2010 bakımından ise Bafra ilçesine en yakın havaalanı ,Samsun Çarşamba Havalimanıdır ve ilçeye karayolu uzaklığı 80 km.’dir. Samsun’dan yurtiçi tüm havaalanlarına dorudan veya aktarmalı olarak ulaşım sağlanabilmektedir. e) SAMSUN-HAVZA ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ Havza Organize Sanayi Bölgesi henüz yapılanma sürecinde olup, önümüzdeki dönemlerde gerek il merkezine yakınlığı gerek alan imkanları ile yatırımcılar için büyük fırsatlar sunacaktır. 47 Samsun Yatırım Rehberi - 2010 Serbest Bölge Avantajları: 48 ÖZEL SAMSUN SERBEST BÖLGESİ • Gümrük vergileri ve diğer ilgili vergilerden %100 muafiyet • İmalat şirketleri için kurumlar vergisinden %100 muafiyet • Katma değer vergisi (KDV) ve özel tüketim vergisinden %100 muafiyet • Çalışanların maaşı üzerinden alınacak gelir vergisinden %100 muafiyet (üretimlerini FOB değeri üzerinden %85’ini ihraç eden firmalar için) • Mallarını serbest bölgelerde sınırsız süre koruyabilirler • Şirketlerin, serbest bölgelerden yurtdışına kar transferi, Türkiye’de hiçbir sınırlama olmadan gerçekleşebilir. Samsun Yatırım Rehberi - 2010 Gümrük alanı dışında tanımlanmalarına rağmen, ülkenin siyasi sınırları içinde bulunan alanlar olan ve ihracat odaklı yatırımların artmasını teşvik etmek için oluşturulan serbest bölgelerden biri olan Samsun serbest bölge; Bağımsız Devletler Topluluğu, İran, Türk Cumhuriyetleri ve Avrupa’dan gelen malların Ortadoğu’ya geçiş kapısıdır. 73.150 metre kare alanda kurulu olan ve 1998 yılından bu yana faaliyette bulunan Serbest Bölge’de, yatırımcı firmalara fabrika kurmaları için 27.617 metrekare arazi tahsis edilmiştir. 14.906 metrekare kiraya verilebilir açık alan ve 5500 metrekarelik kapalı depo, 28 adet toplam 850 metrekarelik büro ve banka binası, kontrol güvenlik binası, trafo binası, kantar tesisi ve ısı merkezinin yer aldığı Bölge’de her türlü üretimin yanı sıra, ambalajlama, depolama, tasnifleme, etiketleme, tamir-montaj gibi hizmetler ile bankacılık, sigortacılık, müşavirlik ve mühendislik hizmetleri sunulmaktadır. Ülkemizin en önemli doğal gaz hatlarından biri olan Rusya- Türkiye Mavi Akım Boru Hattı, Bakü – Samsun – Ceyhan Petrol Boru Hattı ve yıllık 3 milyon tondan fazla yükleme boşaltma faaliyetinin söz konusu olduğu Samsun liman işletmelerinin ve 3 özel limanın varlığı, ayrıca Devlet Demir Yollarına ait lojistik köy gibi olanaklar Samsun’un ticari potansiyelini arttırmaktadır. Ticari, finansal ve ekonomik alanlardaki yasal ve idari düzenlemeler gümrük alanlarında uygulanmasına rağmen, serbest bölgelerde kısmi olarak uygulanmakta ya da uygulanmamaktadır. 49 Samsun Yatırım Rehberi - 2010 50 ÖNE ÇIKAN SEKTÖRLER Samsun Yatırım Rehberi - 2010 51 SAMSUN Samsun Yatırım Rehberi - 2010 Devlet Planlama Teşkilatı’nın 2006 yılında yayınlanan Samsun’da öne çıkan sanayi sektörleri raporuna göre Samsun’da gıda ürünleri ve içecek imalatı, ana metal sanayi, başka yerde sınıflandırılmamış makine ve teçhizatı imalatı, ağaç ve ağaç mantarı ürünleri imalatı (mobilya Hariç), saz , saman ve benzeri malzemelerden örülerek yapılan eşyaların imalatı ile bitkisel üretim sektörleri dikkat çekmektedir. 52 TÜİK 2002 Genel Sanayi İşyerleri Sayımı il içi yüzde, özel sektör işgücü verimliliği ile tamamlanan teşvik yatırımları ile yabancı sermaye göstergelerinin her birinde öne çıkan gıda ürünleri ve içecek imalatı sektörü Türkiye ortalamasına bakıldığında ülke payından büyük olarak dikkat çekmektedir. Ana metal sanayi ise İl’de Türkiye ortalamasının üstünde olan tek sektör olarak öne çıkmıştır. 2009 yılında yapılan toplam ihracat miktarları ve payları göz önünde bulundurulduğunda ise % 58,91 ile tarım sektörü başı çekmekte, sanayi ürünleri ihracatı ise %40, 89 seviyelerinde kalmaktadır. Yukarıda belirtilen sektörler dışında ise bölgede uygulanan ve uygulanacak olan projeler göz önünde bulundurulduğunda enerji sektörünün ve sektör yatırımlarının potansiyel yatırımlar olduğu dikkat çekmektedir. Özellikle Mavi Akım, Samsun Ceyhan boru hattı ile Samsun bu alanda büyük önem kazanmış ve uluslar arası bir enerji üssü olma hedefi belirmiştir. Sektörde halihazırda yapılan yatırım Avusturyalı bir firma olan OMV tarafından Terme’de bir doğalgaz çevrim santrali inşaatı yapılması üzere yapılmıştır. Samsun Yatırım Rehberi - 2010 Diğer yandan Demir & Çelik sanayi, Samsun ihracatının artışındaki en büyük etkenlerden biridir. Son yıllarda, genel olarak ekonomideki pozitif kalkınmanın da etkisiyle, demir&çelik sanayii ihracatın gelişmesinde ve yerli tüketimin artmasında olağanüstü bir performans sergilemiştir. Demir&çelik sanayiindeki bu gelişim, demir çelikle bağlantılı diğer ürün gruplarının üretiminin artmasında da etkilidir. Günümüz Türkiye’sinde tüm iç talebi karşılayacak yönde demir ve çelikten eşya üretimi yapılmakta-dır. Demir – çelik ürünleri arasında; kaynaklanmış ve bütün demir-çelik borular ve tüplerde, döküm ürünlerinde, çelik mutfak eşyalarda, Samsun hatırı sayılır bir üretim ve ihracat kapasitesine sahiptir. Samsun’un demir- çelik ihracatında ki önemli pazarları arasında, Rusya, B.A.E., İspanya, Romanya, İran ve Ukrayna sayılabilir. Uygulanan kümelenme faaliyetleri neticesinde; Samsun, Türkiye’nin en önemli tıbbi cihaz ve aletler üretim bölgesi konumuna gelmiştir. Üretimin neredeyse tamamı, AB ülkeleri, Rusya ve Orta doğu ülkelerine ihraç edilmektedir. Her iki sene de bir, Tıbbi Cihazlar ve Aletler Sanayi Kongresi, Samsun şehrinde düzenlenmektedir. Bu organizasyon sektör için, dünya’da durum ve gelişmelerden, tüketicilerin tercihlerinin ne yönde şekillendiğinden haberdar olmak için büyük bir avantajdır. Yakın bir gelecekte, Tıbbi Cihazlar ve Aletler Organize Sanayi bölgesi kurularak, yeni ve büyük yatırımların teşvik edilmesi planlanmaktadır. Bir diğer öne çıkan sektör ise mobilya sektörüdür. Samsun, bölgede mobilya üretimi; hammaddeye yakınlık, konusunda deneyimli yetenekli işgücü ve KOBİ’lerin kaliteli üretimleri sayesinde her geçen gün artmaktadır. Samsun’daki mobilyacıların en büyük problemi; dünya pazarında yeterince tanıtım faaliyetlerine katılamıyor olmak ve ürünlerin pazarlanması sürecinde reklam araçlarını kullanamamaktır. Bu problemlerle bağlantılı olarak Samsun, mobilya sektöründe, yapılan kaliteli üretime rağmen kendi markasını üretememiştir ve KOBİ’lerin çoğunluğu diğer markalara fason üretim yapmaktadır. 53 Samsun Yatırım Rehberi - 2010 54 ULUSL ARARASI PROJELER Samsun Yatırım Rehberi - 2010 55 SAMSUN Samsun Yatırım Rehberi - 2010 VİKİNG PROJESİ 56 Litvanya tarafından geliştirilen ve uluslararası pazarda yeni bağlantı noktaları oluşturmak amacı taşıyan Viking Projesi Türkiye tarafında da Karadeniz limanlarının önemini artırarak bu bağlantı noktaları arasında bir merkez haline getirmektedir. Proje kapsamında Türk işadamlarının AB ülkelerine daha kolay ulaşımını sağlanacak ve Ortadoğu ile Güney Kafkasya'dan gelen ürünlerin Türkiye üzerinden taşınması kolaylaştırılacaktır. Proje ile AB üyesi Baltık ülkelerinden olan Litvanya’ya 30 dakikada sınırdan geçiş imkanı tanınacak ve vize prosedürleri kolaylaştırılacaktır. …Samsun, Uluslararası Ticaret ve Lojistik Merkez olma yolunda hızla ilerlemektedir… Ukrayna'nın Odessa yakınlarındaki Illichivks limanını Litvanya'nın Baltık Denizi'ndeki Klaipeda limanına bağlayan ve adını 8. yüzyılın sonlarında İskandivya gemicilerinden alan Viking treni Karadeniz'e kıyısı olan ülkeleri Batı ve Kuzey Avrupa'ya bağlamaktadır. İran, Türkmenistan ve Azerbaycan gibi ülkelere yapılacak ve bu bölgelerden Avrupa'ya gönderilecek sevkıyatın yapılabilmesi bağlamında bölgedeki en büyük liman olma özelliği ile Samsun limanı önemli bir rol üstlenmiş olacaktır. Samsun Yatırım Rehberi - 2010 Projeye göre, gemilerle Ukrayna'ya ulaşacak sevkıyat, buradan mevcut demiryolları aracılığıyla Litvanya'nın Baltık Denizi'nde buz tutmayan Klaipeda limanına ulaştırılacak ve buradan da doğrudan Avrupa ülkelerine gönderilecektir. Sonuç olarak vize sorununu büyük ölçüde ortadan kaldıran ve Türk malları ile Orta Doğu ve Güney Kafkasya’dan gelen ürünlerin AB’ye ve kuzey ülkelerine ulaştırılmasında büyük fırsatlar sağlayacak olan Vking Projesi açısından önem taşıyan Samsun Limanı, proje ile birlikte kapasitesini de artıracak bir hale gelecek ve yatırımcıların bölgede yatırım yapmaları firmalarının daha kolay ve hızlı bir şekilde uluslararasılaşmasına katkı sağlayacaktır. MAVİ AKIM PROJESİ Samsun’u cazibe merkezi haline getiren bir diğer büyük proje ise Rusya'dan Türkiye'ye doğal gaz nakletmek için Karadeniz geçişli büyük bir boru hattı olan Mavi Akım boru hattıdır. Boru hattı merkezi Hollanda olan Rus Gazprom ve İtalyan ENI ortaklığıyla kurulan Blue Stream Pipeline B.V. tarafından inşa edilmiştir. Blue Stream Pipeline B.V. boru hattının deniz bölümünün ve Beregovaya kompresör istasyonunun sahibidir, Gazprom boru hattının Rus topraklarında kalan bölümünün işletmesini üstenmiş olup Türk topraklarında bulunan bölümün işletmesi ise Türk enerji şirketi 57 Samsun Yatırım Rehberi - 2010 BOTAŞ tarafından gerçekleştirilmektedir. Gazprom'un boru hattını inşa etmesindeki amacı Rus gaz iletim hatlarını arttırmak ve Türkiye'nin üçüncü ülkelerle enerji anlaşmaları yapmasına engel olmaktır. 58 Yaklaşık 380 km’si Karadeniz altında olmak üzere toplam uzunluğu 1200 km olan Mavi Akım hattı 17 kasım 2005 tarihinde açılmış olup Ankara ile Moskova arasında 1997 yılında imzalanan anlaşmaya göre, 25 yıl süreyle, Türkiye’nin Rusya’dan yılda 16 milyar metre küp doğalgaz satın almasını öngörmektedir. Mavi Akım, Samsun Ceyhan boru hattı ile uluslar arası bir enerji üssü olma hedefi belirmiştir… Türkiye’ye Mavi Akım aracılığı ile getirilen doğalgazın güneye ulaştırılması açısından ise Samsun-Ceyhan arasında günlük 1 milyon ton kapasiteli bir petrol boru hattının bulunması Samsun’un ulusal ve uluslararası alanda büyük bir önem arzeder hale getirmektedir. Samsun Yatırım Rehberi - 2010 SAMSUN-KAVKAZ TREN FERİ HATTI PROJESİ Rusya'nın Karadeniz kıyısındaki Kavkaz limanından, Samsun limanına uzanacak tren feri sistemi sayesinde Türk ihracatçıları Samsun limanından Rusya, Kazakistan, Özbekistan, Kırgızistan ve Çin'e kadar uzanabilecek bir coğrafyaya ihracat yapabilecek. Türk tarafı bu proje çerçevesinde Samsun'da 7 milyon dolarlık yatırım gerçekleştirdi. Samsun Feribot İskelesi ve Terminali hizmete girdiğinde Rusya ve Türkiye demiryolu hatları birbirine en kısa güzergahtan bağlanmış olacak. Türkiye, daha düşük navlun ve daha kısa sürede hedef pazarlarına gidebilecek. Diğer bölge ülkelerinin de Rusya’ya ulaşabileceği en yakın yol Samsun’dan geçecek. Proje ile yalnızca Rusya Kavkaz, ya da Gürcistan Poti değil aynı zamanda ileriki dönemde Avrupa ile de bir bağlantı noktası oluşturulması hedeflenmektedir. Ayrıca, demiryolu taşımaları, Türkiye’den Moskova’ya 20 günde yapılırken, Samsun hattı açıldıktan sonra 7-10 günde yapılacak olup vagon maliyetinin indirgeneceği bu yöntemle Ruslar daha fazla mamul maddeyi Türkiye’den alabilecektir. Sonuç olarak Samsun Kavkaz Demiryolu Projesinin tamamlanarak hayata geçirilmesi öncelikle kuzey ülkeleri ile devamında da Avrupa ülkeleri ile ekonominin gelişmesine katkıda bulunacaktır. 59 Samsun Yatırım Rehberi - 2010 60 NASIL YATIRIM YAPILIR? Samsun Yatırım Rehberi - 2010 61 SAMSUN Samsun Yatırım Rehberi - 2010 SAMSUN’DA İŞ KURMAK Yeni yasal düzenlemelerle, Samsun yatırımcılar için son derece elverişli bir iş ortamı sunmaktadır. Türkiye’nin her yerinde olduğu gibi girişimciler, kişinin uyruğuna ya da ikamet ettiği yere bakılmaksızın, bir gün içinde şirket kurabilmektedir. Şirketin tescil ve kuruluş işlemleri aynı gün içinde tamamlanabilmektedir. Samsun’da iş kurmanın ilk adımı olarak yatırımcılar Samsun Ticaret ve Sanayi Odası bünyesinde bulunan Ticaret Sicil Memurluğunda “İş Kayıt Formu” doldurmalıdır. 62 Bunu izleyen adımlar şunlardır: •Noter onaylı “ Şirket Kuruluş Sözleşmesi”nin ibrazı. •Şirket sermayesinin %0.04’ünün bir devlet bankasına ya da Türkiye Merkez Bankası’na yatırılması •“Şirket Kuruluş Formu”nun doldurularak Ticaret Sicil Memurluğu’na kayıt yaptırılması Uluslar arası şirketler Türkiye’deki faaliyetlerine, yatırım geliştirme stratejilerine bağlı olarak değişik biçimler altında başlayabilmektedir. Ancak en yaygın işletme türleri Limited Şirket (Ltd. Şti.), Anonim Şirket (A.Ş.), Şube Şirketler ve İrtibat Bürolarıdır. Samsun Yatırım Rehberi - 2010 Vergiler Samsun’da yatırım maliyetleri Türkiye geneli ile benzerlik göstermektedir. Türkiye, OECD ülkeleri arasında kurumsal vergi oranlarında en rekabetçi ülkelerden biridir. 21 Haziran 2006 tarihinde çıkarılan yeni Kurumlar Vergisi Kanunu, mevcut uygulamalara getirdiği önemli değişikliklerin yanı sıra, vergi mevzuatına da yeni kavramlar getirmiştir. Uygulamaya koyulan yeni Kurumlar Vergisi Kanunu ile Türk Kurumlar Vergisi Mevzuatı’nın hükümleri çok daha anlaşılır olarak tanımlanmış ve uluslararası standartlara uygun objektif hükümler halinde düzenlenmiştir. Gelir Vergisi GELİR VERGİSİ (TL) 8,700’e kadar 8,701 – 22,000 22,001 – 50,000 50,001 ve üstü ORAN (%) 15 20 27 35 63 Samsun Yatırım Rehberi - 2010 Vergi Teşvikleri 64 • Öncelikli Kalkınma Bölgeleri • Teknoloji Geliştirme bölgeleri • Organize Sanayi Bölgeleri • Serbest Bölgeler • Araştırma ve Geliştirme • Özel Eğitim Kurumları • Kültürel Yatırımlar ve İşletmeler Vergi Muafiyetleri ve İndirimleri KDV muafiyetleri aşağıdaki işlemleri içermekle birlikte bunlarla sınırlı değildir: • Mal ve hizmet ihracatı • Uluslar arası dolaşım anlaşmalarına uygun olarak ve karşılıklılık koşulunun uygulanması şartıyla Türkiye dışındaki müşteriler için Türkiye içinde verilen dolaşım hizmetleri (örneğin yurt dışında ikamet eden müşteriler için verilen hizmetler) • Petrol arama faaliyetleri Samsun Yatırım Rehberi - 2010 • Uluslararası ulaşım • Diplomatik temsilciler, konsolosluklar ve vergi muafiyeti statüsünde bulunan uluslararası organizasyonlar ve bunların çalışanlarına yapılan teslimatlar • KDV mükellefleri ve ilgili makamlardan yatırım belgesi almış olan şahıs ve tüzel kişiler tarafından yapılan ithalatlar da dahil olmak üzere makine ve teçhizat tedariki • Liman ve havaalanlarındaki gemi ve uçaklar için verilen hizmetler • Sosyal ve diğer muafiyetler, eğitim, kültür, sağlık ve benzeri amaçlara yönelik olarak devlet ve ilgili diğer kurumlara yapılan teslimatlar için geçerlidir. • Bankacılık ve sigorta işlemleri, %5 oranında ayrı bir Bankacılık ve Sigorta Muameleleri Vergisine tabi olduğu için KDV’den muaf tutulmuştur. • Şirketlerin denizaşırı şubeleri ile yerli ve denizaşırı girişimlerinden elde ettikleri kazançlar için belli koşulları yerine getirmeleri şartıyla vergi muafiyeti sağlanmıştır. • Araştırma ve geliştirme yardımları • Belli bağışlar, hibe ya da sponsorluk yardımları ile ilgili olarak şirketlerin vergi matrahlarında indirim yapılması 65 Samsun Yatırım Rehberi - 2010 TEŞVİK SİSTEMİ’NDE SAMSUN 2009 yılında açıklanan bölgesel teşvikler kapsamında, 16 Temmuz 2009 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 2009/15199 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ekinde Samsun’un da içinde yer aldığı TR83 bölgesinde bölgesel olarak teşvik edilecek sektörler ve asgari yatırım tutarları ve kapasiteleri yer almaktadır. TR 83 bölgesine ait teşvik edilecek söz konusu sektörler, kapsamları ve kapasiteleri yandaki tabloda gösterilmektedir. 66 Samsun Yatırım Rehberi - 2010 Yatırıma Başlama tarihi Samsun 3.BÖLGE TR83 Vergi İndirimi Yatırıma katkı Oranı (%) Vergi İndirim Oranı (%) Sigorta Primi İşveren Hissesi Faiz desteği TL Kredisi (puan) Dış/Döviz Kredisi (puan) Yatırım Yeri Tahsisi KDV İstisnası Gümrük Vergisi Muafiyeti Bölgesel Asgari Sabit Yatırım Tutarı 31.12.2010’dan önce 40 80 5 Yıl 3 1 31.12.2010’dan sonra 3Yıl 20 60 3 1 Bölgesel Desteklerden Yararlanacak Bütün Yatırımlar Tüm Sektörlerdeki Teşvik Belgeli Yatırımlar Tüm Sektörlerdeki Teşvik Belgeli Yatırımlar 500 bin TL (Bu tutar, bölge bazında desteklenen bazı Sektörler için daha yüksek olabilmektedir. Asgari Yatırım tutarı ve kapasiteleri için 2009/15199 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı Ek-2 tablosuna bakınız.) 67 Samsun Yatırım Rehberi - 2010 SEKTÖR US 97 KODU 11-12-13-14 15 0121 68 BÖLGESEL TEŞVİKLERDEN YARARLANACAK SEKTÖRLER *Madencilik ve Taş Ocakçılığı Yatırımları ( Birinci grup madenler, mıcır, rödovanslı madencilik hariç) *Gıda Ürünleri ve İçecek İmalatı *Entegre Hayvancılık Yatırımları (Entegre Damızlık Hayvancılık Yatırımları Dahil) 0500.0.04 *Su ürünleri yetiştiriciliği 18 *Giyim Eşyası İmalatı 17 1912 ve 1920 2010.0.02.55, 2021 21 *Tekstil ürünleri İmalatı *Bavul, El Çantası, Saraciye, Ayakkabı Vb İmalatı *Akıllı Çok Fonksiyonlu Teknik Tekstil *Döşemelik Parke, Kaplama, Kontrplak, Yonga Levha, Sunta, Mdf Vb. Plakaların İmalatı *Kağıt Ve Kağıt Ürünleri İmalatı ASGARİ YATIRIM TUTAR VE KAPASİTELERİ 500.000,00 TL 1.000.000,00 TL Süt iNekçiliği Entegre Tesislerinde 300 büyükbaş, büyük baş besicilik entegre tesislerinde 500 büyükbaş/dönem, süt ve et yönlü küçükbaş entegre tesislerde 200.000 adet/dönem 500.000,00 TL Tekstilin aprelenmesi yatırımları için 15.000.000.000,00 TL, Diğer yatırım konularında 1.000.000,00 TL’nin üzerindeki tevsi ve modernizasyon yatırımları 1.000.000,00 TL’nin üzerindeki tevsi ve modernizasyon yatırımları 1.000.000,00 TL 500.000,00 TL 3.000.000,00 TL Selüloz Üretiminden Başlamak Kaydıyla Entegre Kağıt Üretim Tesisleri Samsun Yatırım Rehberi - 2010 SEKTÖR US 97 KODU BÖLGESEL TEŞVİKLERDEN YARARLANACAK SEKTÖRLER ASGARİ YATIRIM TUTAR VE KAPASİTELERİ 26 (2693.2, 2694.12695.1, 2695.3, 2695.4, 2610.2.03.01 hariç) *Metalik Olmayan Mineral Ürünlerin İmalatı (Fırınlanmış Kilden, Kiremit, Biriket, Tuğla ve İnşaat Malzemeleri, Çimento, İnşaat Amaçlı Beton Ürünleri, Hazır Beton, Harç, Çok Katlı Yalıtım Camları Hariç) 2.000.000,00 TL 2720 *Demir-Çelik Dışındaki Ana Metal Sanayi 3.000.000,00 TL 31 *Elektrikli Makine Ve Cihazları İmalatı 3.000.000,00 TL 2423 29 32 33 (333 hariç) 3430 361 5510.1.01, 5510.2.01, 5510.5.02, 5510.5.04 5510.3.01 *İlaç / Eczacılıkta ve Tıpta Kullanılan Kimyasal ve Bitkisel Kaynaklı Ürünlerin İmalatı *Makine Ve Teçhizat İmalatı *Radyo, Televizyon, Haberleşme Teçhizatı Ve Cihazları İmalatı 3.000.000,00 TL 3.000.000,00 TL 3.000.000,00 TL *Tıbbi Aletler Hassas Ve Optik Aletler İmalatı (Saat Hariç) 3.000.000,00 TL *Mobilya İmalatı (Sadece Metal ve Plastikten İmal Edilenler Hariç) 3.000.000,00 TL *Motorlu Kara Taşıtı Yan Sanayi 3.000.000,00 TL *Oteller 3 yıldız ve üzeri *Öğrenci Yurtları 100 öğrenci 69 Samsun Yatırım Rehberi - 2010 SEKTÖR US 97 KODU BÖLGESEL TEŞVİKLERDEN YARARLANACAK SEKTÖRLER ASGARİ YATIRIM TUTAR VE KAPASİTELERİ 6302.0.03 *Lisanslı Depoculuk 1.000.000,00 TL 6302.0.01 80 (809 hariç) 8511.0, 8511.0.0105, 8511.0.99, 8531.0.01-03 70 *Soğuk Hava Deposu Hizmetleri *Eğitim Hizmetleri (Yetişkinlerin Eğitilmesi ve Diğer Eğitim Faaliyetleri Hariç) *Hastane Yatırımı, Huzur Evi *Tehlikeli Atık Geri Kazanım ve Bertaraf Tesisleri 1000 metrekare 50.000,00 TL 100 kişilik huzur evi Kaynak: 16 Temmuz 2009 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan Teşvik Sistemi İle ilgili 2009/15199 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki Samsun Yatırım Rehberi - 2010 DİĞER YATIRIM DESTEKLERİ a) TÜBİTAK DESTEKLERİ TÜBİTAK pek çok alanda ar-ge kapsamlı firmalara destek verirken, TEKNOLOJİ VE YENİLİK ODAKLI GİRİŞİMLERİ DESTEKLEME PROGRAMI (TEKNOGİRİŞİM) ile bağımsız yapılan araştırma ve geliştirme çalışmalarını dönemsel olarak desteklemektedir. Bu bağlamda teknoloji ve yenilik odaklı yatırımlar bu program kapsamında desteklenebilmektedir. TEKNOLOJİ VE YENİLİK ODAKLI GİRİŞİMLERİ DESTEKLEME PROGRAMI (TEKNOGİRİŞİM) Ulusal strateji ve eylem planlarında vurgulanan bilgiye dayalı üretimin gerekliliği gerçeğinden hareketle girişimcilik olgusunun teknoloji ve yenilik odaklı firmalara yönelmesini ve lisans, yüksek lisans veya doktora düzeyinde eğitimli kişilerin bilgi ve araştırmalarını ticari ve katma değeri yüksek ürünlere dönüştürebilmelerini teşvik etmek amacıyla TÜBİTAK, Teknoloji ve Yenilik Odaklı Girişimleri Destekleme Programını (TEKNOGİRİŞİM) kurgulamış ve uygulamaya almıştır. Program kapsamında, girişimcilerin firmalarını kurmalarının ardından, personel, malzeme, alet/teçhizat/yazılım, seyahat, danışmanlık, hizmet alımı, ofis kira gideri ve ofise ait su, elektrik, ısıtma ve iletişim giderlerinin TÜBİTAK tarafından %75 oranında, en fazla 100.000 TL ve bir yıl süre ile desteklenmesi öngörülmektedir. 71 Samsun Yatırım Rehberi - 2010 b) SANTEZ DESTEKLERİ Sanayi ve Ticaret Bakanlığı bünyesinde uygulanan San-Tez programı tüm Türkiye ile birlikte Samsun ve bölgesinde hazırlanan sanayi projelerini desteklemektedir. San-Tez Programının amacı ülkemizin teknoloji tabanlı bilgi yoğun üretim kapasitesinin artırılması ve yüksek katma değerli ürün ve üretim yöntemleri geliştirilmesi amacıyla sanayimizin ihtiyaçları doğrultusunda belirlenen yeni ve yenilikçi fikirlerin üniversite-sanayi işbirliği içerisinde projelendirilerek üniversitelerimizde yüksek lisans ve doktora tezi olarak çalışılmasıdır. 72 Hedefleri; 1. Üniversite-sanayi-kamu işbirliğini kurumsallaştırmak, 2. Katma değeri yüksek, teknoloji tabanlı ürün ve üretim yöntemleri geliştirilmesi desteklenerek ülkemizin dünya pazarında rekabet gücünün yükseltilmesini sağlamak, 3. KOBİ’lerin teknoloji ve AR-GE kültürü edinmelerini sağlamak, 4. Ülke sanayisinin büyük çoğunluğunu oluşturan ve halen geleneksel üretim yöntemi ile çalışmaya devam eden ve bu nedenle ülkede yaratılan katma değerin sadece %26’sını üreten KOBİ’lerimizi teknolojik ürün ve üretim yöntemlerini kullanmaya cesaretlendirilmek, 5. İşletmelerin kendi öz varlıklarıyla gerçekleştiremeyecekleri AR-GE ve yenilikçiliğe yönelik çalışmalarını hem üniversite hem de devlet desteği ile gerçekleştirmelerini sağlamak, 6. Akademik çalışmaların katma değer yaratacak ürün veya üretim yöntemi olarak uygulanmasını, akademik bilginin ticarileşmesini, akademisyenler ve üniversite mezunu gençler arasında şirketleşme kültürünü yaygınlaştırarak yenilikçi yeni şirketler doğmasını sağlamak, Samsun Yatırım Rehberi - 2010 7. Üniversitelerde doktora veya yüksek lisans programlarında öğrenim gören öğrencilerin tez konularının KOBİ’ler tarafından talep edilen, imalat sanayine yönelik yeni teknolojilere dayalı ürün, üretim yöntemi ve AR-GE tabanlı ihtiyaçlara yönelik olarak belirlenmesini sağlamak, 8. Program kapsamında daha fazla sayıda yüksek lisans ve doktora öğrencisinin desteklenerek nitelikli eleman sayısının artırılmasına yardımcı olmak, 9. San-Tez Projelerinde çalışan tez öğrencilerinin ileride bu firmalarda AR-GE personeli olarak istihdam edilmesinin önünü açmaktır. Söz konusu program kapsamında; 2006-2009 yılı arasında toplam 519 başvuru yapılmış ve bunlardan 206’sı desteklenmeye değer bulunmuştur. Desteklenmeye karar verilen projelerden 8 Aralık 2009 tarihi itibarı 159 tanesi ile sözleşme imzalanmış olup diğer projeler ile sözleşme öncesi süreçler devam etmektedir. Sözleşme imzalan projelerin dönemsel ödemelerinin % 75’i Bakanlık %25’i proje ortağı tarafından karşılanmaktadır. Yılda iki defa proje başvuruları kabul edilmektedir. Başvurular her yıl en son 1. dönem 15 Mart, 2. Dönem ise 15 Ağustos tarihinde kabul edilmektedir. Başvuru dönemini takip eden ay içerisinde projeler konusunda uzman akademisyenlerden oluşturulan en fazla 5 kişilik bir komisyon tarafından incelenmekte, ayrıca başvuru sahibi proje yöneticisi ve proje ortağı işletme de değerlendirmeye davet edilerek en objektif kriterlere göre değerlendirme yapılması sağlanmaktadır. 73 Samsun Yatırım Rehberi - 2010 c) AVRUPA YATIRIM BANKASI KAYNAKLARI Türkiye’de AYB finansmanı 74 Avrupa Birliği’nin bankası olan Avrupa Yatırım Bankası (AYB), 1958’de Roma Antlaşması kapsamında kurulmuş olup hâlihazırda, 27 AB Üye Devleti ile AB dışında 130’dan fazla ülkede faaliyet göstermektedir. 2009’da 79 milyar €’luk kredi imzalamış ve proje finansmanının %95’i de Üye, Aday ve Potansiyel Aday Ülkelerde kullanılmıştır. AB dışında Banka, AB ya da Üye Devletlerle ortaklık ya da işbirliği anlaşmaları imzalayan ülkelerin ekonomik kalkınmasına katkıda bulunan projeleri desteklemekte ve bu projeleri desteklerken riski kendi üstlenmekte ya da Üye Devletler, Avrupa Parlamentosu veya Avrupa Konseyi tarafından verilen bütçe garantilerini kullanmaktadır. Dünyadaki en büyük uluslar üstü borçlanıcı ve borç verici olan AYB, aynı zamanda AB kurumlarına ve siyaset belirleyicilerine politik açıdan hesap verme yükümlülüğü olan tek uluslararası finans kuruluşudur. Türkiye’de AYB AYB şu an Türkiye’de, Katılım-öncesi Yardım Aracı yoluyla, AB bütçe garantisi kullanarak (“Yetki”) ya da riski kendi üstlenerek borç vermektedir. Türkiye dahil tüm katılım-öncesi ülkeleri kapsayan bu yetki, 2007-13 dönemi için 8.7 milyar €’luk bir hacme sahiptir. 2009’da AYB Türkiye’ye, neredeyse 2008’deki rekor düzeyi olan 2.70 milyon €’ya ulaşan, 2.65 milyar €’luk kredi vermiş, böylece 2005-2009 dönemindeki toplam borç verme oranını 10.3 milyar € seviyesine yükseltmiştir. Aynı dönemde, kredilerin kabaca %40’ı Katılım-öncesi Yarım Aracı kullanılarak verilirken, geri kalan kısmı mevcut ve bir önceki “Yetki”ye dayanarak kullandırılmıştır. Samsun Yatırım Rehberi - 2010 AYB’nın Odağı AYB yatırım önceliklerini, ulusal kalkınma planları ile AB ve AYB önceliklerine uygun olarak belirlerken, Avrupa Komisyonu ve Türk yetkilileriyle de yakın işbirliği içerisinde bulunmaktadır. AYB’nin Türkiye’deki faaliyetlerinin üç ayağı bulunmaktadır: altyapı (hem merkezi hükümet hem de belediye düzeyinde); küçük ve orta ölçekli işletmeler (“KOBİler”) ve kurumsal özel sektöre yönelik borç verme. AYB ülkenin ekonomik kalkınmasını desteklemek üzere özellikle ulaştırma, enerji (yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği dahil), çevre ve KOBİlerin -ortağı olan kapsamlı kamu ve özel sektör bankaları aracılığıyla- finansmanı üzerinde odaklanmaktadır. Türkiye’de imzalanan kredi miktarı 2000-2009 : 13 milyar EUR 75 Samsun Yatırım Rehberi - 2010 Ön Bilgi 76 Avrupa Yatırım Bankası, 1964 yılında imzalanan ilk AB-Türkiye Ortaklık Anlaşmasından bu yana Türkiye’de sağlanan ekonomik gelişmenin aktif bir ortağı olmuştur. O tarihten günümüze ülkedeki yatırım projelerine toplam 14.3 milyar EUR kredi vermiştir. Geçmiş yıllardaki projeler arasında 1969 ve 2004/05 yıllarında finanse edilen Boğaziçi tünel ve köprüsü, 1996 ve 2006 yıllarında ülkenin telefon şebekesinin modernizasyonu, özel sektörün gelişimi ve istihdam yaratma çalışmalarını destekleyen 45 proje, Ankara, İzmit ve Antalya gibi büyük şehirlerde su ve atık su şebekelerinin iyileştirilmesi için 14 proje yer almaktadır. Yakın zamanda finanse edilen projeler arasında artan şekilde yenilenebilir enerji kaynaklarına (örnek: su ve rüzgar enerjisi) ilişkin olanlar bulunmaktadır. AYB’nin, biri İstanbul diğeri de Ankara’da olmak üzere Türkiye’de iki ofisi bulunmaktadır. 2009'da EIB tarafından mali olarak desteklenen projeler: Çevre ve enerji projelerinin finansmanı Osmaniye'de 135 MW'lık rüzgâr tarlasının inşası Ulusal elektrik dağıtım şebekesinin iyileştirilmesi ve kapsama alanının genişletilmesi İstanbul-Anakara arasında hızlı tren hattının inşası Ankara'da klinker üretim hattının inşası ve işletilmesi Türkiye Cumhuriyeti akademik araştırma sistemine yatırım Güney Doğu Avrupa'daki küçük ölçekli enerji verimliliği projelerine odaklı fona öz sermaye katkısı Milyon EURO 300 30 125 293 50 335 5 Samsun Yatırım Rehberi - 2010 Küçük ve orta ölçekli projelerin / girişimlerin finansmanı: Milyon EURO KOBİLERE YÖNELİK AKBANK EIB KREDİSİ 150 EUROBANK TEKFEN KOBİLERE YÖNELİK GLOBAL KREDİ 110 AKLEASE'DEN KOBİLERE YÖNELİK GLOBAL KREDİ GARANTI BANKASI'NDAN KOBİLERE YÖNELİK KREDİ ISBANKASI'NDAN KOBİLERE YÖNELİK GLOBAL KREDİ KÜÇÜK İŞLETMELER İÇİN GLOBAL KREDİ KOBİ GELİŞTİRME KREDİSİ YAPI KREDI BANKASI'NDAN KOBİLERE YÖNELİK KREDİ Türkiye'deki EIF 100 150 250 150 400 200 Avrupa Yatırım Fonu (EIF -European Investment Fund) EIB grubunun yavru şirketidir. EIF’in asıl rolü, finansmana erişimlerini arttırarak KOBİ'leri desteklemektir. EIF'nin çalışma prensibi, girişim sermayesi desteği ve garantilere dayanmaktadır. Türkiye Sınai Kalkınma Bankası (TSKB), Eylül 2006'tan bu yana EIF'nin hissedarı konumundadır. 2007 ortalarında EIF, Türkiye'de hızla gelişen önde gelen sanayi şirketlerinin yenileme ve genişleme sermayesi ihtiyaçlarına odaklanan Türk Özel Sermaye Fonu II kapsamında 10 milyon Euro'luk bir taahhütte bulunmuştur. Fon, Türkiye'nin en eski ve en başarılı özel öz sermaye firmalarından Turk Venture Partners (“Turkven”) tarafından idare edilmektedir. 77 Samsun Yatırım Rehberi - 2010 EIB ile çalışmanın getirdikleri 78 EIB AB'nin sermaye piyasalarında fon yaratan ve bunları, AB politikalarıyla ve öncelikleriyle uyumlu yatırımları desteklemek için kullanan AAA-ratingli, politika güdümlü mali kurumudur. EIB edindiği cazip faiz oranları ve uzun vadeler gibi finansal avantajları, AB hedefleri doğrultusunda önem taşıyan ve bankanın sürdürülebilir nitelikteki güvenilir yatırımları destekleme taahhüdüne uygun projelere aktarır. Projelere finansman sağlamada edindiği engin deneyimleriyle (1963'ten bu yana AB üyesi olmayan ülkelerde faal), sektördeki uzmanlığı ve Avrupa politikaları hakkındaki derin bilgisi ile EIB, hem ulusal hem de AB önceliklerine cevap verecek projeleri kolaylıkla tespit edebilmektedir. EIB tarafından yapılan proje değerlendirmeleri teknik, ekonomik, mali, çevresel ve sosyal boyutların yanı sıra kredi risklerini de kapsar; uygun risk azaltıcı önlemlerin alınmasını ve gereken koşulların yerine getirilmesini sağlar ve projelerin AB standartlarına uygun bir şekilde yapılandırılmasına yardımcı olur. Bu şekilde EIB, AB dışında AB politikalarının bayrağını taşır; en iyi uygulamaların paylaşılmasına katkı sağlar ve diğer finansörlerin de AB'nin öncelikli projelerine katılmalarını kolaylaştırır. Ayrıntılı bilgi için: www.eib.org/projects/regions/enlargement/turkey/index.htm Samsun Yatırım Rehberi - 2010 d) DÜNYA BANKASI KAYNAKLARI Dünya Bankası dünyadaki kalkınma yardımı kaynaklarının en büyüklerinden birisidir. Temel amacı, yoksul insanlara ve yoksul ülkelere yardım etmektir. Dünya Bankası eğitim, HIV/AIDS ve sağlık programları alanlarında en fazla mali kaynağı sağlayan kuruluştur. Dünya Bankası bünyesinde beş ana kurum yer almaktadır. Bunlar: Uluslararası Yeniden Yapılanma ve Kalkınma Bankası - IBRD 1945 yılında kurulan IBRD, orta-gelirli ve yoksul olmakla birlikte kredi değerliliğine sahip ülkelerde yoksulluğu; krediler, garantiler ve kredi dışı olanaklar aracılığıyla sürdürülebilir kalkınmaya destek vererek ve analitik ve danışma hizmetlerinde bulunarak azaltmayı hedeflemektedir. IBRD kârı azamileştirmeye çalışmadığı halde1948 yılından bu yana her yıl net gelir elde etmiştir. Elde ettiği kârlar birçok kalkınma faaliyetinin fonlanmasında kullanılmakta ve mali gücüne katkıda bulunmaktadır. Dolayısıyla da, sermaye piyasalarında borç alan müşterileri için düşük maliyette ve iyi koşullarda borçlanabilmektedir. Üye ülkelerin sahibi bulundukları IBRD'de oylama gücü, her üyenin göreceli ekonomik gücüne göre hesaplanan sermaye payına göre belirlenmektedir. 79 Samsun Yatırım Rehberi - 2010 Uluslararası Kalkınma Birliği - IDA 80 1960 yılında kurulan IDA, 2.4 milyar insanın barındığı dünyanın en yoksul ülkelerine yılda 6-7 milyar dolar faizsiz kredi verebilmektedir. Piyasa koşullarında borçlanma kapasiteleri çok düşük veya hiç olmayan bu ülkelerde, sağlanan bu mali desteğin hayati önemi vardır. Bu ülkelerin büyük kısmında ortalama gelir kişi başına yılda 500 doların altında olup, ayrıca birçok insan bunun altında bir gelirle yaşamını sürdürmektedir. IDA, ülkelerin eğitim, sağlık bakımı, temiz su ve sağlık koruma gibi temel hizmetlerden daha iyi biçimde yararlanılmasına yardımcı olmakta ve ekonomik kalkınma ile istihdama yönelik reformlarla yatırımlara destek vermektedir. Uluslararası Mali İşbirliği - IFC 1956 yılında kurulmuştur. IFC'nin görevi, özel sektör aracılığıyla ekonomik kalkınmayı geliştirmek, iş ortakları vasıtasıyla gelişmek yolundaki ülkelerde sürdürülebilir özel girişime yatırım yapmak ve müşterilerine uzun vadeli kredi, garanti ve risk yönetimi sağlamaktır. Bunun yanısıra danışma hizmeti de vermekte olan IFC, özel sektörden yatırımcıların uygun bulmadığı bölge ve sektörlerde yatırımda bulunmakta ve IFC katkısı olmadan ticari yatırımcıların fazla riskli buldukları piyasalarda ümit vaat eden fırsatlar geliştirmektedir. Çok Taraflı Yatırımlar Garanti Ajansı - MIGA 1985 yılında kurulan MIGA, yabancı sermayenin gelişme yolundaki ülkelerde istimlâk, paranın konvertibl olmaması, transfer kısıtlamaları, savaş ve sivil karışıklıklar gibi ticari olmayan risklere karşı korunarak teşvik edilebilmesi için garantiler sağlamaktadır. MIGA, yatırım olanaklarıyla ilgili bilginin ülkelerce yaygınlaştırılabilmesi için teknik yardım da sağlamaktadır. Bu kuruluş yatırım uzlaşmazlığı olduğunda talep üzerine arabuluculuk hizmeti de sunmaktadır. Samsun Yatırım Rehberi - 2010 Uluslararası Yatırım Anlaşmazlıkları Çözüm Merkezi - ICSID 1965 yılında kurulan ICSID, ICSID, yatırım uyuşmazlıklarında uzlaşma ve tahkim olanakları sağlayarak yabancı yatırımı teşvik etmeye çalışmaktadır. Bu suretle ülkelerle yabancı yatırımcılar arasında müşterek güvenin olduğu bir ortam yaratılmaktadır. Yatırımlarla ilgili birçok uluslararası sözleşme, ICSID'nın tahkim olanaklarına referansta bulunmaktadır. ICSID'nin, tahkim hukuku ile yabancı sermaye hukuku alanında araştırma ve yayın faaliyetleri de vardır. http://www.worldbank.org/ Türkiye İçin Projeler, Hibeler ve Programlar Dünya Bankası, Türkiye Cumhuriyeti’nin talebiyle bir proje geliştirip finanse etmektedir. Kredi koşulları ve proje fizibilitesinin oranı, kurul oluru, imzalar ve görüşmelerle devam etmektedir. Türkiye Meclisi tarafından onaylandıktan sonra kredi geçerli olacaktır. Proje Döngüsü Dünya Bankası’nın Türkiye’ye olan desteğinin temel alanı, İstihdam Dönemi, Sosyal Koruma, Sağlık, Su Kaynakları ve Sağlık, Çevre, Tarım, Altyapı, Yasal Reformlar, Kamu Sektörü İdaresi ve Enerji Sektörü Reformudur. Mevcut Kredi ve Hibeler Dünya Bankası’nın Türkiye’deki mevcut durumu, 23 aktif yatırım projesi, 5 hibe ve Türkiye Dünya Bankası Kurumu programı ile ilgili bir programı kapsamaktadır. 81 Samsun Yatırım Rehberi - 2010 YATIRIM İŞLEMLERİ Yatırım Kredileri, kredi ve hibeler, yoksulluğu azaltmak ve sürdürülebilir kalkınma sağlamak için gerekli olan fiziksel ve sosyal altyapının yenilenmesini amaçlayan geniş çaplı faaliyetler için finans sağlamaktadır. Geçen on yıl içinde, Bankanın portföyünde, yatırım uygulamalarının oranı %75 - %80 oranındadır. 82 Yatırım uygulamalarının doğası zamanla değişti. Özgün bir biçimde donanım, mühendislik hizmetleri, tuğla ve harç yatırım borçları ve hibeleri, daha çok kurum inşası, sosyal yapılanma ve özel sektör faaliyetlerinin gelişmesi için kamu politikası altyapısının geliştirilmesine odaklanmıştır. Uygunluk: Yatırım Kredileri, Banka Grubuyla borç ilişkisi olmayan Yatırım Kredileri Uluslararası İmar ve Gelişim Bankası ve Uluslar arası Gelişim Kurumu borçluları için kullanılabilir olacaktır. Ödeme: Hibeler, yatırım projeleri, tekrar tanımlanmış ekipman, materyaller, sivil işler, teknik ve aracılık hizmetleri, çalışmalar ve tekrarlı artan maliyetler ile ilgili belirli yabancı veya yerel giderlere karşılık ödenmektedir. Bu malların işlerin ve hizmetlerin tedariği projenin yürütülmesinde önemli bir görüntüdür. Memnun edici performansı sağlamak için, borç veya kredi anlaşması, özel proje araçları için harcama şartlarını da içermelidir. Samsun Yatırım Rehberi - 2010 Araçlar: Yatırım kredilerinin büyük bir çoğunluğu ya özel yatırım kredileri ya da sektör yatırım ve onarım kredileridir. Uyulabilen kredi programları ve öğrenme ve inovasyon kredileri, hibelerin nasıl kullanılacağına ilişkin daha fazla esneklik ve inovasyon sağlamak için tanıtılmıştır. Borçluların özel ihtiyacına yönelik hazırlanan diğer araçlar, Teknik Yardım Kredileri, Finansal Aracılık Kredileri ve Acil İyileştirme Kredileridir. 83 Samsun Yatırım Rehberi - 2010 84 İŞBİRLİĞİ OL ANAKL ARI Samsun Yatırım Rehberi - 2010 85 SAMSUN Samsun Yatırım Rehberi - 2010 KARADENİZ EKONOMİK İŞBİRLİĞİ ÖRGÜTÜ 86 Türkiye'nin girişimi ve öncülüğüyle 1992 yılında kurulmuş olan Karadeniz Ekonomik İşbirliği (KEİ) Örgütü, teşkilatın çalışmalarını daha verimli ve etkin şekilde yürütmesini sağlayan Sekretaryası, üye ülkelerce gerçekleştirilecek projelerin finansmanına katkıda bulunacak Ticaret ve Kalkınma Bankası, sırasıyla üye ülkelerin parlamento ve özel sektör temsilcilerini bir araya getiren KEİ Parlamenter Asamblesi ve İş Konseyi, geniş bir yelpazede faaliyet gösteren çeşitli bağlı kuruluşlarıyla bugün ileri bir aşamaya erişmiştir. Toplam 20 milyon kilometrekarelik bir alana yayılmış bulunan ve 350 milyonluk bir nüfusa sahip olan KEİ Örgütü üye ülkeleri bugün dünya ticaretinin % 5'ini gerçekleştirmektedir. Doğu ile Batı arasındaki önemli enerji ve ulaştırma koridorları üzerinde yer alan bölge, bu itibarla da Avrasya olarak adlandırılan coğrafyada önemli bir konuma sahiptir. KEİ bu konumundan da yararlanarak, kurulduğu günden itibaren işleyişini daha etkin bir hale getirmek amacıyla bu tür bir örgütün ihtiyaçlarına cevap verecek yeni araçlar oluşturmuş ve bölgesinde örnek bir çok taraflı işbirliği mekanizması haline gelmiştir. Samsun Yatırım Rehberi - 2010 Türkiye'nin yanısıra, Arnavutluk, Bulgaristan, Romanya, Moldova, Yunanistan, Azerbaycan, Gürcistan, Ermenistan, Rusya Federasyonu ve Ukrayna'nın üye olduğu KEİ Örgütü'nün faaliyetleri geniş bir coğrafyadaki birçok ülke tarafından da ilgiyle izlenmektedir. Bunun en somut göstergesi de Avusturya, İtalya, Almanya, Fransa, İsrail, Mısır,Tunus, Polonya ve Slovakya gibi ülkelerin örgüt nezdinde gözlemci üyelik statüsü için başvurmuş olmaları ve halen bu statüde Örgüt faaliyetlerine katılmalarıdır. KEİ Örgütü'nün aynı zamanda çeştili bölgesel ve uluslararası kuruluşlarla da ilişkileri mevcuttur. Soğuk Savaş sonrası dönemde Türkiye'nin Karadeniz çevresinde bir barış refah ve istikrar alanı yaratılması amacıyla öncülük ettiği Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü'nün kuruluşuyla ortaya çıkan işbirliği ruhu, zamanında bölgede yaşanan ekonomik değişim sürecini hızlandırıcı bir ortamın oluşmasına da katkıda bulunmuştur. KEİ Örgütü bugün üye ülkeler arasında ekonomi, ticaret, bankacılık, iletişim, çevre, tarım, enerji, bilim ve teknoloji eğitim, isatistik, sağlık, ulaşım, örgütlü suçlarla mücadele gibi alanlardaki işbirliğini geliştirmekle, hedefine şimdiden ulaşmıştır. Tabiatıyla, KEİ coğrafyasının doğal zenginlikler ve insan kaynakları açısından sunduğu olanakların değerlendirilmesi hem sözkonusu teşkilatı daha güçlü bir hale getirecek, hem de üye ülkelerin bölgesel ve küresel düzeyde ekonomik bütünleşmelerine katkıda bulunacaktır. 87 Samsun Yatırım Rehberi - 2010 BİRLEŞMİŞ MİLLETLER Birleşmiş Milletler özel sektörle işbirliği programı kapsamında girişimciliği önündeki engellerin kaldırılması konusunda destek veriyor. 88 UNDP Türkiye, Özel Sektör ve Kalkınma alanında Birleşmiş Milletler (BM) Komisyonu’nun önerilerini uygulamaya yönelik çok-yönlü bir strateji uyguluyor. BM Komisyonu, Girişimciliğin Önündeki Engelleri Kaldırmak: İş Dünyasının Yoksullar için Çalışmasını Sağlamak başlıklı 2004 yılı raporunda, gelişmekte olan ülkelerde yoksulluğu azaltmak için girişimciliği teşvik edecek en doğru uygulamaları ve ulusal politikaları belirleyerek, reformlar yapmak ve stratejik ortaklıklar kurmak için uluslararası kamu ve özel sektör kuruluşlarına çağrıda bulundu. Bu kapsamda UNDP Türkiye Temsilciliği de, sürdürülebilir kalkınmayı hızlandırmak ve yoksulluğu azaltmak amacıyla, gerek Türkiye içinde, gerek komşu ülkeler ile ilişkilerde girişimciliği harekete geçirmek için hükümet, iş çevreleri ve sivil toplum kuruluşları arasında ortaklık imkanları yaratıyor. Bunlar arasında özellikle önemli olan, devlet ile özel sektörün yoksullar yararına işleyen yapılar ve politikalar oluşturma konusunda anlaşarak, yaratıcı fikir ve önerileri uygulamak için aktif bir rol benimsemesi; örneğin, pazarlama piramidinin en alt kesimine yönelik faaliyetlere girişilmesi. UNDP Türkiye’nin çok-yönlü stratejisi aşağıdaki alanları kapsıyor: Samsun Yatırım Rehberi - 2010 i) Binyıl Kalkınma Hedeflerini ileriye taşımak ve ekonomik büyümenin adil bir şekilde gerçekleştirilmesini teşvik etmek için yoksullar yararına politikaların, özellikle yatırım, ticaret ve KOBİ’ler (Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletme’ler) alanlarında,geliştirilmesi ve uygulanması; ii) Küresel İlkeler’in uygulanması yoluyla, iş ahlakının ve ticari işletmelerde sürdürülebilir gelişmenin güçlendirilmesi; iii) Özellikle hükümet, iş dünyası ve sivil toplum kuruluşları arasında çoğul-paydaşlı kalkınma ortaklıklarına aracılık edilmesi; iv) Yoksullar yararına işleyen ticaret politikalarının geliştirilmesi, ve özellikle Türkiye’nin hudut bölgelerinde adil ekonomik kalkınma sağlanması için komşu ülkelerle ortaklıkların planlanması ve uygulanması. UNDP, Türkiye’de özellikle görece yoksul bölgelerde özel sektörün gelişmesi için spesifik projeler yürütüyor. Özel sektörün geliştirilmesi için diğer bir girişim, Mart 2002’de gerçekleştirilen “2023’e Doğru” adlı Forumİstanbul Toplantısı’nda özel sektöre mensup geniş bir dinleyici kitlesine Küresel İlkeler’in sunulmasıydı. Mayıs 2004’teki Forum-Istanbul Toplantısı’nda ise, Binyıl Kalkınma Hedefleri anlatıldı. Bunların sonucunda, Küresel İlkeler’e, çoğunluğu KOBİ’ler olmak üzere, 60’dan fazla Türk şirketi katıldı. UNDP Türkiye, bu global değerleri gerek büyük şirketler, gerekse KOBİ’ler seviyesinde daha da yaygınlaştırmak amacıyla, Türkiye’de özel sektörün gelişmesine daha odaklı bir yaklaşım benimseyerek “Kalkınma için İş Sektörüyle Ortaklık” adlı yeni bir proje hazırladı. 89 Samsun Yatırım Rehberi - 2010 90 İLGİLİ KURUML AR Samsun Yatırım Rehberi - 2010 91 SAMSUN Samsun Yatırım Rehberi - 2010 SAMSUN TİCARET ve SANAYİ ODASI Bölgedeki yatırımı en verimli şekilde destekleyen kurumların başında gelmektedir. Samsun Ticaret ve Sanayi Odası, Samsun ili ve ilçelerinde yatırımın desteklenmesi amacı ile potansiyel ve mevcut yatırımcılara danışmanlık, uluslararasılaştırma, dış pazarlara açılma, oda üyelerine daha iyi şartlarla çeşitli krediler kullandırma yolu ile yardımcı olma gibi faaliyetler göstermektedir. 92 Hal-i hazırda Akbank, Albaraka Türk, Anadolubank, Finansbank, Fortis, Garanti Bankası, Halk Bankası, Hsbc Bankası, İş Bankası, Şekerbank, Türk Ekonomi Bankası, Türkiye Finans Katılım Bankası, Vakıfbank, Yapı Kredi Bankası, Ziraat Bankası ile imzalamış olduğu protokollerle yatırımcı üyelerine hizmet vermektedir. Bunun yanında OSB müteşebbis heyetlerinde bulunarak sanayi yatırımlarının artırılması ve iyileştirilmesi yönünde katkılar sunmaktadır. Ayrıca ilgili ulusal ve uluslar arası kurumlarla yaptığı görüşmeler ve protokoller ile Samsun ve bölgesinin çeşitli yatırım desteklerinden yararlanması için fırsatlar oluşturmaktadır. Samsun Yatırım Rehberi - 2010 AVRUPA İŞLETMELER AĞI – KARADENİZ Avrupa İşletmeler Ağı; 44 ülkede bulunan 570 kurum aracılığıyla 2,5 milyon işletmeye AB mevzuatı, politikaları, standartları, hibeleri, kredileri ve ihaleleri, yeni pazarlar ve ticari işbirliği fırsatları, yeni teknolojilere erişim ve teknolojilerini geliştirme konusunda ücretsiz bilgi, danışmanlık ve iş desteği sağlayan bir oluşumdur. 7 konsorsiyum ve yaklaşık 30 kuruluş ile bu ağın içinde bulunan Türkiye’de Karadeniz Bölgesi Konsorsiyumu olarak bölgede bulunan yatırımcılara ulusla ve uluslararası yatırım destekleri konusunda ve yaklaşık 25000 KOBİ ve işletmeye ise AB mevzuatı, politikaları, standartları, hibeleri, kredileri ve ihaleleri, yeni pazarlar ve ticari işbirliği fırsatları, yeni teknolojilere erişim ve teknolojilerini geliştirme konusunda ücretsiz bilgi, danışmanlık ve iş desteği sağlamaktadır. Samsun’da Samsun Ticaret ve Sanayi Odası Koordinatörlüğünde ortakları Samsun KOSGEB İşletme Geliştirme Merkezi ve Samsun KOSGEB OMÜ Teknoloji Geliştirme Merkezi’nde bulunan uzmanlar ile söz konusu hizmetler sağlanmaktadır. 93 Samsun Yatırım Rehberi - 2010 ORTA KARADENİZ KALKINMA AJANSI Ajansın hedefleri kamu kesimi, özel kesim ve sivil toplum kuruluşları arasındaki işbirliğini geliştirmek, kaynakların yerinde ve etkin kullanımını sağlamak ve yerel potansiyeli harekete geçirmek suretiyle, ulusal kalkınma plânı ve programlarda öngörülen ilke ve politikalarla uyumlu olarak bölgesel gelişmeyi hızlandırmak, sürdürülebilirliğini sağlamak, bölgeler arası ve bölge içi gelişmişlik farklarını azaltmak olarak sıralanmaktadır. 94 Görevleri; • Bölgesel gelişme hedeflerini gerçekleştirmeye yönelik olarak; Samsun’da kamu kesimi, özel kesim, sivil toplum kuruluşları ve akademisyenler arasındaki işbirliğini geliştirmek. • Samsun’un kaynak ve olanaklarını tespit etmeye, ekonomik ve sosyal gelişmeyi hızlandırmaya ve rekabet gücünü artırmaya yönelik araştırmalar yapmak, yaptırmak, başka kişi, kurum ve kuruluşların yaptığı araştırmaları desteklemek. • Ulusal kalkınma planları çerçevesinde yerel aktörlerin katılımı ile samsun için bölgesel kalkınma planları hazırlamak • Bölgesel kalkınma Planlarında belirtilen hedefler ve öncelikler doğrultusunda projelere ve kalkınma aktivitelerine finansal ve teknik destek sağlamak • Ulusal ve uluslararası düzeyde Samsun’daki yatırım ve iş çevresinin ve fırsatların tanıtımını yapmak • Samsun’da kamu kurum ve kuruluşlarının görev ve yetki alanına giren izin ve ruhsat işlemleri ile diğer idarî iş ve işlemlerini, ilgili mevzuatta belirtilen süre içinde sonuçlandırmak üzere tek elden takip ve koordine etmektir. Samsun Yatırım Rehberi - 2010 YATIRIM KOORDİNASYON MERKEZİ Samsun Valiliği Yatırım Koordinasyon Merkezi, özel sektör yatırımcılarının kamu nezdindeki tüm işlemlerini tek elden yürütmek üzere kurulmuş olup bu doğrultuda ilimizde yatırımın kolaylaştırılması ve bürokratik engellerin kaldırılmasıyla Samsun'un yatırımlar açısından cazibe merkezi haline getirilmesi hedeflenmiştir. 27 Ocak 2007 tarihinde kurulan Yatırım Koordinasyon Merkezi Başbakanlık Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansı ile koordinasyon halinde çalışarak yatırımların ilimize çekilmesi yönünde önemli çalışmalar gerçekleştirmiştir. 03 Haziran 2008 tarih ve 26895 Sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 2008/10 Sayılı Başbakanlık Genelgesi ile tüm illerde Tek Adımda Yatırım Bürolarının kurulması öngörülmüştür. Bu doğrultuda Yatırım Koordinasyon Merkezinin adı 21.07.2008 tarihli Valilik Oluru ile ‘Samsun Tek Adımda Yatırım Bürosu’ olarak değiştirilmiştir. •Yatırımlar Samsun ölçeği ve öncelikleriyle uyumlaştırılmakta, •Yatırımcılara, yatırım öncesi, yatırım aşaması ve sonrasında bilgilendirme ve yönlendirme yapılmakta, •Uygun yatırım başvurularının izin, ruhsat, bedelsiz arsa tahsisi vb. tüm işlemleri yapılmakta, •Yatırımlarla ilgili karşılaşılan sorunlar, kurumlarla eşgüdüm halinde çözülmektedir. •Tüm çalışmalarında Başbakanlık Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansı ile koordinasyon sağlanmaktadır. İlimizin yatırım destek ve tanıtım stratejileri, her ölçekteki planlar ve yerel ve ulusal hedefler doğrultusunda sektörler belirlenmektedir. Özel sektör anlayışı ile çalışılmakta ve bu hizmetler ücretsiz olarak verilmektedir. 95 Samsun Yatırım Rehberi - 2010 96 Samsun Yatırım Rehberi - 2010 KOSGEB SAMSUN İŞLETME GELİŞTİRME MERKEZİ KOSGEB Samsun İşletme Geliştirme Merkezi KOSGEB yasası kapsamında KOSGEB’lerin yerleşik olduğu bölgelerde sağlanan destekleri Samsun’da bulunan KOBİ ve girişimcilere sağlamayı hedeflemektedir. Çeşitli alanlarda destekleri bulunan KOSGEB İGEM yatırımcılara ve girişimcilere yönelik çeşitli destek kalemlerini girişimcilerle buluşturmaktadır. AR-GE, İNOVASYON VE ENDÜSTRİYEL UYGULAMA DESTEK PROGRAMI PROGRAMIN AMACI ve GEREKÇESİ • Bilim ve teknolojiye dayalı yeni fikir ve buluşlara sahip KOBİ ve girişimcilerin geliştirilmesi, • Teknolojik fikirlere sahip tekno-girişimcilerin desteklenmesi, • KOBİ’lerde Ar-Ge bilincinin yaygınlaştırılması ve Ar-Ge kapasitesinin artırılması, • Mevcut Ar-Ge desteklerinin geliştirilmesi, • İnovatif faaliyetlerin desteklenmesi, • Ar-Ge ve İnovasyon proje sonuçlarının ticarileştirilmesi ve endüstriyel uygulamasına yönelik destek mekanizmalarına ihtiyaç duyulması. PROJE SÜRESİ • Ar-Ge ve İnovasyon Programı için en az 12 (on iki), en çok 24 (yirmi dört) ay, • Endüstriyel Uygulama Programı için en çok 18 (on sekiz) ay, • Her iki program için de Kurul kararı ile 12 (on iki) aya kadar ek süre verilebilir. 97 Samsun Yatırım Rehberi - 2010 AR-GE, İNOVASYON VE ENDÜSTRİYEL UYGULAMA DESTEK PROGRAMI AR-GE, İNOVASYON VE ENDÜSTRİYEL UYGULAMA DESTEK PROGRAMI Destek Üst Limiti (TL) İşlik Desteği İşliklerden bedel alınmaz Kira Desteği Makine-Teçhizat, Donanım, Hammadde, Yazılım ve 100.000 12.000 75 Makine-Teçhizat, Donanım, Hammadde, Yazılım ve 200.000 75 Personel Gideri Desteği 100.000 75 Hizmet Alımı Giderleri Desteği 98 DESTEK ORANI (%) Hizmet Alımı Giderleri Desteği (Geri Ödemeli) Başlangıç Sermayesi Desteği Proje Geliştirme Desteği Proje Danışmanlık Desteği Eğitim Desteği Sınai ve Fikri Mülkiyet Hakları Desteği Proje Tanıtım Desteği Fuar, Kongre, Konferans, Teknolojik İşbirliği Desteği Test, Analiz, Kalibrasyon Desteği Endüstriyel Uygulama Programı Kira Desteği Personel Gideri Desteği Makine-Teçhizat, Donanım, Sarf Malzemesi, Yazılım ve Tasarım Gid. Desteği Makine-Teçhizat, Donanım, Sarf Malzemesi, Yazılım ve Tasarım Giderleri Desteği (Geri Ödemeli) 20.000 25.000 5.000 25.000 5.000 15.000 75 100 75 25.000 18.000 100.000 150.000 200.000 75 75 75 75 Samsun Yatırım Rehberi - 2010 GİRİŞİMCİLİK DESTEK PROGRAMI PROGRAMIN AMACI VE GEREKÇESİ • Ekonomik kalkınma ve istihdam sorunlarının çözümünün temel faktörü olan girişimciliğin desteklenmesi ve yaygınlaştırılması, • Başarılı ve sürdürülebilir işletmelerin kurulması, • Girişimcilik kültürünün yaygınlaştırılması, • İş Geliştirme Merkezlerinin kurulması ile girişimciliğin geliştirilmesi, • İstihdamın artırılması, • Yerel dinamiklere dayalı girişimciliğin desteklenmesi. Girişimcilik Destek Programı 3 alt programdan oluşur: • Uygulamalı Girişimcilik Eğitimi • Yeni Girişimci Desteği • İş Geliştirme Merkezi (İŞGEM) Desteği Uygulamalı Girişimcilik Eğitimi • Minimum 60 saatlik eğitim ve atölye çalışmasından oluşan eğitim programını kapsar (girişimcilik özelliklerinin sınanması, iş fikri egzersizleri yapılması ve iş planı hazırlanması) 99 Samsun Yatırım Rehberi - 2010 • Uygulamalı Girişimcilik Eğitimleri KOSGEB veya diğer kurum ve kuruluşlar (üniversite, İŞKUR, meslek kuruluşu, belediye v.b. tarafından düzenlenebilir, • Eğitimler, genel ve özel hedef grupları (gençler, kadınlar, dezavantajlı gruplar) için düzenlenir, • Eğitimlere katılanlardan ücret alınmaz. Yeni Girişimci Desteği 100 Bu destekten; • Uygulamalı girişimcilik eğitimini tamamlayarak işini kuran girişimciler ve • İŞGEM girişimcileri faydalanabilir. Yeni Girişimci Desteği Destek Unsurları DESTEK UNSURU İşletme Kuruluş Desteği Kuruluş Dönemi Makine, Teçhizat ve Ofis Donanım Desteği İşletme Giderleri Desteği Sabit Yatırım Desteği ÜST LİMİT (TL) Geri ödemesiz 5.000 Geri ödemesiz 10.000 Geri ödemesiz 12.000 Geri Ödemeli 70.000 DESTEK ORANI (%) DESTEK ORANI (%) (1. ve 2 . Bölge) 60 (3. ve 4. Bölge) 70 (Kadın veya (Kadın veya girişimci:70) girişimci:80) özürlü özürlü Samsun Yatırım Rehberi - 2010 İş Geliştirme Merkezi Desteği İş Geliştirme Merkezleri, bünyesinde barındırdığı işletmelere, işletme geliştirme danışmanlığı, uygun koşullarda iş yeri mekânı, ortak ofis ekipmanı, ofis hizmetleri gibi hizmetler sunarak işletmelerin en kırılgan oldukları ilk yıllarını sağlıklı bir şekilde aşmalarını ve büyümelerini sağlamak amacıyla kurulan ve işletilen merkezlerdir. İşletme Geliştirme Merkezlerinin kuruluş başvurusu; belediyeler, üniversiteler, özel idareler, kalkınma birlikleri, meslek kuruluşları ve kar amacı gözetmeyen kooperatifler tarafından münferiden veya birlikte yapılabilir. İş Geliştirme Merkezi Desteği Destek Unsurları DESTEK UNSURU ÜST LİMİT (TL) İŞGEM Kuruluş Desteği (18 ay) Geri ödemesiz 750.000 • Mobilya Donanım 125.000 • Bina tadilatı • İŞGEM Yönetim İŞGEM İşletme Desteği (36 ay) Geri ödemesiz • Personel • Eğitim, Danışmanlık • Küçük tadilat 600.000 DESTEK ORANI (%) DESTEK ORANI (%) (1. ve 2 . Bölge) (3. ve 4. Bölge) 60 70 60 70 25.000 100.000 30.000 50.000 20.000 101 Samsun Yatırım Rehberi - 2010 102 SOSYAL YAŞAM Samsun Yatırım Rehberi - 2010 103 SAMSUN Samsun Yatırım Rehberi - 2010 NASIL GİDİLİR ? Otogar Tel: (+90-362) 465 60 88 (+90-362) 465 60 91 İstasyon Tel: (+90-362) 233 22 93 (+90-362) 233 22 96 Demiryolu: Samsun-Sivas ve Samsun-Amasya demiryolu bağlantıları mevcuttur. Gar kent merkezinde bulunmaktadır. 104 Havayolu: Samsun Havaalanı kent merkezine 19 km mesafede yer almaktadır. Havalimanına kent merkezinde bulunan THY bürosu önünden kalkan servis araçları ile ulaşmak mümkündür. Hava Limanı Tel: (+90-362) 844 88 30 COĞRAFİ KONUM Karadeniz sahil şeridinin orta bölümünde Yeşilırmak ve Kızılırmak nehirlerinin Karadeniz’e döküldükleri deltalar arasında yer alan Samsun ili 9,364 Km²’lik bir yüz ölçüme sahiptir. Coğrafi konum olarak 40° 50’ 41° 51’ kuzey enlemleri, 37° 08’ ve 34° 25’ doğu boylamları arasındadır. Kuzeyinde Karadeniz’in yer aldığı ilimizin komsuları; doğusunda Ordu, batısında Sinop, güneyinde Tokat ve Amasya, Güney batısında ise Çorum illeridir. Samsun ili yeryüzü şekilleri bakımından üç ayrı özellik gösterir. Birincisi güneyindeki dağlık kesim, ikincisi; dağlık kesimle kıyı şeridi arasında kalan yaylalar, üçüncüsü; yaylalarla Karadeniz arasındaki kıyı ovalarıdır. Kızılırmak ve Yeşilırmak akarsularının delta alanlarında oluşmuş kıyılarında, yurdumuzun tarımsal potansiyeli en yüksek ovalarından Bafra ve Çarşamba ovaları yer almaktadır. Samsun Yatırım Rehberi - 2010 105 Samsun Yatırım Rehberi - 2010 İKLİM Samsun genellikle ılıman bir iklime sahiptir. Ancak sahil şeridi ve iç kesimlerinde iklim iki ayrı özellik gösterir. Sahil şeridinde (Merkez ilçe,Terme, Çarşamba, Bafra ,Alaçam, 19 Mayıs, Tekkeköy ve Yakakent) Karadeniz ikliminin etkileri görülür. Bunun için sahil şeridinde yazlar sıcak, kıslar ılık ve yağışlı geçer. İç kesimler (Vezirköprü, Havza, Ladik, Kavak, Asarcık ve Salıpazarı) yüksekliği 2 bin metreyi bulan Akdağ ve 1,500 metreyi bulan Canik dağlarının etkisi altında kalır. Buradaki dağların etkisinden dolayı kıslar soğuk, yağmur ve kar yağışlı, yazlar ise serin geçer. 106 TATİL GÜNLERİ Milli, Dini bayramlar ve tatil günleri • Milli bayramlar ve tatil günleri Açıklama Yılbaşı Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı Atatürk'ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı Zafer Bayramı Cumhuriyet Bayramı • Dini bayramlar Açıklama Ramazan bayramı Kurban Bayramı Tarih 1 Ocak 23 Nisan 19 Mayıs 30 Ağustos 29 Ekim Tarih Bu bayramlar Hicri takvime göre kutlandığından Miladi takvim günlerine göre değişkenlik göstermektedir. Samsun Yatırım Rehberi - 2010 NE YENİR, NE ALINIR ? Samsun'un beslenme biçiminde mısır, lahana ve kuru fasulye ağırlık kazanmaktadır. Etli, pirinçli ve hamurlu yiyecekler yaygındır. Kaz, tavuk, ördek gibi kümes hayvanları geleneksel beslenmede önemli bir yer tutar. Lorgon, Kırçan, Kaldırayak, Madımak, Nünük gibi bitkilerden kavurma ya da çorba yapılır. Yöreye ait yemekler arasında Tir (Kaz Yufkası), Yer Pancarı (Yazı Pancarı), Mısır Çorbası, Yoğurtlu Çorba, Mercimekli Bulgur Pilavı, Keşkek, Karalahana Çorbası, Hamsili Ekmek, Hamsili Pilav (İli Pilav) ve Kocakarı Gerdanı (Burma) sayılabilir. İlde bez dokumacılığı yakın tarihe kadar yaygın bir el sanatıydı. Kalın dokunan keten bezleri, orak gömleği, dış giyimlik veya örtü bezi yapımında kullanılmaktadır. Dağ köylerinde yünlü dokumalar, Havza ilçesine bağlı köylerde pamuktan gömleklik, yünden kazak, denilen şalvar dokumalar bilinen el sanatları arasında yer alır. 107 Samsun Yatırım Rehberi SAMSUN’DA TURİZM ALTERNATİFLERİ Kuş Gözlemciliği Kızılırmak Deltası, Yörükler Beldesi, Galeriç Ormani (Subasar Orman), Bafra Deniz Feneri Oto Tırmanma Akdağ Yaylası ve Kayak Merkezi, Kocadag, Nebiyan Dağı 108 Su Altı Dalış Derbent Barajı, Samsun Sahilleri, Atakum Sahili Kış Turizmi Akdağ Yaylası ve Kayak Merkezi, Kocadağ Dağcılık Asarkale, Kapi Kaya Kalintisi, Kaya Mezarlari, Paflagonyasi Kaya Mezarlari, Akdag Yaylasi ve Kayak Merkezi Mağara Turizmi Tekkeköy Mağaralar Samsun Yatırım Rehberi - 2010 Trekking Asarkale, Kapı Kaya Kalıntısı, Kaya Mezarları, Ikiz Tepe, Paflagonyası Kaya Mezarları Yamaç Paraşütü Akdağ Yaylası ve Kayak Merkezi, Kocadaği Su Sporları Kızılırmak Deltası, Kabaceviz Selaleleri, Yörükler Beldesi, Bafra Deniz Feneri, Derbent Baraji Yayla Turizmi Akdağ Yaylası ve Kayak Merkezi, Kocadağ, Ladik Yaylaları, Nebiyan Dağı Sağlık Turizmi Aslanağzı-Kız gözü Kaplıcası / Büyük Hamam (Vakıf Hamamı), Küçük Hamam (Şifa Kaplıcası), Maarif Otel ve Hamamı, Hamamayağı Kaplıcaları, Ladik Ilıcası 109 Samsun Yatırım Rehberi - 2010 YAPMADAN DÖNME Samsun Arkeoloji ve Etnografya Müzesini görmeden, Amisos Hazinelerini görmeden, Ladik Hamamayağı Kaplıcalarına gitmeden, 110 Atatürk Anıtı; 19 Mayıs 1919'da Atatürk'ün Kurtuluş Savaşımızı başlatmak üzere Samsun'a çıkışını sembolize eden bronz heykeli görmeden, Samsun pidesi ile turşu kavurması yemeden, Kaymaklı Bafra Lokumunu tatmadan, Ladik Gölü'nde bulunan tahta balığını ve turna balığını yemeden... Samsun Yatırım Rehberi - 2010 KURUMLAR Samsun Valiliği Adres: Hükümet Konağı 55019 SAMSUN Tel: 0362 431 64 75 – 78 Faks: 0362 431 64 77 Samsun Ticaret ve Sanayi Odası Hançerli Mh. Abbasağa Sk. No:8 55020 SAMSUN Tel : 0362 432 36 26 Faks: 0362 431 10 38 – 0362 432 90 55 E-posta: [email protected] Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı Adres: Kale Mh. Şükrüefendi Sk. No:2 Kat:3 İlkadım /SAMSUN Tel : 0362 431 24 00 Faks: 0362 431 24 09 E-posta: [email protected] 111 Samsun Yatırım Rehberi - 2010 Yatırım Koordinasyon Merkezi Adres: Kale Mah. Cumhuriyet Cad. Meydan / SAMSUN Tel : +90 (362) 431 56 12 Faks: +90 (362) 431 40 25 112 KOSGEB Samsun İşletme Geliştirme Merkezi Adres: Organize Sanayi Bölgesi Sosyal Tesis Alanı PK:29 55300 Kutlukent/SAMSUN Tel : (362) 266 97 14-15 Faks : (362) 266 97 13 E-posta: [email protected] Samsun Yatırım Rehberi - 2010 OTELLER - Büyük Samsun Oteli Tel: +90 362 432 49 99 Adres: Kale Mah. Atatürk Blv. No: 629 55030 SAMSUN e-mail: [email protected] - North Point Otel Tel: +90 362 435 95 95 Adres: Atatürk Bulvarı No:594 SAMSUN - Yafeya Otel Tel: +90 362 435 11 31 Adres: Cumhuriyet Meydanı No:4 SAMSUN - Amisos Otel Tel: +90 362 435 94 00 Adres: Kale Mah.Cumhuriyet Cad.No:18 (Atatürk Anıtı Karşısı) Samsun - Omtel Tel: +90 362 457 71 72 Adres: Kurupelit/ SAMSUN 113 Samsun Yatırım Rehberi - 2010 - Tepe Otel Tel: +90 362 457 60 74 - 75 - 76 Adres: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Kampüs İçi Kurupelit/SAMSUN - My House Otel Tel: +90 362 435 13 55 Adres: Cumhuriyet Cad. No: 50 İlkadım / SAMSUN 114 - Hotel Grand Asos Tel: +90 362 435 55 11 Adres: Kale Mh. Cumhuriyet Meydanı 55030 SAMSUN - Marin Butik Otel Tel: +90 362 437 00 25 Adres: Mimar Sinan Mh. Atatürk Bulvarı No: 202 55200 Atakum/SAMSUN - Bucibba Otel Tel: +90 362 437 06 80 Adres: Cumhuriyet Mh. Atatürk Bulvarı No: 400/A Atakum/SAMSUN - Airport Resort Hotel Tel: +90 362 256 33 65 Adres: Samsun-Ordu Karayolu 12. Km. Tekkeköy/SAMSUN Samsun Yatırım Rehberi - 2010 RESTORANLAR - Oskar Restorant Tel: +90 362 431 20 40 Adres: Belediye Meydanı No:5 SAMSUN - Vento Balık Restorant Tel: +90 362 437 66 44 Adres: Denizevler Mh. Adnan Menderes Bulvarı No: 53/A Atakum/SAMSUN - Kerimbey Konağı Tel: +90 362 266 40 53 Adres: Çarşamba Yolu 8. Km Kerimbey Mevkii - Kutlukent/SAMSUN - Kale Restaurant Tel: +90 362 438 33 85 Adres:Kutlukent/SAMSUN Web: http://www.samsunkalerestaurant.com/ - Gülhan Restaurant Tel: +90 362 457 80 01 Adres: Körfez Mah. Kurupelit Mevki Atatürk Bulv. No:125 115 Samsun Yatırım Rehberi - 2010 - Kısmet Balık Restaurant Tel: +90 362 233 24 43 - 234 88 38 Adres: Zafer Mah. Cumhuriyet Cad. No:90/A SAMSUN / TR Web: http://www.kismetrestaurant.com.tr/ - Derya Balık Restaurant Tel: +90 362 233 22 64 Adres: Cumhuriyet Cad. No:82/A Polis Evi Karşısı / SAMSUN 116 - Yazgülü Restorant Tel: +90 362 266 91 03 Adres: Atatürk Bulvarı, Bölge Trafik Müd. Karşısı Kutlukent/SAMSUN - Pamuk Kardeşler Tel: +90 362 233 22 15 Adres: Cumhuriyet Cad. No:82/A Polis Evi Karşısı / SAMSUN - Fevzi’nin Yeri Tel: +90 362 445 15 75 Adres: Balık Hali Müdürlüğü Yanı / SAMSUN Samsun Yatırım Rehberi - 2010 - Beyaz Ev Tel: +90 362 437 03 20 Adres :Atatürk Bulvarı Denizevleri Mah. No: 44/B Atakum / SAMSUN - Candal Alabalık Tesisleri Tel:+90 362 264 82 88 Adres:Köprübaşı Köyü Tekkeköy-SAMSUN Web Adresi: [email protected] - Amisos Cafe & Restaurant Tel : +90 362 445 06 54 Adres : Baruthane Mevkii Çan Sokak Teleferik Yanı SAMSUN - Sevgi Pide Salonu Tel:+90 362 233 32 90 Adres:Çiftlik Mahallesi Hakkıbey Sokak No:92 SAMSUN Merkez - Çağla Restaurant Tel:+90 362 233 56 16 - 233 52 44 Adres:Çiftlik Mahallesi Şevketiye Caddesi No:59(Samsun Döviz Karşısı) SAMSUN - İpek Yolu Tesisleri Tel : +90 362 687 64 36 Adres : Samsun-Ankara yolu üzeri SAMSUN 117 Samsun Yatırım Rehberi - 2010 - Dört Mevsim Tel : +90 362 266 08 91 Adres : Samsun-Ordu yolu 5 km SAMSUN Web Adresi : [email protected] 118 - Körfez Restaurant Tel : +90 362 457 53 29 Adres : Körfez Mah.Atatürk Bulv. SAMSUN E-Posta Adresi : [email protected] . Web Adresi : www.korfezrestoran.com. - Samsun Pidecisi Tel: +90 362 231 61 64 Adres : Karadeniz Mah.Aziziye Cad.29/A SAMSUN E-Posta Adresi : [email protected] Web Adresi : www.samsunpidecisi.com - Sampi Tel: +90 362 432 34 34 Adres: Cumhuriyet Cad. No:6 /SAMSUN Samsun Yatırım Rehberi - 2010 GEZİ MEKANLARI Atatürk Anıtı : Hükümet Konağı'nın yanında şehir parkındadır. 19 Mayıs 1919'un anısını ölümsüzleştirmek için 1931'de Samsun Belediyesi tarafından yaptırılmıştır. Avusturyalı heykeltraş Krippel'in eseri olan anıt, 19 Ocak 1932'de törenle açılmıştır. Her yüzü kabartmalı taban üzerine yükselen heykelde Atatürk, üniformalı olarak ve arka ayaklarıyla kuyruğuna dayanıp şaha kalkan atının üzerinde betimlenmiştir. Büyük Camii ya da Valide Camii : Fuarın karşısındadır. Batumlu Hacı Ali Efendi tarafından 1884'te yaptırılmıştır. Sultan Abdülaziz'in annesi Pertevniyal Sultan tarafından onartıldığı için Valide Camii adıyla da anılır. Duvarları sarımsı kesme taştan örülen camiiin sağ ve solda birer şerefeli iki minaresi yükselir. Son cemaat yeri altı sütun üzerine basan beşik tonozlarla örtülüdür. Basık kubbesinin dört köşesinde kuleler vardır. Kubbenin içi renkli bitkisel ve geometrik motiflerle süslenmiştir. Mihrabı mermerden, minberi ağaçtandır. Minber, yıldız ve madalyon motifli kabartmalarla süslüdür. İsa Baba Türbesi: Anadolu’nun fethi sırasında şehit olan İsa Baba ve öteki Türk savaşçılarının mezarlarının bulunduğu kare şeklindeki türbedir. 1895'te Haznedarzade süleymenPaşa'nın torunu Memduh Bey tarafından onartılmıştır. İkiztepe : Bafra'nnın 7 km kuzeybatısındaki yörede yapılan araştırmalarda İlk Tunç Çağı ve Erken Hitit dö- 119 Samsun Yatırım Rehberi - 2010 neminden kalma pek çok buluntu ele geçmiştir. İkiztepe'yi oluşturan doğal yükseltilerin ilkinde, İlk Tunç Çağı ve Erken Hitit Dönemi denen geçiş çağı yerleşmeleri bulunur. Yapı kalıntıları İkiztepe'de ahşap mimarinin varlığını ortaya koymuştur. Deniz kabuğu ve bitki katkılı kaplar iki renklidir. Üstü yumrulu ya da hayvan biçimli kulplar yaygındır. 120 Tekkeköy Mağaraları : Samsun'un 14 km doğusundaki Tekkeköy yakınlarındadır. Burada yapılan arkeolojik kazılarda Erken Hitit ve İlk Tunç Çağı kültür katları ortaya çıkarılmıştır. Bulunan eserler arasında seramikler çoğunluktadır. Yöredeki mezarlarda ölülerin yanına seramik, bıçak, kama gibi çeşitli gereçler bırakılmıştır. Taşhan : Sivil Osmanlı mimarisinin güzel bir örneği olan eser XVII. Yy sonlarına doğru yapılmışyır. İki katlı olan handa mağaza girişleri ve han girişleri yuvarlak ve kemerlidir. Hacı Hatun Camii: Saathane Meydanı yakınındadır. 1694'de Hatice Hatun'un oğlu İbrahim tarafından yaptırılmıştır. Kare planlı caminin taş ve tuğla ile karışık duvarları bir sıvayla kaplıdır. Tek şerefeli minaresi kare kesitli taban üzerinde yükselir. Sekizgen bir kasnağa oturan tuğladan yapılmış basık bir kubbeyle örtülü olan caminin minberi ağaçtan, mihrabı kireç taşındandır. Samsun Yatırım Rehberi - 2010 Gazi Müzesi: Atatürk'ün 19 Mayıs 1919'da Samsun'a geldiğinde misafir edildiği Palas Oteli, belediye tarafından Atatürk'e hediye edilerek müze haline getirilmiştir. Otelin zemin katı Gazi kütüphanesi olarak hizmete konulurken, üst kattaki çalışma odası, yatak odası, toplantı salonu, derlenen diğer tarihi eşyalarla birlikte Gazi Müzesi olarak düzenlenmiştir. Arkeoloji ve Etnografya Müzesi : Eski fuar alanı içerisinde Atatürk Müzesinin yanındadır. 1981 yılından itibaren faaliyet gösteren müzede, Samsun ve çevresinde yapılmış olan arkeolojik kazılardan çıkan eserler sergilenmektedir. Bu eserler kalkolitik eski tunç çağı, Hitit, Helenistik, roma, Bizans, Osmanlı dönemlerine ait eserdir. Ayrıca Samsun yöresine ait etnografik eserlerde mevcuttur. Müzede sergilenen nadir eserler arasında; Amisos mozaiği, Bronz heykel, ameliyatlı kafa tasları, Amisos mezar odası buluntuları (amisos hazinesi) sayılabilir. Atatürk Müzesi : Samsun Eski Fuar alanı içinde 19 Mayıs Galerisi olarak inşa edilmiş bulunan Atatürk Müzesi, 1 Temmuz 1968'de ziyarete açılmıştır. Tamamen taş ve renkli mermerlerle inşa edilen müze binası anıtsal ve etkili bir görünüme sahiptir. Ön cephesindeki basamaklar ve bir friz halinde Kurtuluş Savaşı'nı temsil eden kabartmalar binaya hareket kazandırmaktadır. Müzede Atatürk'e ait 114 eser teşhir edilmektedir. 121 Samsun Yatırım Rehberi - 2010 Havza Atatürk Evi : 1900'ün ilk yıllarında yapıldığı zannedilen 3 katlı bir binadır. Bu bina 25 Mayıs - 13 Haziran 1919 tarihleri arasında Gazi Odası adı altında ziyaretçilere açık tutulmuştur. 1984 yılına kadar binanın Gazi Odası haricindeki bölümleri belediye hizmet binası olarak kullanılmıştır. 2001 yılında Kültür Bakanlığı binayı komple restore ettirerek 2002 yılında Mustafa Kemal Paşa'nın Havza Karargahı (Atatürk Evi) adıyla yeniden hizmete ve ziyarete sunulmuştur. 122 Bandırma Vapuru : Türkiye Cumhuriyetine giden yolda, büyük Önder Mustafa Kemal ATATÜRK'ü ve 18 kader arkadaşını Samsun'a getirip, milli mücadelenin başlamasına vasıta olarak önemli bir görev yapan "Bandırma Vapuru" Samsun'dadır. Bandırma Vapuru, Samsun'da, Doğu Park sahilinde, demir atmış durumdadır. 19 Mayıs 1919 tarihini simgeleyen en önemli vasıta olan Bandırma Vapurunun, Samsun'da özgün bir örneğinin eksikliği hissedilerek, aslına uygun ölçülerde yapımı için, 09.05.2000 tarihinde ihale edilip yapımına başlanmıştır. Müze olarak kullanılacak olan Gemi'de, Atatürk ve 18 arkadaşının yine özgün boyutlarda, balmumu heykellerinin bulunacağı bir salon, kaptan köşkü ve diğer mahaller bulunmaktadır. Samsun Yatırım Rehberi - 2010 Amisos Hazinesi (Amisos Mezar Odası Buluntuları): 1995 yılında amisos antik kenti sınırları içinde; yumuşak kaya kitlesinin oyulmasıyla yapılmış, tavan-taban ve duvarları horasanla sıvanmış 5x5 m. Ebadında 2.30 m, yüksekliğindeki mezar odası içerisine yerleştirilmiş 5 mezar bulunmuştur. Üçünün kullanıldığı ikisinin boş olduğu bu mezarların aile mezarı olduğu tespit edilmiştir. Kullanılan üç mezardaki iskeletlerin ve som altından ölü hediyelerinin oluşturduğu buluntular, ziynet eşyaları, çanak çömlek, cam ve mermerlerden yapılmış arkeolojik eserleri ilk inceleme ve değerlendirmelerinde mezarlardan birinin pontus krallığının en üst düzeydeki yöneticilerinden (kral, komutan, prens) birine ait olduğu diğer mezarların ise bu kişinin eşine ve kızına ait olabileceği düşünülmektedir. Amisos mezar odasında bulunan eserler M.Ö.4. yy. sonu ile M.Ö.3.yy. başlarına tarihlenmektedir. Altın eserlerden altın taç, küpe, bilezikler vd. işçiliklerinin güzelliğiyle dikkat çekmektedir. Eski Samsun (Amisos) M.Ö. 7. YY'da Grek asıllı Miletos kolonistleri tarafından kurulmuştur. Miletoslularun yerleşme yerlerinin önemlilerinden biri de Amisos olmuştur. Batırpark Amazon Adası – Amazon Savaşçı Kraliçesi Heykeli Osmanlı ve Selçuklu tarihinin yanı sıra, farklı medeniyetlere de ev sahipliği yapmış olan Samsun, 5000 yıllık tarihin kalıntılarıyla da çe- 123 Samsun Yatırım Rehberi - 2010 peçevre sarılmış durumdadır. Samsun, tarihe baktığınızda Amazon kadınlarının yaşadığı bölgedir. M.Ö. 300 yıllarında Terme Çayı civarında Themiskyra adlı kentte yaşadıkları arkeologlar ve tarihçiler tarafından kanıtlanmıştır. İçersinde su sporları ve aktivitelerin yapıldığı Amazon Kanalı ve Savaşçı Kraliçeyi simgeleyen Amazon Heykeli Samsun’un bu tarihini çok güzel bir şekilde bugüne yansıtabilmektedir. 124 Kızılırmak Deltası: Kızılırmak Deltası Türkiye'nin, Karadeniz sahilindeki doğal özelliklerini koruyabilmiş en büyük ve en verimli sulak alanıdır. Samsun ilinde, Kızılırmak Nehri'nin denize döküldüğü yerde Bafra, Alaçam, Engiz ilçeleri sınırları içinde kalan alanın Samsun-Sinop Karayolu Kuzeyinde kalan kısmıdır. Samsun-Sinop Karayolunun Kuzeyinde kalan alanda 56.000 hektar genişliğinde delta ovası uzanır. Deltanın doğu sahilinde güller, sazlık alanlar kumullar, su basar çayırlar ile birlikte yaklaşık 12.000 hektar alanı kaplayan sulak alan vardır. Batı yakasında da yaklaşık 1.500 hektar genişliğinde Karaboğaz gölü ve çevre sazlıkları bulunur. İlk Adım Anıtı: 1981-82 arasında heykeltraş Hakkı Atamulu tarafından yapılmıştır. Atatürk'ün Samsun'a ilk ayak bastığı yere yaptırılan anıtta, Atatürk'ün yanında gençliği simgeleyen kız ve erkek figürleri yer alır. Samsun Yatırım Rehberi - 2010 İÇMELER ve KAPLICALAR Havza kaplıcaları: Havza İlçesi, kent merkezindedir. Üç kaynaktan çıkan sular üzerinde Büyük Hamam, Küçük Hamam ve Maarif Hamamı adıyla üç kaplıca bulunur. Su sıcaklığı 55 derecedir. Havza Kaplıcaları, Bizans dönemi kaplıcalarındandır. Ancak zamanla kullanılabilecek durumlarını yitirmiş ve Selçuklular’ın yeni bir eseri olarak hizmete girmiştir. Havza Kaplıcaları’nın radyoaktivitesi yüksektir. Sodyumbikarbonatlı, madeni az sulardandır. Her çeşit romatizma, nevralji, kırık-çıkık, kadın hastalıklarında etkilidir. Cilt ve böbrek hastalıklarında da faydalı, ülkemizin ünlü bir şifa merkezidir. Modern konaklama tesisleriyle, yıl boyunca hizmetini sürdürmektedir. Yılancık Şifalı Suyu: Kavak İlçesi’ne bağlı, Kaya Köyü’ndedir. Kalsiyum bikarbonatlı sulardandır. Deri ve yılancık hastalıkları için önerilir. Mutucuk Köyü Şifalı Suyu: Havza Mutucuk Köyü’ndedir. Köy, Havza’ya 12 km. uzaklıktadır. Suyun analizi 1994 yılında yapılmış ve şifalı olduğu bildirilmiştir. Çevrede henüz tam olarak tanınmamıştır. İçildiğinde böbrek, bağırsak ve mide hastalıklarına iyi geldiği bilinmektedir. Hırlas Kaplıcası: Ladik İlçesi’ne bağlı, Hırlas Köyü’ndedir. Ladik’e uzaklığı 8 km.’dir. İki hamamı ve havuzları vardır. Madeni az çelikli bir sudur. En çok kalsiyum bikarbonat içerir. Sinir hastaları ve çocuk felçliler için faydalıdır. Su sıcaklığı 36 derecedir. 125 Samsun Yatırım Rehberi - 2010 KÜLTÜR-SANAT Samsun Devlet Klasik Türk Müziği Korosu Müdürlüğü Tel: 0362 420 06 05 Adres: Atatürk Kültür Merkezi SAMSUN 126 Samsun Devlet Opera Bale Müdürlüğü Kale Mahallesi Atatürk Caddesi Atatürk Kültür Merkezi SAMSUN Tel: 0362 431 50 00 - 0362 431 50 02 Faks: 0362 431 50 60 Web: www.samdob.com E-posta: [email protected] Devlet Tiyatroları Samsun Sahnesi Kale Mahallesi Atatürk Caddesi Atatürk Kültür Merkezi SAMSUN Tel: 0362 431 50 00 AFM Yeşilyurt Atatürk Bulvarı Yeşilyurt AVM No:154 Atakum/SAMSUN Tel: 0362 439 20 70 Konak Sineması Gazi Cad. No:66 İlkadım/SAMSUN Tel: 0362 431 24 71 Samsun Yatırım Rehberi - 2010 Galaxy Sineması Karadeniz Mahallesi Aziziye Cad. No: 6 SAMSUN Tel: 0362 230 68 30 Galaxy Çiftlik Sineması Çiftlik Caddesi SAMSUN Tel: 0362 234 36 66 Oscar Moviezone MakroMarket AVM Yeni otogar Yanı SAMSUN Tel: 0362 465 63 33 FAYDALI LİNKLER www.samsun.gov.tr www.samsuntso.org.tr www.samsun.bel.tr www.samsunilozelidare.gov.tr www.kosgeb.gov.tr www.omu.edu.tr www.blacksea-een.org www.oka.org.tr www.invest.gov.tr 127 Samsun Yatırım Rehberi - 2010 128 Samsun Yatırım Rehberi - 2010 SAMSUN’A YATIRIM YAPMAK İÇİN 10 NEDEN 1. LİBERAL VE YENİLİKLERE AÇIK BİR YATIRIM ORTAMI 2. GELİŞMİŞ ALTYAPI 3. MERKEZİ KONUM 4. AVRUPA'NIN ENERJİ KORİDORU VE TERMİNALİ 5. DÜŞÜK MALİYETLER VE TEŞVİK OLANAKLARI 6. NİTELİKLİ İŞ GÜCÜ 7. BÜYÜK İÇ PAZAR 8. DIŞ PAZARLARA YAKINLIK 9. SÜREKLİ GELİŞEN SOSYAL YAPI 10. YAŞANABİLİR, MODERN ŞEHİR STANDARDI 129 Samsun Yatırım Rehberi - 2010 130