eurocargo - IVECO Body Builders

Transkript

EUROCARGO
M
E
D
I
U
M
R
A
N
G
E
ÜSTYAPI TALÝMATLARI
Hazýrlayan:
B.U. TECHNICAL PUBLISHING
Iveco Technical Publications
Lungo Stura Lazio, 15/19
10156 Turin - Italy
Yayýný Hazýrlayan:
Teknik Uygulama
Strada delle Cascinette, 424/34
10156 Torino - Ýtalya
Yayýn No: 603.93.421
Ýngilizce . Ýtalya
Türkçe . Ýstanbul
Önsöz
Bu yayýn kalifiye ve yetkili personel için hazýrlanmýþtýr. Üst yapýcý tesisatýn tasarýmýndan,
modifikasyonundan ve uygulamasýndan sorumludur ve hem bu yayýna hem de yürürlükteki yasal
yönetmeliklere uyumunu saðlamalýdýr.
Herhangi bir iþe baþlamadan önce üzerinde çalýþmaya baþlayacaðýnýz araç modeliyle ilgili yayýna
sahip olduðunuzdan emin olunuz. Ayrýca örneðin gözlük, baret, eldiven, emniyet ayakkabýsý gibi
tüm kaza önleyici ekipmanlarýn ve bununla beraber çalýþma, kaldýrma ve iþleme ekipmanlarýnýn
mevcut ve iyi çalýþýr durumunda olduðundan emin olunuz. Son olarak, araç üzerinde maksimum
güvenliðin saðlandýðý koþullarda çalýþtýðýnýzdan emin olunuz.
Ýþin yukarýdaki tedbirlere sýký sýkýya uygun olarak yapýlmasýnýn yaný sýra gösterilen parçalarýn
kullanýmý, iþin doðru ve güvenli yapýlmasýný saðlar.
Bu el kitabýnda ele alýnmayan ve IVECO tarafýndan açýkça yazýlý olarak onaylanmayan herhangi
bir modifikasyon veya tesisat IVECO'nun sorumluluðunu ortadan kaldýrarak özellikle garantiyi
geçersiz kýlacaktýr.
IVECO, ayrýca bu yayýnda kapsanmayan vakalarý ele almanýza yardým etmek üzere her türlü tüm
açýklamayý saðlamak için hazýrdýr.
Her bir iþlemden sonra, fonksiyon, etkinlik ve IVECO tarafýndan ortaya konmuþ güvenlik koþullarý
yeniden saðlanmýþ olmalýdýr. Gerekiyorsa IVECO aðý ile baðlantý kurunuz.
IVECO araçla ilgili olarak herhangi bir deðiþiklik, modifikasyon veya montaj için sorumlu olmayacaktýr.
Bu yayýnda içerilen veri ve bilgi, IVECO tarafýndan teknik veya ticari sebeplerle herhangi bir zamanda
yapýlan deðiþiklikler veya deðiþik ülkelerde yürürlükteki yasal yönetmeliklere araçlarýn uymasý için
yapýlmýþ deðiþiklikler sebebiyle güncel olmayabilir.
Aracýn gerçek yapýsý ile burada bildirilenlerle bir uyumsuzluk olmasý söz konusu olduðunda, herhangi
bir iþe baþlamadan önce IVECO ile temasa geçiniz.
Semboller – Uyarýlar
Ýnsanlara yönelik tehlike
Bu talimatlarýn eksik veya yarým gözetilmesi kiþisel güvenlik için ciddi tehlike doðurabilir.
Araç için ciddi hasar tehlikesi.
Bu önlemlere kýsmen ya da tamamen uyulmamasý, araca ciddi hasar verebilir ve bazen
gecikmelere neden olabilir.
!
Genel tehlike
Yukarýda belirtilen iþaretlerdeki tehlikeleri içerir.
Doðanýn korunmasý ile ilgili tehlike
Aracýn mümkün olduðunca doða dostu olmasý için doðru davranýþ þeklini belirtir.
Önsöz
Ýçindekiler
BÖLÜM
GENEL ÖZELLÝKLER
1
ÞASÝ MODÝFÝKASYONLARI
2
ÜST YAPILARIN TAKILMASI
3
PTO’LAR
4
ÖZEL BÝLGÝ VE TALÝMATLAR
5
Ýçindekiler
I GENEL
ÖZELLÝKLER
Genel Özellikler
1—1
Ýndeks
1 Genel Özellikler
1.1
Üst yapýcý talimatlarýnýn amacý
1—3
1.2
Deðiþiklikler ve uygulamalar için IVECO onayý
1—3
1.3
Yükümlülükler
1—3
1.4
Garantiler
1—4
1.5
Onay Talebi
1—4
1.6
Tescilli Markalar ve Logolar
1—4
1.7
Kazalarý önleme
1—5
1.8
Kullanýlacak malzeme tercihi: Ekoloji - Geri dönüþüm
1—5
1.9
Araç Teslimatý
1—6
1.10 Kurallar
Genel Özellikler
1—7
1—2
1.1
Üst yapýcý talimatlarýnýn amacý
Bu talimatlarýn amacý aracýn ve parçalarýnýn çalýþmasýnýn güvenliðini ve güvenilirliðini muhafaza
ederken modifikasyonlara izin vermek ve/veya orijinal IVECO parçalarý takmaktýr.
1.2
Deðiþiklikler ve montaj için IVECO onayý
Deðiþiklikler aþaðýda belirtilen direktiflere göre yapýlmalýdýr. Aþaðýdaki modifikasyonlar yalnýzca
IVECO’dan onay alýnmasýndan sonra yapýlabilir.
- Yeni elde edilen dingil mesafesi IVECO sýnýfýndaki ayný araç için en büyük en küçük deðerler
arasýna düþmediði durumlardaki dingil mesafesi modifikasyonlarý.
- Fren sistemi üzerinde yapýlan çalýþmalar.
- Süspansiyon sistemi üzerinde yapýlan çalýþmalar.
- Direksiyon modifikasyonlarý
- Dengeleme çubuklarý ve süspansiyonlara yapýlacak deðiþiklikler
- Kabin, kabin destekleri, devirme kilit mekanizmalarýna yapýlacak deðiþiklikler;
- Motor hava emiþ ve egzoz sistemi modifikasyonlarý.
- Motor soðutma sistemi modifikasyonlarý.
- Güç ünitesi ve sürüþ parçalarý modifikasyonlarý.
- Ön ve arka akslarda yapýlan çalýþmalar.
- Ek aks takýlmasý
- Hýz azaltýcý frenlerin takýlmasý
- PTO takýlmasý
- Lastik ebatlarýnýn deðiþtirilmesi.
- Baðlantý elemanlarý (kancalar, beþinci teker) modifikasyonlarý.
- Elektrik/elektronik ünite modifikasyonlarý
Aþaðýdaki standartlarca kapsanan ve aynýsýna uygun olarak yapýlmýþ diðer modifikasyonlar IVECO’dan
özel onay gerektirmez. Bu standartlarca kapsanmayan herhangi bir modifikasyon veya montaj iþlemi
önceden IVECO tarafýndan onaylanmalýdýr.
1.3 Yükümlülükler
IVECO tarafýnda verilen onay, orijinal IVECO aracý üzerinde yapýlacak modifikasyonun ve/veya
uygulamanýn sadece teknik/kavramsal uygunluðu hakkýndadýr.
Üst yapýcý aþaðýdakiler için sorumludur:
-
Modifikasyon veya uygulamanýn projesi;
Kullanýlan parçalarýn özellikleri ve seçimi;
Modifikasyon veya uygulamanýn iþçiliði;
Projenin ve uygulamasýnýn IVECO tarafýndan saðlanmýþ tüm talimatlara uygunluðundan;
Projenin ve uygulamasýnýn aracýn kayýtlý olduðu ülkede yürürlükteki tüm yönetmeliklere
uygunluðu;
Aracýn çalýþmasý, güvenliði, güvenilirliði ve genel olarak iyi kullaným ve aracýn performansýna
ve teknik özelliklerine de dahil olmak üzere modifikasyonlarýn ve uygulamanýn etkileri.
Genel Özellikler
1—3
1.4
Garantiler
Üst yapýyý yapan veya þasiyi modifiye eden uygulamacý bu el kitabýnda kapsanan þartnamelere tam
uyum içerisinde iþin profesyonel þekilde yapýldýðýný garanti etmelidir. IVECO aþaðýdaki durumlarda
kendi garantisinin geçersiz olduðunu açýklama hakkýný saklý tutar:
- Bu þartnamelere baðlý kalýnmadýðý veya onaylanmamýþ ekipman takýldýðý veya onaylanmamýþ
modifikasyonlar yapýldýðýnda.
- Þasi, aracýn misyonuna uygun olmayan bir þekilde kullanýldýðýnda.
- Çalýþmalarýn hatasýz uygulanmasý için üretici tarafýndan yayýnlanmýþ olan þartnameler, standartlar
ve talimatlara dikkat edilmemiþse.
- Bazý özel uygulamalar için üretici tarafýndan sunulan orijinal parçalar veya komponentler
kullanýlmamýþsa
1.5
Onay Talebi
Modifikasyon için destek veya onay talepleri IVECO’da yetkili ve sorumlu departmana iletilmelidir.
Üst yapýcý onay almak için düþünülen uygulama ve kullanýmý ve araç üzerindeki kullanýmlarýný
gösteren uygun dokümanlarý saðlamalýdýr. Çizimler, -varsa- bu el kitabýnda kapsanan talimatlardan
ayrýlan unsurlarý aydýnlatmalýdýr.
1.6
Tescilli Markalar ve Logolar
Tescilli markalarýn isim plakalarýndaki isimler ve bunlarýn yerleri orijinal tasarýmlarýna göre
deðiþtirilmemelidir. Aracýn görünümü deðiþtirilip modifiye edilmemelidir.
Dönüþüm veya trim seviyelerine baðlý ticari isimlerin uygulanmasý IVECO tarafýndan onaylanmalýdýr.
Bunlar IVECO ticari isimlerinin veya logolarýnýn yanýna uygulanmamalýdýr.
Eðer montaj iþlemi veya dönüþüm gereklere uymazsa IVECO ticari isimlerini logolarýný geri çekme
hakkýný saklý tutar. Üst yapýcý tüm araç için sorumluluðu kabul eder.
Genel Özellikler
1—3
1.7 Kazalarý önleme
Araçlara takýlan yapýlar ve cihazlar araçlarýn kullanýlacaðý ülkelerdeki mevcut kazalarý önleme
yönetmeliklerine ve yürürlükteki güvenlik yönetmeliklerine uygun olmalýdýr.
Bu yönetmeliklere uymak yapýlarýn ve cihaz üreticilerinin sorumluluðu olacaktýr.
1.8 Kullanýlacak malzeme tercihi: Ekoloji - Geri dönüþüm
Giderek artan bir þekilde kullanýlacak malzeme seçimine çalýþma ve tasarým aþamasýnda daha fazla
dikkat edilmektedir.
Bu baðlamda:
— Herkes asbest, kurþun, halojen katkýlarý, florokarbonlar, kadmiyum, cýva, heksavalent krom gibi
maddeleri içeren zararlý ve potansiyel olarak zararlý malzemeler hakkýndaki yasaklardan haberdar
olmalýdýr.
— Ýþlenmeleri sýnýrlý atýk üreten ve ilk kullanýmýndan sonra kolay þekilde geri dönüþtürülebilen
malzemeler kullanýnýz.
— Ayrýca diðer geri kazanýlmýþ bileþenlerin eklenmesiyle olasý kullanýmlarýný da öngörerek kompozit
sentetik malzemelerle birbiriyle uyum saðlayan bileþenleri kullanýnýz. Yürürlükteki yönetmeliklere
uygun iþaretler yapýþtýrýnýz.
Genel Özellikler
1—5
1.9 Araç teslimi
Aracýn tesliminden önce üst yapýcý aþaðýdakileri yapmalýdýr:
— Ýþin doðru þekilde yapýldýðýný kontrol etmelidir.
— araç ve/veya ekipman ayarýný yerine getirecektir.
— Aracýn ve/veya ekipmanýn çalýþma ve güvenliðini kontrol etmelidir.
— Son kullanýcýya uygulamanýn servis ve bakýmý için gerekli talimatlarý ve varsa ek üniteleri hazýrlayýp
teslim etmelidir.
— Özel etiketler üzerine yeni verileri yazmalýdýr.
— Yapýlan iþin araç üreticisi tarafýndan saðlanan göstergelere ve yasal mevzuata uyduðunu teyit
etmelidir.
— “IVECO teslimat öncesi kontrol” listesinde bulunan (IVECO aðýnda mevcut olan) yapýlan iþten
etkilenen unsurlarla ilgili olarak kontrolleri yapmalýdýr.
— Yapýlan modifikasyon için garanti saðlamalýdýr.
— Orijinal olarak cývatalarla yapýlmýþ baðlantýlar sökülüp takýldýðýnda ayný cývatalar tekrar
kullanýlmamalýdýr. Böyle bir durumda veya perçinler cývatalarla deðiþtirildiðinde baðlantýnýn sýkýlýðýný
yine ortalama 500 – 1000 km yol yaptýktan sonra kontrol etmelisiniz.
— Akü voltajýný ölçünüz. En az 12,5 V’luk bir þarjýn olduðundan emin olunuz. Eðer voltaj deðeri 12.1
ve 12.49 V arasýnda ise aküyü þarj ediniz (yavaþ þarjda). Eðer voltaj 12.1 V’tan düþükse akü
yenisiyle deðiþtirilmelidir.
Genel Özellikler
1—6
1.10 Kurallar
Üst yapýcýlar için bu talimatlarda dingil mesafesi, ilk dümenlenebilir aksýn orta noktasýndan ve ilk arka
aksýn (tahrikli veya tahriksiz) ortasýna kadar olan mesafe anlamýnda alýnmýþtýr. Arka uzunluk son
dingilin ekseni ile þasinin arka ucu arasýndaki mesafe olarak alýnýr. Þasi kesitlerinin A, B, ve t mesafeleri
için lütfen aþaðýdaki þekle bakýnýz.
Þekil 1.1
91473
Genel Özellikler
1—7
2 ÞASÝ
MODÝFÝKASYONLARI
Þasi Modifikasyonlarý
2—1
Ýndeks
2 Þasi Modifikasyonlarý
2.1
Þasi modifikasyonlarý için genel talimatlar
2-5
2.2
Paslanmaya karþý koruma ve boyama
2-6
2.2.1
Orijinal parçalar
2-6
2.2.2
Ek veya modifiye boyalý parçalar
2-7
2.2.3
Önlemler
2-8
2.3
Þasiyi delmek
2-9
2.4
Cývatalar ve somunlar
2-10
2.5
Þasiyi modifiye ederken kullanýlacak malzemenin karakteristikleri
2-10
2.6
Þasideki gerilmeler
2-11
2.7
Þasiye kaynatmak
2-11
2.8
Dingil aralýðýný deðiþtirmek
2-14
2.8.1
Genel Özellikler
2-14
2.8.2
Onay
2-14
2.8.3
Sürüþ için sonuçlar
2-15
2.8.4
Frenleme üzerindeki etki
2-15
2.8.5
Tavsiye edilen prosedür
2-16
2.8.6
Þasi Gerilim düzeyi
2-17
2.8.7
Þasi Traversleri
2-17
2.8.8
Güç aktarým hattýnýn modifiye edilmesi
2-18
2.8.8.1
Maksimum uzunluklar
2-18
2.8.8.2
Tahrik mili konumlarýný belirlemek
2-20
2.9
Arka uzantýnýn modifiye edilmesi
2-23
2.9.1
Onay
2-23
2.9.2
Arka uzantýnýn azaltýlmasý
2-23
2.9.3
Arka uzantýnýn uzatýlmasý
2-23
2.10
Çekme tertibatý takýlmasý
2-25
2.10.1
Genel Özellikler
2-25
2.10.2
Kanca Seçimi
2-25
2.10.3
Çekilebilir Kütleleri arttýrmak
2-27
2.10.4
Alçaltýlmýþ arka travers
2-28
2.10.5
Merkezi akslý Treylerler (Rijit Çekme çubuðu)
2-30
2.10.5.1 Çekme traversi alçaltýlmýþ ve ileri konumda (kýsa baðlantý)
2-32
2.10.5.2 Standart Arka Traversin Kuvvetlendirmesi
2-32
2-2
2.10.5.3 Merkezi akslý Treylerler için çekme kancalarý
2-33
2.11
Süspansiyon üzerinde çalýþma
2-34
2.12
Motor hava emiþ ve egzoz sistemi üzerindeki modifikasyonlar
2-35
2.13
Motor Soðutma Sisteminin Modifikasyonu
2-36
2.14
Klima sistemi takýlmasý
2-37
2.15
Kabin Modifikasyonlarý
2-38
2.15.1
Genel Özellikler
2-38
2.15.2
Çatý paneli modifikasyonlarý
2-38
2.15.3
Spoyler ya da üst yatak takýlmasý
2-39
2.16
Lastiklerin Ebadýnýn deðiþtirilmesi
2-40
2.17
Fren Sistemi Modifikasyonlarý
2-41
2.17.1
Genel Özellikler
2-41
2.17.2
Fren borularý
2-41
2.17.3
ABS sistemli araçlar
2-44
2.18
Sistemden hava almak
2-45
2.19
Elektrik sistemi üzerindeki iþlemler
2-46
2.19.1
Genel bilgi
2-46
2.19.2
Elektrik Sistemi Modifiye Etmek
2-47
2.19.3
Ek Devreler
2-48
2.19.4
Ýlave ekipman takmak
2-51
2.19.5
Ýlave ekipman güç kaynaðý
2-56
2.19.6
Ýlave aküler ve Alternatörler
2-56
2.19.7
Güç çekmek
2-59
2.19.8
Dingil Açýklýðý veya Uzantý Deðiþimden Dolayý Kablo Demeti Modifikasyonlarý
2-64
2.19.9
Sistem voltajýndan deðiþik voltajda güç çekimi
2-64
2.19.10
Akü ana þalteri (opsiyonel ekipman)
2-64
2.19.11
Yan iþaret ýþýklarýnýn takýlmasý
2-64
2.20
Parçalarý yeniden konumlandýrmak, ek gruplar ve ekipmanlar monte etmek.
2-66
2.21
Ön Koruma (FUP)
2-67
2.22
Dikiz aynalarý
2-67
2.23
Arka çamurluklar ve tekerlek yuvasý
2-68
2.24
Kenar Korumalarý
2-69
2.25
Takozlar
2-70
2-3
2.1
Þasi modifikasyonlarý için genel talimatlar
Aþaðýdaki noktalara özellikle dikkat edilmelidir:
— Þasinin yatak yapýlarýna kaynak yapýlmasý açýkça yasaklanmýþtýr. (2.7,2.8 ve 2.9’da açýklanmýþ
unsurlar haricinde olmak üzere)
— Yan elemanlarýn flanþlarýnda delik açýlmasýna izin verilmemektedir. (3.4. maddesinde
açýklanmýþ unsurlar hariç olmak üzere)
— Perçinli baðlantýlar mevcut olduðunda ve aþaðýda açýklandýðý gibi modifiye edilebilirler. Bunlar
en az 8.8 kalite flanþ kafalý cývatalarla ve somunlarla veya bir büyük çaptaki altýgen cývatalarla
ve kendinden kilitli somunlarla deðiþtirilebilirler. Baþka türlü belirtilmediði sürece M14 ölçüsünden
daha büyük vidalar kullanýlmamalýdýr (en büyük delik çapý 15 mm).
— Orijinal birleþtirilen yerlerin ayrýlmasý ve cývatalarla tekrar birleþtirilmesi durumunda eski cývatalarý
kullanmak yasaktýr. Perçinlerin cývatalarla deðiþtirilmesi durumunda cývataya uygulanmýþ tork
araç ortalama 500 – 1000 km yol yaptýktan sonra tekrar kontrol edilmelidir.
— Özellikle plastikten yapýlmýþ olan fren sistemi borularý ve elektrik kablolarý civarýnda kaynak,
delme, frezeleme veya kesme iþlemlerini yaparken her zaman borularý ve kablolarý korumak için
gerekli önlemleri alýnýz gerekiyorsa onlarý önce çýkartýnýz (2.7, 2.17 ve 2.19 maddelerinde verilen
açýklamalara uygun olarak).
Þekil 2.1
91444
2—4
2.2
2.2.1
Paslanmaya karþý koruma ve boyama.
Orijinal parçalar
Tablo 2.1. orijinal aracýn parçalarýný koruma ve boyama iþlemlerini listelemektedir. (Boyalý parçalar
için Tablo 2.1, boyanmayan veya alüminyum parçalar için Tablo 2.2).
Tablo 2.1 – Koruma Sýnýflarý
Sýnýf
Parça Özellikleri
A
Atmosferik etkenlerle doðrudan temas halinde olan parçalar
B
Atmosferik etkenlerle doðrudan temas halinde olan genellikle yapýsal
özellikli doðrudan görünen parçalar.
B1
Parça tipinin örnekleri
Kabin, arka aynalarý, kabini tutan parçalar
Þasi ve ilgili parçalar, baðlantý elemanlarý ve kaput altýndaki parçalar
dahil
Arka ve Ön Akslar
C
Atmosferik etkenlerle doðrudan temas halinde olan, doðrudan görünmeyen parçalar
Motor ve ilgili parçalar
D
Atmosferik etkenlerle doðrudan temas halinde olmayan parçalar
Pedallar, koltuk çerçeveleri, sabitleme parçalarý, iç kabin sütunlarý
Tablo 2.2 – Boyalý Parçalar
Döngü fazýn tanýmý
Mekanik yüzey temizleme (çapak/pas
temizliði ve modifiye parçalarýn temizliði
dahil )
B (5)
B1
C
D
Kumlama
—
evet
—
evet
evet
Fýrçalama
evet
—
—
evet
evet
—
evet (6)
evet
Zýmparalama
Gresten arýndýrma
Ön iþlem
Anti – pas
Çapaða dirençli taban
Boya
a t
(1)
(2)
(3)
(4)
=
=
=
=
(5) =
(6) =
(7) =
•
=
—
Fosfatla Gresten arýndýrma
Aðýr demirin fosfatlanmasý
Çinkonun Fosfatlanmasý
Katoferik iþlem
Sýnýflar
A
evet
evet
Yüksek kalýnlýk (30—40 µm)
evet (1)
Düþük kalýnlýk (15—25 µm)
evet (2)
Akrilik finiþ (>35 µm)
—
Çift bileþenli (30—40 µm)
—
Tek bileþenli
(30—40 µm)
Tek (130 °C) veya çift bileþenli
(30-40 µm)
Tek (130 °C) veya çift bileþenli
(30-40 µm)
Toz (50—60 µm)
Düþük sýcaklýktaki tek Bileþenli
(30-40 µm)
evet (2)
evet
evet (4)
evet (7)
—
—
evet
—
—
—
—
evet
—
evet
evet
evet (3)
evet
—
—
evet
Ýki kat hazýrlýðý için döngü
Üç kat hazýrlýðý için döngü
Tek veya çift bileþenli boyaya alternatif olarak sadece kabin parçalarý (Ön cam silecekleri, arka aynalarý v.b.)
Geometrilerinden (hava tanklarý), geniþ büyüklüklerinden (dökümler) veya fonksiyonlarýný bozacaðýndan (mekanik parçalar) dolayý ön
iþlem ve boya banyolarýna daldýrýlamayan parçalarýn hariç tutulmasý
Ferro çelik veya önceden kaplanmýþ yakýt tanklarý , Tablo 2,3’ye bakýnýz.
Sadece motora takýlan parçalar
Katafofretik olarak iþlem göremeyen parçalar (4)
Ýþlenen parçayla uyumlu olduðu sürece ayný sýnýf için alternatif ürün ve döngüler.
2—5
Tablo 2.3 – Çeþitli boyanmamýþ ve/veya alüminyum parçalar ve bileþenler
Sýnýf
Koruma Tipi
A
B — B1
C
D
evet
—
—
—
DAC 320/8/PL DAC 500/8/PL
DAC 320/5
—
—
Fe/Zn 12 III
—
—
evet
evet
Fe/Zn 12 V
—
evet
—
—
Fe/Zn 25 V
—
Paslanmaz Çelik
Dacromet
Çinko
c t kaplama
eat e t
Alüminyum
2.2.2
Anot Kaplama
evet
Boyama
evet
evet
—
—
evet
evet
Ek veya modifiye boyalý parçalar
Aracýn eklenmiþ veya modifikasyona uðramýþ tüm parçalarý (kabin, þasi, gövde v.b.) pastan ve
korozyondan korunmalýdýr.
Demir kökenli malzemeler üzerinde korunmamýþ alanlar olamaz.
Tablo 2.4 (boyalý ) ve Tablo 2.5 (boyalý deðil) IVECO orijinal parçalarýndaki ayný korumayý saðlamak
mümkün olmadýðýnda modifiye edilmiþ veya eklenmiþ parçalar için en az olmasý gereken iþlemleri
göstermektedir. Pas ve korozyona karþý ayný düzeyde korumanýn garanti edilmesi þartýyla deðiþik
iþlemlere izin verilir.
Gresten arýndýrmadan hemen sonra toz emayeleri kullanmayýnýz.
Hafif alaþýmlý parçalar, pirinç ve bakýr korunmamalýdýr.
Tablo 2.4 – Eklenmiþ veya modifiye edilmiþ parçalar
Sýnýf
Döngü fazýn tanýmý
A — B — D (1)
Mekanik yüzey temizleme (çapaklarýn/ pasýn ve modifiye parçalarýn
temizlenmesi dahil)
c
Fýrçalama / zýmparalama / kumlama
Ön iþlem
Gresten arýndýrma
Anti – pas
Ýki bileþenli (30-40µm) (2)
Boya
Ýki bileþenli (30-40µm) (3)
(1) = Arka akslara , ön akslara ve motora (Sýnýf B1 ve C) modifikasyona izin verilmez.
(2) = Tercihen Epoksi
(3) = Tercihen Poliüretan
Tablo 2.5 – Eklenmiþ veya modifiye edilmiþ boyanmamýþ ve/veya alüminyum parçalar
Koruma Tipi
Sýnýf
A — B (1)
Paslanmaz Çelik
Dacromet
D
—
evet
Çinko kaplama
—
—
evet
(1) = Arka akslara , ön akslara ve motora (Sýnýf B1 ve C) modifikasyona izin verilmez.
2—6
2.2.3
Önlemler
Korumalarý ve çalýþmalarý boya tarafýndan hasara uðratýlabilecek parçalara uygun önlemler alýnmalýdýr;
örneðin:
—
—
—
—
—
—
Hava ve hidrolik tesisat için olan lastik veya plastik hortumlar;
Contalar, plastik veya lastik parçalar;
Ýletim millerinin veya PTO’larýn flanþlarý
Radyatörler;
Amortisörler ve hidrolik veya hava silindir kollarý;
Boþaltým veya havalandýrma valflarý (mekanik parçalar, hava tanklarý, soðukta çalýþtýrma ýsýtýcý
soketi, ön ýsýtma tanklarý v.b.)
— Yakýt çökelti filtresi;
— Ýsim plakalarý ve Logolar.
motora ve elektrikli ve elektronik parçalarýna özel dikkat göstererek aþaðýdakileri korumak için uygun
önlemler alýnmalýdýr :
— Þase baðlantýlarý da dahil olmak üzere tüm motor ve araç kablolamasý;
— Tüm konektörlerin üzerini hem sensor/aktüatör hem de kablo tarafýnda;
— Volan ve volan devir sensör braketi üzerindeki tüm sensör/aktüatörlerin üzerini;
— Tüm dizel sistem borularýnýn üzerini (plastik ve metal);
— Dizel yakýt filtre tabanýnýn tamamýný;
— Kontrol ünitesi ve kontrol ünitesi tabanýný;
— Bütün ses yalýtým kaplamasýnýn iç tarafýný (enjektörler, yakýt yolu, borular);
— Regülatör dahil ortak yakýt yolu pompasýný;
— Araç elektrikli pompasýný;
— Tanký;
— Ön kayýþ devresini ve ilgili kasnaklarý;
— Hidrolik direksiyon pompasýný ve ilgili hortumlarýný;
Eðer tekerlekler çýkartýlmýþsa poyralar üzerindeki temas yüzeyleri korunmalýdýr; kalýnlýklarýnýn artmasý
özellikle birleþen flanþlarý ve tekerlek diskleri ve tespit somunlarýnýn dayanma noktalarý üzerinde
boya birikmesi önlenmelidir. Disk frenlerinin uygun biçimde korunduðundan emin olunuz. Elektronik
parçalar ve modüller sökülmelidir.
Boyama iþlemi fýrýn kurutma ile tamamlanacaksa (en yüksek sýcaklýk 80ºC) sýcaklýðýn
etkisiyle hasar görebilecek tüm parçalar (örneðin tüm elektronik kontrol üniteleri)
sökülmelidir.
2—7
2.3
Þasiyi delmek
Þasi üzerine gruplar veya ilave üniteler monte etmek gerekli olduðunda genel kural olarak, fabrikada
yapýlmýþ mevcut delikler kullanýlmalýdýr.
3.4 maddesinde verilen açýklamalara uygunluk olmamasý durumunda, hiçbir þekilde destek elemanlarýnýn
flanþlarý delinmemelidir.
Þu tip durumlarda (raf, braket v.s takýlmasý v.b.) yeni deliklerin delinmesi gerekiyorsa yan elemanýn
dikey aðý üzerine delinmelidir ve dikkatlice çapaklarý alýnmalý ve raybalanmalýdýrlar.
Konum ve Boyut
Yeni delikler yüksek gerilme altýndaki yerlere (örneðin makas destekleri) ve yan elemanlarýn deðiþik
kesit alanlý yerlerine delinmemelidir.
Deliklerin çaplarý çeliðin kalýnlýðýyla orantýlý olmalýdýr. Aksi belirtilmediði taktirde hiçbir þart altýnda
bu 15 mm deðerini geçmemelidir. Deliðin merkezinden yan elemanlarýn kenarýna olan mesafe 40
mm’den az olmamalýdýr. Delik merkezleri mevcut deliklere göre birbirlerinden 45 mm’den daha düþük
bir konumda bulunmamalýdýr. Delikler, Þekil 2.2’de görüldüðü gibi kademeli olmalýdýr. Makas veya
travers desteklerinin yerlerini deðiþtirirken her zaman orijinal delme þemalarýna baðlý kalýnýz.
Þekil 2.2
91445
2—8
2.4
Cývatalar ve somunlar
Genel olarak orijinal araç üzerindeki benzer baðlantýlarla ayný tip ve sýnýf sabitleme kullanýnýz (Tablo
2.6)
Genel kural olarak 8.8 kalite malzeme kullanýnýz.
8.8 ve 10.9 vidalar sertleþtirilmiþ ve tavlanmýþ olmalýdýr.
Çaplarý 6 mm olan uygulamalar için paslanmaz çelik tavsiye edilir. Onay verilmiþ kaplamalar Tablo
2,3.‘de belirtildiði gibi Dacromet ve çinko kaplamadýr.
Eðer cývatalar kaynatýlacaksa Dacromet kaplama tavsiye edilmez.
Eðer boþluk müsaade ediyorsa flanþ baþlý cývatalar ve somunlar kullanýnýz. Kendinden kilitlemeli
somunlar kullanýnýz. Somunlar sýkma için doðru tork ayarýna ayarlanmýþ bir torkmetre kullanýlarak
sýkýlmalýdýr.
Tablo 2.6 - Cývatalar için dayaným sýnýflarý
Dayaným
Sýnýfý
4
2.5
Kullaným
Çekme Dayanýmý (N/mm 2)
Akma Noktasý (N/mm 2)
Yük kaldýrmayan cývatalar
400
320
5.8
Düþük dirençli cývatalar
500
400
8.8
Orta dirençte cývatalar (travers,
birleþtirme plakalarý, braketler)
800
640
10.9
Yüksek dayaným cývatalarý (yay destekleri,
denge çubuklarý ve darbe emiciler)
1000
900
Þasiyi modifiye ederken kullanýlacak malzemenin karakteristikleri
Aracýn þasisini modifiye ederken ve yan elemanlarýný doðrudan takviye yapýlan uygulamalarda
malzeme kalite ve kalýnlýk olarak orijinal þasininkine karþýlýk gelmelidir. Belirtilen kalýnlýktaki malzemeleri
saðlamak mümkün olmazsa üst standart kalýnlýktaki malzeme kullanýlabilir.
2—9
2.6
Þasideki gerilmeler
Statik durumlarda aþaðýdaki gerilme deðerlerini geçmeyiniz.
Tablo 2.6
Þaside izin verilen statik gerilme
(N/mm 2), ó amm
Sýnýf
Yolda
EuroCargo
120
Aðýr iþ
(örneðin: damperli ve arazi)
80
Ulusal yönetmelikler emrettiðinde üst yapýcý gerilim sýnýrlarýnýn aþýlmadýðýný kontrol etmelidir. Kaynak
iþlemi malzeme özelliklerinde bozunmaya yol açacaktýr. Dolayýsýyla, ýsýl olarak deðiþmiþ bölgelerdeki
gerilmeleri kontrol ederken dayaným karakterlerinde en az %15 düzeyinde bir azalmayý göz önüne
alýnýz.
2.7
Þasiye kaynatmak
Kaynak iþlemleri yalnýzca uygun ekipmanlar kullanarak ve tam usta yaklaþýmýyla
uzmanlar ve eðitimli personel tarafýndan yapýlmalýdýr.
Aþaðýdaki durumlarda kaynaða izin verilir:
— dingil mesafesini veya arka uzunluðu uzatmak veya kýsaltmak için yapýsal elemanlarý birleþtirirken.
— Aþaðýda detaylandýrýldýðý gibi modifiye edilecek bir yan eleman üzerinde destekleyici L kesitli hatýl
uygulamasýnda.
(bkz. Þekil 2,5).
Eðer araç üzerinde elektrik kaynaðý yapýlacaksa sistemi izole ediniz, kontrol ünitesi konektörlerini
çýkartýnýz, akünün artý kutbundan güç kablosunu çýkartýnýz ve onu þaseye baðlayýnýz.
Elektronik ünitesi konektör pimlerine dokunmayýnýz.
Kontrol ünitesi yakýnýnda kaynak iþlemleri yapmak gerekli olduðunda kontrol ünitesini sistemden
ayýrýnýz ve konumundan sökünüz.
Kaynak sýrasýnda elektrikli ekipmaný (alternatör, akü) korumak için kaynak makinesini doðrudan
kaynaklanacak parçaya topraklayýnýz. Akünün eksi kutbunun çýkartýldýðýndan emin olunuz.
2—10
Plastik parçalar ýsý kaynaklarýndan ve kaynak sýrasýndaki sýçrantýlardan korunmalýdýr. Gerekiyorsa
bu parçalar sökülmelidir.
Makas yüzeyleri ve hava körükleri kaynak sýrasýndaki kaynak sýçrantýlarýna karþý korunmalýdýr.
Prosedürün bir parçasý olarak kaynak iþleminden etkilenen parçalarýn ve ayrýca olasý desteklerle
kaplanabilecek olan parçalarýn da boyasýný kaldýrmak ve parçalarý deokside etmek gerekli olacaktýr.
Ýþ tamamlandýktan sonra modifiye edilmiþ parça uygun pas koruma ile korunmalýdýr (bkz. madde
2.2.).
Aþaðýda verilen talimatlar kaynaðýn doðru yapýldýðýný saðlamak için takip edilmelidir.
a) Lonjeronu çapraz veya dikey olarak kesiniz. Özellikle dingil mesafesi arasýndaki kýsýmda çapraz
kesmeyi öneriyoruz. Lonjeronun profilinin bununla beraber þasi geniþliðinin deðiþtiði veya yüksek
gerilme yýðýlmasýnýn olduðu bölgelerde (örneðin yay braketleri) kesmeye izin verilmez. Kesitler
mevcut deliklerin ortasýndan geçerek yapýlmamalýdýr. (bkz. Þekil 2.3).
Þekil 2.3
HAYIR
HAYIR
EVET
EVET
91446
b) Lonjeronlarýn iç tarafýnda birleþtirilecek parçalara kaynak edilecek tüm uzunluk boyunca V þekilli
60º pah (kaynak aðzý) kýrýnýz.(Bkz. Þekil 2.4.)
c) Yapýlarý kuru olan temel elektrotlarla dikkatlice uzantýlarýn üzerini kaynaklayýnýz.
Elektrot çapý 2,5 mm’dir, akým yoðunluðu ortalama 90 A (her milimetre elektrot çapý için maks.
40 A)
MIG-MAG kaynaðý kullandýðýnýzda kaynak edilecek malzemeyle ayný özelliklerde bir kaynak
çubuðu kullanýnýz. (çap 1—1.2 mm).
Aþýrý akým yüklemekten kaçýnýnýz. Kaynaklar büyük kesiklerden ve atýk malzemelerden arýnmýþ
olmalýdýr.
d) (c) noktasýnda detaylandýrýldýðý gibi iþlemi karþý tarafta tekrarlayýnýz.
e) Yan elemanlarý yavaþ ve düzgün þekilde soðumaya býrakýnýz. Hava veya su ve benzer yöntemlerle
soðutmaya izin verilmemektedir.
f) Kaynak iþleminden dolayý biriken fazla malzemeyi taþlayarak alýnýz.
2—11
Þekil 2.4
91447
g) Ýç taraf desteklerinde L kesitli hatýl kullanýlmalýdýr. Bunlar çelikten yapýlmalý ve þasi için kullanýlan
çelikle ayný özelliklere sahip olmalýdýrlar. En küçük boyutlar Þekil 2.5’te verilmiþtir. Destekler
kaynak dikiþi, delik kaynaðý, cývatalar veya perçinlerle (Huck perçinleri de kullanýlabilir) yalnýzca
lonjeronun dikey aðýna sabitlenebilirler.
Kaynak dikiþinin kesit alaný ya da uzunluðu, punto kaynak daðýlýmý, vidalar ya da perçinler kesitlerin
esneme ve kesme momentlerini taþýyabilecek þekilde yapýlmalýdýr.
Þekil 2.5
91448
Mevcut deliklerin kapatýlmasý
Yeni delikler açarken mevcut delikler çok yakýnda bulunurlarsa (bkz. Þekil 2.2) bunlar kaynakla
doldurulabilir. Bu iþlemin baþarýsýný saðlamak için deliðin dýþ çapýna pah kýrýlmalý ve iç parça için
bakýr parça kullanýlmalýdýr.
20 mm’den büyük çaplý delikler için pah kýrýlmýþ tapalar kullanýlarak her iki taraftan da kaynaklanmalýdýr.
2—12
2.8
2.8.1
Dingil aralýðýný deðiþtirmek
Genel Özellikler
Kural olarak her araç için dingil mesafesi deðiþikliði IVECO tarafýndan standart dingil açýklýðý olarak
öngörülenler arasýnda gerekli olan dingil açýklýðýna yakýn veya onun üzerinde yapýlmalýdýr.
Þasiyi kesme 2.7 maddesinde verilmiþ açýklamalara uygun olarak yapýlmalýdýr. Gövde büyüklüðü
tarafýndan izin verildiði taktirde dingil açýklýklarý üretimimizde planlana eþit olarak yapýlmalýdýr. Bu
orijinal kardan milinin kullanýlmasýna ve daha önceden tanýmlý travers pozisyonunun kullanýlmasýna
olanak verir.
Dingil açýklýðýný normal IVECO dingil açýklýðýndan daha uzun yaparken ulusal yönetmeliklerce özellikle
genel boyutlarla ilgili (belirtilmiþse) sýnýrlara uymaya özel dikkat harcanmalýdýr.
2.8.2 Onay
Dingil açýklýðý deðiþimi IVECO’dan özel onay alýnmaksýzýn aþaðýdaki durumlarda yapýlabilir:
— Eðer dingil açýklýðý uzatýlacak ve yeni deðer orijinali ile ayný yan eleman kesiti ve malzemesi ile
hala standart uzunluk aralýðýnda ise.
— Eðer dingil açýklýðý her model için belirlenen standart en küçük deðerden daha küçük bir deðere
kýsaltýlmýyorsa.
Ýþlemleri yapan atölye yeterli teknolojik ve kalite kontrol garantilerini (kalifiye personel, uygun iþlem
prosedürleri v.b) saðlamalýdýr.
Karþýlýk gelen orijinal dingil açýklýklarý için öngörülen bu direktiflere uygun olarak gerektiðinde uygun
ayarlarý ve uyarlamalarý kullanarak ve gerekli önlemleri alarak (örneðin, egzoz borularýnýn ayarlanmasý
, arka aksta en az dara aðýrlýðýnýn gözetilmesi v.b) iþlemler yapýlmalýdýr.
2—13
2.8.3
Sürüþ için sonuçlar
Genellikle dingil açýklýðýný uzatmak sürüþ özellikleri üzerine olumsuz yansýr.
Ulusal yönetmelikler talep ettiðinde genel boyutlar üzerindeki sýnýrlara bununla beraber direksiyona
uygulanan kuvvetle ilgili sýnýrlara ve ilgili iþletme sürelerine (örneðin ECE – R 79/01 standardý veya
mevcut AB direktifi) uyulmalýdýr.
Özel olarak donanýmlý araçlar için daha uzun dingil açýklýklarý gerekli olduðunda IVECO’dan özel
onay talep ediniz ve ön aksta izin verilen maksimum yükün azaltýlmasý veya sýnýrlý ofsetli lastik ve
jant kullanýmý gibi sürüþ özelliklerini iyileþtirmek için gerekli tüm önlemeleri alýnýz.
Ýlave pompa kullaným seçeneði tarafýmýzca onaylanmalý ve pompa bu tip iþlemde uzman bir firma
tarafýndan uygulanmalýdýr.
2.8.4
Frenleme üzerindeki etki
Genellikle dingil açýklýðýný kýsaltmak frenleme özelliklerine olumsuz yansýr.
Tablo 2.11. dingil açýklýðý deðiþtirme sýnýrlarýný vermektedir. Yetkili bir IVECO satýcýsýna (fren silindiri,
minimum dara ayarlarý için bölüme bakýnýz, teknik olarak izin verilen aðýrlýklara, lastiklere, aðýrlýk
merkezi yüksekliðine) bu deðerlerin hangi þartlarda izin verildiðini sorunuz.
Eðer belirli tip gövde için daha uzun dingil açýklýðý gerekliyse IVECO’dan özel onay talep edilmeli
ve direksiyon özelliklerini iyileþtirmek için ön aksta en büyük yük sýnýrýný azaltmak, fren silindirlerini
deðiþtirmek veya daha düþük yarýçapa sahip lastik ve jant kullanmak gibi önlemler alýnmalýdýr.
2—14
2.8.5
Tavsiye edilen prosedür
Dönüþüm iþleminin baþarýsýndan emin olmak için aþaðýdaki gibi devam ediniz:
— Uygun sehpalar kullanarak aracý tam olarak düz olacak þekilde ayarlayýnýz.
— Kardan millerini, fren sistemi borularýný, kablo demetini ve iþin doðru yapýlmasýna engel olacak
herhangi bir ekipmaný sökünüz.
— Þasi üzerinde referans noktalarý iþaretleyiniz (örneðin kýlavuz delikleri, süspansiyon destekleri).
— Referans noktalarýný zýmba iþaretlerinden hafif bir çizgi hat olarak birleþen çizgilerinin aracýn
boylamasýna olan ekseniyle tam olarak bir dik açýda olduðundan emin olduktan sonra her iki yan
elemanýn üst flanþýnda iþaretleyiniz.
— Yay aský braketlerini yeniden konumlandýrýrken yeni konumu daha önce yapýlmýþ referans
iþaretlerini kullanarak belirleyiniz.
Yeni ölçülerin solda ve saðda özdeþ olduklarýný kontrol ediniz. Çapraz gönye kontrolünde 1500
mm boyda 2 mm’den daha büyük farklar çýkmamalýdýr.
Baþka bir takým yoksa traverslerin destekleri ve bayrak plakalarýný þablon olarak kullanýp yeni
delikler açýnýz.
Destekleri ve traversleri perçinlerle veya cývatalarla sabitleyiniz. Cývatalar kullanýldýðýnda destekleri
delikleri raybalayarak ve 10.9 kalibre cývatalar kullanarak gevþemelerini önleyen bir tertibatla
donatýlmýþ somunlarla beraber takýnýz. Eðer boþluk müsaade ediyorsa flanþ baþlý cývatalar ve
somunlar kullanýnýz.
— Eðer þasiyi kesiyorsanýz modifikasyondan etkilenen bölge bu ve önceki noktalar arasýna dahil
edilecek þekilde ikinci bir referans çizgisi yapýnýz (her durumda iþ bitirildiðinde 1500 mm’den az
olmamak kaydýyla bir mesafe saðlayýnýz). Bu iki referans çizgisi arasýnda kesilecek alaný
iþaretlemek için noktalar yapýnýz sonra madde 2.7’de belirtildiði gibi devam ediniz. Kaynaktan
önce yan elemanlarýn varsa eklenmiþ kýsým da dahil olmak üzere daha önce açýklandýðý üzere
her iki taraftan ve çapraz olarak ölçü alarak tam olarak hizalý olduðundan emin olunuz. Destekleri
2.7 maddesinde açýklandýðý gibi takýnýz.
Ýleri açýklamalar
— Yüzeyleri oksidasyondan 2.2 maddesinde anlatýldýðý gibi koruyunuz.
— Elektrik ve fren sistemlerini 2.17 ve 2.19 maddelerinde anlatýldýðý gibi yeniden eski durumuna
getiriniz.
— Güç aktarým hattýndaki çalýþma için 2.8.8. maddesinde verilmiþ olan talimatlarý izleyiniz.
2—15
2.8.6
Þasi Gerilim düzeyi
Dingil açýklýðýný uzatýrken lonjeron mafsalýndaki yerel desteðe ek olarak kaportacý IVECO tarafýndan
ayný dingil açýklýðý veya bir üst ölçüsü için tasarlanmýþ yan kesitinden daha az olmamak kaydýyla
yeterli destekler saðlamalýdýr. Alternatif olarak yerel yönetmelikler izin verdiðinde daha büyük alt þasi
kesitleri kullanýlabilir.
kaportacý bu tip gerilmelerin orijinal dingil açýklýklý þaside olanlardan daha büyük olmadýðýný düzgün
daðýlmýþ yük ve þasiyi süspansiyon destekleri üzerinde duran bir kiriþ olarak kabulü yaparak
doðrulamalýdýr. Her durumda (varsa) ulusal standartlarca belirlenmiþ daha kýsýtlayýcý sýnýrlara
uyulmalýdýr.
Orijinal dingil açýklýðýný en uzun orijinal dingil açýklýðýnýn üzerine uzatýrken destekler uzantýnýn boyuna
yapýlan gövdenin tipine ve aracýn hangi iþ için kullanýlacaðýna baðlý olmalýdýr.
2.8.7
Traversler
Ýlave bir yada birkaç travers takýlmasý gereði uzantýnýn boyutuna, kardan mili desteðinin konumuna,
kaynak alanýna, gövdenin oluþturduðu kuvvetlerin uygulama yerlerine ve aracýn hangi þartlar altýnda
kullanýlacaðýna baðlýdýr.
Ýlave traversler varsa, mevcut olanlarla ayný özelliklere sahip olmalýdýr (eðme direnci, burulma direnci,
malzeme kalitesi, yan elemanlara baðlantý, v.b.). Þekil 2.6. uygulamanýn bir örneðini göstermektedir.
600 mm boyunun üzerindeki herhangi bir uzantý için travers zorunludur.
Genel bir kural olarak, iki travers arasýndaki mesafe 1000 – 1200 mm'den daha büyük olmamalýdýr.
Özellikle aðýr iþ ve arazi kullanýmý için iki travers arasýndaki mesafe 600 mm’den büyük olmamalýdýr,
bu sýnýrlama “lightweight” transmisyon desteði traversine uygulanmaz.
Þekil 2.6
91449
2—16
2.8.8
Güç aktarým hattýnýn modifiye edilmesi
Dingil açýklýðý deðiþikliðinden sonra aktarým mili üzerindeki çalýþma, genel bir kural olarak ortalama
ayný dingil açýklýðýna sahip benzer bir aracýn aktarým mili temel alýnarak yapýlýr. Standart üretim
araçlar için kullanýlan kardan mili eðimlerinin maksimum deðeri korunmalýdýr. Süspansiyona ve arka
tahrik dingiline modifikasyonlar yapýldýðýnda bu kural uygulanmalýdýr.
Özel zorunluluk durumlarýnda, þirketten destek istenebilir. Önerilen aktarým milinin uzunluðunu ve
eðimini veren bir þema taleple beraber gitmelidir.
Parçalarý yapmak ve takmak için güç aktarým hattý üreticilerinin el kitaplarýnda verilen teknik talimatlar
kullanýlabilir.
Bu el kitabýnýn içerdiði þartname deðerlerinin amacý vites kutusunun doðru iþlev görmesinden emin
olmak, sesi azaltmak ve motor grubu tarafýndan iletilen gerilimin yýðýlmasýný önlemektir. Bu hiçbir
þekilde üst yapýcýnýn tamamladýðý iþ için sorumluluðunu azaltmaz.
2.8.8.1 Maksimum uzunluklar
Hem ara kesit Lz hem de kayar olan LG için (bkz. Þekil 2.7) mümkün olan çalýþma uzunluklarý araçta
zaten mevcut olan borunun dýþ çapýna ve maksimum çalýþma devirlerine (bkz. formül) bakarak ve
tablo 2.8’de belirtildiði gibi belirlenebilir.
Tablo 2.8’de belirtilen kardan mili uzunluðu için boru çapý yeterli gelmezse mevcut mil ile ayný
özelliklerde yeni bir mil kesiti kullanýlmalýdýr. Bazý durumlarda alternatif olarak daha büyük çaplý
aktarým mili kullanýlabilir. Gerekli olan boru çapý gerekli olan uzunluða ve en yüksek dönüþ hýzýna
uygun olarak doðrudan Tablo 2,8’den belirlenebilir.
Þekil 2.7
Toplam uzunluk
Toplam uzunluk
Toplam uzunluk
91505
LZ Ara kýsýmlar
LG kayar kýsýmlar
2—17
Kayar miller söz konusu olduðunda kayar baþlýk orta konumundayken LG að merkezleri arasýnda
belirlenir.
Tekil kýsa miller söz konusu olduðunda hem LG hem de LZ kollarýný kontrol ediniz.
En yüksek çalýþma devri aþaðýdaki formülden bulunabilir:
nmax
nG =
i G iV
nmax =
iG
=
iV
=
Aktarým hesaplamasý için maksimum motor devri (devir/dakika), Bakýnýz Tablo 2.7
En yüksek vitesteki vites oraný, bkz. Tablo 2.7.
Tork bölücünün en küçük deðeri EuroCargo 4WD için 0,95 ve eðer yoksa veya
bölücünün yukarý akýþtaki milleri için 1’e eþittir.
Tablo 2.7 — EuroCargo, maksimum motor devir sayýsý
Motor
nnom
(rpm)
Motor Kodu
nmax
(rpm)
E13
F4AE0481D
2700
3000
E15
F4AE0481C
2700
3000
E17
7
F4AE0481A
0 8
2700
700
3000
3000
E18
8
F4AE0681E
068
E21
2700
700
F4AE0681D
068
Diþli
3000
3000
2700
700
3000
3000
E24
F4AE0681B
2700
3000
E28
F4AE0681A
2500
3000
iG
2855.5
1
2855.5
0.78
2855.6
1
2855.6
0.78
2855.5
1
2855.5
0.78
2870.9
1
2855.5
1
2855.6
0.78
2865.6
1
2870.9
1
FS5206B
1
2865.6
1
2870.9
1
FS5206B
1
FSO5206B
0.79
2895.9
1
2895.9
1
Tablo 2.8
Elde edilebilir kardan mili özellikleri
Dýþ
çap (mm)
Kardan milinin en yüksek çalýþma hýzý (dev./dak)
2800
2900
3000
3100 3200
3300
3400 3500
3600
3700 3800
3900
4000
4100
4200
4300
4400
Yararlý uzunluklar Lg veya Lz (mm)
89/90
—
—
1750
1720
1695
1665
1640
1620
1595
1575
1555
1535
1515
1495
1475
1455
1435
100
—
—
1845
1815
1785
1760
1730
1705
1685
1660
1640
1615
1595
1575
1560
1540
1520
110
—
—
1940
1905
1875
1850
1820
1795
1770
1745
1720
1700
1680
1655
1640
—
—
120
2090
2060
2030
1995
1965
1935
1905
1880
1855
1830
1805
1780
1760
1735
1715
1695
1675
130
—
—
2100
2085
2050
2020
1990
1960
1935
1905
1880
1860
1835
1810
1790
—
—
140/142
—
—
2100
2100
2100
2100
2070
2040
2010
1985
1955
1930
1910
1885
1860
—
—
!
Yukarýda verilen olasý en büyük uzunluklar orijinal millerde dönüþüm için elde
edilen kýsýmlar için (-%10) kýsa uzunluk planlarýna aittir.
2—18
Borunun daha kalýn olmasý sýnýfa örneðin, orijinal milin iletmesi gerekli torka ve güç aktarým hattýnýn
tasarýmýna (torka ve kinematik zincir oranlarýna, tahrik aksý yüküne) baðlýdýr.
Boru kalýnlýðý için genel geçerliliði olan bir referans deðer verilemez. Örneðin daha büyük çaplý bir
boru kullanýlmasý gerektiðinde orijinal borunun burulma direncine eriþilinceye kadar kalýnlýðý teorik
olarak azaltýlmalýdýr. Ancak boru kalýnlýðýna karar vermek için þu noktalarýn göz önüne alýnmasýna
dikkat edilmelidir: Çatalýn erkek elemanýnýn büyüklüðü, olasý adaptör gereksinimi ve mevcut boru
büyüklükleri.
Dolayýsýyla her ihtiyaç olduðunda boyutuna göre (örneðin, üniversal mafsal büyüklüðü) aktarým mili
üreticisinin onaylý atölyeleriyle borunun kalýnlýðý üzerinde anlaþmaya varýlmalýdýr.
En küçük çalýþma uzunluðu (flanþtan flanþa) kayar kýsýmlar için 800 mm’den az ve ara kýsýmlar içinse
700 mm’den az olmamalýdýr.
2.8.8.2 Tahrik mili konumlarýný belirlemek
Çoklu kýsým içeren güç aktarým hattý durumunda tüm tekil miller ortalama ayný uzunlukta olmalýdýrlar.
Genel kural olarak, kaymaz ve freze kanallý mil arasýndaki boy farký (bkz. Þekil 2,8) 600 mm’yi
geçmemelidir. Miller arasýndaki boy farký 400 mm’den fazla olmamalýdýr. Kayar mafsalýn freze kanallý
mil kapalý olduðunda hareket edebilmesi için 25 mm’lik bir pay býrakýlmalýdýr. Tam olarak uzatýldýðýnda
þaft kayar burcu freze kanallý kýsa milini freze kanallý kýsa milin kendi çapýnýn iki katý kadar bir uzunluk
için kaplamalýdýr.
Güç aktarým hattý gerekli uzunluðunun izin verilen uzunluðu geçtiði durumlarda Þekil 2,8’da gösterildiði
gibi ek bir tahrik mili gereklidir.
Þekil 2.8
91451
1
2
3
4
5
6
7
8
Motor, kavarama, vites kutusu mili ekseni
Ara mil (kaymaz)
Ara mil desteði
Kayar uçlu kardan mili
Arka aks kutusunun eðimi (statik yüklü)
Arka aks kutusunun eðimi (en yüksek baský)
Arka aks kutusunun eðimi (yüksüz)
Ara Mil ve aks kutusunun ayný eðime sahip olmalarý gereklidir.
2—19
Ara mil ve arka aks kovanýnýn eðimi hassas þekilde hizalanmalýdýr.
Eðimleri farký motor – kavrama – vites kutusu eksenlerine göre 1°’den fazla olmamalýdýr. Bu arka
aks ve makaslar arasýna kama takarak veya arka aks tepi çubuklarýný ayarlayarak elde edilebilir.
Arka aksýn eðimi 5°30' geçmemelidir.
Yüklü araçla arka aks flanþý vites kutusu flanþýndan daha aþaðýda bir seviyede olduðunda diferansiyel
yuvasýnýn ve tahrik milinin eðiminin motor – vites kutusu ekseni eðiminden daha büyük olmasýnýn
saðlanmasýna dikkat edilmelidir. Buna karþýn yüklü araçla arka aks flanþý vites kutusu flanþýndan
daha yukarýda bir seviyede olduðunda diferansiyel yuvasýnýn ve tahrik milinin eðiminin motor – vites
kutusu ekseni eðiminden daha küçük olmalýdýr.
Dingil açýklýðýný uzatýlmasý gerekliyse Þekil 2.9’da gösterildiði gibi ek bir ara mil gerekli olabilir. Bu
durumda motor – vites kutusu ekseni, ikinci ara mil ve aracýn statik yüklenmesinde köprü kutusu
eksenindeki ayný eðimi saðlamak gereklidir.
Þekil 2.9
91452
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Motor, kavarama, vites kutusu mili ekseni
1. ara mil
Ara mil desteði
2. ara mil
Freze kanalý uçlu kardan mili
Arka aks kutusunun eðimi (statik yüklü)
Arka aks kutusunun eðimi (en yüksek baský)
Arka aks kutusunun eðimi (yüksüz)
Vites kutusu, ikinci ara mil ve arka aks kutu ekseni ayný eðimde olmalýdýrlar.
Elastik destekler en az 5 mm kalýnlýklý (bkz. Þekil 2.10) IVECO tarafýndan belirtilenlerle ayný özelliklere
sahip traverslere baðlý destek plakalar yardýmýyla uygulanmalýdýr.
Dingil mesafesini azaltýrken freze kanallý mil uzunluðu 800 mm’den kýsa ise ara millerin sökülmesi
önerilir.
2—20
Þekil 2.10
91453
1
2
3
4
Ara mil
Destek braketi
Sýrt plakasý
Ara milin desteði
Eðer güç aktarým hattý (eklemli) tekil bir milden oluþuyorsa aks yuvasý eðimi motor-vites kutusu
ekseninin eðimi ile ayný olmalýdýr.
Bu modifikasyonlar için IVECO tarafýndan veya orijinal olarak aracý donatan üreticiler tarafýndan
yapýlmýþ orijinal güç aktarým hatlarýnýn kullanýlmasý önerilir.
Üniversal mafsallarda modifikasyona gitmeye izi verilmemektedir.
Aktarým mili veya ilgili parçasý modifikasyona uðradýðýnda modifiye edilmiþ her kýsým dikkatlice
dinamik dengelemeye tabi tutulmalýdýr.
!
Güç aktarýmý aracýn sürüþ emniyeti için önemli olduðundan onda yapýlacak herhangi
bir modifikasyonun maksimum operasyon garantisine dayanmasý gerektiði akýlda
tutulmalýdýr. Dolayýsýyla yalnýzca çok özelleþmiþ ve aktarým mili üreticisi tarafýndan
onaylanmýþ firmalar bu tip iþleri yapmalýdýr.
2—21
2.9
Arka uzantýnýn modifiye edilmesi
Arka uzantýyý modifiye ederken bu tip modifikasyonlarýn akslara binen yük daðýlýmlarýný IVECO
tarafýndan belirlenmiþ yüklere göre deðiþtirdiði akýlda tutulmalýdýr. Ulusal yasalar tarafýndan belirlenen
sýnýrlamalara ek olarak; üst yapýnýn arka ucunun þasinin arka ucuna olan mesafesine; çekme
kancasýnýn ve þasinin yerden yüksekliðine de dikkat edilmelidir. Þasinin ucundan üst yapýnýn arka
ucuna olan mesafe genel bir kural olarak 350 – 400 mm arasýný geçmemelidir.
Cývatalý traversin yeniden konumlandýrýlmasý durumunda, ayný standart baðlantý tipi kullanýlmaya
devam edilmelidir (örneðin cývata sayýsý, boyutlarý, dayaným sýnýfý gibi).
Orijinalinde perçinlerle tutturulmuþ arka traversleri yeniden konumlandýrýrken bunlar ayný çaptaki
flanþlý somunlarla ve cývatalarla veya bir üst çaptaki 8,8 kalite altýgen kafalý cývatalarla deðiþtirilmelidir.
Kilitli somunlar kullanýnýz (M14 çapýndan büyük cývatalar kullanmayýnýz).
Bir çekme kancasýnýn takýlmasý planlanýyorsa gerektiðinde çekme kancasýný takma ve sökme için
arka traversten olan en yakýn traverse uygun bir mesafe (ortalama 350 mm) býrakýlmalýdýr.
Eðer modifikasyonlar ustaca ve bu el kitabýndaki þartnamelere uygun olarak yapýlmýþsa orijinal
olarak belirlenmiþ çekilebilir aðýrlýklar korunabilir. Her durumda sorumluluk iþi yapanýn üzerindedir.
2.9.1
Onay
Özel dingil mesafesi ve modifikasyonlarý için dingil açýklýðýnýn %60’ýna kadar üst yapý çýkýntý deðerlerini
iþin içine katarak çýkýntýnýn þasinin arkasýnda uzatýlmasý; ve her modelin minimum seri üretim deðerine
kadar kýsaltýlmasý; tüm çalýþmalarýn bu talimatlara uygun þekilde yapýlmasý þartýyla IVECO’dan onay
alýnmasýný gerektirmemektedir.
2.9.2
Arka uzantýnýn azaltýlmasý
Þasi arka çýkýntýsýnýn uzunluðunu azaltýrken (örneðin damperli durumunda) son travers ileri doðru
kaydýrýlmalýdýr.
Eðer çýkýntýnýn uzunluðunu kýsaltýrken arka travers mevcut traverse çok yakýn bulunursa (eðer
süspansiyon desteklerini etkilemiyorsa) mevcut travers sökülmelidir.
2.9.3
Arka çýkýntýnýn uzatýlmasý
Uzunluðu arttýrmanýn deðiþik metotlarý þekiller 2.11 ve 2.12’te verilmiþtir.
Eklenmiþ kýsmýn baðlantýsý 2.2.4. maddesinde verilen þartnameye uygun olarak yapýlmalýdýr.
Þasi düz de kesilebilir. Modifiye edilmiþ kýsma uygulanacak desteklerin en küçük boyutlarý Þekil 2.5’te
belirtilmektedir.
300 – 350 mm artýþlar için uzantýnýn tipik bir örneðini Þekil 2.11 göstermektedir. Bu durumda travers
ve þasiyi baðlamak için kullanýlan L çubuk destekleri orijinal bayrak plakasý ile ayný kalýnlýk ve geniþlikte
olmalýdýr. Orijinal olarak perçinlerle yapýlan travers ve plaka baðlantýsý bir üst geniþ çaptaki 8.8
kalite cývatalarla yapýlabilir.
2—22
Travers ve bayrak plakasý arasýndaki mafsalýn bir kaynak yardýmýyla yapýldýðý bu durumlarda bayrak
plakasýný desteðe kaynakla baðlamaya izin verilir (Bkz. 2.11). Eðer artýþ 350 mm’yi geçerse Þekil
2.12 kullanýlacak prosedürü göstermektedir.
Þekil 2.11
91454
1
2
3
4
Eklenmiþ kýsým
Destek kuþaðý
Destek kuþaðý (alternatif çözüm)
Orijinal arka Travers
Þekil 2.12
91455
1
2
3
4
Eklenmiþ kýsým
Destek kuþaðý
Ýlave travers (gerekiyorsa)
Eðer uzantý belirli bir deðere eriþirse þasiye yeterli burulma rijitliðini vermek için ek bir travers takmanýn
uygunluðu için her durumu ayrý ayrý incelemek gerekli olacaktýr.
Ýki travers arasý mesafe 1200 mm’den fazlaysa standart üretim travers ile ayný özelliklerde ek bir
travers takmak gereklidir.
2—23
2.10
Çekme tertibatý takýlmasý
2.10.1 Genel Özellikler
IVECO’nun bir treyler çekmesi için tasarladýðý araçlarda bu amaçla kullanýlmasý öngörülmüþ, traverslere
önceden onay alýnmaksýzýn çekme kancasý takýlmasýna izin verilebilir.
Orijinal olarak bir çekme kancasýnýn takýlmasý düþünülmeyen araçlara sonradan bir çekme kancasý
takýlmasý IVECO tarafýndan onaylanmalýdýr
Bir ya da daha fazla aksý birbirine yakýn olan treylerlerde (merkezi akslý treylerler), özellikle arka
traversinin maruz kaldýðý aracýn dinamik yükünden doðan gerilmeyi göz önüne alarak 2.10.5
maddesinde verilmiþ talimatlar dikkate alýnmalýdýr.
Çekme kancasý izin verilen yük için uygun olmalý ve Ulusal Gerekler tarafýndan kabul edilmiþ tipte
olmalýdýr.
2.10.2 Kanca Seçimi
Kanca aþaðýdaki karakteristik deðerler temel alýnarak seçilmelidir.
— Dikey yükleri iletmek için uygun olmayan çekme tekeri için D deðeri aþaðýdaki formülle belirlenir:
D = g .
T . R = (kN)
(T . R)
— merkez eksenli treylerler için çekme tekeri için , Dc, S ve V deðerleri aþaðýdaki formülle belirlenir :
(T . S) . C
= (kN)
Dc = g .
(T . S) + C
V = a .
D
=
g =
T =
T+S=
R =
S =
C
=
V
a
=
=
X =
I
=
X2/l2 ³
X 2 . C (kN)
l2
Çenenin temsili sýnýf deðeri (kN) Bu çeken araçla treyler arasýndaki yatay kuvvet için teknik referans kuvveti olarak
tanýmlanmaktadýr.
yer çekimi ivmesi (m/s2);
Çeken aracýn ton olarak en büyük aðýrlýðý.
Çeken aracýn (ton olarak) en büyük aðýrlýðý + merkez akslý treylerin dikey aðýrlýðý
Treylerin ton olarak en büyük aðýrlýðý.
Statik durumda baðlantý noktasýna iletilen statik dikey yük (ton olarak)
S £ 0,1 • R £ 1000kg olmalýdýr.
en büyük yük merkez aksta olmak üzere treylerin en büyük aks yüklerinin toplamý (ton olarak) Bu merkez akslý treylerin en
büyük aðýrlýðý eksi statik dikey yüke eþittir (C= R – S),
teorik dinamik dikey kuvvetin V deðeri,
çeken aracýn arka süspansiyonun bir fonksiyonu olarak baðlantý noktasýndaki eþdeðer ivmelenme için þu deðerleri kullanýnýz.
— a = 1.8 m/s2 havalý süspansiyon için;;
— a = 2,4 m/s2 diðer tür süspansiyon için;
Yüklenen yüzeylerin uzunluðu (m)
çekme çubuðunun teorik uzunluðu (çekme çubuðu gözü merkezinden treyler aksýnýn merkezine olan mesafe (m)
1 olmalýdýr; eðer deðer 1’den küçükse 1 deðerini kullanýnýz.
2—24
Yarým treylerler için baðlantý tertibatý sýnýfýný hesaplama örneði
En fazla 8000 kg aðýrlýðýnda geleneksel bir treyler çekmek zorunda olan maksimum 12 tonluk bir
EuroCargo ML120E24R/P aracýný düþünün.
Aþaðýda verilenlerden
1. T
= 12 t
2. R
= 8t
Aþaðýdakileri elde ederiz:
D = 9.81 · (12 · 8) / (12 + 8) = 47.0 kN
Merkezi akslý treylerler için baðlantý tertibatý sýnýfýný hesaplama örneði
En fazla 9t aðýrlýðýnda, 8m yükleme uzunluklu ve 7m teorik çekme çubuklu merkezi akslý bir treyler
çekmek zorunda olan maksimum 10 tonluk bir EuroCargo ML120E24R/P aracýný düþünün.
Böylece, aþaðýda verilenlerden
1. S = 0.9 t, örneðin 0,1· R = 0.9 t ve 1 t deðerlerinden daha düþük
2. C = R — S = 9 — 0.9 = 8.1t
3. (T + S) = 10 + 0.9 = 10.9t
4. X2 / l2 = 64 / 49 = 1.3
Aþaðýdakileri elde ederiz:
D c = 9.81 · (10.9 · 8.1) / (10.9 + 8.1) = 45.6 kN, e
V = 1.8 · 1.3 · 8.1 = 18.9 kN
2—25
!
Çekme kancalarý aracýn sürüþ güvenliði için önemli olduklarýndan (bazý ülkelerde
özel olarak sertifikalandýrýlmalýdýrlar) hiçbir þekilde modifikasyona uðratýlmamalýdýrlar.
Traverse çekme kancasýný monte ederken kanca üreticisinin þartname deðerleri ve de mevcut
standartlarýn emrettiði sýnýrlamalar – fren ve elektrik baðlantýlarý için en küçük boþluk gereksinimi,
döner kanca ekseni ve gövdenin arka kenarý arasýndaki en büyük mesafe gibi – gözetilmelidir.
Eðer kanca baðlantý flanþý aracýn arka traversi üzerindeki deliklere uymazsa bazý durumlarda uygun
desteklerin takýlmasýndan sonra travers üzerinde delik delmeye izin verilebilir.
2.10.3 Çekilebilir Kütleleri arttýrmak
IVECO tarafýndan treyler çekmek için uygun olarak düþünülen araçlar için normalde izin verilen
çekilebilir kütle miktarýný aþan bir talep, olabilirliðinin deðerlendirilmesi bakýmýndan iletilebilir.
Bu tip bir onay, uyulmasý gerekli koþullarý ve gerekli olduðu yerlerde modifikasyonlarla ilgili ve araç
üzerinde yapýlmasý gerekli iþle ilgili þartnameleri içerecektir.
Bunlar standart traverse yapýlacak olasý destekleri (bkz þekil 2.18) bulunduðunda desteklenmiþ
traversi takma talimatlarýný ve fren sistemi üzerinde yapýlacak olanlarý içerir.
Kanca yeni kullanýmýna uygun olmalýdýr. Baðlantý flanþý traversinkine uymalýdýr.
Traversi þasi çerçevesine baðlamak için en az 8.8 kalite tercihen flanþ baþlý cývata ve somun veya
altýgen kafalý cývatalar kullanýnýz. Kendinden kilitlemeli somunlar kullanýnýz.
2—26
2.10.4 Alçaltýlmýþ arka travers
Kullanýlan treyler çekme kancasý, orijinal olarak planlanandan daha aþaðýda konumlanmasýný
gerektiriyorsa, IVECO orijinal traversin alçaltýlmasýný veya orijinal tipte ve daha aþaðý konumda ilave
bir travers kullanýmýný onaylayabilir. Þekil 2.13 ve Þekil 2.14 bunun nasýl yapýldýðýna dair bazý
örnekleri göstermektedir.
Yeni traversin yeni konumuna takýlmasý daha önce nasýlsa ayný tip (çap ve kalite) cývata kullanarak
ayný takma þekliyle yapýlmalýdýr.
Þekil 2.13
91456
1
2
3
4
Bayrak
Baþ aþaðý bayrak
Birleþtirici açýlý parça
Dýþ desteklerin kalýnlýðý aracýn lonjeronlarýnýn kalýnlýklarýndan az olmamalýdýr. Lonjeronun kendi
yüksekliðinden 2,5 kat fazla bir uzunluðu kapsayarak (en fazla 600 mm) özellikleri 3.1.1. Maddesinde
belirtilmiþ malzemeden yapýlmýþ olmalýdýr. Açýlý parçalarý travers ve þasi lonjeronunun dikey yüzeyine
baðlayan civatalar, diðer civatalarýn taþýdýðý momentin önemli bölümünü, sayýlarý ve konumlarýnýn
da bir sonucu olarak üzerlerine alýrlar. Genel kural olarak, travers yan elemanýn yüksekliðine eþit
miktarda alçaltýldýðýnda cývata sayýsý %40 oranýnda arttýrýlýr.
Ek bir travers takýldýðýnda (bkz. Þekil 2.14) traversin kalýnlýðýyla orantýlý merkezi bir birleþtirme plakasý
kullanýlmalýdýr.
Mafsallara cývatalarýn gevþemelerini önleyecek bir düzenek takýlmalýdýr.
2—27
Þekil 2.14
Uzun arka uzantýlý þasiler için model
Kýsa arka uzantýlý þasiler için model
91457
1
2
3
4
5
6
Birleþtirici açýlý parça
Birleþtirici plaka
Bayrak plakasý
Preslenmiþ çelik kanal bölümleri (þasi ile ayný büyüklükte)
Arka makas desteði (suportu) için yer
Çekme çubuðu ve araç arasýndaki hareketlerin mevcut yönetmeliklere uygunluðu saðlanmalýdýr.
Genel kural olarak orijinal çekilebilir kütle IVECO tarafýndan teyit edilebilir. Her durumda yapýlan iþin
sorumluluðu üst yapýcýya ait olacaktýr.
Yasal yönetmelikler istediðinde araç kontrol için sunulmalýdýr.
2—28
Þekil 2.14 alçaltýlmýþ ilave traversin örneðini göstermektedir.
Bu çözüm kýsa arka uzantýlý araçlara uygulandýðýnda dýþ baðlantý plakalarý Þekil 2.14’te belirtilen
düzenlemeye uymalýdýr.
2.10.5 Merkezi akslý Treylerler (Rijit Çekme çubuðu)
Merkezi akslar ile treyler kullanýmý (rijit çekme çubuðu treylerleri tek veya tandem akslar ile) eklemli
çekme çubuklu treylerlere göre çekme çubuðun kancaya etki ettirdiði dikey statik ve dinamik yüklerden
kaynaklanan eðme gerilmesinde bir artýþý beraberinde getirir.(örneðin kasisli yollarda frenlerken).
Her IVECO modeli için belirlenmiþ deðerler arasýnda treyler çekilmesinin izin verildiði araçlarda,
merkezi akslý treylerle çekilebilecek kütleye ve travers üzerindeki dikey yüklere aracýn traversine
takýlý flanþýn boyutlarý temelinde onay verilebilir.
Treyler tarafýndan kancaya iletilen en büyük (statik + dinamik) dikey yük deðeri daha hassas olarak
aþaðýdaki ISO formülüyle belirlenebilir.
Fv = a x2/l2 . C . 0,6 + S
Fv = treyler tarafýndan çekme kancasýna iletilen en yüksek dikey yük (statik ve dinamik) (kN)
a = çekicinin yarý treyler için olan arka süspansiyonuna göre çekme çubuðu/çekme kancasý baðlantý
alanýndaki dikey ivmelenmeyi dikkate alarak aþaðýdaki deðerleri kullanýnýz:
a = 1.8 m/sn2 havalý veya eþdeðer süspansiyonlu araçlar için
a = 2,4 m/sn2 diðer tür süspansiyonlu araçlar için
x = Treylerin mm olarak yükleme alaný toplam uzunluðu (m)
l
= Treylerin dingil açýklýðý (çekme çubuðu gözü merkezinden ve aks merkezinden veya treyler
orta ekseninin uzunluðu) m olarak.
C = Treylerin toplam aðýrlýðý R eksi etkiyen statik yük S (tüm deðerler ton olarak belirtilmiþtir)
S = Statik destek yükü (kN)
0,6 = Yavaþlama faktörü
Buna ek olarak uzantýnýn göreceli olarak çok uzun olduðu durumlarda, normalde planlanmýþ olandan
daha büyük demir kesitli yardýmcý þasi takmak gerekli olabilir (Bkz. Tablo 2.14)
Eðer merkezi akslý treylerler kullanýlacaksa, þasinin alt þasiye baðlantýsý arka çýkýntýdan arka
süspansiyonun ön desteðine kadar baðlantý plakalarýyla veya mevcut baðlantýlarý kesmeye dirençli
desteklere kuvvetlendirerek yapýlmalýdýr (Bkz. 2.15).
2—29
Þekil 2.15
Merkezi akslý treylerlerin þasi desteklerinin birleþik destek
çözümünü uyarlamasý
(Bkz. Þekil 3.4)
102183
1
2
3
Birleþik Destek
Kesmeye dirençli baðlantý
Yardýmcý þasi boylamasýna profili
4
Çekme kancasýndaki dikey yük
Eðer gövde yapýsý gerektiriyorsa daha yüksek kesit modüllü profiller kullanýnýz. her gerektiðinde
çekme traversi ve çekme kancasý gerekip gerekmediðini kontrol ediniz.
Özellikle uzun arka uzantýlý araçlar üzerinde merkezi akslý treylerleri çekmek için arka süspansiyon
arka desteði yakýnlarýnda alçaltýlmýþ ve ileri konumda uygun bir çekme traversi takmayý öneriyoruz.
2—30
2.10.5.1 Çekme traversi alçaltýlmýþ ve ileri konumda (kýsa baðlantý)
Merkezi akslý treyler çekmek için tasarlanmýþ araçlar son bir traversin alçaltýlmýþ veya ileri konumda
yerleþtirildiði (arka süspansiyon arka baðlantýsýnýn veya hava körüklerinin yanýna) özel þasi destek
düzenekleri gerektirmeyecek þekilde tasarlanmýþtýr. Deðiþik ekipman tipleri için belirtilmiþ alt þaside
kuþak profil boyutlarý yeterli olacaktýr. Üst yapýcý tam olarak þasi baðlantý yapýsýnýn boyutu ve konumu
üzerinde çalýþacak (bkz. 2.2.1 ve 2.5.3. Maddeleri) ve uygun travers ve uygun çekme kancasý
kullanacaktýr.
Çekme kancasý pozisyonu deðiþik kullaným koþullarýna göre çekici ve treyler çekme çubuðu arasýnda
herhangi bir harekete izin verecek, gerekli güvenlik sýnýrlarýna ve yürürlükteki yasal yönetmeliklere
uyacak þekilde (uygun olduðunda) olmalýdýr. Bu durumlarda standart düþük þasi çubuðu kullanýlamaz
ve üst yapýcý þartnamelerden olasý izin verilen farklýlýklarý veya adapte edilecek özel çözümleri (örneðin
devirme tip düþük þasi çubuðu) araþtýracaktýr.
2.10.5.2 Standart Arka Traversin Kuvvetlendirilmesi
Standart traversi desteklemek gerektiðinde veya orijinal travers mevcut olmadýðýnda kaportacý
kendisinin sorumlu olacaðý uygun destekler bulacaktýr.
Bu destekler traversin iç tarafýna monte edilmiþ C kesitleri içerebilirler. Daha güçlü destekler gerektiðinde
aþaðýda önerilen prosedürleri takip ederek travers ile yan elemanlar arasýndaki baðlantýlarýn da
güçlendirilmesine dikkat edilmelidir.
1) Traversin iç tarafýndaki kanal kesitinin lonjeronun dikey yüzeyine, veya eðer yakýnýnda bulunuyorsa
bir sonraki þasinin traversine Þekil 2.17’de belirtilen prosedürlere uygun olarak baðlanmasý.
Þekil 2.17
91459
1
2
3
Orijinal travers
Destek rayý
Baðlayýcý açýlý parça veya plaka
2—31
2) Traversin altýnda lonjeronun dikey yüzeyinin uçlarýna sabitlenmiþ ve traversin ortasýyla Þekil
2.18’de gösterildiði gibi birleþtirilmiþ olan uygun boyutta bir kutu kesitinin baðlanmasý.
Kýsa arka uzantýlý ve alt þasili araçlarda kutu kesiti alt þasi kesitleri arasýna traversin üzerine
takýlabilir ve ona bir plaka yardýmýyla (Þekil 2.14’te gösterildiði gibi) birleþtirilebilir.
Kutu kesitli grup düþük þasi çubuðu plakalarýna modifikasyon gerektirirse, sabitleme, direnç ve katýlýk
gerekleri karþýlanmalýdýr (varsa yasal yönetmelik gereklerine uyum).
Þekil 2.18
91460
1
2
3
4
Kutu Kesit
Birleþtirici plaka
Kaburgalý (federli) plaka
2.10.5.3 Merkezi akslý Treylerler için çekme kancalarý
Merkezi akslý treyler kullanýmý bu amaca uygun çekme kancasý kullanýmýný gerektirir.
Treyler yükü ve izin verilen dikey yük deðerleri çekme kancasý üreticisinin teknik dokümantasyonunda
veya üretim verisi plakasýnda yer almaktadýr.
Bunlar ayrýca özel tip onaylý deðerleri yukarýda bahsedilen standartlardaki deðerlerden daha büyük
olan çekme kancalarýdýr. Bu kancalar kullanýlan treylere bakarak her durumda kýsýtlamalara maruz
kalabilirler (örneðin çekme çubuðu uzunluðu). Ýlave olarak bu arka traversin daha da desteklenmesini
ve daha büyük bir alt þasi kuþaðýnýn takýlmasý gerektiðini belirtebilir.
Ýstiab haddi üzerine notlar
Statik çekme çubuðunun arka aks veya akslar üzerindeki izin verilen yükün aþýlmasýna sebep olmadýðý
ve ön aks üzerindeki en küçük yük gerekliliðine baðlý kalýnmalýdýr. (Bkz. 3.2.3)
2—32
2.11
!
Süspansiyon üzerinde çalýþma
Aracýn çalýþmasý için önemli parçalar olduðundan süspansiyon sistemi ve makaslar
üzerinde tadilat yapmak için (örneðin ek makas katlarý, deðiþik eðrilik v.b.) þirket
onayý alýnmalýdýr.
Genel bir kural olarak parabolik makaslar üzerinde modifikasyona izin verilmemektedir. Bu tip makaslar
takýlý araçlarda esnek lastik parçalarýn, özel modeller veya süspansiyonun katýlýðýný arttýrmak için
kullanýlmasý onaylanabilir. Çok özel durumlarda ve özel kullanýmlar için parabolik makasa fazladan
yaprak takýlmasý deðerlendirilebilir. Bu iþlem IVECO'nun iznini takiben uzman bir firma tarafýndan
yapýlmalýdýr.
Ayný dingilin bir tarafýnda parabolik, diðer tarafýnda yarý eliptik makas kullanýlamaz.
2.12.1 Mekanik süspansiyondan havalý süspansiyona dönüþüm.
Bu tip modifikasyonlar genelde yalnýzca arka aks için onaylanmaktadýr. Üst yapýcýlar tarafýndan
þirkete sunulan modifikasyon önerileri incelenebilirler.
Hava körüklerinin boyutlarý ve takýlmalarý için, karþýlayýcý çubuklar için süspansiyonun etkinliði ve
araç çalýþmasý üzerindeki etkileri ve hava besleme sistemi için sorumluluk tamamen modifikasyonu
yapan firma üzerindedir. Süspansiyon ve ankraj parçalarý araç güvenliði için çok önemlidirler bu
yüzden modifikasyonu yapan þirket gerekli tasarým ve test iþlemini gerçekleþtirmelidir.
Havalý süspansiyon için hava tanký özel olarak tasarlanmýþ devreye baðlanmalýdýr
2—33
2.12
Motor hava emiþ ve egzoz sistemi üzerindeki modifikasyonlar
Hava emiþ ve egzoz sistemi özelliklerini deðiþtiren modifikasyonlar önceden IVECO izni almaksýzýn
gerçekleþtirilemez.
Hiç bir iþ Tabloda gösterilen mevcut emiþ vakum deðerlerini veya egzoz arka basýnç deðerlerini
deðiþtiremez.
Tablo 2.9 – Fabrika test hýzýnda ve tam yükteki en büyük arka basýnç deðeri
Motor
Motor kodu
E13
F4AE0481D
E15
F4AE0481C
E17
F4AE0481A
E18
F4AE0681E
E21
F4AE0681D
E24
F4AE0681B
E28
F4AE0681A
Maksimum arka basýnç
(kPa)
10.0
10.0
10 0
10.0
Borunun güzergahý olabildiðince düz olmalýdýr. Dirsekler 90 dereceden daha yüksek bir açýda olmamalý
ve yarýçaplarý dýþ çapýn 2,5 katýndan az olmamalýdýr. Kesitlerde orijinal sisteme karþýlýk gelenlerden
daha küçük olmayan kývrýmlardan kaçýnýnýz. Emiþ borusundaki tüm baðlantýlar borunun su veya toz
giriþine dirençli olduðunu ve boru içinde keskin kenar veya kaynak çapaðý olmadýðýný garanti etmelidir.
Egzoz borusu ile elektrik sistemi, plastik hortumlar (en az 150 mm), yedek teker, plastik yakýt tanký
arasýnda (en az 100 mm) v.b. yeterli boþluk saðlanmalýdýr. Eðer metal kalkan kullanýlýrsa daha düþük
deðerlere (örneðin 80 mm) izin verilebilir. Daha fazla indirim ýsý yalýtýmý kullanýlmasýný ve plastik
borularýn metal borularla deðiþtirilmesini gerektirir.
Egzoz sistemi üzerinde yapýlacak her iþlem aracýn ses ve duman bakýmýndan tekrar homologosyona
tabi tutulmasýný gerektirir.
Hava emiþi motordan sýcak hava ve/veya tozlu hava veya kar ve yaðmur emiþinden kaçýnmak üzere
konumlandýrýlmalýdýr. Hava emiþi için vanlarýn gövdelerine yapýlmasý gerekebilen açýklýklarýn filtrenin
yukarýsýndaki ana hortumun iki katýndan az olmamak ve her durumda orijinal olandan daha az
olmamak kaydýyla çalýþma yüzeyleri olmalýdýr. Bu açýklýklar (örneðin ýzgaradaki açýklýklar)
kapatýlamayacak boyutta olmalýdýrlar.
Orijinal hava filtresini modifiye etmeye veya deðiþtirmeye izin verilmez, susturucu gövdesi deðiþtirilemez.
Motorun doðru iþlev görmesini etkileyerek egzozdan çýkan gazlarý ve emisyonlarý ters etkileyeceðinden
ekipmanlara (enjektörler, kontrol ünitesi v.b.) yapýlacak modifikasyonlara izin verilmez.
Dikey egzoz
Yukarýdaki genel konulardan ayrý olarak aþaðýdakileri saðlayýnýz:
— Egzozun hava emiþ alanýndan yeterince uzakta olmasýný;
— Borunun dikey kýsmý için uygun bir destek yapýsýnýn usulüne uygun olarak araç þasisine baðlanmýþ
ve sabitlenmiþ olmasýný;
— Susturucuyu eklenen borunun gerisinden elastik olarak kurtarmak için bir parça esnek hortum
takýlmasýný;
— suyun borunun uç noktasýna doðrudan girmesini önlemek için düzenlemeler yapýlmasýný.
2—34
2.13
Motor Soðutma Sisteminin Modifikasyonu
Orijinal sisteminin doðru çalýþmasýyla özellikle radyatörle baðlantýlý olarak radyatörün ve hortumlarýn
serbest yüzeyleriyle (boyutlarý ve düzenlemeleri) oynanmamalýdýr. Her durumda motor soðutma
sistemiyle ilgili modifikasyonlarýn yapýlmasý gerekiyorsa (örneðin kabine yapýlacak modifikasyonlar)
aþaðýdaki noktalar dikkate alýnmalýdýr:
— Radyatörü soðutmak üzere havanýn geçmesi için olan yararlý alan standart kabinli araçlarda
mevcut olandan daha az olmamalýdýr. En büyük motor bölümü havalandýrmasý saðlanmalý ve
duraðan hava ceplerinin ve havanýn geri akýþýný önlemek için - olasý kalkan veya ayýrýcý kullanarak
– özen gösterilmelidir. Fanýn performansý deðiþtirilmemelidir.
— Hortumlarý yeniden konumlandýrmak gerekliyse bu, sistemin tamamýyla doldurulmasýný etkilemeden
(aðýzda engeller oluþturmadan sürekli bir akýþta olmasý gerektiði þekliyle) veya suyun normal
akýþýyla yapýlmalýdýr. Suyun en büyük dengeleme sýcaklýðý en kötü iþletme koþullarýnda bile
deðiþtirilmemelidir.
— Hortumlar suyun dolaþýmýný engelleyebilen hava cepleri oluþturmayacak þekilde yerleþtirilmelidir
(örneðin hava tuzaklarýný önleyerek ve uygun hava alma noktalarý saðlayarak). Dolayýsýyla motoru
çalýþtýrýr çalýþtýrmaz su pompasýnýn hemen havasýnýn alýndýðýndan ve daha sonra motor rölantideyken
de devrede basýnç yokken bile çalýþtýðýný kontrol etmek gereklidir. Bu kontrole ek olarak motor
yüksüzken maksimum devirde çalýþtýðýnda su pompasýnýn iletim basýncýnýn 1 bardan daha az
olmadýðýný kontrol ediniz.
— Motor soðutma sisteminde yaptýðýnýz deðiþikliklerden sonra her zaman radyatör týkanma korumasýný
tekrar takýnýz.
2—35
2.14
Klima sistemi takýlmasý
Bir klima sisteminin takýlmasýnýn gereði düþünüldüðünde IVECO tarafýndan önerilen tiplerin kullanýmý
salýk verilir.
Eðer bu mümkün deðilse, tesisat üreticinin talimatlarýna ve aþaðýdaki noktalara uygun olarak
yapýlmalýdýr:
— Tesisat araç parçalarýnýn ve tesisatla beraber baðlanacak ekipmanlarýn doðru çalýþmasýna
karýþmamalýdýr.
— Akü kapasitesi ve alternatör çýktýsýnýn daha yüksek akým gereksinimleri için yeterli olduðunu
saðlamak için elektrik sistemini kontrol ediniz (Bkz. 2.19 Maddesi). Koruma sigortalý yeni bir devre
saðlayýnýz.
— Eðer motora baðlanýyorsa IVECO ile anlaþarak kompresör takmak için bir yöntem bulunuz.
— Boru ve kablo yollarýný braketlerin ve hortumlarýn konumlarýný genel boyutlarýn ve ýsýnýn þasi
üzerinde deðiþik üniteleri etkileyeceðini akýlda tutarak izleyiniz.
Araç çalýþýyorken tehlikelere yol açabilecek çalýþtýrma ve düzenlemelerden kaçýnýnýz. Gerekiyorsa
kalkan kullanýnýz.
— Tesisatýn tamamý hýzlý ve kolay servis edilebilirlik için iyi ulaþýlabilirliði saðlayacak þekilde
tasarlanmalýdýr. Üst yapýcý araç teslimatýnda gerekli görülen tüm servis ve bakým talimatlarýný
verecektir.
Bundan baþka sistem çalýþmasýna göre:
a) Ekipman kabin içine takýlýrsa
— Kondenser orijinal motor soðutma sistemi özelliklerini bozmamalýdýr (motor radyatörünün ýþýma
alanýnýn azaltýlmasý).
— Kondenser için en iyi düzenleme motor radyatörü ile baðlantýlý þekilde ancak uygun þekilde
havalandýrýlan ayrý bir bölümde olmalýdýr.
— Kabindeki evaporatör-fan ünitesinin düzenlemesi (eðer IVECO tarafýndan öngörülmemiþse)
eriþilebilirlik kontrolü ve çalýþan ekipmanlarýn bozulmadýklarýndan emin olmak için tasarlanmýþ
olmalýdýr.
b) Ekipman kabin tavanýna takýlýysa
— Ekipman (Kondenser, evaporatör, fan) kabin tavanýna takýlýysa aðýrlýðýnýn tavan tesisatý için izin
verilenden daha yüksek olmadýðýndan emin olunuz. Bununla beraber üst yapýcý gerekiyorsa
ünitenin aðýrlýðýyla ve yapýlacak modifikasyon kapsamýyla ilgili tavan kaportasýna uygun destekler
yerleþtirmelidir.
— IVECO tarafýndan saðlanmayan kompresörlü özel uygulamalar için (örneðin Soðutucu ünite),
yetkili IVECO ofisine danýþýnýz.
2—36
2.15
Kabin Modifikasyonlarý
Sürücü kabini üzerindeki tüm iþler için IVECO’dan önceden izin alýnmalýdýr.
Modifikasyonlar modifikasyondan etkilenen alanda bulunan kontrol cihazlarýnýn çalýþmalarýný
engellememelidir (örneðin pedallar, mafsallar, anahtarlar, borular v.b.) veya yük taþýyan elemanlarýn
dirençlerini deðiþtirmemelidir (direkler, destek kesitleri v.b.). Soðutma sistemini ve motorun hava giriþ
borularýný etkileyebilen iþ yaparken gereken özen gösterilmelidir.
Akslar üzerinde izin verilen aðýrlýklarýn doðru daðýlýmýný saðlamak için ön yükü konumlandýrýlýrken
kabin aðýrlýk deðiþimleri ayrýca deðiþik derinlikleri dikkate alýnmalýdýr (Bkz. Madde 3.2).
Ses yalýtým panellerinin veya iç koruma elemanlarýnýn (kaplama, tamponlama) sökülmesini gerektiren
iþlemler için koruyucu elemanlarýnýn eski çalýþma kapasitelerini saðlarken eski orijinal hallerine
döndürmeye dikkat ederek kesin olarak en az miktarda sökülmesine dikkat ediniz.
Kontroller ve ekipman (PTO devreye alma kontrolü, dýþ çalýþma silindir kontrolü v.b.) aþaðýdaki
þartlarda kabin içine takýlabilir:
— Düzgünce konumlandýrýlmýþ ve sürücü tarafýndan kolayca ulaþýlabiliyorsa.
— Aracýn ve ekipmanýn kullaným ve güvenlik gerekleriyle beraber ulusal yönetmelikleri karþýlayan
güvenlik, kontrol ve uyarý cihazlarý takýlýysa.
Özellikle kabin devrildiðinde borularýn kablolarýn doðru þekilde konumlandýrýldýðýndan emin olunuz.
Motordan, ýsý kaynaklarýndan ve hareketli parçalardan uygun mesafeleri gözetmeye dikkat ederek
gerekli sabitlemeleri kullanýnýz.
Yapýya olan tüm modifikasyonlarda korozyondan gerekli korumayý saðlayýnýz. (Bkz. madde 2.2.).
Contalarýn doðru takýldýðýndan emin olunuz ve gerekli yerlere sýzdýrmazlýk malzemesi uygulayýnýz.
Su, toz ve duman girmesine karþý tam bir sýzdýrmazlýk saðlandýðýndan emin olunuz.
Modifikasyondan sonra üst yapýcý kabinin hem iç hem de dýþýyla ilgili yasal gerekleri saðladýðýný
kontrol etmelidir.
2.15.2 Tavan paneli modifikasyonlarý
Yapýlan tesisat ve modifikasyon iþi kabinin dayanýmýný korumak, çalýþma ve korumasýnýn devam
ettiðinden emin olmak için büyük bir özenle yapýlmalýdýr.
Tavana gruplar veya sistemler takarken (klima sistemleri, spoyler, üst ranza gibi) cihazýn aðýrlýðýnýn
kabin için izin verileni aþmadýðýný kontrol ediniz. Bu sýnýrlamalar istek üzerine takýlacak gruba veya
sisteme göre saðlanacaktýr.
2—37
2.15.3 Spoyler yada üst yatak takýlmasý
Ýstendiðinde IVECO tarafýndan tasarlanmýþ deðiþik modeller ilgili takma talimatlarýyla birlikte iletilebilir.
Bu modeller özel olarak kontrol edildiklerinden kullanýlmalarý önerilir.
Diðer modeller için montaj, orijinal olanlar için tarif edildiði þekilde, tavan kenarlarýna yerleþtirilmiþ
olan ankraj noktalarý kullanarak ayný þekilde yapýlacaktýr. Ayrýca, üreticilerinin talimatlarý da
karþýlanmalýdýr.
Konumlandýrýlmalarý motor hava emiþ sisteminin doðru iþletilmesine zarar vermemelidir.
2—38
2.16
Lastiklerin Ebadýnýn deðiþtirilmesi
Aracýn orjinal (homologe edildiði) lastiklerinden farklý ebatta veya yük kapasitesinde lastikler takýlmasý
istendiðinde önce IVECO’nun onayý aranmalýdýr.
Lastik ebadýný deðiþtirmek jantlarý daha yüksek yükleme kapasitesine sahip olan diðerleriyle deðiþtirmeyi
gerektirebilir. Bu durumda yedek jantýnda deðiþtirilip deðiþtirilmeyeceðini kontrol ediniz.
Ayný aksta deðiþik ebatta lastik takýlmasý yasaktýr.
Lastik ebadýný deðiþtirmek aracýn yerle olan mesafesini deðiþtirebilir, bu sebeple yasal gereklere
uygunluk kontrol edilmelidir.
Deðiþik dýþ çaplý lastik kullanýmý aracýn performansýný hýz, en yüksek eðim çýkma, çekiþ, frenleme
gücü v.b. cinsinden etkiler. Takograf yetkili bir atölye tarafýndan yeniden kalibre edilmelidir. Yük
kapasitesi ve ilgili hýz her zaman aracýn performansýyla uyum içinde olmalýdýr. Buna karþýn daha üst
taþýma kapasiteli lastik seçimi akslar üzerinde izin verilen en büyük aðýrlýk miktarýný arttýrmaz.
Lastiklerin ölçüsü ve yükleme kapasitesi uluslararasý ve ulusal normlara (ETRTO, DIN, CUNA v.b.)
göre belirlenerek ilgili lastik üreticilerinin el kitaplarýnda listelenir.
2—39
2.17
Fren Sistemi Modifikasyonlarý
2.17.1
Genel Özellikler
!
Fren sistemi, parçalarýyla araç güvenliði için hayati öneme sahip bir unsuru temsil
etmektedir.
Güvenlik parçasý olarak nitelendirilen fren kuvveti kontrol sistemi, distribütör, fren
silindirleri, valfler v.b. gibi ünitelerde deðiþiklik yapmak yasaktýr.
Fren sistemindeki herhangi bir modifikasyon (hortumlarýn modifiye edilmesi, ilave
fren silindirlerinin takýlmasý, v.b. gibi ) IVECO tarafýndan onaylanmalýdýr.
Yeni ekipman için orijinal araca takýlanlarla ayný markayý tavsiye ederiz.
Ulusal yönetmelikler tarafýndan istendiðinde araç test edilmek üzere ilgili yetkili daireye teslim
edilmelidir.
Regülatör valfi, hava kurutucunun v.b. yer deðiþtirmesi gerekli olduðunda orijinal olarak ön görüldüðü
þekliyle kullanýlýr kýlýnýz. Ayrýca, hava kurutucusu üzerinde yapýlan iþlemler kompresöre saðlanan
havanýn soðumasýný etkilememelidir.
Kurutucunun yerinin deðiþtirilmesi gerekliyse veya gövde veya giriþ hortumlarý (örneðin, kompresörden)
kurutucu havalandýrmasýný azaltýyorsa bu durumda kurutucu giriþ sýcaklýðý (kurutucu yanýndaki giriþ
hortum kesitinde ölçülen) tüm araç kullaným koþullarýnda asla 65°C dereceden fazla olmamalýdýr.
Eðer kurutucu yeniden konumlandýrýlmýþsa hortumlar bir sifonla uzatýlmamalýdýr. Giriþ hortumlarýnýn
orijinal uzunluðu minimum deðer olarak alýnmalýdýr.
2.17.2 Fren borularý
Borular asla kaynak edilmemelidirler.
!
Dingil açýklýðý veya þasinin arka uzantýsý modifiye edildiði zaman ilgili fren hortumlarý yekpare yeni
bir boruyla deðiþtirilmelidir. Bu mümkün deðilse, orijinal araç üzerinde kullanýlanlarla ayný tip
konektörler kullanýlmalýdýr. Deðiþtirirken mevcut borularýn en az iç çapýný gözetiniz.
Yeni hortumlar araçta orijinal olarak bulunanlarla ayný özelliklerde ve ayný malzemeden yapýlmalýdýr.
Montaj iþlemi borunun korunacaðý ve sistemin doðru iþlevinin saðlanacaðý þekilde yapýlmalýdýr.
Malzemenin saðlanmasý ve takýlmasý için yedek parça merkezlerimize veya uzman atölyelere
baþvurmanýzý öneririz.
Metal Borular
Hidrolik sistem borularý ve hava kompresörü ile ayar üniteleri arasýndakiler için, herhangi bir ekleme
ve deðiþtirme aþaðýdaki þekilde olmalýdýr:
— Fren borularý
(malzeme, ölçü, konektörler)
: ISO 4038 Standardýna göre
— Kompresör Borularý
(malzeme, ölçü, konektörler)
: DIN 3901 Standardýna göre
— Eðrilik yarýçapý (boru eksenine göre) =
: En az 2 x dýþ çap.
— Sýkma torku
Fren borusu çapý 6x4 (konektörler M 12x1)
: 20 Nm
Kompresör boru çapý 19x15 (konektörler M26x1.5)
: 90 Nm
2—40
Plastik Borular
Yeni boru takarken veya diðerlerini deðiþtirirken, plastik aþaðýdakileri için kullanýlmamalýdýr.
— Sýcaklýðýn 80°C dereceye ulaþtýðý yerlerde (örneðin motor egzoz sisteminin 100 mm civarýnda),
— Sabit ve hareketli parçalarýn arasýnda. Bu durumda özel hortumlar kullanýlmalýdýr.
— hidrolik hatlarda
Modifikasyon sýrasýnda aþaðýdakiler gözetilmelidir:
— Malzeme ve boyutlarý
: DIN 74324 Standardý (Iveco Standardý 18—0400)
(en yüksek çalýþma basýncý 11 bar)
— Eðrilik yarýçapý
: En az 6 x dýþ çap.
(Boru merkez ekseninden)
Hazýrlama ve Montaj (Iveco Standardý 17-2403)
Sýkýlýða zarar verecek hatalarý önlemek için doðru takýmlarý kullanarak boruyu dik açýlarda kesiniz
(izin verilen en büyük deðiþim 15°).
Sýzdýrmazlýðý saðlamak üzere konektöre takýlacak uzunluðun L bölümünü silinmez mürekkeple veya
yapýþkan bantla iþaretleyiniz (Bkz. Þekil 2,22). Ýleriki modifikasyonlar için karýþtýrmaya karþý boruyu
takýlýrken iþaretleyiniz.
Þekil 2.22
Kurs sonu iþareti
Ýþaret
d (mm)
L (mm)
6
19,8
8
20,5
10
24
12
25
16
27,1
91463
2—41
Kural olarak çabuk konektörler kullanýlmalýdýr. Orijinal araçta kullanýlanlarla ayný markayý kullanmanýzý
öneririz. Gerektiðinde (örneðin köþeler yakýnýnda) metal çýkýntýlý konektörler kullanýlabilir. Boruyu
konektör içine takarken konektör parça üzerindeki diþli yuvasýna aþaðýdaki sýkma torklarýný uygulayarak
vidalanmalýdýr (örneðin hava valfý).
Tablo 2.10
Diþ
Sýkma Torku (Nm ± 10%)
M 12 X 1.5 mm
24
M 14 X 1.5 mm
28
M 16 X 1.5 mm
35
M 22 X 1.5 mm
40
Daha önce iþaretlenmiþ borunun L uzunluklu bir kýsmýný borunun büyüklüðüne göre 30 ve 120 N
arasýnda kuvvet uygulayarak konektör içine sokunuz.
Parçalarý takarken veya sökerken birleþtirme yeri ve konektör içinden dönebildiðinden (valfler v.b.)
yer deðiþtirilmeleri mümkündür.
!
Boru deðiþtirilecekse yeni konektör kullanýnýz. Açýldýktan sonra konektörler tekrar
kullanýlmamalýdýr.
Araca borularý takmak
Kullanýmdan önce yeni borularýn içi tamamýyla temizlenmelidir (örneðin basýnçlý hava tutarak). Borular
doðru konumlarýna takýlmalýdýrlar. Sabitleme klipsleri borunun tam çevresini dolaþmalýdýrlar. Plastik,
metal veya lastik olabilirler.
Çeþitli sabitleme elemanlarý arasýndaki uygun mesafelere dikkat ediniz. Kural olarak plastik borular
için en fazla 500 mm ve metal borular için en fazla 600 mm mesafe uygundur.
Seri halde çalýþýyorken ve þasi üzerine sabitleme braketlerini takarken plastik hotumlar için takýldýðýnda
konektörlerde oluþabilecek þekil bozukluðunu ve gerilimi önlemek için gerekli önlemleri alýnýz.
Sabitleme braketlerinin doðru takýlmasý borularýn þasi üzerindeki sabit parçalara sürtünmesini önler.
Hareketli parçalardan ve ýsý kaynaklarýndan gerekli uzaklýklarý gözetiniz.
Bir boru þasi çerçevesinden geçmek zorundaysa (yan elemandan veya traversten) hasarý önlemek
için uygun tedbirler alýnmalýdýr.
2—42
Düz veya açýlý geçiþ için bir bölme baðlantýsý olarak kullanýlabilecek bir çözüm Þekil 2.23’te verilmiþtir.
Þekil 2.23
91464
1.
2.
3.
Boru
Bölme konektörü
Þasi
!
Sistem ya da ekipman üzerinde herhangi bir iþi tamamladýktan sonra etkinliðinin
kontrolü için fren sistemi kontrol edilmelidir.
Hava sistemleri için basýncý en yüksek deðerine çýkartýnýz. Yapýlan iþten etkilenen
alanlardaki kaçaklarý kontrol ediniz.
2.17.3 ABS’li araçlar
Dingil açýklýðýný modifiye ederken ABS modülatörlerinin orijinal konumlarý arka teker aksýna göre
korunmalýdýr. Arka akstaki sensörler ve kontrol ünitesi ve ünite ve modülatörler arasýndaki elektrik
kablolarý orijinalinkinde bulunan kablolarýn yeterli gelmemesi durumunda uygun konektörlerle, yeni
kablo veya uzantýlarla buna göre modifiye edilmelidirler. Modülatörlerin fren hortumlarý ayný þekilde
modifiye edilmelidirler.
2—43
2.18
Sistemden hava almak
8,5 barlýk bir kontrol basýncýnýn altýnda bir basýnca düþülecek þekilde hava çekilmesine izin vermeyen
bir valf takýlý olmasý þartýyla yardýmcý cihazlarý çalýþtýrmak için (PTO gibi) servis deposundan küçük
miktarlarda hava çekilebilir.
Havayý doðrudan hava tankýna takýlý servis hattýndaki (Çýkýþ 24) 4 yollu emniyet valfýndan alýnýz.
Þekil 2.24
91507
Eðer hava ile çalýþan ilave üniteler takýldýysa kompresör üzerindeki talep çalýþma zamanýnýn %50’sini
geçmemelidir.
Eðer büyük miktarlarda hava gerekliyse ilave bir hava tanký takýlmalýdýr. Ancak, bu durumda Standart
hava kompresörünün fren sistemi tanklarýný öngörülen sürelerde doldurup doldurmadýðý doðrulanmalýdýr.
Gerekiyorsa daha büyük kapasitede bir kompresör takýlmalýdýr.
2—44
2.19
Elektrik sistemi üzerindeki iþlemler
2.19.1 Genel bilgi
Araç normal gerekler için 24V elektrik sistemi üzerinde çalýþýr ve þasi bir topraklama dönüþüdür, akü
ve alternatör gibi ilgili parçalar arasýnda akým dönüþ kablosu gibi davranýr. Ýzoleli dönüþ telinin
olmadýðý durumlarda tüm parçalarýn eksi terminalleri þasi boyunca baðlanmýþtýr.
Üst yapýcý yardýmcý elemanlarýn veya devrelerinin takýlmasýnda aþaðýda verilmiþ talimatlarý dikkate
almalýdýr. Araçla ilgili olan dokümantasyonlarla beraber modifikasyonun karmaþýklýðýna göre uygun
dokümantasyon (örneðin elektrik þemasý) içerik için saðlanmalýdýr.
Kablolar ve konektörler için orijinal araçta kullanýlanlara eþdeðer renkler ve/veya kodlar kullanýmý
tesisat iþini daha kararlý yapar ve tamirat iþini kolaylaþtýrýr.
Not:
Aracýn elektrik sistemi üzerine daha ayrýntýlý bilgi için lütfen özel atölye el kitaplarýna bakýnýz.
Araçlar çalýþmalarýný kontrol eden geliþmiþ elektrikli/elektronik sistemlerle donatýlmýþtýr.
!
!
IVECO’nun talimatlarýna uygun olarak yapýlamayan veya yetersiz personel tarafýndan
yapýlan sistem üzerindeki çalýþma (örneðin, kablo demetinin sökülmesi, ek devreler
yapýlmasý, ekipmanlarýn deðiþtirilmesi, sigortalarýn deðiþtirilmesi v.b.) aracýn
güvenliðini ve çalýþmasýný tehlikeye atarak sistemlere (kontrol ünitesine, kablolamaya,
sensörlere) aðýr hasar verebilir bunun yaný sýra garanti tarafýndan kapsanmayan
(örneðin yangýn ve aracýn tahrip olmasýný tehlikesini de içeren kýsa devre yaptýrýlmasý
gibi) büyük hasarlara sebep olabilir !
Hiçbir durumda dokunulmayan, ECU’larý birbirine baðlayan hatta (CAN hattý)
herhangi bir deðiþiklik veya baðlantý yapmak tamamen yasaklanmýþtýr. Herhangi
bir arýza teþhisi veya bakým iþi yalnýzca IVECO onaylý ekipman kullanan yetkili
personel tarafýndan yapýlabilir.
Elektrik sistemi üzerinde bir iþ yapmadan önce aküleri her zaman sökünüz. Önce eksi sonra da artý
elektrik kablosunu sökünüz.
Özel fonksiyonlarýyla ilgili olarak gerekli kapasitedeki sigortalarý kullanýnýz. Daha yüksek kapasiteli
sigorta kullanmayýnýz. Onlarý yalnýzca sorunlarý giderdikten sonra deðiþtiriniz.
Kablo tesisatýnýn orijinal durumunu (rota, koruyucu, sargý, kabloyu her ne olursa olsun bütünlüðünü
bozabilecek olan, yapýnýn metal yüzeylerine temas etmesini önleyerek) tekrar saðlayýnýz.
2—45
2.19.2 Elektrik Sistemi Modifiye Etmek
Alternatör akü, elektrik elektronik parçalar
Araç parçalarýný korumak için her zaman aþaðýdaki önlemleri alýnýz.
Aküleri sistemden hiçbir zaman motor çalýþýrken ayýrmayýnýz veya ana þalteri
açmayýnýz.
Konektörleri motor çalýþýrken veya kontrol ünitesinde elektrik varken kontrol ünitesinden asla
sökmeyiniz.
Elektronik modüllerle iç kilitlenmiþ parçalara hiçbir zaman aracýn anma voltajý ile gezici kablolar
üzerinden güç vermeyiniz.
Metal kýlýflarla donatýlmýþ kontrol üniteleri baþka þekilde belirtilmediði taktirde bir cývata veya vidadan
þase almalýdýr.
Aracý çekici yardýmýyla çalýþtýrmayýnýz. Aküleri tamamen baðlamadan motoru çalýþtýrmayýnýz.
Eðer aküleri çabuk þarj etmek gerekliyse onlarý araç devresinden sökünüz. Çalýþtýrma yalnýzca
tekerlekli dýþ akü ile doðru polarizasyonu saðlayarak yapýlmalýdýr.
Þase baðlantýlarýnýn kontrol edilmesi
Genel bir kural olarak aracýn orijinal þase baðlantýlarý deðiþtirilmemelidir. Eðer bu
baðlantýlarý kaydýrmak veya baþka þase noktalarý uygulamak gerekliyse mümkün olduðu
kadar þasi üzerindeki mevcut delikleri kullanýnýz ve:
— Boyayý ya törpü yada uygun bir kimyasal ürünle kaldýrarak hem þasi tarafýnda hem
de uç tarafýnda anaforetik boyanýn tamamýyla þasiden sökülmesini saðlayýnýz ve
çiziksiz ve kývrýmsýz bir destek yüzeyi oluþturunuz.
— Yüksek iletkenlik boyasýný kablo ucu ve metal yüz arasýna uygulayýnýz.
Þekil 2.25
A
— Þase kablolarýný boya uygulanmasýndan sonra 5 dakika içinde baðlayýnýz. Kontrol
anahtarlarýnýn þase baðlantýlarý için (örneðin sensörler veya düþük emme cihazlarý)
standartlaþtýrýlmýþ (motor ve þasi þase baðlantýsý) noktalarýný kullanmayýnýz
D
B
C
B
C
4972
A
86686
4974
1 – ÞASE BAÐLANTILARI A-ETKÝN ÞASE NOKTASI – B: ETKÝN OLMAYAN ÞASE NOKTASI
2 – TEL BAÐLANTISI A VÝDA - B. TEL UCU – C. RONDELA – D. SOMUN
3 – ÞASEYE BAÐLI TEL
2—46
Eksi kablolar sistem þase noktalarýna olabildiðince kýsa baðlý ve bir yýldýz baðlantý ile iç baðlantýlý
olmalýdýr.
Þekil 2.26
2.19.3 Ek Devreler
Bunlar aracýn ana devresinden ayrýlmýþ ve bir sigorta ile korunuyor olmalýdýr.
Ek elektronik devreler, orijinal elektrik sistemine orijinalleriyle ayný tip sýzdýrmaz konektörlerle
baðlanmalýdýr. Bunlar kýlýfla korunmalýdýr (PVC olmayan) veya darbe ve ýsý kaynaklarýna
karþý korunmuþ olarak kývrýmlý boru tip kanallar içinde baðlantý elemanlarýyla sabitlenmiþ
olmalýdýr.
Kablolar belirtilen nesnelerden en az belirtilen mesafede olmalýdýrlar:
— Ana ýsý kaynaklarýndan 150 mm (türbin, motor, egzoz manifoldu)
— Kimyasal maddelerin haznelerinden 50 mm (aküler v.s.)
— Hareketli parçalardan 20 mm.
Diðer parçalara özellikle gövdenin keskin köþelerine sürtünmelerini önlemeye büyük özen
gösteriniz.
Mümkün olduðunda sarkmayý önlemek için yakýn konulmuþ (birbirinden yaklaþýk 350 mm) özel olarak
tahsis edilmiþ klipslerle tamir /takma iþinden sonra da ayný güzergahta yönlendirmeye olanak
(zorunluluk) verecek þekilde kablo geçiþ güzergahlarý baðlantý elemanlarýyla sabitlenmiþ olmalýdýr.
Kablolar deliklerden veya panellerin kenarlarýndan v.b. geçtiðinde (kývrýmlý borulara ek olarak) koruyucu
kanallarla zýrh içine alýnmalýdýr. Kablo geçiþleri için þasiyi delmeye izin verilmez.
2—47
Kývrýmlý boru tüm kabloyu tamamen korumalýdýr ve kablo uçlarýndaki lastik rondelalara (ýsýyla çeken
baðlantý elemanlarý veya bant ile) baðlanmalýdýrlar. Kývrýmlý boru üzerindeki klipsler (boylamasýna
kesildiðinde) boruyu deforme etmemeli ve kablolar borudan baþýboþ çýkmamalý ve keskin köþelerle
temas etmemelidirler.
Kablolar için tüm (+) terminaller lastik rondelalarla korunmalýdýrlar (atmosferik etmenlere açýk veya
suyun toplandýðý bölgelerde hava ve su geçirmeyecek þekilde sýkýca kapatýlmýþ).
Kablolar uçlara (hem artý hem eksi ) gevþemeyi önleyecek þekilde baðlanmýþ olmalýdýr. Çoklu
baðlantýlar için radyal kalýplar kullanarak (mümkün olduðu yerlerde kaçýnýlmalýdýr) ve mümkün
olduðunda bir torkmetre ile sýkýnýz.
Mümkün olduðu yerlerde yüksek yoðunluklu emme sinyalleri (örneðin: elektrik motorlarý, selenoid
valflar) ve düþük emme sinyalliler (örneðin sensörler) için aralarýnda elektronik giriþimden kaçýnmak
için kablolar arasýnda deðiþik dolaþýmlar (dokumalar) kullanýlmasý önerilmektedir. Hepsi aracýn metal
yüzeyine olabildiðince yakýn tutulmalýdýr.
Þasi – devrilebilir kabin baðlantýlarýný yaparken herhangi bir engelleme veya gerilmeyi bulmak ve
düzeltmek için hem kapalý hem de açýk olarak kep ile kablo demetinin konumu kontrol edilmelidir.
Tabloda gösterildiði gibi akým düzeylerine bakarak uygun kesit alanlý sigortalar ve
!
kablolar kullanýnýz. Sigorta akým çekme noktasýna olabildiðince yakýn takýlmalýdýr.
Tablo 2.11
(A)
En büyük sürekli akým1)
Tel Kesit alaný
(mm 2)
4
0.5
10
1
20
2.5
25
4
35
6
50
10
70
16
90
25
120
35
150
50
1)
Kullaným periyodu 30 saniyeden uzun olanlar için
Saklama bölümünün içine etki edebilen sýcaklýðýn yanýnda konuma göre maksimum kapasitelerinin
%70 - % 80'ine kadar doldurulabilen sigortalarý seçin.
Çeþitli kablolarý beraberce gruplarken, azalmýþ ýsý yayýlýmýndan dolayý tek kablonun anma deðerine
göre yoðunluklarýnda azalma olacaðýný hatýrlayýnýz.
Çekilmiþ güçle ve sýnýrlý motor hýzýnda (örneðin soðuk depolu araçlarda) motorun sýk sýk çalýþtýrýldýðý
araçlarda aküyü etkin kýlmak için aralýklý olarak þarj ediniz.
Soket baðlantýlarý ve kablo uçlarý orijinal araçtakiyle ayný tip parça kullanarak korunmuþ ve dýþ hava
etmenlere karþý dirençli olmalýdýr.
2—48
Üst yapýmcý için kývrýmlý boru
Özel bir kývrýmlý boru (kabinin önünde yolcu tarafýnda bulunan) üst yapýmcýnýn kabin içinden dýþýna
kablolarýn taþýnmasý için kullanýþlý bir geçit olarak kullanýlýr (Bkz. Þekil 2.27)
Borunun alt ucu dumanýn ve tozun kep içine girmesini önlemek için bir tapa ile korunmuþtur. Bu ucu
kablolarý içinden geçirdikten sonra sýzdýrmaz yapýnýz.
Þekil 2.28’deki ok, kývrýmlý borunun kep içindeki diðer ucunun olduðu arkadaki panoyu belirtmektedir.
Þekil 2.27
Þekil 2.28
Koruyucu Tapa
91528
2—49
2.19.4 Ýlave ekipman takmak
Gerektiðinde ilave ekipman takarken endüksiyon akýmýnýn zirve yapmasýna karþý diyotlar takýlmalýdýr.
Analog sensorlardan çýkan þase sinyali yalnýzca özel bir alýcýya baðlanmalýdýr. Ýlave þase baðlantýlarý
bu sensörlerden yayýlan yanlýþ çýkýþ sinyalleriyle sonuçlanabilir.
Elektronik parçalar için düþük yoðunluklu sinyalli kablolama tesisatý parazit kapasitesini azaltmak
için metal referans düzlemine paralel olarak düzenlemelidir, örneðin parazit kapasitesini azaltmak
için þasi/kabin yapýsýna baðlanmalýdýr. Ek kablo tesisatlarýndan olabildiðince uzakta konumlandýrýlmalýdýr.
Ek ekipman, sistem þasesine olabildiðince fazla dikkatle baðlanmalýdýr (bkz. Madde 2.19). Ýlgili
kablolama elektromanyetik giriþimi önlemek için mevcut elektronik devreler boyunca takýlmamalýdýr.
Elektronik sistemin kablolamasý (uzunluk, iletken tipi, düzenleme, sabitleme, örgü kalkan baðlanmasý
v.b) orijinal IVECO standartlarýný izlemelidir. Herhangi bir iþi tamamladýktan sonra orijinal sistemi
dikkatlice sýfýrlayýnýz.
Hem ýþýn saçan hem de iletilen elektromanyetik emisyonlar için aþaðýdaki baðýþýklýk gereklerine uyan
elektromekanik ve elektrikli cihazlarýn kullanýlmasýný tavsiye ediyoruz:
Araçta bulunan elektronik cihazlarýn elektromanyetik baðýþýklýk seviyesi iletim anteninden 1
m mesafede þu deðerlerde olmalýdýr:
— 20 Mhz ve 1 GHz arasý frekanslarda ikincil cihazlar için 50 V/m baðýþýklýk
— 20 Mhz ve 1 GHz arasý frekanslarda birincil cihazlar için 100 V/m baðýþýklýk
Banko testleri sýrasýnda 24 V ile beslenen üniteler için yapay aðýn (LISN) uç noktalarýnda ölçülen
geçici voltajda izin verilen en büyük deðiþkenlik ±80 V’tur; deðilse eðer ölçümler araç üzerinde
yapýlýyorsa deðiþkenlik karýþýklýðý yaratan cihaz civarýnda en eriþilebilen noktada belirlenmelidir.
2—50
En yüksek ýþýma ve iletim emisyon seviyeleri
Tablo 2.12
Karýþýklýk
Tipi
Iþýmýþ
Iþýmýþ
Dönüþt
ürücü
tipi
Ýletilmiþ
Ýletilmiþ
Detektör
Tipi
530 KHz
2 MHz
5.9 MHz
6.2 MHz
30 MHz
54 MHz
70—108 MHz, 144—172 MHz
420—512 MHz, 820—960 MHz
Geniþ Bant Nerdeyse Zirve 63
54
35
35
24
Geniþ Bant Zirve
76
67
48
48
37
Dar Bant
41
34
34
34
24
LISN
Geniþ Bant Nerdeyse Zirve 80
d 50
h / 55
50 ohm/
90
Geniþ Bant Zirve
H / 0,
0 1 F
70
Dar Bant Zirve
66
52
52
36
Anten 1
metre
uzaklýkta
Iþýmýþ
Ýletilmiþ
Bant
Tipi
dBµV olarak kabul edilebilir karýþýklýk seviyeleri
(Emisyon ölçümü için CISPR'deki Normal ölçüm birimi )
Zirve
150 KHz
300 KHz
76
62
62
46
50
45
40
30
Elektromanyetik uyumluluk üzerine AB direktiflerine uygun elektrik/elektronik cihaz kullanýnýz; örneðin:
araç uygulamalarý için “e..” ile iþaretli uygun parçalarý (EC iþareti yeterli deðildir). Þüphe durumunda
IVECO Servis aðýna müracaat ediniz.
Bu seviyelerin yalnýzca sistem “IVECO Yedek parçalarýndan” geliyorsa veya ISO, CISPR, VDE gibi
uluslararasý yönetmeliklere göre onaylanmýþsa doðru olduðu farz edilir. Birinci ve ikinci þehir þebekesini
(220V AA) kullanan sistemler olduðunda bir elektrik kaynaðý olarak ilgili karakteristikler IEC
yönetmeliklerine uymalýdýrlar.
Alýcý verici sistemi (CB, 2 metre ve cep telefonu)
CB üniteleri (27 MHz), 2m amatör üniteler (144 MHz), Cep telefonlarý (GSM) ve uydudan takip (GPS)
üniteleri takmak için araçta zaten mevcut olan güç kaynaðýný kullanýnýz, ilave dýþ bir sigorta ile
doðrudan 30 no'lu çýkýþa (ve gerekiyorsa 15 no'lu çýkýþa) baðlayýnýz.
Bu üniteler uygulanabilir yasal gereklere göre tip onaylý olmalý ve sabit (taþýnmaz) tip olmalýdýr.
Tip onaysýz alýcý verici üniteleri veya ilave güçlendiriciler takýlmasý araç ve/veya sürücü güvenliði
üzerine olumsuz etkileriyle standart araç içi elektrikli/elektronik cihazlarýn doðru iþletilmelerini
etkileyebilir.
En sýk uygulamalar aþaðýdakileri içerir:
— Halk bandý ve 2M bantlar için amatör alýcý – verici üniteleri.
— cep telefonlarý için alýcý – verici üniteleri.
— GPS alýcý ve uydudan takip üniteleri
2—51
Amatör radyo operatörü (HAM) ve 2m radyo sistemi takýlmasý
Amatör radyo operatörü (HAM) ve 2m (144 MHz) radyo istemleri araç üzerindeki güç sistemi
kullanýlarak takýlmalýdýr. Ýlave bir sigorta yardýmýyla 30 no'lu çýkýþa baðlayýnýz. Sistem yasal olarak
tip onaylý ve sabit (taþýnmaz) olmalýdýr. Ýletim kýsmýný düz ve kuru bir alana aracýn elektronik
parçalarýndan ayrý nem ve titreþimden uzak bir yere takýnýz.
Anten büyük bir metal taban üzerine mümkün olduðunca dikey konumda baðlantý kablosu aþaðý
doðru bakar þekilde aracýn dýþýna takýlmalýdýr. Montaj için üreticinin talimatlarýný ve uyarýlarýný dikkate
alýnýz.
Doðru tip anten seçimi ve onu doðru takmak aletten en yüksek performansý almak için hayati öneme
sahiptir. Anten iyi kalitede olmalý ve özenle takýlmalýdýr. Takma iþlemi, performansý ve sonucunda
da radyonun menzilini belirleyeceði için çok hayatidir.
Takma tipiyle ilgili iki seçenek vardýr. Sabit (örneðin kalýcý) veya ön cam siperliðine (veya diðer tip
bir destek). Ýkinci seçenek daha pratik ve gövdeyi delme gereksinimini ortadan kaldýrýr.
Diðer antenlerden ½ lamdadan (dalga boyu) daha az olmamak kaydýyla bir uzaklýkta yerleþtiriniz.
Tavanýn ortasý en iyi konumdur çünkü kütle düzlemi tüm yönlerde orantýlýdýr. Kenarda veya aracýn
diðer baþka bir yerinde olan grupla kütle düzlemi kendisiyle orantýlý olacaktýr.
Kablolarý baðlarken ve düzenlerken aþaðýdaki tedbirleri uygulayýnýz.
— Birinci kalite, düþük kayýplý, eþ eksenli (koaksiyel), anten vericisi ile ayný empedansa sahip bir
anten kablosu kullanýnýz.
— Eþeksenli (koaksiyel) kablonun dolaþýmý daha önceden mevcut olan kablolardan (TV, radyo,
telefon, güçlendirici ve diðer elektronik cihazlar) uygun bir mesafede olmalýdýr (en az 50 mm).
Kepin metal yüzeyinden de en az mesafede olmasýný da saðlayýnýz. Kablolarý sola veya saða
döþenmesi tercih edilir.
— Gövdede anteni sabit konumda takmak için açýlmýþ deliðin alt kýsmýný temizleyiniz böylece anten
desteði tam olarak aracýn þasesine baðlanmýþ olur.
— Radyoyu antene baðlayan koaksiyel kablo en üst düzeyde özenle takýlmalýdýr. Kabloyu ezen ve
bozan eðriliklerden ve dirseklerden kaçýnýnýz. Engellere takýlmaktan kaçýnýnýz. Kabloyu olabildiðince
kýsaltýnýz. Koaksiyel kablodaki herhangi bir bozukluðun radyo vericisinde çok þiddetli karýþýklýða
sebep olacaðýný hatýrda tutunuz.
— Kabloyu dolaþtýrmak için mevcut delikleri kullanýnýz. Eðer ilave delik delinmesi gerekiyorsa gövdeyi
korumak için gerekli tüm önlemleri alýnýz (anti pas boya, kýlýf v.b).
— En yüksek güç aktarýmý için hem anten tabanýnda hem de cihaz baðlantýsýnda araç þasesi ile iyi
baðlantý saðlayýnýz.
Radyo vericileri tipik olarak konsol üzerine vites deðiþtirme alanýnda veya sürücünün üzerindeki baþ
raya takýlýrlar.
Eðer cihaz 12 V güç kaynaðý kullanýyorsa uygun bir 24V-12 V DC/DC dönüþtürücüsü takýlmalýdýr
(eðer zaten takýlý deðilse) Güç kablolarý olabildiðince kýsa, sarýmlarýn varlýðýný önleyerek (bükümsüz)
ve referans düzlemden en az mesafeyi koruyacak þekilde olmalýdýr.
2—52
Ön cam siperliðine montaj için notlar
Araç anten desteklerini takmak için hiçbir özel prosedür gerekli deðildir. Ön cam siperlik desteðiyle
verilen talimatlara uyunuz.
Montajdan sonra araçla metal destek arasýnda iyi þase baðlantýsýnýn yapýldýðýndan emin olunuz,
radyo anten kablosundan ayrýlmýþ olarak kontrol ediniz. Ayrýca metal destek ve gövde arasýnda iyi
baðlantý olduðunu kontrol ediniz.
Ön cam siperliði grubuyla iliþkili olarak ve eðer kablo kapý çerçevesi ve kapý arasýndan yönlendirilirse
kablonun uygun þekilde bozulmaktan korunmasý önemlidir.
IVECO ön cam siperliði yerine sabit anten tesisatýnýn kullanýlmasýný önermektedir.
Cep Telefon sistemi takýlmasý
Cep telefonu sistemleri araçta mevcut güç sistemi kullanýlarak takýlmalýdýr. Ýlave bir sigorta yardýmýyla
30 no'lu çýkýþa baðlayýnýz.
Cihazlar yasal olarak tip onaylý ve sabit (taþýnmaz) olmalýdýr. Ýletim kýsmýný düz ve kuru bir alana
aracýn elektronik parçalarýndan ayrý nem ve titreþimden uzak bir yere takýnýz.
Anten büyük bir metal taban üzerine mümkün olduðunca dikey konumda baðlantý kablosu aþaðý
doðru gider þekilde aracýn dýþýna takýlmalýdýr. Montaj için üreticinin talimatlarýný ve uyarýlarýný dikkate
alýnýz.
Antenin ideal konumu kep tavanýnýn önünde diðer antenlerden en az 30 cm uzak olacak þekildedir.
Kablolarý baðlarken ve düzenlerken aþaðýdaki tedbirleri uygulayýnýz.
— Özellikle koruyucu kalkanla iliþkili olarak birinci sýnýf kalitede kablo kullanýnýz.
— Kablo dolaþýmý önceden var olan kablolardan uygun bir uzaklýkta olmalýdýr (en az 50 mm). Kabinin
metal yüzeyinden en az mesafede olmasýný da saðlayýnýz. Kabloyu aþýrý olarak çekmeyiniz ve
kýstýrmaktan kaçýnýnýz. Kablolarýn sola veya saða döþenmesi tercih edilir.
— Koaksiyel anten kablosunu kýsaltmayýnýz veya uzatmayýnýz.
— Kabloyu dolaþtýrmak için mevcut delikleri kullanýnýz. Eðer ilave delik delinmesi gerekiyorsa gövdeyi
korumak için gerekli tüm önlemleri alýnýz (anti pas boya, kýlýf v.b).
Cep Telefonlarý tipik olarak konsol üzerine vites deðiþtirme alanýnda veya sürücünün üzerindeki baþ
raya takýlýrlar.
2—53
GPS anten kablosu ve navigasyon sistemi takýlmasý
Doðru çalýþma ve en üst düzeyde performans için GPS antenlerinin doðru ve dikkatli takýlmasý ileri
düzeyde önemlidir.
Mümkünse antenler görülemeyecekleri gizli bir konumda takýlmalýdýr.
GPS antenini düzenlemek hassas bir iþtir. Uydudan alýnan sinyallerin gücü çok zayýftýr (yaklaþýk
136dBm), dolayýsýyla herhangi bir engel alýcýnýn kalite ve performansýný etkiler. GPS anteni gökyüzünü
en üst düzeyde görmesinin saðlandýðý bir konumda takýlmalýdýr.
En düþük görüþ açýsý 90 derece olmalýdýr. Gökyüzü görüþ alaný cisimlerle ve metalik yapýlarla
engellenmemelidir.
Takýþ yönü yatay olmalýdýr.
GPS anteninin ideal konumu ortada plastik konsolun altýdýr ve araç ön camýnýn tabanýdýr. Anteni
kepteki herhangi bir tipteki metal yapýnýn altýna takmayýnýz.
Diðer antenlerden 30 cm uzaklýktan daha yakýn olmayan bir konumda GPS antenini takýnýz. Kablolarý
baðlarken ve düzenlerken aþaðýdaki tedbirleri uygulayýnýz.
— Özellikle koruyucu kalkanla (blendaj) iliþkili olarak birinci sýnýf kalitede kablo kullanýnýz .
— Kablo dolaþýmý önceden var olan kablolardan uygun bir uzaklýkta olmalýdýr (en az 50 mm). Kepin
metal yüzeyinden de en az mesafede olmasýný da saðlayýnýz. Kabloyu aþýrý olarak çekmeyiniz
ve kýstýrmaktan kaçýnýnýz. Kablolarý sola veya saða döþenmesi tercih edilir.
— Koaksiyel anten kablosunu kýsaltmayýnýz veya uzatmayýnýz.
— Kabloyu dolaþtýrmak için mevcut delikleri kullanýnýz. Eðer ilave deliklerin delinmesi gerekiyorsa
gövdeyi korumak için gerekli tüm önlemleri alýnýz (anti pas boya, kýlýf v.b).
Yer belirleme sistemleri araçta mevcut güç sistemi kullanýlarak takýlmalýdýr. Ýlave bir sigorta yardýmýyla
30 no'lu çýkýþa baðlayýnýz.
Cihazlar yasal olarak tip onaylý ve sabit (taþýnmaz) olmalýdýr. Ýletim kýsmýný düz ve kuru bir alana
aracýn elektronik parçalarýndan ayrý nem ve titreþimden uzak bir yere takýnýz.
2—54
Uyarýlar
Aþaðýdakiler gibi :
— Retarder
— Ýlave ýsýtýcýlar
— PTO’lar
— Klima sistemleri
— Otomatik vites kutularý
— Filo Yönetimi
— Hýrsýzlýða karþý önlem cihazlarý
— Cep telefonlarý v.b.
— Soðutma sistemleri için kompresörler.
araca zaten takýlý olan elektrikli sistemlerle (örneðin ABS, EBD v.b) etkileþebilen sistemleri takarken
tesisatý en iyi duruma getirmek için IVECO ile baðlantýya geçin.
Notlar
Temel sistemle etkileþime girebilen iþlemler için sistemin düzgün olarak takýldýðýndan emin olmak
için arýza teþhis kontrolleri yapmak gereklidir.
Bu kontroller araca takýlý kontrol ünitesinin (ýþýk-kodu) kendinden teþhis sistemini veya IVECO servis
aðýný kullanarak yapýlabilirler.
IVECO þirket yönetmeliklerine uygun olmayan bir iþ yapýldýðýnda kendi garanti kapsamýný reddetme
hakkýný saklý tutar.
2.19.5 Ýlave ekipman güç kaynaðý
Araç sistemi tüm standart ekipmanlara gerekli gücü saðlamak üzere tasarlanmýþtýr. Ekipmanýn her
parçasý, kendi iþlevi için kendi özel korumasýna ve uygun kablo boyutlarýna sahiptir.
Ýlave ekipman takýlmasý uygun koruma saðlanmasýný da içermeli ve araç sistemini aþýrý yüklememelidir.
Ek cihazlarýn þase baðlantýlarý uygun boyutta bir kablo ile yapýlmalýdýr. Olabildiðince kýsa olmalý ve
araç þasisiyle iliþkili olarak cihazýn hareketine izin vermelidir.
Eklenmiþ yüklerden dolayý, opsiyonel daha yüksek kapasiteli aküler veya alternatörlerin talep edilmesi
önerilir.
Her durumda, sistemin bazý parçalarýný hasara uðratmamak için (örneðin marþ motoru) akülerin
kapasitelerindeki artýþýn, IVECO tarafýndan fazladan opsiyonel olarak saðlanan en büyük deðerleri
%20-30 kadar geçmemesini öneririz. Eðer daha büyük kapasiteler gerekliyse, aþaðýda belirtildiði
gibi gerekli düzenlemeleri yaparak ilave aküler kullanýnýz.
2.19.6 Ýlave aküler ve Alternatörler
Yüksek güç tüketen elektrikli cihaz (örneðin sýk veya aracýn motorundan baðýmsýz olarak uzun süre
kullanýlan elektrik motorlarý mesela þehir içi uygulamalarýndaki tail lift) veya pek çok ilave elektrikli
cihaz takýlmasý standart sistemin saðlayabileceðinden daha fazla güç gerektirebilir.
Bu durumlarda uygun kapasitede ilave aküler kullanýlmalýdýr.
2—55
Aracýn devrelerine katýlmalarý, aracýnkine baðlanmýþ ayrý bir doldurma sistemini içermelidir (Bkz.
Þekil 2.29). Bu durumda tüm akülerin doðru doldurulduklarýndan emin olmak için orijinal olarak takýlý
olanlarla ayný kapasitede ilave aküler saðlamak önerilir.
Þekil 2.29
Ýlave akülerin takýlmasý
91508
1
2
3
4
5
6
7
Standart aküler
Ýlave Aküler
Dahili regülatörlü alternatör
Marþ motoru
Kontak anahtarý
Röleler
Akü þarj durumu göstergesi
Ýlave akü takmak alternatörün doldurma için yeterli kapasitede olduðunun kontrolünü gerektirir.
Gerekiyorsa daha büyük güçte bir veya ilave bir alternatör kullanýlmalýdýr. Bu durumda Þekil 2.30’da
gösterildiði gibi baðlayýnýz.
Yalnýzca araç motoru çalýþýyorken çalýþan elektrik motorlarý kullanýrken ilave akü yerine daha büyük
veya ilave bir alternatör kullanmak yeterli olabilir.
Akü baðlantýsýnýn kazayla kesilmesi durumunda mevcut elektrik/elektronik sistemlerinde oluþabilen
zararlara meydan vermemek için böyle alternatörler Zener diyot düzelticilerle beraber takýlmalýdýrlar.
Ayrýca her alternatörün akü dolmadýðý zamanlarda göstermek için bir uyarý ýþýðý olmalýdýr.
2—56
Þekil 2.30
Ýlave alternatör takmak
AKÜYE
AKÜYE
91509
Soðutucu üniteleri için alternatörler
Motorun döndürdüðü ikinci bir alternatörden beslenen soðutucu ünitelerini takarken özel dikkat
harcanmalýdýr.
Bu jeneratörler devirlerine göre aracýn soðutucu ünitesine yönlendirilen kablolarda 270 – 540 V
arasýnda voltaj üretirler.
Yukarýda bahsedilen alternatörden çýkan kablolarla zaten araçta olanlara arasýnda çok yakýn mesafe
olmasý sebebiyle kolayca olasý elektromanyetik giriþimlerin yol açtýðý tehlikeler doðabilir.
Bu tip durumlar yüksek izolasyonlu kablolarýn aracýn standart kablolarýna yakýn olmadan ayrý ayrý
yönlendirilmelerini gerektirir. Daha önce belirtilen elektromanyetik çýktý düzeyleri bu üniteler için
uyulmalýdýr.
Standart alternatörün arýzalanmasý durumunda araç içi panelde bir hata mesajý belirecektir (örneðin
düþük voltaj, sinyal yok gibi).
2—57
2.19.7 Güç çekmek
Güç çekmesinin mümkün olduðu noktalarla ilgili olarak (bkz Þekil 2.31) mevcut akým ve gözetilmesi
gerekli önlemler þu þekildedir:
Önlemler
Uygun sigorta kullanarak, gerektiði yerlerde güç beslemesinin yakýnýna takýnýz.
Madde 2.21.3’ün talimatlara uygun þekilde takarak eklenmiþ kablolarý uygun kýlýflar içinde koruyunuz.
a)
b)
c)
d)
akülerden
ana akým anahtarýndan (manüel veya kontaktör)
20 pimli konektörden (aþaðýda çýkýþ pimi olarak belirtilmiþ)
þasideki 5 pimli konektörden (daha önceki 4 yollu konektör yerine) veya 4 pimli konektörden
MD3060P vites kutulu araçlar için.
e) yan iþaret lambalarý için konektörler
Þekil 2.31
e
c
d
b
a
91570
2—58
a) Aküler
Mevcut deðiþik tip aküler aþaðýdaki tabloda verilmiþtir.
Model
85E13
100E15
130E15
150E21
220E21
250E24
Aküler
24V (2 x 12) 88 Ah
24V (2 x 12) 88 Ah
24V (2 x 12) 88 Ah
24V (2 x 12) 110 Ah
24V (2 x 12) 110 Ah
24V (2 x 12) 110 Ah
Alternatör
24V - 70A
24V - 70A
24V - 70A
28V - 70A
28V - 70A
28V - 70A
Þekil 2.32
A:
Marþ motoru
B:
IVECO kullanýcýlarý için ayrýlmýþ çýkýþ
C:
Üst yapýcýlar için ayrýlmýþ çýkýþ.
91510
özel olarak üst yapýcýlar için saðlanmýþ özel “c” çýkýþýndan güç çekmek
Motor durduðunda
Akü anma deðerinin %10'una kadar
Motor çalýþýyorken:
Alternatör gücüne ve motor devrine baðlý olarak ilave bir %20 daha
çekilebilir.
Yüksek yüklü sýk kullaným için (örneðin arka ayak silindiri) daha büyük güç gerektiðinde üst boy
yüksek kapasiteli aküler (en az 110 A) ve 90 A’den az olmayan alternatörler takýlmalýdýr.
!
Ýlave devreler Tablo 2.18'de belirtildiði gibi akým çekme noktasý yakýnlarýna
konumlanmýþ uygun sigortalarla izole edilmeli ve korunmalýdýr. Ýlave kablolarý özel
kýlýflarla veya kývrýmlý kaplarla koruyunuz ve onlarý 2.19 no'lu talimata uygun olarak
takýnýz.
2—59
Maksi ve Mega sigortalar
Yüksek güç kaynaklarý için beþ sigorta tutuculu kutu takýmý IVECO Yedek Parça Bölümünden
edinilebilir.
Bu sigortalar araç üzerinde mevcut boþluða göre akü üzerinde kaynak çýkýþýna olabildiðince yakýn
konumlandýrýlmalýdýr
Þekil 2.33
AKÜ
KUTUSU
Battery
box
MAKSÝ-SÝGORTA
MAXIFUSE
MEGA
SÝGORTA
MEGAFUSE
91511
Kapasite
IVECO Ref. No.
Kit 40A
Kit 60A
4104 0110 KZ
4104 0111 KZ
Kablo kesiti
Kapasite
IVECO Ref. No.
Kablo kesiti
10mm 2
10mm 2
Kit 100A
Kit 125A
Kit 150A
4104 0112 KZ
4104 0113 KZ
4104 0114 KZ
25mm2
35mm2
50mm2
b) Akü ana þalteri
Eðer araçta bir akü ana þalteri varsa, akým parça üzerindeki diþli çýkýþtan (artý kutup) çekilebilir.
Þekil 2.34
Kablolar için
izolasyon kepi
91512
2—60
Þasi dönüþtür.
Akým çekme noktasýndaki baðlantý için temas yüzeyleri çekilecek akým miktarý için yeterince geniþ
olmalýdýr (en fazla çekilebilir akým sýnýrý belirtildiði gibidir a: akülerden akým çekimi). bu amaçla çekme
noktalarýnýn akü diþli ayrýcý çýkýþýna tespit için somun ve rondela kullanýnýz.
Ayýrýcýnýn aþaðý akýmýna bir sigorta takýnýz ve NO ETÝKETÝNDE belirtildiði gibi akým seviyesi için
uygun kesit alanlý kablolar kullanýnýz.
Çýkýþ kablolarý referans düzlemine paralel olacak þekilde, örneðin þasi/gövde yapýsýna mümkün
olduðunca yakýn olacak þekilde yönlendirilmelidir. Kablolarý her zaman kývrýmlý borularla koruyunuz
ve temas noktasýný doðru ölçüde kablo izolasyon kepiyle izole ediniz.
!
Eðer aküden hiç akým çekilmiyorsa akü kesici diþli çýkýþýný izole ediniz (pozitif
kutup).
c) 20 pimli konektör (mavi)
20 pimli konektörden elektronik kontrol ünitesi bölümünden (yolcu tarafý)
Tablo 2.13 — EuroCargo, 20 pimli konektör çýkýþý
Pim
Kablo no.
D (mm 2)
1
2
3
4
5542
7780
8000
9907
8710
2286
7772
8050
9906
0000
8154
8154
8155
8156
8157
0150
0169
0166
0167
0168
—
0.5
0.5
1
0.5
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
1)
En Büyük
yük
1 mA
100 mA
5A
200 mA
1
5A
1
0.5
0.5
1
0.5
0.5
0.5
0.5
0.5
0.5
0.5
0.5
0.5
0.5
—
10 A
10 mA
10 mA
10 A
~ 10 mA
~ 10 mA
~ 10 mA
~ 10 mA
~ 10 mA
~ 10 mA
~ 10 mA
~ 10 mA
~ 10 mA
~ 10 mA
—
Açýklama
Takograftan Hýz sinyali B7
Motor durumu, alternatör L 24 V motor çalýþýyorken
24 V yan ýþýklar yanýyorken
Park freni devredeyken þase
Kontak anahtarý ile (15)
Akü doðru (30)
Pim 15 konektörünü etkinleþtirmek için motor durumu.
Pim 15 konektörünü etkinleþtirmek için motor duruyor.
Þase
CC OFF1)
CC OFF1)
Pim 9 konektörünü etkinleþtirmek için CC eski halini alma.
Pim 9 konektörünü etkinleþtirmek için CC RESUME tuþuna basýnýz. .
Pim 9 konektörünü etkinleþtirmek için CC SET +,
Düðüm W2
PTO þase
PTO1, pim 16 konektörünü etkinleþtirmek için
Baðlý deðil
Pimler 10 ve 11 bir baðlantý kablosuyla baðlýdýr. Hýz kontrollü araçlar için baðlantý kablosunu çýkartýnýz ve bir NC anahtarý takýnýz, OFF
(kapalý) fonksiyonu (CC ve PTO’yu kapatmak için) anahtarý açarak elde edilir. CC’siz araçlar için baðlantý kablosunu çýkartýnýz ve bir
NC anahtarý takýnýz ve pim 10 ve pim 9’a baðlayýnýz, OFF (kapalý) fonksiyonu (CC ve PTO’yu kapatmak için) anahtarý açarak elde edilir.
20 pimli konektörde 3,5 ve 6 no'lu pimlerden akým çekme ICU’da bulunan üç sigorta ile korunmaktadýr.
(Ýç kontrol ünitesi), aþaðýdaki tabloda belirtildiði gibidir:
Konum
4
9
17
En Büyük Yük
10 mA
5A
5A
Açýklama
Doðrudan akü (24 V)
Alt anahtar (15)
Iþýklardan sonraki anahtar
2—61
d) MD3060P vites kutulu araçlar için 5 pim ve 4 pim konektörü
E’ posizionato sul telaio. Per utilizzare questo connettore, deve essere ordinato a ricambi il kit
2994016, composto dai connettori, capicorda e gommini di protezione.
Þaside konumlanmýþtýr. Bu konektörü kullanmak için konektörleri, kablo uçlarýný ve lastik rondelalarý
içeren 504033457 no'lu takýmý sipariþ etmelisiniz
1)
Pim
Kablo no
D (mm 2)
1
2
3
4
5
7151
5502
2226
5584
0150
0.5
0.5
0.5
0.5
0.5
En Büyük
yük
~ 10 mA
~ 10 mA
10 mA
10 mA
10 mA
Açýklama
Düðüm V2 (24V) 1)
1. pim konektörü etkinleþtirmek için 2. hýz sýnýrlayýcý
Vites kutusu geride, 24 V geride
Motor devri sinyali
Vites kutusu nötrde þase nötrde
Yalnýzca pim 2’ye baðlantý için kullanýnýz. Diðer uygulamalar için kullanmayýnýz.
Þekil 2.35
91513
Allison otomatik vites kutulu araçlar için, akým Elektronik kontrol ünitesi bölümündeki (yolcu tarafý)
4 pimli konektörden alýnabilir. Bu konektörü kullanmak için konektörleri, kablo uçlarýný ve lastik
rondelalarý içeren 2994016 no'lu takýmý sipariþ etmelisiniz
Pim
Kablo no
D (mm 2)
En Büyük
yük
1
2
3
4
312 NO
323 NO
8353
—
1
1
1
—
10 mA
10 mA
10 mA
10 mA
Açýklama
PTO AÇIK
Vites kutusu nötrde, 24 V nötrde
Dýþ vites kutusu nötrde
Baðlý deðil
e) yan iþaret lambalarý için konektör
2.19.11. maddesine bakýnýz.
2—62
2.19.8 Dingil Açýklýðý veya Uzantý Deðiþimden Dolayý Kablo Demeti Modifikasyonlarý
Dingil açýklýðý ve uzantýnýn yeni boyutlarýndan dolayý þasi üzerinde kablolarý uzatmak gerektiðinde
standart araçta kullanýlanlarla ayný özelliklere sahip su geçirmez bir baðlantý kutusu kullanýlmalýdýr.
Kablolar, konektörler, uç takozlarý, kanallar v.b. gibi kullanýlan parçalar orijinal olarak kullanýlan ve
doðru olarak takýlanlarla ayný tipten olmalýdýrlar.
2.19.9 Sistem voltajýndan deðiþik voltajda güç çekimi
24 V sisteminden 12 V alýnmasý gerekliyse, normal devreden güç çekmek için uygun bir voltaj
adaptörü takýlmalýdýr. doldurma sýrasýnda aküler üzerindeki zararlý etkilerinden dolayý güç yalnýzca
tek bir aküden çekilmemelidir.
2.19.10 Akü ana þalteri (opsiyonel ekipman)
Bu genellikle akü kutusu üzerinde takýlýdýr ve manüel olarak çalýþtýrýlýr. Tek kutuplu tip: Baðlandýðýnda
gövde bilgisayarýný, yatak lambalarýný, soðutucuyu, radyoyu ve yasa gereði tagografla beraber çalýþan
Webasto zamanlayýcýsýný býrakarak araç içi sisteminden aküyü devre dýþý býrakýr.
Elle çalýþan devreden çýkartýcý ile ayný konumda takýlan bir elektrikli akü devreden çýkartýcý opsiyonel
olarak mevcuttur. Uyarý ýþýðý anahtarý, dýþ ýþýk anahtarý, yardýmcý ýsýtýcý termostatý ýþýðý, klima sistemi
çalýþtýrarak ya da tuþlu anahtarýndan açma iþlemi yapýlabilir.
Özel üst yapýlar için (örneðin, yakýt, tehlikeli kargo v.b. taþýyanlar) özel bir ADR anahtarý gereklidir.
2.19.11 Yan iþaret ýþýklarýnýn takýlmasý
Bazý ülkelerdeki yönetmelikler (yerel veya AB) genel uzunluðuna bakarak araca yan iþaret lambalarý
takýlmasýný isterler.
EuroCargo sýnýfý araçlarda yan ýþýklarý güç kaynaðýna baðlamak için özel bir süper sýzdýrmaz diþi
konektör vardýr.
Baðlantýlar ve ýþýklandýrma sistemi, üst yapýcýlar tarafýndan takýlmalýdýr.
Bu çýkýþlarýn konumlarý aþaðýda gösterilmektedir.
!
Diþi konektörün elektrik baðlantýlarýný zaman içinde korumak için IVECO tarafýndan
saðlanmýþ kapaðý yerinde býrakýnýz.
2—63
Þekil 2.36
4
3
2
1
8869 Anahtar (max 5A)
3331 Sað taraf
3332 Sol taraf (Kablo kesiti 1 mm2)
0000 Toprak
91503
9843 5337
9844 7232
9843 5370
486 1936
Kullanýlacak arayüz
Erkek konektör
Yarý rulmanlar
Kablo ucu
Conta
Miktar
1
1
4
4
Üst yapýcýlar için güç kaynaðý (24 V) bir anahtarla kontrol edilen (+15) bu konektörün 4 no'lu piminden
çekilebilir. Akým giriþi 5A’den büyük deðildir.
2—64
2.20
Parçalarý yeniden konumlandýrmak, ek gruplar ve ekipmanlar monte etmek.
Aracý modifiye ederken yakýt tanký, aküler, yedek teker gibi gruplarý ne zaman yeniden konumlandýrmak
gerekli olursa bu parçalarýn iþlevlerinin zarar görmemesi ve ayný tip baðlantýnýn orijinalinde kullanýldýðý
gibi tekrar iþler hale getirilmesi þartýyla bu tip yeniden konumlandýrmalara izin verilir. Aðýrlýklarý
gerektirdiðinde araç þasisi üzerinde enine konumlarý temelinden deðiþmeyebilir.
Yedek teker taþýyýcýsý olmayan araçlar ve yedek teker taþýyýcýsýnýn yerinin deðiþmesi gerekli araçlar
durumunda yedek teker, tekerin kolayca çýkartýlmasýný saðlayan uygun büyüklükte bir destek üzerine
sabitlenmelidir.
Aracýn kenarýna lonjeronun aðýna yedek tekeri bir destekle sabitlemek için yan elemanýn içi veya
dýþýnda bulunan destek plakasýný kullanmak önerilir. Bu plakanýn boyutu hem tekerin aðýrlýðýný hem
de lonjeron üzerinde olasý baþka desteklerin varlýðýný da hesaba katmalýdýr. (Bkz. Þekil 2.37).
Þekil 2.37
91470
Araç þasisi üzerinde burulma gerilmelerini sýnýrlamak için aðýr üniteler durumunda plakanýn traversin
bulunduðu bir yere baðlanmasýný öneriyoruz.
Tanklar, kompresörler v.b. gibi ek üniteler takarken benzer bir prosedür uyarlanmalýdýr. Onlarý
konumlandýrýrken aðýrlýklarýn daðýlýmýna gerekli ilgi verilmelidir. (Bkz. madde 3.2.) Her durumda aracýn
kullanýmýna gerektiði gibi dikkat edilerek yerden yükseklikleri için uygun bir mesafe saðlanmalýdýr.
2—65
Tekrar konumlandýrma için gerekli olan delikler madde 2.3’te verilen þartnameye uygun olarak yan
elemanýn aðýnda açýlmalýdýr Mümkün olan en büyük oranda mevcut deliklerden yararlanýlmalýdýr.
Yakýt deposu
Deponun dolmasý gövde yapýsý konumu yüzünden engellenirse, depo montaj braketleri bir delme
ünitesi alta (45 mm) yeni yüksekliðin, yerden en düþük yüksekliðe uyduðu kontrol edilerek daha
düþük takýlabilir.
Yakýt deposu kapasitesinin yeterli olmamasý durumunda aþaðýdaki gibi devam edebilirsiniz:
a) daha büyük kapasiteli orijinal bir IVECO deposu kullanýnýz. Aþaðýdaki tablo mevcut tanklarý
göstermektedir. Yeni tankýn orijinal araç yapýlandýrmasýyla uyumlu olup olmadýðýný kontrol ediniz.
b) ilave yakýt tanký eklenmesi: orijinal elemanlarý, özellikle yakýt seviyesi göstergesini kullanarak
orijinal depoyla ayný sistemi kullanarak ilave tank eklenmesidir. Ýki tankýn deðiþken olarak kullanýlmasýna
izin veren bir anahtar takýlabilir.
Þekil 2.38
91471
Eðer eklenen tank orijinal tankýn karþý tarafýna yerleþtirilirse yukarýdaki sistemin kullanýmý önerilebilir.
Depolar sýra halinde ayný tarafta iseler ekli olan ilkine doðrudan hortumla baðlý olarak yakýt beslemesini
orijinal depodan devam ettirmek mümkündür. Düzenleme ulusal normlara ve yönetmeliklere uygun
olmalýdýr. Depodan depoya baðlantý hattý sýzýntýsýz ve daha küçük iç çapý olmayan orijinal sistem için
öngörülenle ayný teknik özelliklerde ve düzgünce kapatýlmýþ olmalýdýr.
2—66
2.21
Ön Koruma (FUP)
Bu donaným takýlý olan EuroCargo sýnýfý araçlarda, Ön Koruma Donanýmý (FUP) þasiye deðiþik
konumlarda takýlabilir. Üst yapýcý bu donanýmýn pozisyonunu CE 2000/40 AT direktifine uygun olarak,
aracýn aks yüklerine ve lastiklerine göre ayarlayabilir.
2.22
Dikiz aynalarý
Aracýn geniþliðine ve sürüþ konumuna göre onaylý dikiz aynalarýnýn boyutlarý tabloda verilmektedir.
Tablo 2.16 – Onaylý dikiz aynalarý için kollar
Kýlavuz
Kol Ölçüsü
a x b x c (mm)
Araç geniþliði
Sürücü Tarafý
2300 2400
245 x 800 x 220
2300 2450
245 x 800 x 220
veya
204 x 800 x 200
2500 2550
355 x 800 x 333
2500 2600
355 x 800 x 333
veya
317 x 800 x 308
2300 2350
245 x 800 x 220
veya
204 x 800 x 200
2500
2500 2550
355 x 800 x 333
317 x 800 x 308
Sol
Sað
Sürücünün karþý tarafý
310 x 800 x 275 veya
310 x 800 x 285
310 x 800 x 275 veya
290 x 800 x 300 veya
310 x 800 x 285
Þekil 2.39
425 x 800 x 372 veya
425 x 800 x 390
425 x 800 x 372 veya
390 x 800 x 386 veya
425 x 800 x 390
310 x 800 x 285 veya
290 x 800 x 300
425 x 800 x 390
390 x 800 x 386
91514
2—67
2.23
Arka çamurluklar ve tekerlek yuvasý
Eðer araçlar çamurluksuz teslim edilmiþlerse üst yapýcý onlarý IVECO’nun benzer araçlardaki benzerleri
gibi takmalýdýr. Çamurluk, tekerlek davlumbazý ve de üst yapýnýn þeklini hazýrlarken akýlda tutunuz:
— IVECO tarafýndan saðlanan dokümanlardaki sýnýrlamalara uygun olarak tekerlerin tam dolu
durumda kar zincirleri takýlý olduðu halde dönebildiðinden emin olunuz.
— Aracýn tekerler üzerinden ölçülen en büyük geniþliði yasal sýnýrlara uymalýdýr.
— Destek yapýsý kesitte ani deðiþimlerden kaçýnarak yeterince dirençli olmalýdýr.
— Araç lonjeronlarýnýn dikey aðýna veya alt þasinin uzunlamasýna kesitlerine baðlantý yapýlabilir. Ýlk
önce baðlantý sadece cývatalarla veya doðrudan üst yapýnýn (örneðin, gövde, van v.b.) altýna
yapýlmalýdýr. (Bkz. Þekil 2.40) Eðer destekler sabitlenmiþse gövde uzunlamasýna kaynaklanabilir
veya cývatalanabilir.
Þekil 2.40
91472
2—68
2.24
Kenar Korumalarý
Ülkemizde yerel ve EEC direktifleri araca yan korkuluklarýn takýlmasýný gerektirmektedir. Aracý bitiren
üst yapýcý fabrika tesliminde olmayan gerekli özelliklere uyumu güvence altýna almalýdýr.
sabit platformlu gövdeler, vanlar, v.b. gibi sürekli takýlý yapýlarda yan korkuluklar doðrudan temel
yapýlarýna (yer kaburgalarýna, traverslere), bunun gibi hareketli yapýlarda (damperliler, kendi arasýnda
deðiþebilir ekipman, çýkartýlabilir konteynýrlar gibi) yan korkuluklar yardýmcý çerçeveye uygun braketlerle
veya doðrudan þasiye baðlanýrlar. Ýkinci durumda üst yapýcýnýn olabildiðince 2.3 maddesine uygun
olarak lonjeron üzerinde zaten mevut olan delikleri kullanmasýný öneririz.
EEC yönetmeliklerine göre, dýþ koruma elemaný yüzeyi dikey doðrultuda veya önceden ayarlý boyut
ve ara mesafelerdeki çeþitli yatay kesitlerde tek bir profili içerebilir.
Yan korkuluklar yakýnlarýna takýlý gruplar veya parçalar üzerinde bakým veya tamir iþi gerekli olduðunda
çabuk sökme veya devirmeye izin vermek için kendi destek yapýlarýna baðlanmalýdýrlar.
Aþaðýdaki parçalarýn çalýþmasý ve onlara ulaþým saðlanmalýdýr.
— Fren sistemi parçalarý
— Hava giriþ sistemi
— Yakýt beslemesi
— Aküler
— Süspansiyon
— Yedek Tekerlek
— Motor egzozu
Korkuluklar uygun malzemeden yapýlmalýdýrlar (örneðin FeE420).
Takarken yerden olan yeterli boþluðun ve yönetmeliklerce deðiþik parçalarýn arasýndaki mesafelerin
saðlandýðýna özel dikkat harcanmalýdýr.
Þekil 2.41 ilgili AB direktifine göre tasarlanmýþ sabit gövdelere takýlacak bir çeþit yan korumayý
göstermektedir Resim ayrýca birleþtirilmiþ baðlantý için tasarlanmýþ yan koruma üzerinde ve arka
hareketli yardýmcý þasilere takýlabilen teker çamurluðuna takýlabilen bir örnek destek göstermektedir.
Üst yapýcý tüm ekipman tiplerine uygulanabilen genel özellikler için talimat saðlamanýn mümkün
olmamasýndan dolayý ilgili yardýmcý alt þasinin tipine göre yan korkuluðun hazýrlanmasýna ve
düzenlenmesine özen gösterecektir.
2—69
Þekil 2.41
(*) Ya yardýmcý þasinin alt kýsmý yerden 1.300 mm yukarýda yada
yardýmcý þasi lastiklerce kaplanan dýþ alandan daha dar.
Kesit A—B
Ayrýntý ”X”
Test yükü 1 kN
Test yükü altýnda izin verilen bel verme deðerleri
£ 30 mm arkada, cihazýn son 250 milimetresi içine dahil edilmiþ
£ 150 mm cihazýn geri kalan kýsýmlarýnda
Yan koruma ve arka çamurluk için
destek yapýsý birleþik sabitlemesi
91515
2.25
Takozlar
Genelde bunlar doðrudan fabrikada takýlýrlar. Böyle olmamýþsa veya orijinal konumlarýný deðiþtirmek
gerekliyse üst yapýcý yönetmeliklere uygun olarak yeni bir düzenleme yapmalýdýr. Yeni konum
güvenilirliði ve güvenliði bunun yanýnda kullanýcýnýn iþlemi için kolay eriþimi de saðlamalýdýr.
2—70
3 ÜST YAPILARIN
TAKILMASI
.
Üst yapýlarýn takýlmasý
3—1
Ýndeks
3 Üst yapýlarýn takýlmasý
3.1
Temel Talimatlar
3—3
3.2
Boyutlar ve Aðýrlýklar
3—4
3—4
3.2.2 Üst yapýnýn ve yükün aðýrlýk merkezini bulmak
3—4
3.2.3 Ýzin verilen aðýrlýklarý gözetmek
3—8
3.2.4 Çapraz dengeyi arttýrmak
3—9
3.3
Alt þasinin yapýlmasý
3—10
3.3.1 Malzeme
3—10
3.3.2 Kesit çubuðu boyutlarý
3—11
3.3.3 Alt þasiyi yapan elemanlar
3—12
3.4
3—16
Þasi ve karþý þasi arasýndaki baðlantýlar
3.4.1 Braket ile Baðlantý
3—19
3.4.2 U cývatalarla (kelepçelerle) baðlantýlar
3—21
3.4.3 Boyuna ve enine sabitleme ankrajý için plakalarla yapýlan baðlantý
3—22
3.4.4 Karma baðlantý
3—23
3.5
Hacim aðýrlýklarý
3—23
3.6
Kutu gövdeleri takmak
3—24
3.7
Damperli yapýlar
3—26
3.7.1 Aðýr hizmet
3—28
3.7.2 Hafif hizmet
3—29
3.8
Çýkartýlabilir Konteynýrlar
3—30
3.9
Tanker üst yapýlar
3—31
3.10 Vinç Takýlmasý
3—34
3.10.1 Sürücü kabini arkasýndaki vinç
3—35
3.10.2 Arka uzantý üzerinde vinç
3—39
3.10.3 Sökülebilir Vinçler
3—41
3.11
3—42
Þehir içi hizmetleri, itfaiye ve özel hizmetler için olan araçlar
3.12 Araç önüne kar temizleme ekipmanlarýnýn takýlmasý.
3—42
3.13 Makara Vinç Takýlmasý
3—43
3—2
3.1
Temel Talimatlar
Kural olarak herhangi bir tip ekipmaný modifiye ederken veya takarken, araç gruplarýnýn ve parçalarýnýn
tüm çalýþma koþullarý altýnda doðru iþlev görmelerini saðlayan hiçbir þey deðiþtirilmemelidir.
Örneðin:
— Kontrol veya bakým ve periyodik servis gerektiren tüm parçalara kolay ulaþým saðlanmalýdýr.
Kapalý gövde tipi durumunda uygun açýlan kapýlar saðlanmalýdýr.
— Devrilen kabinler için devrilmeye izin verecek uygun boþluk saðlanmalýdýr. Sürücü kabini üzerindeki
alanýn kullanýlmasý durumunda hava giriþi için uygun aralýk garanti edilmelidir (Bkz. Þekil 3,1)
Þekil 3.1
91516
1
2
3
4
Sürücü kabini devirmek için uygun boþluk býrakýnýz.
Vites kutusu üzerinde boþ yer býrakýnýz (Yarý treylerli çekiciler için çekici ve yarý treyler arasýndaki hareketi hesaba katýnýz).
Kabin dönme merkezi
Saðlanmasý gerekli en küçük uzaklýk
— Þasi/güç aktarým hattý parçalarýna ulaþým korunmalýdýr. Örneðin vites kutusu veya kavramanýn
tamiri eklenmiþ yapýnýn belli baþlý parçalarýný sökmeye ihtiyaç duymadan mümkün olabilmelidir.
— Soðutma sistemi (radyatör, hava geçitleri, soðutma devresi v.b) ve motor hava giriþi deðiþtirilmemelidir.
— Yakýt besleme koþullarý (pompa pozisyonu, filtreler, boru çapý v.b.) deðiþtirilmemelidir.
— Aracýn onaylý ses seviyesinin deðiþtirilmesini önlemek için ses yalýtýmý panelleri veya yerleri
deðiþtirilmemelidir. Eðer açýklýklar yapmak gerekliyse (örneðin, gövdenin boyuna profilinin geçmesi
için) bunlar orijinalde kullanýlanlara eþdeðer yanmama ve ses yalýtým özelliklerine sahip malzemelerle
düzgünce kapatýlmalýdýr.
— Uygun fren havalandýrmasý ve akü kutusu hava dolaþýmý saðlanmalýdýr.
3—3
— Çamur flaplarýný ve çamurluklarý konumlandýrýrken zincirle kullanýlsa bile arka tekerleklerin serbest
esnemeleri için ayrýca herhangi ilave kaldýrýlabilir bir aksýn lastikleri için de yeterli alan býrakýlmalýdýr.
— Araç gövde yapýmý tamamlandýðýnda güvenlik açýsýndan far ayarý kontrol edilmeli ve gerekiyorsa
yeniden yapýlmalýdýr.
— Geçici konumlandýrýlmýþ olarak teslim edilen parçalar olduðunda (örneðin yedek tekerlek, takozlar)
onlarý ilgili ulusal ve uluslararasý yönetmeliklere uygun olarak ulaþýlabilir ve güvenli þekilde
konumlandýrýp sabitlemek üst yapýcýnýn sorumluluðu olacaktýr.
3.2
3.2.1
Boyutlar ve Aðýrlýklar
Genel Özellikler
Boyutlar ve akslara binen izin verilebilir en büyük aðýrlýk; çizimler ve teknik þartnameler üzerinde ve
þirket tarafýndan saðlanan resmi dokümantasyonda daha da ayrýntýlý olarak belirtilmiþtir.
Boþ aðýrlýklar standart ekipmanlý araçlarý belirtmektedir. Ek ekipman akslar üzerindeki aðýrlýk ve
daðýlýmýna iliþkin önemli modifikasyonlarý içerebilir
Modellerimizde ýþýklar ve arka görüþ aynalarý 2600 mm’ye kadar olan geniþlikler için öngörülmüþtür
(Bkz. Madde 2.22).
Þasiyi Tartmak
Bildirilen aðýrlýklarda ±%3’lük bir deðiþimin mümkün olduðunu göz önüne alýnýz.
Bu sebeple gövde ve ekipmaný takmadan önce kabin ile beraber aracýn kütlesini ve akslar üzerindeki
daðýlýmýný belirlemek gereklidir.
3.2.2
Üst yapýnýn ve yükün aðýrlýk merkezini bulmak
Aðýrlýk Merkezi: Boyuna düzlem üzerinde konumlandýrma
Gövde ve yükün aðýrlýk merkezinin konumunu bulmak için aþaðýdaki örnekler rehber olarak kullanýlabilir
Her modele özel teknik dokümantasyon (þasi kabin çizimleri) standart yapýsýndaki araçla izin verilen
konumlarý verir.
3—4
Þekil 3.2 arka akslarda eþit yüklü 2 akslý araçlar ve 3 akslý araçlarý göstermektedir.
(ML260EK)
Þekil 3.2 Boyuna düzlem üzerinde konumlandýrma
91517
L1 =
W1 . L
W
o
L1 = L =
W2 . L
W
W = Üst yapý + yük (kg)
W1 = W’ye ek olarak ön aks üzerinde duran aðýrlýk (kg)
W1 = W’ye ek olarak arka aks merkezinde veya tandem merkezinde
duran aðýrlýk (kg)
L1 = Aðýrlýk merkezinden arka aks merkez eksenine veya tandem
merkez eksenine olan mesafe
L = Hesaplanan Dingil Açýklýðý (mm)
Yükün aðýrlýk merkezi konumunu hesaplama örneði
4185mm dingil açýklýklý ML120E18/P aracýný ele alalým
1. AYA
=
12.000kg (izin verilen en büyük: 4.400 kg önde ve 8.480 kg arkada)
2. Boþ Aðýrlýk
=
4.220kg (2760 kg önde ve 1.460 kg arkada)
Ýzin verilen en büyük yük (üst yapý + Yük) W=12000—4220=7780 kg olacaktýr. Þimdi ön aksta izin
verilen en büyük yükün elde edildiði durumda aðýrlýk merkezinin konumunu hesap edelim. Düzgün
bir yük daðýlýmý varsayalým. Bu durumda 7.780 kg’dan W1 = 4400 - 276 =1640 kg ön aks üzerine
etkiyecektir, geri kalan W2=7780-1640 = 6140 kg arka aks üzerine etkiyecektir. Böylelikle
1. W1
=
1640kg
2. L
=
4185mm
3. W
=
7780kg
L1= W1 x L / W = 882mm
Yükün (Üst yapý ve Yük) aðýrlýk merkezi arka akstan 882 mm'den daha uzakta olmamalýdýr; Aksi
taktirde ön aks aþýrý yüklenir.
3—5
Yükü akslara paylaþtýrmak için, yükleme alanýnýn þekli yük üzerinde deðiþik bir daðýlýmý gerektirdiði
durum haricinde düzgün daðýlmýþ olmalýdýr.
Ekipman için, aðýrlýk merkezinin gerçek noktasý deðerlendirilir.
Üst yapý veya konteynýrlarý yaparken akslar üzerinde yükün ve/veya aþýrý yükün daðýlýmýnda aþýrý
deðiþimleri önleyen yükleme ve boþaltma sistemleri kullanýcýlara ilgili talimatlar verilerek geliþtirilmelidir.
Üst yapýcýnýn taþýmacýlýðýn en üst düzeyde güvenlikle yapýlabilmesi için ayrýca gövdeye yük sabitleme
sistemleri de takmasý gerekebilir.
Þekil 3.3
Yükün düzgün daðýlýmý
Arka uzantýnýn olmamasýndan dolayý düzgün olmayan bir
yük daðýlýmý
Yükün düzgün daðýlýmý
Yükün düzgün olmayan daðýlýmý (akslar üzerindeki yüke
ve en küçük orana dikkat ediniz)
91518
3—6
Aðýrlýk Merkezi: Dikey düzlemde konumlandýrmak
Yüklenmemiþ þasi kabinin aðýrlýk merkezi yüksekliði her modele özel teknik dokümantasyonda
verilmektedir (þasi çizimi).
Üst yapýcý aracý test etmek için tüm üst yapýsýyla beraber ekipmanýn yük de dahil aðýrlýk merkezi
yüksekliðini ve tüm araç tam dolu olduðunda izin verilen en büyük deðerler arasýna düþüp düþmediðini
kontrol etmelidir.
Bu sýnýrlar ulusal veya uluslararasý yönetmeliklere uygun olarak (örneðin frenleme konusundaki
71/320 AB direktifi) belirlenmiþ veya üretici tarafýndan araca iyi hakim olunmasýný saðlamak için
(örneðin hareketli aracýn enine dengesi) talep edilmiþtir.
Deðiþik modeller için IVECO, aracýn kabinli aðýrlýk merkezi yüksekliklerini (Bakýnýz Þekil 3.4 kabinli
araç þemasý) yayýnlamaktadýr (Ýnternetten veya baþka þekilde). Araç tam olarak yüklü olduðunda
maksimum aðýrlýk merkezi yüksekliði ile ilgili bilgi için IVECO’ya danýþýnýz.
Þekil 3.4
Tam yükle doðrulama:
91519
Ht = Wv · Hv + Ws · Hs
Wv + Ws
Wv
Hv
Ws
Hs
Wt
Ht
Hs =
(Wv + Ws) · Ht - Wv · Hv
Ws
= Þasi kabin araç boþ aðýrlýðý
= Þasi kabin aracýn (yüklü durumda) aðýrlýk merkezi yüksekliði
= Üst yapý ve yük
= Üst yapý ve yükün yere göre aðýrlýk merkezi yüksekliði
= Tam yüklü araç kütlesi
= Tam yüklü aracýn aðýrlýk merkezi yüksekliði
Aracý yüksüz kontrol etmek için yukarýdaki formülü kullanýnýz, ancak Ws için yalnýzca üst yapý boþ
aðýrlýðýný kullanýnýz (Hv’nin konumu yüke ve süspansiyonun sehimine baðlýdýr).
3—7
3.2.3
Ýzin verilen aðýrlýklarý gözetmek
Gerekli direksiyon hakimiyetini ve frenleme özelliklerini tüm yol koþullarýnda saðlamak için; ön akstaki
kütle özellikle önemlidir; ve IVECO dokümanlarýndaki tüm sýnýrlamalara uyulmalýdýr.
Tüm araç ve akslarý üzerindeki daðýlýmý için 98/12 no'lu AB direktifine uygun onaylý en düþük boþ
aðýrlýk deðerlerine uyulmalýdýr.
Aðýrlýðýn arka uzantýda yoðunlaþmýþ olduðu araçlara (örneðin vinçler, tail liftler, merkezi akslý treylerler)
ve kýsa dingil açýklýðý ve yüksek aðýrlýk merkezi olan (örneðin silo araçlarý, çimento mikserleri) araçlara
özel dikkat harcanmalýdýr.
Gövde ve ekipmaný konumlandýrýrken yükler enine olarak doðru daðýlmalýdýr. Her teker için anma
yükünde (aks yükünün yarýsý) ±%4’lük bir deðiþime (örneðin izin verilen aks yükü:
10.000 kg, her tekerde izin verilen yük: 4.800 - 5200 kg) frenleme ve sürüþ dengesini bozmadan
lastikler izin verdiði sürece, izin verilir.
Eklenmiþ tail liftli araçlar için hatýrlanmalýdýr ki aks kaldýrýlmýþ konumda arka uzantý artmýþken etkin
dingil açýklýðý azalmýþtýr. Dolayýsýyla gövdenin ve yükün aðýrlýk merkezinin tahrik aksýnýn ekseninin
önünde yer almasý önerilebilir. Buna ilave olarak bir aracý yük arkada yoðunlaþmýþ þekilde bir kaldýrma
tertibatýyla donatmak önerilmez.
Deðiþik þartname deðerlerinden farklý olarak özel tek araçlar için ön akstaki en küçük deðer olmak
üzere aþaðýdakiler alýnabilir:
— Düzgün daðýlmýþ yüklerde araç toplam kütlesinin %25’i
— Arka uzantýda yoðunlaþmýþ yükler için toplam araç aðýrlýðýnýn %30’u.
Gövdenin arka uzantýsý izin verilen aks yüklerinin, uzunluk sýnýrlamalarýnýn, çekme kancasýnýn
konumlanmasýnýn ve ilgili kanunlar ve yönetmeliklerce istenen alt korumanýn çok hassas gözetimiyle
yapýlmalýdýr.
3—8
Yükün kenarlara doðru gitmeye zorladýðý (örneðin asýlý yükler veya sývý yükler v.b.) modellerde
özellikle dönerken aracý daha az kararlý yapan daha yüksek dinamik gerilimler oluþur. Araç çalýþma
talimatlarý hazýrlarken veya olasý aðýrlýk merkezi yüksekliðini azaltýrken bu dikkate alýnmalýdýr.
3.2.4
Çapraz dengeyi arttýrmak
Ek dengeleme çubuðu varsa makas destekleri veya lastik parça uygulanmasý (2.11 maddesine uygun
olarak) her çalýþmada belirlenmesi gerekli olan yükün aðýrlýk merkezi yüksekliðini arttýrabilir.
Modifikasyonlar modelin dingil açýklýðý ve aracýn hem ön hem de arkasýnda süspansiyon üzerindeki
çapraz gerilmelerin daðýlýmlarýna ait teknik özelliklerinin dikkatli deðerlendirmesinden sonra yapýlmalýdýr.
Ön aksý modifiye etmek sürücüye yanlýþ denge duygusu vererek güvenlik sýnýrlarýný algýlamasýný
zorlaþtýracaðýndan genellikle arka aksý modifiye etmenin önerilebileceði akýlda tutulmalýdýr. Ön aksa
modifikasyon, yükün kabin arkasýnda konumlandýrýldýðý yerde (örneðin vinç) veya üst yapýnýn çok
rijit olduðu yerlere yapýlabilir (örneðin van dönüþümünde).
Yüksek aðýrlýk merkezli özel yükler olduðunda (örneðin, makineler, bölünemeyen yükler v.b) aracýn
sürüþ þeklinin uygun þekilde adapte edilmesi þartýyla (azaltýlmýþ hýz, kademeli sürüþ v.b) teknik olarak
aðýrlýk merkezi yüksekliðini aþmak mümkündür.
3—9
3.3
Alt þasinin yapýlmasý
Alt þasinin (yardýmcý þasi) amacý araç þasisi üzerinde yükün düzgün olarak daðýlýmýný saðlamak ve
ana þasinin aracýn özel kullanýmýyla ilgili olarak dayaným ve rijitliðini arttýrmaktýr.
Aþaðýdaki noktalar bir alt þasi yaparken akýlda tutulmalýdýr:
3.3.1
Malzeme
Genellikle saðlanan alt þasi büyük gerilim altýna girmez, yapýmý için kullanýlan malzeme araç þasisinin
yapýldýðý malzemeden daha düþük kalitede olabilir. Ýyi kaynaklanabilirlik özelliklerine sahip olmalý ve
sýnýrlarý aþaðýdaki malzemeden daha düþük olmamalýdýr:
Tablo 3.1 – Alt þasi yapmak için kullanýlacak malzeme
Çelik Adý
IVECO
Fe360D
Avrupa
S235J2G3
Almanya
St37—3N
Birleþik Krallýk (Ýngiltere)
40D
Kýrýlma yükü
(N/mm 2)
Akma noktasý
(N/mm 2)
Uzama A5
360
235
25%
Gerilim sýnýrlarý istediðinde (örneðin vinç veya tail lift takýlmasý durumunda) veya yüksek kesitlerden
kaçýnýlacaksa, daha iyi özelliklerde malzeme kullanýlmalýdýr. Bu durumda destek kiriþinin düþük atalet
momentinin, þasi çerçevesi üzerinde yüksek eðme momenti anlamýna geleceði düþünülmelidir.
Tavsiye ettiðimiz bazý modellerin þartname deðerleri aþaðýda verilmektedir.
Tablo 3.2 – Alt þasi yapmak için kullanýlacak malzeme
Çelik Adý
IVECO
FeE420
Avrupa
S420MC
Almanya
QStE420TM
Ýngiltere
50F45
Kýrýlma yükü
(N/mm2)
Akma noktasý
(N/mm2)
530
420
Uzama A5
21%
Tablo 3.3 – Gövde yapmak için kullanýlacak malzeme
Çelik Adý
IVECO
Fe510D
Avrupa
S355J2G3
Almanya
St52—3N
Ýngiltere
50D
3—10
Kýrýlma yükü
(N/mm 2)
Akma noktasý
(N/mm 2)
Uzama A5
520
360
22%
Alüminyum Alt Þasi
Çeliðe göre deðiþik özellikler gösteren alüminyum gibi malzemeler söz konusu olduðunda kural
olarak alt þasinin boyutlarý ve yapýsý buna göre deðiþtirilmek zorundadýr.
Ana yük taþýma iþini þasiye býrakýrken alt þasinin ana iþlevi esas olarak yükü daha dengeli daðýtmak
olduðunda çelik için kullanýlan ile ayný boyutlarda boyuna alüminyum kuþaklar kullanýlabilir. Bazý
tipik örnekler: sabit gövdeler, vanlar, sürekli ve kapalý aralýklý taþýyýcýlý veya doðrudan süspansiyon
aský braketleri üzerine baðlý taþýyýcýlý tanklar. Ýstisnalar, aracýn þasisi üzerindeki yüksek gerilimlerin
üst boyutlarda bir çelik profil veya kesmeye dirençli bir baðlantý istediði durumlardýr.
Alt þasinin dayaným ve katýlýk olarak katkýda bulunmasý gerektiðinde (damperli, vinç, merkez akslý
treylerler v.b gibi yüksek yoðunluklu yüklere sahip gövdeler) alüminyum tavsiye edilmez ve dolayýsýyla
her uygulama için izin alýnmalýdýr.
Alüminyum için kabul edilebilir gerilme sýnýrýnýn yaný sýra destek profillerinin en küçük boyutlarýný
belirtirken çeliðe göre deðiþik elastik modüllerinin de (çeliðin 21.000 kg/mm2 deðerine karþý ortalama
7.000 kg/mm2) deðerlendirilmek zorunda olduðu hatýrlanmalýdýr. Bu kuþaklar için daha büyük boyutlarla
sonuçlanacaktýr.
3.3.2
Kesit çubuðu boyutlarý
Aþaðýdaki tablo IVECO tarafýndan C çubuklar için kesit modülü Wx için tavsiye edilen deðerleri
göstermektedir. Belirtilen Wx deðeri ilgilidir ve gerçek kesit çubuk baðlantý yarýçaplarýný hesaba katar
(kesitin basit dikdörtgenden oluþtuðunu varsayarak biraz yaklaþýmla elde edilen deðerin 0,95 ile
çarpýlmasýyla da hesaplanabilir) Yeni C kesitinin modülü Wx ve atalet momenti Jx tabloda gösterilenlerden
daha düþük olmamak kaydýyla deðiþik kesitli çubuklar belirtilenlerin yerine kullanýlabilir.
Tablo 3.4 — IVECO tarafýndan önerilen profiller
Dayaným Modülü
Wx (cm 3)
16
Tavsiye edilen C
kesitli profil (mm)
Tavsiye edilen C
kesitli profil (mm)
80 x 50 x 4
Dayaným Modülü
Wx (cm 3)
74
19
80 x 50 x 5
89
21
80 x 60 x 5
26
31
Tavsiye edilen C
kesitli profil (mm)
140 x 70 x 7
Dayaným Modülü
Wx (cm 3)
245
160 x 70 x 7
286
280 x 100 x 8
105
180 x 70 x 7
317
300 x 100 x 8
100 x 50 x 5
100 x 60 x 5
119
135
200 x 80 x 6
200 x 80 x 7
343
374
320 x 100 x 8
340 x 100 x 8
36
100 x 60 x 6
150
200 x 80 x 8
406
360 x 100 x 8
46
120 x 60 x 6
173
220 x 80 x 8
439
380 x 100 x 8
57
140 x 60 x 6
208
250 x 80 x 8
474
400 x 100 x 8
250 x 100 x 8
3—11
3.3.3
Alt þasiyi yapan elemanlar
Boylamasýna Kuþak Profilleri
Eklenen yapýnýn lonjeronu mümkünse ön makasýn arka desteðinin ve þasinin geri kalaný üzerindeki
alaný, ancak braketlerin üzerini olmamak kaydýyla, içermek için sürekli olmalý ve olabildiðince öne
aracýn önüne uzanmalýdýr.
Direnç olacak kesitte kademeli bir azalma elde etmek için þasi ile temas halinde olan ön tarafýn uygun
þekilde baðlanmasýný saðlayarak, en küçük yarýçap 5 mm olarak boylamasýna ray uçlarýnýn ön tarafýna
30 dereceden fazla olmamak kaydýyla yukarý doðru veya eþdeðer bir þekilde pah kýrýlmalýdýr (bkz.
Þekil 3.5)..
Þekil 3.5
91136
Eðer kabin arka süspansiyon parçalarý bütün kuþaðýn geçmesine izin vermezlerse kuþak þekil 3,6'de
gösterildiði gibi þekillendirilebilir. Eðer eðme momenti önde oluþursa (örneðin, kabin arkasýna vinç
takýlý ve aracýn önüne doðru çalýþýyorsa) en düþük direnç kesitinin deðerlendirilmesini gerektirebilir.
Þekil 3.6
91137
Yardýmcý þasilerin þasi yapýsýndan ya dar yada geniþ yapýlmasýna yalnýzca özel durumlarda izin verilir
(örneðin makaralar üzerinde veya hidrolik sistemlerle çalýþan çýkartýlabilen konteynýrlar) Bu durumlarda
gerekli tedbirler yardýmcý þasi ve lonjeronunun dikey aðý arasýnda kuvvetlerin doðru aktarýmýný
saðlamak için olacaktýr. Aracýn lonjeronuna veya katýlaþtýrýlmýþ baðlayýcý bir L-kesit uygulamasýna
göre þekillenmiþ bir ara kuþak profilinin araya eklenmesiyle bu elde edilebilir.
3—12
Kuþak kesitinin þekli alt þasinin fonksiyonu ve üstündeki yapýnýn tipi dikkatle incelenerek belirlenir.
Eðer alt þasi kendisini elastik olarak þasiye adapte edebilecekse açýk U kesitler kullanmak ve fazladan
rijitlik istendiðinde de kutu tip kesitler kullanmak önerilir.
Kutu tip kesitten açýk tipe geçerken kademeli geçiþi saðlamak için özel dikkat harcanmalýdýr. Bunun
nasýl elde edileceðine dair örnekler Þekil 3,7’de gösterilmiþtir.
Þekil 3.7
91520
Araçla alt þasinin boylamasýna profilleri arasýnda süreklilik olmalýdýr. Þasi ve alt þasi arasýna lastik
elemanlar yerleþtirmeyiniz.
Deðiþik tipte gövdeler için yan elemanlarýn belirtilen boyutlarý kural olarak standart dingil açýklýklý ve
arka uzantýlý araçlar için tavsiye edilen en düþük deðerlerdir. Her durumda atalet momenti dirençleri
daha küçük olmayan ayný kesitleri kullanmak mümkündür. Böyle boyutlar profil üretici firma
tarafýndan verilen teknik yayýnlardan elde edilebilir. Atalet momentinin uygulanacak eðme momentinin
paylaþtýrýlmasý hesabýnda önemli bir faktör olduðundan baþka kullanýlan belirli tip baðlantý için burulma
gerilmesine de en uygun cevap temsil ettiði akýlda tutulmalýdýr. Dolayýsýyla dayaným momenti malzeme
üzerine uygulanan gerilim için belirleyici bir etmendir.
3—13
Traversler
Uygun sayýda traversin alt þasinin iki kuþaðýna destek olacak þekilde mümkünse baðlantý elemanlarýnýn
yanýna konumlandýrýlmasý gereklidir.
Traversler açýk tip olabileceði gibi (örneðin C-tip) daha büyük rijitlik istenirse kapalý tip de olabilir.
Baðlantýya yeterli direnci toplamak için uygun bayrak plakalarý baðlantý noktalarýnda kullanýlmalýdýr
(bkz. Þekil 3.8). Bu durumlarda baðlantý için daha büyük rijitlik gerekirse iþ prosedürü Þekil 3.9’da
gösterildiði gibi yapýlabilir.
Þekil 3.8
Þekil 3.9
91521
91140
Alt þasiyi katýlaþtýrmak
Bazý üst yapýlarda (damperli, çimento karýþtýrýcýlarý, arka uzantýda vinçler veya yüksek aðýrlýk merkezli
gövdeler gibi) alt þasinin arka uçta katýðý arttýrýlmalýdýr.
Burulma gerilmesi derecesine göre bu aþaðýdaki þekillerden birisiyle yapýlmalýdýr:
— Boylamasýna elemanýn arka kýsmýný kutu profil yapýsýna baðlayarak..
— kutu þasi yapýsý, kapalý kesit traversler (Bkz. Þekil 3.10);
— kutu þasi yapýsý, çapraz traversler (Bkz. Þekil 3.11);
— kutu þasi yapýsýný uygulamaya ek olarak uzunlamasýna burulmaya dirençli çubuk uygulamak
(Bkz. Þekil 3.12).
Genel kural olarak boylamasýna kuþaklarýn kutu yapýlý olanlarý ön tarafta kullanýlmaz.
Þekil 3.10
91475
3—14
Þekil 3.11
1 Alt þasi
2 Çapraz Travers
91476
Þekil 3.12
1 Alt þasi
2 Kutu Kesit
91477
Alt þasi olarak kendini destekleyen gövdeler
Alt þasi, (boylamasýna profiller ve traversler), eðer kendini destekleyen gövdelerle (rijit kutu tip gövde,
tankerler) takýlacaksa veya takýlacak yapýnýn temeli alt þasi iþlevini görecekse, gereksizdir.
3—15
3.4
Þasi ve karþý þasi arasýndaki baðlantýlar
Gövde montaj tipini seçmek
Eðer daha önce üretici tarafýndan saðlanmamýþsa, gövde için uygun baðlantý tipini seçmek, alt þasinin
dayaným ve katýlýk saðlamasý açýsýndan çok önemlidir.
Alt þasi baðlantýsý esnek (braketler veya kelepçeler) olabildiði gibi rijit kesme direncine dayanýklý da
olabilir; seçim monte edilecek gövde tipine baðlý olarak ilave ekipmanýn hem statik hem de dinamik
koþullarda þasiye ilettiði gerilme kuvvetlerini analiz ederek yapýlmalýdýr. Alt þasi uzunluðu boyunca
düzgün olarak bölümlendirilmiþ sabitleme tertibatlarýnýn sayýsý, ölçüsü ve tipi araç þasisi ve alt þasi
arasýnda düzgün bir baðlantý saðlayacak þekilde olmalýdýr.
Cývatalar ve kelepçeler 8.8 kaliteden daha aþaðýda bir dayaným sýnýfýnda olmamalý ve somunlar
onlarý gevþemeden koruyacak mekanizmalarla donatýlmýþ olmalýdýr. Ýlk sabitleme mümkünse alt
þasinin ön ucundan ortalama 250-350 mm mesafede yapýlmalýdýr.
Varsa ilk önce þasi üzerinde önceden bulunan baðlantý noktalarý kullanýlmalýdýr.
lk baðlantý için adý geçen uzaklýða uyum kabin arkasýnda gövdenin yoðunlaþmýþ kuvvetler uyguladýðý
ve þasi çerçevesinin aþýrý gerilmesini önlemek için ek denge gerektiren (vinçler gibi) durumlarda
saðlanmalýdýr. Gerekiyorsa ek sabitlemeler kullanýlmalýdýr.
!
Gövdeyi þasiye baðlarken aracýn þasisine kaynak yapýlamaz ve þasinin flanþlarýna
delik açýlamaz.
baðlantýnýn boylamasýn veya enlemesine sabitlemesini arttýrmak için mevcut olan herhangi bir
elemanýn ankrajýnýn zayýflamamasý þartýyla lonjeronlarýn flanþlarýna ancak elemanlarýn arka uçlarýnda
150 mm’den daha büyük olmayan bir mesafede delikler açýlmasýna izin verilebilir.(Bkz. Þekil 3.16).
Alternatif olarak Þekil 3.17’te gösterilen baðlantýyý kullanýnýz.
Gövde baðlama özellikleri
Bükülebilir baðlantýlar (bkz. Þekil 3.13, Þekil 3.14 ve Þekil 3.15) þasi ve alt þasi arasýnda sýnýrlý
harekete izin verir ve çalýþan iki paralel kuvvetli kesite olanak saðlar. Atalet momentiyle orantýlý olarak
her parça bir kýsým eðme momentini karþýlar.
Rijit tip mafsal için (bkz. Þekil 3.17) alt þasi ve þasi arasýnda mafsal sayýsý ve konumu oluþan kesme
gerilmesini desteklemeye uygun olmasý þartýyla tek bir dirençli kesit elde edilebilir.
3—16
Kesmeye dirençli plakalar kullanýldýðýnda alt þasiyi lonjeronlara tutturmak için braketli veya kelepçeli
baðlantýya göre daha üst dayaným kapasitesi olan tek bir dayaným kesiti oluþur. Bunun aþaðýdaki
yararlarý vardýr:
— Kesit üzerine etkiyen ayný eðme momentinde daha düþük alt þasi profili yüksekliði.
— Ayný alt þasi profil boyutlarýnda daha yüksek eðme momenti.
— Alt þasi yüksek mekanik özellikli malzemeden oluþuyorsa dayaným kapasitesinde daha fazla artýþ.
Alt Þasi boyutlarý
Elastik baðlantý olduðunda eðme momenti Mf þasi ve alt þasi arasýnda kesitlerin atalet momentlerine
göre daðýlacaktýr.
Mf = Mt + Mc
Mc
I
= c
Mt
It
Ic
Mc= Mf x
It + Ic
Mt = Mf x
Mf
Mc
Mt
Ic
It
c
t
Wc
Wt
samm
=
=
=
=
=
=
=
=
=
=
It
It + Ic
s c=
Mc
st=
Mt
Wc
Wt
s amm
s amm
Üst yapý tarafýndan üretilen statik eðme momenti. (Nmm)
Alt þasiye uygulanan statik eðme momenti Mf’nin ilave bileþeni (Nmm).
Þasiye uygulanan statik eðme momenti Mf’nin ilave bileþeni (Nmm).
4
Alt þasi kesitinin atalet momenti (mm )
4
Þasi kesitinin atalet momenti (mm )
Alt þasiye uygulanan en büyük statik gerilme (N/mm2)
2
Þasiye uygulanan en büyük statik gerilme (N/mm )
3
Alt þasi kesiti hacým modülü (mm )
Þasi kesiti hacým modülü (mm3)
Þaside izin verilen en büyük statik gerilme (N/mm2)
Þasi ile elastik baðlantý durumunda gerilme hesabý örneði.
Aþaðýdaki boyutlarda iki C kesitli çubuk düþünelim:
3. Þasi
250 x 70 x 5mm
4. alt þasi
140 x 70 x 7mm
Lonjeron kuþaðýný içeren düzleme dik doðrultuda uygulanan 15000 Nm’ye eþit en büyük eðme
momenti Mf ile verilen bir kesitte gerilmeye uðratýlmýþtýr.
Hesaplamalardan aþaðýdaki deðerler elde edilir:
Ix (cm4)
1. þasi;
1545
2. Alt Þasi 522
74
W x (cm3)
123
Formülleri uygulayarak aþaðýdakiler elde edilir:
1. Mt = Mf x [It / (Ic + It )] = 8500 x [588 / (588 + 183)] = 11200 Nm
2. Mc = Mf x [Ic / (Ic + It )] = 8500 x [183 / (588 + 183)] = 3790 Nm
Böylelikle
1. s t = Mt / W t = 91N/mm2
2. s c = Mc / W c = 51N/mm2
3—17
Þasi ve alt þasi arasýnda rijit baðlantý söz konusu olduðunda (kesmeye dirençli plakalar) eðme
momenti Mf tek bir þasi alt þasi kesitine uygulanacaktýr.
Mf
I
£ s amm
Wt =
t=
Wt
y tmax
c=
sc
st
Mf
I
samm
yt max
yc max
Mf
Wc
£ s amm
Wc =
I
ycmax
Alt þasiye uygulanan en büyük statik gerilme (N/mm2)
Þasiye uygulanan en büyük statik gerilme (N/mm2)
Üst yapý tarafýndan üretilen statik eðme momenti. (Nmm)
Tek bir þasi kesitinin atalet momenti (mm4)
Þaside izin verilen en büyük statik gerilme (N/mm2)
gerilen þasinin tarafsýz ekseninden en dýþ liflere olan mesafe (mm)
gerilen þasinin tarafsýz ekseninden en dýþ liflere olan mesafe (mm)
=
=
=
=
=
=
=
Þasi ile rijit baðlantý durumunda gerilim hesabý örneði.
Aþaðýdaki boyutlarda iki C kesitli çubuk düþünelim:
1. Þasi
250 x 70 x 5mm
2. alt þasi
140 x 70 x 7mm
Lonjeron kuþaðýný içeren düzleme dik doðrultuda uygulanan 15000 Nm’ye eþit en büyük eðme
momenti Mf ile verilen bir kesitte gerilmeye uðratýlmýþtýr.
Hesaplamadan, 250 x 70 x 5 mm aðýrlýk merkezinin kesit parçasýnýn temas kýsmýndan ortalama
28 mm uzakta olduðunu bulursunuz. Böylelikle
1. yt max
= 250 — 28 = 222 mm
2. yc max
= 140 — (—28) = 168 mm
Buna ek olarakIx
Ix (cm4)
W t (cm3)
1. Þasi+Altþasi
5643
254
Formülleri uygulayarak, þunu elde edersiniz:
1. s
t
= Mf / W 1 = 59 N/mm2
2. s
c
= Mf / W 2 = 45 N/mm2
3—18
W c (cm3)
334
3.4.1
Braketle Baðlantý
Bu tip baðlantýnýn (bükülebilir baðlantý) birkaç örneði Þekil 3.13 ve Þekil 3.14’de gösterilmiþtir.
Þekil 3.13
91478
1 Alt þasi
2 Þasi
3 Þimler
Esnek baðlantýyý saðlamak için sabitleme cývatalarý sýkýlmadan önce þasinin ve alt þasinin braketleri
arasýnda 1-2 mm bir boþluk olmalýdýr. Sabitleme cývatalarýný sýkarken braketler temas edecektir. 1—
2 mm’den büyük ön boþluklar uygun þimler kullanarak azaltýlmalýdýr. Orantýlý uzunluklu cývata kullanýmý
baðlantýnýn esnekliðini arttýrýr. Braketler aracýn lonjeronlarýnýn aðýna vida veya cývata ile takýlmalýdýr.
3—19
Kýlavuzluk etmek ve yükleri enine daha iyi kapsayabilmek için braketlerin þasinin üstüne doðru biraz
çýkmasý önerilir. Braketler üst flanþla sýfýra sýfýr ayný seviyede olurlarsa gövde yapýsýnýn yanal hareketi
baþka þekillerle sabitlenmelidir (örneðin þasiye baðlý kýlavuz plakalarý kullanarak). Ön baðlantý esnek
tipte olduðunda (Bkz. Þekil 3.14) þasinin en büyük burkulma durumlarýnda bile (örneðin arazi)
boylamasýna sabitleme saðlanmalýdýr.
Yapýyý baðlamak üzere IVECO gövdeleri için þasiye takýlý kazýk kýlýflarýný kullanýnýz. Alt þasi veya
gövdeye takýlý orijinal braketler araca takýlý olanlardan daha düþük olmayan dayaným özelliklerine
sahip olmalýdýrlar.
Daha büyük elastisitedeki baðlantýlar
Montaj için daha büyük esneklik gerekli olduðunda kabin arkasýnda (virajlý veya kasisli yollarda
kullanýlacak yüksek katýlýða sahip özel kullaným araçlarý, arazi araçlarý v.b) Þekil 3.14’te gösterildiði
gibi bir baðlantý kullanýlmalýdýr.
Özellikle yüksek eðme ve burulma momenti yaratan gövdelerle (örneðin kabin arkasýnda vinç) alt
þasi boyutlarý onlarý destekleyecek þekilde olmalýdýr.
Bükülebilir elemanýn özellikleri gövde katýlýðýna, dingil açýklýðýna ve araç çalýþma tipine (kasisli yol
koþullarý) uygun olmalýdýr.
Lastik baðlantý kullanýrken, yaylý tiple ayný özelliklere sahip malzemeler kullanýlmalýdýr. Gözle muayene
için ilgili talimatlar ve tork deðeri saðlanmalýdýr.
Tüm baðlantý kapasitesi gerekiyorsa arka süspansiyon alanýnda kesmeye dirençli plakalar kullanarak
yeniden belirlenebilir.
Hidrolik dengeleyicilerle araç kaldýrmayý içeren modellerde (örneðin vinçler, kaldýrma platformlarý
gibi) yerlerde alt þasinin yeterli koordineli hareketini saðlamak ve orijinal þasi üzerinde aþýrý eðme
momentlerinden kaçýnmak için bükülebilir hareketi (30—40 mm) sýnýrlayýnýz.
Þekil 3.14
1 Esnek Eleman
3—20
1 Esnek Eleman
91479
3.4.2
U cývatalarla (kelepçelerle) baðlantýlar
Bu tipin en önemli montajý Þekil 3.15’de gösterilmektedir.
Bu tip yapýda U cývatalar sýkýldýðýnda þasilerin eðilmesini önlemek için U cývatalarýn takýldýðý noktadaki
iki lonjeronun flanþlarý arasýna üst yapýcý tercihen metal olan bir aralayýcý parça yerleþtirmelidir.
Aracýn þasisine eklenmiþ olan yapýya kýlavuzluk etmek ve yanal olarak daha iyi içermek üzere bu
tip mafsal Þekil 3.17’de gösterildiði gibi þasiye veya alt þasiye baðlanmýþ plaka eklemekle
tamamlanmalýdýr.
Þekil 3.15
91480
1
2
3
4
5
6
Þasi
Alt þasi
U-cývatalar
Kilitli somunla kilitleme
Aralayýcý parça
Baðlantý plakasý (gerektiði yerlerde)
3—21
Bu tip baðlantýnýn doðasý gereði, araç üzerinde her yerde kullanýlmasý tavsiye edilmez. Ancak,
eklenmiþ yapýyý kaymaktan alýkoymak ve rijitliði arttýrmak üzere geriye doðru olumlu birleþmeyi hem
boylamasýna hem de enlemesine tespit için baðlantý plakalarýyla saðlamak gereklidir.
Bu amaçla þasinin ucunda Þekil 3.16'da gösterildiði gibi cývata tip baðlantý kullanmak da mümkündür.
Þekil 3.16
91481
1
2
3
4
Alt þasi
Þasi
U-cývatalar
Boylamasýna ve enlemesine sabitleme ankrajý
3.4.3
Boyuna ve enine sabitleme ankrajý için plakalarla yapýlan baðlantý.
Þekil 3.17'te gösterilen bu tip ankraj yardýmcý þasiye kaynaklanmýþ bir plaka yardýmýyla elde edilir
ve þasiye cývata veya perçinle sabitlenir. Bu, boylanmasýna ve enlemesine baskýdan sonra yeniden
oluþumu ve bütüne en büyük rijitliði saðlar.
Þekil 3.17
91482
3—22
Bu tip baðlantý kullanýldýðýnda aþaðýdakiler gözlemlenmelidir:
— Plaka yalnýzca ana lonjeronlarýn dikey aðýna takýlmalýdýr.
Takmadan önce alt þasinin üst flanþa eþleþen iki yüzey arasýnda hiç boþluk kalmayacak þekilde
doðru þekilde baðlandýðýndan emin olunuz.
— Baðlantý plakasý kullanýmý þasinin orta ve merkez kesitleriyle sýnýrlýdýr.
— Plaka sayýsý, kalýnlýk ve tespit cývatasý sayýsý kesitin kesme ve eðme momentlerini iletmek için
uygun olmalýdýr.
Bu deðerler tüm parametreler mevcut olduðunda hassas bir þekilde hesaplanarak bulunabilir.
Gövdeler þasi üzerinde yüksek eðme ve burulma momenti yarattýðýnda ve dayanýmý þasi ve alt þasi
arasýnda kesmeye dirençli baðlantýyla arttýrýlmasý gerektiðinde veya alt þasi yüksekliðini olabildiðince
sýnýrlandýrmak gerektiðinde (örneðin merkez eksenli treylerleri çekerken, arka uzantý üzerinde arka
kaldýrma platformlarý v.b.) bunlarýn yararlý olacaðýna inanýyoruz. Aþaðýdaki tabloda verilen talimatlara
uyunuz.
3.4.4
Karma baðlantý
Alt þasinin konstrüksiyonu için (madde 3.3) verilen talimatlar ve madde 3.4’ün genel kýsmýna dahil
edilen yaklaþýmlar temelinde araç þasisi ve alt þasi arasýndaki baðlantý karma tip olabilir, örneðin
bükülebilen baðlantýlarýn (braketler ve kelepçeler) ve rijit baðlantýlarýn (boylamasýna ve enlemesine
ankraj için plakalar) akýlcý kullanýmý ile elde edilebilir.
Tüm grup için daha katý bir yapý gerektiðinde (örneðin damperliler, arka uzantý üzerinde vinç v.b)
aracýn arka kýsmý için plaka baðlantýlarý önerilirken, rehber olarak alt þasinin ön kýsmýnda (her tarafta
bir veya iki tane) bükülebilir baðlantý yapmak önerilebilir.
3.5
Hacim aðýrlýklarý
Bu veriler uzman kitaplardan çýkartýlabilir. Tablo 3.5 bazý hacým aðýrlýðý deðerlerini kýlavuz olarak
göstermektedir.
Tablo 3.5 — Hacým Aðýrlýklarý
(kg/m 3)
Malzeme
7890
Demir
2700
Alüminyum
Beton
1900—2300
Selüloz
350
1400
Toz çimento
1400
Granit
2600
Karton
640
Ahþap (çam)
Mermer
Hafriyat
2500—2700
1600
1800
Sýradan, kuru tuðla
Katý evsel atýk
90—120
( 1)
1600
Kuru Kum
2100
%7 nemli kum
cam
2200—2700
(1) sýkýþtýrma oraný ile çarpýlacak (EuroCargo sýnýfý araçlara takýlan sýkýþtýrýcýlar için ortalama 5)
3—23
3.6
Kutu gövdeleri takmak
Özel olarak yol kullanýmý için düþünülen standart kabinli araçlarda kutu gövdeler, genellikle boylamasýna
profiller ve traversler içeren destek yapýsý üzerine monte edilirler.
Montaj lonjeronlarýn dikey aðýnda düzenlenen braketleri kullanýlarak gerçekleþtirilir.
Eðer böyle braketler üretici tarafýndan saðlanmamýþsa madde 3.4’teki özelliklere uygun olarak
takýlmalýdýrlar.
Uygun boylamasýna sabitleme yapmak amacýyla braketler ve kelepçeler kullanýldýðýnda arka uzantý
üzerinde yan elemanýn üst flanþý üzerinde plakalar veya cývatalar kullanarak rijit bir mafsal (her tarafta
bir tane) düzenlemek genel iyi bir uygulamadýr (Bkz. Þekil 3.16 ve Þekil 3.17).
Hiçbir þart altýnda ana lonjeronlarýn flanþlarý üzerinde yeni delikler açýlamaz.
Kutu gövdenin alt þasinin üstüne kaldýrýlmýþ (traversler gibi) destekler kullandýðýnda Þekil 3.18’de
gösterildiði gibi boylamasýna baskýyý almak için bu destekleri uygun þekilde katý hale getirmek
gereklidir.
.
Þekil 3.18
91529
1 Alt þasi
2 Braketler
3 Kilitleme ankrajý
3—24
Özel yapýmlar için sýnýrlý yükseklikte bir destek kuþaðý gerekliyse boylamasýna destek kuþaðýnýn
yüksekliðine eþit olacak þekilde alt þasi yapýsý gövde ankraj braketleriyle bütünleþtirilebilir (Bkz. Þekil
3.19) Bu durumda arka tekerlek yuvalarý fikstürün tabanýna takýlabilir.
Þekil 3.19
91530
Oturma yüzeyi bir alt þasi gibi çalýþan kendini destekleyen yapýlar olduðunda yukarýda bahsedilen
destekli kuþaklarýn takýlmasý etkilenmeyebilir.
Yüksek burulma katýlýðýna sahip platform ve yapýlarýn uygulanmasý yapýnýn önüne doðru esnek
baðlantý kullanýmý ana þasinin aþýrý þekil deðiþikliðinin azalmasýný önlemek üzere özellikle zorlu
uygulamalarda genel olarak istenir.
Gövdenin ön paneli, sert fren yapýldýðýnda taþýnan yükün oluþturduðu kuvvetlere dayanacak kadar
güçlü ve dayanýklý olmalýdýr.
3—25
3.7
Damperli yapýlar
Gövdeyi taktýktan sonra kaportacý damper iþlemi sýrasýnda aracýn dengede kalmasýný saðlamalýdýr.
Aþaðýdaki noktalar akýlda tutulmalýdýr:
— Alt þasi araç tipine ve özel çalýþma koþullarýna uygun olmalýdýr (þekil 3.11 ve Þekil 3.12). Uygun
boyutlandýrýlmýþ lonjeronlarý ve traversleri olmalý ve de arka uçlarýnda kutu tip yapý ve traverslerle
sertleþtirilmiþ olmalýdýr. Alt þasiyi þasiye baðlarken eklenmiþ yapýnýn bütününün bükülmezliðine
katkýda bulunmasýna izin vermek için. arka kýsým bükülmez tip mafsal isterken (plakalar, bkz.
Þekil 3.17) ön uçta esnek mafsallar, braketler veya raflar yerleþtirilmelidir.. Araçlardaki zaten
takýlmýþ “Omega” braketleri kullanýlabilir.
— Arka damper menteþesi alt þasiye arka süspansiyonun arka desteðine olabildiðince yakýn
takýlmalýdýr. Damper devirme iþlemleri sýrasýnda aracýn dengesini bozmamak ve þasi üzerinde
aþýrý gerilme artýþý oluþturmamak için damper menteþesi ve Þekil 3.20’deki arka makas desteði
veya tandem merkez ekseni arasýndaki mesafeye uymak önerilir. Eðer teknik sebeplerden dolayý
bu elde edilemezse daha yüksek dirençli bir alt þasi kullanýlmasý þartýyla arka ucun bükülmezliðini
arttýrmak için küçük artýþlara izin verilebilir. Uzun gövdeler gerektiren büyük hacým taþýmalarý
durumlarda aracýn dingil açýklýðýný arttýrmak önerilebilir (bu durumlarda izin verilen yerlerde).
— Hem yeterli dirençte destek saðlamak hem de baðlama yerlerinin hassas ve uygun konumlandýrýlmasý
bakýmýndan kaldýrma mekanizmalarýnýn yerleþtirilmesine özel dikkat harcanmalýdýr. Mekanizmayý
gövdenin ve yükün aðýrlýk merkezinin önüne yerleþtirmek her durumda yerel yük miktarýný azaltmak
için önerilir.
3—26
— Hem döþeme altý hem de ön uca damper mekanizmasý takýlmasýnda damperli yapýnýn strokuna
kýlavuzluk eden uygun dengeleyici takýlmasý tavsiye edilir.
— Kaldýrma ünitesinin menteþesi alt þasiye baðlanmalýdýr. Gövdenin yararlý hacmi akslar üzerindeki
izin verilen en büyük kütleyi göz önüne alarak taþýnacak malzemenin yoðunluðuna uymalýdýr
(Bkz. Madde 3.5).
— Üst yapýcýlar aracýn tüm parçalarýnýn güvenliði ve iþler halde olmasýnýn (örneðin ýþýklarýn, çekme
kancasýnýn konumlandýrýlmasý v.b.) mevcut güvenlik yönetmelikleriyle tam uyumunun güvence
altýna alýndýðýný görmelidirler.
Þekil 3.20
91531
1
2
3
4
Alt þasi
Braketler
Plakalar
Sabitleme kuþaðý
3—27
3.7.1
Aðýr hizmet
Damperli operasyonlar aþamalarýnda araçlarýn uygun dengede kalmasýný saðlamak için verilmiþ
genel özelliklere baðlý olmaya dikkat edilmelidir.
Ayak braketli þasi üzerine damperli yapý veya deðiþik tipler için uygun olan gövdeleri baðlarken
deðiþik tipte olanlar için arka makas/alt düzen ön aský braketinden arka þasiye kadar kesmeye/basýnca
dayanýklý plakalar (baðlantý plakalarý) ile deðiþtirilmelidir veya ilave plakalar takýlmalýdýr.
Arka þasi uzantýsý kýsaltýlabilir böylelikle damperli menteþesinin konumuna olan maksimum mesafe
Þekil 3.20’ye uyar.
2 arka akslý modeller için aþaðýdakine uyulmalýdýr:
— Destekleyici boylamasýna kesitli elemanýn kutu tip yapýsý (Bkz. Þekil 3,7) arka kenar ve iki aksýn
orta ekseninin 1300 mm önü arasýný kapsayan kesiti içerecektir.
— Çapraz baðlantýlar ikiz aksýn merkez ekseni ile þasinin arka ucu arasýndaki alaný içerecektir.
— Damper desteði ikiz aksýn ekseninden 1400 mm daha öteye konumlandýrýlamaz.
3—28
3.7.2
Hafif hizmet
Bu operasyonlar için kýsa dingil açýklýðýndaki araçlarý kullanmanýzý öneririz. Araç, hafif iþ için, iyi
yollarda, düþük yoðunluklu ve düþük sürtünme katsayýlý yük taþýmak için kullanýlmalýdýr.
Yukarýdaki genel özelliklere ilave olarak araca gerekli rijitlik ve denge vermek için aþaðýdaki noktalara
dikkat edilmelidir.
— Araca istenen çalýþma þartlarý için bir üst yapý seçmek üzere þasi özelliklerini, (süspansiyonu,
þasiyi, ve aks sayýsýný) dikkatlice kontrol ediniz.
— Yardýmcý þasinin arka ucu örneðin kutu tip kesitler, çapraz baðlantýlar, baðlantý plakalarý v.b.
kullanýlarak sertleþtirilmelidir.
— Arka damper menteþesi arka süspansiyonun arka desteðine olabildiðince yakýn yerleþtirilmelidir.
— Standart damperliden daha uzun dingil açýklýðýna sahip araçlar olduðu durumlarda bel vermeyi
karþýlayabilmek ve iþlem sýrasýnda iyi dengeyi saðlamak üzere özel olarak katýlaþtýrýlmýþ damper
destek baðlantýsý kullanýlmalýdýr. Kullanýcýya damperli iþleminin olabildiðince düz bir satýhta
yapýlmasý gerektiði hatýrlatýlarak arka damperli açýsý 45 dereceyi geçmemelidir.
— olasý en bükülmez arka süspansiyonu kullanýnýz. Parabolik arka makaslar kullanýldýðýnda statik
yükte çalýþan lastik elemanlar kullanýlarak katýlýk arttýrýlmalýdýr.
— Damper iþlemi sýrasýnda malzeme boþalýrken süspansiyonlardaki dengeyi arttýrmak için havalý
süspansiyonlu araçlarda körüklerden hava çýkýþý öngörülmelidir.
— Standart olarak üçüncü dingilli veya eklenmiþ üçüncü dingilli (6x2) araçlara takýlmýþ süspansiyon
tipine göre yanal dengeyi arttýrmak üzere üçüncü aksa bir yuvarlanma desteði takýlabilir. Yukarýdaki
talimatlara ilave olarak arka akslarla, süspansiyon tipine ve istenen çalýþmayla iliþkili damperlinin
destek konumuna baðlý olarak iþlem için hidrolik ve mekanik dengeleyiciler takýlabilir. Damper
iþlemi sýrasýnda üçüncü teker kaldýrýlmamalýdýr.
3—29
3.8
Çýkartýlabilir Konteynýrlar
Aðýr iþ araçlarý kesinlikle bu kullaným için daha uygundurlar ancak aracýn kullanýmýyla iliþkili olarak
deðiþik modellerin uygunluðu için IVECO ile baðlantýya geçmek en iyisidir.
Bu tip teçhizat sabit platform gövdeli normal yol araçlarýna nispeten özellikle yükleme/boþaltma
iþlemleri bakýmýndan ek gerilmelere maruz kalabilirler.
Bu sebeple kullanýlacak yardýmcý þasi (bkz madde 3.9.2) hafif damperliler için olanlarla ayný boyutlarda
olmalýdýr. Uzun dingil mesafeli veya kýsa uzantýlý araçlar kullanýldýðýnda alt þasi için daha büyük
boyutlu kuþaklar kullanmak gerekli olabilir.
Kaldýrma tertibatlarý alt þasiye madde 3.4’te belirtildiði gibi baðlanmalýdýr.
Yükleme ve boþaltma iþlemleri sýrasýnda aracýn dengesi her zaman saðlanmalýdýr. Özellikle doðrudan
indirilen konteynýrlar kullanýldýðýnda iþ prosedürleri sýrasýnda kullanýlmak üzere arka uçlara destekler
(dengeleyiciler) takmayý öneriyoruz. Havalý süspansiyonlu arka akslar olduðunda bu destekler ayrýca
önerilmektedir. Alternatif olarak, çalýþma sýrasýnda süspansiyonlardan hava alýnmasýyla ilgili olarak
3.3.2. Bölümündeki açýklamalara bakýnýz.
Bu tip araçlarla yüksek yüklü konteynýrlar kullanýldýðýnda aðýrlýk merkezi yüksekliði ile ilgili þartnamelere
uymak (bkz. Madde 3.2) çok önemlidir.
Þekil 3.21
91532
Son arka aks ile kayar pim arasýndaki mesafe 900 mm’yi geçmemelidir.
3—30
3.9
Tanker üst yapýlar
Genel kural olarak tanker üst yapýlar özel alt þasi kullanýmýný gerektirirler. Tankerler (ya da genel
olarak torsiyon rijitliði yüksek olan üst yapýlar) yüksek gerilim alanlarý oluþmasýný engelleyecek þekilde
torsiyon esnekliði göz önüne alýnarak monte edilmelidir.
Bir tanker monte ederken önde gövde ve yardýmcý þasi arasýnda esnek mafsal (Bkz. Þekil 3.24) ve
arkada boylamasýna ve enine yüklere dayanabilen bükülmez destekler kullanmanýzý öneriyoruz.
Þekil 3.24
91493
Diðer uygulamalar olduðunda bahsedildiði gibi kuvvetlerin boþaltýldýðý baðlantýlarýn yerleþimi burada
da aynýdýr. Bükülmez baðlantýlar arka süspansiyon desteklerine ve esnek baðlantýlarýna karþýlýk
gelen ön süspansiyonun arka desteðine olabildiðince yakýn bir konumda yerleþirler.
Deðiþik bir durumla karþýlaþýldýðýnda verilenlere göre daha büyük boyutlu boylamasýna kuþaklarýn
kullanmasý olasý bir çözüm olabilir. Diðer tip gövde baðlantýlarýna talep üzerine izin verilebilir.
Esnek baðlantýyý tanýmlamak için araç þasisinin ve ayrýca baðlantýlarýn takýlacaðý alanýn rijitlik
özelliklerini ve düþünülen kullaným tipini hesaba katmak gereklidir.
3—31
Kural olarak yol kullanýmý için denilebilir ki þasi burulma safhasý sýrasýnda ilk ön esnek baðlantý alt
þasi ve þasi arasýnda ortalama 10 mm boþluða izin verir.
Aþaðýdaki koþullarda yardýmcý þasi takmadan tanklar doðrudan araç þasisi üzerine baðlanabilirler:
— Boþaltýlacak yüke baðlý olarak yataklar arasý mesafe belirtilmelidir. Hiçbir durumda 1 m deðerini
geçmemelidir.
— Yataklar yüklerin oldukça geniþ bir yüzey boyunca düzgün daðýlýmýna izin vermek için takýlmalýdýrlar.
Yataklar arasýnda boyuna ve enine baskýyý sýnýrlamak için uygun braketler saðlanmalýdýr.
— Diðer ankraj çözümleri bu þekilde IVECO tarafýndan onaylanmalýdýr.
— Kendinden yataklý depolar kabinin hemen arkasýnda ve arka aks(larýn) alanýnda uygun baðlamalarla
doðrudan þasi üzerinde konumlandýrýlabilirler. Sayýlarý ve daðýlýmlarý dingil sayýsý ve dingil
açýklýðýna baðlýdýr ve iki akslý kýsa dingil açýklýðý olan araçlarda her iki tarafta en az ikiden, üç
dingilli kýsa dingil açýklýðý olan araçlarda en az üçe kadar deðiþebilir (Bkz. Þekil 3.25).
Ankraj takýmlarý yeterince uzun olmalý ve (ortalama 600 mm) ve süspansiyon baðlantýlarýnýn
yanýna konumlanmalýdýrlar (en büyük mesafe 400 mm).
Þasinin gerekli burulma hareketlerine izin vermek için mümkün olan yerlerde elastik ön sabitlemeler
kullanýlmalýdýr. Yapý tipine göre diðer çözümler de mümkündür.
Þekil 3.25
91494
3—32
Araca iki veya daha fazla ayrý konteynýr veya tanker takýlmasý þasi/alt þasi için yükün iyi daðýlýmýna
ve uygun burulma rijitliðine izin veren kesmeye dayanýklý baðlantý kullanarak yardýmcý þasinin
kullanýlmasýný gerektirir. Konteynýrlarý birbirine baðlayan bükülmez bir baðlantý kullanmak iyi bir çözüm
oluþturulur.
Akslarda izin verilen en büyük yük limitlerine baðlý kalmak için, en büyük hacmi, konteynýrýn dolma
miktarýný ve navlunun yoðunluðunu belirlemek gereklidir. Ayrý bölüntülü ayrý depolar veya tek
konteynýrlar kullanýldýðýnda her doldurma miktarýnda akslardaki izin verilen yükün ayrýca ön aks
üzerindeki aðýrlýðýn tam yüklü araç aðýrlýðýna olan en küçük oranýnýn da gözetilmesine özen
gösterilmelidir.
Bu ekipmanýn doðasýnýn deðerlendirilmesinde iyi hakimiyet için (Bkz. madde 3.2) aðýrlýk merkezinin
yüksekliðini olabildiðince sýnýrlamaya dikkat edilmelidir.
Sývýlar için, araç hareketli olduðunda ve depolar tam doldurulmadýðýnda aracýn sürüþünü ve direncini
olumsuz etkileyecek, sývý tarafýndan iletilen dinamik yükleri azaltmak için, depo ve konteynýrlarýn
içinde yanal ve boylamasýna özel bölmeler yapmak gereklidir.
Yakýt veya yanýcý cisimler için konteynýrlarýn takýlmasýyla ilgili olarak tüm yasal güvenlik yönetmeliklerine
uyulmalýdýr.
3—33
3.10
Vinç Takýlmasý
Vinç seçimi aracýn performansýyla iliþkili olarak özelliklerinin (kütle maksimum tork) titiz
deðerlendirilmesiyle yapýlmalýdýr.
Vincin ve yükün konumlandýrýlmasý araç için izin verilen yük limitleri dahilinde yapýlmalýdýr. Belirli bir
araç için hangisinin ilgili olduðuna bakýlarak vincin takýlmasý kanuni gereklere, ulusal ve uluslararasý
standartlara uygun olarak yapýlmalýdýr.
Vinç çalýþýrken dengeleyiciler kullanýnýz. Genel kural olarak vincin takýlmasý konstrüksiyonu, kendisiyle
ilgili tüm özellikleri hesaba katmak zorunda olan uygun alt þasi kullanýmýný gerektirir (madde 3.3).
Alt þasi dayaným modülünün boyutlarý için þekil 3.26’de verilen formül temelinde hesaplanan vincin
toplam maksimum statik momentine (MGmax.) bakýnýz.
Eðer araç kendi alt þasisinin kullanýlmasýný gerektiriyorsa boyutlarýnýn uygun olmasý þartýyla bu vinç
içinde kullanýlabilir.
MG moment deðerleri Tablodaki E deðeriyle eþleþtirildiði özel durumlarda (veya daha yüksel MG
deðerleri için) vaka baþýna kontrol edilmelidir. IVECO’dan özel onay istenmelidir.
Þekil 3.26
MG [ KNm]
max
g
WL
L Wc
1000
l
91541
g
WL
L
Wc
l
=
=
=
=
=
!
2;
Yer çekimi ivmesi 9.81 m/s ;
Vince etkiyen aðýrlýk (kg)
WL yükünün etkidiði ve araç ekseni noktalarý arasýndaki yatay mesafe (m)
Vincin aðýrlýk merkezine etkiyen kendi aðýrlýðý (kg)
Vincin aðýrlýk merkezi ile araç ekseni noktalarý arasýndaki yatay mesafe [m];
Takan kiþi her seferinde iþin evreleri süresince doðru kullaným için gerekli tüm
önlemleri alarak mevcut yönetmeliklere göre aracýn dengesini kontrol etmelidir.
Hem vinç üreticisi hem de üst yapýcý dengeleyici sayýsýný ve tipini belirtmelidir ve
alt þasiyi maksimum statik moment ve vinç konumuna dayanacak þekilde yapmalýdýr.
3—34
3.10.1 Sürücü kabini arkasýndaki vinç
Alt þasinin þasiye baðlanmasý kural olarak standart braket kullanarak yapýlmalýdýr (Bkz. Þekil 3,27)
eklemeler gerekiyorsa diðer tip tespitler de kullanýlabilir (braketler veya kelepçelerle) böylece þasinin
esnekliði ve burulma özellikleri deðiþmeden kalýr.
Yol kullanýmý araçlarý için yalnýzca alt þasi kuþak profilinin yüksekliðinin azaltýlmasý gerekiyorsa
(örneðin aracýn toplam yüksekliðini azaltmak için) alt þasinin baðlantýsý kesmeye dirençli baðlantýlarla
yapýlabilir (Bkz. Þekil 3.28).
Aracýn tüm yararlý uzunluðu boyunca sabit kesit alanlý profil kullanýmý tavsiye edilir.
Vinç karþý þasisi Þekil 3.27’de belirtildiði gibi arkada diðer üst yapýlar için öngörülene sabitlenebilir
ve üst yapý profillerinin daha düþük kesiti olduðu durumlar için Lv uzunluðu her durumda dingil
açýklýðýnýn %35’inden az olmamalýdýr.
Þekil 3.27
91534
1
2
3
4
Alt þasi
Baðlantýlar
Vinç mafsallarý
Dengeleyiciler
3—35
Þekil 3.28
91497
Geniþ kabinli araçlara (çift kabin veya 6+1) vinç takarken alt þasiyi ön makasýn arka desteðine kadar
uzatmak olanaksýz ise þasi için eðme momenti deðerini aþmamak için vinç dönüþünü vinç kapasitesine
göre kýsýtlamak gerekli olabilir.
3—36
Önde ve orta bölgelerde (Bkz. Þekil 3.14) þasinin burulma hareketini çok fazla kýsýtlamamak için
arazide kullanýlan araçlara vinçlerin takýlmasý þasi çerçevesiyle alt þasi arasýnda esnek baðlantýlarýn
yapýlmasýný gerektirebilir. Bu durumlarda vinç sadece alt þasiye fiilen baðlanmýþ olacaðýndan
boylamasýna profiller vinç çalýþmasýnýn yarattýðý hareketlere dayanmaya uygun olmalýdýr.
Kabin arkasýna takýlacak ekipmanýn fonksiyonelliði (kaldýrma tertibatlarý, hava filtresi, devrilen kabin
için kilitleme tertibatý) zarar görmemelidir. Akü kutusu ve yakýt tanký gibi gruplarýn yerlerini deðiþtirmeye
orijinal tip baðlantýlarýn tekrar kullanýlmasý þartýyla izin verilir.
Normal olarak vinç kabin arkasýna yerleþtirildiðinde, platform gövdeyi veya ekipmaný arkaya doðru
ilerletmek gerekebilir. Damperli ekipmanlarýnýn özel durumlarýnda ise kaldýrma mekanizmasý ile
arkaya olabildiðince az hareket ettirilmesi gereken arka damperli menteþelerinin yerleþimine özel
dikkat edilmelidir
3—37
Alt þasi profili yüksekliðinin þasi ve alt þasi arasýnda kesmeye dirençli baðlantýlarýn kullanýlmasýyla
azaltýlmasý gerekiyorsa flanþ kalýnlýðý ve geniþliði IVECO tarafýndan önerilen profilden az olmamak
kaydýyla Þekil 3.29’da gösterildiði gibi C profilleri yerine birleþik kesitli kuþak profilleri kullanýlabilir.
Bunlar belirtilen malzemelere uygulanabilen genel þartlardýr. Daha yüksek mekanik özellikli malzeme
kullanmanýn mümkün olup olmadýðýný deðerlendirmek için toplam dayaným momentini þasi artý alt
þaside kontrol etmek gereklidir. Alt þasi profilinde yükseklik azaltýlmasý dört dengeleyicili vinçlerin
burulma direncini de azaltacaðýndan üst yapýcý alt þasinin vinç baðlama alanýnda uygun burulma
bükülmezliðini saðlamak üzere özel önlem almalýdýr. Bu sebeple yüksekliði 120 mm'den daha az
olan profilleri kullanmamanýz tavsiye edilir. Bu çözümlerin uygulamalarý þasinin burulma kapasitesini
de azaltacaðýndan bunlar yalnýzca yol kullanýmý için amaçlanan araçlarda kullanýlabilir.
Tablo 3.6 – Kabin arkasýna takýlý vinçler bileþik kesitli destek profilli çözümler
(Þekil 3.29’a bakýnýz)
A
B
C
D
R0,2 (N/mm2)
320
320
360
360
Profil yüksekliðinde maksimum azaltma
(mm)
40
60
100
120
LV (Þekil 3,27’ye bakýnýz.)
250x80x8 (mm)C-profiline alternatif olarak
bileþik profil örneði
Etkin yükseklik indirimi (mm)
0.25LH veya LA
0.35 LH veyaLA
0.55 LH veya LA
0.60 LH veya LA
210x80x8
190x80x8
150x50x8+ açýsal eleman
130x50x8+ açýsal eleman
40
52
92
104
Þekil 3.29
Model ”A”
Normal kutu kesitli
profiller
Kutu kesitten açýk kesite
kademeli geçiþ
Model ”B”
Model ”C”
Özel bileþik kesit kuþak
profilleri
Model ”D”
Angolare
di þasi
collegamento
telaio/
Þasi/Alt
birleþim açýsý
controtelaio
con spessore
uguale
Alt
þasi profilleriyle
ayný kalýnlýktaki
al profilaato del
controtelaio
plakalar
91506
3—38
3.10.2 Arka uzantý üzerinde vinç
Alt þasiyi üst yapýnýn kullanabileceði aracýn tüm uzunluðu boyunca ön makasýn arka desteðine kadar
uzatmak bu tip uygulama için önerilebilir.
Araç üzerindeki kütlenin özellikle daðýlýmýnýn deðerlendirmesinde yükün arka uzantý üzerinde
yoðunlaþtýðý ve yolda ve vincin çalýþtýðý zamanlarda iyi performans elde etmek için gerekli bükülmezliði
saðlamak üzere alt þasi vincin kapasitesine göre kuvvetlendirilip katýlaþtýrýlmalýdýr. Arka süspansiyona
karþýlýk gelen alanda ve arka uzantýda (Lu uzunluðu) – Bkz. Þekil 3.30 – kutu tip konstrüksiyon
kesitleri (bkz madde 3.3) ve braketler kullanýlmalýdýr. Þekil 3.7’te gösterildiði gibi kutu tip kesitten
açýk kesite geçiþin iyi kaynaþmasýnýn saðlanmasýna dikkat edilmelidir.
Kutu tip kesitten etkilenen bölgede esnek ankraj ön tarafta kullanýlýrken kesmeye dayanýklý mafsallarla
çerçeve araç þasisine baðlanmalýdýr (örneðin birbirlerinden en fazla 700 mm aralýklý yerleþmiþ uygun
sayýda plaka). Ön aksýn her türlü yol koþulunda akslarýn arkada olanýna olan kütle oranýnýn araç için
belirlenmiþ sýnýrlara uymasýný saðlamak için gereken özen gösterilmelidir.
Alt þasinin gereken katýlýðý deðiþik etmenlere baðlýdýr (örneðin vinç kapasitesine, destek temeline,
araç boþ aðýrlýðýna, þasi çýkýntýsýna) dolayýsýyla tüm olasý deðiþik durumlar için bilgi saðlayamayýz.
Bu sebeple üst yapýcý aracýn dengesini pratik davranýþsal testlerle de deðerlendirmek zorundadýr.
Eðer bu testlerin bir sonucu olarak alt þasinin katýlýðý yetersiz çýkarsa üst yapýcý bu hedefe deðiþik
metotlarla eriþmek zorundadýr.
Aracýn iyi sürüþ özelliklerini ve kabul edilebilir gerilme koþullarýný korumak amacýyla vincin arka
uzantýsý (Lu uzunluðu Bkz. Þekil 3.30) olabildiðince sýnýrlanmalýdýr. Bu deðer dingil açýklýðýnýn %50’sini
geçemez.
Ýlave kaldýrýlabilen arka akslý araçlar durumunda, ön akstaki minimum yükün doðrulanmasý arka aks
kaldýrýlmýþ durumda yapýlmalýdýr. Eðer öngörülen deðere eriþilemezse aracýn kullanýlmasýna yalnýzca
aks indirilmiþ konumda izin verilmelidir.
3—39
Þekil 3.30
91537
1
2
3
4
5
6
Alt þasi
Plakalar
Braketler
Vinç baðlantýlarý
Dengeleyiciler
açýsal baðlantý elemanlarý
Tablo 3,15 – arka uzantý üzerine takýlý vinçler bileþik kesitli destek profilli çözümler
(Þekil 3.29’a bakýnýz)
B
C
D
R0,2 (N/mm2)
320
360
360
Profil yüksekliðinde maksimum azaltma
(mm)
20
60
120
-
0.60 LG
0.65 LG
200x80x8
160x80x8+
Açýsal eleman
140x80x8+
Açýsal eleman
LV (see Þekil 3.30)
250x80x8 (mm)C-profiline alternatif olarak
bileþik profil örneði
Etkin yükseklik indirimi (mm)
12
52
64
3—40
3.10.3 Sökülebilir Vinçler
Arka uzantýya çýkartýlabilir vinç takýlmasý daha önceki paragrafýn özelliklerine göre vinç ve alt þasi
arasýnda kullanýlan tespit tipinin araç þasisine ilave gerilim uygulamamasý þartýyla gerçekleþtirilebilir.
Aracýn vinçli veya vinçsiz kullanýlabilmesi gerçeðinin göz önüne alýnmasýyla iki farklý istiab haddinin
kaydedilmesini tavsiye ediyoruz.
Eðer araç bir treyler çekme yeteneðini koruyorsa,aracýn düzgün baðlanmasýyla ilgili tüm yönetmeliklere
uyulmalýdýr.
3—41
3.11
Þehir içi hizmetleri, itfaiye ve özel hizmetler için olan araçlar
Þehir içi araç olarak çöp sýkýþtýrýcý, kompresör veya yol arozözü gibi kullanýmlarý pek çok durumda
aþaðýdakileri gerektirir:
— Aracýn arkasýnda özellikle güçlü olan veya önünde esnek baðlantýlý bir alt þasi yapmak.
— Arka uzantýnýn kýsaltýlmasý. Çok kýsa uzantýlar gerektiðinde þasinin arka uzantýsýný azaltmak için
þasi hemen arka makas askýsý arkasýnda (veya havalý süspansiyon olduðunda yuvarlanma
desteðinden sonra) þasi travers baðlantýsýna dokunmadan kýsaltýlabilir.
— Kabin arkasýnda motor egzozunu dikey konumda yerleþtirmek. Bu durumlarda IVECO tarafýndan
kullanýlanlara benzer çözümler kullanýnýz. (Bkz. Madde 2.12).
— Arka ýþýklarý yeniden düzenlemek.
IVECO vites kutularýna takýlý geri vites ýþýðýný yüksek derecede güvenilirlik ve güvenlik
gerektiren iþlevler için kullanmayýnýz (örneðin personelin arka paneller üzerinde
ayakta durduðu evsel artýk toplamak için kullanýlan araçlarda geri giderken motorun
durdurulmasý gibi)
3.12
Araç önüne kar temizleme ekipmanlarýnýn takýlmasý.
Býçaklar veya kürekler gibi kar temizleme ekipmanýnýn aracýn önüne takýlmasý, uygun destekleme
yapýlarýnýn ve 2.3 maddesinde kapsanan þasiye baðlantýyla ilgili þartname deðerlerinin dikkate
alýnmasýný gerektirir.
Bundan baþka yasal gerekler ve bu tip ekipmanýn uygulanmasýyla ilgili yönetmelikler gözetilmelidir.
Araç önündeki orijinal parçalarýn (çekme kancasý, ön camý temizlemek için platform gibi) olasý kullanýmý
korunmalýdýr. Aksi durumda modifikasyonu yapan þirket güvenlik yönetmelikleri ve standartlarýna
uygun olarak eþdeðer sistemleri takmalýdýr.
3—42
3.13
Makara Vinç Takýlmasý
Araca makara vinç takýlmasý durumunda aþaðýdaki noktalardan birinde konumlandýrýlmalýdýr.
— Þasi ön ucuna (öne takma)
— Araç þasisi üzerinde kabin arkasýna,
— Araç þasisi lonjeronlarý arasýnda merkezi veya bir tarafa kaymýþ
— Þasi arka ucuna
Montaj iþlemi akslardaki en fazla yük sýnýrlamalarýna ve þirket talimatlarýna uyarak aracýn ünitelerinin
ve parçalarýnýn çalýþmasýna karýþmamasýný saðlayacak þekilde yapýlmalýdýr.
Ýp iþlemlerini ve özellikle çapraz olarak çekildiðinde enine bileþenini dikkate alarak desteklenmiþ
bölgelerin kýsmen takma bölgesine dahil edilmediðinden emin olarak (Bkz. Madde 2.20) makara vinç
ünitesinin ve ilgili tahrik parçalarýnýn takýlmalarý 2.3 maddesinde bildirilen yönergelere uygun olarak
yapýlmalýdýr.
Vincin kabin arkasýna takýlmasý için vincin kapasitesine uygun boyut ve yapýda (güçlendirici traversler
ve baðlantýlar) bir alt þasi tasarlanmalýdýr.
Zaten araç üzerine takýlý olan ekipmanlar için kullanýlan hidrolik pompalarla çalýþtýrýlabilen hidrolik
sistemler takýlý olanlarý seçmenizi öneririz. (devrilebilir kargo gövdesi, vinç v.b)
Mekanik makara vinçler takýldýðýnda, tahrik vites kutusu, madde 4’te verilmiþ talimatlara uyacaktýr.
Sonsuz diþli vida tip makara vinçler için bu sistemin düþük performansý için PTO sistem düzenlemesi
hesaba katýlmalýdýr.
Düþük güç gereksinimleri ve akü ve alternatörün sýnýrlý kapasitelerinden dolayý kýsa süreler için
elektrikli makara vinçler kullanýlmalýdýr.. Varsa güvenlik kurallarýný kesinlikle uygulayýnýz..
3—43
4 PTO’LAR
.
PTO’LAR
4—1
Ýndeks
4
PTO’lar
4.1
Genel Özellikler
4—3
4.2
Vites Kutusuna PTO Baðlanmasý
4—5
4.3
Tork daðýtýcýsýna PTO Baðlanmasý
4—8
4.4
Aktarým miline PTO Baðlanmasý
4—8
4.5
Motora PTO baðlanmasý
4—9
4.5.1 Motorun ön tarafýna PTO baðlanmasý
4—9
4.5.2 Motorun arka tarafýna PTO baðlanmasý
4—11
4.6
4—12
PTO’LAR
Motor oranýnýn eþit zaman aralýklarýnda (izokronus) kontrolü
4—2
4.1
Genel Özellikler
Damperliler, vinçler, kompresörler, belediye araçlarý v.b. gibi yardýmcý gruplarýn kontrolü için gerekli
tahriki saðlamak üzere deðiþik tipte PTO’lar kullanýlabilir. Kullaným tipine ve gerekli performans
seviyesine göre uygulama aþaðýdakilere uygulanabilir:
— vites kutusu (veya tork daðýtýcýsý)
— Aktarým
— Motorun önü
— Motorun arkasý
Ýlgili dokümantasyonda izleyen paragraflarda verilen özellikler ve performans deðerleri istek üzerine
saðlanacaktýr.
Kontrol edilecek eleman için gerekli gücün tanýmýyla ilgili özellikle yüksek deðerler söz konusu ise
tahrik aktarýmý evresinde emilen güç de deðerlendirilmelidir (%5-10 mekanik iletim, kayýþ ve diþli ve
hidrolik kontroller için daha büyük deðerler).
PTO için aktarým oraný seçimi güç emilimi esnek motor çalýþma aralýðýnda olacak þekilde yapýlmalýdýr.
Düzensiz çalýþmayý önlemek amacýyla düþük devirden (1.000 dev/dakikadan düþük) kaçýnýlmalýdýr.
Çekilen güç miktarý aþaðýdaki orandan bulunabilir:
P(CV)=
P
n
Mmax
i
M .
n.
7023
i
P(kW) =
M .
n. i
9550
= Çekilen Güç
= motor dönüþ hýzý (dev./dak.)
= Çekilebilecek en büyük tork (Nm)
= diþli oraný = PTO çýkýþ devri/ motor devri
Kullaným Tipi
Çekilebilecek en yüksek tork deðerleri Mmax sürekli kullanýmla ilgilidir (60 dakikaya kadar). Arada
sýrada kulaným için daha yüksek bir deðer (30 dakikadan az) her seferinde kullaným tipine baðlý
olarak üzerinde anlaþýlmalýdýr.
60 dakikadan daha uzun süreler kullanýmda ise þartlara bakarak (motor soðutmasý, vites kutusu v.b)
gerekiyorsa belirlenen deðerleri azaltmayý deðerlendirmelisiniz.
Programlanmýþ PTO deðerleri ya frekans ya da büyüklük açýsýndan yüksek tork deðiþkenliði
göstermeyen kullanýmlar için uygulanabilir.
Bazý durumlarda aþýrý yüklemeyi önlemek için (örneðin hidrolik pompalar, kompresörler) kavramalar
veya güvenlik valflarý gibi elemanlarýn takýlmasý gerekli olabilir.
PTO’LAR
4—3
Güç aktarýmlarý
PTO’dan ilgili yere aktarýlan kinematik kuvvetler (açýlar, devir, moment) tasarým aþamasýndayken ve
çalýþtýrma sýrasýndaki dinamik davranýmýyla ilgili olarak güç aktarýmý üreticisinin talimatlarýna uygun
þekilde dikkatle deðerlendirilmelidir. Boyutlar en yüksek güç ve tork koþullarýnda oluþabilecek
kuvvetleri göz önüne almalýdýr.
Kinetik kuvvetlerin düzgünlüðünü saðlamak için uçlarda en fazla 7º açý elde edilmelidir (Bkz. Þekil
4.1). PTO ve tahrik edilen ekipmanýn yataklarýnda daha az yük oluþturacaðýndan Z çözümü W
çözümüne tercih edilir. Deðiþik özel eðimler elde etmek gerekli olduðunda þekil 4.2’de gösterildiði
gibi çatallarýn düzenlemesiyle devirdeki deðiþkenlik telafi edilmelidir. Deðiþik kesitleri içeren güç
aktarýmlarý için 2.8.8 maddesinde verilen talimatlar uygulanmalýdýr.
Þekil 4.1
Çözüm Z
Çözüm W
91522
Þekil 4.2
91523
4—4
PTO’LAR
4.2
Vites Kutusuna PTO Baðlanmasý
Vites kutusu tipine göre grup milinden, (vites kutusunun arkasýnda veya yanýnda yer alan flanþlardan)
güç çekmek olasýdýr.
Gerekli teknik özellikler deðiþik vites kutularý için istek üzerine saðlanan dokümantasyonda belirtilmiþtir.
Çýkýþ devir sayýsý ve motor devri arasýndaki oranla elde edilen PTO tipleri ve tork deðerleri Tablo
4.1'de verilmiþtir.
Vites kutusuna uygulanmýþ PTO sadece motor durduðunda kullanýlmalýdýr ve senkromeçler üzerinde
vites deðiþimi sýrasýnda oluþan aþýrý gerilmeyi önlemek için kavrama devrede deðilken takýlýp
çözülmelidir. Deðiþik durumlar için PTO kullanýlýyorken aracýn hareket ettiði durumlarda vites
deðiþtirilmemelidir.
Tork dönüþtürücü takýlý vites kutularýnda kural olarak normal vites kutularýnda kullanýlan PTO’lar
kullanýlmalýdýr. Dikkatlice not edilmelidir ki motor en yüksek devrinin %60 altýnda çalýþýrken dönüþtürücü
deðeri hidrolik faz devrinde olacaktýr, bu fazda emilen güce baðlý olarak motor devri sabit olduðu
halde PTO devri titreþime maruz kalýr.
Doðrudan pompa uygulamasý
Diðer ekipmanlarýn pompalarý doðrudan ara mil kullanýlmadan PTO’dan yapýlýyorsa ve þasi ve motor
ünitesiyle (traversler, aktarým mili v.b) pompanýn emniyet paylarýna izin verdiði kontrol edildikten
sonra pompa kütlesi tarafýndan ve PTO tarafýndan uygulanan statik ve dinamik torklar vites kutusu
yuvasýnýn direncine uyumu bakýmýndan kontrol edilmelidirler.
Bir örnek yoluyla, ilave kütleler dolayýsýyla oluþan ilave moment en yüksek motor torkunun %3’ünden
fazla deðerler almamalýdýr.
Tahrik ünitesinde normal motor çalýþma koþullarý aralýðýnda rezonanstan kaçýnmak için eklenmiþ
kütlelerin deðerleri atalet etkisi için kontrol edilmelidir
!
PTO’LAR
Uyarý
— PTO kullanýldýðýnda Tablo 4.1’de belirlenmiþ tork deðerlerine uyulmalýdýr.
— Uzatýlmýþ kullaným sýrasýnda vites kutusu yað sýcaklýðý 120°C dereceyi geçmemelidir.
Soðutma sývýsý sýcaklýðý 100°C dereceyi geçmemelidir.
— Sürekli kullaným için piyasadaki bütün tip PTO’lar uygun deðildir. Kullanýrken, söz
konusu PTO’ya özel þartname durumuna (çalýþma periyotlarý, molalar v.b) dikkat
edilmelidir.
4—5
Tablo 4.1 — Vites kutusunda PTO
Vites kutusu
2855 5
2855.5
2855 6
2855.6
2865.6
FSO5206B
2870.9
2895.9
895.9
MD3060P
Maksim
um tork
Cmaks Nm
PTO
opt
PTO
Baðlantý yeri
Çýkýþ
Dönüþ Yönü
(1)
ISO
flanþý
Aðýrlýk
(kg)
Parça numarasý
(KZ)
06384
1802
Arka
Arka
Saat Yönü tersi
Pompa
295
06392
1602
Kenar
Arka
Saat Yönü
Pompa
295
0.73
8
8870618
1.03
13
Ön
Saat Yönü tersi
8870969
Arka
Saat Yönü
Pompa
Pom
pa
215
1.41
17
8870981
i
06393
1702
Arka
06384
1802
Arka
Arka
Saat Yönü tersi
Pompa
295
0.56
8
8870615
06392
1603
Kenar
Arka
Saat Yönü
Pompa
265
1.05
13
8870972
Arka
Saat Yönü tersi
Ön
Saat Yönü
Pompa
195
1.44
17
8870984
06393
1703
Kenar
06384
2266
Arka
Arka
Saat Yönü tersi
Pompa
400
0.90
12
8870993
06384
1802
Arka
Arka
Saat Yönü tersi
Pompa
295
0.92
8
8870615
06392
1604
Kenar
Arka
Saat Yönü
Pompa
295
0.96
13
8870975
Arka
Saat Yönü tersi
Ön
Saat Yönü
Pompa
215
1.31
17
8870987
Arka
Saat Yönü tersi
Pompa
295
1.00
8
8870621
Arka
Saat Yönü tersi
Ön
Saat Yönü
Pompa
295
1.03
17
8870978
Arka
Saat Yönü tersi
Ön
Saat Yönü
Pompa
215
1.42
17
8870990
Arka
Saat Yönü tersi
Pompa
600
0.93
20
504035601
06393
1704
06384
1802.4
Kenar
Arka
06392
1705
Kenar
06393
1706
Kenar
06392
17A1
Kenar
(1) PTO çýkýþýna önden bakýlýyor
Þekil 4.3 – PTO’nun çýkýþý ve konumu
Hareket Yönü
Arka
Baðlama
Kenara baðlama
Hareket Yönü
Ön çýkýþ
Hareket Yönü
91542
Arka çýkýþ
4—6
PTO’LAR
Aktarým mili PTO verisi
Aþaðýdaki tablo ZF ve Hydrocar tarafýndan saðlanan PTO tiplerini göstermektedir.
Aracýn üretiminden sonra PTO uygulamasý, BC’nin (Body Controller) yeniden programlanmasý
anlamýna gelecektir ve bunun yanýnda elektrik ve hava sistemlerinde de deðiþik modifikasyonlarý da
gerektirecektir.
Bu sebeple PTO’yu uygulamadan önce paragrafý dikkatle okuduðunuzdan emin olunuz.
Bu iþlem IVECO el kitaplarýnda verilmiþ olan talimatlar izlendikten sonra yapýlmalýdýr. MODUS
istasyonlarý (IVECO yetkili satýcýlarýnda ve yetkili IVECO atölyelerinde bulunan) ancak PTO üzerindeki
veriden yararlanýlarak kullanýlmalýdýr.
Hava sistemi
Selenoid valfý beslemek için havayý yardýmcý devreden alýnýz.
PTO’LAR
4—7
4.3
Tork daðýtýcýsýna PTO baðlanmasý
(4x4) çekiþli araçlarda PTO uygulamasýný tork daðýtýcýsýnda yapmak olasýdýr.
Bu kullaným için devir seçimi en uygun vites temelinde yapýlabilir.
Kullanýmýna yalnýzca araç duruyorken (daðýtýcý nötr iken) izin verilir. Doðru kullanýmýna yönelik
þartname araçla beraber verilen Kullanýcý El Kitabýnda saðlanmýþtýr.
Mevcut PTO deðerleri aþaðýda verilmiþtir:
Tablo 4.2
PTO’LAR
Aktarým kutusu tipi
TC 700
4.4
Seçime baðlý PTO
Maks.Kapasite
(Nm)
Çýkýþ tipi
05291
500
Dýþ flanþ Æ 90 mm
4 delik Æ 8.1 mm
Aktarým miline PTO Baðlanmasý
Genel olarak aþaðýdakilere dikkat edilmelidir:
- Tahrik çekilmesi sadece araç duruyorken çalýþtýrýlabilir
- PTO devri seçilen vitese baðlýdýr. PTO hemen vites kutusu sonrasýna baðlanmalýdýr. Güç aktarým
hattý iki veya üç kýsýmdan oluþan araçlar için PTO birinci ve ikinci kýsýmlar arasýna dahil edilen bir
esnek desteðe takýlabilir. (2.8.8 maddesinde verilen açýklamalara uyunuz).
- Yatay düzlemde ve dikey düzlemde güç aktarým hattý açýlarý orijinal deðerlere olabildiðince yakýn
tutulmalýdýrlar.
Güç aktarým hattýna eklenen kütle ve bükülmezlik ya araç hareketi sýrasýnda ya da motor çalýþýrken
kullaným sýrasýnda denge kaybýna veya anormal vibrasyonlara veya (motordan akslara) güç aktarým
organlarýnýn hasar görmesine sebep olmamalýdýr.
- PTO þasiye kendi süspansiyonlarýyla sabitlenmelidir.
!
4—8
Aktarým araç güvenliðinin önemli bir organý olduðundan ona sadece aktarýmý
saðlayan firmanýn onay verdiði uzman firmalarca modifikasyon yapýlmalýdýr.
PTO’LAR
4.5
Motora PTO baðlanmasý
Genel kullanýmda bu PTO'lar sürekli güç gerektiren ekipmanlar için planlanmýþtýr.
4.5.1
Motorun ön tarafýna PTO baðlanmasý
tahrik çekilmesi kayýþlý güç aktarýmý için (örneðin klima grubu komutlarý) krank milinin ön tarafýndan
saðlanýr kardan mili kullanýmý genelde daha büyük ölçüde çekiþler için ayrýlmýþtýr (örneðin belediye
kullanýmý gibi).
Bu kullanýmlar özel olarak planlanmadýðý durumlarda aracýn ön kýsmýna radyatöre, kabine, tamponlara
v.b. karmaþýk modifikasyonlar gerektirir. Bu sebeple aþaðýdakilere özel dikkat gösterilmelidir:
- Burulma ve eðme etkilerinden dolayý krank milinden esnek olarak ayrýlmasý gereken ilave kütle
ve göreceli bükülmezlik içeren sistemlere
- Ýlave kütle deðerlerine ve göreceli atalet momentlerine ve en azda tutulmasý gerekli kütlelerin ilk
ana yataðýnýn ekseninden aðýrlýk merkezlerinden uzaklýklarýna.
- Radyatörün soðutma kapasitesinin azaltýlmasýndan kaçýnmaya
- Modifiye edilmiþ elamanlarýn (travers, tampon v.b.) bükülmezlik ve direnç özelliklerinin eski haline
getirilmesi.
- uzun kullanýmda motor soðutma sývýsýnýn sýcaklýklarýný 100°C ve motor yað sýcaklýklarýnýn 120°C
dereceyi geçmesinden kaçýnmaya. Ýlave ýsý deðiþtirici içeren diðer durumlarda %10’luk bir pay
býrakýlmalýdýr.
Tablo 4.3 çekme için kullanýlacak deðerleri göstermektedir.
motorun ön kýsmýnda gücü saðlayan 2 yuvalý bir kasnak vardýr. Kasnaðýn konumu ve ölçüsü aþaðýdaki
resimde belirtilmiþtir.
Þekil 4.4
Motor
önünden
Mekanik kuvveti alacak kasnak
PTO’LAR
91605
4—9
Þekil 4.5
91606
Tablo 4.3 – Motor önüne baðlý PTO
Motor Kodu
nmax
En yüksek çekiþ
gücü (Nm)
Atalet Momenti
(kgm2)
(1)
Maksimum
eðme momenti
(Nm) (2)
E13, E15, E17
F4AE0481
2700
400
0.015
100
E18, E121, E24, E28
F4AE0681
2700
400
0.015
100
Motor
Tector
(1) bükülmez olarak eklenmiþ kütlelerin maksimum atalet momenti
(2) ilk ana yataðýn ekseniyle ilgili olarak radyal kuvvetlerden dolayý maksimum bükme momenti Silindir eksenlerinin ilave radyal kuvvetleriyle
açýsal konumlarýna göre(sýfýr üst ölü noktada ve saat yönünde dönüþ) , maksimum eðme momenti tabloda gösterilen faktörle çarpýlabilir.
Çarpým
faktörü
1
4—10
Açýsal konum
225-15
2
15-60
3
4
60-105
105-165
3
165-210
2
210-225
PTO’LAR
4.5.2
Motorun arka tarafýna PTO baðlanmasý
PTO motor volanýndan yapýlýr ve kavrama kontrolünden ayrýdýr. Ana boyutsal özellikleri Þekil 4.6’te
verilirken teknik özellikleri Tablo 4.4’te sýralanmýþtýr.
Þekil 4.6
91524
Devreye alma ve devreden çýkartma motor duruyorken yapýlmalýdýr. Bir güvenlik sistemi motor
çalýþtýðýnda kullanýmý önler.
Tablo 4.4
Çýkýþ devri / motor devri oraný
1.29
Alýnabilen en yüksek tork
900 Nm
Çýkýþ flanþý
ISO 7646-120 X 8 X 10
Kontrol
Havalý
Dönüþ Yönü
Motorla ayný
Aðýrlýk
70 kg
Seçime baðlý PTO
02395
PTO’LAR
4—11
4.6
Motor oranýnýn eþit zaman aralýklarýnda (izokronus) kontrolü
PTO uygulamalarý için PTO çalýþmasý sýrasýnda motor devrini ayarlamak mümkündür.
Bu motor devrinde bir indirim olmadan PTO evresi sýrasýnda meydana gelir (devrin eþit zaman
aralýklarýyla düzenlenmesi) Bu düzenleme “hýz kontrol” anahtarlarýyla aþaðýdaki gibi yapýlýr:
— Araç dururken Resume düðmesine basýldýðýnda motor oraný otomatik olarak daha önce girilmiþ
devir sayýsý Nres’e döner.
— “SET+” ve “SET—“ komutlarýyla istenen dönüþ sayýsýný ayarlamak mümkündür.
Þekil 4.7
TORK
DEVÝR / 1’
PROGRAMLANABÝLÝR
91523
OFF düðmesini etkinleþtirerek veya fren pedalýna, debriyaj pedalýna veya motor frenine basarak
motor kontrol fonksiyonu devreden çýkar.
4—12
PTO’LAR
Cruise Control’süz araçlar için 20 pimli konektörün pimler 10 ve 11 no'lu pimlerini baðlayan baðlantý
kablosunu çýkartýnýz ve bir NC anahtarý takýnýz ve sonra pim 10 ve pim 9’u baðlayýnýz, OFF (kapalý)
fonksiyonu (Hýz kontrolünü ve PTO’yu kapatmak için) anahtarý açarak elde edilir. SET+ ve SETfonksiyonlarý için 5. Bölüme bakýnýz.
PTO’lar için Nres and NSET_max and NSET_min için deðerler girmek gerektiðinde zaten belirlenmiþ
olanlardan deðiþik (örneðin pompanýn devrinin aþýlmasýný önlemek için)
Bu iþlem MODUS ile donatýlmýþ IVECO servis aðý tarafýndan aþaðýdaki bilgileri de saðlayarak ve
kontrol ünitesini göndermek suretiyle yapýlabilir:
· Araç tipi: Þasi No
· Motor tipi: Seri No
· Nres (devir) gerekli
· NSET_max (devir) gerekli
· NSET_min (devir) gerekli
Sistem Nres’in ayarlanmasýný NSET_max — 50’ye (devir) kadar izin verir. Baþkaca bilgi için bölüm
5’e baþvurunuz.
PTO’LAR
4—13
5 ÖZEL BÝLGÝ
VE
TALÝMATLAR
.
Özel bilgi ve talimatlar
5—1
Ýndeks
5
5.1
Elektronik sistem
5—3
5.2
Üst yapýcý konektörleri
5—4
5.2.1
Kabin arkasýnda
5—4
5.2.2
Þasi üzerinde
5—6
5.3
PTO yönetimi
5—8
5.3.1
Giriþ
5—8
5.3.2
EDC 0 modu (çalýþma modu)
5—9
5.3.3
Yapýlandýrýlabilir EDC 1,2,3 modlarý
5—9
5.3.3.1
Tork eðrisini, maksimum devri, ve aþma regülatörü eðri eðimini deðiþtirmek
5—11
5.3.4
Ara devir regülatörü
5—12
5.3.5
Standart Yapýlandýrma
5—14
5.3.6
Özel bilgi: EDC yapýlandýrmasý ve takýlmýþ PTO arasýndaki
korelasyon
5—15
5.3.7
PTO’yu devreye almak
5—15
5.8
DMI (Veri Yönetimi Arayüzü)
5—20
5.9
Kabin dýþýndan tehlike ýþýklarý yönetimi
5—22
5—2
5.1
Elektronik sistem
Aþaðýdakiler araca takýlabilen elektronik kontrol ünitesi ve konektörlerinin yerlerini göstermektedir.
!
Uyarý
Cihazlar ve elektrikli devreler aþaðýda belirtilen kontrol ünitelerine doðrudan
baðlanmamalýdýr. Yalnýzca ileriki paragraflarda sýralanan konektörleri kullanmak
mümkündür.
Þekil 5.1
75023
1. Yan iþaret lambalarý için konektör
2. Kontrol ünitesi bölümü (Gövde kontrolörü, ABS, ECAS, Elektrikli aynalar, ECU, DMI, MD3060P vites kutusu
için 20 pimli ve 4 pimli konektör)
3. ICU (Ara baðlantý kontrol ünitesi)
4. 5-pimli konektör
5. Treyler için ISO baðlantýlarý
5—3
5.2
Üst yapýcý konektörleri
Üst yapýcýlar tarafýndan kullanýlabilen deðiþik konektörler izleyen paragraflarda ayrýntýsýyla
açýklanmaktadýr.
Bu konektörleri kullanmak için diþi konektör, kablo uçlarý ve koruyucu ped içeren yedek parça takýmý
2992273 ‘ü sipariþ etmelisiniz
5.2.1
Kabin arkasýnda
20-pimli konektör
Üst yapýcý tarafýndan kullanýlmasý gerekli ana konektör mavi 20 pimli konektördür.
Kabin içinde yolcu tarafýnda Elektronik kontrol departmanýnda yer almaktadýr. Çýkýþlarýn iþlevleri
Tablo 5.1’de verilmiþtir.
Tablo 5.1 – 20 yollu konektörün Pim çýkýþý
Pim
Kablo no
D (mm 2)
maksimum
yük
1
2
3
4
5
5542
7780
8000
9907
8710
2286
7772
8050
9906
0000
8154
8154
8155
8156
8157
0150
0169
0166
0167
0168
-
0.5
0.5
1
0.5
1
1 mA
100 mA
5A
200 mA
5A
Takograftan Hýz sinyali B7
1
0.5
0.5
1
0.5
0.5
0.5
0.5
0.5
0.5
0.5
0.5
0.5
0.5
-
10 A
10 mA
10 mA
10 A
10 mA
10 mA
10 mA
10 mA
10 mA
10 mA
10 mA
10 mA
10 mA
10 mA
-
Doðrudan akü (30)
Motoru çalýþtýr, etkinleþtirmek için 15 no'lu pime baðlayýnýz.
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
1)
Tanýmlama
Motor durumu alternatör L24 V motor çalýþýyor
24 V park ýþýklarý açýkken
Park freni açýkken Þase
Kontak (15)
Motoru durdurun, etkinleþtirmek için 15 no'lu pime baðlayýnýz.
Þase
CC OFF (KAPALI) 1)
CC OFF (KAPALI) 1)
CC RESUME, etkinleþtirmek için 9 no'lu pime baðlayýnýz.
CCC SET - , etkinleþtirmek için 9 no'lu pime baðlayýnýz.
CC SET+, etkinleþtirmek için 9 no'lu pime baðlayýnýz.
Düðüm W2
PTO þase
PTO1, etkinleþtirmek için 16 no'lu pime baðlayýnýz.
Baðlý deðil
Pimler 10 ve 11 bir baðlantý kablosuyla baðlýdýr. Hýz kontrollü araçlar için baðlantý kablosunu çýkartýnýz ve bir NC anahtarý takýnýz,
OFF (kapalý) fonksiyonu (CC ve PTO’yu kapatmak için) anahtarý açarak elde edilir. CC’siz araçlar için baðlantý kablosunu çýkartýnýz
ve bir NC anahtarý takýnýz ve pim 10 ve pim 9’a baðlayýnýz, OFF (kapalý) fonksiyonu (CC ve PTO’yu kapatmak için) anahtarý açarak
elde edilir.
5—4
Þekil 5.2
Cruise Control’süz
Cruise Control’lü
OFF direksiyon
simidindeki
düðmeye basýnýz
98913
2)
!
Uyarý
Motoru çalýþtýrma/ durdurma sinyali güvenlik cihazlarýnýn takýlmasýný gerektirir
böylece hem operatör hem de yakýndaki insanlar için bu operasyonlar güvenle
yapýlabilir.
Bu tip cihazlar mevcut yasal gereklilikleri karþýlamalýdýr. Fonksiyonun doðru
çalýþtýðýný garanti eden çözümler kullanarak (örneðin, park freni devrede, vites
kutusu boþta v.b.) ve sertifikalý ve güvenilir parçalar kullanarak ilgili güvenlik
cihazlarýný belirlemek ve takmak üst yapýcýnýn sorumluluðundadýr.
MD3060P vites kutulu araçlar için 4 pimli konektör
Allison otomatik vites kutulu araçlarda, Elektronik kontrol ünitesi bölümünde (yolcu tarafý) bir 4 pimli
konektör mevcuttur.
Pim
Kablo no
D (mm 2)
Maksimum Yük
1
312 NO
1
10 mA
Tanýmlama
PTO AÇIK
2
323 NO
1
10 mA
Vites kutusu nötrde 24 V
nötrde
3
8353
1
10 mA
Dýþ vites kutusu nötrde
4
-
-
-
Baðlý deðil
5—5
5.2.2
Þasi üzerinde
5 – pimli konektör
1)
Maksimum
yük
Pim
Kablo no
D (mm 2)
1
7151
0.5
10 mA
Düðüm V2 (24V) 1)
2
5502
0.5
10 mA
Ýkinci hýz sýnýrlayýcý etkinleþtirmek için 1 no'lu pime baðlayýnýz.
3
2226
0.5
10 mA
Vites kutusu geride, 24 V geride
4
5584
0.5
10 mA
Motor devir sinyali
5
0150
0.5
10 mA
Vites kutusu nötrde, þase nötrde
Tanýmlama
sadece pim 2’ye baðlantý için kullanýnýz Baþka uygulamalar için kullanmayýnýz
Þekil 5.3
91544
Treyler için ISO baðlantý konektörleri, iki 7 kutuplu (seçime baðlý 01473) veya bir 15 kutuplu
(seçime baðlý 02085)
Þekil 5.4
(7 poli)
(7 poli)
91545
5—6
Tablo 5.4 — pinout konektör 72001
Pim
Kablo No
1
0000
Maksimum yük
2
3331
3
1180
4
1117
5
1185
6
3332
Max 10A
7
8890
—
Tanýmlama
Þase
Kenar ýþýklar ve dýþ çerçeve iþaret ýþýklarý – arka RHS (sað)
—
Sinyal ýþýklarý – Treyler için arka LHS (sol)
Merkezi kontrol nitesi konektörü kepte
Sinyal ýþýklarý – Treyler için arka RHS (sað)
Kenar ýþýklar ve dýþ çerçeve iþaret ýþýklarý – arka LHS (sol)
Selenoid valflar için güç kaynaðý - treyler frenleri
Tablo 5.5 — pinout konektör 72001
Pim
Kablo No
1
0
Maksimum yük
2
Serbest
3
2226
—
4
8890
5A
5
6
Serbest
Serbest
7
2283
Tanýmlama
Þase
—
Geri vites lambalarý
Kontak (15), iç kontrol ünitesinin 5 numarasýna bir sigorta ile doðrudan baðlanmýþtýr.
—
—
Arka sis lambalarý
—
veya
Tablo 5.6 — pinout konektör 72010 (15 pim)
Pim
Kablo No
1
1180
Maksimum yük
Tanýmlama
Sinyal ýþýklarý – Treyler için arka LHS (sol)
2
1185
Sinyal ýþýklarý – Treyler için arka RHS (sað)
3
2286
4
0000
Þase
5
3332
Kenar ýþýklar ve dýþ çerçeve iþaret ýþýklarý – arka LHS (sol)
6
3331
Kenar ýþýklar ve dýþ çerçeve iþaret ýþýklarý – arka RHS (sað)
7
1179
Treyler fren lambalarý
8
2226
Geri vites lambalarý
9
Serbest
10
Serbest
11
Serbest
12
Serbest
13
Serbest
14
Serbest
15
Serbest
5—7
5.3
!
5.3.1
PTO yönetimi
Uyarý
IVECO tarafýndan belirtilmiþ talimatlara uygun olmayan iþlemler veya kalifiye
olmayan kiþilerce yapýlanlar araç içi sistemlerinde ciddi hasarlara yol açarak, sürüþ
güvenliðini ve aracýn iyi çalýþmasýný etkileyip garanti tarafýndan kapsanmayan
büyük hasarlara yol açabilir.
Giriþ
PTO’yu çalýþtýrmak için iki iþlem gereklidir.
1. PTO’nun mekanik devreye alýnmasý
2. PTO’ya EDC modu iliþkilendirilmelidir. EDC modu tanýmlarý için aþaðýya bakýnýz.
“PTO aktif” terimi PTO'nun devreye alýndýðýný ve bir EDC modunun aktif olduðunu belirtir.
Aksi türlü PTO’nun sadece devrede olduðu söylenir. Eylemler 1) ve 2) ayrý ayrý 1) – 2) sýrasýyla
yapýlabilir, veya tek bir kontrol yardýmýyla kabinde merkezi konsoldaki PTO anahtarlarýný kullanarak
(aþaðýda anlatýldýðý gibi) yapýlabilir.
Genel olarak PTO bir elektrik kontrolle devreye alýnabilir (bir selenoid valf ile çalýþtýrýlan).
!
5—8
Uyarý
Doðru PTO yönetimini saðlamak ve araç mekanizmalarýna olasý hasarlardan
kaçýnmak için üst yapýcý konektörlerinde mevcut olan sinyalleri kullanmak önemlidir
(örneðin, park freni uygulanmýþ halde, araç duruyor sinyali, geri vitese takýlmamýþ).
Bu sinyaller özel olarak üst yapýcý konektörlerinden alýnmalýdýr.
5.3.2
EDC 0 modu (çalýþma modu) .
Normal operasyonda ara bir devir oraný 20 km/saat hýza aktif hale getirilebilir (önemli not: Hýz
regülatörü 20 km/saati geçen hýzlarda hata yapacaktýr). Aktif hale getirmek için direksiyon simidi
kumanda kolundaki Resume düðmesine basýnýz. Yeni bir ara devir deðeri sürücü tarafýndan girilebilir
Resume düðmesini daha uzun basýlý tutarak (>5 sn.). IVECO servisinde yapýlacak bir programlama
yoktur.
SET+ ile ulaþýlabilecek maksimum devir sayýsý tüm modlar için eþdeðerdir (EDC modu 0, EDC modlarý
1,2 ve 3). Tüm modeller için rölanti hýzý oran ayarý aynýdýr.
Aþaðýdaki tabloda belirtilen ayarlar EDC mode 0 (çalýþtýrma modu) için deðiþtirilmemelidir.
Tablo 5.7
Düðme
Fonksiyon
Resume/OFF
Ara devir oranýný açýp kapamak için Ara devir oraný varsayýlan olarak 900 devire
programlanmýþtýr ve sürücü tarafýndan deðiþtirilebilir.
SET+/SET—
Ara devir oranýný arttýrmak/ azaltmak için
Gaz pedalý
Etkin
SET + düðmesi yada gaz pedalýyla
ulaþýlabilecek en yüksek devir
NLL(1) ÷ 2700 devir (2500 devir E28 motorlarý için)
Çýkýþ torku
Maksimum belirli araç torku
Ara devir oranýný etkisizleþtirme durumlarý
- Frene veya debriyaj pedalýna basýnýz
- CC OFF’u etkinleþtirin
- Motor frenini çalýþtýrýn
- retarderi çalýþtýrýn
(1)
N LL
5.3.3
N° Rölantideki devir sayýsý
Yapýlandýrýlabilir EDC 1,2,3 modlarý
IVECO servisi motor ECU’sunda (EDC) üç deðiþik baðýmsýz EDC eþlemeleri (motor çalýþma ayarlarý)
programlayabilir. Tabii ki motor her seferinde yalnýzca bir EDC modunda çalýþabilir. Aþaðýdaki öncelik
sýrlamasý sorunu çözmek için kullanýlýr:
— EDC modu 3:
Yüksek öncelik
— EDC modu 2:
Orta öncelik
— EDC modu 1:
Düþük öncelik
— EDC modu 0:
Sürüþ modu
!
Önemli
Bu öncelikler tekrar programlama sýrasýnda dikkate alýnmalýdýr. Önem sýrasýna
dikkat edilmezse sorunlar çýkabilir ve PTO kablo tesisatýný modifiye etmek gerekebilir.
Alternatif olarak motor EDC ECU’nun yeniden yapýlandýrýlmasý gerekebilir.
5—9
Parametreler yalnýzca IVECO servis istasyonlarýnda mevcut olan MODUS arýza teþhis istasyonu
kullanarak programlanabilir.
Tablo 5.8
Parametre
Olasý deðerler
Maksimum devir sayýsý Nmax (motor yüksüz)
NLL ÷ 2700 devir min—1 2) 3) (2500 devir E28 motorlar için)
SET+, NSET_max ile ulaþýlabilecek maksimum devir sayýsý
12
NLL ÷ 2700 devir min—1
2) (2500 devir E28 motorlar için)
Motor devri SET+ ile saniye baþýna artar
125 /250 / 500 / 1000 U/s
SET- ile saniyede motor devri azalmasý
Yukarýdaki gibi
Tork sýnýrlamasý 3)
Tabloya bakýnýz
Kaçýþ hýzý regülatörü eðimi
3
~2 / ~1 / ~0,65 CV / devir
3)
CC düðmelerini kullanýnýz (Resume/OFF/SET+/SET—)
Etkin/ Etkisiz
Ara hýz oranýný kaydetmek
Sabit programlama (MODUS)/serbest programlama (sürücü)
TIP fonksiyonu, SET+/SET— için 4)
Etkin/ Etkisiz
Fren veya kavramayý kullanarak EDC modunun hariç býrakýlmasý 5)
Etkin/ Etkisiz
Gaz pedalý:
Etkin/ Etkisiz
Resume on ile EDC yi etkinleþtirerek7)
Etkin/ Etkisiz
kaydedilen ara hýz oranýnýn çaðrýlmasý
SET—, NSET_min ile ulaþýlabilecek Minimum devir sayýsý
> 500 devir
Park freni kullanarak EDC modunun hariç býrakýlmasý. 6)
Etkin/ Etkisiz
EDC modunun üzerinde etkin olabildiði aracýn maksimum hýzý
2 km/saat ile 95 km/saat arasýnda
(Ara hýz oraný VZDR_max)
Olasý PTO oran aralýðý 1)
NLL ÷ 2700 devir min—1 2)
NLL
Rölanti devri
Nmax
Maksimum devir
Nres
Kaydedilmiþ devir Resume’a basýnýz veya geri çaðýrmak için EDC modunu etkinleþtirin.
NSET_max
Tüm EDC modlarýna eþdeðer olarak SET+ düðmesi ile elde edilebilir en büyük devir deðeri
NSET_min
SET- ile elde edilebilir en düþük devir deðeri
1) Krank milinin referans hýz deðeri, PTO'nun deðil Karþýlýk gelen PTO devri PTO redüksiyonu yardýmýyla hesaplanmalýdýr.
2) Aþaðýdaki kurallar ara devir oraný ayarlamasý ile ilgilidir.
— Asla Nll deðerinin altýna düþmeyiniz
— Asla Nmax deðerini aþmayýnýz.
— genel olarak NLL = NSET_min = Nres ve Nres = NSET_max = Nmax. Eðer ikincisi doðru deðilse motor devri Nmax’a sýnýrlanýr.
3) Bkz. paragraf. 5.3.3.1.
4) TIP fonksiyonu (örneðin SET+/SET- düðmesine kýsa basarak <0,5 sn) ara devir regülatörünü ve hýz regülatörünü kademeli olarak
deðiþtirmek için kullanýlýr. Ara devir regülatörü <25 km/saat hýzda, hýz regülatörü >20 km/saat hýzda etkinleþecektir. Ara devir deðerinin
hýz varyasyonu ara devir regülatör adýmlarý tip için 1 km/saate eþit olan 25 devir/ dakikaya eþittir.
5)
6)
7)
Etkin
Servis freni veya debriyaj pedalýna basýldýðýnda PTO devreden çýkar.
Etkisiz
Servis freni veya debriyaj pedalýna basýldýðýnda PTO devreden çýkmaz.
PTO 0 modunda Servis freni veya debriyaj pedalýna basýldýðýnda PTO devreden çýkar.
Etkin
Park freni veya debriyaj pedalýna basýldýðýnda PTO devreden çýkar..
Etkisiz
Park freni veya debriyaj pedalýna basýldýðýnda PTO devreden çýkmaz..
PTO 0 modunda park freni uygulandýðýnda PTO modu devreden çýkmaz.
Etkin
Motor otomatik olarak o PTO modu için seçilmiþ Nres deðerine gider.
Etkisiz
motor önceki oranda kalýr, Nres deðerine ulaþmak için Resume düðmesine basmak gereklidir (20 pimli konektörde
pim 9 ve pim 12)
5—10
5.3.3.1 Tork eðrisini, maksimum devri, ve aþma regülatörü eðri eðimini deðiþtirmek
Aþaðýdaki PTO’yu mekanik olarak korumak için sýnýrlanabilir:
- Tablo 5.9’da gösterildiði gibi en yüksek motor torku aþýrý yüklemeye karþý korumak için (Þekil
5.5’da eðrinin yatay kýsmý)
Tablo 5.9 – Tork sýnýrlamasý Modus için PTO 1,2,3
GÜÇ
110 kW
(150 HP)
125 kW
(170 HP)
134 kW
(182 HP)
154 kW
(210 HP)
176 kW
(240 HP)
202 kW
(275 HP)
devir
2700
2700
2700
2700
2700
2700
2500
TORK
430 Nm
(44kgm)
490 Nm
(50kgm)
560 Nm
(57kgm)
570 Nm
(58kgm)
680 Nm
(69kgm)
810 Nm
(82kgm)
930 Nm
(94kgm)
devir
MODUS ile
ayarlanabi
len
deðerler
95 kW
(129 HP)
1200 — 2100
1200 — 2100
1200 — 2100
1200 — 2100
1200 — 2100
1200 — 2100
1200 — 2100
1 Seviye
200 Nm
200 Nm
200 Nm
200 Nm
250 Nm
250 Nm
250 Nm
2 Seviye
250 Nm
250 Nm
300 Nm
300 Nm
400 Nm
450 Nm
450 Nm
3 Seviye
300 Nm
300 Nm
400 Nm
400 Nm
500 Nm
600 Nm
600 Nm
4 Seviye
350 Nm
400 Nm
500 Nm
500 Nm
600 Nm
750 Nm
800 Nm
— En yüksek motor devrini geçmeye karþý korumak için (Þekil 5.5’da eðrinin eðik kýsmý). Bu
sýnýrlamaya “kaçýþ regülatörü” denir.
Bu sýnýrlamalar (en yüksek tork, kesiþme noktasý, eðri eðimi) birbirinden baðýmsýz olarak seçilebilir.
Sýnýrlamalarýn bir kombinasyonu tavsiye edilir. Bu durumda öngörülen PTO kullanýmýna göre, üst
yapýcý seçilen torkta uygulanabilir olan motor oran sýnýrýný seçmelidir (kesiþim noktasý X).
Aþma regülatörü motor oraný kesiþim noktasý X’i aþtýðýnda sapar. Unutmayýnýz referans hýz krank
milinin hýzýdýr, PTO'nun deðil.
Karþýlýk gelen PTO devri PTO redüksüyonu yardýmýyla hesaplanmalýdýr.
Þekil 5.5
En yüksek
Tork [Nm]
B Eðrisi
C Eðrisi
A Eðrisi
Aþma regülatörü eðrisi eðimi
Eðri A ~0.65 CV/devir
Eðri B ~1 CV/devir
Kesiþim
noktasý X
Eðri C ~2 CV/devir
Devir [dev./dak.]
91546
5—11
5.5’daki örneðe bakýnýz:
— En yüksek motor torku 600 Nm.
— PTO’nun standart iþlemi 900 devirdedir.
— Motor devri 1100 devir/dakikayý geçmemelidir.
— Devir tüm aþma regülatör eðimleri için hesaplanmalýdýr.
Aþma regülatörü için eðrinin eðimi aracýn özel kullanýmýna baðlýdýr. Bu sebeple dururken aþma
regülatörü için dik bir eðrisi olmasý genellikle yeterlidir, bunun yanýnda sürüþ modunda sorun
yaratabilecek yükte hýzlý deðiþimlere sebep olabilir. Güç 1100 devire ve tork 600 Nm’ye eþit örneðin
:P = (600Nm x 1 100 devir)/9550 = 69KW = 94CV
·
·
·
600 Nm’de elde edilebilir devir daha dik bir aþma regülatörü kullanarak hesaplanabilir (eðri C;
eðim 2CV/devir):
1100 devir – (94 CV/2CV/devir) =1100 devir – 47 devir = 1053 devir
600 Nm’de elde edilebilir devir ortalama bir aþma regülatörü kullanarak hesaplanabilir (eðri C;
eðim 1CV/devir):
1100 devir — (94CV/1CV/ devir) = 1100 devir — 94 devir = 1006 devir
600 Nm’de elde edilebilir devir düz bir aþma regülatörü kullanarak hesaplanabilir (eðri A; eðim
0,65 CV/devir):
1100 devir — (94CV/0.65CV/ devir) = 1100 devir — 145 devir = 955 devir
Dolayýsýyla yukarýdaki örnekten ara devir sayýsý Nres, 900 devire ayarlanmalýdýr. PTO modu
seçildiðinde bu otomatik olarak etkinleþecektir. Örnekten aþma regülatörünün etkisini görüyoruz.
Kullanýma bakarak seçilen 600 Nm tork 1055 devire, 1005 devire veya 955 devire kadar elde edilebilir.
Bunun tersi de doðrudur. Motor torku, kesiþim noktasý X ve aþma regülatörünün dikliði önceden
belirlenir, devir sayýsýný ve hýzý buradan hesaplamak mümkündür.
!
5.3.4
Uygulama uyarýsý:
Maksimum devir Nmax teorik bir deðerdir. ECU’nun püskürtülen yakýt miktarýný
0 mg/ motor strokuna kadar düþürdüðü devirdir. Tüm motorlarýn devre göre (motor
sýcak ve yüksüz) devri korumak için strok baþýna 20 – 30 mg yakýta ihtiyaç
duyduðunu düþünürsek bu teorik Nmax deðerine asla eriþilmez. Aþma
regülatörünün eðimine göre devir aslýnda 10 - 40 devir daha düþük elde edilir.
Eðer uygulamanýzý etkileyecekse aþma oranýný pratik testlerle tanýmlamanýz önerilir.
Ara devir regülatörü
En büyük ara devir regülatörü ayarý SET+, NSET_max ile elde edilebilir.
SET+ (CC) ile elde edilebilen en büyük ara devir regülatörü (CC) ayarý düzenlenebilir. Bu sýnýrlama
tüm EDC modlarý için eþdeðerdir (sürüþ modu 0, PTO modlarý 1,2 ve 3).
5—12
Ara devir regülatörü önceliði
En yüksek devir Nmax‘ýn (sürüþ modu 0, EDC modlarý 1,2 ve 3) SET+ ile elde edilebilen en yüksek
devir NSET_max’tan ve bunun yanýnda saklý devir Nres’ten de daha üst bir önceliði vardýr.
Nmax kaportacýnýn gereklerine göre ara saklanmýþ devir EDC modlarý 1,2 ve 3 altýnda, programlanabilir.
Ýlgili modlar altýnda SET+ düðmesiyle elde edilebilen en yüksek devir NSET_max’dan daha düþük
veya eþit olmalýdýr.
TIP fonksiyonu
TIP fonksiyonu ara devir ve hýz regülatörünü kademeli olarak deðiþtirmek için kullanýlýr, örneðin
SET+/SET- düðmelerine kýsa basarak (<0.5sn). Ara devir regülatörü <25 km/saat hýzda, hýz regülatörü
>25 km/saat hýzda etkinleþecektir. Ara devir deðerinin hýz varyasyonu ara devir regülatör adýmlarý
tip için 1 km/saate denk gelerek 20 devir/ dakikaya eþittir.
Ara devir veya hýz deðeri sürekli olarak SET+ ve SET- düðmelerine 0,5 sn’den fazla basarak deðiþir.
SET+ ve SET– düðmeleri býrakýldýðýnda etkin devir deðer ve etkin hýz yeni deðer olarak kaydedilir.
TIP, SET+ ve SET- ile etkisizleþtirilebilir. Bu yapýlandýrma ayný anda tüm EDC modlarý için geçerlidir
(sürüþ modu 0, EDC modlarý 1,2 ve 3). TIP fonksiyonu etkisizleþtirmesi hýz regülatörünü fonksiyonel
olarak sýnýrlar. Sonuç olarak bu deðiþiklik uygulanmadan önce dikkatlice deðerlendirilmelidir.
Not: Bu fonksiyon hidrolik ünitelerin düzenlenmesi için saðlanmýþtýr.
Devri SET+ ve SET- ile arttýrmak/azaltmak.
Ara devir regülatör deðeri SET+/SET- düðmelerine 0,5 sn'den fazla basarak veya TIP fonksiyonu
belli bir hýzla etkisizleþtirildiðinde (saniyedeki motor devir artýþý/ azalýþý) deðiþtirilebilir. Bu deðiþim
için gerekli zaman aralýðý þu formülü kullanarak hesaplanabilir:
Gerekli zaman [s]=devir deðiþikliði [devir/s]/saniyedeki devir deðiþimi [devir/s/s]
Örnek: Ara devir deðerini 800 devirden 1800 devire SET+ düðmesini kullanarak çýkartýnýz. Fark devir
1000 devire eþittir, sonuç olarak:
— 125 devir/sn hýzýnda zaman aralýðý 1000/125 = 8 sn.
Gaz pedalýný etkinleþtirmek/etkisizleþtirmek
Gaz pedalý normal sürüþ modunda her zaman aktiftir(EDC modu 0). Gaz pedalý 1.,2. ve 3. EDC
modlarýnda etkisizleþtirilebilir. Bu durumda EDC motor düzenlemesi gaz pedalýný dikkate almayacaktýr.
Gaz pedalý aktifse, motor devri pedal yardýmýyla motor en yüksek devire Nmax o anda çýkabilir.
5—13
5.3.5
Standart Yapýlandýrma
Varsayýlan ayarlar tabloda verilmektedir.
Tablo 5.10
EDC modu
Mod 0
20 pimli konektör kullanýlarak etkinleþmiþtir
Etkinleþtirme
gerekmiyor
Mod 1
Pim 17 ve
16 baðlýdýr
Mod 2
Pim 19 ve
16 baðlýdýr
Mod 3
Pim 18 ve
16 baðlýdýr
Maksimum tork
Maksimum motor Maksimum motor Maksimum motor Maksimum motor
torku
torku
torku
torku
SET+, NSET_max ile ulaþýlabilecek maksimum devir sayýsý
2700 devir
(2500 rpm
E28 motorlarý için)
1800 devir
SET—, NSET_min ile ulaþýlabilecek minimum devir sayýsý
700 devir
800 devir
1050 devir
700 devir
SET—, NSET_min ile ulaþýlabilecek minimum devir sayýsý
2700 devir
(2500 devir
E28motorlarý için)
1800 devir
2700 devir
(2500EDC
modu )
—
~1CV/ devir
~1CV/ devir
~1CV/ devir
250 devir/s
250 devir/s
250 devir/s
250 devir/s
N° Devir sayýsý saklandý, Nres
Etkin
Etkin
Etkin
Etkisiz
SET+/SET— için “TIP” fonksiyonu
Etkin
Etkin
Etkin
Etkin
900 devir
1100 devir
1300 devir
1450 devir
Etkin
Etkin
Etkin
Etkin
25km/s
30km/s
30km/s
0km/s
Etkin
Etkisiz
Etkisiz
Etkin
EDC modunu kullanýlabilir kýlarken kaydedilen ara devir rejiminin geri çaðrýlmasý.
Etkin
Etkisiz
Etkisiz
Etkisiz
EDC modunun hariç býrakýlmasý.(Park freni kullanarak)
Etkisiz
Etkisiz
Etkisiz
Etkin
Kaçýþ regülatörü eðimi. Baðlýdýr :
SET+/SET— ile saniyede motor devri artmasý/azalmasý
Üzerinde EDC modunun etkisizleþtirildiði aracýn maksimum
hýzý, VZDR_max
SET+/SET— için “TIP” fonksiyonu
Üzerinde EDC modunun etkisizleþtirildiði aracýn maksimum
hýzý, VZDR_max
Fren veya kavramayý kullanarak EDC modunun hariç býrakýlmasý.
5—14
Nominal eðri
1700 devir
1900 devir
5.3.6
Özel bilgi: EDC yapýlandýrmasýyla takýlý PTO’lar arasýndaki korelasyon.
EDC, (20 pimli konektör kullanýlarak etkinleþtirilebilen) PTO modu ile araca fiziksel olarak takýlý
PTO’lar arasýnda doðrudan baðlantý yoktur. Dolayýsýyla üst yapýcý kendisine uyan gerekli baðlantýlarý
tanýmlamalýdýr.
Dolayýsýyla bu ayar deðiþik EDC yapýlandýrmalarýyla (örneðin belirli iþ döngüleri için) PTO’larý
kullanmayý olasý kýlar. Eðer bir iþ döngüsü belirlenebilirse örneðin takýlý PTO deðiþik koþullarda
çalýþmak üzere yapýlmýþsa bu durumda PTO için en fazla 3 EDC modu kullanýlabilir. Karþýlýk gelen
EDC PTO modlarý gövde/yardýmcýdan ilgili zamanlarda etkinleþtirilmelidir.
Benzer þekilde araca fiziksel olarak bir PTO takýlý olmasa bile veya tam tersi bir den fazla takýlýysa
EDC PTO modu ile bað kurulabilir.
5.3.7
PTO’yu devreye almak
Vites kutusuna takýlan PTO’lar yalnýzca debriyaj pedalý sonuna kadar basýlýyken devreye alýnabilirler.
diðer taraftan EDC modu PTO’larý yukarýdakinden baðýmsýz olarak kullanýlýr kýlýnabilir.
Allison Vites kutusuyla
Araçta bir Allison diþli kutusu varsa PTO seçimi vites kutusu merkezi kontrol ünitesi tarafýndan
koordine edilir, Ýþlem aþaðýdaki prosedürü kullanýr.
— PTO’yu devreye almayý talep ediniz (vites kutusu merkezi iç koþullarý kontrol eder böylece iþlem
güvenle yapýlabilir: 900 dev/dak motor hýzdan daha düþük ve vites kutusundan 250 devirden az
çýkýþ hýzýnda)
— PTO’yu devreye almak için kullanýlan selenoid valf merkezi kontrol ünitesi ile etkinleþtirilir.
— eðer PTO ve el freni ayný anda devreye alýnýrsa vites kutusu otomatik olarak nötre alýnýr ve EDC
PTO 2. modu etkinleþir.
(gücüyle birlikte bir röle: kepin arka duvarýndaki röle panosunda vites kutusu kontrol ünitesinde
bulunur)
— PTO’nun güvenli çalýþtýðýný görmek için bir kontrol yapýlýr (vites kutusundan çýkýþ hýzý 300 devirden
azdýr)
PTO’yu devreye almak için kullanýlan düðme konsolda merkez kýsmýnda yer almaktadýr.
!
PTO’yu takmadan önce vites kutusu merkezi kontrol ünitesi pek çok parametreyi
kontrol eder (motor hýzý 900 devirden az ve vites kutusundan çýkýþ hýzý 250
devirden az). Eðer vites kutusu içinde tüm gerekli koþullar saðlanýrsa Allison
vites kutusu merkezi kontrol ünitesi otomatik olarak PTO’yu devreye alýr.
Seçilen EDC PTO için kýsýtlamalar (son hýz, maksimum tork v.b) devreye alma
gerçekleþirken dolayýsýyla geçerli kalýrlar.
Üst yapýcýnýn talep ettiði gibi bazý deðerler Allison Müþteri Hizmetlerince modifiye
edilebilir.
5—15
Araç hareket halindeyken PTO kullanýmý
PTO devreye alýndýðýnda eðer kýsýtlamalar gerekli deðilse (örneðin tork, azaltýlmýþ maksimum motor
devri v.b.) herhangi bir EDC PTO modunu kullanmak gerekli deðildir. Bu durumda ancak, aracý
çalýþtýrmak için gerekli motor gücü azalýr (yardýmcý düzenekten gücün eþanlý olarak çekildiði durum
alýndýðýnda) Bu ivmelenme sorunlarý doðurabilir. Özel kullanýmlarda (örneðin çimento mikserleri, çöp
toplama araçlarý v.b) bu sorun rölanti devrini arttýrmakla en aza indirilebilir. Ancak bu arttýrýlmýþ devir
sayýsý PTO devreden çýksa bile mevcut olacaktýr. Genel olarak bu iþletim alanýnda maksimum torkta
yapýlacak bir indirim mantýklý görünmez.
Ancak eðer kýsýtlamalar gerekliyse (örneðin tork kýsýtlamalarý, maksimum motor devir sayýsý v.b) bu
durumda EDC PTO modu kullanýlmalýdýr.
!
Uyarý: Özellikle araç çalýþýyorken eðer bir EDC PTO modu etkinleþmiþse kayýtlý ara
devir sayýsýnýn da ayný anda etkinleþmesini saðlamak için dikkat harcanmalýdýr.
Bu araç hýzýnda beklenmedik bir artýþla sonuçlanýr. Seçilen çözümün güvenliðini
saðlamak kaportacýnýn görevidir.
PTO’nun devreye alýnmasý ve devreden çýkartýlmasý hem seçilen PTO’ya hem de üst yapýcýnýn
þartlarýna baðlýdýr.
Araç iþlemi ile ilgili olarak (en fazla 25 km/h hýzýna kadar) PTO takýldýðýnda arttýrýlmýþ devir. Ýþlem
sýrasýnda (örneðin damperli kullanýmý, çimento karýþtýrýcýsý, çöp toplayýcý v.b) iþlem sýrasýnda da
yüksek devirler gereklidir. Bu aþaðýdaki ayar ile elde edilebilir:
— Kayýtlý ara devir sayýsý Nres: Sabit programlama
— Ara devir sayýsý Nres: Kaportacýnýn belirlediði gibi
— Ara devir sayýsýnýn devreden çýkýþý Fren yada debriyaj pedalýna basýlarak etkisizleþtirilir.
— Gaz pedalý:
etkin
— CC düðmeleri
etkisiz
Bu yolla gaz pedalý saklý ara devir sayýsý, Nres, ve maksimum devir sayýsý, Nmax arasýnda
düzenlendiðinde motor yalnýzca tekrar çalýþabilir. VZDR—aus’a hiç eriþilirse, ara devir sayýsý ve
dolayýsýyla devir sayýsýndaki artýþ etkisizleþtirilir.
Kayýtlý ara devir sayýsý Nres’i deðiþtirmek
Her EDC PTO modu için ara devir sayýsý ayrý olarak modifiye edilebilir.
Ýki olasýlýk arasýnda ayýrým yapabilmek önemlidir.
1 Sabit programlama (MODUS)
PTO mod 0 (sürüþ modu) bu iþlem mevcut deðildir. Modifikasyon yalnýzca IVECO servisi MODUS
kullanarak yeniden programladýðýnda mümkündür.
2. Serbest programlama (Sürücü tarafýndan)
Ara devir sayýsýný modifiye etmek için aþaðýdaki prosedür kullanýlmalýdýr.
a) ara devir sayýlarý olacak þekilde özel bir EDC PTO modunu seçiniz.
b) SET+/SET- düðmelerini kullanarak istenilen ara devir sayýsýný ayarlayýnýz
c) CC Resume düðmesine 5 sn’den fazla basýnýz.
5—16
SET—, NSET_min ile ulaþýlabilecek minimum devir sayýsýnýn ayarlanmasý
Rölanti devri yalnýzca motor sýcakken ayarlanmalýdýr. Süreçte üç tane basamak vardýr:
1) rölanti çalýþtýrmasý etkinleþtirmesi
Motor rölanti hýzýnda çalýþmalýdýr
— servis frenini uygulayýnýz (ayarýn sonuna kadar)
— Resume düðmesine 3 saniyeden fazla basýnýz (sonra býrakýnýz)
Hemen arkasýndan rölanti devri minimum deðere iner.
2) Minimum rölanti hýzýnýn modifiye edilmesi
SET+ veya SET- düðmeleriyle rölanti hýzýný 20 min—1 arlýklarýyla düzenlemek mümkündür.
Minimum rölanti hýzýný kaydetmek (devir olarak)
Hýz yeniden CC Resume düðmesine basýlarak kaydedilir (3 saniyeden fazla).
!
Uyarý: Rölanti devri yalnýzca CC düðmelerini etkinleþtirmek için kullanýlan deðiþik
EDC PTO modlarýnda düzeltilebilir diðer türlü ara devir sayýsý fren veya debriyaj
kullanýlarak devreden çýkartýlýr.
Düzenlenmiþ rölanti devri aralýðý için fabrikada yapýlan ayar 100 devirdir. IVECO servisi bu aralýðý
200 devire çýkartabilir. Rölanti devri için ayarlý aralýk tüm PTO modlarý için eþdeðerdir (sürüþ modu
0 veya PTO modlarý 1,2,3)
Retarderin ara devir sayýsý üzerine etkisi
Retarderin devreye girmesi ara devir sayýsý regülatörünün etkisizleþmesine yol açacaktýr (bu CC Off
düðmesine basmakla eþ etkiye sahiptir). Tüm CC düðmeleri (CC Resume/ SET+ / SET-) retarder
devreye girdiðinde dikkate alýnmaz.
!
Uyarý: Eðer retarder aþaðýdaki kombinasyon oluþtuðunda devreye alýnýrsa ara
devir sayýsý regülatörü etkisizleþmeyecektir : “ara devir sayýsý fren veya debriyaj=
etkisiz aracýlýðý ile etkisizleþtirilirse” ve ara devir sayýsý 900 devirden düþükse”
Retarder etkinleþtirildiðinde motor bunun yerine rölanti hýzýna indirilirse ve hiçbir
CC düðmesi (CC Resume / SET+ / SET—) dikkate alýnmazsa. Retarder devreden
çýktýðýnda orijinal devir sayýsý yeniden eski halini alacaktýr.
5—17
Egzoz freninin ara devir sayýsý üzerindeki etkisi
Motor freni aþaðýdaki þekillerde etkinleþebilir.
1 Motor fren pedalýna basarak (kep döþemesindeki)
2 Fren pedalýna basarak (frene basýldýðýnda motor freni otomatik olarak devreye girer)
3 gaz pedalýna basmak (rölanti devrinde motor freni otomatik olarak etkinleþtirilir).
Seçim konsolda yer alan bir anahtar tarafýndan yapýlabilir.
Eðer motor freni yukarýda belirtildiði gibi her hangi bir yolla (2 veya 3) etkinleþirse, regülatör otomatik
olarak devreden çýkar. Motor fren pedalýna basýldýðýnda CC basma düðmesi fonksiyonlarý (CC
OFF/Resume/SET+/SET—) etkisizleþir.
SET+ ve SET— düðmelerinin eþanlý çalýþmasý
Bunlar birbirini dýþlayan fonksiyonlardýr. Eðer her ikisinin de ayný anda etkinleþmeleri gerekiyorsa,
bu durumda güvenlik sebebiyle CC off düðmesi anýnda veya 500 ms. sonra etkinleþir (EDC hatasý
1.3 kontrol cihazý).
Ýkinci hýz sýnýrlayýcý
Bu fonksiyon diðer EDC PTO modlarýndan (Sürüþ Modu 0, PTO Modlarý 1,2 ve 3) baðýmsýz olarak
etkinleþebilir. IVECO Servisi deðeri MODUS istasyonu kullanarak ayarlayabilir. Ýkinci hýz sýnýrlayýcý
5 pimli konektörün 1. ve 2. pimleri arasýnda kapalý kontak kullanarak etkinleþebilir.
5—18
Hýrsýzlýða karþý sistemler takarken aþaðýdaki önlemleri ve talimatlarý gözetiniz.
Hýrsýzlýða karþý koruma cihaz tipi:
IVECO talep edilen gereklere uyan ve ANIA, TÜV, UTAC, MIRRC (Thatcham) v.b. gibi tanýnmýþ
kuruluþlarca onaylanmýþ ürünleri kullanmanýzý önermektedir.
Bunun gibi sigorta þirketlerinin talebi üzerine bazý özel Kalite Enstitülerince verilmiþ þartnamelerde
yer alan talimatlara uyunuz.
Bunlar bilgi, þartlarý, parça ve sistem performanslarýný, bunun yanýnda uygunluk kriterlerini saðlarlar.
Montaj
Kontrol cihazlarý böylelikle ani durma tehlikesine karþý araç hareket halindeyken kazayla tetiklenmemeleri
için konumlanmalýdýr.
Aracýn–çalýþmasýný durdurmak için kazayla tetiklenmelerini önlemek amacýyla (yukarýda bahsedilen
sonuçlarýyla) ilave devre kesiciler takýlýrsa aþaðýdakiler tavsiye edilir:
— Titreþime sýcaklýk deðiþimine dayanacak v.b. uygun parçalar kullanýnýz.
— Yalýtýmý, insanlar veya mal tarafýndan yol açýlan kazayla çarpmalara karþý korunacak bölgelerde
yapýnýz.
montaj iþlemi, sistem ve kullaným yeri (örneðin maksimum sýcaklýklar) bakýmýndan IVECO talimatlarýna
uygun olarak yapýlmalýdýr.
Hýrsýzlýða karþý sistemler takýlmasý ABS, Takograf v.b. gibi parçalarýn iþlevselliðini deðiþtirmemelidir.
Hýrsýzlýða karþý koruma sistemi IVECO tarafýndan talimat verilen þekilden baþka EDC sistemi ile
baðlanmamalýdýr veya arayüz oluþturmamalýdýr.
EDC kontrol ünitesinden önce veya sonra elektrik baðlantýsý yapmak kesin þekilde yasaklanmýþtýr.
5—19
5.4
DMI (Veri Yönetimi Arayüzü)
Seçime baðlý 5626, DMI (Veri yönetimi arayüzü) tüm
yeni EuroCargo modellerinde mevcuttur. DMI kabinde
kontrol ünitesi bölümündeki (yolcu tarafý) elektronik bir
kontrol ünitesidir ve baþka üç tane daha kontrol ünitesine
CAN hattý ile baðlýdýr (SAE 1939/11’e göre fiziki tabaka
250 kb/s).
Çýkýþ sinyalleri 20 pimli I/O (giriþ/çýkýþ) konektörü ile
alýnabilmektedir. Bilginin bulunabilirliði aracýn
yapýlandýrmasýna örneðin ECU'lara ve seçime baðlý
sistemlere baðlýdýr. DMI’yý araç içi bilgisayarýna baðlamak
ve CAN hattý aracýlýðý ile FMS standardýna göre gerçek
zamanlý olarak veriyi doðrudan elde edip iþlemek ayrýca
mümkündür.
DMI aþaðýdakiler tarafýndan kullanýlabilir:
91549
1) Üst yapýcýlar
Siyah 20 pimli I/O konektörü kontrol ünitesi bölümünde yer alýr Sinyalleri almak için aþaðýdaki çýkýþlara
takýlý diþi konektörü kullanýnýz:
Parça numarasý
Tel kesit alaný (mm2)
500314820EZ
0.3 0.5
500314821EZ
1 1.5
Tabloda belirtilmiþ þartlar karþýlandýðýnda I/O konektörü aracýlýðýyla 10,17,19 ve 20 pimlerinde 4 tane
þase olmasý mümkündür (þekil konektörün arka yüzünü göstermektedir).
Tablo 5.11
Pim
Koþul
1
CAN_H
2
CAN_L
10
Vites kutusu nötrde ve park freni devrede
17
motor çalýþýr durumda
19
Fren pedalý basýlý
20
debriyaj pedalý basýlý
91550
2) Filo Yönetim Sistemi
FMS standardýna göre iletilen veri (http://www.fms—standards.com adresini ziyaret ediniz) gerçek
zamanlý olarak araç içi bilgisayarýndan alýnabilir.
Veriyi iþlemenin sonucunda aþaðýdakiler mümkündür:
— Aracýn çalýþma koþullarýyla ilgili bilgi elde etmek (zamanlar, mesafeler, yakýt tüketimi v.b);
— Çalýþma koþullarýný ve fren sistemi kullanýmýný analiz etmek.
— Kat edilen mesafeleri, hýzý, durma ve baþlangýçlarýn sýklýðýný analiz etmek.
Veri iþleme ve yönetimi için araç içi bilgisayarýnýn, donanýmýnýn ve yazýlýmýnýn takýlmasý ICT montörünün
görevidir.
5—20
Satýþ sonrasý takma
DMI’yý satýþ sonrasý takmak için aþaðýdaki parçalarý sipariþ ediniz.
Parça numarasý
Tanýmlama
504091965KB
Kepteki kablo
504085516EB
DMI ECU
Soldan direksiyonlu araçlarda DMI kontrol ünitesi bölümüne aþaðýdaki þemaya göre takýlmalýdýr.
Þekil 5.8
91558
Saðdan direksiyonlu araçlarda DMI kontrol ünitesi bölümüne aþaðýdaki þemaya göre takýlmalýdýr.
Þekil 5.9
91559
A ABS
B DMI
C ECAS
D elektrikli ayna ECU
5—21
504091965KB kablosunu aþaðýdaki temel þemaya göre baðlayýnýz.
Þekil 5.10
91560
5.5
Kabin dýþýndan tehlike ýþýklarý yönetimi
Ýki olasý çözüm aþaðýda gösterilmiþtir: IBC’nin ilki yukarý yönlü çalýþmasýný ikincisi aþaðý yönlü
çalýþmasýný göstermektedir.
Çözüm 1: tehlike ýþýklarý anahtarýnýn (dengesiz) muhafazasýnýn simülasyonunu aþaðýdaki gibi
gerçekleþtirin: yanýp sönme sýralamasýný etkinleþtirmek için önce bir kez basýnýz,
etkisizleþtirmek için tekrar basýnýz. Basma süresi 50 – 100 ms.
Þekil 5.11
91561
Çözüm 2:
Gövdeyi ilave devreden (diyotlarla) sökerek ampullerin üzerine doðrudan etki edin.
Þekil 5.12
91562
5—22

eurocargo - IVECO Body Builders

Transkript

Benzer belgeler

gozcu-kameralı aydınlatma sistemi.cdr

cıtroën c1

e-broşür

YENİ CITROËN C1 - Hilal Otomotiv

Instrukcja obsługi

TRAKKER