Temmuz - Cargill

Cargill - Türkiye
CargillHaberler
Temmuz 2008
Kapak Konusu: Güneþe tutkun Ayçiçeði
www.cargill.com.tr
-
www.cargill.com
Bu sayýda neler var:
Baþarýnýn kýsa tarihi
n Mýsýr þuruplarý
n Nur Özkan:
Mýsýr, çiftçiyi ayakta tutuyor
n
Cargill - Türkiye
CargillHaberler
bu sayýda
12
Ülkemizin en önemli yaðlý
tohum bitkisi: Ayçiçeði
18
02 Cargill Türkiye’den
Demiryolu hattýnýn sonundaki küçük tahýl deposundan...
04 Dünyadan
Mýsýr þurubu
Hazýr çorbadan dondurmanýn kaþýða
alýnmasýna kadar her üründe kullanýlýyor
Doðal ve “0” kalorili; Truvia
Küresel fakirliðe uzun soluklu çözümler
06 Ýçimizden biri
Alpar Tosun:
“Fabrikanýn dizayný ve kuruluþu aþamasýnda konusunda uzman mühendisler
en iyi uygulamalarý bir araya getirmek için çalýþtýlar.”
14 Kapak konusu
Güneþe tutkun Ayçiçeði
18 Cargill çözümleri
Mýsýr Þuruplarý
22
06
Alpar Tosun
Cargill’in parmakla gösterilen fabrikasý
22 Dosya
Baþarýnýn kýsa öyküsü
Baþarýnýn kýsa öyküsü
1865’den günümüze Cargill
30
Cargill Türkiye
Sosyal Sorumluluk Faaliyet Raporu
Koordinasyon
Kurumsal Ýletiþim Departmaný adýna
Sera BAYSAL
[email protected]
Cargill Gýda Türkiye tarafýndan
Marmaris’te gerçekleþtirilen müþteri
organizasyonu, yenilikçi ürünleriyle
katýlýmcýlarýna yeni ufuklar açtý.
Adres
Baðlarbaþý, Kýsýklý Caddesi
Sarkuysan Ak Ýþmerkezi
No: 4 - A Blok 8-9-10-11
34662 Üsküdar / Ýstanbul
Tel: 0.216 554 18 00
Faks: 0.216 651 24 17
CargillHaberler,
Cargill Türkiye’nin tanýtým broþürüdür.
26 Sohbet
Nur Özkan:
“Mýsýr, Çukurova çiftçisini ayakta tutuyor”
30 Güncel
Ýþ ortaklarýyla buluþma...
32 Ýlkeler
Ýþ mükemmelliðinin 7 ögesi
CargillHaberler - içindekiler
1
,
Cargill Türkiye den
CargillHaberler
Demiryolu hattýnýn
sonundaki küçük
tahýl deposundan…
D
Cargill’in kilometre taþlarýndan biri...
1875 yýlýnda W. W. Cargill, ailesini ve
iþ merkezini Wisconsin, La Crosse’a
taþýr. Burasý ayný zamanda, kader
birlikteliði yaptýklarý MacMillan ailesi
ile tanýþtýklarý yer olacaktýr.
enizci baba William D. Cargill ile Amerikalý
ünlü ressam William S. Mount’un yeðeni
Edna E. Davis’in ikinci oðullarý olarak dünyaya
gelen William Wallace Cargill, 1865 yýlýnda daha 21 yaþýndayken kurduðu küçük iþletmesinin, dünyanýn en büyük gýda þirketlerinden biri
olacaðýný öngörebilmiþ miydi bilmiyoruz. Ancak
bildiðimiz bir þey var ki, genç ve büyüyen Amerika’nýn ihtiyaçlarýnýn karþýlanmasýnda iþletmesinin oynayabileceði önemli rolü, yaþadýðý dönemde görmüþ olduðudur.
Cargill’in saðlam temellerinin atýlmasýnda ve
büyümesinde Cargill ve kýsa sürede kaynaþýp
ortak olduklarý MacMillan ailelerinin dayanýþma
ruhunun da büyük bir rolü var. Amerika ve dünya tarihinin sert, sýkýntýlý ve çalkantýlý yýllarýný
müthiþ bir dayanýþmayla aþmýþ olan Ýskoç kökenli bu iki aile, zor yýllarýn sonrasýnda ortaya çýkan fýrsatlarý deðerlendirerek, John MacMillan’ýn; “Bizler tahýl tüccarlarýyýz, spekülatörler
deðil!” sözleri doðrultusunda Cargill’in geleceðini þekillendirmiþlerdir.
Bu anlayýþýn üzerine inþa edilen Cargill; bugün çok çeþitli alanlarda yürüttüðü faaliyetlerinde yenilikçiliði, yerel deðerlere saygýlý oluþu, iþ
ortaklarýyla uyumu ve birlikte kazanma amacý,
çevreye ve içinde bulunduðu topluma karþý sorumlu davranýþlarý ile dünyanýn sayýlý þirketlerinden biri olmuþtur.
Bu sayýmýzda sizlere Cargill’in, “Conover, Iowa’da demiryolu hattýnýn sonundaki küçük tahýl deposundan” baþlayan 143 yýllýk baþarý öyküsünü satýrbaþlarýyla anlatýyoruz. Bu öyküyü
okuduðunuzda; Cargill’in bugün elde etmiþ olduðu baþarýnýn ardýnda azmin, çok çalýþmanýn,
kararlýlýðýn, dürüstlüðün ve bilginin olduðunu
göreceksiniz.
Esen kalýn...
CargillHaberler - Cargill Türkiye’den
3
Dünyadan
Ürün Yaratýcýlýk Merkezleri
Ürün Yaratýcýlýk Merkezi, tahýl bazlý
ürünler konusunda 120 yýldan fazla
olan tecrübeyi birleþtiren gýda
bilimcilerinden oluþan bir kadro ile
donatýldý. Cargill fýrýncýlýk uzmanlýðý,
farklýlaþtýrýlmýþ tahýl ekmekleri ve tatlý
ürünleri, saðlýklý yað ürünleri, yüksek
fiber uygulamalarý, kalorisi
düþürülmüþ ürünler, alternatif
tatlandýrýcýlar ve glutensiz fýrýnlanmýþ
ürünleri içeriyor.
Cargill Fýrýncýlýk Kategorisi Baþkan
Yardýmcýsý Sherly Stennett; “Cargill,
müþterilerine pazardaki bilgisi ve
içerik teknolojisi ile fýrýncýlýk
formülasyonlarý ve uygulama
alanlarýnda iþlerini büyütmeleri
konusunda yardým etmektedir. Yeni
Ürün Yaratýcýlýk Merkezimiz, diðer
fýrýncýlýk uygulama merkezleri gibi,
Cargill’in müþterilerine benzersiz
fýrýncýlýk ürünleri yaratmalarý ve ürün
portföylerini geliþtirmeleri için yardým
etmektedir” dedi.
Doðal ve “0” kalorili; Truvia
Paraguay’a özgü olmakla beraber, bugün
Çin'de de ticari olarak yetiþtirilen Stevia
aðacýnýn yapraðýndan toplanan ürünler,
kurutuluyor ve taze suda çay yapýmýna benzer
süreçte bekletiliyor. Bu süreç yapraðýn en iyi
tat veren kýsmýný açýða çýkartýyor ve ardýndan
arýtýlarak gýda tatlandýrýcýsý katký maddesi
yapýlýyor. Son ürün, þekerden 200 kat daha tatlý
Rebiana’nýn saf tatlandýrýcýsý... Evet, Cargill’in
bu yeni katký maddesinin marka ismi ise
“Truvia”. Doðal tatlandýrýcý olan Truvia’nýn yakýn
gelecekte içecekler, gýda ve masa üstü toz
tatlandýrýcýlar sektörlerinde de tanýtýlmasý
planlanýyor.
Amerika
Amerika
Küresel fakirliðe uzun soluklu çözümler
Gýda, tarým ve risk yönetimi ürün ve hizmetleri
konusunda uluslararasý lider olan Cargill dünyanýn en
çok itibar gören hayýr organizasyonlarýndan biri olan
CARE’a beþ yýllýk sürede 10 milyon USD baðýþta
bulunacaðýný açýkladý. Bu giriþim, kýrsal kesimdeki
100.000 erkek, kadýn ve çocuðun fakirlikten kurtulmasý
için geliþtirilen projenin fonu olacak. Bu giriþim için
hedeflenen ülkeler, Brezilya, Gana, Honduras,
Guatemala ve Cote d’lvorie.
Çin depremine 6,8 milyon
RMB topladý.
Çin’in Sichuan bölgesini vuran
depremden hemen bir gün sonra Cargill
Çin, iþ çevresi ve çalýþanlar arasýnda
depremin yaralarýný sarmak için dünya
çapýnda bir kampanya baþlattý.
Depremden zarar gören insanlara yardým
etmek için oluþturulan fon, ABD merkez
ofisi, Çin iþ üniteleri ve diðer ülkelerdeki
ofislerin çalýþanlarý tarafýndan toplandý.
Cargill tarafýndan toplanan fonun bir
kýsmý Çin Kýzýl Haç’ýna, Uluslararasý Kýzýl
Haç’a, Çin Çocuklar Kurumu’na ve
depremle ilgili diðer kuruluþlara
baðýþlanacak. 800.000 RMB kadar bir fon
da Cargill çalýþanlarýna ve müþterilerine
acil yardým için kullanýlacak.
Çin
Güney Amerika
4
CargillHaberler - Dünyadan
CargillHaberler - Dünyadan
5
CargillHaberler
“Cargill’in parmakla
gösterilen fabrikasý”
90 milyon dolarlýk bir yatýrýmla 1998 yýlýnda kurulan Orhangazi fabrikasý, o yýl
Cargill’in Amerika dýþýnda bir seferde yaptýðý en büyük yatýrým olma özelliðini taþýyor.
Ýçimizden biri
Fabrika Operasyonlarý Müdürü Alpar Tosun:
Fabrika baþka bir özelliði ile de ön plana çýkýyor. Bu özellik ise kuruluþundan sadece
7 yýl gibi kýsa bir süre sonra, “Cargill’in En Ýyi Fabrikasý” seçilmesi.
Sohbetimizde, bu modern fabrika hakkýnda merak ettiðimiz tüm sorularý soruyoruz.
Okurlarýmýzýn da merak ettiði hususlarýn bu
röportajla aydýnlýða kavuþacaðýný umarak!
Orhangazi tesisi ile ilgili bilgi verebilir misiniz?
Tesislerde neler üretiyorsunuz?
Orhangazi tesisimiz 1998 yýlýnda kuruldu.
Yaklaþýk 90 milyon dolar bir yatýrým ile kurulduðu dönemde Cargill’in Amerika dýþýnda bir
seferde yaptýðý en büyük yatýrým olma özelliðini taþýyor. Tesisimiz, yýllýk 400 bin tonun
üzerinde mýsýr iþleme, 260 bin ton civarý mý-
6
CargillHaberler - Alpar Tosun
sýr þurubu üretme ve 120 bin tona yakýn
yem hammaddesi üretme kapasitesi ile Türkiye’de bu alandaki en büyük fabrikasý olma
özelliðine sahiptir.
Fabrikamýzýn en önemli ürünü ise fruktoz,
yani mýsýr þekeri þurubudur. Bu þurup özellikle Türkiye’nin önde gelen gazlý içecek ve
meyve suyu üreticileri tarafýndan kullanýlmaktadýr. Fruktoz dýþýnda hem Orhangazi
tesisimizde hem de Pendik tesisimizde Türk
gýda sanayinin kullanýmýna yönelik farklý özellikte mýsýr þuruplarý üretiyoruz. Bu mýsýr þuruplarý reçel, baklava, bisküvi, kek, þeker gibi günlük hayatýmýzda her gün tükettiðimiz
gýda maddelerinde kullanýlýyor. Kullanýcýlara
Teknik Destek Ekibi’miz tarafýndan ürünlerimiz hakkýnda bilgi desteði de veriyoruz. Bu
destek hem mevcut ürünlerde hem de Cargill’in portföyünde olup da Türkiye’de üretimine henüz baþlamadýðý ürünlerde uygulama desteði olarak sürmektedir.
Üretiminizde hammadde olarak kullandýðýnýz
mýsýrý nasýl ve nereden tedarik ediyorsunuz?
Yýllýk ne kadar kullanýyorsunuz?
Mýsýr bizim temel hammaddemiz… Ürünlerimizi mýsýrýn ayrýþtýrýlmasýndan ve buradan elde ettiðimiz niþastanýn enzimler yolu ile bölünmesinden elde ediyoruz. Son yýllarda
Türkiye’de mýsýr ekim alanlarýnýn artmasý ile
bizde ihtiyacýmýzýn tamamýný yerli mýsýr ile
karþýlamaya baþladýk. Yýllýk mýsýr alýmýmýz
yaklaþýk 260 bin ton civarýnda. Bu mýsýrýn ya-
“
Fabrikanýn dizayný
ve kuruluþu
aþamasýnda
konusunda uzman
mühendisler en iyi
uygulamalarý bir
araya getirmek için
çalýþtýlar.
CargillHaberler - Alpar Tosun
”
Alpar Tosun
B
u sayýmýzýn konuðu Cargill Türkiye Fabrika Operasyonlarý Müdürü Alpar Tosun. Orhangazi fabrikasýnýn ilk temelinin atýldýðý dönemlerde, saha uygulamalarý ve sonrasýnda iþletmenin devreye alýnmasý aþamalarýnda bulunmuþ bir isim. Tesisin kuruluþu
aþamasýnda dünyanýn birçok yerinden konusunda uzman mühendislerin, en iyi uygulamalarý bir araya getirdiðini söylüyor. Tabii,
bunca emeðin sonucunda, üretim kalitesi ve
verimliliði yüksek bir tesisin ortaya çýkmasý
çok sevindirmiþ kendisini… Baþýnda bulunduðu Orhangazi tesisini anlatýrken; “Orhangazi tesisimiz, üretim teknolojisi ve otomasyonu, gýda güvenliði uygulamalarý, çevre ve
iþ güvenliði uygulamalarý, enerji verimliði ve
bu konulardaki bilgisini kullanmasý ile örnek
bir tesistir” diyor ve hemen ardýndan ekliyor:
“Ayný zamanda Türkiye’nin alanýndaki en büyük fabrikasý olma özelliðini taþýyor”.
7
“
iyi fabrikasý seçildik. Bu ödül de fabrikamýzdaki
uygulamalarýn dünya standartlarýnda ve hatta
birçok konuda standartlarýn üzerinde yer aldýðýnýn
çok açýk bir göstergesidir.
”
Alpar Tosun
Biz 2005 yýlýnda yaptýðýmýz baþvuru ile Cargill’in en
rýsýný Adana bölgesinden, geri kalanýný Adapazarý, Karacabey, GAP ve Kuzey Ege bölgelerinden karþýlamaktayýz. Bizim ilk tercihimiz ve politikamýz, her zaman verimliliði ve
kalitesi ile öne çýkan yerli mýsýr kullanmak yönünde olmuþtur. Bunu pekiþtirmek için yýllar
önce kurulan Adana ofisimiz mýsýr üreticilerine her türlü teknik desteði kendi tarlalarýnda
vermektedir.
lar çýkabiliyor. Cargill’in en önem verdiði deðerlerinin arasýnda yer alan iþbirliði, bu konuda da ön plana çýkýyor. Dünya üzerindeki
tüm Cargill çalýþanlarýnýn bilgi birikimi bu çalýþma prensibi sayesinde lokal uygulamalara
en etkin bir þekilde yansýtýlýyor. Geçmiþ dönemde ülkemizdeki müþterilerimizin ihtiyaçlarý doðrultusunda bu yolla farklý ürün ve uygulamalar geliþtirdik.
Üretim esnasýnda ve sonrasýnda ortaya çýkan yan ürünleriniz nelerdir? Bunlar nasýl deðerlendiriliyor?
Orhangazi Mýsýr Ýþleme Tesisi’nin dünyadaki
diðer Cargill tesisleri arasýndaki yeri nedir?
Diðer fabrikalar ile iþbirliðiniz var mý?
Mýsýrýn iþlenmesi sýrasýnda ortaya çýkan kepek, gluten ve kýrýk mýsýrý; büyükbaþ hayvan,
kanatlý ve balýk yemi üreticilerine, mýsýr özünü de yað firmalarýna satýyoruz. Yem maddeleri için hayati öneme sahip bu girdilerde
ülkemiz, kýsmen dýþa baðýmlý olduðundan
tesisimizin bu ürünleri önemli bir ithalat açýðýný kapatýyor.
Öncelikle þunu söylemem gerekir ki; Cargill
iþbirliðine çok önem verir. Bu doðrultuda kurulmuþ ve iþleyen gruplar tesisler, lokasyonlar ve iþ üniteleri arasýndaki iþbirliðini saðlar.
Bir lokasyonda ya da iþ ünitesinde yapýlan
“iyi uygulama” bu gruplar aracýlýðýyla tüm
Cargill’e yayýlýr ve diðer fabrikalarýnda “tekerleði tekrar keþfetmesinin” önüne geçer.
Ürünlerinizi iç piyasaya sürüyorsunuz. Peki,
yurtdýþýna ihracatýnýz var mý?
Orhangazi tesisimizin dizayný ve kuruluþu
aþamasýnda dünyanýn birçok yerinden konusunda uzman mühendisler en iyi uygulamalarý bir araya getirmek için çalýþtýlar. Sonuçta üretim kalitesi ve verimliði yüksek bir
tesis ortaya çýktý. Geçen zaman içerisinde
ekibimizde yer alan mühendislerimizin geliþtirme çalýþmalarý ile bu verimlilik daha da artarak Cargill içerisinde parmakla gösterilen
bir konuma ulaþtýk.
Yurtiçi satýþlarýn yaný sýra, ihracat da son dönemde ticaret bölümümüzün üzerinde giderek daha fazla durduðu bir konu oldu. Bizim
ürünlerimizin en büyük üretim maliyet kalemini mýsýr oluþturur. Ýkinci büyük maliyet kalemi de enerji, yani doðalgaz ve elektriktir.
Türkiye’de bu girdilerin maliyetlerinin görece
olarak yüksek olmasý bizim ihracatta rekabet avantajýmýzý büyük ölçüde etkiliyor. Bu
nedenle özellikle Çin’in ürettiði ürünlerle ihracat pazarýnda rekabet edemiyoruz. Buna
raðmen operasyonel verimlilik planlarýmýz
çerçevesinde bu yýl, 15.000 tona varan ihracat gerçekleþtireceðimize inanýyoruz.
Orhangazi tesisleri, mýsýr iþleme,
mýsýr þurubu ve yem hammaddesi
üretim kapasitesi ile Türkiye’nin bu
alandaki en büyük fabrikasý olma
özelliðine sahip.
8
CargillHaberler - Alpar Tosun
Tesislerinizde Ar-Ge faaliyeti yapýyor musunuz? Türkiye’de geliþtirdiðiniz yeni ürünler
var mý? Türkiye’nin dýþýnda da uygulamaya
alýnanlar var mý?
Ürünler ve uygulamalarý ile ilgili olarak Cargill’in dünya üzerinde çalýþan farklý Ar-Ge
merkezleri ve laboratuarlarý bulunuyor. Cargill Türkiye, Ar-Ge ihtiyacýný bu merkezleri
kullanarak karþýlýyor. Yeni bir ürün veya uygulama fikri, öncelikle Türkiye’de belirleniyor. Sonra bu merkezlerde denemeleri ve
uygulamalarý yapýldýktan sonra müþterilerimiz ile paylaþýlýyor. Sonrasýnda baþarýlý olan
denemelerden ticari ürünler veya uygulama-
Ýçimizden biri
CargillHaberler
Orhangazi tesisi üretim teknolojisi ve otomasyonu, gýda güvenliði uygulamalarý, çevre
ve iþ güvenliði uygulamalarý, enerji verimliði
ve bu konudaki bilgisini kullanmasý ile örnek
bir tesistir. Tabii ki bu bilgi ve tecrübeler,
Cargill’in Amerika, Avrupa, Çin, Rusya ve
Suriye’de bulunan fabrikalarýna da aktarýlmaktadýr. Bu aktarma, kimi zaman bu konuda çalýþan gruplar yolu ile kimi zaman da
mühendis ve teknisyen arkadaþlarýmýzýn bu
lokasyonda proje bazlý çalýþmalarý yolu ile
gerçekleþmektedir. Bugün Cargill’in dünya
üzerindeki tesislerinde, yirminin üzerinde arkadaþýmýz bu iyi uygulamalarý diðer lokasyonlara taþýmak için görev almýþ durumda.
Tesislerinizde çevre yönetimi ve atýk idaresi
konusunda yaptýðýnýz çalýþmalar hakkýnda
bilgi alabilir miyiz?
2001 yýlýnda arýtma tesisimiz kapsamýnda
alýnan ISO 14001 belgesi, zaman içerisinde
CargillHaberler - Alpar Tosun
9
CargillHaberler
Uygulamalarýnýz nedeniyle yurt içinden veya
dýþýndan almýþ olduðunuz ödülleriniz var mý?
kapsamýn geniþlemesiyle birlikte tedarik zincirinden üretime, sevkiyattan atýklarýn bertarafýna dek tüm proseslerimizi içeren Çevre
Yönetim Sistemi’miz haline geldi. Üretim
kaynaklý atýk sularý, anaerobik, aerobik ve
kimyasal arýtma aþamalarýndan geçiriyoruz.
Organik yükün büyük bir kýsmý anaerobik kýsýmda, kalan kýsmý ise aerobik sistemde gideriliyor. Kimyasal arýtmada ise geliþmiþ ülkelerde uygulanan ileri arýtma teknikleri uygulanarak fosfor giderimi yapýlýyor. Deþarj
kalitesi, her vardiyada alýnan numunelerle laboratuarýmýz tarafýndan kontrol ediliyor. Ayrýca 3. bir göz olmasý açýsýndan aylýk olarak
TÜBÝTAK tarafýndan gerçekleþtirilen analizlerle karþýlaþtýrýlýyor. Atýk arýtma tesisimizde
olabilecek arýza ve aksaklýklarýn deþarj kalitesini etkilememesi için yedekte beklettiðimiz sýzdýrmaz atýk su havuzumuz bulunuyor.
Bu havuz, fabrikamýzýn normal çalýþma þartlarýnda üç güne kadar oluþacak atýklarýný
alabilecek kapasitedir. Bu süre içinde arýtma
10
CargillHaberler - Alpar Tosun
tesisindeki arýzalar giderilip, biriktirilen sular
arýtma sistemine geri beslenerek, mevzuata
%100 uyum saðlanýyor.
Hijyen, iþçi saðlýðý, ürün kalitesi vb. ile ilgili hangi standartlarý uyguluyorsunuz?
Orhangazi fabrikamýzýn gýda güvenliði uygulamalarý, ISO 22000 sertifikasý ile belgelenmiþtir. ISO 22000 Gýda Güvenliði Yönetim
Sistemi; güvenli gýda üretim zinciri oluþturmak amacýyla oluþturulmuþ uluslararasý bir
standarttýr. Gýda güvenliði sistemi tedarikçilerden üreticiye, üreticiden tüketiciye kadar
yasal otoriteleri de içerisine alan bir iletiþim
aðý oluþturmayý ve bu iletiþim ortamýnda izlenebilirliði saðlamayý esas almaktadýr. ISO
22000 standardý güvenilir gýda üretimini garanti altýna alýrken, uygunsuzluk maliyetlerini
azaltarak karlýlýðý arttýrmayý hedefler. Ýþletmenin sürekli geliþimini desteklerken, firmanýn
kurumsallaþma süreciyle paralellik gösterir.
ISO 22000 belge sahibi firmalar uluslararasý
ticarette rekabet þansý yakalar. Günümüzde
son ürünün küçük bir parçasýný analiz ederek gýda güvenliðini temin etmenin imkansýz
olduðunu anlayan kuruluþlar, ISO 22000 gibi iþletmenin tüm fonksiyonlarýný kapsayacak þekilde önleyici sistemler kurarak müþterilerinin beklentilerini yakalamakta ve tercih
edilir ürünler üretmektedirler. Cargill de, konusunda öncü bir kuruluþ olarak bu belgeyi
bünyesine katan sayýlý iþletmelerdendir.
Cargill’in fabrika operasyonlarýnda çok
önem verdiði konulardan biri de iþ güvenliðidir. Ýþ güvenliði saðlanmadan iþin yürütülmemesi tüm Cargill fabrikalarýnýn ana ilkesidir. Bu ilke, iþe yeni giren çalýþanlardan stajyerlerimize, müteahhit çalýþanlarýndan tüm
yönetim kademesine dek bilinir ve uygulanýr.
Tüm proseslerimizin risk analizleri yapýlmýþtýr
ve yýllýk olarak gözden geçirilmektedir. Ayrýca, Türkiye’de çok az iþyerinde uygulanan
görev bazlý risk deðerlendirmeleri yapýlmakta, iþe giriþlerde, çalýþanlarýn karþýlaþabileceði riskler ve önlemleri konusunda eðitim verilmektedir. Sürekli olarak yapýlmayan iþler
için iþ öncesi risk deðerlendirmesi uygulanarak, iþlerin güvenli bir þekilde yapýlmasý planlanmaktadýr. Sahada iþin gerçekleþtirilmesinden önce “iþ izin sistemi” kapsamýnda
gerekli önlemler alýnmakta, farklý seviyelerdeki çalýþanlarýmýzýn izniyle iþe baþlanabilmekte, saha kontrolleri ise vardiya amirinin
kontrolü ile gerçekleþtirilmektedir.
Fabrikada gerçekleþtirilebilecek makine,
yöntem, kimyasal veya ekipman deðiþiklikleri için “Deðiþikliðin Yönetilmesi” prosesi ile
çevre/iþ güvenliði dahil tüm departman yöneticilerinin onayý alýnmaktadýr. Tüm personelimize iþ güvenliði ve çevreyi de içeren yýllýk hedefler verilmekte, performans deðerlendirmelerinde dikkate alýnmaktadýr. Cargill'in dünya genelindeki diðer lokasyonlarýn-
Cargill’in kendi içinde rekabetçiliði, müþteri
memnuniyetini arttýrmak, motive edici çalýþma ortamlarý yaratmak amacýyla fabrikalarý
arasýnda uyguladýðý “Cargill’in En Ýyi Fabrikasý” uygulamasý vardýr. Bu süreçteki temel
hedeflerin baþýnda, fabrikalarýn ve ekiplerinin
en üst standartlarda uygulamalar, teknolojiler ve geliþim stratejileri uygulamalarýný teþvik
etmek gelir. Bu çerçevede fabrikalarda uygulanan kalite programlarý, çevre ve iþ güvenliði uygulamalarý, proses üretkenliði, proses kontrol teknikleri ve üretim maliyetlerini
azaltýcý yönde yapýlan çalýþmalar, müþteri
odaklýlýk, tedarikçiler ile iþbirliði uygulamalarý,
çalýþan geliþim programlarý ve özellikle yüksek performanslý ekipler oluþturma yönünde
yapýlan çalýþmalar gibi konular sorgulanýr.
Biz 2005 yýlýnda yaptýðýmýz baþvuru ile Cargill’in 1000 tesisi arasýndan en iyi fabrikasý
seçildik. Bu ödül fabrikamýzdaki uygulamalarýn dünya standartlarýnda ve birçok konuda standartlarýn üzerinde yer aldýðýnýn çok
açýk bir göstergesidir.
“
ISO 14001
belgesi, zaman
içerisinde tüm
proseslerimizi
içeren Çevre
Yönetim
Sistemi’miz
haline geldi.
”
Alpar Tosun
Ýþ güvenliði, sistemlerin iyileþtirilmesi ile
birlikte insanlarýn davranýþlarýnda da kültürel
bir deðiþim gerçekleþtirebildiðinizde saðlanabilir. Çalýþanlarýmýzýn davranýþlarýnýn gözlemlenerek iyileþtirilmesini hedefleyen “3K
Kendi Kendini Koru: Davranýþsal Ýþ Güvenliði” programýný uygulamaktayýz. Her seviyede
çalýþanlarýmýz, yönetim kademesi dahil, tüm
çalýþanlarýmýzý gözlemleyerek güvenli ve riskli
davranýþlarýmýzý tespit etmekte, davranýþlarýmýzý iyileþtirmemizi saðlamaktadýr. Cargill'in
benzer proseslere sahip diðer fabrikalarýyla,
performanslarýmýz ve iyi uygulamalarýmýz
paylaþýlmakta, sistemlerimiz iyileþtirilmekte
ve paralel hale getirilmektedir. Tüm bu çalýþmalarýmýzýn bir sistem çerçevesinde yürütülmesini saðlamak amacý ile OHSAS 18001 Ýþ
Saðlýðý ve Güvenliði Yönetim Sistemi kurulmasý çalýþmalarýný yürütmekteyiz. ISO 14001
belgesinde olduðu gibi, Cargill Orhangazi
fabrikasý, dünyadaki diðer Cargill fabrikalarý
arasýnda, OHSAS 18001 konusunda da lider konumundadýr.
Ýçimizden biri
dan gelen kaza haberleri veya “iyi uygulamalar” takip edilmekte, EHS departmaný tarafýndan tüm çalýþanlarýmýz ve müteahhitlerimizle paylaþýlmaktadýr.
CargillHaberler - Alpar Tosun
11
Kapak konusu
CargillHaberler
Ülkemizin en önemli yaðlý tohum bitkisi
Güneþe tutkun
Ayçiçeði
Latince ismi Helianthus Annuus olan Ayçiçeði, ülkemizde
Günedöndü, Günebakan gibi isimlerle biliniyor. Yüzde 40 gibi
yüksek yað oranýyla, bitkisel yað üretimimizde önemli yer
edinen ayçiçeði, bu özelliði nedeniyle Türkiye'nin en önemli
yaðlý tohum bitkisi olma unvanýný da elinde bulunduruyor.
T
am bir güneþ tutkunu olan ayçiçeði,
ýþýktan yeteri kadar faydalanabilmek için
gün boyu yüzünü güneþe çevirir. Halk arasýnda Günedöndü ya da Günebakan olarak
da bilinen bu güneþ düþkününün Ýngilizce’deki isminin (Sunflower) dilimizdeki karþýlýðý, Güneþ çiçeði anlamýna geliyor. Ama nedendir bilinmez, biz ayçiçeði demeyi uygun
görmüþüz bu bitkiye.
Gen merkezi Kuzey Amerika olan ayçiçeði, halen ABD'nin orta kesimlerinde yabani
olarak bulunuyor. Ekonomik bir bitki olarak
uzun ve deðiþik bir tarihçeye sahip olmakla
birlikte, kesin olarak ilk tarýmýnýn yapýldýðý yer
ve zamaný bilinmiyor. Tarihçesindeki önemli ayrýntýlarýndan biri, Peru topraklarýnda,
özellikle Ýnka medeniyetinde çok sýk kullanýlan bir figür olduðu bilgisi. Öyle ki Ýnka medeniyetinde ayçiçeði figürü, Güneþ Tanrýsý’nýn sembolü olarak kullanýlmýþ ve kutsal
sayýlmýþ.
Ayçiçeði ýþýðý ve güneþi seven bir
bitki olarak, yeterli miktarda ýþýða
gereksinim duyar, gölgeyi sevmez.
12
CargillHaberler - Güneþe tutkun Ayçiçeði
Yeni dünyada, ilk göçlerden önce, Kuzey
Amerika Kýzýlderilileri tarafýndan boya ham
maddesi olarak kullanýlan ayçiçeði, Ýspanyollar tarafýndan 1569 yýlýnda Avrupa’ya getirilir. Kýsa zamanda Doðu Türkistan’a kadar
oldukça geniþ bir alana yayýlýr. Ýspanyol gezginleri ayçiçeðini, ilk olarak Ýspanya'da bahçelerde süs bitkisi olarak yetiþtirmeye baþlarlar. Ekonomik anlamda bir yað bitkisi olarak ilk defa Rusya'da üretilir ve ardýndan tüm
Avrupa'ya yayýlýr.
CargillHaberler - Güneþe tutkun Ayçiçeði
13
Dünyada bitkisel yað
üretiminde ayçiçeði yaðý,
%7,5’lik payla 4. sýrada yer
almaktadýr. Ýlk sýrada, son
yýllarda üretimi artan palm
yaðý yer almakta, palm yaðýný
soya ve kanola izlemektedir.
Kapak konusu
CargillHaberler
Türkiye’ye ilk olarak 1924–28 yýllarýnda
Bulgaristan ve Romanya’dan gelen göçmenler tarafýndan getirilen ayçiçeði tohumlarýnýn, çiftçimiz tarafýndan üretimine baþlanýr.
Ancak, 2. Dünya Savaþý’na hatta 1970’li yýllarýn baþlarýna kadar ayçiçeði üretiminde
fazlaca bir geliþme olduðu söylenemez.
Esas üretim ve ekim alaný artýþý, 1980’li yýlardan sonra hibrit tohumlarýn ülkemize girmesiyle baþlar. Ýlk yýllarda ülkemizde ekilen ayçiçeði düþük verimlidir. Ancak daha sonra
Tarým Bakanlýðý’na baðlý Zirai Araþtýrma Enstitülerince yapýlan araþtýrma ve denemeler
sonucu üretilen tohumlarda yüzde 40–45
yað yüzdesine ulaþýlýr.
Yað oraný yüksek
Bin tanesinin yaklaþýk aðýrlýðý 70 ile 200
gram arasýnda olan ayçiçeði tohumlarýnýn
yaðlý çeþitlerinin tohumlarý daha küçük, çerezlik çeþitlerinin ise daha büyüktür. Tanesi
küçük olan tohumlarda yað oraný, tanesi büyük olanlara nazaran daha fazladýr. Tohumlarýnda %35 oranýnda kabuk ve %65 oranýnda da iç bulunmaktadýr. Kabuklu tohumlarýn
yað oraný %45–55, içteki yað oraný ise
%65–70 dolayýndadýr.
Ayçiçeði yaðýnýn yiyeceklerimizde
kullanýlmasý ve çekirdeklerinin çerez
olarak günde 40-60 g kadar
tüketilmesi önerilmektedir.
Geliþmiþ kök sistemi ile 3 m derindeki suyu kullanabilmektedir. Geliþme devresinde
ayçiçeði bitkisi ortalama 200 kg su tüketmektedir. Kuraða karþý yüksek derecede toleranslý olmasýna raðmen, kuraklýðýn uzun
süre devamý halinde tablalar küçük kalmakta, tohum baðlama düþük düzeyde olmakta
ve verim önemli ölçüde azalmaktadýr.
E vitamini deposu
Ayçiçekleri gri, beyaz ya da siyah renkli çizgili selüloz kabukla örtülü olup bu kabuðun içinde ayný biçimli, kabuða yapýþýk olmayan yaðlý bir tohum bulunur. Ýþte ayçiçeðinin bu tohumlarý, diþler arasýnda kabuk çýtlatýlýp çýkarýlarak yenilir. Preslerde sýkýlan ayçiçeklerinin ise yaðý çýkarýlýr. Bu yað, yemeklik olarak ya da sabun ve boya endüstrilerinde kullanýlýr. Kalan küspe de hayvanlara yem
olarak verilir. 100 gr kabuklu ayçiçeðinin
içerdiði besin deðerleri þunlardýr: 528 kalori;
46,5 gr yað (linoleik asit ve doymamýþ yaðlar); 21,4 gr lif; 1,4 mgr B1 vitamini ve 39,2
mgr E vitamini.
Yüksek kalorisiyle çok önemli bir enerji kaynaðý olmasýnýn yaný sýra ayçiçeði, E vitamini bakýmýndan da zengindir. Yapýlan
araþtýrmalar E vitamini ve linoleik asit yönünden zengin olan ayçiçeðinin, kalbe yararlý olduðunu göstermektedir. Yine araþtýrma-
14
CargillHaberler - Güneþe tutkun Ayçiçeði
lar, vücuttaki E vitamini düzeyinin düþük oluþunun, kalp krizi geçirme riskini artýrdýðýný ortaya koymaktadýr. Ayrýca linoleik asit, kötü
kolesterol düzeyini düþürür ve damarlarda
oluþacak kan pýhtýlarýnýn damarlarý týkamasýný da önler. Ayçiçeðinde bulunan E vitamini
gibi antioksidan maddelerin fazlalýðýnýn, vücudun kansere karþý direncini artýrdýðý uzmanlarca belirtilmekte, ayrýca ayçiçeði tohumunun, idrarý artýrýcý ve göðsü yumuþatýcý etkileri olduðu da bilinmektedir. Tohumlar, ezilip yara lapasý yapýlarak çýbanlarý olgunlaþtýrmada da kullanýlmaktadýr.
Ýþte bu etkileri saðlamak üzere, ayçiçeði
yaðýnýn yiyeceklerimizde kullanýlmasý ve çekirdeklerinin çerez olarak günde 40–60 g
kadar tüketilmesi önerilmektedir.
Dünya Ayçiçeði üretimi, tüketimi
2006 yýlýnda tüm dünyada yaðlýk bitki üretimine yönelik tarýma ayrýlan 231 milyon ha
alandan elde edilen ürünlerden (Palm, soya,
kanola, ayçiçeði vd.), toplam yaklaþýk 150
milyon ton yað üretimi gerçekleþtirilmiþtir.
Toplam yaðlýk bitki ekim alanlarýnýn yaklaþýk
%10’u ayçiçeði ekimine ayrýlmýþtýr.
2007 yýlýnda dünya genelinde yaðlý tohum
üretimi 385,5 milyon ton olarak gerçekleþti.
Bu rekolteden elde edilen toplam ham yað
miktarý ise 130,2 milyon ton oldu. (Kaynak:
Bitkisel Yað Sanayicileri Derneði, 2008)
2007 yýlýnda dünya ayçiçeði yaðý üretimi
miktarý ise 9,8 milyon ton olarak gerçekleþmiþtir. 2007 yýlýnda dünyada bitkisel yað
üretiminde ayçiçeði yaðý, %7,5’lik payla,
yaðlýk ayçiçeði tohumu üretimi de 30.2 milyon ton üretim ve %8’lik payla 4. sýrada yer
almaktadýr. Ýlk sýrada, son yýllarda üretimi artan palm yaðý yer almakta, palm yaðýný soya ve kanola izlemektedir.
Yaðlýk ayçiçeði tohumu üretimi bakýmýn-
Batý dillerinde güneþ çiçeði, ama biz
ayçiçeði diyoruz.
Ayçiçek tohumu üretimi
(Milyon Ton)
Ayçiçek Tohumu
2008/09 F 2007/08 F
AB-27
6
6
Rusya
6
5
Ukrayna
5
4,5
Güney Afrika Cum.
0,5
1
ABD
1,5
2
Arjantin
5
5
Türkiye
1
0,7
Diðer Ülkeler
5
6
DÜNYA TOPLAMI
30
30,2
CargillHaberler - Güneþe tutkun Ayçiçeði
15
Kapak konusu
CargillHaberler
Halk arasýnda Günedöndü ya da
Günebakan olarak da bilinen bu
güneþ düþkününün Ýngilizce’deki
isminin (Sunflower) dilimizdeki
karþýlýðý, Güneþ çiçeði anlamýna
geliyor. Ama nedendir bilinmez,
biz ayçiçeði demeyi uygun
görmüþüz bu bitkiye.
dan dünyada önde gelen ülkeler Ukrayna,
Rusya, Arjantin olup, bu üç ülke dünya üretiminin yaklaþýk %46’sýný gerçekleþtirmektedir. Yaðlýk ayçiçeði tohumu üretiminde 13.
sýrada yer alan ülkemizin, aldýðý pay ise
%2’dir. Verim bakýmýndan incelediðimizde
12.128 (Hg/Ha)’lýk verim ile dünya ortalamasýna yakýn olmasýna karþýn Fransa, Arjantin
ve Çin’in gerisinde kalmaktadýr.
Bitkisel Yað sektörü ve ayçiçeði
Bitkisel yað sektörümüz, 4 milyon ton yaðlý tohum, 1,5 milyon ton rafine ve 900 bin
ton margarin üretim kapasitesiyle yaklaþýk 2
milyar dolarlýk bir hacme sahiptir. 950 bin
ton likit, 550 bin ton margarin ve 200 bin ton
diðer kullaným olmak üzere 1,7 milyon ton
tüketim var. Bu rakama, Dahilde Ýþleme Rejimi (DÝR) kapsamýnda, ithal edilen 150–200
bin ton civarýndaki yað dahil deðildir.
Ülkemizde kiþi baþýna yýllýk yað tüketimi
düþük olmasýna raðmen her yýl belli bir artýþ
göstermekte, buna paralel olarak bitkisel
yað ihtiyacý da ayný oranda artmaktadýr.
Bitkisel yað üretiminde hammadde olarak büyük oranda da ayçiçeði kullanýlmaktadýr. Bitkisel yað tüketimin-
16
CargillHaberler - Güneþe tutkun Açiçeði
de ise yaðlýk tohum bitkilerinin oranlarýna
baktýðýmýzda, %77,7 ile ayçiçeðinin ilk sýrada yer aldýðýný görüyoruz.
Yaðlýk ayçiçeðini Türkiye’nin en önemli
yaðlýk tohum bitkisi yapan neden ise %40
civarýndaki yüksek yað oraný. Diðer yaðlýk tohum bitkilerinden üretilen yaðlarda tüketim
paylarýna baktýðýmýzda ise mýsýr yaðý %10,5,
soya yaðý %8,4, pamuk yaðý %7,9, fýndýk,
kanola ve palmin %5 civarýnda olduðunu
görüyoruz. Üretimde rakamlar pek iç açýcý
deðil. Geçen yýldan bu yana artýþ göstermeyen yaðlýk ayçiçeðinde tahmini ekim alaný,
485.000 ha. 2006/07 sezonunda yaklaþýk
950 bin ton olarak gerçekleþen yaðlýk ayçiçeði tohum üretimi, geçen yýl yaþanan kuraklýk ve ekim alanlarýnda artýþ olmamasý nedeniyle %20-25 düþüþle 700 bin ton olarak
gerçekleþti. Ayný durum pamuk tohumu ve
soya fasulyesi gibi diðer yaðlý tohumlar içinde geçerli. Ülkemiz ihtiyacýný karþýlamayan
bu rakamlar da sektörü ithalata zorlamakta.
Bitkisel Yað Sanayicileri Derneði (BYSD),
12 Eylül 2007 tarihinde gerçekleþtirdiði,
2007/08 Sezonunda Yaðlý Tohum ve Ham
Yað Piyasalarýna Bakýþ Toplantýsý’nda ülkemizin bitkisel yað üretimi ile ilgili son durumu
ortaya koydu. Toplantýda yapýlan sunumlarda; 2006/07 sezonunda 1,012 milyon ton
olarak gerçekleþen yaðlýk ayçiçeði üretiminin, 2007/08 sezonunda 700 bin ton seviyesinde gerçekleþeceðinin tahmin edildiði belirtilmiþti. Ekim alanlarýnýn hemen hemen ayný kalmasýna raðmen, kuraklýk ve son 70 yýlýn en sýcak hava þartlarý üretim düþüþünün
baþlýca nedenleri arasýnda gösterilmiþti.
Ülkemiz ayçiçeði yaðý tüketimi 650 bin ton
seviyelerinde. Ülke mahsulünden elde edilebilen ayçiçeði yaðý miktarý ise yaklaþýk 400
bin ton. Açýk; yaðlýk ayçiçeði ve ham ayçiçeði yaðý ithalatý ile karþýlanmaya çalýþýlýyor. Bu
amaçla, 2007 yýlýnda, 596 bin ton (260 milyon dolar) yaðlýk ayçiçeði tohumu ithal edildi. Ýthalat yapýlan baþlýca ülkeler; Bulgaristan, Romanya, Moldovya ve Ukrayna oldu.
Ayný dönemde 162,8 bin ton (137 milyon
dolar) ayçiçeði yaðý ithal edildi. Ayçiçeði yaðý ithalinde Arjantin, Ukrayna ve Rusya baþlýca ithalat yaptýðýmýz ülkeler oldu. (Kaynak:
TÜÝK, Oil World)
650 bin ton civarýnda yurtiçi ve 50 bin ton
civarýnda ihraç talebini karþýlamak için, Türkiye yaðlýk ayçiçeði tohumu üretiminin 2 milyon ton olmasý gerekiyor. 2007/08 sezonu
için; Türkiye yaðlýk ayçiçeði tohumu üretimi,
700 bin ton; ülke mahsulünden ayçiçeði yaðý üretimi 280 bin ton; Türkiye ayçiçeði yaðý
tüketimi yaklaþýk 650 bin ton; Türkiye ayçiçeði yaðý ihracatý 50 bin ton; toplam ayçiçeði yaðý ihtiyacýnýn 700 bin ton olacaðý hesaplanýyor ve ortaya çýkan 420 bin ton’luk ayçiçeði yaðý açýðýnýn, yaðlýk ayçiçeði tohumu ve
ham ayçiçeði yaðý ithalatlarý ile karþýlanmasý
planlanýyor.
Karadeniz ülkelerinde yaþanan geliþmeler
ve yeni modern kýrýcý tesislerin yapýlmasý nedeniyle, gelecek sezonda bu ülkelerden yapýlacak yaðlýk ayçiçeði tohumu ithalatýnda
bir azalma bekleniyor. Son dönem yaðlý tohum ihracatýna koyduklarý vergiler nedeniyle de bu ülkelerle yaptýðýmýz yaðlý tohum
ticaretinde daralmalar olacaðý öngörülüyor.
Tüm bu geliþmeler sonucunda, özellikle gelecek sezonda Arjantin’den yeni mahsul
ham ayçiçeði yaðý ithalatýmýzda artýþ olacaðý
beklentisi de var.
Ülkemizdeki mevcut üretimin, bitkisel yað
talebi dikkate alýndýðýnda, yeterli olmadýðý
açýkça görülüyor. Bitkisel yað açýðýmýzýn kapatýlabilmesi bakýmýndan, potansiyel olarak
ekimi mümkün olan bölgelerde yeni ekim
Bitkisel yað tüketimimizde %77.7 ile
ayçiçeði ilk sýrada yer alýyor.
alanlarýnýn devreye sokulmasý, verimi artýrmak için ikinci ürün tarýmýna daha fazla
önem verilmesi önerilenler arasýnda.
Bunun dýþýnda yaðlý tohumlarla diðer
ürünlerin arasýndaki fiyat paritesinin yaðlý tohumlar lehine olmasý, ekim alanlarýnýn
artmasýný saðlayabilir. Bu yýl, yaðlý tohum fiyatlarý devlet prim desteði de dikkate alýndýðýnda umut verici görünüyor. Yað sanayimiz, hammadde ithal edip bunu iþlenmiþ
ürün olarak ihraç ediyor. Bu þekilde hem ülkemizdeki kurulu kapasite deðerlendiriliyor,
hem de yapýlan ithalat nedeniyle kaybedilen
dövizin bir kýsmý telafi edilebiliyor.
Yaðlýk ayçiçeði tohumu üretimimizin ülke
ihtiyacýný karþýlamada yetersiz kalmasý, söz
konusu üretim açýðýnýn ithalat yoluyla karþýlanmasý gereðini ortaya çýkarýyor. Ham madde yetersizliði, yaðlý tohum ve ham yað ithalatýný zorunlu kýlýyor. Ýthalatýmýz daha çok ayçiçeði tohumu þeklinde yapýlýyor. Böylece,
ülkemiz bitkisel yað sanayinin atýl kapasitesi
de deðerlendirilmiþ oluyor.
CargillHaberler - Güneþe tutkun Ayçiçeði
17
CargillHaberler
Cargill çözümleri
Hazýr çorbadan dondurmaya kadar birçok üründe
Mýsýr þuruplarý
Mucizevî taneli bitkilerden
birisi de mýsýr. Halk arasýnda
bilinen çerez olarak
tüketilmesinin dýþýnda önemli
bir endüstri bitkisi olan mýsýr,
þeker üretildikten sonra kalan
kýsmýndan protein, kepek ve
yað elde edilebilen nadir bir
ekonomik deðer.
D
oðanýn enerjisini, bir sonraki nesile büyüme döneminde verdiði niþasta gibi
hazýr bir kaynakla aktardýðý bilinmektedir.
Niþasta, bütün yeþil bitkilerin tohum (mýsýr,
buðday, pirinç vb.), yumru (patates) ve köklerinde (tapyoka) katý halde bulunan, bitkinin
temel içeriðini ve enerji kaynaðýný teþkil eden
karbonhidrat yapýsýnda yer almaktadýr.
Dünyadaki bitkilerin çoðunda selülozdan
sonra en fazla bulunan maddedir. Beyaz bir
toz olup, bitkilerin karbonhidrat sentezi sonucu oluþur. Cargill de doðanýn enerji kaynaðý niþastadan üretilen ve insan beslenmesinde önemli rol üstlenen glikoz þuruplarýný,
nesillerden beri üreterek bu döngüde önemli
bir rol üstlenmektedir.
Mýsýr þuruplarý, doðal mýsýr niþastasýndan
elde edilen besleyici sakkaritler içeren, saflaþtýrýlmýþ, konsantre edilmiþ (yoðunlaþtýrýlmýþ) þeker çözeltisidir. Bir baþka deyiþle, tamamen doðal ortamda mýsýrdan elde edilen
niþastanýn, asit ve/veya enzimlerle sývýlaþtýrýlmasý sonucu elde edilen bir þekerdir.
Türkiye’de mýsýr niþastasý ve niþastadan
üretilen fruktoz þurubu ve glikoz gibi þekerler, gýda sanayinin önemli hammaddeleridir.
Gýda sanayinde þekerli ürünler alt sektöründe, sakkaroz ile birlikte kullanýmlarý, yarattýklarý sinerjistik etki ile kaliteyi geliþtirici avantajlar saðlamaktadýr. Çünkü pancar þekeri ile
karþýlaþtýrýldýðýnda niþasta bazlý þekerler,
yüksek kaliteli ürünler olarak ortaya çýkmaktadýrlar.
Mýsýr þuruplarý ilk kez 1811 yýlýnda Alman
kimyacý Kirchhoff’un niþastayý seyreltik asitle
kaynatarak tatlý bir þeker þurubu elde etmesiyle ortaya çýkmýþtýr. O dönemde Ýngiltere’nin Napolyon’a karþý uyguladýðý ambargo
ile Avrupa’da daha da önem kazanmýþ,
fakat temel hammadde bolluðu nedeniyle daha çok ABD’de yaygýnlaþmýþtýr.
1866 yýlýnda 10 fabrikada üretime geçilmiþ, 1938 yýlýnda da ilk kez ticari amaçlý
glikoz þurubu üretimi enzim kullanýmý ile
yapýlmýþ, daha tatlý daha az kývamlý þu-
18
CargillHaberler - Mýsýr Þuruplarý
rup üretilmesi ise 1940’larda gerçekleþmiþtir. Mýsýr þuruplarýnýn üretiminde kullanýlan
hammadde de niþastadýr. Doðada mevcut
tüm niþasta çeþitleri, botanik kaynaðý ne
olursa olsun, yüzlerce glikoz molekülünün
birleþmesiyle oluþur. Niþasta mýsýrdan yaþöðütme teknolojisi ile elde edilir.
yan ürün elde edilmesinden dolayý bu iþleme
“mýsýr rafinasyonu” adý verilir. Mýsýr þuruplarý,
niþastanýn kimyasal ve enzimatik yollarla
parçalanmasý, yani hidrolizi ile üretilmektedir. Tatlý þurup üretiminde kullanýlacak niþastanýn en önemli özellikleri yüksek niþasta
miktarý ve yüksek geri kazaným miktarýdýr.
Mýsýr rafinasyonu
Cargill Gýda Türkiye’nin modern tesislerinde ileri teknoloji kullanýlarak iþlenen mýsýrdan, baþta niþasta olmak üzere glikoz ve
fruktoz þurubu gibi niþasta bazlý þeker üretimleri yapýlmaktadýr. Bursa-Orhangazi ve
Ýstanbul-Pendik’deki modern tesislerde, glikoz ve fruktoz þuruplarý gibi doðal þekerlerin
yaný sýra; mýsýr kepeði, mýsýr proteini ve özü
gibi ilave ürünler de elde edilmektedir.
Günümüzden 3000 yýl kadar önce, eski Mýsýr uygarlýðýnda kâðýtlarýn yapýþtýrýlmasý için
kullanýlan buðday niþastasýnýn yaþ-öðütme
yöntemiyle elde edildiði bilinmektedir. Ticari
olarak bu yöntemle mýsýrdan niþasta üretimi
de 1949 yýlýnda kullanýlmaya baþlanmýþtýr.
Mýsýrýn yaþ-öðütme prosesi tanenin sadece
kýsýmlara ayrýlmasý olmayýp, ayný zamanda
tatlý þuruplar, yað, protein ve kepek gibi yan
ürünlerin de elde edilmesidir. Çok sayýda
Glikoz þurubu sývý ve kurutulmuþ olarak iki
çeþittir. Glikoz þurubu, þurubun sývý hali ve
kurutulmuþ glikoz þurubu ise kuru madde
miktarý en az %93 m/m’e yükseltilmiþ glikoz
þurubu olarak tanýmlanmýþtýr. Glikoz þuruplarý, glikoz þekerinin ve diðer yüksek molekül
aðýrlýklý dekstrin ve sakkaritlerin bir karýþýmý
olan berrak, renksiz ve kývamlý yapýda besleyici þuruplardýr. Yüksek fruktozlu mýsýr þuruplarý da, glikozun, glikoz izomeraz enzimi
yardýmýyla fruktoz þurubuna dönüþtürülmesiyle elde edilen yüksek tatlýlýkta þuruptur.
Niþastanýn dönüþüm derecesini gösteren
(DE) “Dekstroz Eþdeðeri” terimi, glikoz þurubunun her 100 g kuru maddesindeki anhidrit D-glikozun gram olarak sayýsý ile ifade
edilen indirgenen þekerin toplamýdýr.
Niþasta bazlý þekerler kullanýldýklarý sektöre göre karbonhidrat kaynaðý, tatlýlýk verici,
renk oluþturucu, yapý ve kývam verici, þeker
Severek tükettiðimiz birçok unlu
yiyeceklerde glikoz; raf ömrünü
uzatmak için kullanýlýyor.
kristalizasyonun kontrolü olarak deðerlendirilir. Birçok sektörde teknik özelliklerinin yanýnda, yüksek standart ve sürekliliði olan kalite özelliði nedeniyle de kullanýmýnda ilave
katma deðer yaratan glikoz þuruplarý; þekerleme, unlu mamuller, iþlenmiþ hazýr gýdalar,
reçel, helva, dondurma, hazýr çorba, bira ve
tatlýlarda; Fruktoz þuruplarý da meþrubat sanayinde kullanýlmaktadýr.
Kodeksteki Yeri
4634 Sayýlý Þeker Kanunu þekeri; “Beyaz
þeker (standart, rafine küp ve kristal þeker),
yarý beyaz þeker, rafine þeker, ham þeker ve
kahverengi þeker olarak sýnýflandýrýlan, pan-
CargillHaberler - Mýsýr þuruplarýn
19
Cargill çözümleri
CargillHaberler
Avrupa’da, mýsýr, patates ve buðday; Amerika, Kore ve Güney
Afrika’da mýsýr; Avustralya’da buðday ve Güney Amerika ile
bazý Asya ülkelerinde tapyoka niþastalarý tercih edilmektedir.
Niþasta Bazlý Þekerlerin Kullaným Alanlarý
ÜRÜNLER
ÞEKERLEMELER
Sert þekerlemeler
M50, G40
Tofe
M50, G40
Karamel
M50, G40
Fudge
M50, G40
Jöle ve benzeri
Þekerleme
M50, G40
Fondantlar
M50, G40
Marshmallow
M50, G40, F42, G58
Nugat
M50, G40
Ciklet
G37, G40
Þekerlenmiþ
meyveler
Fx-G’li karýþýmlar
REÇEL ve MARMELATLAR
Reçeller
Vaniköy Reçel þurubu
Marmelatlar
Vaniköy Reçel þurubu
Meyve Jelleri
Vaniköy Reçel Þurubu
FIRINCILIK ÜRÜNLERÝ
Ekmek
F42, G58, G40
Kek
F42, G58, G40
Biskuvi
F42, G58, G40
KONSERVE GIDALAR
Konserve Meyveler Fx-G’li karýþýmlar
Domates Soslarý
Fx-G’li karýþýmlarý
SÜT ÜRÜNLERÝ
Dondurma
Fx-G’li karýþýmlar
Meyveli yoðurt
Fx-G’li karýþýmlar
ALKOLLÜ ÝÇECEKLER
Bira
G95
Brandy
G95
Likör
G95
Þarap
G95
ALKOLSÜZ ÝÇECEKLER
Gazlý Ýçecekler
F55, F42, Fx-G
Nektar ve içecekler F55, F42
TÜRK TÝPÝ ÜRÜNLER
Baklava
Vaniköy Baklava Þurubu
Kadayýf
Vaniköy Baklava Þurubu
Lokum
Vaniköy Helva Þurubu
Helva
Vaniköy Helva Þurubu
*YFGÞ Yüksek Fruktozlu Glikoz Þurubu
Glikoz Þuruplarý
Orta
Yüksek Çok Yüksek
DE’li
DE’li
DE’li
Þurup Þurup Þurup
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Fruktoz Þuruplarý
Glikoz- YFGÞ*
Fruktoz
Karýþýmý
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Glikoz þuruplarý jöle ve benzeri
þekerlemelerde dengeli tatlýlýk,
tat ve görünüm geliþtirilmesi
amacýyla kullanýlmaktadýr.
20
CargillHaberler - Mýsýr þuruplarý
car veya kamýþtan üretilen kristallendirilmiþ
sakaroz ile niþasta kökenli izoglikoz, likit ya
da kurutulmuþ halde glikoz þurubu, sakaroz
veya invert þeker veya her ikisinin karýþýmýnýn
suda çözünülmesinden meydana gelen þeker çözeltisi ve invert þeker grubu ile inülin
þurubu” olarak tanýmlamaktadýr.
Öte yandan Türk Gýda Kodeksi Þeker
Tebliði de glikoz þurubu, kurutulmuþ glikoz
þurubu, dekstroz veya dekstroz monohidrat, dekstroz veya susuz dekstroz, fruktoz
þurubu þeker kapsamýna almýþ ve diðer tabii
þeker gruplarýyla eþdeðer ürün olarak kabul
etmiþtir. Yine tebliðe göre glikoz þurubu; niþasta veya inülinden veya bunlarýn karýþýmýndan elde edilen besleyici deðerleri olan sakkaritlerin, saflaþtýrýlmýþ ve koyulaþtýrýlmýþ sulu
çözeltisi olarak tanýmlanmaktadýr. Codex
Alimentarius Komisyonu da glikoz þuruplarý
için ayný tanýmý yapmaktadýr.
nayinde kullanýlýr. Viskozite, osmotik basýnç
(mikrobiyal koruyuculuk), kristal oluþumunun
önlenmesi, tat ve görünüm geliþimi ve dengeli tatlýlýk özelliklerinden dolayý reçel sanayinde önemli bir maddedir.
Sakýz sanayinde, yapýnýn çiðnenebilirliðini
artýrmak ve þekerin yapýdan açýða çýkmasýný
yavaþlatmak için kullanýlmaktadýr. Spor ve
enerji içecekleri olarak da geçen alkolsüz
içecek yapýmýnda, osmotik basýncýn kontrolü ve dekstrozun hýzla kana karýþmasý ile
enerji saðlama özelliðinden dolayý yer alýr.
Glikoz þuruplarýnýn kullanýmý
Dondurmanýn kaþýða alýnabilirliðini, sertliðini, yapýsýný ve aðýz hissini ve kristal oluþumunun kontrol edilmesiyle aðýzda pütür yapý
hissedilmemesini saðlamasý, süt þekeri laktozun kristalleþmesiyle oluþan kumsu hissi
ve kaba buz kristallerinin oluþmasýný önlemesi, ayrýca toplam katý madde dengesini
kontrol etmesi özelliðinde dolayý dondurma
sanayinde kullanýlýr.
Kývam saðlamak, lezzeti geliþtirmek, nem
tutucu özellik kazandýrmak, þeker kristalizasyonun kontrolü ile tatlýlýk vermek ve renk
kaybýna direnci artýrmak için þekerleme sa-
Unlu mamuller de denilen kek, bisküvi ve
fýrýncýlýk ürünlerine de nem tutuculuk, doku
oluþturma özelliði, renk koyulaþmasý, fermente edilebilirlik, tatlýlýk ve lezzetin daha
zenginleþtirilmesi ve raf ömrünü artýrmak
amacýyla glikoz þurubu katýlmaktadýr. Helva
üretiminde de yað sýzmasý ve kristalizasyon
gibi kalite kusurlarýný gidermek için kullanýlan
emülgatör ilavesinin azaltýlmasý ve ürün kalitesinin iyileþtirilmesi, raf ömrünün artýrýlmasý
amacýyla kullanýlýr. Aðýz hissi, kývam ve tatlýlýk kontrolü, karamel rengi saðlamasý ve fermente edilebilir karbonhidrat kaynaðý olarak
alkollü içki üretiminde de yer alýr.
Fruktoz þurubu
Tamamen doðal ortamda mýsýr niþastasýnýn
önce glikoza, sonra da bu glikozun enzimatik izomerizasyonu ile fruktoz þurubuna dönüþtürülmesi ile elde edilen bir monosakarit
þekeridir. Amerikan Gýda ve Ýlaç Dairesi
FDA’ya (2000) göre; fruktoz þuruplarý %42
veya %55 fruktoz þurubu içeren tatlý, besleyici sakkarit karýþýmý olup, mýsýr niþastasý glikozunun, glukoz izomeraz enzimi kullanýlarak fruktoz þurubuna dönüþtürülmesi ile elde edilen bir üründür.
Tatlýlýðý invert þeker þurubuna benzer derecede olan fruktoz þuruplarý, nemi çekme
özellikleri ile ürünlerin kurumasýný önler. Lez-
zeti geliþtirici bir özelliðe sahip olmasý nedeniyle aromalý gýdalarda kullanýlabilir. Osmotik
basýnçlarýnýn yüksek olmasý ise mikrobiyal
açýdan dayanýklýlýk saðlar. Ýçerdiði monosakkaritler nedeniyle fermente edilebilirliði yüksektir. Basit sakkaritler, osmotik basýncý
yükselterek mikrobiyal geliþmeyi önler.
Yüksek fruktozlu bu þuruplar, çoðu gýdadaki su aktivitesini düþürmek için kullanýlmakta ve bozulmalarý önleyerek raf ömrünü
artýrmaktadýr. Fermente edilebilir karbonhidrat kaynaðý ve tatlýlýk verici olarak alkollü içeceklerde, kývam geliþtirici etkisi ve asidik koþullarda bileþim açýsýndan deðiþikliðe uðramamasý ve tatlýlýðý nedeniyle de gazlý içeceklerde kullanýlmaktadýr.
Fermente edilebilirlik, renk verme ve raf
ömrünü uzatma amacýyla unlu mamül üretimi ile tatlýlýðý kontrol etmek, kývam vermek ve
aromayý zenginleþtirmek amacýyla da süt
ürünleri sanayinde yer alýr.
Emulsiyon stabilitesini artýrmak, enerji deðerini düþürmek, tatlýlýðý kontrol etmek, yapý
ve parlaklýk kazandýrmak amacýyla ketçap
ve mayonez yapýmýnda önemli bir maddedir.
CargillHaberler - Mýsýr þuruplarýn
21
Dosya
CargillHaberler
1865’ten günümüze
Baþarýnýn kýsa öyküsü
William Wallace Cargill...
Cargill öyküsünün
baþýndaki müteþebbis
ruhlu iyimser adam.
22
CargillHaberler - Baþarýnýn kýsa öyküsü
C
argill’in temellerini attýðýnda William
Wallace henüz 21 yaþýndadýr ve Amerikan iç savaþý, diðer bir deyiþle Kuzey-Güney Savaþý henüz bitmiþtir. Genç adam, bu
karmaþýk ortamda müteþebbisliði ve iyimserliði ile pek çok faaliyete giriþmiþ, pek çok
engelin üstesinden gelmiþtir. Engelleri aþmak konusunda müthiþ bir enerjisi, istek ve
çabasý vardýr. 1865 yýlýnda ailesinin oturduðu Wisconsin Janesville’den ayrýlýr ve Iowa
Conover’da kurulu küçük bir tahýl deposunun sahibi olur. Ýþte, bugün dünyanýn 66 ülkesinde faaliyet gösteren Cargill’in tarihi,
Conover’daki demiryolunun bittiði yerde
baþlar.
takip eden büyüme stratejisinin ne kadar
isabetli olduðu da böylece görülmüþtür.
1867 yýlýna gelindiðinde William Wallace,
küçük kardeþi Sam ile birlikte W.W. Cargill &
Bro. Þirketini kurar. Erkek kardeþleri Sam,
Sylvester ve James F. ile birlikte iþlerini büyütürken, teknoloji ve ulaþýmdaki geliþmelerin, iþletmeler arasýnda entegrasyonun ve
belki de hepsinden önce, dürüst ticaretin
önemini görmüþlerdir. Daha da önemlisi,
genç ve büyüyen bir ülkenin ihtiyaçlarýnýn
karþýlanmasýnda iþletmelerinin oynayabileceði önemli rolün farkýndadýrlar. 1889’a gelindiðinde Cargill, kuzeyde Red River Valley’den güneyde Wisconsin ve Iowa’ya kadar saðlam temeller üzerine oturtulmuþ, tahýl ve kereste iþleriyle uðraþan bir þirkettir.
William Wallace’in geliþen demiryolu hattýný
MacMillan kardeþlerden John ve Dan, 19.
yüzyýl sonlarýnda baþlayan bankacýlýk sektörü ve ekonomik krizlerden etkilenince Texas’taki tahýl iþletmelerini kapatýp Cargill’de
çalýþmak üzere La Crosse’ye gelirler. Bu geliþ Cargill’in geleceði ile ilgili önemli bir tarih
olarak düþünülebilir. Çünkü 1903’te önce
Sam Cargill vefat edecek, ardýndan William
Wallace felç geçirecek ve Cargill organizasyonunda bir lider boþluðu ortaya çýkacaktýr.
Bu boþluðu dolduran ise John MacMillan
olacaktýr.
Biz tahýl tüccarlarýyýz,
spekülatörler deðil
1875 yýlýnda Cargill kardeþler, iþlerinin büyümesiyle birlikte ailelerini ve iþ merkezlerini
Wisconsin, La Crosse’a taþýrlar. Burada bir
baþka Ýskoç kökenli aile olan MacMillan ailesi ile kýsa zamanda kaynaþýr ve evlilikler yoluyla aralarýndaki baðý daha da kuvvetlendirirler. MacMillan ailesi o dönem, bankacýlýk
dahil olmak üzere daha birçok alanda ticari
faaliyetlerini sürdürmektedirler.
John MacMillan, Cargill’i gelecekteki rolüne hazýrlarken, açýklýk, samimilik, sadakat ve
dürüstlüðü ödüllendiren inançlar ve deðerler
bütününü öne çýkarmýþ, “Bizler tahýl tüccarlarýyýz, spekülatörler deðil” diyerek Cargill’in
yolunu çizmiþtir.
Kriz Cargill’i de vuruyor
1907’de Amerika’da baþlayan ekonomik
kriz, ticari itibarlarý sebebiyle ilk baþlarda
Cargill’i fazla etkilemese de, 1909’da William
Wallace’nin vefatý ve küçük oðlu William
S.’nin yanlýþ yatýrýmlarý sonucu þirket büyük
bir sýkýntýnýn içine düþer. Sýkýntýdan kurtulmak için tomruk iþiyle uðraþan þirket satýlýr,
Arkansas arazisine ait madencilik haklarý kiraya verilir ve kalan borçlar da tahýl þirketi
üzerinden yeniden yapýlandýrýlýr. Ancak bu
olumsuz þartlar Cargill’in tarýma odaklanmasýný ve yeni bir yapýlanmayla verimlilik düzeyini artýrmasýný da saðlamýþtýr. Bu verimlilik
artýþý Birinci Dünya Savaþý yýllarýnda Cargill
için önemli bir avantaj olacaktýr.
1914’te dünyanýn o güne kadar gördüðü
en büyük savaþ baþlar: Birinci Dünya Savaþý. Fakat John MacMillan, asýl sýkýntýnýn savaþ sonrasýnda yaþanacaðýný düþünmektedir. Nitekim öyle olur.
Cargill’in çaðdaþ mimarlarý
Cargill’in çaðdaþ mimarlarý kimlerdir diye düþünüldüðünde akla üç genç adam gelir: W.
W. Cargill’in oðlu Austen Cargill, John MacMillan Jr ve erkek kardeþi Cargill MacMillan.
Austen Cargill, Birinci Dünya Savaþý öncesindeki çalkantýlý dönemde John MacMillan’ýn en önemli destekçisidir. Savaþ zamanýnda Amerikan Deniz Kuvvetleri’nde görev
yapan bu yetenekli genç, sonraki yýllarda yönetim ve organizasyon baþarýlarýnýn yanýnda,
John Jr’ýn agresif yapýsýnýn da dengeleyicisi
olacaktýr.
John Jr, eðitimini Yale Üniversitesi’nde tamamlayan baþarýlý bir gençtir. Fakat onun
asýl eðitmeni babasý John MacMillan’dýr.
Oðluna sýk yazdýðý mektuplardan birinde
þunlarý tavsiye eder: “Hayatýnýn bir baþarýsýzlýk mý yoksa çok büyük bir baþarý mý olacaðý
tamamýyla senin çabalarýna baðlýdýr. Ýnatçý
bir sebat ve kararlýlýk ile saðlam bir dürüstlük
sergileyecek olursan, sonuçtan kimsenin
þüphesi olamaz.” John Jr, kardeþi ve Austen Cargill tarafýndan bu süreçte öðrenilen
dersler þirketin gelecekteki þekli ve felsefesine temel olacaktýr.
1918 yýlýna gelindiðinde
Cargill’in ülke çapýndaki tahýl
deposu sayýsý 140’a ulaþmýþtýr.
O tarihte sayý olarak en çok tahýl
deposu North Dakota’da
bulunmaktadýr.
John Jr, sadece baþarýlý bir öðrenci deðildir, onun en önemli özelliklerinden biri de Birinci Dünya Savaþý’nda Fransa’daki Amerikan kuvvetlerinde görev yapmasý ve muhtemelen ordudaki en genç binbaþý olmasýdýr.
John Jr, örgütleme ve liderlik yeteneklerini
savaþ sonrasýnda Cargill için kullanacaktýr.
CargillHaberler - Baþarýnýn kýsa öyküsü
23
1 milyar dolara
ve takip eden iki yýlda
1,3 milyar dolara ulaþýr.
Cargill ilk ihracat departmanýný 1929
yýlýnda kurar ve hububatý "FOB"
olarak satmaya baþlar.
Chicago Northwestern Silolarý...
Gençler iþbaþýnda
1920-1921, hem Cargill hem de sektör için
sýkýntýlý baþlar. Cargill, doðudan, hâkim olduklarý orta batý bölgesine girmeye baþlayan
Avrupalý rakiplerle de mücadele etmek zorundadýr. Fakat yeni kuþaðýn üç genç üyesi
iþleri kontrol altýna almakta gecikmezler.
John Jr liderliðinde, rakiplerinin ataðýna doðu tahýl ticareti firmasý Taylor&Bournique’yi
satýn alarak cevap verirler. Bu atak Cargill’e
tahminlerin çok ötesinde bir hareket imkâný
saðlar. Satýn alýnan firmanýn özel haberleþme sistemi Cargill tarafýndan da benimsenir
ve iletiþimde saðlanan bu yenilik þirkete
önemli bir rekabet avantajý kazandýrýr. Böylece Cargill, bölgesel bir tahýl firmasýyken ulusal bir tahýl pazarlayýcýsýna dönüþür.
Bu dönemin önemli kararlarýndan biri de,
1922’de Julius Hendel’in Minneapolis’de yeni kurulan Cargill Tahýl Laboratuvarý’nýn baþýna getirilmesidir. Kimya ve tarým ekonomi-
sinde doktora derecesi bulunan Hendel, sadece Cargill’in tahýl ticaretini yönlendiren
þahsiyetlerden biri olmaz, ülke içinde en fazla güvenilen laboratuvarlardan biri haline getirdiði bu merkezle, Cargill’in modern Ar-Ge
merkezlerinin de temelini atar. Ýlk þirket bülteni de bu dönemde çýkarýlýr: Cargill Chaff.
Savaþýn hemen sonrasýnda çýkarýlan bülten,
neþeli þakalar ve þirket haberleri dýþýnda,
“Cargill’le Taþýyýn; daha iyisini yapamazsýnýz,
ama daha kötüsünü yapabilirsiniz” gibi ilanlarla doludur. Böylece Cargill, ilk þirket
bülteni ile pazarlama iletiþimine yeni bir yaklaþým getirir.
“Sonsuz Bant” olarak adlandýrýlan yaklaþým uygulamaya sokulur. Buna göre entegrasyon, sadece müþteriye doðru ileriye deðil, ayný zamanda tedarikçiye doðru geriye
de iþlemelidir. Böylece Cargill, kaynaðýndan
aldýðý tahýl ve diðer emtialarý müþteriye sonsuz bir pazarlama bandýnda temin edebilme
yeteneðine sahip olacaktýr.
Cargill’in açýlýmlarý bunlarla da kalmaz. Yabancý þirketlerin agresif bir þekilde Amerikan
piyasasýna girmeleri Cargill yöneticilerini ithalat ve ihracat konularýyla ilgilenmeye zorlar. Bu dönemde Omaha Nebraska’da bir
ana terminal ve Albany Newyork limanýnda
terminal inþa edilir, küçük depolarýn yerine
büyükleri yapýlýr. Albany terminalinin inþasý
Cargill’e ithalat ve ihracatta çok önemli stratejik avantajlar saðlayacaktýr.
Cargill’in ilk yurtdýþý görevlendirmeleri
1929’da Cenova’ya, 1930’da Rotterdam’a
ve 1932’de Londra’ya yapýlýr. Ayný dönemde
Ýngiltere, Hollanda ve Arjantin’de þirketler
kurulur ve bunlarýn tümü pazarlama fýrsatlarýný ortaya çýkarmakla görevlendirilir.
Teþebbüslerin en ilginç olaný ise, John
Jr’ýn yeni bir yay tasarýmýný kullanarak Carlantic olarak adlandýrýlacak çok büyük bir
okyanus gemisinin inþasýna baþlamasýdýr.
John Jr, sektör, hükümet ve federal kurumlar da dahil kimsenin inanmadýðý bu projeyi
cesaretle sürdürür ve gemi Pearl Harbor
baskýnýndan 4 gün sonra denize açýlýr.
Bir diðer teþebbüs ise, tahýl ve kerestenin
yanýnda, yem iþine girilmesi olur.
Ýkinci Dünya Savaþý ve
sonrasýnda Cargill
Savaþ, uzun zamandýr birçok konuda karþý
karþýya gelen hükümet ile Cargill’in yakýnlaþmasýný da saðlar. Savaþ döneminde, daha
önce karþý çýkýlan Cargill’in depolama kapasitesini artýrma kararýnýn ne kadar isabetli olduðu görülür. Gemi inþasýndaki baþarýsýndan dolayý ise savaþ zamaný kullanýlmak
üzere bir dizi kargo gemisi inþa etmesi istenir. Cargill, 1942’de “Post Cargill” olarak adlandýrýlan iþletmesinde 18 okyanus gemisi ve
4 römork inþa ederek hükümete teslim eder.
1943’te Cargill, soya fasulyesi iþine de girer ve bu amaçla bir fabrika satýn alýnýr. Yem
iþi ise yeni fabrikalarla büyümeye devam
etmektedir. Artan ve büyüyen iþleri kontrol
edebilmek için yeniden yapýlanma kararý alýnýr ve þirket faaliyet sahalarýna göre 8 bölüme ayrýlýr.
Savaþýn sona ermesi tüm dünyada ekonomik, siyasi ve kültürel deðiþimleri de beraberinde getirir. Bu dönem herkes gibi Cargill
24
CargillHaberler - Baþarýnýn kýsa öyküsü
için de bir belirsizlik ve fýrsat dönemidir. Gýda fazlasý olan ülke, gýda darlýðýyla karþý karþýya kalmýþtýr. Global zirai piyasalar büyük
çapta deðiþime uðraþa da, her yeni geliþmeden kendisine bir ders çýkaran Cargill, organizasyonunu esneterek güçlendirmeye ve
yeni sahalara girmeye devam eder.
1946’da, Brezilya’da tahýl iþine girilir, ardýndan önemli bir perakende deneyimine
sahip yem þirketi Nutrena Mills’in hisseleri
satýn alýnýr. Yeni yað bölümü önemli baþarýlar elde eder.
1950’ler Cargill’in dýþ ticarete daha çok
odaklandýðý yýllardýr. Ýlk ticari merkez olarak
Montreal seçilir. 1956’da ise ticari merkezler
Cenevre’ye kaydýrýlýr ve burada kurulan Tradax Ýnternational dünyanýn önde gelen ticari
kuruluþlarýndan biri haline gelir.
Bu yýllarda Cargill’de önemli idari ayrýlýklar
da yaþanýr. Önce Austen Cargill þirketteki
aktif görevinden ayrýlýr. 1955’te ise Julius
Hendel istifa eder.
“
Hayatýnýn bir
baþarýsýzlýk mý yoksa
çok büyük bir baþarý
Dosya
1958’de þirketin satýþlarý
mý olacaðý
tamamýyla senin
çabalarýna baðlýdýr.
Ýnatçý bir sebat ve
kararlýlýk ile saðlam
bir dürüstlük
sergileyecek
olursan, sonuçtan
kimsenin þüphesi
olamaz.
Ayrýlýklardan sonra da Cargill modernizasyonuna ve deðiþen dünyayla uyumlu hale
gelme çabalarýna devam eder. Önce yeni bir
Ar-Ge merkezi açýlýr. Austen’in genç oðlu
Jim’in, Nutrena’nýn operasyonlarýna bilgisayar teknolojisinin uygulanmasýna öncülük etmesi, þirketi yeni teknolojilerin daha fazla
kullanýmýna doðru iter.
”
John MacMillan
CargillHaberler
1958’de þirketin satýþlarý 1 milyar dolara
ve takip eden iki yýlda 1,3 milyar dolara ulaþýr. Ancak 1957-1960 arasýnda bu geliþimin
bütün mimarlarý ardý ardýna vefat eder. Böylece Cargill tarihinde bir çað, beklenmedik
þekilde sona erer.
Bu ölümler þirketin geleceði ile ilgili kuþkulara yol açsa da, 30’lu yaþlarýnda olan aile
üyesi 5 genç; Jim Cargill, Cargill McMillan
Jr, Whitney MacMillan, Hugh MacMillan ve
Duncan MacMillan Cargill için kiþisel hýrslarýnýn ötesine geçen hedeflere sahiptiler.
Onlarýn da gerçekleþtirdiði yeni açýlýmlarla
Cargill, Conover Iowa’daki demiryolu hattýnýn sonundaki küçük tahýl deposu ile baþlayan faaliyetlerini bugün 66 ülkede, 158.000
çalýþanýyla sürdürmektedir. Cargill ilkleri ve
yenilikleri ile öncü bir þirket olarak günümüzde de bu özelliðini devam ettirmektedir.
1928 yýlýnda Cargill Grain Company,
Montreal’de bir ofis kurar ve böylece
Kanada’da organize olur. Bu, þirketin
ABD dýþýndaki ilk yatýrýmýdýr. 1930’a
gelindiðinde Hollanda ve Arjantin’de
de yeni bürolar açýlmýþtýr.
CargillHaberler - Baþarýnýn kýsa öyküsü
25
CargillHaberler
Adana Tahýl Üreticileri Birliði Baþkaný Nur Özkan:
Bir dönemin Türk filmlerine
damgasýný vurmuþ olan
“Adanalý zengin pamuk aðasý”
karakteri, neredeyse
tarihe karýþýyor .
Ç
ukurova tarýmýnda yaþanan bu sosyoekonomik deðiþime dikkat çeken Adana Tahýl Üreticileri Birliði Baþkaný Nur Özkan;
“Artýk Çukurova’da pamuk aðalarýnýn yerini
bilinçli mýsýr üreticisi almýþtýr” sözleriyle özetliyor gelinen noktayý.
60’lý yýllarla birlikte baþlayan göç ve kent
olgusunun en kuvvetli yaþandýðý yerlerden
biri olan Çukurova, bu anlamda birçok filme,
birçok romana konu olmuþ bir bölgemiz. O
yýllardan günümüze sanayileþmenin artmasýna raðmen, tarýmdaki önemini hiç kaybetmeden koruyan Çukurova’nýn en önemli
merkezi ise Adana. Ceyhan ve Seyhan nehirlerinin meydana getirdiði Çukurova’nýn
merkezinde yer alan þehir, 539 bin ha’lýk iþlenen tarým arazisi ile yüzölçümünün yaklaþýk %40’ýnda tarým yapýlabilen nadir kentleri-
Nur Haným, zamanýnýn çoðunu
arazide çiftçilerle birlikte geçiriyor.
Çiftçilerin sorunlarýný dinliyor ve
onlarýn sesi oluyor.
26
CargillHaberler - Mýsýr, Çukurova çiftçisini ayakta tutuyor
Sohbet
Mýsýr, Çukurova çiftçisini
ayakta tutuyor
mizden biri ayný zamanda. Son yýllarda geniþ
alanlarda ekimi yapýlan mýsýrda, ülke üretiminin yarýsýnýn bu topraklardan elde edilir hale
geldiði görülüyor. Üstelik alýnan verim, dünya ortalamalarýnýn üzerinde. Rakamlara bakýldýðýnda bu üstünlük net olarak görülüyor.
2007 rakamlarý Adana’da, 1. ve 2. ürün olarak toplam 1.667.403 ton mýsýr rekoltesi elde edildiðini ve ortalama verimin hektar baþýna 11 ton civarýnda olduðunu gösteriyor.
Ýþte sohbet konuðumuz Nur Özkan, bu
verimli topraklarýn hikayesini yýllardýr paylaþan bir çiftçi. Eþi Ýbrahim Özkan’ýn ani vefatýndan sonra sahibi olduklarý tarým iþletmesinin baþýna geçen Özkan, Türkiye’nin en eski sivil toplum kuruluþlarýndan olan Çiftçi Birliði’ne üye oluyor. Bununla da yetinmeyen
Özkan, 2002 yýlýnda kendisi gibi yaþamlarýný
çiftçiliðe adamýþ 15 arkadaþýyla birlikte Adana Tahýl Üreticileri Birliði’ni (ATB) kuruyor.
Kurulduðu günden beri Birliðin baþkanlýðýný
yürüten Nur Haným, ayný zamanda Turunçgil
Yetiþtiricileri Birliði’nin de kurucu üyeleri arasýnda yer alýyor. Baþarýlý çalýþmalarý ile 2001
yýlýnda Dünya Gazetesi’nin düzenlediði “Sektörün En Baþarýlý Ýþ Kadýný Ödülü” alan Özkan’ýn, bunun yaný sýra birçok kurum ve kuruluþlardan aldýðý ödülleri var. “ATB’nin öncelikli ilk görevi Çukurova çiftçisinin lobi gücünü oluþturmaktýr” diyen Özkan, siyasi irade ve bürokrasi ile sorunlarý çözmek konusunda bir araya gelerek köprü vazifesi gördüklerini de sözlerine ekliyor.
Sayýn Baþkan; son 2 yýldýr tüm dünyada tarýmsal ürünlerde yaþanan fiyat artýþlarý hakkýnda ne düþünüyorsunuz? Türkiye açýsýndan bakarsak fiyat artýþýný durdurmak için ne
gibi önlemler alýnmalýdýr?
Küresel ýsýnmayla ile beraberinde petrol fiyatlarýnýn aþýrý yükselmesi, bio-yakýtlardan
CargillHaberler - Mýsýr, Çukurova çiftçisini ayakta tutuyor
27
CargillHaberler
Çiftçinin çok geç aldýðý primler, ancak
banka veya tefecinin faizini karþýlayabilmektedir. Bu realiteyle ülkemizde tarýmsal üretim
gittikçe zor hale gelmekte ve fiyat dengelerini saðlamak imkansýzlaþmaktadýr diyorum.
28
CargillHaberler - Mýsýr, Çukurova çiftçisini ayakta tutuyor
Çukurova bölgesinde bu yýl, özellikle buðday ve mýsýr rekoltesinde büyük bir artýþ
bekleniyor. Buðday, mýsýr ve diðer ürünlerin
son durumlarý hakkýnda bilgi alabilir miyiz?
Ne yazýk ki bu yýl Çukurova’da buðday ekim
sahalarý oldukça daraltýldý. Ancak rekoltenin
oldukça iyi olduðunu söylemek isterim. Buðday üretimi yaklaþýk 2.4 milyon dekar alanda
yapýldý. Bu yýl yaklaþýk 1.4 milyon ton rekolteye ulaþtý. Mýsýra gelince; üretim alanlarý geniþlemiþ olsa da rekolte konusunda konuþmak için henüz çok erken. Önümüzdeki aylardaki hava koþullarý rekoltede belirleyici etken olacaktýr. Tabii bu koþullar, pamuk, soya, yerfýstýðý, kavun, karpuz ve narenciye gibi diðer ürünler için de geçerlidir.
Çukurova bölgesinde ve özellikle Adana’da
çiftçinin giderek mýsýr yetiþtiriciliðine daha
fazla aðýrlýk vermeye baþladýðý görülüyor. Siz
bunu neye baðlýyorsunuz? Adana çiftçisi için
mýsýr neyi ifade etmektedir?
Adana, ülke mýsýr rekoltesinin %49,5’ini
üretmektedir. Mýsýr üreticiliði, Çukurova’da
geniþ alanlarda yapýlmaktadýr. Mýsýrdan alýnan verim, birim alanda dünya ortalamasýnýn
üstündedir. Ayrýca ilimizde üç niþasta fabrikasýnýn olmasý yüksek girdi maliyetine karþýn
düþük fiyatla pamuðunu satmak zorunda
olan üreticiyi, mýsýr üretimine yönelmiþtir.
Yýllardýr tarým ile içiçe biri olarak, bize biraz
Çukurova tarýmýndan bahseder misiniz? Çukurova’nýn tarýmsal geçmiþine baktýðýnýzda,
bugün tarýmsal üretim anlamýnda ne gibi deðiþiklikler görüyorsunuz?
Mýsýrýn ekonomik deðeri ve özellikle gýda sanayi açýsýndan önemi göz önüne alýndýðýnda,
mýsýr yetiþtiriciliðinin özendirilmesi, sorunlarýn
çözülmesi ve destekleme primi vb. gibi çiftçiye yapýlan destekler konusunda iyileþtirilmesi gereken noktalar nelerdir?
Çukurova 539 bin hektar iþlenen tarým arazisiyle dünyanýn sayýlý üç ovasýndan biridir.
Ekolojik yapýsý bakýmýndan tüm ürünler ilk
önce Çukurova’da hasat edilir. Turfanda yetiþtiriciliði de yapýlmasýndan dolayý, piyasa
hareketleri oluþumunda Çukurova belirleyici
olur. Zeytin, taþ çekirdekli meyveler ve geniþ
Mýsýr ürünü dolaylý da olsa katma deðer yaratmaktadýr. Mýsýrýn iþlenmesi sonucu elde
edilen mýsýr þuruplarý, gýda sanayinin ürettiði
ürünlerin raf ömrünü uzatmada, kalitesini
arttýrmada ve ayrýca doðal tatlandýrýcý olarak
kullanýlmaktadýr. Bu nedenle mýsýrýn ekonomik önemi çok büyüktür.
Mýsýr yetiþtiriciliðindeki problemleri, diðer
tarýmsal üretimdeki problemlerden soyutlamak mümkün deðil. Þu günlerde Tarým ve
Köyiþleri Bakanlýðý’nýn yeniden düzenlediði
tarým teþviklerinin, verimlilik esasýna dayanmasýný deðiþtirip teþvikleri dekara göre ürün
bazýnda vermesini son derece sakýncalý buluyorum.
Dünyada ve ülkemizde mýsýr piyasasý nasýl
iþliyor? Niþasta bazlý þeker üreticilerinin bu
piyasadaki yerini nasýl görüyorsunuz?
Bilindiði gibi dünyada üretici, daha ürününü
ekmeden fiyatýnýn ne olacaðýný bilmekte ve
hesabýný ona göre yapmaktadýr. Ayrýca vadeli iþlemler borsasý ile ürün alarak kâðýt
üzerinden satýþlar gerçekleþmekte, böylece
taraflar geleceði görebilmektedir. Bizde ise
tamamen arz-talebe göre fiyat oluþmaktadýr.
Hasatta talebi daha çok niþasta fabrikalarý
stoklama ile yaratmaktadýr. Bu nedenle niþasta bazlý (NBÞ) þeker üreticilerinin yeri biz
mýsýr üreticileri için önemlidir.
Cargill mýsýr piyasasýný sizce nasýl etkiliyor?
Cargill’in buradaki rolünü nasýl deðerlendiriyorsunuz?
Cargill firmasýnýn mýsýr iþleyen iki fabrikasýnýn
olmasý ürünümüze talep yaratmaktadýr. Bu
nedenle mýsýr piyasasý açýsýndan önemli bir
rolü var.
“
Sohbet
Fiyat artýþýnýn belirleyici doneleri küresel
makro ekonomik koþullar, ulusal tarým ve ticaret politikalarý, hava koþullarý ve nüfus artýþýdýr. Ülkemiz açýsýndan bakacak olursak
bugünkü þartlarda dünyanýn en pahalý üretimini yapmaktayýz. Üretim girdi maliyetleri
bakýmýndan öncelikle Türk çiftçisine rekabet
gücü verilmelidir. Bunun yolu da rakiplerimiz
gibi sübvansiyonlu mazot, gübre ve ilaç kullanmalý ve teþvikler zamanýnda; yani bizler
üretim planlamasý yapmadan önce açýklanmalý (Þubat, Mart aylarýnda) ve zamanýnda
ödenmelidir. Mazot ve gübrenin üzerindeki
dayanýlmaz yüksek vergiler ivedilikle yeniden
düzenlenmeli (Denizcilerde olduðu gibi) ve
iyileþtirilmelidir. Çok parçalý olan teþvikler
sermaye birikimi olmayan üreticinin finansal
açýdan pek iþini görmemektedir.
alanda narenciye yetiþtiriciliðinin yaný sýra,
artýk Çukurova’da pamuk aðalarýnýn yerini
bilinçli mýsýr üreticisi almýþtýr. Ulusal mýsýr
üretiminin yaklaþýk %47’si hatta zaman zaman %50’si ovamýzda yapýlmaktadýr. Bu nedenle mýsýr üretimi bizler için çok önem arz
eden ve tarla üretiminde çiftçiyi ayakta tutan
yegane üründür.
Bizde tamamen
arz-talebe göre fiyat oluþmaktadýr.
Hasatta talebi daha
çok niþasta fabrikalarý stoklama ile
yaratmaktadýr. Bu
nedenle niþasta
bazlý (NBÞ) þeker
üreticilerinin yeri
biz mýsýr üreticileri
için önemlidir.
CargillHaberler - Mýsýr, Çukurova çiftçisini ayakta tutuyor
”
Nur Özkan
(yeþil enerji) elde edilen enerjiyi ön plana çýkardý ve tahýl üretimindeki arz dengeleri deðiþti. Çünkü yýllardan beri, özellikle 1980 yýlýndan bu yana ülkemizdeki tahýl kullanýcýlarý,
dünya fiyatlarý 90-110 dolar aralýðýnda seyrederken iç piyasada 250 dolar gibi haksýz
kýyaslama içerisinde idiler. Bugünlerde Türkiye’deki fiyatlar, dünya fiyatlarý ile eþitlendi.
Bu hadise üretici olarak bizleri biraz rahatlattý. Fakat ayný zamanda tüketici olarak ve insan olma gereði olaya küresel bakýldýðýnda
son derece endiþe vericidir. Günümüzde 1
milyar civarýnda insan açlýk içerisinde yaþamaktadýr. Ayrýca 2025 yýlýnda dünya nüfusunun 8 milyar olacaðý gerçeði ile karþý karþýyayýz. Bundan da en fazla yoksul ülkelerin
etkileneceði bir gerçektir.
29
Güncel
CargillHaberler
Yeni ufuklara doðru yol almak
Ýþ ortaklarýyla buluþma...
Cargill Gýda Türkiye
tarafýndan Marmaris’te
gerçekleþtirilen müþteri
organizasyonu, yenilikçi
ürünleriyle katýlýmcýlarýna
yeni ufuklar açtý.
Toplantýya katýlan firma
temsilcileri keyifli workshoplarýn
ardýndan topluca havuz baþýnda
hatýra fotoðrafý çetirdiler.
30
CargillHaberler - Ýþ ortaklarýyla buluþma
C
argill Gýda Türkiye’nin gelenekselleþen
Müþteri Organizasyonu, bu yýl 42 firmadan 78 temsilcinin katýlýmý ile Marmaris
Resort Select Maris Otel’de yapýldý. Cargill
dünyasýnýn yenilikçi uzmanlarý ile Türk gýda
sektörünün önde gelen firma temsilcileri, iki
yýl sonra yeniden bir araya geldi. 23-25 Mayýs tarihleri arasýnda gerçekleþen organizasyonda düzenlenen üç workshopla Cargill’in
çalýþmalarý ve yenilikçi ürünleri tanýtýldý. Bu yýl
düzenlenen ilk workshop, Kakao ve Kakaolu
Ürünler, Hazýr Gýdalar ve Ýçecekler üzerine
oldu. Cargill Cocoa’nýn Amsterdam Merkez
Ofisi’nden Kakao Tozlarý Global Satýþ Direktörü Piet Van Amelrooji, workshopun ilk kýsmýnda kakao borsasýndaki geliþmeler ve
beklentiler konusunda kakao tüketicisi müþterilerine önemli ticari bilgiler verdi. Belirsizliðin sürdüðü ve fiyatlarýn son yýllardaki en
yüksek seviyelerde seyrettiði bugünlerde,
bu trendin sebepleri ve sonuçlarý hakkýndaki
sunum büyük ilgi gördü.
Workshopun ikinci kýsmý teknik bilgilere ve
Cargill Cocoa bünyesinde yer alan Gerkens
ürünlerine ayrýldý. Yine Amsterdam merkez
ofisinden uygulama toplantýsýna katýlan Kakaolu Ürünler Teknik Uzmaný Ruud Koopman; unlu mamuller, dolgu ve sürülebilir kremalar ile kokolin uygulamalarý, kakaolarýn
orijin ve üretim teknolojisi konularýnda pratik
ve önemli bilgiler verdi. Katýlýmcýlar, yýllardýr
tanýdýklarý Gerkens ürünlerinin daha önce
Türkiye’de pazarlanmayan tiplerini, Cargill
aplikasyon laboratuarlarýnda hazýrlanmýþ
kokolin, sürülebilir krema ve kakaolu kek gibi numunelerin yanýnda Avrupa’daki süpermarketlerden gelen farklý ürünleri tatma
imkâný buldular. Özellikle, kýzýl renkli kakao
tozuyla hazýrlanmýþ browniler hem tat hem
de renk olarak çok beðeni topladý. Workshopta ayrýca, Cargill Cocoa’nýn Gana’da
Aðustos sonunda hizmeti girecek yeni kakao iþleme tesisi hakkýnda da bilgi verildi.
Cargill Kývam Vericiler Ýþ Ünitesi tarafýndan
düzenlenen Hazýr Gýda workshopunda önce
ketçap, mayonez ve soslarda emulsifikasyon üzerinde duruldu. Hazýr Gýda workshopunun ikinci kýsýmda ise toz karýþýmlar, soðuk su veya süt ile hazýrlanan tatlýlar, farklý kývam vericilerin etkileri deðerlendirildi.
Cargill Aroma sistemlerinin workshopunda; Alkollü-Alkolsüz Ýçeceklerdeki tüketici
trendi incelendi; Citrus kompoundla yapýlmýþ
gazlý içecek, Elmalý, bal aromalý ice tea, Ýzomaltuloz ve fruktoz kullanýlarak yapýlmýþ sütlü meyve suyu, Ananaslý smoothie, Ýzomaltulozlu limonata, meyveli likör tanýtýldý. Sunuma Efes Pilsen, Dimes, Tamek, Burgaz Mey
ve Pýnar Süt firmalarýnýn temsilcileri katýldý.
Aromalardaki tüketici trendleri konusundaki ikinci workshopta tatlý ürün gruplarýnda
market ve Türkiye pazarý hakkýnda bilgi verildi. Aný, Azra, Doðan Gýda, Eti, Haribo, Karin, Kent, Katsan, Melodi, Nestle, Kraft,
Panda, Pelit, Perfetti, Puratos, Þölen, Baycan, Freshcake, Natura, Ülker, Zümrüt,
Þimþek, Bulutoðlu ve Yeþiller firmalarýnýn katýldýðý sunumda; Cargill’in geçen yýl sonunda pazara sunduðu ve çok beðenilen doðal
vanilya aromasýnýn özdeþ formuyla yapýlan
çikolata numunesi, Aromalý sakýzlar (Tutti
fruitti + limon aromalý, Nane + kiraz aromalý)
Limon, viþne, susam aromalý yumuþak þeker ve Tereyað aromalý kurabiyeler tanýtýldý.
Süt ve Süt ürünleri workshopunda, Sütlü
Tatlýlarda kývam verici önemi ve iþlenmiþ
peynirlerde maliyet düþürücü çözümler
olarak ele alýndý.
Ne dediler...
Bahriye CAVUÞ Melodi
Sektördeki iliþkileri güçlendirmesi
Bu güzel organizasyon için Cargill
ile Cargill'i, ürünlerini, deðiþen
firmasýna ve ekibine çok teþekkür
yapýsýný tanýmamýzý saðladý.
ediyorum. Sizlerle tanýþmak ve
Cargill'in kakao kaynak tedariði konusundaki
uzmanlýðýný ve saðlam tedarik zincirini
belgeleyen sunumlar özellikle ilgimi çekti.
Can GÖKSEVEN Perfetti Van Melle
Tatlandýrýcýlar ile ilgili hem eski
hoþ vakit geçirmek çok güzeldi.
Kamil AYAN Penguen
Ülkemizin deðiþik bölgelerinden
gelen firma temsilcileriyle
tanýþmak, bilgilerimizi paylaþmak,
bilgilerimizi tazeledik hemde yeni
yeni dostlar edinmek ancak böyle güzel bir
ürünleriniz hakkýnda bilgi almak
organizasyonla olabilirdi. Cargill ve tüm
keyifliydi...
Yenilikçi ürünler
Cargill Gýda ve Beslenme Ýþ Ünitesi organizasyonu, ürün portföyü ve bu ürünlerin kullaným alanlarý ile ilgili olarak yaklaþýk 40 kiþiye sunum yaptý. Þekerleme ve sakýz sektöründen Cadbury, Perfetti, Haribo, çikolata
ve bisküvi sektöründen Ülker, Eti, Þölen,
Nestle gibi üreticilerin katýldýðý toplantýda
sert þekerlerde Isomalt, þekersiz sakýz kaplamada Maltitol, þekersiz diyabetik çikolatada Maltitol–Eritritol kullanýmý üzerinde duruldu. Yüksek serinletici etkisi olan Eritritol, yavaþ enerji salan çok özel þeker Izomaltuloz
ile fonksiyonel þekerlerden Trehaloz, Cargill’in yenilikçi ürünleri olarak beðeni topladý.
Birol BÝLGÝN Kent Gýda & Intergum
ekibine sonsuz teþekkürlerimi gönderiyorum.
Hale KIRMAZ Tamek
Selda YÜKSEKBAÞ Þölen
Gýda sektörünün farklý
Doðal yaþama verdiði destek ve
bölümlerinde görev yapan
bilimselliðin otoritesi ile çýktý
meslektaþlarýmýzla tanýþýp, fikir
karþýmýza Cargill. Yenilik ve
alýþveriþi yapmak faydalý oldu. Workshop'lar,
deðiþime olan cesareti ve bilgiye inancý ile yeni
Cargill'in innovasyon konusunda geleceðin
ufuklar yarattý, büyük hedefler koydu.
önde gelen firmalarýndan biri olacaðýnýn
Birliktelikler için köprüler kurdu. Dinledi, dinletti
göstergesiydi
bizleri, teþekkürler Cargill Ailesi.
Nureddin ERGÜR Baycan
Ercan TOPÇUOL Katsan
Gýdanýn farklý alanlarýndaki
Kakao ve Kakaolu Ürünler ile ilgili
tecrübeleri paylaþmanýn ve
bilgilerimi artýrmak, Cargill gibi bir
dostluklar kurmanýn hepimiz için
firmayý daha yakýndan tanýmak,
çok önemli olduðuna inanýyorum. Teþekkürler
diðer katýlýmcýlarla tanýþmak, fikir alýþveriþinde
Cargill!
bulunmak, benim için bu seminerin çok önemli
bir getirisi idi.
CargillHaberler - Ýþ ortaklarýyla buluþma
31
CargillHaberler
Ýlkeler
Cargill Ýþ Mükemmelliði Sistemi
Cargill’de eldeki bilgiler doðrultusunda pek
çok þeye ölçüm uygulanýyor. Ancak, bilgiye
Liderlik Ögesi; Cargill organizasyonunun üst
ve ölçümlere sahip olmak, eðer kaynaklar
Ýþgücü Odaklýlýk Ögesi; organizasyonun,
düzey liderlerinin organizasyonu nasýl
güvenilir ve doðru deðilse ve bilgiler deðer
genel misyonu, stratejisi ve eylem planlarý
yönlendirdiðini ve sürdürdüðünü inceliyor.
yaratan anlayýþ ve eylemlere
ile eþgüdümlü olarak iþ gücünün tam
Cargill Dünya Baþkaný Greg Page, Ýþ
dönüþtürülmüyorsa pek bir deðer ifade
potansiyelinden yararlanmak üzere iþe nasýl
Mükemmelliðinde lider sorumluluðunu þu
etmiyor. Ýþte, Cargill Ýþ Mükemmelliði
baðlandýðýný ve geliþtirdiðini inceliyor.
sözlerle açýklýyor: “Bir liderin ilk
Ýþ Mükemmelliðinin
Dünyanýn 66 ülkesinde
158.000 çalýþanýyla Cargill, 85
milyar dolarlýk cirosunun
önemli bir kýsmýný, içinde
bulunduðu toplumlarýn
zenginleþmesi amacýna
ayýrýyor. Bu amaç; Cargill’in,
Stratejik Amaç 2015’de
(SI 2015) açýkladýðý en önemli
performans kriterlerinden biri
ayný zamanda.
7 Ögesi
Cargill’in performans kriterleri bununla da
kalmýyor tabii... Karlý büyümeyi hedefleyen
Cargill, çalýþanlarýnýn memnuniyetini ve baðlýlýðýný da önemsiyor. Peki, bu ne anlama geliyor? Cargill’in büyük sisteminin, mükemmel
bir þekilde sorunsuz çalýþan parçalarý anlamýna geliyor. Kýsaca, memnun çalýþanlar
memnun müþteriler demek, memnun müþteriler ise zenginleþmiþ toplumlar demek. Bu
ise ancak iþ mükemmelliði ile saðlanabilir.
Sistemin güçlü yanlarýný ve iyileþtirmeye
açýk alanlardaki fýrsatlarý tanýmlamaya yardýmcý olan Cargill Ýþ Mükemmelliði Sistemi’nde süreç; iþ ünitelerinin, yönetim sistemlerinin nerede olduðunu belirlemek amacý ile “self assesment = kendi kendini deðerlendirme” süreci ile baþlar. Bu süreci geçen
iþ üniteleri, iþ mükemmelliði ödül baþvurusunda bulunurlar ve iki aþamalý bir deðerlendirmeye tabi tutulurlar.
Ýlk aþamada, organizasyon profili ve iþ sürecinin performans kriterleri/iþ sonuçlarý gra-
32
CargillHaberler - Ýþ mükemmeliðinin 7 ögesi
fik halinde komiteye gönderilir ve bu gönderilen iki rapor 500 puan üzerinden deðerlendirilmeye tabi tutulur.
Baþvurular içinde bu aþamayý geçen üniteler saha ziyareti almaya hak kazanýrlar. Saha ziyareti sonucu 500 puan üzerinden deðerlendirilerek Cargill Yönetim Kurulu’na rapor sunulur. Ödül kazanan üniteler; Cargill
tarafýndan her 2 yýlda bir ekim ayýnda Minneapolis’de düzenlenen liderlik forumu ve devamýnda oluþan takdir konferansýnda duyurulurlar, bu konferansa iþ mükemmelliði konusunda baþvuran tüm iþ üniteleri katýlýr.
Cargill Gýda Türkiye, iþ mükemmelliði konusunda çalýþmalara 2002 yýlýnda “self assesment” ile baþladý. 2004 yýlýnda ilk aþamayý geçen ünite, saha ziyareti aldý. 2006 yýlýnda ikinci aþamayý da geçti ve Ýþ Mükemmelliði ödülünü aldý. 2008 yýlýnda birinci aþamayý geçen Cargill Gýda Türkiye, saha ziyareti
aldý ve Ekim 2008’de 2006 yýlýnda olduðu gibi Ýþ Mükemmelliði ödülünü almak istiyor.
Sistemi’nin önemli bir parçasý olan Ölçüm,
Ýþgücü odaklýlýðýný açýklayan Cargill Ýdari
sorumluluðu, þirketin amacý ve yönünü, o
Analiz ve Bilgi Yönetimi Ögesi veri ve
Baþkan Yardýmcýsý David Larson;
amacý gerçekleþtirmek için her bireyin
bilgilerin nasýl seçildiðini, toplandýðýný,
“Mükemmel liderlik, yüksek performans ve
rolünü ve çalýþmalarýnýn ödüllerini ve
analiz edildiðini, yönetildiðini ve
iþ mükemmelliði yüksek düzeyde çalýþan
sonuçlarýný açýkça belirtmektir.”
iyileþtirildiðini bize gösteriyor.
baðlýlýðý yaratýr” diyor.
SL
SP
CM
MA
WF
PM
BR
Stratejik Planlama Ögesi; þirket
Müþteri ve Pazara Odaklýlýk Ögesi; Cargill
Ýþ Sonuçlarý Ögesi; Cargill’in dört kilit
organizasyonunun stratejik hedefleri ve
bünyesindeki ünitelerin müþteri ve pazar
performans ölçümleri ile baðlantýlý olarak
eylem planlarýný nasýl geliþtirdiðini ve
beklentilerini nasýl belirlediðini inceler,
organizasyonun performansýný ve
uyguladýðýný, kýsacasý, hedef müþteri
müþteri memnuniyetini ölçer.
gereksinimlerine rakiplerden daha iyi hizmet
vermeyi amaçlayan entegre bir yaklaþýmdýr.
Ayný zamanda kazanmak için gereken
doðru seçimleri yapmak demektir.
Cargill Dünya Baþkan Yardýmcýsý Jerry
Rose; seçilen ortak olma yolculuðu olarak
adlandýrdýðý bu ögeyi þöyle açýklýyor:
“Herkesi, müþterilerini sevindiren çözümler
saðlamada kritik rol oynadýðýna inandýrmak
sürdürülebilir, rekabetçi avantaj yaratýr. Ýþ
Süreç Yönetimi Ögesi; temel yetkinliklerin
nasýl belirlendiðini ve temel süreçlerin
deðer yaratmak, örgütsel baþarý ve
sürdürebilirlik saðlamak üzere nasýl
Mükemmelliði ve Ýþ Mükemmelliðinin
müþteri odaklýlýðý, seçilen ortak olma
yolculuðumuza herkesin aklýyla ve kalbiyle
baðlanmasýna yardýmcý olacaktýr.”
iyileþmesini inceler. “Cargill her zaman
sonuçlara odaklý bir kültür sahibi olmuþtur”
diyen Cargill Mali Ýþlerden Sorumlu Baþkan
Yardýmcýsý David MacLennan, “Ancak daha
önce dört kilit performans ölçümümüze
odaklanmamýz hiç bu kadar önemli
olmamýþtý. Seçilen ortak olabilmemiz için
çalýþanlarýmýzýn baðlýlýðýný saðlamakta,
müþterilerimizi memnun etmekte,
çalýþtýðýmýz ve hizmet verdiðimiz toplumu
zenginleþtirmekte açýk baþarý saðlamalýyýz.
Bu alanlarda baþarýlý olmak kârlý büyümeye
tasarlandýðýný, yönetildiðini ve iyileþtirildiðini
yol açacaktýr.” sözleriyle “seçilen ortak”
inceler.
olabilmenin kriterlerini sayýyor.
Cargill - Türkiye
CargillHaberler
Temmuz 2008
Kapak Konusu: Güneþe tutkun Ayçiçeði
www.cargill.com.tr
-
www.cargill.com
Bu sayýda neler var:
Baþarýnýn kýsa tarihi
n Mýsýr þuruplarý
n Nur Özkan:
Mýsýr, çiftçiyi ayakta tutuyor
n