Mevlana`dan Düşündüren Sözler

Yüksekliği isterdim^ onu alçak gunüUülükte buldum.
Mevlânâ
Konularına göre derlenmiş
MEVLÂNÂ'DAN
DÜŞÜNDÜREN
SÖZLER
•!•
ŞABAN KARAKOSE
yakam'^z
AftAfTJ^RMABİ
2 2
SQ ••=
İ--J!.
t>. ^ ^ ^ ^ * « * ^
^ ^ ^
A.^»^^
^ [ ^
«
ûoo2ûıa53
İç tnd^^Ut Ueı*
ıs
Aldanma-Aldatma
Hz. Mevlânâ
18
AJem
50
Mesnevı-i Şerif
24
Alışkanlık-Alışmak
52
Önsöz
49
Alışveriş (bkz. Ticaret)
Âlim
53
Abdest
29
Acele-Teenni
30
Allah'ın Birliği, Allah Sevgisi-
Acemilik-Tecrübe
30
Altın-Gümüş (bkz. Senet-Zenginlik)
Acı-Tatlı
31
Acımak (bkz. Merhawet-Şefkat)
Allah -Allah'ın Varlığı,
53
Amaç (bkz. HEDEF)
Amel
56
58
Açlık (bkz. Yemek-İçmek, Açhk-Tokluk)
Angar)'a
Anlamak-Anlamamak-Anlayış
(bkz. Mâna-Anlayı§)
Adalet-Zulüm
33
Anne-Baba
59
Âdet
35
Aptal-Aptallık (bkz. Ahmak-MmakJık)
Affetmek
35
Araştırmak-Arayış
Ağa^-Orman
35
Arif (bkz. İrfan-Marifet)
Acziyet
32
Açgözlülük
32
60
Ağırbaşlılık (bkz. Olgunluk-Hamhk,
Alçakgönüllülük)
Arkadaş-Arkadaşlık (bkz. Dost-Dosduk)
Ağlamak-Göz)'a§ı
Arzu
36
Ahde Vefa (bkz. VEFA)
Armağan (bkz. Hediye)
61
Asker (bkz. Ordu)
Âhiret
37
Astroloji
Ahlâk
39
Aşk-Âşık
66
Ahmak-Ahmaklık
42
Ateş
74
Aile
43
Atomun Yapısı
77
43
Av-Avcı
78
Akraba
47
Ayıp-A)Tplamak,
Alay Etme
48
Kusur-Kusur Bulmak
Alçakgönüllülük
48
A)^a
81
Awıhk-Özlem
82
'Akjl-Akı Ilı-Akılsız, Zeka-Zeki
AJdatma (bkz. Zina)
61
78
Az Konuşmak (bkz. DiI-Söz)
Cihad-Mücahid
Azim-Gayret
82
Baba (bky.. Annc-Baba)
Bağış
84
Bağışlamak (bkz. Affetmek)
Baht-Bahtsızhk
8S
Bakjş-Görüş
8S
Barış (bkz. Sa\a§-Ban§)
102
Cimri-Cimrilik
104
Cin
105
Cins-Cinsiyet
106
Cinsellik
107
Cömert-Cömertlik
108
Cuma Namazı
109
-çÇalışmak
Basiret
87
Bâtıl (bkz. Hak-Bâtıl)
Beddua
88
Beden (bkz. Ruh-Beden)
110
Çarpılmak
1 11
Çevre
1 12
Çift (bkz. Cins)
Çirkinlik (bkz. Güzellik-Çirkinlik)
Belâ-İmtihan
88
Benlik
91
Çocuk
112
Biçim ve içerik (bkz. Sûret-Mânâ)
Bilgi (bkz. İlim)
Danışmak
1 14
Bilgin (bkz. ÂJim)
Davranış
116
Değer-Değcr Bilmek
1 16
Değişim
117
Birlik-Beraberlik
92
Buluğ-Ergenlîk
94
Burç '{bhc. Astroloji)
Delil (bkz. TahkJk-TakJit)
Büyü (bkz. Sihir)
Deprem
Câhil-Câhillik
.7.
Câmi-Mescid
1 18
Dert
119
Devir-Devriye
126
95
Devlet
128
95
Dış Görünüş (bkz. Sûret-Mânâ)
Can (bkz. Ruh-Beden)
Dil (Lisan)
128
Cansız Varlık Yoktur
96
Dil-Söz
129
Cazibe
98
Dilenci-Dilenme
1 32
Cebr (bkz. Kader-Kaza)
Din-İnanç
133
Cehennem (bkz. Cennet-Cehennem)
Din Adamı-Dindarlık
I 37
Cemaat
98
Dinlenmek
1 39
Cennet-Cehennem
99
Doğı-uluk
140
Ceza
101
Doğru Sözlülük (bkz. Dil-Söz)
Cezbe
102
Doktor (bkz. Tıp)
Felaket (bkz. Belâ-İm ti Iran, Dert)
Dost-Dostluk,
Arkada§-Arkacla§lık
141
Felsefe-Felsefeci
Dua-Yakan§
143
Fenâ-Bekâ
170
Duygu
14S
Feraset
171
Duyu Organları
146
Fırsat
J72
Düğün (bkz. Evlilik)
168
Fikir (bkz. Düşünce)
Dünya
)48
Fitne
172
Dü§man-Dü§manlık
152
Fütüwct
172
Düşünce
153
-e.
Gaflet
^y
173
Edeb
155
Gayb
174
Eğitim
1 56
Gayb Erenleri
175
Gaye (bkz. Hedef)
Ehliyet-Liyakat
158
Elest Bezmi
159
Gayret (bkz.
Eleştiri
160
Gebelik-Doğum
176
Gece-Gündüz
177
Emniyet (bkz. Güven)
Azim-Gayret)
Empati
160
Geçim (bkz. Rızık)
Endişe
160
Genç-Gençlik
178
Gerçek-Sahte
179
Eren (bkz. Veli)
Ergenlik (bkz.
Buluğ-Ergenlik)
Erkck-Kadm
EsdiTCt'(bkz.
Gezi (bkz. Seyahat)
160
Hürriyet-Esaret)
Eş (bkz. Karı-Koca)
Evlat (bkz. Çocuk)
Evlilik
179
Gıybet
180
Girişimcilik
1 80
Gönül (bkz. Kalb)
163
Evliya (bkz. Veli)
G ö r ü n ü ş (bkz. Kabuk-Öz,
Suret-Mânâ)
G ö z - G ö r m e k (bkz. Duyu Organları)
Evrim (bk/.. Der^ir-Devriye)
Ezan
Gözyaşı (bkz. Ağlamak-Gözya§ı)
164
Gurbet-Garib (bkz. Ayrılık, Vatan)
Gurur
-pFâhişc-Fuhuş (bkz. Zina)
Fakirlik (^6ib.
Gıda
Yohul-Yoksulluk)
Fakr ;
166
Fayda-Zarar
167
Fedai
168
181
Güç-Kuwet
181
Gülmek
181
Günah-Günahkâr
I 82
Güneş
183
Güven-Güvenmek
184
Güzel Ahlâk (bkz. AHLÂK)
Güzel-Güzellik,
Himmet
ÇirkJn-Çirkjnlik
184
Hac
186
Hak-Bâtı)
187
Hak-Haksızlık (bkz.
Adalet-ZuJüm)
Hakikat
187
204
His (bkz. Duygu)
Hizmet
205
Hoşgörü
205
Huy (bkz. Alılâk)
Hücre
206
Hüküm-Hâkim-Müctehid
(bkz. Kanun-HükiJm)
H â k j m - H ü k ü m (bkz. AdaJet-ZuIünn)
H ü k ü m d a r (bkz. Yönetici- Yöneticilik)
Hâl-Makam
Hüner
206
Hürriyet-Esaret
2 07
Halk (bkz.
188
Toplum)
Ha m d (bkz.
Nimet-Şükür)
Haset
Hüsn-i z^n (bkz. Zan)
•.
188
Hasret (bkz. A^Tihk-ÖzJem, Vuslat)
Hasta-Hastahk
191
Hata
192
Haya (bkz.
Irkçılık
208
-^
İfTet-Hayâ-Namus)
İbadet
Hayâl
192
Hayat
193
Hayır (bkz.
Îyihk-Kötülük)
210
İblis (bkz. Şeytan)
İbret
212
İçki (bkz. Şarap)
Hayret-Hayranlık
194
Ha)^^ 11'Eğiti m i
194
Hazırlık
194
Hedef
195
Hediye
196
Helal-Haram
196
Heva-Heves (bkz. Nefs)
i d a re - i d a rec i (bkz. Yönetici- Yön e ticilik)
İffet-Hayâ-Namus
213
İhlâs
213
İhsan (bkz.. Müşahede)
İhtiyaç
215
İhtiyar-İhtiyarlık
216
İhvan (bkz. Kardeş)
Hıristiyanhk-İncil
196
İlaç (bkz. Dert, Tıp)
Hırs
198
İleti§im-Etkile§im
2 17
Hırsız-Hırsızlık
199
İlham-Keşf
218
Hı'zır-İlyâs....
200
İlim
219
Hidayet..:....
200
imam
221
201.
İman-Mümin
221
Hikâye.
Hikmet
.'
202
Hile (bkz. Aldanma-AJdatma)
Hilm
İmtihan (bkz.
Belâ-İmtihan)
inanç (bkz. Din-Inanç)
204
incil (bkz.
Hıristiyanhk-İncil)
nkâr-Kâfır
223
Kardc§
250
nsan
226
Karı-Koca
251
251
nsân-ı Kâmil
230
Karşılık
n^alJah
230
Keder (bkz. Dert)
rade
231
Kemâl (bkz.
rfan-Marifet
232
Kendinden Kaçmak
252
Kendine Yetmek
252
253
rsivet (bky^. Soyaçekim)
Olgunluk-Hamhk)
Isim-Unvan
234
Kendini Beğenmek
İslam
235
Kendini Bilmek (bkz. Tanımak)
stek (hkz. :\j"zu)
Kerbelâ
stiğfar (bk}<. Tcvbc-İstiğfar)
Kesret (bkz.
stişare-Meşvcret (bkz. Danı§mak)
Ke§f (bkz. Ilham-Ke§0
I§
İtaat
253
Tevhid-Vahdct-Kesret)
235
Keşke
..236
Kıble
256
Kılavuz
257
İyiliği E m r c t m e k -
255
Kötülüğü Nchyctmek
237
Kınamak (bkz. Ayıp)
İyilik-Kötülük
237
Kıskançlık
257
Kıyamet-Mahşer
258
İyimser-Karamsar (bkz.
Korku-Ümit)
İzzet-Zillet
239
Kı^Tnet (bkz. Değer-Değer
-KL-
Kin (bkz.
Kâbe (bH
Hac)
240
Kabir (bkz. Mezar)
Kabuk-Öz
240
Kader-Kaza
241
Erkek-Kadm)
244
Kâfir (bk?ı. İnkâr-Kafır)
263
Kitap
265
Koku
266
Komşu-Komşuluk
.267
Korku-Ümit
Köle-Kölelik (bkz.
Kalb
244
Kalıtım (bkz. Soyaçekim)
':.
Kişilik
Konuşmak (bkz. Dil-Söz, Sohbet)
Kadir Gecesi
Kan
262
Öfke-Kin)
Kir (bkz. Pislik)
Kabiliyet
Kadm (bkz.
Bilmek)
Kibir
267
Hürriyet-Esaret)
Kör-Körlük
268
Kötü Ahlâk (bkz. Alılâk)
247
Kötülük (bk/.. İyilik-Kötülük)
247
Köy (bkz. Şehir-Köy)
Kanser
248
Kulak (bkz. Duvu Organları)
Kanun-Hüküm
249
Kulluk
269
249
Kur'ân-ı Kerim
270
Kurban
272
Kanaat
,
,
Kapasite
Karakter (bkz. Kj§Hik)
,
Kurbiyet
273
Kusur (bkz. Ayıp)
Kutub
274
Kuvvet (bkz. Güç-Kuvvct)
Mizaç (bkz. Kişilik)
Moğollar
294
Mucize
295
Hz. Muhammcd
(bkz. Peygamberimiz Hz. Muhammcd)
Muhasebe
Linet
r
276
Liderlik (bkz. Yöneticilik)
-chMah§er (bkz. /Cjvamet)
Mahfiyet-Melâmet
277
Makam (bkz. Hâl-Ma kam)
296
Murakcbe
297
Mûsikî
297
Mutluluk-Mutsuzluk
Mücahede-Mücahid
(bkz. Cihad-Mücabid)
298
Mümin (bkz. İman-Mümin)
Mürid-Mür§id
299
Makam-Mevki
278
Müslüman (hkz. İman-Mümin)
Mal-Mülk
279
Müşahede
Mânâ-Anla)n§
280
Müşrik (bkz. Şirk~Mü§rik)
Marifet (bkz. İrCm-Marifet)
Müzik (bkz. Mûsiki)
_Mazhar
281
Mecaz
282
Melek
282
Menfaat
283
Merhamet-Şefkat
284
Mescid (bkz. Câmi-Mescid)
Meslek
285
Mesnevi
285
289
Mevki • (bkz. Makam-Mevki)
Mevlânâ
290
Meyil
291
Mey\'e .;
292
Mezar
:
-^.
Namaz
308
Namus (bky.. İffet-Hayâ-Namus)
Memleket (bkz. Vatan)
Meşguliyet
305
Nasib (hkz. Rjzık-Nasih)
Nasihat
312
Naz
312
Nazar
312
Nefs
313
Ney
318
Nikâh (hkz. Evlilik)
Nimet-Şükür
319
Niyet
321
Noksanlık (hkz. Olgunluk-Hamhk)
Nûr
321
292
-d- •
Mezheb
293
Miraç
293
Olgunluk-Hamjık
323
Miras
294
Ordu
325
Misafır-Misafirlik
(bkz. Ziyaret-Misafirlik)
Oruç
326
Ovıın-Ovuncak
327
Öfke-Kın
328
Ruhbanlık
354
Rüşvet
355
Rüya (hkz. İlyku-Rüya)
Öğrenim-Öğrenmek- ÖğretmekÖğretmen (bky^. Eğidm, İlim)
Rüzgâr
355
Sabır
356
Öğüt (hh.. Nasihat)
Ölçü
330
Ölmeden Evvel Ölmek
330
Ölüm
331
Sadâkat (hky.. Zina)
Ömür (hkz. Havat)
Önyargı
Övgü-Övülmck
Sadaka (hkz. Bağış)
334
Sahabe
334
Sahte (hkz. Gerçek-Sahte)
358
Sağlık
359
Özgürlük (hkz. Hürriyet-Esaret)
Sanat-Sanatkâr
359
Özlem (hkz. Ayrıhk-Özlcm)
Sarhoşluk (hkz. Şarap-Sarho§!uk)
Öz Eleştiri (hkz. Muhasebe)
Savaş-Barış
360
Saygı
362
Padişah (hkz. Yöncüci-Yöneticilik)
Sebep
362
Para (hkz. Sen^ct-Zenginlik)
Secde (hkz. Namaz)
Peri (hkz. Cin)
Semâ
Peygamberimiz
Hz. Muhammed (sav)
Servet-Zenginlik
364
33S
Sevgi-Se\'gili
365
Peygamberlik-Peygamberi er
339
Se\inç (hkz. Mutluluk)
Pislik
343
Seyahat
Pişmanlık
343
Polis
344
Problcm-Çözüm
344
Psikoloji
344
Put
34S
363
366
Sevr-ü Sülük (hkz. Yol-Yolculuk)
Sczg]
367
Sıdk (hkz. Doğruluk)
Sıkıntı (hkz. Dert)
Sır-Sırdaş
368
Silâh
368
346
Silsile
368
Rehber (hkz.^ Kılavuz)
Sohbet
369
Renk
346
Sormak-Soru
369
369
-RİT
Rahmet
,
Rjza
347
Soyaçekim
Rızık-Nasib
347
Söz (hkz. Dil-Söz)
Riyazet
348
Stres
370
Ruh-Beden
349
Su
370
Suç
371
Tarikat
396
Sûfî (bkz. Tasav^'uf-Sûfî)
Tartışma
397
Su-i zan (bkz. Zan)
Tasavvuf-Sûfî
397
Susmak (bkz. Sükût)
Tayy-i Z a m a n Tay)^-i Mekan
400
Sükût
371
Tebhğ-İr§ad
400
Sûret-Mânâ, Zâhir-Bâtın
372
T e c r ü b e (bkz.
Acemilik-Tecrübe)
Tedbir
Sünnet
(bkz. Peygamberimiz Hz.
Mubammed)
401
T e e n n i (bkz.
Acele-Teenni)
Tefekkür (bkz. Düşünce)
Tekâmül (bkz. Devir, Olgunluk)
Şaka-Latife
Şans (bkz.
377
Baht-Babtsızhk)
Şarap-Sarho§luk
Temizlik
402
Tenasühü Red
404
377
Teşbih (bkz. Zikir)
379
Teşekkür (bkz.
Şehir-Köy
380
Tevazu (bkz.
Şehvet
380
Tevbe-İstiğfar
383
Tevekkül
407
Tevhid-Vahdet-Kesret
408
Şefkat (bkz.
Merhamet-Şefkat)
Şehid-Şehidlik
Şems-i Tebrizî
Şer (bkz.
Tesettür
İyilik-Kötülük)
Şeriat
383
Şeyh^ (bkz. Mürid-Mür§id)
404
Nimet-Şükür)
Alçakgönüllülük)
405
Tezahür (bkz. Mazhar)
Tıp
411
412
Şeytan
385
Ticaret
Şiir
388
Toplum
413
388
Tuzak
414
389
Türk
415
Şirk-Müşrik
• Şöhret,
Şükür (bkz.
Nimet-Şükür)
Ucub (bkz. Kendini
Taassup
390
Tahkik-Taklit
390
Takdir (bkz. Kader-Kaza)
Takiit (bkz.
Tahkik-Takîit)
Takva
391
Beğenmek)
Unutmak
U t a n m a k (bkz. İffet-
417
Haya-Namus)
Usta-Çırak
417
Uyanık Olmak
418
Uyku-Rüya
418
Tamah (bkz. Açgözlülük)
Tanımak (Kendini Tanımak,
İnsanları Tanımak)
Umit-Ümitsiziik (bkz.
392
Üzüntü (bkz. Dert)
Korku-Ümit)
Zan
-VVaad
421
Vahdet (bkz.
Tcvhid-Vahdet-Kcsret)
Vahiy
421
450
Zarar (bky.. Fayda-Zarar)
Zaruret
450
Zekâ (bkz. Ahi)
Zekât
Varhk (bkz. Yaı-TitüıŞ'Vaıhk-Yokîuk)
451
Vatan-Yurt
422
Zengin-Zenginhk
Vefa
424
(bkz.
Vehim
424
Zıt
451
425
Zikir
452
Zina
453
Velî
Vera (bkz.
Zübd-Vera)
Scnet-Zenginlik)
Vesvese
429
Zulüm (bkz. AdaJet-ZuJüm)
Vird
429
Zühd-Verâ
Vuslat
430
Yahudilik-Tevrat
432
Yakîn
433
Yalan-Yalancı
434
Yalnızlık
435
Yaratılış-Varhk-Yokluk
435
Yardım Dilemek
436
Yardırnla§ma-Dayanı§ma
437
Yasak
437
Yaşlılık (bkz.
İhciynr-lhtiyarhk)
Yemek-İçmek, Açlık-Tokiuk
438
Yemin
440
Yetenek (bkz. Kabiliyet)
YokJuk (bkz.
Yaraü!ı§-Varlık-Yokîuk)
Yoksul-Yobulluk
440
Yol-Yoîculuk
441
Yönetici-Yöneticilik
444
Yücelik
447
,
Yüz
447
•\
Zahir-Bâtın (bk2.. Sûret-Mânâ)
Zaman
449
454
Bir gönül eğitimcisi olan Mevlânâ Celaleddin-i Rumi, huzurun,
sevginin, barış ve hoşgörünün sembolüdür. Sadece Anadolu'daki
değil, Doğu'dan Batı'ya hemen her coğrafyadaki manevi rehberliğiyie
o, kendisine yönelenlerin gönüllerini aydınlatmakta, ruhlarını
özgürleştirmektedir. Hz. Mevlâna, akıl ve ruh sağlığı bozulan insan ve
toplum için bulunmaz bir panzehir, şifa kaynağıdır.
İnsanın dünyadaki serüvenine ve Allah'a olan yolculuğuna dair
hemen her konudaki hikmetli sözlerinin yer aldığı Mesnevî'si ise
tasavvuf edebiyatının şaheseri olarak kabul edilir. Ancak bu önemli
eseri doğru ve yeterli bir derinlikte okumak epey zorlu bir iştir.
Anlayış ve ciddi bir çaba gerektirir.
Bu nedenle, hacimli bir eser olan Mesnevî'den herkesin
yararlanabilmesi için, ondaki hikmetli sözleri derleyen çalışmalar
yapılmıştır. Elinizdeki kitap da, Tasavvuf araştırmacısı Şaban
Karaköse tarafından hazırlanan ve A'dan Z'ye konularına göre
Mesnevî'deki hikmetli sözlerin tasnifini amaçlayan bir çalışmadır.
Siz de ''Mevlânâ'dan düşündüren sözler"inde kendinizi bulacaksınız...
"Mutlaka gönülden gönüle yol vardır."
'^Gonlü aydın bir ere kul olmak^ padişahların başına taç olmadan daha iyi.''
"Canların gıdası aşktır. Bundan dolayı ruhların gıdası açlıktır,"
"Sual de bilgiden doğar, cevap da."
"Söz söylemede yücelik Sivamaiyınl Dinlemek, söylemekten yeğdir."
"Kibir, hırs, şehvet kokusu, söz söylerken soğan gibi kokar."
"Ahmaklara verilecek cevap sükûttur."
^TBMM
%i^ Kütüphanesi
löm