Odun Dışı Orman Ürünleri Raporu Ağustos 2011

Transkript

O R T A
A N A D O L U
İ H R A C A T Ç I
B İ R L İ K L E R İ
ODUN DIŞI ORMAN ÜRÜNLERİ
( O R M A N TA L İ Ü R Ü N L E R İ )
SEKTÖR RAPORU
AĞUSTOS 2011
Orta Anadolu Ağaç Mamulleri ve Orman Ürünleri İhracatçıları Birliği
Adres : Mahatma Gandhi Cad. No: 103 G.O.P. 06700 ANKARA
Tel
: (312) 447 27 40 (pbx) Faks: (312) 446 96 05 - 447 01 80
e-posta : [email protected] WEB : www.oaib.gov.tr / www.turkishwood.org
O R T A
A N A D O L U
İ H R A C A T Ç I
İÇİNDEKİLER
SAYFA NO
GİRİŞ
1
ODUN DIŞI ORMAN ÜRÜNLERİ SEKTÖRÜ SINIFLANDIRMASI
3
DÜNYADA ODUN DIŞI ORMAN ÜRÜNLERİ SEKTÖRÜ
4
-Dünya Odun Dışı Orman Ürünleri İhracatı
-Dünya Odun Dışı Orman Ürünleri İthalatı
TÜRKİYE’DE ODUN DIŞI ORMAN ÜRÜNLERİ SEKTÖRÜ
-Türkiye’de Odun Dışı Orman Ürünleri Üretimi
-Türkiye’nin Odun Dışı Orman Ürünleri İhracatı
-Türkiye’nin Odun Dışı Orman Ürünleri İthalatı
4
5
6
6
7
9
ODUN DIŞI ORMAN ÜRÜNLERİ SEKTÖRÜ SWOT ANALİZİ
11
ODUN DIŞI ORMAN ÜRÜNLERİ SEKTÖRÜNÜN SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ
12
SONUÇ
14
KAYNAKLAR
15
TÜRKİYE’DEKİ ODUN DIŞI ORMAN ÜRÜNLERİ ÜRETİCİ VE İHRACATÇILARI LİSTESİ
16
Hazırlayanlar: Sevil SAKARYA/Şeref CANLI
AĞUSTOS 2011
Tel
: (312) 447 27 40 (pbx) Faks: (312) 446 96 05 - 447 01 80
Odun Dışı Orman Ürünleri Raporu
G İ R İ Ş
Türkiye bitki tür çeşitliliği, yaban hayatı kaynakları ve endemik türler bakımından zengin
kaynaklara sahiptir. Türkiye'de 10.500 farklı bitki türü bulunmaktadır. Bunun %32'si (3.400
adedi) endemik türlerdir. Orman içi ve açıklıklarında yetişen, insanların ve diğer canlıların
kendi ihtiyaçlarını karşılamak veya gelir sağlamak için yararlandıkları her türlü bitkisel veya
hayvansal ürünler “odun dışı orman ürünleri” olarak tanımlanmaktadır. Ekonomik
üstünlüklerinden dolayı bazı türler özel arazilerde de üretilmektedir.
Ancak, odun dışı orman ürünlerine ilişkin tanımlarda farklı yaklaşımlar görülmektedir. Av
hayvanları ve yabanıl hayvan kaynakları ile su üretim havzaları ve hayvan yemi kaynakları,
Türkiye için ayrı ayrı ele alınması gerekecek kadar büyük önem taşıdığından odun dışı orman
ürünleri kapsamı dışında bırakılmıştır. Ancak, bazı çevreler odun dışı orman ürünlerinin sadece,
orman içi ve açıklıklarda yetişen bitkisel ve hayvansal ürünlerle sınırlandırılamayacağını, bu
kavramın, orman kaynağından elde edilen odun ürünü hariç tüm yararlanmaları (rekreasyon,
hayvan otlatma, CO2 tutma, oksijen oluşturma, gen kaynağı sağlama, bilimsel amaçlı
yararlanma, su rezervi ve erozyon kontrolü sağlama vb. gibi) içermesi gerektiğini
vurgulamaktadır. Bu bağlamda, ülkemizde şimdiye kadar kalkınma planları kapsamında
değerlendirilen odun dışı orman ürünlerinin genellikle bitkisel kaynaklı odun dışı orman
ürünleri olduğu ve tali ürün kavramına karşılık geldiği görülmektedir.
1995 yılında Endonezya’da yapılan bir toplantıda FAO’nun “non-wood forest products
(NWFP)=odun dışı orman ürünleri” için kabul ettiği tanım şu şekilde belirtilmiştir “NWFP hem
odundan başka biyolojik kökenli ürünlerden hem de ormanlar ve bitişiğindeki arazi
kullanımlarından kaynaklanan hizmetlerden meydana gelmektedir”. Daha sonra, bu tanımın
“ormanın sosyal, kültürel, dinsel, dekoratif, çevresel ve koruma fonksiyonları gibi diğer önemli
odun dışı orman işlevlerini içermediğinden eksik olduğu” dile getirilmiş ve bu nedenle
bahsedilen boşluğu doldurmak üzere yeniden bir tanım yapılması önerilmiştir”.
Odun dışı orman ürünlerinin içeriği yabanıl besin bitkileri, tıbbi bitkiler, aromatik bitkiler, boya
bitkileri, soğanlı bitkiler, mantarlar, bal şeklinde örneklendirilebilir. Bunlar:
•
•
•
•
•
Fıstık çamı, ıhlamur, ceviz, meşe, kestane, fındık, kızılcık, alıç, badem, akasya, ardıç,
okaliptus, orman gülü, keçiboynuzu, sığla, defne gibi türlerin çevresel fonksiyonları
yanında odun, kabuk, meyve, çiçek ve yaprakları,
Acı çiğdem, sumak, kuşdili, dağ çayı, beyaz zambak, çöven, adaçayı, kekik, frenk
üzümü, kardelen, oğul otu, güzel avrat otu, cehri, kral tacı, sümbül, nergiz, çoban
lalesi, eğrelti otu, orkide, yoğurt çiçeği vb. gibi bitkilerin çiçek, yaprak ve soğanları,
Böğürtlen ve kuşburnu gibi bitkilerin meyve ve çiçekleri,
Yenilebilir doğal mantarlar,
Liken, yosun ve kamış
gibi bitkilerdir.
Dünya Sağlık Örgütüne (WHO) göre, dünyada çeşitli amaçlarla kullanılan bitki sayısı 20.000
civarındadır. Bunlardan 4.000’i bitkisel ilaç olarak yaygın bir şekilde kullanılırken, yaklaşık
%10'unun ticareti yapılmaktadır.
Türkiye’de tıbbi olarak kullanılan bitkilerin sayısının 500 civarında olduğu tahmin edilmektedir.
Ancak, doğadan toplanarak ticareti yapılan bitki türlerinin sayısının 346 olduğu ve bunların
98’inin ihraç edildiği, 24’ünün endemik olduğu ve endemik türlerin 7’sinin de halen ihraç
1
edildiği belirtilmektedir. Örneğin adaçayı, kekik, çöven ve şalba’nın bazı türleri endemik olup
ihraç edilen türlerdir. Bunun yanı sıra; doğadan toplanan ve aktarlar, semt pazarları ve
marketler aracılığıyla ticareti yapılan türlerin sayısının da 179 olduğu tespit edilmiştir.
Bu çerçevede; bazı orman ağaç ve ağaççıklarının gövdelerine tekniğine uygun metotla yara
açmak suretiyle elde olunan reçine, sığla yağı v.s., gibi balzami yağlar, defne, okaliptüs v.s.
gibi ağaç ve ağaççıkların yaprakları, mazı, palamut, sumak, defne, mahlep, menengiç, çam
fıstığı gibi meyveler, bazı ağaç ve ağaççıkların gövde kabukları, ince dal ve sürgünleri ile,
gerek orman altı florayı teşkil eden gerekse orman rejimine giren sahalarda yayılış gösteren
kekik, adaçayı, eğrelti otu, nane, pelin otu, hardal v.s. gibi ağaççık, çalı, çalımsı görünüşteki
bitkiler ile, otsu, rizomlu, yumrulu ve soğanlı bitkiler “odun dışı orman ürünleri (orman
talî ürünleri)” olarak adlandırılmaktadır. Asli ürün üretimi esnasında açığa çıkan ağaç
kabukları, kozalaklar, çalılar, yongalar, kökler ile mantarlar, orman toprağı ve örtüsüde aynı
grupta yer almaktadır.
Bu ürünlerden reçine, sığla yağı, çıra ve şimşir gibi bazılarının üretimi, yıllık üretim programı
dahilinde yapılmakta, diğerleri ise 6831 sayılı Orman Kanununun 37. ve 40. maddesine göre
değerlendirilmektedir.
2
ODUN DIŞI ORMAN ÜRÜNLERİ SEKTÖRÜ SINIFLANDIRMASI
Odun dışı orman ürünleri sektörüne giren ürünlerin adı ve G.T.İ.P. numaraları şu şekildedir:
ODUN DIŞI ORMAN ÜRÜNLERİ SEKTÖRÜ
ÜRÜN TANIMI
GTİP NO
KEKİK
0910.99.31
0910.99.33
0910.99.39
DEFNEYAPRAĞI
0910.99.50
MEYAN KÖKÜ
1211.90.85.00.18
SİNSENG KÖKÜ
1211.20
IHLAMUR
1211.90.85.00.24
1211.90.85.00.25
ADAÇAYI
1211.90.85.00.26
1211.90.85.00.27
DİĞERLERİ
1211.90.85.00.28
1211.90.85.00.90
BİBERİYE
0910.99.91.00.12
0910.99.99.00.12
LAK SAKIZ, REÇİNE, DİĞER BİTKİSEL ÜRÜNLER VE HÜLASALAR
13+14
MEŞE PALAMUDU, AT KESTANESİ, MEYVE POSALARI (ÜZÜM POSASI HARİÇ)
2308.00.40
2308.00.90
3201
3
DÜNYADA ODUN DIŞI ORMAN ÜRÜNLERİ SEKTÖRÜ
Dünya Odun Dışı Orman Ürünleri İhracatı: Sektörün dünya ihracatı 2006 yılında 5,7
milyar $ düzeyinde iken, 2010'da 8,5 milyar $'a yükselmiştir.
Dünya Odun Dışı Orman Ürünleri İhracatı (Milyon $)
9.000
8.575
8.000
7.690
7.000
6.000
Milyon $
7.413
6.638
5.785
5.000
4.000
3.000
2.000
1.000
0
2006
2007
2008
2009
2010
Kaynak: Trademap, 2011
Dünya odun dışı orman ürünleri ihracatından en büyük payı 1,3 milyar $’la 2010 yılında Çin
almıştır. Dünya ihracatının %15,8’ini gerçekleştiren Çin’i, 939 milyon $’la Hindistan takip
etmektedir. Dünya ihracatından %11 pay alan Hindistan’ı 908 milyon $’la ABD üçüncü sıradan
takip etmektedir. Bu üç ülkeden sonra odun dışı orman ürünleri sektöründe söz sahibi olan
ülkeler sırasıyla Almanya (%8,6) ve Mısır (%3,5) olmuştur. Türkiye ise 196 ülke arasından
dünyanın en fazla odun dışı orman ürünü ihracatı yapan 21. ülkesi olarak yerini almıştır.
Dünya Odun Dışı Orman Ürünleri İhracatı (Bin $)
Sıra
Ülkeler
2006
2007
2008
2009
2010
2010-2009
Değ (%)
% Pay
1
Çin
547.627
709.416
980.507
1.070.679
1.355.090
26,6
15,8
2
Hindistan
548.607
587.877
731.857
571.566
938.915
64,3
11,0
3
A.B.D.
507.832
559.340
630.292
728.593
908.052
24,6
10,6
4
Almanya
532.411
623.914
859.142
719.360
736.312
2,4
8,6
5
Mısır
0
0
125.787
276.753
302.580
9,3
3,5
6
Fransa
304.425
322.250
328.824
288.731
284.722
-1,4
3,3
7
İspanya
240.627
274.652
299.565
255.172
279.323
9,5
3,3
8
Nijerya
188.875
68.106
66.747
166.759
232.794
39,6
2,7
9
İtalya
162.123
158.027
186.335
165.198
172.747
4,6
2,0
10
Kanada
126.047
133.321
114.094
135.376
171.555
26,7
2,0
11
Meksika
144.814
151.683
153.446
150.363
163.501
8,7
1,9
12
İngiltere
128.600
148.282
244.175
166.355
159.655
-4,0
1,9
13
Belçika
79.705
117.584
154.812
154.742
156.469
1,1
1,8
14
Hollanda
90.407
168.612
166.360
146.806
146.168
-0,4
1,7
15
Şili
120.705
127.778
149.564
132.934
143.788
8,2
1,7
16
Kuzey Kore
112.487
110.707
118.501
123.459
139.583
13,1
1,6
17
Filipinler
48.031
72.015
98.992
88.164
119.393
35,4
1,4
18
İsviçre
87.011
95.812
113.497
103.173
111.774
8,3
1,3
19
Endonezya
87.978
120.572
105.153
102.050
111.743
9,5
1,3
20
Brezilya
64.788
63.438
91.592
78.307
101.946
30,2
1,2
21
Türkiye
29.219
96.648
103.464
84.136
99.417
18,2
1,2
Diğerleri
1.633.133
1.927.517
1.867.713
1.704.671
1.738.987
2,0
20,3
Toplam
5.785.452
6.637.551
7.690.419
7.413.347
8.574.514
15,7
100,0
4
Dünya Odun Dışı Orman Ürünleri İthalatı: 2006-2010 döneminde dünya odun dışı orman
ürünleri ithalatı, 2009 yılı dışında, son beş yıldır sürekli artış göstermiştir. 2006 yılında 6,3
milyar $ değerinde olan ithalatın 2010 yılında 9,0 milyar $’a kadar çıktığı görülmektedir.
Dünya Odun Dışı Orman Ürünleri İthalatı (Milyon $)
10.000
9.036
8.000
8.298
Milyon $
7.237
6.000
7.772
6.303
4.000
2.000
0
2006
2007
2008
2009
2010
2010 yılında dünyanın en büyük odun dışı orman ürünleri ithalatçısı 1,3 milyar $’lık ithalatı ile
ABD’dir. Onu sırasıyla Almanya (%8), Japonya (%5,8), Fransa (%4,5) ve Hong Kong (%4,4)
takip etmiştir. Türkiye, odun dışı orman ürünleri ithalatı yapan 219 ülkeden 32.’si olarak dünya
sıralamasında yerini almıştır.
Dünya Odun Dışı Orman Ürünleri İthalatı (Bin $)
Sıra
Ülkeler
1 A.B.D.
2006
2007
2008
2009
2010
2010-2009
Değ (%)
(%) Pay
1.062.295
1.148.338
1.284.718
1.162.955
1.337.591
15,0
14,8
2 Almanya
536.278
618.740
689.377
662.709
722.325
9,0
8,0
3 Japonya
491.046
478.294
541.437
477.176
521.686
9,3
5,8
4 Fransa
316.005
387.093
470.192
377.812
409.804
8,5
4,5
5 Hong Kong
197.380
220.578
216.404
212.706
400.791
88,4
4,4
6 Çin
195.736
213.716
232.379
265.939
396.451
49,1
4,4
7 İngiltere
241.554
279.527
291.883
270.364
312.882
15,7
3,5
8 İtalya
228.793
263.577
304.528
250.576
269.437
7,5
3,0
9 İspanya
166.790
200.649
249.616
215.542
237.020
10,0
2,6
10 Hollanda
147.290
182.494
220.995
193.536
236.430
22,2
2,6
11 Kanada
161.203
169.288
193.052
187.802
221.000
17,7
2,4
12 Güney Kore
158.502
176.333
183.758
178.644
220.784
23,6
2,4
13 Belçika
144.645
190.937
222.342
210.049
207.121
-1,4
2,3
14 Nijerya
11.645
29.588
23.399
33.539
194.966
481,3
2,2
15 Rusya Fed.
70.603
106.651
172.019
146.866
167.693
14,2
1,9
136.734
133.910
158.521
149.073
161.036
8,0
1,8
16 Meksika
17 Hindistan
96.139
98.178
122.355
124.300
158.273
27,3
1,8
18 Polonya
83.508
109.484
142.225
143.176
154.018
7,6
1,7
19 Vietnam
21.497
27.699
35.979
38.725
132.349
241,8
1,5
20 Singapur
92.632
124.328
125.941
123.569
131.788
6,7
1,5
32 Türkiye
37.333
34.203
40.493
38.459
49.197
27,9
0,5
Diğerleri
1.704.963
2.043.692
2.376.582
2.308.573
2.392.951
3,7
26,5
Toplam
6.302.571
7.237.297
8.298.195
7.772.090
9.035.593
16,3
100,0
5
TÜRKİYE’DE ODUN DIŞI ORMAN ÜRÜNLERİ SEKTÖRÜ
1.Türkiye’de Odun Dışı Orman Ürünleri Üretimi: Türkiye odun dışı orman ürünleri
üretimi bakımından büyük bir potansiyele sahiptir. Bu kaynakların yönetiminde önemli
sıkıntılarla karşılaşılmaktadır. Bunlardan bazıları üretim, bazıları da kaynakların pazarlanması
ile ilgilidir.
6831 sayılı Orman Kanununun 23.09.1983 gün ve 2896 sayılı kanunla değişik 37. maddesi
gereğince; devlet ormanlarından çıkarılacak tomruk, tel direk, maden direk, sanayi odunu,
sırık, çubuk, yakacak odun, reçine, sığla yağı, çıra ve şimşir gibi yıllık üretim programına
alınmış orman ürünlerinin dışındaki her nevi orman ürün ve artıklarının üretimi; Orman Genel
Müdürlüğünce tayin olunacak mıntıka ve süreler içersinde yapılmaktadır. Öncelik sırasına göre
40. maddede belirtilen Orman Köylerini Kalkındırma Kooperatiflerine veya iş yeri civarındaki
orman işlerinde çalışan köylülere ilanen duyurulmak suretiyle ve tarife bedeli ödemeleri
şartıyla izin verilerek yaptırılmaktadır. Bu yerlerin halkının veya kooperatiflerinin bu işe istekli
olmadıkları yada iş güçlerinin yeterli bulunmadığının tespit ve tevsiki halinde ise; yıllık üretim
programına alınmamış bu ürün ve artıkların toplanması için diğer isteklilere aynı şartlarla izin
verilerek veya Orman Genel Müdürlüğünce üretilerek satılabilmektedir.
Odun dışı orman ürünlerinin yıllık üretim programı yapılırken; amenajman, silvikültür ve
işletme planlarının verileri, ormanların aktüel durumları, yol durumu, ağaçlandırma ve orman
imar-ıslah projeleri, önceki yıllardan devreden stok miktarları, bu ürünlere olan iç ve dış
talepler göz önünde bulundurulmaktadır. Üretim programına alınmamış ürünlerin üretimi ise,
bu ürünlerin devamlılığını tehlikeye sokmayacak biçimde tehdit ve tahrip faktörleri dikkate
alınarak, her ürün için uygun olan hasat mevsimine bağlı kalınarak, envanter çalışmaları
neticesi elde edilen değerlere göre hazırlanacak hasat planlarıyla yapılmaktadır. Bu çerçevede,
yıllık üretim programına alınmış ürünlerin yılı ve bütçesi kesinleştikten sonra Orman İşletme
Şefliklerince yapılacak üretim, taşıma ve satış programları düzenlenmekte, buna bağlı olarak
işletmelerin ve en son olarak da Bölge Müdürlüklerinin iş programları hazırlanmaktadır.
Yılı ve mevsiminde değerlendirilmesi lüzumlu, üretim programına alınmayan kestane
keçiboynuzu, çam fıstığı meyveleri gibi odun dışı orman ürünlerinin hasat plânları yapılmakta,
mahallen taliplisi olmaması halinde de değerlendirilmesi ve ekonomiye kazandırılması
sağlanmaktadır.
Devlet ormanlarından, üretim programındaki odun dışı orman ürünlerine ait üretim işleri,
Devlet Orman İşletmesi ve Döner Sermayesi Yönetmeliği’nin 19.maddesi gereği; öncelikle iş
yerindeki veya civarındaki orman köylerini kalkındırma kooperatiflerine ve iş yerindeki
köylülere veya iş yeri civarındaki orman işlerinde çalışan köylülere, kalifiye orman işçisini
gerektiren işlerde sürekli kalifiye işçi çalıştırılması kaydıyla birim fiyatla, taahhütle veya idarece
gündelikle yaptırılabilir. Bu işlerin vahidi fiyat, eksiltme ve gündelikle yaptırılmasına bir parasal
limite bağlı olmaksızın doğrudan İşletme Müdürlükleri yetkilidir.
Üretim programına alınmayan işlerin yaptırılması, Orman kanununun 37.maddesi gereğince;
tayin olunacak mıntıka ve süreler içinde toplayıp çıkarmaları, konulan şartlarda üretim yapmak
kaydıyla öncelik esasına göre, Orman Kanununun 40.maddesinde belirlenen orman köylerini
kalkındırma kooperatiflerine ve iş yerindeki veya civarındaki köylülere ilanen duyurulmak
suretiyle ve tarife bedeli karşılığı yaptırılmaktadır. İzin verilebilecek taliplilerin olmaması veya
ürünün tarife bedeli karşılığı toplanmasının ormanda zarar husule getirebileceğinin ve özel bir
üretim tekniği gerektirdiğinin tespit ve tevsiki halinde bu ürünlerde, söz konusu tebliğde
belirlenecek usul ve esaslarla vahidi fiyat, taahhüt veya gündelikle yaptırılabilmektedir.
6
2. Türkiye’nin Odun Dışı Orman Ürünleri İhracatı:
Değer Bazında Türkiye'nin Odun Dışı Orman Ürünleri İhracatı
110
100
95,0
90
100,6
80
80,1
Milyon $
70
65,8
60
50
40
95,1
44,0
49,3
47,4
55,1
58,2
38,7
30
20
10
0
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Kaynak: TÜİK verileri
Son on yıllık gelişimine bakıldığında; Türkiye’nin odun dışı orman ürünleri ihracatı, 2002
yılından sonra sürekli artmış ve 2009 yılındaki ekonomik krizle birlikte bir düşüş yaşamış ancak
2010 yılında tekrar toparlanmıştır. Türkiye, 2000 yılında 44 milyon $ değerinde odun dışı
orman ürünü ihraç ederken, 2010 yılına gelindiğinde söz konusu sektörden ihracatını 95
milyon $’a kadar yükseltmeyi başarmıştır.
Sıra
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Ülke
Çin
A.B.D.
Almanya
Vietnam
İspanya
Polonya
Hollanda
İtalya
Japonya
G.Kore
Diğerleri
TOPLAM
Ülkelere Göre Türkiye'nin Odun Dışı Orman Ürünleri İhracatı ($)
2009-2010
2009
2010
Pay (%)
Değişim
Miktar (kg)
Değer ($)
Miktar (kg)
Değer ($)
(%)
14.414.687
5.572.577
15.014.422
14.212.335
155,0
15,0
3.794.462
7.198.131
4.796.471
8.876.335
23,3
9,3
4.058.667
8.433.592
5.489.905
8.821.181
4,6
9,3
4633976
8840704
3.757.405
7.539.280
-14,7
7,9
4.489.112
2.622.846
5.772.722
5.750.125
119,2
6,0
762.232
2.643.546
800.082
2.898.109
9,6
3,0
1629074
1640574
2.658.250
2.434.704
48,4
2,6
997.855
1.732.059
1.420.188
2.202.811
27,2
2,3
492.013
2.111.978
507.728
2.054.784
-2,7
2,2
127.505
379.143
280.510
1.688.640
345,4
1,8
16.692.935
38.919.544
15.843.628
38.583.170
-0,9
40,6
52.092.518
80.094.694
56.341.311
95.061.474
18,7
100,0
2010 yılında Türkiye’nin odun dışı orman ürünleri sektöründen en fazla ihracat yaptığı ülke
Çin’dir. Anılan sektörde Türkiye’nin toplam ihracatının %15’i Çin’e yapılmakta olup, 2010
yılında bu ülkeye 14,2 milyon $ değerinde ihracat gerçekleştirilmiştir. Sektör ihracatında ikinci
sırada yer alan ABD ise 8,8 milyon $’la toplam ihracattan %9,3 oranında pay almaktadır. Bu
ülkeleri sırasıyla Almanya (%9,3), Vietnam (%7,9) ve İspanya (%6) takip etmiştir.
7
Mal Gruplarına Göre Türkiye'nin Odun Dışı Orman Ürünleri İhracatı
GTİP
Ürün Tanımı
09109931
09109933
09109939
091099910012
091099990012
121190850024
121190850025
121190850026
121190850027
121190850028
121190850090
23080040
23080090
3201
09109950
121120
121190850018
13
14
Yaban Kekiği (Ezilmemiş, Öğütülmemiş)
Diğer Kekiği (Ezilmemiş, Öğütülmemiş)
Kekik (Ezilmiş, Öğütülmüş)
Kekik Toplam
Biberiye (Ezilmemiş, Öğütülmemiş)
Biberiye (Ezilmiş, Öğütülmüş)
Biberiye Toplam
Ihlamur; Küçük Paketler İçerisinde Bitkisel
Çay Olarak Kullanılanlar
Ihlamur; Diğer
Ihlamur Toplam
Adaçayı; Küçük Paketler İçerisinde Bitkisel
Çay Olarak Kullanılanlar
Adaçayı; Diğer
Adaçayı Toplam
Diğer Bitkilerin Kısımları; Küçük Paketler
İçerisinde Bitkisel Çay Olarak Kullanılanlar
Bitki Kısımlarının Diğerleri
Diğerleri Toplam
Meşe Palamudu, At Kestanesi, Meyve
Posası(Üzüm Posası Hariç)
Diğerleri
Posası(Üzüm Posası Hariç) Toplam
Debagatte Kullanılan Bitkisel Menşeli
Hülasalar ve Tanen Tuzları, Türevleri
Defne Yaprağı
Ginseng Kökü
Meyan Kökü
Lak; Sakız, Reçine ve Diğer Bitkisel Özsu
ve Hülasalar
Örülmeye Elverişli Bitkisel Maddeler;
Tarifenin Başka Yerinde Belirtilmeyen
veya Yer Almayan Bitkisel Ürünler
TOPLAM
2008
2009
2010
Miktar (kg)
69.443
2.391.558
7.221.737
9.682.738
65.312
507.984
573.296
Değer ($)
250.238
9.186.740
33.440.585
42.877.563
221.205
1.366.245
1.587.450
Miktar ($)
93.362
2.795.215
8.586.083
11.474.660
102.227
517.286
619.513
Değer ($) Miktar (kg)
218.647
44.334
5.347.042
3.328.889
23.096.734
9.583.793
28.662.423
12.957.016
268.361
90.188
1.402.762
594.948
1.671.123
685.136
Değer ($)
137.872
6.132.403
21.867.500
28.137.775
244.597
1.295.734
1.540.331
0
0
0
0
5.223
136.089
121.207
121.207
1.392.248
1.392.248
179.002
179.002
1.427.736
1.427.736
111.544
116.767
897.030
1.033.119
0
0
0
0
10.696
145.517
1.862.227
1.862.227
6.641.020
6.641.020
1.544.730
1.544.730
6.047.915
6.047.915
1.631.858
1.642.554
6.002.677
6.148.194
0
0
0
0
24.518
479.100
852.619
852.619
2.668.804
2.668.804
1.238.212
1.238.212
3.581.241
3.581.241
1.015.040
1.039.558
2.586.872
3.065.972
208.450
120.519
200.775
136.765
4.268
7.964
3.113.658
601.221
761.070
235.626
858.030
217.933
3.322.108
721.740
961.845
372.391
862.298
225.897
581.570
837.168
713.168
900.454
548.310
745.455
6.932.860
0
226.535
20.006.950
0
431.472
9.063.349
3
310.511
24.301.033
337
471.212
8.891.026
0
292.356
25.618.067
0
523.258
449.749
3.617.619
351.091
1.525.151
1.124.926
4.683.288
33.142.749
19.774.393
25.636.434
11.133.678
28.181.364
23.340.118
57.747.658 100.556.427 52.092.518 80.094.694 56.341.311
95.061.474
Kaynak: TÜİK verileri.
2010 yılında odun dışı orman ürünleri sektöründen en fazla ihracat yapılan kalem 28,1 milyon
$’la kekik olmuştur. Onu 25,6 milyon $’la defne yaprağı, 23,3 milyon $’la ise örülmeye elverişli
bitkisel maddeler izlemiştir.
8
3.Türkiye’nin Odun Dışı Orman Ürünleri İthalatı: 2000-2010 yılları arasında inişli çıkışlı
bir trend gösteren Türkiye’nin odun dışı orman ürünleri ithalatı, 2000 yılında 26,3 milyon $
iken 2010 yılında 55,2 milyon $ olarak gerçekleşmiştir.
Değer Bazında Türkiye'nin Odun Dışı Orman Ürünleri İthalatı
60
50
48,1
46,4
40
Milyon $
55,2
51,9
48,3
42,2
30
42,8
40,5
31,8
26,3
24,0
20
10
0
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2010 yılında Türkiye’nin en fazla odun dışı orman ürünü ithal ettiği ülke 7,5 milyon $’la
Almanya olmuştur. Türkiye’nin toplam ithalatının %13,7’si Almanya’dan yapılmış olup, onu
%10,4’le Hindistan, %9,1’le Çin, %8’le Fransa ve %6,2’yle İtalya takip etmiştir.
Ülkelere Göre Türkiye'nin Odun Dışı Orman Ürünleri İthalatı ($)
20092009
2010
2010
Sıra
Ülke
Değişim
Miktar (kg)
Değer ($)
Miktar (kg)
Değer ($)
(%)
1
Almanya
431.905
7.253.880
532.839
7.581.374
4,5
2
Hindistan
2.984.545
3.245.698
4.861.677
5.732.860
76,6
3
Çin
890.932
2.178.531
1.268.937
5.022.585
130,5
4
Fransa
602086
5765330
602.024
4.431.174
-23,1
5
İtalya
393.362
3.097.893
562.080
3.422.642
10,5
6
Arjantin
1.319.195
2.165.217
1.832.050
3.041.029
40,4
7
A.B.D.
135528
1435716
163.695
2.496.277
73,9
8
Fas
1.090.535
1.285.770
1.204.346
2.245.518
74,6
9
Danimarka
75.439
1.123.553
150.035
1.765.091
57,1
10 Arnavutluk
602.401
1.612.166
723.235
1.703.969
5,7
Diğerleri
15.116.257
13.627.735
31.332.806
17.776.719
30,4
23.642.185
42.791.489
43.233.724
55.219.238
29,0
TOPLAM
Pay
(%)
13,7
10,4
9,1
8,0
6,2
5,5
4,5
4,1
3,2
3,1
32,2
100,0
9
Mal Gruplarına Göre Türkiye'nin Odun Dışı Orman Ürünleri İthalatı
GTİP
Ürün Tanımı
09109931
09109933
09109939
091099910012
091099990012
121190850024
121190850025
121190850026
121190850027
121190850028
121190850090
23080040
23080090
3201
09109950
121120
121190850018
13
14
2008
2009
2010
Miktar (kg) Değer ($) Miktar (kg) Değer ($) Miktar (kg) Değer ($)
0
0
0
0
0
0
Yaban Kekiği (Ezilmemiş,
Öğütülmemiş)
850.740
2.485.695
448.412
Diğer Kekiği (Ezilmemiş, Öğütülmemiş)
8
144
11.958
Kekik (Ezilmiş, Öğütülmüş)
Kekik Toplam
850.748
2.485.839
460.370
553.484
613.030
479.848
Biberiye (Ezilmemiş, Öğütülmemiş)
0
0
283
Biberiye (Ezilmiş, Öğütülmüş)
Biberiye Toplam
553.484
613.030
480.131
Ihlamur; Küçük Paketler İçerisinde
Bitkisel Çay Olarak Kullanılanlar
0
0
0
Ihlamur; Diğer
136.753
1.162.965
34.568
Ihlamur Toplam
136.753
1.162.965
34.568
Adaçayı; Küçük Paketler İçerisinde
Bitkisel Çay Olarak Kullanılanlar
0
0
0
1.155.354
2.928.371
546.786
Adaçayı; Diğer
Adaçayı Toplam
1.155.354
2.928.371
546.786
Diğer Bitkilerin Kısımları; Küçük
0
0
0
Paketler İçerisinde Bitkisel Çay Olarak
Kullanılanlar
526.682
868.582
1.087.910
Bitki Kısımlarının Diğerleri
Diğerleri Toplam
526.682
868.582
1.087.910
69.045
137.124
32.770
Posası(Üzüm Posası Hariç)
580.116
544.447
517.009
Diğerleri
Meşe Palamudu, At Kestanesi,
Meyve Posası(Üzüm Posası Hariç)
Toplam
649.161
681.571
549.779
Debagatte Kullanılan Bitkisel Menşeli
Hülasalar ve Tanen Tuzları, Türevleri
4.912.070
8.716.687
2.764.640
41.025
111.030
177.342
Defne Yaprağı
3.205
50.961
953
Ginseng Kökü
4.780
88.245
9.050
Meyan Kökü
Lak; Sakız, Reçine ve Diğer Bitkisel
Özsu ve Hülasalar
3.385.938
25.678.598
3.425.693
Örülmeye Elverişli Bitkisel Maddeler;
Tarifenin Başka Yerinde Belirtilmeyen
veya Yer Almayan Bitkisel Ürünler
29.677.659
4.919.703
14.104.963
TOPLAM
41.896.859 48.305.582 23.642.185
1.102.124
96.107
1.198.231
589.584
4.509
594.093
975.790
9.627
985.417
586.218
508
586.726
2.015.717
132.697
2.148.414
672.831
5.836
678.667
0
185.151
185.151
0
46.408
46.408
0
247.574
247.574
0
1.551.061
1.551.061
0
0
595.280
595.280
44.995
0
1.589.512
1.589.512
126.809
1.344.378
1.344.378
46.308
1.014.072
1.059.067
60.380
2.035.360
2.162.169
82.538
416.472
305.927
381.392
462.780
366.307
463.930
5.165.389
338.772
18.220
103.685
4.287.884
509.760
3.718
5.500
7.923.718
889.105
88.228
45.919
27.558.634
5.249.653
32.121.884
4.271.095
42.791.489
29.538.004
43.233.724
6.860.118
55.219.238
2010 yılında odun dışı orman ürünleri sektöründe Türkiye’nin en fazla ithalat yaptığı kalem
32,1 milyon $’la lak, sakız, reçine ve diğer bitkisel hülasalar olmuştur. İkinci mal grubu ise 7,9
milyon $’la debagatte kullanılan bitkisel menşeli hülasalar olmuştur.
10
ODUN DIŞI ORMAN ÜRÜNLERİ SEKTÖRÜNÜN SWOT ANALİZİ
Güçlü Yönler
1. Türkiye’nin bitki tür çeşitliliği, yaban hayatı kaynakları ve endemik türler bakımından zengin
kaynaklara sahip olması
2. Odun dışı orman ürünleri sektörünün bir devlet politikasıyla sisteme kavuşturulmasıyla
güçlendirilmesi ülke ekonomisi için de büyük bir adım olma olanağı taşıması
Zayıf Yönler
1.
2.
3.
4.
Odun dışı orman ürünlerinin sağlıklı bir şekilde kayıt altına alınamaması
Ürün fiyatlandırma politikalarının sağlıklı olmaması
Arz açığı
Sektörde Ar-Ge çalışmalarının yetersizliği
Fırsatlar
1. Türkiye’de kırsal alanda yaşayanlar için “odun dışı orman ürünleri sektörü” bir şanstır
2. Sektörün gelişimi sonucunda ortaya çıkacak faydanın çok yönlü (ekonomik, sosyal, kültürel,
ekolojik...) oluşu
Tehditler
1. Odun dışı orman ürünleri gelirinin paylaşımının kırsal kesimin yararına olmaması
2. Odun hammaddesi üretimi ve ağaçlandırmalar sırasında bu kaynaklara zarar verilmesi
11
ODUN DIŞI ORMAN ÜRÜNLERİ SEKTÖRÜNÜN SORUNLARI VE ÇÖZÜM
ÖNERİLERİ
Türkiye’de odun dışı orman ürünleri sektörünün sorunları ve çözüm önerilerini şu şekilde
sıralamak mümkündür:
•
Odun dışı orman ürünleri gelirinin paylaşımının kırsal kesimin yararına olmaması sorun
olarak görülmektedir. Odun dışı orman ürünleri üretiminde faaliyet gösterenler,
topladığı ya da kültürünü yaptığı ürünün bir bölümünü kendi ihtiyaçları için
kullanmakta, kalanını ise aracılara satmaktadır. Aracılar, ürünleri büyük kentlerde
bulunan ihracatçı firmalara ulaştırmaktadır. Yapılan bir araştırmaya göre; odun dışı
orman ürünleri ticaretindeki toplam gelirden Orman Genel Müdürlüğü %3 oranında,
orman köylüleri %30 oranında, aracı ve ihracatçılar ise %67 oranında pay almaktadır.
Yaratılan gelirin paylaşım oranının uygun olmadığı düşünülmektedir.
•
Odun dışı orman ürünlerinin sağlıklı bir şekilde kayıt altına alınamaması önemli bir
sorundur. Devlet orman işletmeleri odun dışı orman ürünleri için tarife bedeli
uygulamaktadır. Ancak, kaçak taşınan ve kırsal kesimin kendi ihtiyaçları için sakladığı
odun dışı orman ürünlerinden tarife bedeli alınamamaktadır. Tarife bedeli alınan
ürünler Orman Genel Müdürlüğü kayıtlarına girmekte, ancak odun dışı orman
ürünlerinin gerçek üretim miktarına ulaşılamamaktadır. Türkiye`de tarife bedeli
genelde aracılar tarafından ödenmektedir. Diğer bir ifadeyle, ürün birim fiyatı aracılar
tarafından belirlenmektedir. Ürünü toplama işini yürüten orman köylüleri topladıkları
ürün miktarıyla orantılı olarak gelir sağlamaktadır. Yine ürüne yönelik bürokratik
işlemler çoğunlukla aracılar tarafından gerçekleştirilmektedir. Bu nedenle, odun dışı
orman ürünlerinin kayıt altına alınabilmesi için köy temsilcilerinin ve yerel aracıların
takip edilmesi oldukça önemlidir.
•
Odun hammaddesi üretimi ve ağaçlandırmalar sırasında bu kaynaklara zarar verilmesi
büyük bir sorundur.
•
Her ne kadar odun dışı orman ürünlerinin Türkiye’deki yayılışları genel olarak
biliniyorsa da bu türlerin ancak %62’sinin envanteri tamamlanabilmiştir.
•
Üretim planlarında büyük bir boşluğun yaşanması ve orman envanteri ve amenajman
planlarının bu boyuta ilgi göstermemesi büyük sorun teşkil etmektedir.
•
Orman Genel Müdürlüğü’nün kekik, defne ve çam fıstığı toplayıcılarından aldığı tarife
bedeli düşüktür. Orman Genel Müdürlüğü söz konusu tarife bedelini, toplanan ürünün
kayıt dışında kalmasını önlemek ve yurt dışında ihracatçıların kolay rekabet edebilmesi
için maliyetleri arttırmamak nedeniyle düşük tutmaktadır. Bu bağlamda, Orman Genel
Müdürlüğü`nün odun dışı orman ürünleri fiyatlandırma politikasının uygunluğunun hem
kurumun sürdürülebilirliği hem de ürünün sürdürülebilirliği bağlamında sorgulanması
gerektiğini düşünen kesimler bulunmaktadır. Devlet ormanlarında genel hatları ile
bakıldığında, halen ticari olarak özellikle yabancı pazarlara sunulabilecek odun dışı
orman ürünlerinin bulunduğu ve iyi bir pazarlama programıyla ülke ve kırsal kalkınma
için kaynak oluşturabilecek bir fırsatın var olduğu düşünülmektedir. Bununla beraber,
kekik ve defnenin son yıllarda ihracat miktarının arttığı ancak ihracat birim fiyatlarının
düştüğü göz önüne alınırsa; pazarlama aşamasında fiyatlandırma kararlarının üretici ve
toplayıcılar için biran önce sağlıklı bir yönteme kavuşturulması gerektiği
12
düşünülmektedir. Çünkü ürün fiyatı; aracı, perakendeci veya ihracatçı firmanın
kontrolünde belirlenmektedir.
•
Bu ürünlerin ormanın uygun kesimlerinde yoğunlaştırılması ve özellikle orman köyleri
yakınında kültüre alınmasının desteklenmesi, bütün bunlara taban oluşturmak üzere
odun dışı orman ürünlerine ilişkin bir politikanın oluşturulması gerekmektedir.
•
Arz açığı ve karşılaştırmalı üstünlükleri bulunan odun dışı orman ürünlerinin teşvik
edilmesi önem taşımaktadır.
•
Gelişmelerin önünü açmak üzere odun dışı orman ürünleri alanında ülkeye özgü bir
sertifikalandırma sisteminin oluşturulması gerekmektedir.
•
ARGE çalışmalarındaki odun dışı orman ürünlerine ilişkin çalışmaların payının
artırılması, bu doğrultuda araştırma enstitülerinden birinin bu konu temelinde
örgütlenmesi sektörün gelişimine fayda sağlayacaktır.
•
Üretimin programlanması, ürünlerin toplanması, işlenmesi, sertifikalandırılması ve
pazarlanması gibi sürecin farklı aşamalarında çalışan kurum, firma, kooperatif, köy
tüzel kişileri, sivil örgüt, dernek... vb. oluşumların katılımıyla bir ulusal kurulun
meydana getirilmesi gerekmektedir.
•
Ulusal kurulun yanında, bu sektörün içinde yer alan öğelerin bütünleşmesi, uyumu,
çıkarlarının korunması, tanıtım, iletişim, bilgilendirme işlevlerini gerçekleştirecek bir sivil
toplum örgütünün (dernek, vakıf, oda...) oluşturulması büyük önem taşımaktadır.
13
SONUÇ
Ortaya çıkan faydanın çok yönlü (ekonomik, sosyal, kültürel, ekolojik...) oluşu, faydalanan
kitlenin ve faydalanma alanlarının genişliği göz önüne alındığında “odun dışı orman ürünleri
sektörünün” önemi daha net anlaşılmaktadır.
Odun dışı orman ürünleri, iç ve dış pazarlarda değerlendirilebildiği için gelir sağlamaktadır.
Türkiye’de odun dışı orman ürünleri ihracatı büyük çoğunlukla hammadde veya yarı-mamul
olarak yapıldığından sağlanan gelir, potansiyel gelirin çok altındadır. Defnenin yaprak, kekiğin
ise ezilmemiş biçimde işlenmeden ihraç edildiği gerçeğine bakıldığında; Türkiye’de odun dışı
orman ürünlerinin hammadde yerine işlenmiş olarak ihracına yönelik çalışmaların hızlı ve
düzenli bir şekilde desteklenmesi ve güçlendirilmesi gerekliği açıkça ortaya çıkmaktadır.
Odun dışı orman ürünleri sektörü, daha çok orman içi ve orman kenarı köylülerini
ilgilendirmekte gibi görünse de kırsal kalkınma yönünden çok büyük bir potansiyel taşıdığından
aslında ülke ekonomisi için de hayatidir. Türkiye’de orman köylerine en çok parasal ve reel
gelir sağlayan ikinci sektör odun dışı orman ürünleridir. Bu çerçeveden bakıldığında;
Türkiye’de kırsal alanda yaşayanlar için düşük gelir düzeyi, yetersiz sermaye birikimi, tarımsal
üretim risklerinin bulunması, ürettikleri ürünlerin fiyatının aracı ve tüketicilerin kontrolünde
oluşması, sağlık, sosyal olanaklardaki belirsizlikler, kentlere göç eğilimi gibi kaygıları olduğu
düşünülürse; göçün durdurulması için “odun dışı orman ürünleri sektörü” bir şans olarak
görülebilir.
Uzun yıllardan beri devam eden orman köylülerini kalkındırmak ve göçlerini durdurmak
yönündeki destekleyici çalışmalar, bu şekilde yürütülen planlı bir politika ile hayat bulacaktır.
Türkiye’de odun dışı orman ürünleri sektörünün bir devlet politikasıyla sisteme
kavuşturulmasıyla güçlendirilmesi ülke ekonomisi için de büyük bir adım olma olanağı
taşımaktadır.
14
O R T A
A N A D O L U
İ H R A C A T Ç I
KAYNAKLAR
•
Kekik, Defne ve Çam Fıstığının Üretimi ve Pazarlaması, İsmail ŞAFAK, Taner OKAN,
Doğu Akdeniz Ormancılık Araştırma Müdürlüğü/Doa Dergisi /2004
•
T.C.Orman Bakanlığı, Orman Genel Müdürlüğü, İşletme ve Pazarlama Dairesi
Başkanlığı, Tebliğ No:283, Tasnif No:IV-1434, Orman Tali Ürünlerinin Üretim Ve Satış
Esasları, ANKARA-1995
•
http://odundisiurun.ogm.gov.tr/
•
Trademap (www.trademap.org)
•
Orman Genel Müdürlüğü (www.ogm.gov.tr)
•
TÜİK verileri
Tel
: (312) 447 27 40 (pbx) Faks: (312) 446 96 05 - 447 01 80
TÜRKİYE'DEKİ BAŞLICA ODUN DIŞI ORMAN ÜRÜNLERİ ÜRETİCİ VE İHRACATÇILARI LİSTESİ (2010)
UNVAN
KUTAS TARIM URUNLERI DIS TIC. VE SAN.A.S.
ÜRÜN TARIM ÜR.İTH.İHR.TİCARET VE SANAYİ LTD.ŞTİ.
TÜRER BİTKSEL ÜR.HAY.İNŞ.SU ÜR OR.ÜR.TAR.GIDA SAN.VE TİC.A.Ş.
ADRES
1140 S.NO.57 ZEYTINLIK C.
TORBALI MAH. KEMALPAŞA YOLU NO:10
TEPECİK MAHAHALLESİ AKÇAKAYA KÜMEEVLER NO:1
İNCOM ENDÜSTRİYEL MAKİNALARI İTH.İHR.VE TİC.A.Ş.
ARMUTLU ORG.SAN.BÖL.SAN.CAD. NO:96 HAYVAN
KIRAN MEVKİİ
ANKARA ASFALTI 21.KM NO:184
AKDENİZ CAD. NO:1 REYENT HAN
TOPRAKLIK MAH.630 SOK.NO.9/B SANTRAL GARAJ
ARKASI
ÇAY MH.6489 SK.NO:6 ZEMİN KAT
DEMAR ITHALAT IHRACAT TAR.ÜR. SAN. VE TIC.A.Ş.
Ş.FETRHIBEY CAD.NO:49 PEN-PAR IŞHANI KAT:5/502
ALTUNTAŞ BAHARAT SAN.VE TİC.AŞ .
İZMİR ASFALTI BOZBURUN YOLU ÜZERİ
ANKARA ASFALTI 30 KM.YUKARI MAH.NİF DEPOLARI
NO:1
ÇAY MAH.64108 SOKAK NO:13
ESENYURT YOLU ÜZERI NO:160
GAZİ MUSTAFA KEMAL MAH. VESKAR SOK. NO:7
KARAKUYU BELDESİ
DOLAYOBA SAN. BÖLG. SAN. CAD. NO:42
ESENYURT YOLU ÜZERI NO:160
SEHIT FETHIBEY C.NO:49 K:5/5 01
GÜRPINAR MAH.7004 SOK. NO:33/A-B
KAVAKLIDERE KÖYÜ
ŞEHİT FETHİ BEY CAD.NO:49 D:404
MÜCAHİTLER CAD.NO:24
KEMALPAŞA YOLU KIZILÜZÜM KÖYÜ MEVKİİ
AKDENIZ ORG.SAN.BÖLG. PK:642
RÜSTEMPAŞA MAH.KANUNCU RIZA SK SERDAROĞLU
APT.K:1
KAVAKLIDERE KOYU
TEKSTILKENT KOZA PLAZA A BLOK K:27 NO:101-102103-104
ÇAY BOLVADİN KARAYOLU 5.KM ÜZERİ
ŞEHİT FETHİ BEY 45/303
1328 SOKAK NO:7 PK 339
1570 SOKAK NO:17 K:7 D:701/702
ŞEHİT FETHİ BEY CAD. NO:49/304
HALİT ZİYA BULV.NO:6 K:6 D:606
SABAHATTİN ÇAKMAKOĞLU CAD. GAMA KONUTLARI
NO:122
OĞUZLAR MAH. 28.SOK.NO:7/D
İ.İNÖNÜ BULV.KURTULUŞ MEYDANI NO:78 KLAS PLAZA
A/BLK.K:3/5-6
ORİGANUM GIDA TARIM VE ORMAN ÜR.İTH.İHR.SAN.VE TİC.LTD.ŞTİ.
DEFNE DIŞ TİC.VE TARIM ÜR.A.Ş.
BELMAR DIŞ TİCARET A.Ş.
ÇALIŞKAN TARIM ÜR.İNŞ.TAAHHÜT TEKSTİL SAN.VE TİC.LTD.ŞTİ.
DAPHNA TARIM GIDA VE ORMAN ÜR. SAN.TİC.LTD.ŞTİ.
HİSS KAMIŞ SANAYİ TİCARET VE İHRACAT LTD.ŞTİ.
FAHRETTIN IZMIRLI
MARTİN BAUER BİTKİ MEYVE ÇAYLARI ÜRETİM A.Ş.
TEKNOLOJI YATIRIMLARI VE DANŞ. SAN. TIC. A.Ş.
AFRODIT GIDA SAN.VE TIC. LTD.ŞTI.
MACOLIVE TARIM URUNLERI SAN.VE TIC.LTD.STI.
TAMSAN GIDA ÜRÜNLERİ SANAYİ VE TİCARET LTD.ŞTİ.
CELSAN İTH.İHR.VE TİC.LTD.ŞTİ.
DORUK TARIM ÜRÜNLERİ DIŞ TİC. VE SAN. A.Ş.
BAYAMTAŞ İTHALAT İHRACAT AŞ.
ÖMEROĞLU TARIM ÜRÜNLERİ SAN.VE TİC.LTD.ŞTİ.
WBT TAR.ÜRÜNL.SAN.TIC.A.Ş.
GÜRKAN DIŞ TİC.LTD.ŞTİ.
TURER TARIM VE ORMAN URUNLERI ITH.IHR.SAN.VE TIC.LTD.STI.
BULUTOĞLU GIDA VE LOJISTIK HIZMETLERI A.Ş.
PHRAGMA SU ÜRÜNLERİ TARIM İNŞ. ENERJİ SAN.VE TİC.LTD.ŞTİ.
UFAY TARIM GIDA VE ORMAN ÜRÜN. SAN.VE TİC.LTD.ŞTİ.
TİMTAŞ TARIM İLAÇ VE MAHS. TİC.A.Ş.
AROMA İÇ VE DIŞ TİC.LTD.ŞTİ.
TİCARET EVİ İTHALAT İHRACAT TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ
NETA TARIM ÜRÜNLERİ SAN.VE TİC LTD.ŞTİ.
AKDENİZ EKOLOJİK ÜRÜNLER ORMAN GIDA SAN.VE TİC.LTD.ŞTİ.
DOĞADAN GIDA ÜRÜN.SAN.PAZ.A.Ş.
ARMADA GIDA TİC.SAN.LTD.ŞTİ.
ILCESI
KONAK
TORBALI
ILI
İZMIR
İZMIR
TEL
FAKS
0 232 4332312 0 232 4332312
0 232 8532510 0 232 8532520
EMAIL1
[email protected]
[email protected]
WEB
www.kutas.com.tr
www.uruntarim.com
SEFERİHİSAR
İZMIR
0 232 7436020 0 232 7436026
[email protected]
www.turer.com.tr
KEMALPAŞA
İZMIR
0 232 8866178 0 232 8867005
KEMALPAŞA
İZMIR
İZMIR
0 232 8772270 0 232 8772272
0 232 4835018 0 232 4415538
[email protected]
DENIZLI
0 258 2421147 0 258 2417967
[email protected]
www.caliskantarim.com
AKDENİZ
MERSIN
0 324 2217674 0 324 2219714
[email protected]
www.incomas.com
KONAK
İZMIR
0 232 4415064 0 232 4255307
[email protected]
[email protected]
www.altuntas.com.tr
www.hisskamış.com.tr
www.afroditgıda.com.tr
MERKEZ
DENIZLI
0 258 3710782 0 258 3710324
KEMALPAŞA
İZMIR
0 232 8772270 0 232 8772272
AKDENİZ
AVCILAR
MERSIN
İSTANBUL
0 324 2215750 0 324 2215749
0 212 6900883 0 212 6900889
[email protected]
[email protected]
0 232 8662288 0 232 8662366
[email protected]
TORBALI
İZMIR
PENDİK
AVCILAR
TİRE
BORNOVA
BORNOVA
KONAK
KEMALPAŞA
DÖŞEMEALTI
İSTANBUL
İSTANBUL
İZMIR
İZMIR
İZMIR
İZMIR
MERSIN
İZMIR
ANTALYA
3076771
6900883
4893298
4795541
3601280
4468429
2213700
8771260
2581030
0
0
0
0
0
0
0
0
0
216
212
232
232
232
232
324
232
242
3076773
6900889
4255307
4795568
3601283
4468430
2137100
8771267
2581275
[email protected]
[email protected]
[email protected]
[email protected]
[email protected]
[email protected]
www.endemix.com.tr
www.afraditgida.com.tr
[email protected]
[email protected]
www.omeroglu.com.tr
www.wbtas.com
www.turertarim.com.tr
www.doruktarim.com
SAPANCA
SAKARYA
0 264 5827595 0 264 5820769
İZMIR
0 232 3601280 0 232 3601283
[email protected]
ESENLER
İSTANBUL
0 212 4381177 0 212 4381185
[email protected]
ÇAY
KONAK
KONAK
BORNOVA
KONAK
KONAK
AFYON
İZMIR
İZMIR
İZMIR
İZMIR
İZMIR
0
0
0
0
0
0
6325203
4459106
4841628
4613832
4830450
4416074
[email protected]
[email protected]
[email protected]
[email protected]
[email protected]
www.netatarim.com.tr
ERDEMLİ
MERSIN
0 324 5447284 0 324 5447284
[email protected]
www.bay-lenf.com
MERKEZ
CEMAY MEYAN KÖKÜ SANAYİ VE DIŞ TİCARET LTD.ŞTİ.
MARAŞAL ÇAKMAK CAD.DENİZ APT. A/BLOK NO:33/1
ARSLAN ZİRAİ ÜR.SOĞUK HAVA DEP VE PAK.TES. SAN.TİC.LTD.ŞTİ.
TUNALAR MADENCİLİK İNŞ.NAKLİYE TAAH.SAN.VE TİC.LTD.ŞTİ.
NECDET BÜKEY TARIM ÜRÜNLERİ MATBAACILIK SAN.VE TİC.A.Ş.
ISTANBUL TARIM ÜR.VE GIDA SAN. TIC.LTD.ŞTI.
GAP PAZ.A.Ş
ÜNİLEVER SAN.VE TİC.TÜRK A.Ş.
HEMSİ TAR.ÜRN.TİC.VE SAN.LTD.ŞTİ.
MELİS İTH.İHR.SAN.TURİZM TİC LTD.ŞTİ
BİRLİK BAHARAT SAN.TİC.LTD.ŞTİ
ZİRVE İNŞAAT-AV SAN.VE TURİZM İŞLTM.SAN.TİC.LTD.ŞTİ.
4.SOKAK NO.29
BORNOVA
SİNDEL HÖYÜK KASABASI
DEVELİ
SANAT CAD.NO.28
BORNOVA
ISTOÇ 22.ADA NO:52
BAĞCILAR
KORE ŞEHİTLERİ CAD. NO:8 ESENTEPE
ŞİŞLİ
KÜÇÜKSU CAD. SARAY MH. SOKULLU SK. NO:8
ÜMRANİYE
SEHIT FETHI BEY C. NO:43/801
TİRE
S.S.KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ 10.BLOK NO:10
1145/4 SOKAK NO:10
KONAK
ATATÜRK CAD.GÖL DÜĞÜN SALONUYANI
BEYŞEHİR
HARAPARASI MAH.YAVUZ SELİM CAD.ZÜHALİYE ÖKTEN
ANTAKYA
İŞH. A BLOK KAT:1 NO:38
B.HAYRETTİN PAŞA MAH.1058 SOK. NO.38
GAZİOSMANPAŞA
SAKARYA CAD. ULUYOL GIRIŞI 250.SOKAK NO:1
AZİM GIDA SANAYİ LTD.ŞTİ.
216
212
232
232
232
232
324
232
242
BORNOVA
BAKKALIM TAR.ORM.VE GIDA ÜRÜN. MAD.TEKS.HAYV.SAN.VE LTD.ŞTİ. ÇAY MH.6489 SK.NO:6 KAT:2
KORHAN PAZARLAMA VE DIŞ TİC. A.Ş.
DEFLAS MOTORLU ARAÇL.GIDA TAR. ORM.ÜR.SAN.VE TIC.LTD.ŞTI.
0
0
0
0
0
0
0
0
0
İSKENDERUN
272
232
232
232
232
232
6325202
4459135
4833837
4613757
4414048
4417098
0
0
0
0
0
0
272
232
232
232
232
232
ANKARA
0 312 2843100 0 312 2876115
[email protected]
MERSIN
0 324 2380729 0 324 2380742
[email protected]
MERSIN
0 324 2217437 0 324 2219714
HATAY
0 326 6137141 0 326 6134486
İZMIR
KAYSERI
İZMIR
İSTANBUL
İSTANBUL
İSTANBUL
İZMIR
MUĞLA
İZMIR
KONYA
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
232
352
232
212
212
216
232
252
232
332
4363029
6255255
4336486
6595333
3065000
6339000
4415880
2129909
4571291
5125957
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
232
352
232
212
212
216
232
252
232
332
www.bulutoglu.com
www.phragma.com.tr
www.ufay.net
www.armadafoods.com
[email protected]
4362823
6255282
4576336
6595336
3065471
6339150
4895188
2149756
4597639
5122423
[email protected]
[email protected]
[email protected]
[email protected]
[email protected]
[email protected]
[email protected]
[email protected]
[email protected]
[email protected]
www.arslanzirai.com.tr
www.tunalarhasircilik.com
www.bukas.com.tr
HATAY
0 326 2253120 0 326 2253118
[email protected]
www.azimgida.com
İSTANBUL
SAKARYA
0 212 6187080 0 212 6187089
0 264 2915138 0 264 2915133
www.unilever.com.tr
www.hemsi.com.tr
www.yalabik.com
deflas.com

Odun Dışı Orman Ürünleri Raporu Ağustos 2011

Transkript

Benzer belgeler

ORMAN ÜRÜNLERİ İŞLETMELERİNDE ODUNSU ATIK YÖNETİMİ

İndir

indir

yrd. doç. dr. mustafa karaköse - Giresun Üniversitesi Espiye MYO

Orman koruma, karantina, korunan alanlar ve yaban hayatı

Canilik mi fedakârlık mı?

Özgeçmiş - 6. Bölge Müdürlüğü

12.02.2016 tarih 461 nolu Toplu Yönetim Kurulu

GenelBilgi - Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü