Dossier - THINKTANK

Transkript

Dossier - THINKTANK

Dossier
www.mttp.pl
polAND • TURKEy • EUROPE
O co gra dziś Turcja i co to oznacza dla Polski?
Konieczne nowe otwarcie w relacjach
Polonya genişleyen Avrupa'da Türkiye'nin geleceğe yönelik ortağı
olabilir. Fakat ilişkilerimizde yeni bir açılıma ihtiyaç duyulmaktadır
Turkey and Europe: together or apart? Time to decide.
Scenarios for the future.
Polsk a strategia wobec Turcji: jak ie pr ior ytet y?
Dossier
THINKTANK DOSSIER Polska_Turcja_UE
2012
Dossier
II
2012
THINKTANK DOSSIER Polonya_Türkiye_AB
REKOMENDACJE/ TAVSİYELER/ recommendations
Poland  Turkey  Europe:
Potrzeba redefinicji / Yeniden Tanımlama İhtiyacı
/ The need for redefinition
•
Europa wciąż jest dla Turcji ważnym punktem odniesienia. Jednakże kryzys w strefie euro i instytucjach
unijnych z jednej strony, a z drugiej – wzmocnienie gospodarczej i politycznej pozycji Turcji w ostatniej
dekadzie inspirują ten kraj do redefinicji priorytetów strategicznych. Jeśli Unia Europejska nie da Turcji
jasnego sygnału, że członkostwo w UE (lub równie atrakcyjna forma relacji) jest możliwe, Turcja skupi się na
budowaniu własnej przestrzeni wpływów, co będzie dla Europy znacznie mniej korzystne.
Prawie 600 lat stosunków dyplomatycznych Polski i Turcji to dobry punkt wyjścia do tego, by Polska odgrywała
większą rolę jako rzecznik zacieśniania więzów Europy z Turcją. Okazją do tego może być wybór Turcji jako jednego
z perspektywicznych rynków dla polskiej gospodarki.
•
Avrupa Türkiye için önemli referans noktası olmaya devam etmektedir. Fakat bir taraftan Euro bölgesi ile
AB kurumlarındaki kriz, diğer taraftan da Türkiye'nin siyasi ve ekonomik öneminin en son on yıl içinde
pekiştirilmesi, stratejik önceliklerini yeniden tanımlama ilhamına yol açmaktadır. AB üyeliğinin (veya aynı
ölçüde cazip olabilecek diğer ilişkiler) mümkün olduğu açık bir işareti AB tarafından Türkiye'ye gönderilmezse,
Türkiye, kendi etki alanının geliştirilmesine odaklanacak, dolayısıyla bu durum AB için daha az avantajlı
olacaktır.
Yaklaşık 600 yıl devam eden Polonya Türkiye ilişkileri, Polonya'nın, Türkiye'nin Avrupa ile bağlarının daha sıkı
olmasını destekleyen daha etkin sözcü rolünü oynaması için iyi bir hareket noktasıdır. Türkiye'nin Polonya ekonomisi
için geleceğe yönelik ve vaat edici bir pazar olarak seçilmiş olması buna iyi bir fırsat olabilir.
•
Europe still remains a vital point of reference for Turkey, but the crisis in the eurozone and EU institutions
on one hand, and on the other – the strengthening of Turkey’s economic and political position over the last
decade have led the country to redefine its strategic priorities. Unless the EU gives Turkey a clear signal that
EU membership (or an equally attractive form of relationship with the EU) is a real possibility, Turkey will
concentrate on building its own sphere of influence, which will be considerably less advantageous for Europe.
Almost 600 years of diplomatic relations between Poland and Turkey are a good starting point for Poland to play
a greater role as an advocate for forming closer ties between Europe and Turkey. The selection of Turkey as one of the
potential markets for the Polish economy might be an opportunity to do this.
2012
Dossier
1
2012
spi s treśc i
OİÇİNDEKİLER
/ Contents
Dofinansowano
ze środków Ministerstwa
Gospodarki RP
Partner projektu:
4 Polska i Turcja w liczbach
İstatistiklere Göre Polonya ve Türkiye
6 Analiza I
O co gra dziś Turcja?
Turcja na nowo definiuje swoje miejsce w świecie oraz wzmacnia pozycję polityczną i gospodarczą
w swoim regionie. Europa wciąż jest dla niej ważnym punktem odniesienia, ale nie jest jedynym
pomysłem na przyszłość. Stabilnie rozwijające się gospodarki Polski i Turcji, a także rosnąca rola obu
państw to dobry kontekst, by wypracować nowe formy współpracy, uwzględniające interesy obu stron.
14 ANALİZ II
Polonya, Türkiye'nin Genişleyen Avrupa'da Geleceğe Yönelik Ortağı
Polonya, Türkiye'nin Avrupa'da ana ortağı ve müttefiki olabilecek. Fakat karşılıklı ilişkilerde yeni bir açılıma
ve beraberce yapılabileceklerine daha derin bakışa ihtiyaç duyulur İlişkilerimizin 600. yıldönümünün
kutlamaları ve Türk pazarının Polonya şirketleri için geleceğe yönelik bir piyasa olarak
seçilmesi buna iyi bir fırsat olabilir.
25 ANALYSIS III
Turkey’s choice, Europe’s choice
European-Turkish relations could develop in two different directions.
Turkey might be a ’builder of bridges’ between the West and the Orient, or an inconvenient
neighbour of Europe. Which will it choose? – this depends less and less on Europe.
www.mttp.pl www.thinktankmagazine.pl
Misją ośrodka analitycznego THINKTANK
jest dostarczanie polskim liderom biznesu
i administracji publicznej inspiracji i narzędzi
do podejmowania lepszych decyzji.
THINKTANK prowadzi projekty dotyczące
polityk publicznych, spraw międzynarodowych
oraz skutecznego zarządzania, przywództwa
oraz innowacji w firmach i instytucjach;
publikuje raporty oraz kwartalnik THINKTANK.
2012
THİNKTANK Analiz Merkezi'nin misyonu,
iş alanında ve kamu idaresinde önde gelen
Polonyalı liderlere, daha isabetli kararlar
almaları amacıyla ilham ve araçların
sunulmasıdır. Kamu politikaları ve efektif
yönetim, şirket ile kamu teşebbüslerinde
lider olma konusundaki programları
geliştirerek, THİNKTANK adlı üç aylık dergi
yayımlamaktadır.
Dossier
2
The mission of the analysis and research
centre THINKTANK is to provide Polish leaders
in business and public administration with
the inspiration and the tools for better
decision-making. THINKTANK conducts projects
relating to public policy as well as leadership
and innovation in firms and public institutions;
it publishes reports and the THINKTANK
quarterly magazine.
2012
myŚli, które pomagają poDejmować lepsze Decyzje
Ośrodek analityczny nowego typu, wspierający m.in. globalną ekspansję polskich firm
Dyskusje • debaty • publikacje • kwartalnik THINKTANK • Network idei i dobrych rozwiązań
Daha iyi kararlar almaya yarDim eDen Düşünceler
/Polonya firmalarının küresel açılımını destekleyen yeni tip analiz merkezi
Tartışma • açık oturum • yayınlar • THİNKTANK adlı üç aylık dergi • Ülkü ve iyi çözümler ağı
iDeas which help with better Decision-making
A new kind of analysis and research centre providing support
among others for global expansion of Polish business
Discussions • debates • publications • THINKTANK quarterly magazine
Network of ideas and good solutions
www.mttp.pl
2012
Dossier
3
2012
❖
L i c Z B Y ❖ sayılar
Polska

❖
❖
❖
LicZBY
Turcja 600 lat relacji
POLONYA - TÜRKİYE 600 Yillik İlişkiler
Wielkość ma znaczenie
/ Büyüklüğün Önemi Vardır
Turcja zajmuje 783 tys. km kw. (więcej niż
jakikolwiek kraj UE; Francja ma 643 tys. km kw.).
To 18 proc. terytorium obecnej UE i 2,5 razy więcej
niż terytorium Polski. Rozmiar i strategiczne
położenie pomiędzy Europą a Bliskim Wschodem
wpływają na pozycję Turcji zarówno w Europie,
jak i wśród wschodnich i południowych sąsiadów.
Metropolia Stambuł z 13,5 mln mieszkańców jest
21. miastem świata, któremu w Europie dorównuje
jedynie Londyn z przedmieściami (12,2 mln).
Gdyby Turcja weszła do UE, byłaby drugim
pod względem populacji państwem członkowskim
(ponad 79 mln mieszkańców), ustępując jedynie
Niemcom (81 mln, Polska z 38 mln to szósty kraj UE
pod względem populacji). Populacja turecka jest
młoda (28 lat), mediana europejska to 40,9 lat
(np. Niemcy 45, Francja 40, Polska 38,8).
Członkostwo Turcji mogłoby więc znacznie
odmłodzić Europę.

/ Türkiye'nin yüzölçümü 783 bin kilometre karedir (herhangi Avrupa
ülkesinden daha büyüktür; örn. Fransa'nın yüzölçümü 643 bin km. karedir).
Öyleyse Türkiye, Avrupa Birliği'nin mevcut yüzölçümünden %18'ine eşit
olup, Polonya’nınkinden ise 2,5 kat büyüktür. Büyüklüğü ve Avrupa ile Orta
Doğu arasındaki stratejik konumu, Türkiye'nin hem Avrupa'da hem de doğu
ve güney komşuları arasındaki önemini etkiler. Nüfusu 13,5 milyon olan
büyükşehir İstanbul, dünyanın 21. şehridir. Avrupa'da kenar sentleri dahil
olmak üzere ancak Londra’yla (nüfusu 12,4 milyon) karşılaştırılabilir.
Türkiye AB üyesi olsaydı, nüfus açısında nüfusu 81 milyon olan
Almanya'dan sonra ikinci üye (nüfusu 79 milyon üstündedir) olacaktı.
Nüfusu 38 milyon olan Polonya AB ülkeleri arasında altıncı yer almaktadır).
Türk nüfusu gençtir (yaş ortalaması 28). Avrupa yaş ortalaması 40,9
(örn. Almanya 45, Fransa 40, Polonya ise, 38,8). Türkiye'nin üyeliği
Avrupa'yı çok gençleştirebilecek.
14 %
ok.
O tyle wzrosłyby zarówno populacja,
jak i terytorium UE, gdyby dołączyła do niej Turcja.
/ Türkiye AB üyesi olsaydı, hem AB nüfusu hem
de yüzölçümü bu oranda artacaktı.
Polska – Turcja: potencjał jeszcze niewykorzystany
/ Polonya - Türkiye: Henüz Yararlanılmamış Potansiyel
Wymiana handlowa Turcji z Polską prawie się potroiła
– z 2 mld dol. w 2004 r. do 5,6 mld dol. w roku 2011.
W 2011 r. znacznie wzrósł polski eksport (o 32,6 proc.),
co przy umiarkowanym wzroście importu (8,6 proc.) doprowadziło
do bezprecedensowej nadwyżki polskiego eksportu na poziomie
978 mln dol. Polska wysyła do Turcji głównie wyroby przemysłu
elektromaszynowego (ok. 63 proc.), chemicznego (14 proc.)
oraz artykuły rolno-spożywcze (12 proc.). Turcja z kolei eksportuje
do Polski wyroby przemysłu elektromaszynowego (ok. 40 proc.),
lekkiego (ok. 30 proc.), chemicznego (ok. 10 proc.)
i rolno-spożywczego (ok. 9 proc.).
2012
Dossier
/ Türkiye - Polonya arasındaki ticaret hacmi 2004'de 2 milyar
dolardan 2011'de 5,6 milyar dolara kadar, yani üç kat artmıştır.
2011 yılında Polonya ihracatı önemli derecede artmıştır
(%32,6). İthalatın artışı oldukça küçükken (%8,6), ilk defa
ihracatta 978 milyon dolar tutarındaki fazlalık kaydedilmiştir.
Genellikle elektrik ve makine sanayi ürünleri (ykl. %63),
kimyasal maddeler (%14) ve gıda maddeleri (%12)
Polonya'dan Türkiye'ye ihraç edilmektedir. Elektik ve makine
sanayi ürünleri (ykl. %40), hafif sanayi ürünleri (ykl. %30),
kimyasal maddeler (ykl. %10) ve gıda maddeleri (ykl. %9) ise,
Türkiye'den Polonya'ya ithal edilmektedir.
4
2012
❖
❖
❖
❖
LicZBY
Środkowoeuropejski lider wzrostu
/ Orta Avrupa'da Kalkınma Lideri
Polska w ostatniej dekadzie rozwijała się równie szybko jak Turcja
(4,2 proc. wzrostu w latach 2001–2008, w 2009 r. jedyny kraj w UE,
który odnotował wzrost). W latach 2008–2011 skumulowany wzrost PKB
Polski wyniósł 15,8 proc. – najwięcej na całym kontynencie.
Siłą gospodarki jest duży rynek wewnętrzny, rosnący udział eksportu
w PKB (42 proc., czyli na poziomie Niemiec; w Turcji jest on dwukrotnie
mniejszy) oraz inwestycje infrastrukturalne i wykorzystanie funduszy UE
na rozwój kraju. W ciągu ostatniej dekady wartość eksportu polskich
produktów i usług wzrosła trzyipółkrotnie. Rosnące znaczenie
eksportu w gospodarce skłania polskie przedsiębiorstwa
do poszukiwania sojuszy na kluczowych rynkach.
/ Son on yıl içinde Polonya da çok hızlı gelişmekteydi (2001-2008
yılları arasında %4,2 oranındaki artış kaydedilmiştir; 2009 yılında ise,
AB ülkeleri arasında artış kaydeden tek ülkeydi). 2008-2011
döneminde, birikilmiş GSMH'nın artış oranı %15,8 idi - Avrupa
kıtasında en büyük artış. Büyük iç piyasa, GSMH'da artan ihracat payı
(%42, yani Almanya düzeyinde; Türkiye'de iki kat daha küçüktür)
ve altyapı yatırımlar ile AB fonlarının kalkınma için kullanılması,
Polonya ekonomisinin gücünü oluşturur. Son on yıl içinde, Polonyalı
ürün ile hizmetlerin değeri üç buçuk kat artmıştır. İhracat payının
ekonomimizde artışı, Polonya firmalarını anahtar pazarlarda
ortaklar aramaya teşvik etmektedir.
Dobrze wykorzystana dekada
prowadzi rozległą i bardzo
•Turcja
aktywną politykę zagraniczną.
❖
İyi kullanılmış en son on yıl
Tempo wzrostu PKB w Polsce, Turcji i UE (1991–2011)
GSMH'nın Polonya, Türkiye ve AB'de artışı (1991–2011)
Polska jest w relacjach globalnych
znacznie mniej ekspansywna.
/Türkiye çok kapsamlı ve yapıcı dış politikayı
12
10
8
6
4
2
gütmektedir. Polonya ise, büyüme açısından daha
az ilerleme hızını kaydetmektedir.
0
-2
-4
-6
-8
Źródło / Kaynak: Worldbank
Polska / Polonya
Turcja / Türkiye
UE / AB
Wpływowa potęga średniego szczebla
/ Orta Boy Nüfuzlu Güç
Będąc 17. gospodarką świata (PKB pod względem parytetu siły
nabywczej) Turcja stała się jedną z najbardziej wpływowych
gospodarczych potęg średniego szczebla. W ciągu ostatniej dekady
wzrost PKB wynosił średnio 5 proc. rocznie. Napędzały go zarówno
rosnący rynek wewnętrzny, jak i aktywna obecność za granicą
oraz ekspansja gospodarcza np. w Afryce i Azji Środkowej,
a także Ameryce Południowej. Dziś Turcja jest 13. pod względem
atrakcyjności krajem do lokowania inwestycji w regionie.
Jest też drugim na świecie po Chinach krajem pod względem
liczby inwestycji infrastrukturalnych realizowanych poza granicami
kraju – turecka firma buduje np. warszawskie metro. Ambicją kraju
jest zostanie jedną z 10 gospodarek świata, co oznaczałoby
prześcignięcie m.in. Hiszpanii, Włoch czy Francji.
2012
Dossier
/ Ekonomi büyüklüğü bakımından dünya çapında 17. yer alan Türkiye
(alım gücü açısından kişi başına GSMH'ya göre yapılmış sıralama) orta
boy, en etkileyici ekonomilerden biri olmuştur. Son on yıl içinde GSMH
%5 oranında ortalama olarak artıyordu. Gerek hızlı gelişmekte olan iç
piyasa, gerekse, yurtdışı yatırımlar, gerekse de Afrika, Orta Asya
ve Güney Amerika'ya yönelik ihracat kampanyası, GSMH'nın hızlı
artışını sağlamıştır.
Halen Türkiye, yatırımların bölgede gerçekleştirilmesi istenen 13.
ülkedir. Ayrıca Türkiye, Çin'den sonra, yurtdışında gerçekleştirilmekte
olan altyapı yatırım sayısı açısından dünya çapında ikinci yer almaktadır
(örn. Varşova metrosu bir Türk firmasınca inşa edilmektedir).
Türkiye, dünyanın 10 en büyük ekonomiden biri olmak istemektedir.
Böyle olursa, İspanya, İtalya ve Fransa geride bırakılacak.
5
2012
nowe partnerstwo
Polska
i
Turcja
Potrzebny lepszy pomysł
na wzajemne relacje
autorzy: Małgorzata Bonikowska, Paweł Rabiej, THINKTANK
Dzisiejsza Turcja mało przypomina tę znaną z lat 90. Szczególnie ostatnia
dekada była dla tego państwa okresem wzrostu – zarówno gospodarki,
jak i znaczenia na arenie międzynarodowej. Polska, zajęta wzmacnianiem
swojej pozycji w UE, dostrzegła skalę tych zmian, ale nie zaproponowała
konkretów. Wciąż nie jest za późno na zbudowanie silniejszych relacji
polsko-tureckich. Trzeba jednak wiedzieć po co.
Patrząc na cieśninę Bosfor z pałacu Topkapi,
gdzie przez kilka stuleci mieszkali otomańscy władcy,
jednocześnie dostrzega się Europę i Azję, przeszłość
imperium i współczesność modernizującej się republiki. Miniona świetność chrześcijańskiej stolicy
cesarstwa bizantyjskiego splata się z teraźniejszością
İslambol, czyli „miasta islamu”. Najważniejszy zabytek
Stambułu – Hagia Sophia, przez tysiąc lat największa
świątynia chrześcijańskiego świata – do dziś pozostaje
wzorem dla twórców kościołów i meczetów. Budowla ta dobrze symbolizuje Turcję jako państwo łącznik,
stojący na dwóch nogach – azjatyckiej i europejskiej.
przestrzeni polityczno-społecznej na wzór amerykański. Polityka zagraniczna była wyznaczana
przez strategiczny sojusz ze Stanami Zjednoczonymi w opozycji do Związku Radzieckiego, aktywne
członkostwo w NATO (od 1952 r., co łączyło się
z utrzymywaniem własnej siły militarnej), a także
neutralne relacje z sąsiadami (w większości państwa
islamskie) oraz dążenie do maksymalnego zbliżenia
z jednoczącą się Europą. Wniosek o członkostwo
we Wspólnocie Europejskiej Turcja złożyła już
w 1960 r.; w 1999 r. została oficjalnym kandydatem
do UE, a w 2005 r. rozpoczęła negocjacje akcesyjne.
W nowym stuleciu zdarzyło się wiele rzeczy,
które modyfikują ten kurs1. Po dojściu do władzy
w 2002 r. Partia Sprawiedliwości i Rozwoju (Adalet ve Kalkınma Partisi – AKP) kierowana przez
Recepa Erdoğana zakwestionowała linię polityczną
kemalistycznych poprzedników. Nowy rząd postawił na rozwój i ekspansję ekonomiczną w regionie,
aktywnie zainteresował się sprawami innych krajów, zwłaszcza państw Bliskiego Wschodu. Politykę
zagraniczną wzbogaciły nowe wektory określane
O co gra
Turcja?
Dziś rodzi się nowy kształt tureckiego państwa.
Marszałek Mustafa Kemal, Atatürk, czyli „ojciec
wszystkich Turków” – architekt niepodległej republiki
i pierwszy prezydent, zaprojektował ją jako silne, laickie państwo religijnego społeczeństwa. Przez lata do
najważniejszych celów rządu należały: demokratyzacja, modernizacja, rozwój ekonomiczny i organizacja
2012
Dossier
6
2012
nowe partnerstwo
Turcja stała się światowym graczem
średniej kategorii, co zmieniło jej priorytety
geopolityczne. Dziś buduje własną
przestrzeń polityczno-gospodarczo-społeczną.
Polska powinna wyciągnąć z tego wnioski.
mianem „koncepcji strategicznej głębi”, m.in. polityka „zero
problemów z sąsiadami” (rozwiązywanie kwestii spornych
przez dialog, wspieranie rozwoju, dobrobytu i ekonomicznej niezależności państw ościennych) oraz dążenie do odgrywania roli lidera krajów muzułmańskich. Jednocześnie
Turcja zaczęła szerzej wychodzić w świat (Afryka, Ameryka
Południowa, Środkowy Wschód) – m.in. poszukując dostępu do surowców i rynków zbytu. UE zeszła na dalszy plan,
zwłaszcza od kiedy negocjacje akcesyjne zostały spowolnione, a potem zamrożone (otwarto do tej pory tylko 13 z 33
rozdziałów, a zamknięto jeden).
Sytuacja w najbliższym otoczeniu Turcji także się zmienia. Zaangażowanie w „arabską wiosnę”, mediacje polityczne w państwach muzułmańskich oraz wsparcie przemian
w Syrii zbliżyły Turcję do Zachodu, ale doprowadziły do
ochłodzenia relacji z częścią sąsiadów (Syria, Iran). Rywalizacja o eksploatację złóż gazu we wschodnim basenie
Morza Śródziemnego wzmogła napięcie w stosunkach
z Izraelem. W najtrudniejszym położeniu stawiają jednak
Turcję działania Iranu – politycznego konkurenta o „rząd
arabskich dusz”. Politykę sąsiedzką Turcji można więc raczej
dziś określić jako „zero spraw wokół nas bez nas”.
Dzięki ostatniej dekadzie szybkiego wzrostu (średnio 8 proc. PKB rocznie) pod stabilnymi rządami Turcja
wzmocniła swoją pozycję międzynarodową, czego zwieńczeniem było jej wejście w 1999 r. do grupy G20. Choć Turcja nie należy do BRIC, stała się średniej wielkości mocarstwem globalnym, którego horyzont działania nie ogranicza
się do regionu2. Zwiększyła wpływy na światowej scenie
politycznej, aktywnie uczestniczy w organizacjach międzynarodowych (m.in. w ONZ czy Organizacji Współpracy
Islamskiej) oraz rozwija dyplomację ekonomiczną (tureckie
firmy zajmują drugie miejsce po chińskich pod względem
liczby inwestycji realizowanych za granicą).
Wiele z tych faktów umknęło uwadze Europejczyków.
Od lat 90. XX stulecia postrzegają oni Turcję stereotypowo – jako państwo przyjazne i stabilne, ale mało zamożne
i mentalnie odległe. Także duża część polskiego społeczeństwa, w tym elit politycznych, kojarzy Turcję powierzchownie: z wakacjami, tanimi tekstyliami, kulturą islamu
i zagrożeniem nielegalną migracją. Brak wiedzy na temat
2012
Dossier
UE ma wiele obaw wobec akcesji Turcji,
ale w dłuższej perspektywie wiele straci na tureckim
dryfie w inną stronę. Polska może odegrać ważną
rolę w sformułowaniu optymalnego pomysłu
na europejsko-tureckie relacje i wypracować
nową jakość własnych stosunków z Turcją.
współczesnej kondycji kraju utrudnia ocenę sytuacji i nie
pozwala wyciągać strategicznych wniosków politycznych.
Warto dostrzec kilka czynników.
Co determinuje
przyszłość Turcji?
Po pierwsze, Turcja stała się znacznie silniejszym graczem politycznym i gospodarczym, „sworzniem geopolitycznym”, jak to już w 1997 r. przewidział Zbigniew Brzeziński3. Silnie oddziałuje i stabilizuje region. Prowadzi aktywną
i jasno zdefiniowaną politykę. Dostosowuje ją do okoliczności, potrafi wyjść poza utrwalone schematy (np. ma dziś
dobre relacje z Rosją). Jest najbliższym Europie dużym
(prawie 80 mln mieszkańców) i szybko rozwijającym się
rynkiem. Stawia na intensywny wzrost i nowe technologie.
Po drugie, Europa przestała być dla Turcji jedynym
wyborem. Choć tureckie tablice rejestracyjne wyglądają
na unijne, a prasa z satysfakcją odnotowuje każdy przejaw
popularności Turcji w Europie, splendor Europy zbladł.
Sprzyjają temu kryzysy w Europie – ekonomiczny i ideowy.
Tym, co wciąż trzyma Turcję przy Unii, jest fakt, że Europa pozostaje wzorcem modernizacji państwa i najlepszych
standardów. Nie bez znaczenia są także relacje gospodarcze:
46 proc. tureckiego eksportu i 39 proc. importu przypada na
kraje UE; Turcja jest szóstym partnerem handlowym Unii
z obrotami 3,6 proc. ogółu handlu, a z Europy pochodzi
ok. 80 proc. bezpośrednich inwestycji zagranicznych w tym
kraju. Ale i to się zmienia – w bilansie handlowym Turcji
rośnie znaczenie wymiany z Azją i Ameryką Południową.
7
2012
Turcja jest dla Polski głównym partnerem
gospodarczym z obszaru Bliskiego Wschodu i Azji.
W latach 2008–2011 wartość polskiego eksportu
do Turcji wzrosła o 86 proc. (czyli blisko 9-krotnie
szybciej niż przeciętnie, do 3,3 mld dol.), natomiast
poziom importu z Turcji w roku ubiegłym wyniósł
2,3 mld dol. i był o 8,2 proc. niższy niż
w przedkryzysowym roku 2008. Mimo że handel
między Polską a Turcją rośnie dynamicznie (…),
nadal jego skala nie odpowiada potencjałom obu
gospodarek, które należą do najszybciej rozwijających
się w regionie Europy. (…) Na Polskę i Turcję patrzeć
trzeba nie tylko jako na coraz bardziej interesujące
rynki zbytu towarów. Firmy polskie i tureckie mogą
stać się ważnymi partnerami w ekspansji na rynki
krajów trzecich w regionie Europy Środkowej
i Wschodniej oraz Bliskiego i Środkowego Wschodu.
We wzajemnych obrotach towarowych w ujęciu
wartościowym znaczącą rolę odgrywają
międzynarodowe korporacje. Jest to powszechnie
występująca tendencja w epoce zglobalizowanej
gospodarki. Chętnie widzielibyśmy jednak większą
aktywność innych sektorów, w tym
przedsiębiorców z sektora MŚP.
WALDEMAR PAWLAK [wicepremier RP,
minister gospodarki], fragment wystąpienia
podczas polsko-tureckiego forum biznesowego
16 maja 2012 r. w Warszawie
Po trzecie, decyzje Turcji w coraz mniejszym stopniu zależą od Europy. Im Turcja
staje się silniejsza i bardziej niezależna, tym
większe ma pokusy innej drogi rozwoju.
Tymczasem Europie coraz trudniej się porozumieć, także w sprawie relacji z Turcją.
Zwolennikami członkostwa Turcji w UE
są (każde z innego powodu): Hiszpania,
Włochy, Wielka Brytania, Litwa i Polska.
Tradycyjni przeciwnicy to przede wszystkim
Francja, Niemcy, Austria, Cypr i Grecja. Brak
zdecydowania i jasnej wizji, jakiego rodzaju
2012
Dossier
8
stosunków z tym krajem Europa tak naprawdę chce, będą skłaniać Turcję do poszukiwania nowych politycznych pomysłów na swoją
przyszłość oraz nowych partnerów, przede
wszystkim w najbliższym sąsiedztwie, czyli
na Środkowym i Bliskim Wschodzie. Jest to
tym bardziej prawdopodobne, że gospodarcza ekspansja w globalnym świecie przychodzi tureckim firmom dość łatwo. Chcąc ją
wesprzeć, tylko w Afryce w ciągu ostatnich
dwóch lat rząd otworzył 22 nowe ambasady,
by spozycjonować się wśród afrykańskich elit
jako alternatywa dla Chin.
Po czwarte, w wymiarze społecznym
Turcja będzie poszukiwać własnej drogi,
balansując pomiędzy wartościami islamu
i świata zachodniego oraz popularyzując
swój model polityczno-społeczny w krajach
arabskich. Turcja nie jest krajem arabskim,
nie chce być także określana jako kraj muzułmański. Islam sunnicki i alewici to oficjalnie
99 proc. społeczeństwa, obowiązuje jednak
doktryna laickiego państwa, a ustrój opiera
się na zachodnich wzorcach i wyraźnych odniesieniach do europejskich wartości (demokracja, państwo prawa). Turcja wypracowała
wyjątkowe połączenie konserwatyzmu i modernizacji, religijności i laickości, demokracji
zachodniej i elementów orientalnych, które
może być wzorcem dla wielu krajów muzułmańskich, dla których Europa jest mentalnie
zbyt odległa, a model świeckiego i demokratycznego państwa trudny do wdrożenia4.
Co więcej, Turcja będzie wzmacniać własną
„miękką siłę”, która może albo być w harmonii, albo rywalizować z europejską soft
power w świecie islamu.
Po piąte, Turcja będzie też wzmacniać
swoją „twardą siłę”, m.in. poprzez aktywność i rosnącą pozycję w NATO („południowa kotwica”)5 oraz poprzez różne formy
działań, w których niektórzy dostrzegają realizację doktryny neoosmanizmu, czyli występowania Turcji jako samodzielnego, głównego gracza w wielokulturowej przestrzeni
cywilizacyjnej (tzn. bloku państw pod jej
2012
FOT.: ministerstwo gospodarki
nowe partnerstwo
nowe partnerstwo
przywództwem, który mógłby stać się alternatywą dla
członkostwa w UE). Elementem budowania hard power
mogą być sukcesy gospodarcze. Według rządowej strategii w 2023 r. (stulecie republiki) Turcja ma się stać m.in.
10. gospodarką świata z dochodem na głowę mieszkańca
w wysokości 25 tys. dol.6 To możliwe, choć słabością Turcji
jest np. prawie całkowite uzależnienie energetyczne od Rosji (ok. 85 proc. importu), a także stosunkowo niski udział
eksportu w PKB.
skutecznej transformacji ustrojowej i ekonomicznej dla
świata zachodniego.Mimo dobrych relacji politycznych
polsko-tureckie kontakty gospodarcze nie są zbyt intensywne. Co prawda, wymiana handlowa prawie się potroiła
(z 2 mld dol. w 2004 r. do 5,6 mld dol. w 2011 r.), a obroty
handlowe dorównują obrotom z Norwegią, Danią czy Austrią, ale inwestycje po obu stronach są małe. Szacowana
wartość ulokowanego w Turcji polskiego kapitału to niecałe 20 mln dol. (81 firm, najwięcej zainwestowały grupa
kapitałowa Selena, spółki MPN EE, firmy Smyk oraz X-Broker, Asseco, Polpharma).
Ministerstwo Gospodarki RP prowadzi w Turcji dwa
programy promocji branżowej (odzież i galanteria skórzana, kosmetyki). W badaniu ankietowym zrealizowanym
przez resort w 2011 r. 11 na 16 urzędów marszałkowskich
wskazało zasadność promocji gospodarczej właśnie w Turcji (najwięcej głosów po Chinach). Ponadto w 2011 r. resort gospodarki wybrał Turcję jako jeden z pięciu rynków
priorytetowych. Co może pomóc zintensyfikować kontakty
gospodarcze?
Na pewno potrzebne są działania promocyjne i informacyjne skoncentrowane na sześciu obszarach branżowych. Pierwszy to handel produktami spożywczymi oraz
komponentami, m.in. dla przemysłu samochodowego i samolotowego, budowlanego, energetycznego. Drugi to wpisanie się w turecką strategię zwiększania innowacyjności
FOT.: PAWEŁRABIEJ, JUPITERIMAGES
Polska – Turcja:
gospodarcze szanse
To, czego nie chce dostrzec w Turcji zjednoczona Europa, może zobaczyć Polska. W maju 2009 roku szefowie
rządów Polski i Turcji przyjęli deklarację o „strategicznym
partnerstwie”. Ministrowie gospodarki i przedstawiciele
biznesu spotykają się regularnie od trzech lat na corocznych forach. Oba kraje zbliża nie tylko transformacja (podobnie duża skala zmian), ale także 600 lat relacji. Łączy
je też szacunek dla przeszłych dokonań (Imperium Otomańskie jako jedyne państwo nigdy nie uznało rozbiorów
Polski), a także wzajemna ciekawość swojej teraźniejszości. Oba kraje czerpią z kilku stuleci tradycji adaptowania
cywilizacyjnych wzorców Wschodu i Zachodu. Turcja
ma dziś co prawda silniejszą niż Polska pozycję w globalnym świecie, ale to Polska jest członkiem UE oraz wzorem
2012
Dossier
9
2012
• zintensyfikować bezpośrednie kontakty regionów i firm
oraz zadbać o wspólne stoiska narodowe na targach branżowych (można tu np. naśladować działania Niemiec);
• wspierać promocyjne i operacyjne (zwłaszcza przez
resorty gospodarki oraz spraw zagranicznych) działania
tych polskich firm, które mają pozycję na rynkach zagranicznych i możliwości inwestycyjne, a są zainteresowane rynkiem tureckim;
• stworzyć parasol polityczny dla dużych kontraktów polsko-tureckich, w tym w sektorze publicznym (energetyka,
infrastruktura transportowa, przemysł zbrojeniowy, technologie związane z bezpieczeństwem);
• połączyć promocję gospodarki z promocją polskiej
kultury, prawie zupełnie nieobecną w Turcji mimo wielowiekowych tradycji relacji między państwami. Kultura
jest ważnym elementem polskiej „miękkiej siły” i może
być doskonałą dźwignią rozwoju kontaktów biznesowych. Okazją do tych działań będzie w 2014 r. Rok Polski w Turcji.
• wspierać działania podmiotów gospodarczych poszukujących partnerów do inwestowania w kontrakty infrastrukturalne na rynkach trzecich, np. w Iraku. Turcy
mają bowiem doskonałe kontakty w krajach sąsiednich,
a jednocześnie poszukują partnerów gospodarczych (także z Polski) do realizacji takich kontraktów.
gospodarki (m.in. rola designu). Trzeci – rozwój dużych
przedsięwzięć biznesowych w energetyce i zielonych
technologiach (np. oferowanych przez klaster GreenEvo). Czwarty to dostawa technologii i sprzętu dla przemysłu tureckiego, zwłaszcza dla sektora zbrojeniowego
(np. radary pokładowe i lotnicze), energetyki i ochrony
środowiska. Piąty – wchodzenie polskich firm doradczych
w konsorcja do przetargów na realizację projektów typu
Technical Assistance dla tureckiej administracji, finansowanych w ramach funduszu przedakcesyjnego IPA (Turcja otrzymuje ok. 50 proc ogółu tych środków). Szósty to
rozwój turystyki, która jest drugim po eksporcie źródłem
tureckich przychodów (23 mld dol. w 2011 r.), zwłaszcza
zwiększenie współpracy operatorów przy zrównoważeniu
bilansu (obecnie jest negatywny dla Polski), a także wykorzystanie możliwości inwestycji tureckich firm w polską
infrastrukturę hotelową.
Ponadto warto zwiększyć aktywność rządu oraz samorządu. Należy:
• poszerzyć listę branż wspieranych przez MG (komponenty samochodowe, produkty spożywcze, informatyka, zielone technologie, energetyka, turystyka, produkty
farmaceutyczne) oraz systematycznie promować polskie
produkty i marki;
2012
Dossier
10
2012
FOT.: JUPITER IMAGES, PAWEŁ RABIEJ, www. t24.com.tr, www.zigetvar.com
nowe partnerstwo
FOT.: Radek Pietruszka, PAP
nowe partnerstwo
Potrzebne jest również: wsparcie polityczne i operacyjne agend rządowych oraz
struktur pozarządowych w kontekście
Turcji, m.in. intensyfikacja działań polsko-tureckich izb przemysłowo-handlowych,
zwłaszcza Polish Turkish Business Council
(umowa TOBB-KIG), zwiększenie zaangażowania polskich i tureckich organizacji
biznesowych (m.in. PKPP Lewiatan, TUSIAD, TISK) i wsparcie budowania partnerstw i porozumień z tureckimi organizacjami biznesowymi oraz wynikających z nich
działań, intensywniejsza promocja sieci
COI (Centra Obsługi Inwestora) w Polsce,
które mają możliwości wsparcia informacyjno-doradczego dla polskich firm interesujących się rynkiem tureckim, a wciąż są
mało znane. Warto także rozważyć stworzenie w ramach Polskiej Agencji Informacji
i Inwestycji Zagranicznych struktury nastawionej na prowadzenie roboczych kontaktów
pomagającej firmom uruchamiać w Turcji
projekty biznesowe.
Wreszcie należy wzmocnić współpracę
polskiej i tureckiej administracji oraz ekspertów w zakresie budowania instytucji
(institution building) i wprowadzania zmian
wynikających z akcesji Turcji do UE. Polska
ma w tej dziedzinie świeże doświadczenia.
Ciekawą perspektywę kontaktów mogłyby
przynieść projekty twinningowe między
urzędami centralnymi i samorządami w ramach działań przedakcesyjnych, które dają
możliwość przekazywania polskich doświadczeń transformacyjnych nie tylko bezpośrednio do Turcji, ale także pośrednio – poprzez
partnerstwa tureckich instytucji z organizacjami w innych krajach regionu.
Trzeba ponadto zadbać o współpracę
akademicką. Edukacja jest jedynym z priorytetów tureckiego rządu, a tureckie uczelnie
przyciągają naukowców z całego świata. Polskie placówki edukacyjne cieszą się w Turcji
dobrą opinią. Polska jest dla młodych Turków według statystyk programu Erasmus drugim po Niemczech preferowanym miejscem
2012
studiów w UE. Warto, aby resort nauki
i szkolnictwa wyższego zwrócił większą uwagę na tureckich partnerów i wspólnie stymulował uczelnie obu krajów do zintensyfikowania projektów badawczych oraz zwiększania
wymiany studentów i kadry, m.in. w ramach
programów unijnych.
Europa
musi
zdecydować,
jak postrzega
Turcję i jakich
relacji pragnie.
Ale ma na to
coraz mniej
czasu.
Miejsce na szerszy
plan polityczny
W interesie Polski i UE jest utrzymanie
Turcji blisko Europy. Leży to również w interesie Turcji. Jednym z kluczowych kierunków
polskiej strategii zagranicznej jest wspieranie
procesu rozszerzenia Unii oraz promowanie
relacji z krajami kandydackimi, w tym z Turcją7. Zasadne jest zatem pytanie: czy we wzajemnych relacjach jest miejsce na szerszy
polityczny sojusz polsko-turecki? Polska
Wielu polskich przedsiębiorców już dostrzegło
zalety tureckiej gospodarki. Jest to kraj
o najmłodszym społeczeństwie w Europie
i – co ważne – coraz lepiej wykwalifikowanym.
Kluczowe mogą być rozbudowane powiązania
handlowe i kapitałowe Turcji z państwami UE,
Azji Centralnej i Bliskiego Wschodu czy strategiczne
położenie dla tranzytu surowców energetycznych
oraz bogate zasoby naturalne. Już dziś polskie
firmy Selena, Asseco czy Polpharma zainwestowały
w Turcji; Rafako i Rafamet są aktywnymi graczami
w branży maszynowej, a PESA Bydgoszcz, Herbapol
Pruszków i inne wchodzą na ten rynek. W 2014 r.
przypada 600. rocznica nawiązania polsko-tureckich
stosunków dyplomatycznych. To dobry czas
na budowę nowej jakości w naszych relacjach.
Ilona Antoniszyn-Klik [wiceminister gospodarki]
Dossier
11
2012
nowe partnerstwo
Ahmet Davutoğlu [minister spraw
zagranicznych Turcji], Nowa wizja,
Polityka zagraniczna, 20 maja, 2010 r.
Polska
wskazała Turcję jako rynek perspektywiczny, ale aby odnieść tam sukces gospodarczy,
musi wykazać także inicjatywę polityczną.
W innym przypadku Turcja nie postawi
na Polskę. W Turcji współpraca biznesu
i polityki nie ma charakteru deklaratywnego;
ekonomizacja polityki zagranicznej jest jednym z silnych atutów tureckiej gospodarki.
Za aktywnością polskiego resortu gospodarki powinny pójść zatem działania dyplomacji ekonomicznej, kulturalnej i społecznej
w Turcji i na rzecz Turcji.
Polska jest dla Turcji naturalnym sojusznikiem ze względu na brak bezpośrednich
kwestii spornych, znaczenie dla europejskiego bezpieczeństwa oraz historyczne relacje
(te czynniki dostrzegła już Litwa)8. Turcja
2012
wskazała Turcję
jako rynek
perspektywiczny,
ale aby odnieść
tam sukces
gospodarczy,
musi wykazać
także inicjatywę
polityczną.
Dossier
12
mogłaby mieć w Polsce strategicznego partnera w Europie, znacznie bliższego niż Hiszpania, Włochy czy Wielka Brytania. Polska
mogłaby odgrywać aktywniejszą rolę jako
sojusznik Turcji – skupić się na obszarach
priorytetowych dla Polski i całej UE (np.
energia). Mocniej związać oba państwa może
polityka sąsiedztwa. Polska stara się popularyzować swoje doświadczenia transformacji
gospodarczej i instytucjonalnej w innych
krajach, angażuje się we wspieranie przemian
demokratyzacyjnych m.in. w Tunezji i Libii9.
Turcja robi podobnie i choć konsekwentnie
zaznacza swą odmienność od świata arabskiego, muzułmanie przyjmują to duchowe
przywództwo z mniejszą nieufnością niż
przywództwo zachodnie. Ankara będzie
dążyła do nawiązania bliskich politycznych
i ekonomicznych stosunków z nowymi
władzami tych państw. Jednocześnie aktywność Turcji jest utrudniona poprzez resentymenty historyczne, które wymagają delikatnego podejścia i odbudowania relacji. Polska
nie ma tych obciążeń, ale gorzej zna świat
i kulturę islamu.
Łączącą oba kraje inicjatywą mogłoby być
polsko-tureckie partnerstwo i współpraca
w budowaniu podstaw demokracji i transformacji ustrojowej w państwach „arabskiej
wiosny”. Ogłoszenie nowej polsko-tureckiej
inicjatywy mogłoby być jednym z elementów
nadających konkretny wymiar obchodom
rocznicy 600-lecia stosunków dyplomatycznych w 2014 r.
PERSPEKTYWA
ZMIAN
Dróg, którymi mogą pójść Turcja i Europa, jest wiele. Przyszłość mieści się jednak
pomiędzy skrajnymi scenariuszami. Albo
zakotwiczona w zachodniej demokracji
Turcja stanie się sojusznikiem UE i „budowniczym mostów” pomiędzy Zachodem
a Orientem10, który wzmocni unijną „jedność
w różnorodności” i zlikwiduje nieformalne
dziś kryterium członkostwa – wyznanie11,
2012
FOT.: WIKIMEDIA COMMONS
Po pierwsze, Turcja pragnie spełnić wszystkie
warunki członkostwa w UE i zamierza stać się
wpływowym jej członkiem do 2023 r.
Po drugie, będzie dążyć do integracji regionalnej
poprzez współpracę w sprawach dotyczących
bezpieczeństwa i gospodarki.
Po trzecie, będzie chciała odgrywać wpływową
rolę w rozwiązywaniu konfliktów w regionie.
Po czwarte, będzie aktywnie zaznaczać swoją
obecność na arenie międzynarodowej.
I po piąte – zacznie być ważnym podmiotem
w organizacjach międzynarodowych
oraz stanie się jedną z dziesięciu
największych gospodarek na świecie.
Aby osiągnąć powyższe cele, Turcja musi osiągnąć
postępy we wszystkich kierunkach i na wszystkich
płaszczyznach, interesować się każdą kwestią
dotyczącą stabilizacji na świecie
i przyczynić się do jej utrzymania.
nowe partnerstwo
albo okaże się niewygodnym sąsiadem Europy, który
w wyniku zaniedbań i lęków UE skoncentruje się na
własnej grze, niekoniecznie na europejskich warunkach.
Europa musi zdecydować, jak postrzega Turcję i jakich
relacji pragnie. Ale ma na to coraz mniej czasu – niebawem
Turcja będzie mieć wystarczająco dużo miękkiej i twardej
siły, by pójść własną drogą.
By dokonać dobrego wyboru, Europa powinna przede
wszystkim zauważyć, jak bardzo współczesna Turcja różni
się od obrazu tego kraju, który wciąż dominuje w europejskim myśleniu. Polska może łatwiej wyjść poza takie
stereotypowe postrzeganie – choćby dlatego że przez lata
także była jego ofiarą. ■
1 Więcej na ten temat: What does Turkey think?, edited by Dimitar Bechev, European Council on Foreign Relations, London, June 2011.
2 Więcej: Adam Balcer, Turkey goes global: implications for the EU, DemosEUROPA, czerwiec 2012.
3 Zbigniew Brzeziński, Wielka szachownica, Bertelsmann Media, Warszawa 1999 (wyd. amerykańskie: 1997).
4 Więcej: Günter Verheugen, Meeting the Geopolitical Challenges of the Arab Spring: A Call for a joint EU-Turkish Agenda, TEPAV, styczeń 2012.
5 Zbigniew Brzeziński, Wielka szachownica, op. cit.
6 Strategia gospodarcza Turcji, 2010.
7 Priorytety polskiej polityki zagranicznej 2012–2016, MSZ, maj 2012.
8 „Insight Turkey”, vol 14. SETA, lato 2012.
9 W lipcu 2012 r. MSZ otworzyło polsko-tunezyjski instytut przy Ambasadzie RP w Tunisie.
10 Taką koncepcję prezentuje m.in prof. Zbigniew Brzeziński w książce Strategic Vision: America and the Crisis of Global Power, wydanej w styczniu 2012 r.
11 Więcej: Turcja i Europa. Wyzwania i szanse, red. Adam Szymański, PISM, Warszawa 2011.
FOT.: PAWEŁ RABIEJ
Rekomendacje THINKTANK
1. P olsk a i Turc ja mogą wykorz ystać rocznicę 600 l at stosunków dyplomat ycznych, aby otworzyć nowy rozdział
tej relacji, który uwzględni wzrost znaczenia obu państw na arenie międzynarodowej i ich wzmocniony potencjał gospodarczy.
2. P odstawą tego partnerst wa może się stać nowa inic jat y wa polit yczna, wykorzystująca polskie i tureckie
doświadczenia transformacji ustrojowej i ekonomicznej. Powinno się ją połączyć z intensyfikacją kontaktów gospodarczych
oraz działaniami dyplomacji kulturalnej i społecznej.
2012
Dossier
13
2012
İ ş b i rl i ğ i potans i yel i
Polonya
- Genişlemiş Avrupa'da
Türkiye'nin Ortağı
yazarlar: Małgorzata Bonikowska, Paweł Rabiej, THINKTANK
Yirmi yıllık düzen dönüşümünden ve Avrupa Birliği'ne kök saldıktan sonra
Polonya'nın uluslararası önemi artmış, siyaseti ise, daha çok boyutlu olmuştur.
"Kuvvetli Avrupa'da Kuvvetli Polonya" yaklaşımı Avrupa Birliği'ne müktesebat
süreci nedeniyle Avrupa'ya odaklanma eğilimi yerine geçmiştir. Kendi tercihlerini
yeniden yapılandıran Türkiye de, bu değişiklikten yararlanabilecek. İki ülkemizin
stratejik ekonomik-siyasi işbirliği, "Polonya Kuvveti"nin pekiştirilmesini,
aynı zamanda da Türkiye'nin, genişlemekte olan yeni Avrupa'da büyük,
sağlam bir müttefikini sağlayabilecek.
Aralık 2011'de sona ermiş ve başarıyla
gerçekleştirilmiş olan Avrupa Birliği Konseyi'nin Polonya Dönem Başkanlığı, Polonya'nın Avrupa oyuncusu olarak önemini artırdı. Avrupa Parlamentosu'nun il
Polonyalı Başkanı olan Jerzy BUZEK'in devresi, ancak
Avrupa Birliği'nde değil, AB dışında da Polonya'nın
imajının olumlu ölçüde değiştirilmesine yol açtı.
Dönemin Polonya Başbakanı, devresinin sonunda Türkiye'yi resmen ziyaret etti. Ziyareti sırasında,
Brüksel'in Türkiye'ye ne kadar sıcak baktığını vurguladı. Devresi, Polonya'nın uluslararası hususlara
yapıcı yaklaşımı ile zor uzlaşma yapma yeteneğinin
sembolüydü.
Polonya'da, halkımızın çeşitli fedakârlıkları, esnekliği ve becerikliliği gerektiren düzen dönüşümü
20 yılın fazlasından beri devam etmektedir. Ekonomimiz açık ve esnek olup, merkezi planlama sisteminde
mevcut olmayan ve yeni kurulmakta olan şirketler
değişiklikliklere hızlı ayak uydurmaktadır. Girişimcilik patlaması, kalıplaşmış örneklerin ötesine geçme
2012
Dossier
hazırlığı ve yeni şartlara kolay adapte olma yeteneği
son yirmi yıl içinde kaydedilmekte olan ekonomi
artışına yol açmıştır. Devletin ve şirketlerin oldukça
düşük borçlanması, yabancı yatırımcıların gelmesi,
özelleştirme süreçleri, girişimcilerimizin yaratıcılığı ve diğer AB ülkelerinde çalışma giderleriyle kıyasla göreceli düşük çalışma giderleri gibi unsurlar,
Avrupa'ya nazaran efektif artış modelini oluşturur.
Medeniyetlerin
Kavşağında
Polonya'daki dönüşüm, Türkiye'de ne kadar büyük değişiklikler yapıldığı çağrışımını doğurur. Beş
yüzyıldan fazla devam eden ilişkiler ülkelerimizi yakınlaştırır, neticesinde müşterek geçmişin bilinci doğar. İki ülkemizin geçmişteki atılımlarına beslenen
saygı (Polonya'nın yabancı ülkeler tarafından ele
geçirilmesi Osmanlı İmparatorluğu'nca asla kabul
edilmemişti) ve halen yaşadığımız günlerin merak
edilmesi ülkelerimizi birleştirir.
14
2012
Polonya ve Türkiye'nin istikrarlı olarak
gelişmekte olan ekonomisi ile iki ülkenin
artmakta olan rolü, iki ülkenin çıkarları göz
önüne alınarak, iki taraflı işbirliğinin yeni
alanlarının hazırlanması için uygun bir
zemin oluşturur.
Ülkelerimizin Avrupa ve Asya yollarının kesiştiği noktadaki konumu da Polonya ile Türkiye'yi birleştirir. Doğu ile
Batı, Kuzey ile Güney arasında bulunmuş olan ilk Polonya
Cumhuriyeti, gerçek toplumsal ve kültürel karışımı oluşturur, üstelik yabancı ülkelerin hakimiyeti altında bulunması
ve üç kısma parçalanması bu bu karışımı bir kat daha pekiştirirdi. Türkiye, Batı medeniyetinde Şark diyarı, doğu ülkeler için ise Batı'nın temsilcisi olarak algılanırdı. İki medeniyetin unsurlarını benimseyerek, bunları tamamen farklı,
tekrar edilemez bir niteliğe dönüştürürdü. Bugünlerde, iki
ülke birikimlerinden yararlanarak, aracı ve birleştirici unsur
rolünü oynamakta, Doğu ve Batı medeniyetleri tarafından
sunulmuş olan örneklerin birkaç yüzyıl süren adaptasyon
geleneğine dayanmaktadır.
milletler uğruna savaşırlardı. Avusturya'ya karşı ilan edilen
Macar ihtilali bastırıldıktan sonra Türkiye'ye kaçıp Murat
Paşa adıyla padişah ordusunda mareşal tayin edilen Jozef
Bem yurtdışında verdiğimiz mücadelenin en parlak örneklerden biriydi.
1918 yılında bağımsızlığa kavuştuktan sonra
Polonya'nın yüz ölçümü daha küçüktü. Fakat ancak 20
yıl sonra Hitler'in Almanya'sı, birkaç gün sonra ise Sovyetler Birliği Polonya'ya yeniden hücum etti. 1945 yılında,
İkinci Dünya Savaşı bittikten sonra Polona ve diğer Orta
ve Doğu Avrupa ülküleri, Sovyetler Birliği'nin etkisi altında bulunup, dinamik gelişen Batı Avrupa ülkelerinden
Demir Perdeyle ayrılmıştır. Efektif olmayan, merkezden
planlanan ekonomi ile sınırlı bağımsızlık nedeniyle savaş
sonrası gelişme potansiyelimizden tam olarak yararlanması mümkün değildi. Buna rağmen diğer Sovyet Bloku
ülkelerine nazaran Polonya'da serbest düşünce ve kendi
idare imkânları nispeten genişti. Bunun sayesinde ülkemiz
tarım ve sanayi devletleştirme kâbusundan kaçınabilmişti.
Aynı zaman Avrupa'nın batı kısmındaki ülkeler savaş yaralarını hızlı kapatıp, yeni ülke birlikleri ve tek Avrupa pazarı
tasarımları hazırlamaya başlıyordu.
Seksenli yılların sonlarında Sovyet bloku çökmeye
başladığında, 1980'de kurulmuş ve Lech Wałęsa tarafından yönetilmiş olan "Dayanışma" Sendikasının bünyesinde
bulunan muhalif liderler, dönemin hükumetiyle Yuvarlak
Masa görüşmeleri sırasında anlaşmışlardı. Gerek hükumet
gerekse de muhalefet temsilcileri, devletin sağlam ve bağımsız olması gerektiğini vurguluyorlardı. Yapılmış olan
anlaşma siyasi ve ekonomik dönüşümlere yol açtı. Ayrıca,
Orta Avrupa'da yapılacak olan değişikliklere temel attı.
Polonya Litvanya Birliği'nden
Avrupa Birliği'ne Doğru
Polonya devletinin tarihi 10. yüzyıla kadar uzanıyor, dolayısıyla Avrupa devletlerinin tarihine göre oldukça uzun
sayılır. 16. ve 17. yüzyıllarda, birkaç milletin topraklarında
oturduğu, iyi yönetilen, asilzadeler demokrasisi denilen
ve Avrupa çapında yegâne olan yönetim modeline sahip
olan Polonya, Litvanya ile birliği sayesinde yüz ölçümü
bakımından Avrupa'nın en büyük devletiydi. Polonya
Cumhuriyeti bir taraftan Avrupa'da Türklere karşı engel
oluşturur, diğer taraftan da Türklerle iyi tanışarak, giyim,
kuşam, mücevher, silah gibi Türk kültürünün unsurlarını
benimserdi. "Hristiyanlık siperi" olmasına rağmen Polonya-Litvanya Birliği, din hoşgörüsünü korur, Polonyalı,
Lİtvanyalı, Musevi, Alman, Hollandalı, Beyaz Rusyalı, Ukraynalı ve Tatarlar gibi çeşitli din ve kültürlere sahip olan
insanları kaynaştırmayı başarırdı.
Merkezi yönetim zayıfladığı, asilzadeler demokrasisinin
saptırıldığı ve dış tehlikelerin ihmal edildiğinden 18. yüzyılda, çok milletli ve büyük devlet çökmeye başladı. Güçlü,
otoriter kraliyet olma eğiliminde olan komşu devletler bu
fırsatı kaçırmamıştı. O dönemde Avrupa'da yüz ölçümü
en büyük fakat aynı zaman en zayıf devletin toprakları
Rusya, Prusya ve Avusturya tarafından arasında bölünmüştü. Polonyalılar, birkaç ulusal ayaklanma işgalcilere
karşı başlatarak, bir yüzyıldan fazla süren dönem boyunca
bağımsızlık için mücadele ederlerdi. O dönemde de diğer
2012
Dossier
15
2012
Polonya Cumhuriyeti Başbakan Yardımcısı
ve Ekonomi Bakanı Waldemar Pawlak [16 Mayıs 2012
günü Varşova'da düzenlenmiş olan Polonya Türkiye İş Forumu
sırasında yaptığı konuşmanın bir kısmı]
Ağustos 1989'da kurulmuş olan Tadeusz Mazowiecki'nin hükumeti, ancak 111
gün içinde radikal reform taslağını hazırlayıp uygulanmasını başardı. Prof. Leszek
Balcerowicz'in hazırladığı "Balcerowicz
programı", serbest piyasa ve yeni ekonomi
düzenini oluşturma zeminini oluşturdu. "Şok
terapisi" adlı bu program kısa zamanda olumlu sonuçlar verdi. Bu programın uygulanması
neticesinde enflasyon ve bütçe açığı önemli
derecede düşürüldü (1990 yılınınyarısında
devlet bütçesinde fazlalık kaydedildi), piyasadaki mallarıneksikliği giderildi, merkezi
dağıtım sistemi kaldırıldı, yabancı alacaklılarla anlaşma yapılarak dış borçlarımız indirildi, döviz rezervleri artırıldı ve 1992 yılında,
eski doğu bloku ülkelerinden en hızlı olarak
ekonomik artış kaydedildi.
2012
Dossier
16
Birleşmiş
Avrupa'da
Değişikliklerin başlamasıyla birlikte
Avrupa Birliği Polonya'nın en önemli referans noktası, hedefi ise kıt'amızın yapmacık ayrımının kaldırılmasıydı. Bu yaklaşım,
Polonya'yı yöneten tüm partiler tarafından
yapılan siyasi ve ekonomi seçimlere tesir
ediyordu. Doksanlı yılların başında, Avrupa
homojen pazar kurma programını gerçekleştiriyor, kurucu AET anlaşmalarını Avrupa
Birliği'nin kurulması doğrultusunda revize
ediyor ve müşterek para projesini hazırlıyordu. 1991 yılında imzalanmış olan Avrupa
Anlaşmasında, yâni Avrupa Topluluklarıyla
yapılan ortaklık anlaşmasında, Polonya'nın
stratejik siyasi ve ekonomi hedefinin bu teşkilatın tam üyeliği olduğu belirtilmiştir.
Hızlı ekonomik gelişme isteklerimize
yardımcı oldu. Banka ve finans kurumları
sektörü çabuk gelişti. 1992 yılında, Varşova
Menkul Kıymetler Borsası faaliyetlerine başlayarak, sermaye piyasasının kuruluşuna yol
açtı. Gerek ciro gerekse de kaydedilen şirket
ve borsaya giren şirket sayısı açısından Viyana Borsasından daha büyük olup, halen Varşova Borsası Orta Avrupa borsalarından en
büyüğüdür. Devlet müesseselerinin özelleştirilmesi, bütçeye gelir kaynağı olup, yabancı
yatırımcıların ülkemizle ilgilenmesine de yol
açtı. Neticesinde ekonomi sektörlerimizin
çoğu daha çok profesyonel oldu.
Müktesebat görüşmelerinin başından beri,
iş çevreleri çok etkin rol oynuyordu. Müktesebat görüşmeleri sırasında, Avrupa Birliği'ne
üyeliğin kendi faaliyet hedefleri arasında en
önemli referans noktalarından biri olduğu
Polonya Özel İşverenleri Konfederasyonu
kurulmuştur. Kanunların yaklaşık %70'inin
Brüksel'de onaylandığını göz önüne alarak,
Konfederasyon kısa bir süre içinde Brüksel'de
kendi ofisini açtı, BUSINESSEUROPE'ye üye
olup, Avrupa Birliği çapında en büyük iş federasyonlarıyla işbirliğine başladı.
2012
fotoğraf: Ekonomi Bakanlığı
Avrupa 2020 stratejisinin gerçekleştirilmesi, "yeşil
ekonomi"nin teşvik edilmesi, çevre koruma sektörünün
desteklenmesi ekonomi programımızın önemli
unsurudur. Dönüşümümüzün başından beri yabancı
yatırımlar önemli bir rol oynamaktadır. 2010 yılında,
Polonya'da 8,9 milyar dolar tutarındaki yabancı yatırımlar
yapılmıştır (BIZ). 2009 yılına nazaran yatırım tutarında
düşüş kaydedildiği halde Polonya, Orta Doğu Avrupa'da
yabancı sermaye yatırımlarının yapıldığı ülkedir.
Sermayenin yatırılması için büyük altyapı yapımı ve iş
ortamının iyileştirilmesi gerekli olacak (...). Önümüzdeki
yıllara dönük programların çeşitliliği, gelecek yatırım
projelerinin gerçekleştirilmesine çeşitli imkânlar
vermektedir.
fotoğraf: JUPITERIMAGES
Cazip
Piyasa
Dönüşüm başlama günlerinden bu yana, Polonya'da
111 milyar Euro değerindeki yatırımlar genellikle Avrupa
yatırımcıları gerçekleştirildi. Yabancı yatırımcılar hemen
hemen tüm iş kollarında faaliyetlerine başladılar. Başlangıçta, yabancı yatırımcılar, oldukça büyük yerli piyasada
paylarını almak niyetindeydiler. Sonra da kendi faaliyetlerini diğer Avrupa ülkelerinde devam ettirmeye başladılar. yenilikçi ürün ile hizmetler (örn. araç montaj tesisleri,
elektronik donanım üretimi, müşteriler için daha büyük
"katma değeri"ne sahip olan ve ilerlemiş teknoloji ve dizayn
tekniklerine dayanılarak üretilen ürünler) piyasamıza sürülmeye başlanıldı.
Halen yabancı yatırımcılar, yatırımlarını, finans, çağrı
ve arama merkezleri, müşterek hizmet merkezleri, teknoloji merkezleri, elektronik ve otomotiv sektörleri, biyoloji
teknolojisi, R&D ve uçak sanayi dahil olmak üzere uluslararası hizmet sektörüne yönlendirmektedirler. Muhasebecilik, finans, lojistik, yazılım geliştirme, mühendislik
ve otomasyon sistemleri, eczacılık ve yazılım başta olmak
üzere sınır ötesi (offshore) ve B+R sanayi sektörlerinde yapılan yatırım hacmi artmaktadır. Çeşitli avantajlara sahip
olduğu için Polonya, maliyetlerini düşürmek ve yaptıkları
hizmetlerin (dış kaynak kullanımı, iş işlevleri ve paylaşımlı
hizmet merkezleri) yüksek kalitesini korumak isteyen Avrupa şirketleri için offshoring tipi hizmet merkezi olmuştur.
2012
Dossier
UNCTAD World Investment Report 2011'e göre bugünlerde
Polonya, dünya çapında ofshoring hizmetlerinin yapıldığı
altıncı cazip bir ülkedir. Krakov şehri, dış kaynak kullanım
merkezlerinin yerleştirilmesi bakımından dünyanın birincisidir. Polonya, bu tür merkezlerin yerleştirildiği ülke olarak 300'den fazla şirket tarafından seçilmiştir. Bu sektörde
yaklaşık 50 bin kişi çalışmakta, önümüzdeki iki yıl içinde
bu sayı 20 bin kişi oranında artacakmış.
4,3%
Polonya'nın GSMH'sının 2011
yılında artış oranı. Kriz içinde bulunan Avrupa'ya
göre bu bir istisnadır. 2008-2011 döneminde,
birikmiş GSMH'nın artış oranı %15,8 idi
– Avrupa kıt'asında en büyük artış.
Polonya ekonomisinin yirmi yıldan beri
çok hızlı gelişmekte olduğu ve Avrupa Birliği'ne
üye olduktan sonra daha çok hızlandığı
anlamına gelir.
17
2012
ihracatçı şirket grubu kurulmuştur. Adı geçen şirket tarafından üretilen, yüksek kaliteye sahip olan ürünler sadece iç
piyasada değil, yabancı piyasalarda ortaya çıkmaya başlayarak, küreselleşen çevrede sabit yerini bulmuştur. "Teknoloji
ikramiyesi" de girişimciliğin gelişmesini de olumlu olarak
etkiliyordu. Birçok şirket ve kuruluşların Polonya piyasasında "sıfır"dan kurulduğundan en yeni teknoloji çözümleri bu
şirketlerde uygulanmaya başladı.
Polonya'da bu kadar
şirket kaydedilmiştir (hemen hemen hepsi özel
şirketlerdir). Serbest girişimciliğin Balcerowicz
programı denilen reform programının
uygulanması neticesinde ancak doksanlı yıllarda
gelişmeye başladığı vurgulanmalıdır.
Son yirmi yıl içinde gelişen girişimcilik
Polonya ekonomisinin itici gücü oldu.
Güçlü Avrupa'da
Güçlü Polonya
Polonya'nın 2004 yılında AB'ye üye olduğundan Polonya şirketleri için Avrupa pazarları açıldı ve bir süre sonra da Polonyalı emekçiler diğer üye ülkelerinde iş bulma
imkânlarına sahip oldular. Aynı zamanda, Polonyalı müteşebbisler, daha güçlü Batı Avrupa rakiplerine karşı göğüs
germek zorunda kaldılar. Avrupa fonları ve bunlar tarafından ortak olarak finans edilen altyapı ve yenilikçi projeler
ekonomimiz için dev bir kaynak oldu. Bu projelerin AB
uyumluluk politikası çerçevesinde finanse edilmesi amacıyla 2007-2013 yılları itibariyle 68 milyar Euro tahsis edilmiştir. Bu projeler, Polonya'nın en önemli ekonomik kalkınma
kaynaklarından biridir.
Siyasi açıdan, AB üyeliğimiz, devletimizin AB kurumlarındaki öneminin pekiştirilmesine, Avrupa Parlamentosu
ve Avrupa kurumlarında etkinliklere odaklanma dönemine
yol açtı. Müteakip yıllar boyunca, Polonya'nın siyasi hedefi,
Ayrıca, beş yıl (1999-2004) süren görüşmeler sırasında,
Polonya kanunlarının AB kanunlarına iktibas edilmesi ve
idare ve kurumsal reformların gerçekleştirilmesi gerekliydi.
Bu faktör, hem devletin hem de şirketlerin yapısal değişikliklerini önemli ölçüde etkiledi. Kamu sektöründe, idare
modernizasyonuna ve işlemlerinin daha şeffaf olmasına
yol açtı. Ekonomide ise, homojen Avrupa pazarı alanında
faaliyet şartlarının şekillenmesini sağladı. Yenilikçi hareketleriyle profesyonelleşme süreçlerini zorunlu kılarak, şirketlerimizin Avrupa pazarındaki sıkı rekabete hazırlanmasını
temin etti. Avrupa Birliği'ne üye olmadan önce, Selena,
Atlas, Nowy Styl ve LPP unvanlı şirketler gibi çok güçlü
2012
Dossier
18
2012
1,8m
ilyon
fotoğraf: WIKIMEDIA COMMONS
ülkemizin pozisyonunun önemli AB üyesi
olarak pekiştirilmesi ve Polonya için önemli
siyasi hedeflerin AB gündemine getirilmesi
olmuştur. Doğu Ortaklığı bu hedeflerden
biridir. Polonya ve İsveç'in inisiyatifi üzerine, Ermenistan, Azerbaycan, Beyaz Rusya,
Gürcistan, Moldova ve Ukrayna gibi Doğu
Avrupa ülkelerine yönelik ve AB tarafından
gerçekleştirilen projedir. Siyasi ortaklığın
yaratılması, AB ile ortak devletlerin bileşik
serbest ticaret bölgelerinin kurulması ve
vize rejiminin liberal hale götürülmesi, projede belirtilen amaçların grubunu oluşturur.
Polonya bu inisiyatifte etkin rol oynayarak,
Avrupa'nın daha yakın entegrasyonunun ve
üye devletlerin daha yakın siyasi işbirliğinin
taraftarıdır.
European Growth and Jobs Monitor (2009)
dergisi tarafından yayımlanmış olan sıralamaya göre Polonya, Avrupa'nın 2020 yılına
kadar gelişme hedeflerini belirlenen Lizbon
stratejisinin kurallarına uygun olarak gelişen ülkelerin sıralamasında Finlandiya'dan
sonra ikinci defa ikinci derece almıştır. Bu
da Polonya'nın sadece hızlı değil, yenilikçi
doğrultuda gelişmekte olduğu anlamına gelir.
Başarımız şu dört sağlam temele dayanır: iş
maliyetine oranla yüksek verimlilik katsayısı
(bu katsayı Batı Avrupa ülkelerine göre iki kat
yüksektir), genç, iyi eğitim görmüş elemanlar (başarı peşinde koşan ve iyi eğitim gören
insanlar), ülkemizin Avrupa Birliği'nde istikrarlı ve sağlam finans durumu.
Polonya ekonomisi high income economy
(yüksek kâr getiren ekonomi) olarak Dünya
Bankası tarafından belirlenmiştir. 38 milyonluk nüfusuna (AB nüfusunun %7'si) sahip
olan Polonya'nın kişi başına düşen ve alım
gücü göz önüne alınarak ölçülen GSMH'sı
18,8 bin Amerikan Dolarıdır. AB çapında
altıncı, dünyada ise yirminci ekonomiye
sahibiz. Birçok sıralamalara göre Polonya,
Avrupa'da direkt yabancı yatırımların yapılabileceği en cazip ülkelerden biridir. Belirli
bölgeler tarafından teklif edilen teşvikler
ve faal olan 14 sanayi bölgesi ile teknoloji
2012
parkı yukarıdaki yorumu kanıtlar. Ortalama
iş maliyeti Batı Avrupa'ya nazaran nispeten
düşüktür (7,8 Euro / 17,9 Euro). İş ve personel kalitesiyle birlikte bu şartlar yabancı
yatırımcılar için cazibe sayılır.
Kendi piyasa sektörlerinde lider olan
Polonya şirketlerinin istikrarlı ve güçlü pozisyonu, birleştirme ve devralma işlemleri
için uygun bir ortam oluşturur. Yirmi yıllık
artıştan sonra şirketlerimizin kendileri yeni
gelişme alanları ile sermaye bağları aramaktadır. Artmakta olan ihracat bu süreci
hızlandıran faktörlerden biridir. İhracat değerinin GSMH'ya oranı, 2009 yılında, yakın
zamanlarda küresel ihracatçı sıfatına sahip
olan Almanya'nınkinden (%44,5) ancak birkaç yüzde kadar düşüktür. Bu eğilim birkaç
yıldan kalıcı artış göstermektedir. Son on
yıl içinde, ihraç edilen Polonya ürünleriyle
hizmetlerinin değeri üç kat artmıştır (201
milyar PLN'den 677 milyar PLN'ye kadar).
Ucuz ve az işlenmiş ürünlerden başlayarak
kalitesi ve katma değeri yüksek olan ürün
ile hizmetler yapılıncaya kadar ihraç edilen
ürün ile hizmetlerin çeşidi de değişmektedir.
Eski Avrupa ülkelerinin küresel ihracatındaki payı düşerken, Polonya'nınki artmakta
(en son beş yıl içinde Yunanistan'ın küresel
ihracattaki payı %20, İtalya ve Fransa'nınki
Ortak sınırımızın olmamasına rağmen 600 yıl devam
eden ilişkilerimiz sayesinde kendimizi komşu
hissediyoruz. Polonya-Türk siyasi ilişkileri çok iyi olup,
ekonomi alanındaki işbirliğimiz hızlı gelişmektedir.
Türkiye, Polonya'nın NATO'ya üyelik çabalarını çok
destekliyordu. Polonya ise Türkiye'nin AB üyeliğini
destekliyor. Bu tür destekler unutulmayacak.
Ekonomik ilişkilerden sorumlu olan Türkiye
Cumhuriyet Başbakan Yardımcısı Ali Babacan
[Başbakan Yardımcısı Ali Babacan'ın Polonya'daki Ocak
2012 ziyareti sırasında kaydediliş olan konuşması]
Dossier
19
2012
Türkiye ile AB müktesebat görüşmeleri 2005 yılında
başlamadan önce Avrupa Birliği'nin gelişme geleceği
ve yönleri konusundaki tartışma yapılmıştı. Polonya
bu tartışmaya katılmadı. Bugün Avrupa işleri bizim
işlerimizdir. en büyük AB ülkelerinden biri olan Polonya
ise, AE geleceğiyle ilgili görüşmelere katılmaktadır.
Girişini 35 yıldır bekleyen Türkiye AB ilişkileri bu
sürecin bir kısmını oluşturur. Türk ortaklarını bu sürece
ikna ederek, Polonya bu süreç içinde daha etkin rol
oynayabilecek. Geçici siyasi sorunlara rağmen ticari
ilişkilerimizin devamlı olarak gelişmesi için iş çevrelerinin
de rolü önemlidir. Karşılıklı ilişkilerimizin geliştirilip
pekiştirilmesi için Polonya ve Türkiye dahil olmak üzere
Avrupa Birliği'nin bir sürü ticari çıkarları mevcuttur.
Lewiatan Özel Müteşebbisler Polonya
Konfederasyonu Başkanı Bayan
Henryka Bochniarz
%19, Almanya'nınki ise %8,3 oranında düşmüştür). İhracatın artmakta olan önemi,
anahtar piyasalarda daha yakın müttefikleri
aramaya zorlamaktadır.
Bugünlerde Polonya, Avrupa Birliği'nde
istikrarlı pozisyona sahip olup, yeni gelişme
yönlerini aramaktadır. Dünya finans krizinden sonra 2009 yılında Polonya Cumhuriyeti
Başbakanının Danışmanlar Grubu tarafından hazırlanmış olan Polonya Stratejisi 2030
adlı raporda, sabit gelişme tehlikesi, yâni
Polonya'yı daha hızlı gelişecek dünya ekonomilerine karşı koruyabilecek kadar fazla
zayıf artışın olabileceği belirtilmektedir. Bu
rapora dayanılarak hazırlanmış olan strateji,
Polonya'nın gelişmesinin yedi tahrik çarkını
göstermektedir.
• Avrupa Entegrasyonu: Avrupa'da daha
güçlü, siyasi entegrasyon iradesi (kriz yüzünden Avrupa Birliği'nde bu konudaki
tartışmalar daha dinamik oldu) ön plana
çıkarsa, entegrasyon önemli gelişme faktörü olabilecek.
2012
Dossier
Birçok
sıralamalara
göre Polonya,
Avrupa'da
direkt yabancı
yatırımların
yapılabileceği
en cazip
ülkelerden
biridir.
20
• Gelişmeye Yönelik Kamu Yatırımları:
Kamu harcamalarında yapılacak ve altyapı,
sağlık, eğitim, bilimi, kültür vb. olmak üzere
genel gelişme hızının artırılmasını sağlayacak değişikliklikler. En son dört yıl içinde,
gelişmeye yönelik harcamalar GSMH'ya
oranla %13'den %16,8'e kadar, yani yılda
50-60 milyar PLN oranında artmıştır.
• Yenileşme Süreçlerinin Toplu Olarak Desteklenmesi: yenileşmeyi birçok seviyede
destekleme projesi (eğitim, GSMH'nın %3
oranındaki kamu harcamaları - harcamaların üçte ikisi özel sektörden kaynaklanacak;
dijital eğitim, kalıcı eğitim).
• Toplumsal İstekler: Polonya'da, büyük
istekler özellikle gençler tarafından dile
getirilmektedir. Bu istekler, ana tahriki
hayat kalitesini iyileştirme hevesi olacak
tüketim artışını en az 20 yıl içinde sağlayacak. Genç kuşağın meslek etkinliğinin
artırılması şarttır.
• "Dijitalleştirme Darbesi": Dijitalleştirme,
sadece Polonya'da değil, tüm Avrupa'daki
gelişmenin itici gücü olabilecek. 20 yıldan
beri karşı karşıya geldiğimiz İnternet olayı,
yeni dijital çözümlerin yaşam ve ekonominin çeşitli alanlarındaki ne gibi sonuçlar
verebileceğini açıkça gösterir. Bu çözümler
sayesinde, Dünyamızın farklı bölgelerinde
oturan insanlar işbirliği yaparak, yeni ürün
ve hizmetler yaratabilirler. Dijital çözümler, küresel mikro şirket, küresel ortamda
faaliyetlerde bulunan orta büyük yenilikçi
firmaların kurulmasını sağlar.
• Büyük Kentleşme: Şehirleşme de itici güç
olabilir. İktisatçı Richard Florida tarafından mega bölgeler adlandırılan büyük
şehirlerde, yeni hizmet türüne dayanan
yeni tip ekonomi oluşmaktadır. Halen,
Polonya'nın on büyük şehirde GSMH'nın
%50'si üretilmektedir.
• Katılım: vatandaşların sosyal yaşama daha
etkin katılımı ve toplumsal sermayenin artırımı.
2012
fotoğraf: thinktank
20m
ilyar dolar
Polonya - Türkiye
- Yeni Açılım mı?
f azlası Bu sermaye
Son yirmi yıl zarfında Polonya efektif dönüşüm süreçlerinden geçip, istikralı kalkınmanın sağlam temelini
atmıştır. Polonyalılar sır batı mallarını tüketmekle yetinmediler. Aksine, yeni ürün ve hizmetler sağlamaktadırlar.
Avrupa Birliği üyeliği ön planda olan siyasi ve ekonomik
hedefimizdi ve Polonya hükumetinin en önemli referans
noktası kalacak. Fakat Polonya küresel dünyaya açılarak,
uluslararası yapılara katılımından kaynaklanan avantajları ihmal etmemektedir. 2011 yılının ikinci yarısında
AB Konseyi'nin Dönem Başkanlığı ve halen Vişegrad
Grubu'nun Başkanlığı bu açılımı desteklemektedir.
THINKTANK'ta Polonya seçkinlerinin düşünme
tarzının değişikliği gözlemlenmektedir. Daha geniş, çok
boyutlu ilişkilerin geliştirilmesine yönelik çok taraflı, ağ
anlaşmalarının, eski siyasi ve ekonomi düzeninin yerine
geçtiği olgusu yeni konsetlere yansımaktadır. Dışişleri
Bakanlığı tarafından hazırlanan Polonya'nın Dış Siyasetinin Öncelikleri - 2012-2016 etüdünde, çok kutupluluk
ve diplomasimizin, devlet modernizasyon amaçlarının
gerçekleştirilmesi etkin katılımı vurgulanmıştır. AB'nin
genişlemesi ve Türkiye dahil olmak üzere aday ülkelerle ilişkileri teşvik etme politikası dış siyasetimizin ana
yönlerinden biridir.
Polonya'da gerçekleştirilmekte olan
yatırımlara Almanya tarafından tahsis
edilmiştir. AB, Çin ve Rusya şirketleri
Polonya'da yatırımlarda bulunmaktadır.
Fransızlar ticarette, İngilizler ise hizmetlerde
öncülük yapmaktadırlar. Yukarıda belirtilen
bu tür ilgi, gelişmiş Polonya şirketleri ve
sermaye piyasasının (bu bölgede en büyük
menkul kıymetler borsası Polonya'da
bulunur), Türk sermaye için de cazip
bir hedef olabileceğini göstermektedir.
2012
Dossier
21
2012
2012
Dossier
Uluslararası ilişkilerin geliştirilmesiyle ilgili daha küresel, şeklini yeni almaya başlayan strateji, Avrupa'nın
güney doğusunda en önemli oyuncu olmaya başlayan
Türkiye ile siyasi ilişkileri pekiştirme imkânı vermektedir. Modernizasyon ve Avrupa'ya yakınlaşma çabalarının
desteklenmesi gereken Türkiye dinamik gelişen siyasi ve
22
2012
Bu yıl, Türkiye, Kanada, Brezilya, Kazakistan ve Cezayir yanında, geniş perspektifleri olan beş piyasadan biri
olarak Polonya Ekonomi Bakanlığı tarafından seçilmiştir. Bu yeni siyasi ve ekonomik durum değerlendirip,
avantajlarından yararlanılmalıdır. Pratikte, önümüzdeki
üç yıl içinde Polonya şirketleri, Türkiye ile ticari ilişkilerde bulunmaya aktif olarak teşvik edilecek, Polonya'nın ise,
gerçekten modern ve dikkate şayan bir pazar olduğu Türk
ortaklarımıza Polonya makamlarınca etkin olarak kanıtlanacak. Polonya Türk yatırımlara açıktır. Polonya piyasasının büyüklüğü ve konumu, Orta ve Doğu Avrupa'nın
daha küçük pazarlarına ve AB piyasasına girme şansını
sağlamaktadır.
Polonya şirketleri, otomotiv, enerji, gıda, turizm ve diğer hizmetler olmak üzere Türkiye'nin gelişen ekonomisi
stratejik sektörlerde iş yapmakla yakından ilgilenmektedir.
Polonya şirketlerinin yenilikçi çözümler uyguladığı yenilenebilir enerji ve yeşil teknoloji (örn. GreenEvo kümesi)
alanları işbirliğimiz için potansiyel oluşturmaktadır.
Polonya ile Türkiye arasında, karşılıklı ziyaretlerle pekiştirilen iyi siyasi ilişkiler devam etmektedir. 2010 yılında,
Başbakan Donalt Tusk Türkiye'yi ziyaret etti. Bir yıl sonra
Başbakan Yardımcısı Waldemar Pawlak, sırf büyük firmaları değil, orta ve küçük büyüklükteki şirketleri temsil eden
yaklaşık 50 müteşebbisten oluşan heyetle birlikte Türkiye'ye
geldi. Ocak 2012'da, Türkiye Başbakan Yardımcısı Ali Babacan Polonya'yı ziyaret etti, Mayıs ayında ise, TC Sanayi ve
Ticaret Bakanı Zafer Çağlayan ve PC Başbakan Yardımcısı
Waldemar Pawlak'ın Başkanlığında üçüncü Polonya Türkiye İktisadi İstişare Görüşmeleri ile 100 Polonya şirketi dahil olmak üzere 200'den fazla Polonyalı ve Türkün katıldığı
ekonomi forumu düzenlenmiştir.
Görüldüğü üzere ekonomi ilişkilerimizin esasını teşkil
eder. İhracatımız açısından Türkiye'nin 17. sırada olmasına
rağmen, son dönemde ticari ciromuz bariz bir şekilde artmaktadır. 2011 yılının 11 ayı boyunca ticari ciromuz %25
oranında, Polonya'nın Türkiye'ye ihracat hacmi ise, 2010
yılının aynı dönemine kıyasen %37 oranında arttı. İki ülkemiz arasındaki ticari cironun tutarı bugünlerde yaklaşık
10 milyar Amerikan Doları olup, başta et ve otomotiv sanayi
için yedek parçaların ihraç edildiğinden ticari bilanço Polonya lehinedir. Enerji sektörü ihracatımızda da önemli rol
oynamaktadır. Türkiye'nin petrol ve doğal gazın Avrupa'ya
tedarik edildiği alternatif geçidi oluşturma fikri Polonya tarafından desteklenmektedir.
iktisadi güç olarak Polonya tarafından tanımlanmaktadır. AB Dönem Başkanlığı sırasında, Polonya, AB üyeliğini desteklediğimiz
Türkiye ile AB müktesebat görüşmelerini
canlandırmaya çalışıyordu. Türkiye'nin bu
çabaları da Polonya halkı tarafından da desteklenmektedir. 2009 yılında vatandaşlarımızın %67'i AB'nin genişlemesini destekliyordu.
İlk sırada, Ukrayna (%55), Hırvatistan (%39),
Beyaz Rusya (%31) ve Türkiye'nin (%27)
AB'ye giriş desteğini kazanmıştır. Daha düşük desteği oranı şu devletler almıştır: Sırbistan - %16, Rusya - %15, Makedonya - %13 ve
Karadağ - %11 (sondaj sonuçları GfK Polonya tarafından yayımlandı).
AB'nin genişlemesi değil, güdülmekte olan
komşuluk politikası Polonya ve Türkiye'yi
en çok bağlayabilecek. İki ülkemiz, "Arap
Baharı"na katılan ülkelerin dönüşümüne etkin olarak katılmaktadır. Bu tür dönüşümü
yönetmek için iki ülkemizde büyük birikim
mevcuttur. İki tarafın elinde önemli argümanlar olduğu için bu konudaki işbirliği
verimli olabilecek. Polonya, Avrupa Birliği
çerçevesinde Demokrasi İçin Avrupa Fonunu
harekete geçirmeyi, Türkiye ise, Müslüman
ülkelerde lider pozisyonunu kazanmayı başarmıştır.
Bugünlerde
Polonya, Avrupa
Birliği'nde
istikrarlı
pozisyona sahip
olup, yeni gelişme
yönlerini
aramaktadır.
Demokrasi ve dönüşüm ile ilgili bilgilerin Kuzey Afrika ve Orta Doğu'da aktarılması açısından Polonya, Türkiye'nin AB
çerçevesinde mükemmel ana ortak adayıdır. Polonya, siyasi ve ekonomik değişikliklerin barış yoluyla yapılması ile ilgili yeni
tecrübelere sahip, demokratik bir ülkedir ve
o bölgelerde hoş görülür (tarihinde sömürgeci bir devlet değildi). Dolayısıyla geçmişimiz
Osmanlı İmparatorluğunun süper güç olma
çabalarına ilişkin çağrışımların ortaya çıkmasını dengeleyebilecek. Aynı dine ve benzer
kültüre sahip olduğu için Arap dünyasının
gerçeği Türkiye tarafından daha iyi bilinmektedir. Müslümanların Türkiye'ye güveni
var. Ayrıca, batı tipi çözümlerin Müslüman
toplumlara nasıl önerildiği konusundaki bilgilere sahiptir. İki ülkemiz bu tür işbirliğinden önemli ölçüde yararlanabilecek. Polonya,
az bilinen piyasalara girebilecek, Türkiye ise,
dönüşümle ilgili bilgileri dönüşüm süreçlerinden yeni geçmiş olan ülkeden doğrudan
doğruya aldıktan sonra uygulayabilecek.
Demokrasi İçin Fonun Merkezinin
İstanbul'a yerleştirilmesiyle ilgili öneri,
Türkiye'yi AB'ye yakınlaştırma çabalarının
önemli desteği olabilecek. Ayrıca, AB'nin
güney komşuları olan ülkelerde ortak işler,
hem AB hem de Türkiye'nin 21. yüzyılda
karşılıklı ilişkilerin en iyi modelinin hazırlanmasına yardımcı olabilecek. İki tarafın
bugünlerde itiraf ettiği gibi AB'ye tam giriş
ancak tek bir çözüm değildir. ■
THINKTANK'ın TAVSİYELERİ
1. T ürkiye, Polonya'nın yurtdışında önemli moderniz asyon rolünü oynama ç abasından yararl anabilir.
Polonya-Türkiye işbirliği, dönüşüm süreçlerinin Arap ülkelerinde desteklenmesi gibi iki taraflı inisiyatiflere dayanabilecek.
Polonya'nın Demokrasi İçin Avrupa Fonunun kurulmasında öncülük yaptığı için adı geçen işbirliği daha önemli olabilecek.
2. P olonya Türk ilişkilerinin 600. yıl dönümü kutl amal arı ve Türkiye'nin Polonya şirketleri için büyük
imkânları olan gelişme yönü olarak seçilmesi (gerçekleştirilen özel tanıtım programı Türk siyasi ve iş çevrelerinin
dikkatini Polonya'ya çevirebilecek), iki ülke arasındaki ilişkileri pekiştirebilecek.
3. T ürkiye'nin Polonya'daki etkinlikleri pl anl anırken, ulaşım, enerji, altyapısı, eğitim sektörüne yapılacak yatırımlar
ve Polonya'nın Türkler tarafından şimdiye kadar keşfedilmemiş turizm potansiyeli göz önüne alınmaya değer.
2012
Dossier
23
2012
D i rect i ons of change
Turkey’s choice,
Europe’s choice
authors: Małgorzata Bonikowska, Paweł Rabiej, THINKTANK
The relations between Europe and Turkey could go in two directions.
Turkey could either be a ‘builder of bridges’ between the West
and the Orient, or it could become an inconvenient neighbour building
its own political sphere in the region. Which direction it takes depends
less and less on Europe.
Europe entered this new century as a union of democratic states with various administrative
structures tied by a single market of half a billion but
torn by economic and leadership crisis. At the same
time, unified in terms of the administrative system but
ethnically diverse Turkey has grown to be a serious
economic partner and a major player in international
politics. Both Europe and Turkey are today building
their strategy for the future. Both share many hundred
years of tradition as neighbours and common history
of relations and cooperation, but do they intend to take
advantage of this closeness?
“Turkey is becoming strategically more important
for the European Union than it was in the past,” Günter
Verheugen, former European Commissioner for Enlargement said recently.1 In 1963 the then European
Economic Community granted Turkey the status of
associate member; in 1995 the country joined the
Customs Union (EUCU); in 1999 it became an official
candidate for membership of the EU; and in 2005 it entered into formal accession negotiations. At the same
time, the European Union, laboriously constructed on
the territory of the Old Continent, found itself slipping
2012
Dossier
into the gravest crisis in its history. Today the Member States are considering a number of alternatives:
leaving the Euroland, suspending their Schengen
membership, and in groups and subgroups entering into agreements outside of EU institutions, to
name just a few. Is the European Union heading
for disintegration? What will Europe’s and Turkey’s
international position be in successive decades of
the 21st century? What might the future of those
relations be? Who is currently more interested in
strengthening those relations – Turkey or the EU?
The Orient for the West,
the West for the Orient
The West’s influence in Turkey is not only due to
the last few decades of relations marked by Turkey’s
striving to enter the European Communities, and
subsequently the EU. It is above all several hundred
years’ history of contacts and mutual permeation of
cultures, which is remembered in the south-eastern
part of Europe, for instance, in the Balkans and in
Poland. Turkish society does not perceive westernisation as a threat to Islam, but as an alternative to
24
2012
Europe’s strength is declining. The key to
the European Union remaining attractive
and maintaining its position in the world is
to speed up integration processes.
Turkey is increasing in attractiveness – so much so
that it has started to seek alternatives to the prospect
of EU membership. If it so wishes, it will have sufficient
“soft” and “hard” power to stimulate the forming of its
own political, cultural and social sphere in Eurasia.
Islamic fundamentalism, which a large number of Turks
fear. Europe is better known in Turkey than Turkey in
Europe. Turks also have a stronger sense of ties and interdependence with Europe than Europe with Turkey.
Approximately 50 per cent of Turkish society continue
to be in favour of EU membership, but at the same time,
only 17 per cent believe that it will eventually happen (in
2004 this figure was 78 per cent).2 Until now there have
been two reasons for this scepticism: prolongation of the
accession process and unclear declarations on the part of
the political elites. Speaking in the Turkish parliament in
November 2011 the President of the European Parliament
Jerzy Buzek summarised as follows: “European Union
needs Turkey. And I believe Turkey needs EU. Let us make
our win-win strategy work even better.” Turkey has also
heard the opinion however that they will not be a part of the
Western world and will fail to adopt Western values.Political
scientists have even started to talk about the new, unofficial
‘Copenhagen Criterion, ’that is, religion.3 Not long ago two
more factors appeared that are causing greater scepticism
among Turks regarding the prospect of accession: the crisis
in Europe (economic and political) and the achievements
of Turkey’s economy and diplomacy, which has led to
a strengthening of Turkey’s standing in the region.
Those in favour of accepting Turkey into the EU believe
that it will strengthen the continent militarily (of all NATO
members Turkey dedicates the highest percentage of its
GDP to military spending apart from the US) and politically. It will also help to make Europe more open to the world
and strengthen the transformations aimed at democratisation and modernisation in Turkey. Those opposed stress
that due to the large Turkish population (75 million), the
country will make concessions in EU institutions only to
Germany. This would mean a mighty influence over the
2012
Dossier
Community’s decisions. At the same time, Turkey – which
still stands out from the West in terms of wealth – could become the largest recipient of funds under the cohesion policy. Those in favour of Turkish membership in the EU (each
for a different reason) are: Spain, Italy, the United Kingdom,
Lithuania, and Poland. During its recent EU presidency Poland demonstrated this by attempting to break the deadlock
in EU-Turkish accession talks. The traditional opponents
are France, Germany, Austria, Cyprus and Greece. This
has not stopped German and French firms from playing
a significant role in the Turkish economy. Both of these
countries are highly active on the Turkish market, and involvement of governments in supporting their countries’
firms helps secure business contracts.
The principal bone of contention in EU-Turkey relations is the Cyprus question. This has caused among other
things a slowdown in accession talks (up to now only 13
out of 33 chapters have been opened, and one closed) and
a boycott of Cyprus’ EU presidency of the council of the
EU (July - December 2012). It also affects EU – NATO relations, which are at an impasse due to the double TurkishCypriot veto. Controversy surrounding the deaths of more
than ten thousand Omanis in 1915; the Kurdish situation;
freedom of the press; human rights and civil freedom issues,
including rights of ethnic and religious minorities, have cast
a shadow over European-Turkish relations. In order to get
negotiations with Turkey back on track, in May 2012 the
EU Directorate-General for Enlargement proposed the
Positive Agenda. This featured among other things eight
EU-Turkish working groups meeting alternately in Ankara and Brussels to discuss eight selected issues: “freedom
25
2012
Turkey has much to be proud of.
Your economy has tripled in size over the last
decade. You have introduced major social
reforms such as increasing social welfare.
Your secular democracy has become an
inspiration for millions of people in North Africa
and the Middle East who strive to be free from
authoritarian regimes (…) the EU and Turkey
should be full of hope and optimism that
together we can bring about a future
that is safe and based on solidarity.
Jerzy Buzek, President of the European
Parliament [Part of a speech given in the Turkish
Parliament, 24 November 2011].
to provide services; corporate law; the information society and media; statistics; financial control; consumer and health protection;
the judiciary and fundamental rights; justice
– freedom – security (including visas). The
process is intended to lay the groundwork for
negotiation of the accession chapters. Events
in the EU however have changed the way it is
perceived by Turkey as an attractive political
project. Turks still believe that the “values and
ideas represented by the EU, are not only precious for Europe, but they are valuable globally,”4 but the fundamental question is what
kind of creation they are in fact supposed to
integrate with.
Europe is
better known
in Turkey
than Turkey
in Europe.
Closing of ranks
or disintegration?
In legal terms the European Union is an
international organisation of a unique nature,
because its members have assigned many
powers to it. It could also be said that the EU
is a federation at an early stage of development. The most important basis upon which
it operates is the Lisbon Treaty, which created
a structure for the provisions of the founding
2012
Dossier
26
treaties of the communities, gave the European Union the status of a legal entity and
enriched the EU’s economic tools by adding
the Charter of Fundamental Rights, threreby
defining European values. At the same time,
as a kind of ‘union within a union,’ there is
the eurozone (17 EU countries), and parallel
to the EU – the Schengen zone, made up of
25 countries, among them 22 EU countries
(exclusive of Bulgaria, Rumania, Cyprus, Ireland and the United Kingdom) and Iceland,
Norway and Switzerland.
The European regional community is
a special affiliation of nation states for which
there is no equivalent or precedent. It is also
a creation that is constantly being expanded,
and the imperfections of which prevent efficient management at community level
– especially at difficult moments. Europeans
however keep at bay the vision of a confederacy or a federation, not to mention a European superstate. One of the positive aspects
of the current crisis in Europe might be the
speeding up of the decision-making process
within the EU and determining the model for
development of this community.
Like Turkey, in the new century Europe
has to define anew what it is and what holds
it together. The European Union's most crucial weakness is precisely the lack of a cohesive strategic vision for development. The economic collapse of the Euroland proved that
when it comes to integration there is nothing
to be gained by half measures, for example,
introducing a common currency without
a common fiscal policy. The crisis also incidentally demonstrated the weakness of European leadership (while there are very distinct
personalities among the heads of the Member States' governments) and misalignment
of national interests. In times of hardship
2012
PHOTO: European Parliament press service
PHOTO: PAWEŁ RABIEJ
the Union naturally looked to its most wealthy and most
powerful member, Germany, thereby revealing the true
position of that country in Europe.
The EU’s other weak point is the increasing discord between politicians, bureaucrats and the people of Europe.
National leaders have not created a common space for
public activity for Europeans. For most of the societies of
the Member States the way the EU functions is completely
incomprehensible. At the same time, they want to act and
have an influence over what is happening in the place in
which they live (in the opinion of Benjamin Barber it is
precisely the towns and cities that will be the new means of
integration of communities in the global world).
The greatest achievement of contemporary Europe
(after hundreds of years of war) is creating means of resolving disputes other than by force. The most important
elements on which this process is based are renunciation
of the will to dominate, focusing on what unites and not
on what divides, and trust – both of states and societies.
European solidarity assumes the existence of a community but does not cure the misalignment of interests. The
constant incapacity of EU institutions for efficient management results from the lack of political will on the part of the
Member States to change this. Only two scenarios appear:
either greater integration or the gradual disintegration of
political union, the Euroland and the Schengen zone, and
2012
Dossier
consequently, the seeking of new forms of coexistence on
the European continent while retaining the EU’s second
greatest achievement: the single market (economic union).
Europe is however still an important point of reference for other states, including Turkey. It is a point of
attraction, as one of the wealthiest and most comfortable
places in the world to live, and neighbours continue to
fall under the influence of its so-called soft power. The
best illustration of this is the number of visas issued for
the Schengen zone and the growing problems with illegal
immigrants, including those from Turkey. It is easier for
Member States to respond collectively than individually to
contemporary challenges, especially as the new growing
powers have greater respect for a united Europe than a fragmented one. It therefore seems necessary to build a political
union and European ‘hard power,’ and to secure bases of
raw materials and food. An increasingly important element
of the European project should be solidarity in energy and
integration of certain aspects of energy policy, for example,
in the form of joint purchases, which would give Europe
more effective exercise of control over its suppliers.
The great challenge faced by Europe is above all the
building not only of a political and economic community,
but a true community of people living Europe's affairs.
This process would be helped by the introduction, being
considered by EU politicians today, of European electoral
27
2012
lists for the European Parliament (not national, but European political parties) and European general elections for
the position of President of the EU. The Lisbon Treaty also
allows exploiting the potential of the national parliaments
of the Member States in European politics in a much better
way. The question arises what the reach of this ‘European
community of people’ will be, and whether these political
and social conglomerates of a particular nature such as Turkey and Russia can be part of it.
Nothing around
us without us
PHOTO: JUPITER IMAGES
What are the feasible scenarios for the near, shared future
of Turkey and Europe? NATO will undoubtedly remain
the most credible guarantor of security for Turkey and
a platform for developing strategic relations with the
USA and the largest European countries. In turn, the
European Union will be a point of reference, because it
is strong grounds for reform and further modernisation
of the country. The Turkish middle class also have an influence over this area, their role in public life is increasing,
and they are striving to intensify economic cooperation
with the EU countries. Economic relations and migration
policy, including lifting the visa requirement (which was
the case for all the other candidate countries) that is seen
as an obstacle to doing business, are a priority. Currently
1 million in approximately 8.5 million Turkish passports
are special passports giving the holder the right to enter
the EU on business.
This does not change the fact that Turkey is concerned
about the economic situation in the European Union. Europe receives 45 per cent of Turkish exports (which is made
easier by customs union), and the inflow of European investments is an important factor in the development of the
country. With GDP growth of approximately 8 per cent
per annum, in the current climate, Turkey does not have
to and does not intend to speed up negotiations. It does
however want to seek economic alternatives, particularly
as the country is becoming the main player in Eurasia due
to ever greater independence of policy in the region that
is based on a military and political partnership with the
United States, activeness in NATO as well as social and
cultural ties with the Arab world. As a counterbalance to
the influence of Russia and China, Turkey also stimulates
development of relations between Turkish-speaking republics of Central Asia under the Cooperation Council
of Turkic Speaking States (CCTS), of which (apart from
Turkey) Kazakhstan, Kirgizstan and Azerbaijan are members, and Uzbekistan and Turkmenistan are to become
members.5
2012
Dossier
28
2012
Turkey demonstrated that a country with
a predominantly Muslim population can fully
implement the core values driving the Arab Spring:
democracy, the rule of law, human rights, and the
protection of minorities. In developing relations
with the Arab world, Turkey’s strongest advantages
are religion and culture, whose importance should
not be underestimated. Indeed, because of its
cultural background, religion, and geographic
proximity, Turkey benefits from greater access
to these countries than do the countries
of Western Europe or elsewhere.
Like Europe, Turkey is very ambitious.
Both of these spheres can be brought
closer together today not so much by the
economy as by working together politically.
The Turkish strategy is transparent in this
regard: growth on two planes – economic
and geopolitical. Over the last two years Ankara has opened 22 new embassies in Africa,
trying to position itself as an alternative to
China. In a joint effort with the Americans,
it provides support to the opposition in Syria
and is involved in discussions concerning the
country’s future, playing against Russia and
Iran, who are supporters of the President of
Syria. Since the beginning, it has also been
involved in aiding the new authorities in
the Arab Spring countries in their effort to
change the states under their rule. All this
means that the ‘zero problems with neighbours’ policy has become a ‘no issues around
us without us’ policy.
PHOTO: VIKIMEDIA COMMON
Together
or apart?
Turkey’s location, at the crossroads of the
East and West, its military might and strong
position in North Africa and the Middle East
means it is invaluable for Europe, especially
in the context of the possible consequences
of the Arab Spring and destabilisation of
countries to the south of the EU. Turkey’s
intensive promotion of democracy in Muslim
countries works in Europe’s favour, because
it strengthens the pro-modernisation community in those countries. The common
Turkish and European problem of energy
and gas dependence upon Russia (i.e. the
need to seek alternatives) and the danger that
countries outside of the international system
of arms control, such as Iran, can gain a nuclear weapon capacity are also important for
building healthy relations. These situations
have come to the notice for example of Poland, which has become involved in the transformation and democratic process in Tunisia,
2012
Günter Verheugen, former vice president
ofthe European Commission (Commissioner for
Enlargement, Enterprises and Trade)
[Meeting the Geopolitical Challenges of the Arab Spring:
A Call for a joint EU-Turkish Agenda,
Turkish Policy Brief, TEPAV (International Policy
And Leadership Institute), January 2012, pp. 3].
Turkey is
becoming
strategically
more important
for the
European
Union than
it was in
the past.
Dossier
29
Libya and other countries, and actively
supports the project for the pipeline from the
Caucasus and the Persian Gulf to Europe via
Turkey (project Nabucco).
If Iran gains a nuclear weapon capacity
Turkey will have to do so too. This would
enforce Turkey’s aspirations to become a superpower and would meet with a great deal
of mistrust on the part of its neighbours. It
is true that they acknowledge cultural and
social closeness with Turkey and the influence Turkey is having on civilisation (in the
Balkans, among others, especially in states in
which a large portion of the population are
Muslims, such as Bosnia, Albania, and Bulgaria), but are wary of the concept of Turkey
as a leading political force in the region. As
Günter Verheugen put it, Turkey “must avoid
2012
behaving as a regional superpower that seeks
to dominate others. It is prepared, however, to
play a leadership role by setting an example,
offering help, sharing best practices and giving guidance if wanted”6.
Neoosmanism, an alternative policy to
EU membership which by uniting a bloc of
countries under Turkish leadership could
build a sphere for multiculturalism and civilisation, would not only put Turkey in the
position of strategic partner to the West, but
also make it an independent player in the
region. The policy is however not welcomed
by the Turkish intelligentsia. They see such
‘dreams of power’ as a threat to democratic
and liberalisation processes and an obstacle
to the already difficult creation of a citizens
society. Any possible imperial urges on the
part of Turkey are minimised by the powerful negative connotations with the Ottoman
Empire, which is associated with backwardness and incompetence (the republic was
created in Turkey among other things as
2012
Accepting
Turkey into
the European
Union will
help to make
Europe more
open to
the world.
Dossier
30
a result of Atatürk questioning the efficiency
of sultan rule).
There are therefore two paths that can be
taken. Turkey can either be the ‘builder of
bridges’ between the West and the East, or
it could become an inconvenient neighbour,
in which case a piece of Europe will only
be a part of that country in geographical
terms. The year 2023 will be the 100th anniversary of the Turkish Republic, which for
the national elites is an extraordinarily important watershed. It is not only an opportunity to summarise the past achievements
of the country created by Atatürk as a counterbalance to its imperial past, but above all
a chance to define the key challenges of the
future and redefine development strategy. According to the government's plans by 2023
the country is to become, among other things,
the 10th economy in the world and achieve
a target of 500 billion USD in foreign trade.
If Turkey joins the EU by that time (or at
least completes negotiations), the European
2012
PHOTO: PAWEŁ RABIEJ
We want strong EU and we know that Turkish
diversity, cultural richness and strategic
position can only strengthen Europe and
make it more influential in all relevant regions
like Middle East, North Africa or Central Asia.
Turkey can bring its own perspective and
enrich European point of view on global
affairs. The current internal problems in
Europe make thinking about the prospects
of Turkish accession a distant issue for
European leaders. Nevertheless, Turkey has
a long term view and is going to be patient
and continue the process of domestic
changes and reforms.
Union will expand its internal market by almost
80 million people and gain a cheaper location for
manufacture while retaining the same standards and
norms. At the same time Europe’s border will shift
to Mesopotamia and the Caucasus, with all of the
social, cultural and political problems of those regions. However, if this does not happen, both parties
will begin to look for a way out of an uncomfortable
situation – Europe because of its internal problems
among other things, and Turkey because staying on
the verge of Europe will strike at the ambition of
that growing player and in the long term will not
be acceptable. Turkey will then become closer to the
countries of Central Asia and the Middle East and
will start to build its own Eurasian world, not necessarily on European conditions. It has sufficient ‘soft’
and ‘hard’ power to do this. ■
Ali Babacan, Deputy Prime Minister
of Turkey, responsible for economic
relations [an extract from an interview
conducted by THINKTANK during his visit to
Poland in January 2012].
1 Interview for Famagusta Gazette, Thursday, 27.10.2011
2 Research carried out by TAVAK (Turkish-European Educational and Scientific Research Foundation), August 2012.
3 F or more on EU-Turkish relations see: Turcja i Europa, edited by Adam Szymański, Polish Institute for International Affairs (PISM), Warsaw, 2011
4 Quote from an interview with the Deputy Prime Minister of Turkey Ali Babacan during a visit to Poland – THINKTANK, January 2012.
5 That organisation’s most recent summit, held in August 2012 in the capital of Kirgizia, Bishkek, was attended by the President of Turkey Abdullah Gül and Foreign Minister Ahmet Davutoğlu.
6G
ünter Verheugen, Meeting the Geopolitical Challenges of the Arab Spring: A Call for a joint EU-Turkish Agenda, Turkish Policy Brief, TEPAV (International Policy And Leadership Institute),
January 2012, p. 3
THINKTANK’s RECOMMENDATIONS
PHOTO: WIKIMEDIA COMMONS
1. T he European Union needs to use the crisis in the Eurozone to close ranks and speed up integration processes,
and to specify more precisely what it truly wants to be. This applies also to the future of EU-Turkish relations.
2. T urkish accession would mean the common market could be expanded by almost 80 million people
and would open Europe up to the Middle East and Central Asia. This would mean abandoning the ‘castle under
siege’ policy. For Turkey, EU membership would mean, for instance, a strengthening of the process of reforms and modernisation
of the country, an influence over the EU’s internal policies and the situation in Europe, an increase in European investments,
and neutralisation of migration problems with the West.
3. F or both partners it would be beneficial to set an accession date, for ex ample the hundredth
anniversary of the Turkish Republic. If the European Union does not give Turkey a clear signal that membership
is a real possibility, Turkey will concentrate on building its own political, cultural and social sphere – possibly on its own,
and not European, conditions. This could create a mental distance between Europe and Asia for generations.
2012
Dossier
31
2012
A U TO RZ Y
Yazarlar
O THE AU THO RS
dr Małgorzata Bonikowska
Partner zarządzający / THİNKTANK'ın Yönetici Ortağı / Managing Partner of THINKTANK
Specjalizuje się w problematyce stosunków międzynarodowych i komunikacji społecznej. Absolwentka m.in. Uniwersytetu
Warszawskiego, paryskiej Sorbony i Uniwersytetu Columbia w Nowym Jorku (stypendium Fulbrighta). Przed wejściem Polski
do UE kierowała Centrum Informacji Europejskiej w Urzędzie Komitetu Informacji Europejskiej. Była ekspertem i szefem
Programu Informacji i Komunikacji Komisji Europejskiej w Polsce i Bułgarii. Uczestniczyła w projektach unijnych m.in. w Indiach.
Uluslararası ilişkiler ve toplumsal iletişim konularında ihtisas yapmaktadır. Varşova Üniversitesi, Paris Sorbonne Üniversitesi
ve New York Columbia Üniversitesinden (Fulbright bursu) mezundur. Polonya'nın AB üyeliğinden önce Avrupa Bilgileri Komitesi
nezdindeki Avrupa Bilgileri Merkezi'nin yöneticisiydi. AB Komisyonu Polonya ve Bulgaristan Bilgilendirme ve İletişim Projesinin
yöneticisi ve danışmanıydı. Hindistan olmak üzere çeşitli AB projelerine katılmaktaydı.
Dr Małgorzata Bonikowska specialises in international relations and social communication. She has studied at the University
of Warsaw and Sorbonne in Paris, and Columbia University in the City of New York (Fulbright Grant). Prior to Poland’s EU
accession she was head of the European Information Centre at the Office of the Committee for European Information.
She acted as an expert and head of the European Commission Information and Communication Programme in Poland
and Bulgaria, and took part in EU projects, among others in India.
Paweł Rabiej
Partner zarządzający / THİNKTANK'ın Yönetici Ortağı / Managing Partner of THINKTANK
Specjalizuje się w problematyce innowacyjności i strategii, a także w procesach globalizacji polskich firm.
Kierował konsorcjum opracowującym i realizującym na zlecenie Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP strategię komunikacji
Polski przed jej wejściem do Unii Europejskiej; współtworzył strategie promocji polskich miast i regionów.
Polonya firmalarının küresel süreç içinde yenilikçilik ve strateji konularında uzmandır. Polonya Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı'nın
siparişi üzerine Polonya AB'ye üye olmadan önce iletişim stratejisine ilişkin etüdü hazırlayan konsorsiyumun lideriydi,
Polonya şehirleri ve bölgelerinin tanıtım stratejisiyle ilgili projelere katılmaktaydı.
Paweł Rabiej specialises in innovation and strategy issues and in the processes of globalisation of Polish business.
He headed the consortium drawing up and implementing Poland’s communication strategy for the Polish Ministry
for Foreign Affairs prior to EU accession, and was co-author of strategies for Polish towns and cities, and regions.
THINKTANK DOSSIER POLSKA – turcja – EUROPA powstało w ramach cyklu raportów realizowanych przez THINKTANK na temat możliwośc i rozwijania relacji
Polski ze strategicznymi światowymi gospodarkami. Publikacja została wydana na Europejskie Forum Nowych Idei 2012. Opinie wyrażone w THINKTANK DOSSIER są
opiniami THINKTANK i nie reprezentują oficjalnego stanowiska rządu RP ani innych instytucji. Wydawnictwo współfinansowane ze środków Ministerstwa Gospodarki RP.
THİNKTANK DOSSIER POLSKA - TURCJA – EUROPA (Polonya - Türkiye - Avrupa Dosyası) Polonya'nın stratejik dünya ekonomileriyle ilgili ilişkilerinin geliştirilebilirliği
konusunda olan ve THİNKTANK tarafından hazırlanmış raporlara dayanılarak kurulmuştur. Yeni Ülküler Avrupa Forumu'nda sunulmak üzere bu etüt yayınlanmıştır.
THİNKTANK DOSSİER'de dile getirilen görüşler ancak TİHİNKTANK'a ait olup, Polonya Cumhuriyeti hükümetinin veya diğer kurumların resmi görüşlerini ifade etmez.
Yayınevi Polonya Cumhuriyeti Ekonomi Bakanlığıyla ortaklaşa finanse edilir.
The THINKTANK DOSSIER POLAND – TURKEY – EUROPE came about as part of a series of THINKTANK reports regarding the potential directions in which Poland’s relations
with strategic global economies might develop. It was published on the European Forum for New Ideas 2012. The opinions expressed in the THINKTANK DOSSIER
are THINKTANK’s opinions and are not the official position of the government of the Republic of Poland or any other institutions.
The publication was co-financed by the Polish Ministry for the Economy.
Dossier
W ydawca : THINKTANK Sp. z o.o.,
ul. Mińska 25, 03-808 Warszawa
P rojekt graf i czny: Katarzyna Zbytniewska
AUTORZ Y R APORTU:
dr Małgorzata Bonikowska, Paweł Rabiej
zdj ę c i e na ok ł adce : Forum / Michał Grocholski
K oordynator wydawn i C Z Y: Anna Chyckowska
Centrum Tłumaczeń Profesjonalnych [język turecki]
G R A F I K : Monika Chylińska
T Ł U M A C Z E N I E : Tappenden Translations [język angielski]
I S B N : 978-83-63460-12-9
2012
Dossier
32
2012
IBM, logo IBM, ibm.com i ikona planety są zarejestrowanymi znakami towarowymi lub znakami towarowymi International Business Machines Corporation w Stanach
Zjednoczonych i/lub innych krajach. Aktualna lista znaków towarowych IBM dostępna jest na www.ibm.com/legal/copytrade.shtml. Nazwy i logo innych produktów,
przedsiębiorstw i usług mogą być znakami towarowymi lub znakami usług innych podmiotów. © Copyright IBM Corporation 2012. Wszelkie prawa zastrzeżone.
Nie mów o przyszłości IT.
Twórz ją.
Partnerzy Handlowi IBM dostarczają swoim
klientom niezbędną wiedzę specjalistyczną.
Teraz stało się to jeszcze prostsze.
Przedstawiamy pierwszą na świecie rodzinę
systemów z wbudowaną wiedzą ekspercką
– IBM PureSystems™.
IBM PureSystems na nowo deﬁniuje pojęcie
wiedzy specjalistycznej w informatyce
dzięki systemom z wbudowaną wiedzą
o konkretnych dziedzinach i branżach.
Wszystko to dostępne w ramach jednej,
prekonﬁgurowanej, gotowej do pracy
w chmurze infrastruktury. To nie są tylko
zintegrowane rozwiązania. To rozwiązania
inteligentne, uproszczone i dopasowane
do rodzaju zadania.
Tylko PureSystems wykorzystuje
usystematyzowaną wiedzę opartą o tysiące
THINK TANK 186X250 PURE SYSTEMS.indd 1
Dossier
wdrożeń, przekształcając ją we wzory, dzięki
którym system lepiej alokuje zasoby i może
sprawniej radzić sobie ze zmieniającymi się
wymaganiami biznesowymi.
Minimalizując czas poświęcony na
aktualizację, pomagają swoim klientom
poprawić produktywność: zarówno
w centrum przetwarzania danych,
jak i w całym przedsiębiorstwie.
PureSystems. Po prostu wiedza.
Inteligentne przetwarzanie
dla mądrzejszego świata.
Aby dowiedzieć się więcej,
obejrzyj materiał wideo na:
ibm.com/puresystems/pl
III
88//12 10:42 AM
Dossier
IV

Dossier - THINKTANK

Transkript

Benzer belgeler

enastående

skinande pl

rengöra pl

skinande

VÄLGJORD Zmywarka zintegrowana

rengöra pl