Kan ve kan ürünlerinin temini ve transfüzyonunda uyulması gerekli

TRANSFÜZYON MERKEZĠ ĠġLEYĠġ PROSEDÜRÜ
KODU:TH.PR.04
YAYINLANMA TARİHİ:12.11.2015
REVİZYON TARİHİ:
REVİZYON NO:00
SAYFA SAYISI:40
1. AMAÇ:
Kan ve kan ürünlerinin t e m i n i v e transfüzyonunda uyulması gerekli işlem
basamaklarının güvenli uygulamasını sağlamaktır.
2. KAPSAM:
Kan transfüzyon süreci faaliyetlerini kapsar.
3. SORUMLULAR:
Kan Merkezi Sorumlu Hekimi: Kan merkezi çalışanlarından ve yapılan işlerden sorumludur.
Laborantlar: Kan merkezi laboratuarında yapılan ( kan grupları, cross-match, indirect
coombs, direct coombs) testlerinin doğru ve güvenilir bir şekilde yapılmasından sorumludur.
Kan ve Kan ürünü istemi yapan hekim: Transfüzyon kararı, uygulanması, takibi, istenmeyen
etki/olayların bildirimi, doğrulanması ve tedavisi ile hemovigilans açısından ilgili form ve verilerin
düzenlenmesinden hastanın hekimi sorumludur.
HemĢireler: Transfüzyon yapmakla yükümlü hemşireler transfüzyon aşamalarının doğru ve
güvenilir bir şekilde yapılmasından sorumludurlar.
Laboratuar sorumlu hekimleri ve çalıĢanları: Donörden istenilen HbsAg, HCV, HIV, VDRL
testlerini hızlı ve güvenli bir şekilde çalışmakla yükümlüdürler.
Nöbetçi Ģef doktor: Nöbetlerde veya kan merkezi sorumlu hekiminin olmadığı zamanlarda donör
sorgulama ve muayenesinden sorumludur.
1
4. UYGULAMA:
Prosedürde yer almayan hususlar ile ilgili Ulusal Kan ve Kan Ürünleri Rehberinden (2013)
faydalanılır.
Tam kan, eritrosit süspansiyonu ve çözülmüş taze donmuş plazma kan bankasındaki
soğutuculardan çıkarıldıktan sonra en fazla 30 dakika içinde kullanılmalıdır. Bu süre içinde
transfüzyon başlatılamayacak ise kan veya kan ürünü 30 dakika dolmadan kan merkezine iade
edilmelidir.
Kullanılmayan bütün kan ve kan ürünleri kayıt edilmek, saklanmak veya imha edilmek
üzere kan merkezine geri gönderilmelidir.
Kan torbası daima hasar açısından hastanın yattığı servise getirildiği anda veya
transfüzyondan önce incelenmelidir. Herhangi bir dışarı sızma ya da renk değişimi belirtisi,
hayati önemi olabilecek bakteri ile bulaşın ve de transfüze edildiğinde ciddi ya da öldürücü bir
reaksiyon olabileceğinin tek uyarıcısı olabilir.
Eğer kan torbası hasarlı ya da anormal görünüyorsa veya herhangi bir reaksiyon gelişmişse
hastaya transfüzyon için kullanmayın ve hemen kan merkezini bilgilendirip kanları geri iade
edin.
Transfüzyona başlaman önce hastane standart uygulama işlemlerine uygun olarak son
kimlik kontrolünün yapılması hayatidir. Son kimlik kontrolü hasta yatağı başında hastaya kan
ürünü uygulanmadan hemen önce yapılmalıdır. Bu işlemde iki kişi bulunmalıdır. Bu iki
kişiden en az biri sorumlu hekim ya da sorumlu hemşire olmalıdır.
4.1 Hasta kimlik bilgilerinin son kez kontrolü:
4.1.1 Hastaya adını, soyadını, doğum tarihini ve gerekli diğer kimlik bilgilerini sorun.
4.1.2 Hastanın bilinci yerinde değilse yakınına ya da kimliğine tanıklık için ikinci bir
hastane personeline sorun.
4.1.3 Hastanın kimliğini ve cinsiyetini kontrol edin; koldaki bileklikten veya hastanın
kayıtlarından.
4.2 Kan ve/veya kan ürününün türü ve miktarı:
4.2.1 Hasta için Transfüzyon Birimi Kan Ġstem Formu ile istenilen kan ile hasta için gelen
kan karşılaştırılır. Kanın türüne ve miktarına bakılır. Uygunluk etiketi bulunan kan torbasındaki
bilgilerin hastanın kimlik bilgi kayıtları ve el bileğindeki kimliği ile tam olarak uyuştuğunu kontrol
edin:
4.2.1.1 Hastanın adı, soyadı, yatış protokol numarası, yattığı servis
odası, hastanın kan grubu.
4.2.1.2 ABO ve RhD grupları arasında uyuşmazlık varlığını kontrol edin; Kan
torbasında ve uygunluk izlem formunda.
4.2.1.3 Kanın son kullanma tarihini kontrol edin.
2
İnfüzyon süreleri aksi sorumlu hekim tarafından istenmedikçe tam kan veya eritrosit
süspansüyonları 4 saat, trombosit konsantreleri 20 dakika, TDP ve kriyopresipitat 20 dakikadır.
Kan takılırken infüzyon kanülleri steril olmalı ve asla tekrar kullanılmamalıdır. Üzerinde özel
filtreli steril bir set kullanılmalıdır. Set her ünite kandan sonra değiştirilmelidir.
Yavaş yapılan infüzyonlarda kanı önceden ısıtmanın hastaya herhangi bir yarar sağladığına
dair veri yoktur. Kanın ısıtılması büyük miktarlarda hızlı kan transfüzyonu, süt çocuklarında kan
değişimi ve hastada soğuk aglütinin varlığı söz konusu olduğunda yapılmalıdır. Kan hiçbir zaman
bir kap içindeki suda ısıtılmamalıdır; bu durumda oluşan hemoliz hayatı tehdit edebilir.
Hiçbir kan ürününe serum fizyolojik dışında bir infüzyon solüsyonu ya da tıbbi ilaç
eklenmemelidir. Verilecek ilaçlar ayrı bir damar yolundan uygulanmalıdır.
Kan transfüzyonundan önce hasta dosya kayıtlarında Ģu bilgiler yer almalıdır:
4.3 Transfüzyon uygulama nedeni
4.4 Transfüzyon isteyen ve onaylayan doktorun imzası
4.5 Transfüzyon öncesi yapılan kontroller; hastanın kimliği, kan torbası, uygunluk
etiketi, transfüzyon öncesi kontrolleri yapan kişinin imzası
4.6 Transfüzyonda; verilen ürünlerin tipi ve miktarı, her ürünün donör numarası,
verilen ürünlerin kan grubu, transfüzyon zamanı, hastanın transfüzyondan önce ve sonrasında
yakın takibine ait notlar
4.7 Transfüzyondan sonra ve reaksiyon gelişmişse Transfüzyon reaksiyonları
Formu.
5.
KAN TRANSFÜZYONUNDA GÜVENLĠ UYGULAMALARIN
SAĞLANMASINA ĠLĠġKĠN TEDBĠRLER:
5.1 Donör sorgulama formunun doldurulması için uygun bir mekan olmalıdır.
5.2 Formun doğru doldurulması noktasında donör bilgilendirilir.
5.3 Donörün kimlik bilgileri kayıt defterine hastane otomasyonuna kaydedilir.
5.4 Donör ile ilgili eliza testlerinin sonuçları donör sorgulama formuna iliştirilerek saklanır.
5.5 HIV, Hepatit B, Hepatit C gibi tanımlanmış testlerin pozitif sonuçlarında yazılım
programı sesli uyarı vermeli ve bu test sonuçları için barkot vermemelidir. Bu alarmı duyan
görevlinin yapması gereken işlemler tanımlanmalıdır.
5.6 Kan ürünleri istem yapılan yere verilirken çıkış defterine kaydedilir.
5.7 Kan takılacak hastaya ya da hasta yakınına Onam belgesi imzalattırılır.
5.8 Kan transfüzyonu uygulanacak hastadan kan örneği alınırken hastanın kimlik bilgileri
dosyasından, kol bandından ve kendisinden teyit edilir ve numunenin üzerine numune alındığı
anda etiket yapıştırılır.
5.9 Kan transfüzyonları öncesi kimlik doğrulama işlemleri yapılır.
5.10
Kan bankasından gelen kan ve kan ürünleri cross-match uygunluğu ve kimlik bilgileri iki
sağlık personeli tarafından kontrol edilir.
3
6.
HANGĠ DURUMLARDAN BAĞIġÇIDAN KAN ALINACAĞI:
Transfüzyon merkezi; Acil
durumlar dışında kan bağışçısından kan alma yetkisi olmayan,
temin edilen kanı veya bileşeni transfüzyon için çapraz karşılaştırma (cross - match) ve gerek
duyulan diğer testleri uygulayarak hastalara kullanılması amacıyla hazırlayan birimdir.
Bölge kan merkezi
(BKM);
Bakanlığın belirleyeceği bölgelerde kurulan, kendi bölgesindeki
kan bağış ve transfüzyon merkezleri ile işbirliği içinde çalışan, sorumlu olduğu bölgenin kan
ihtiyacını karşılayacak kapasitede olan, kan bankacılığı ile ilgili bütün iş ve işlemlerin
yapılabildiği en kapsamlı birimidir.
Transfüzyon merkezinin Acil durumlar dışında kan bağışçısından kan alma yetkisi
yoktur. Ancak stoklar kritik seviyenin altına düşerse ve Kızılay’dan kan istemi yapıldığı
halde temin edilemesse b u d u r u m a c i l k a b u l e d i l i r v e gruba uygun bağışçı varsa
t a m kan alınır.
Acil durumlarda çevre hastanelerden kan ve kan ürünü taleb edilebilir. Aynı zamanda
çevre hastanelere de kan ve kan ürünü gönderilebilir. Merkezimiz çevre hastanelerden kan ve kan
ürünü taleblerinde hastanın acil istem formunu taleb etmektedir.
7. BAĞIġÇININ SEÇĠLMESĠ, BAĞIġÇININ REDDĠ, BAĞIġÇIDAN KAN
ALMA:
7.1 BağıĢçının Seçilmesi:
 Kan bağışçı seçimi transfüzyon merkezi sorumlu hekimi tarafından yapılır. Sorumlu
hekimin olmadığı durumlarda başhekimlik tarafından görevlendirilmiş olan şef doktor bağışçı
seçimini yapar.
 Bağışçı sorgulama formu bağışçıya okutulur. Formu tam olarak doldurması sağlanır.
 Okutulan form bağışçıya imzalatılır.
 Bağışçı değerlendirmesi, mahremiyete uygun bir ortam olan doktor odası veya donör
sorgulama odasında yapılır.
 Kan bağışçılarının uygunluk kriterleri aşağıda verilmiştir. Bu kriterler otolog
bağışlara uygulanmaz.
4
18 – 65 yaş
Yaş
Hemoglobin
60 yaş üzeri ilk bağış
65 yaş üstü
≥50 kg
Kadın
≥ 12.5 g/dl
Total protein
≥ 6 g/dl
Hemotokrit
Beyaz Küre
%38 den büyük
Vücut Ağırlığı
Nabız
Kan basıncı
Trombosit
sayısı
Bağışçı adayı, reşit kabul edilebilmesi
için yasal olan 18 yaşını doldurmuş
olmalıdır
Hizmet birimi sorumlu
doktorunun onayı ile
Erkek
≥ 13.5 g/dl
Düzenli plazmaferez bağışçıları için en
az yılda bir kez
Normal sınırlarda olmalıdır.4000-10000/mm3
60-100
Bu limitlerin dışında doktor onayı
Sistolik Kan Basıncı
180mmHg den büyük,
Bu değerlerden yüksek olanlarda doktor onayı
Diyastolik Kan Basıncı
100mmhg den büyük
150 000/mm3 den büyük Aferezis makineleri ile trombosit verecek
donörlerde 200.000 mm3den çok olması istenir.
Tam kan bağıĢ sıklığı:
Erkeklerde bağış aralığı 90 günde birdir.
Kadınlarda bağış aralığı120 günde birdir.
 Tedavi amacıyla kullanılacak kan, yalnızca sağlıklı kişilerden alınabilir.
 Bağışçıların tam bir tıbbi ve fizik muayenelerinin yapılması pratik olarak mümkün
değildir. Bağışçının görünümüne, tıbbi geçmişiyle ilgili basit sorulara verdiği yanıtlara,
genel sağlık durumu
ve
yaşam tarzına, temel laboratuar testlerine güvenmek
gerekmektedir.
 Bağışçı anamnezi bağışın yapılacağı gün “kan bağışçısı seçim kriterleri” kullanılarak
konuyla ilgili uygun eğitim almış bir kişi tarafından, doktor denetim ve
sorumluluğunda değerlendirilmelidir.
 Kalp, solunum sistemi muayeneleri normal olmalı, karaciğer, dalak muayenelerinde
organomegali saptanmamalıdır.
 Patolojik sayılacak yer ve büyüklükte lenfadenomegali olmamalıdır.
 Herhangi bir patolojik durumu düşündüren kitle saptanmamalıdır.
 Ödem olmamalıdır.
7.2 BağıĢçının Reddi:
 Tedavi amaçlı kan vermek için baĢvuran hastalar kabul edilmez.
 Uzun sürede bitkinlik ve yorgunluğa neden olan meslekler kan bağışçıları için
5
zararlıdır ve bunlar ancak bu işi yapmadıkları zaman kan verebilirler. Örneğin: tren
makinistleri, ağır yük veya otobüs şoförleri, ağır iş makinesi veya vinç operatörleri,
işleri gereği portatif merdiven veya şantiye iskelesine tırmanmak zorunda olan kişiler,
yer altında çalışan madenciler.
 Kan bağışı yapılan günlerde ağır hobilerle uğraşılmamalıdır. Örnek; planörcülük, kas
gücüyle uçuş, araba ve motosiklet yarışı, dağcılık, dalgıçlık v.s.
 Kan yoluyla bulaşan hastalıklar yönünden cinsel yaşamı yüksek risk oluşturan kişiler,
kalıcı olarak reddedilmelidir.
 Olağan dışı durumlar, son kararı verme yetkisinde olan görevli hekime
yönlendirilmelidir. Hekimin uygunluk hakkında herhangi bir kuşkusu olduğunda
bağışçı reddedilmelidir.
7.2.1 Kalıcı Ret Gerektiren Durumlar:
Addison hastalığı
Anaflaksi
AIDS
Amfizem
Arteryel tromboz
Asbestozis
Babesiyozis
Chagas hastalığı (Trypanasoma cruzi
Creutzfeldt-Jacob hastalığı (CJD)
Crohn hastalığı
Demans
Diabetes İnsiputus
Erkek erkeğe cinsel ilişki (kondom kullanarak ya da kullanmadan ve bir defalığına bile olsa oral veya
anal yolla cinsel ilişki)
Seks işçileri
Glikoz 6 fosfat dehidrogenaz eksikliği (G6PD) eksikliği
HBV taşıyıcıları, HCV taşıyıcıları
Hepatit B ve Hepatit C taşıyıcıları
Hepatit B ve Hepatit C hastalığı geçirmiş olanlar
Hemofili hastaları
HIV 1ve HIV 2 taşıyıcıları
HIV1,HIV 2 taşıyıcılarının, AIDS hastalarının cinsel eşleri
Hepatit B ve Hepatit C: Hepatit B ve Hepatit C öyküsü olanlar kan bağışçısı olarak kabul edilmez.
Hepatit A öyküsü olanlara tam şifadan sonraki 1 yıla kadar geçici red verilir.
Hepatit öyküsü veren fakat Hepatit türü hakkında net bilgi veremeyen kişilerden durumunu Enfeksiyon
hastalıkları polikliniği olan bir hastaneden alınmış test raporları ile belgelemesi talep edilir. Kan
bağışının kabul edilebilmesi için hepatit öyküsünün üzerinden en az 24 ay geçmiş olmalı ve ayrıca
HBsAg negatif, Anti-HBc antikor negatif, Anti HCV antikor negatif olmalıdır.
Hepatit B enfeksiyonu (akut ya da kronik) olan biriyle yakın teması (aynı evi ya da öğrenci yurdu gibi
vb ortamlarda aynı odayı paylaşanlar v.b.) ya da cinsel teması bulunan (eşi ya da cinsel partneri)
kişilerden ve bu özellikteki hastalarla teması olan sağlık personelinden, aşı ile bağışıklanmış olduğunu
belgelemesi şartı ile kan bağışı kabul edilebilir. Enfeksiyon hastalıkları polikliniği olan bir hastaneden
alınmış test raporlarında Anti-HBc antikorunun negatif, AntiHBs’nin pozitif olması durumunda kan
bağışı kabul edilir.
Hepatit C enfeksiyonu (akut ya da kronik) olan biriyle yakın teması (aynı evi paylaşanlar)ya da cinsel
teması bulunan (eşi ya da cinsel partneri) kişilerden, en son temasından bu yana 12 ay geçmiş ise kan
bağışı kabul edilebilir.
6
Görevi gereği Hepatit C enfeksiyonu (akut ya da kronik) olan hastalarla sürekli teması olan sağlık
personelinden kan bağışı kabul edilmez. Böyle bir hasta grubundan uzaklaşmış sağlık personelinin son
temasından bu yana 12 ay geçmiş ise kan bağışı kabul edilebilir.
Yukarıda bahsedilen şartların dışında, hastaların vücut salgıları ile doğrudan inokülasyon ya da müköz
membran teması olan sağlık personeline 1 yıl süre ile geçici red verilir.
Hemofili hastaları, HIV 1 ve 2 taşıyıcılığı, HIV 1 ve 2 taşıyıcı kişilerin ve AIDS hastalarının cinsel
eşleri kan bağışçısı olamazlar.
HIV yönünden coğrafi risk bölgeleri olan Kamerun, Orta Afrika, Çad, Kongo, Ekvatoryal Gine,Gabon,
Nijer, Nijerya da 1977’den sonra doğmuş ya da 6 aydan uzun süre yaşamış kişiler ve bu ülkelerde 6
aydan az kalan ve bulunduğu süre içersinde kan ve kan ürünleri ile tedavi olanlar veya bu ülke
vatandaşları ile cinsel ilişkide bulunmuş olanlar HIV riski yüzünden kan bağışçısı olamazlar.
HTLV-1 ve 2 (Human T- lenfotrofik virüs 1 ve 2) enfeksiyonları
İlaç bağımlılığı ve şüphesi (kas veya damar içi kullanılan yasa dışı uyuşturucular)
İlaç suistimali veya şüphesi (kas veya damar içi kullanılan vücut geliştiriciler ve steroidler) kalıcı red
durumlarıdır.
İlaçlar:(Kalıcı red gerektiren)
Tamoksifen
Hayvan kaynaklı insülin
Kadavra kaynaklı büyüme hormonu
Digoksin
İnsan pıhtılaşma etkenleri
İnsan immünglobulinleri
Aşağıdaki hastalıklar,tıbbi işlemler ve ilaçlar kalıcı red durumuna neden olurlar:
İnme (Stroke)
Kadavra kaynaklı doku-organ nakli
Böbrek,kalp,karaciğer,her türlü kadavra doku ve organı nakli
Dura mater grefti
Kornea nakli
Kadavra kaynaklı ilaç kullanımı
Growth hormonu (büyüme hormonu) kullanımı
Kanser, malignite
Kalp hastalıkları
Aort stenozu
Anevrizma
Kardiyomyopati
Koroner tromboz
Kronik kalp yetmezliği
Aritmi (Ağır kardiak aritmi öyküsü veya tedavi gerektiren aritmi)
Myokard enfarktüsü öyküsü
Kardiak stent takılması
Kronik böbrek yetmezliği
Kronik nefrit
Kronik karaciğer yetmezliği/siroz
Q ateşi
Kala-azar (Leishmaniasis)
Kişinin akıl sağlığı yönünden yasal ehliyetinin olmaması
Sorgulamada kişinin mental yönden tam kooperasyon sağlayamaması
Multipl Skleroz
Myastenia Gravis
Narkolepsi
Orak HücreAnemisi ve taşıyıcılığı
Polistemi Vera
7
Pirüvat kinaz eksikliği
Sarkoidoz
Serebrovasküler hastalık öyküsü, serebral emboli
Sferositoz
Stent takılması
Talasemi major
Tekrarlayan venöz tromboz
Ülseratif kolit
Von Willebrand hastalığı
Temporal arterit
Xenotransplant alıcıları
KiĢinin sağlığına göre değerlendirilerek kalıcı red verilebilecek durumlar
Splenektomi: Travma nedeniyle yapılmışsa kan bağışı için engel değildir. Bir hastalığın tedavisi için
yapılmışsa sebebe göre değerlendirilmelidir.
Otoimmün hastalıklar: Organ tutulumu kalıcı red nedenidir.
Marfan sendromu: Kalp ve damar tutulumu varsa kalıcı red nedenidir
MUTLAK RED KRĠTERLERĠ

Addison hastalığı

Von Willebrand hastalığı

Adrenal bez yokluğu

Kardiyomyopati

AIDS

Konjestif kalp yetmezliği

Alkolik siroz

Kronik renal yetmezlik

Babeosis

Kronik granülomatozis

Berger hastalığı

Leishmaniasis

Böbrek yetmezliği

Lepra

Chagas hastalığı

Lou Gehrig hastalığı (amiyotrofik

Creutzfelt-Jacob hastalığı

Dermatitis herpetiformis

Lösemi

Dura mater grefti

Melanom

Ehlers Danlos sendromu

Mikosis fungoides

Hairy cell lösemi

Orak hücreli anemi

Hemofili

Paroksismal noktürnel hemoglobinüri

HBV, HCV taşıyıcıları

PCP pnömonisi

Hemokromatozis

Polisitemi

Herediter seferositozis

Porphiria cutanea tarda

Anti-HIV pozitif olanlar

Progresif multifokal lökoensefalopati

Hodgin hastalığı

Retiküloendoteliosis

HTLV testi pozitif olanlar

Sferositoz
lateralskleroz)
8

Kaposi sarkomu

Siroz

Transvers miyelit

Talasemi majör
9
7.2.1.A YÜKSEK RISK IÇEREN KRITERLER

Faktör preperatları kullanan bir hemofili hastası olup olmadığı,

Geçmişte ve /veya halen damar içi uyuşturucu kullanımı

Bir kez bile eşcinsel ilişkide bulunma öyküsü

Para veya uyuşturucu karşılığında cinsel ilişkide bulunma

Son 12 ay içinde cinsel ilişki ile geçen herhangi bir zührevi hastalık (sifiliz, gonore,
klamidya, genital herpes, genital siğil) tedavisi almış olma

Yukarıda tanımlanan kişilerden herhangi biri ile son 12 ay içinde cinsel ilişkide bulunma
COĞRAFĠ RĠSK BÖLGELERĠ
Sıtma Yönünden Riskli Ülkeler:
Afganistan
Guyana
Angola
Güney Afrika
Arjantin
Güney Kore
Cezayir
Gürcistan
Azerbaycan
Haiti
Bangladeş
Hindistan
Belize
Honduras
Benin
Irak
Bhutan
İran
Bolivya
Kamboçya
Botsvana
Kamerun
Brezilya
Kape Verde
Burkina Faso
Kenya
Burundi
Kırgızistan
Cibuti
Kolombiya
Çad
Komorlar
Çin
Kongo Cumhuriyeti
Doğu Timor
Kongo Dem. Cum.(eski Zaire)
Dominik Cumhuriyeti
Kosta Rika
Ekvador
Kuzey Kore
Ekvator Ginesi
Laos
El Salvador
Liberya
Endonezya
Madagaskar
Eritre
Malavi
Ermenistan
Malezya
Etiyopya
Mali
Fas
Marityus
Fildişi Sahili
Mayotte
Filipinler
Meksika
Fransız Guyanası
Mısır
Nijerya
Nijerya
Orta Afrika Cumhuriyeti
Özbekistan
Pakistan
Panama
Papua Yeni Gine
Paraguay
Peru
Ruanda
Sao Tome ve Principe
Senegal
Sierra Leone
Solomon Adalar›
Somali
Sri Lanka
Sudan
Surinam
Suriye
Suudi Arabistan
Svaziland
Tacikistan
Tanzanya
Tayland
Togo
Türkmenistan
Uganda
Umman
Vanuatu
10
7.2.1.B GEÇĠCĠ RED KRĠTERLERĠ

Sebebi bilinmeyen kilo kaybı

Sebebi bilinmeyen ateş

Gece terlemeleri

Lenf düğümlerinde büyüme veya kitle

Mor renkli cilt lekeleri

Ağız veya boğazda beyaz veya değişik lekeler

Geçmeyen öksürük

Geçmeyen diyare

Hb düzeyi en az 12.5 gr/dl veya Htc %38 olmalı

Hb >17.5 gr/dl veya Htc %52 olanlar hekim tarafından değerlendirilmelidir

Tam kanından trombosit ayrıştırılacak olan donörlerin kanama eğilimi açısından kişisel veya
aile anemnezi ve ilaç sorgulanmalıdır

Son 3 günde aspirin almış kişiler kan bağışında bulunabilirler ancak bu kişiden alınan kan,
sadece eritrosit veya plazmada kullanılmalı

Konjenital veya edinsel kanama diyatezi olanlar donör olarak kabul edilmemelidir

Flebetomi yapılacak bölgenin cildinde bir lezyon olmamalıdır

Çoğul iğne izlerinin varlığı araştırılmalı

Sertleşmiş sklerotik venlerin varlığı kontrol edilmelidir

Roacutane tedavisi almamak koşulu ile akneleri olanlar kan verebilir

Tegison tedavisi almamak koşulu ile sedef hastaları, kan alınacak yerde lezyonları yok ise kan
verebilir

Pürülan yaraları olanlar

Ağır cilt lezyonları olanlar

Kaposi sarkomunu akla getirecek mor-kırmızı nodülleri olanlar donör kabul edilmemelidir
11
7.2.2 Geçici ret Gerektiren Durumlar:
TanımlanmıĢ bir zaman aralığı için geçici red gerektiren durumlar:
Abortus
Gebeliğin birinci ve ikinci trimestirinde olan düşüklerde 6 ay, üçüncü trimestrinde olan
düşüklerde 9 ay beklenmelidir.
Abse
İyileşmesinden ve tedavinin tamamlanmasının üzerinden üç gün geçmiş ise kan alınabilir.
Akne
İsotretinoin (Accutane ve benzeri) kullanmıyorsa sadece lokal tedavi söz konusu ise bağış
kabul edilir.
Akupunktur
12 ay süre ile geçici olarak red edilir.
Alçılar
Eğer herhangi bir cerrahi işlem uygulanmışsa en az 12 ay beklenir.
Alkol kullanımı
Kan bağışçısı alkolün etkisinde olmamalıdır
Alkolizm
Alkol kullanmaktaysa ve/veya karaciğer fonksiyon testleri uygun değilse kan bağışçısı
olamaz. Tedavi görüp karaciğer fonksiyon testleri düzelene kadar geçici red kararı
verilir
Alerjiler (Cilt)
Tam şifayı takiben 1 gün sonra kan bağışı alınabilir. Cilt alerjilerinde lokal duyarlılık
söz konusu değil ise flebotomi sahasında değilse kan bağışı için sakınca
yoktur.Antihistaminik ilaç enjeksiyonunda bir gün beklenir.
Anjio
Tanı konulana kadar beklenmelidir
Hareketlerinde bir sınırlama yoksa (kan bağışçısı koltuğuna oturabiliyorsa) ya da
Ankilozan spondilit
ve/veya immünsupresif tedavi almıyorsa kan bağışçısı olabilir.
Arı sokması, böcek Bir gün beklenir. Isırık yeri flebotomi sahasındaysa iyileşene kadar beklenir.
ısırıkları
Asemptomatikse,oral kortikosteroid tanısı almıyorsa ve astım krizi emosyonel stresle
Astım
ilgili değilse kan bağışı kabul edilir.İnhaler kortikosteroid tedavisi tek başına astım için
bir engel oluşturmaz.
Ateş, grip benzeri
38 ◦C ateşle giden grip benzeri tablolarda semptomların bitimini izleyen 2 hafta sonra
tablo
kan bağışı kabul edilir.
Kronik kalp hastalığı veya başka bir komplikasyon yoksa tam şifayı takiben 2 yıl sonra
Ateşli romatizma
kan bağışı alınabilir.
Baş ağrısı/baş
Altta yatan neden öncelikle değerlendirilmelidir. İyileştikten en az bir gün sonra kan
dönmesi
bağışı alınabilir.
Batı Nil Virüsü hastalığı teşhisi konan veya hastalığı düşündüren semptomlar
Batı Nil Virüsü
varlığında 4 ay boyunca kan bağışı alınmaz
Sık ve tekrarlayıcı bayılmalarda altta yatan neden belli olana kadar kan bağışı kabul
Bayılma
edilmez
Bening Prostat
Tek başına kan bağışına engel değildir.Finasterid grubu ilaç kullanıyorsa son dozun
Hipertrofisi
alınmasından 1 ay sonra kan bağışı kabul edilebilir.
Tekrarlamayan idrar yolu enfeksiyonlarında tedavi sonrasında böbrek fonksiyonları
yerinde ise tüm semptomların kaybolmasından sonra kan bağışı kabul edilebilir. Akut
glomerülonefrit geçirenler tam şifadan 5 yıl sonrasına kadar kan bağışında
Böbrek Hastalıkları bulunamazlar. Kronik renal yetmezlik ve kronik böbrek hastaları kan bağışçısı olarak
kabul edilmezler. Böbrek ve mesane taşları asemptomatikse ve enfeksiyon yoksa bağış
kabul edilebilir. Polikistik böbrek sendromu tek başına kan bağışına engel değildir,
bağışçının sağlığı değerlendirilmelidir.
Bruselloz
Tam iyileşmeyi takiben 2 yıl süre ile kan bağışı kabul edilmez.
Diare ile birlikteliği varsa tam iyileşme ve semptomların bitimini takiben 3 gün
Bulantı-Kusma
beklenir. Herhangi bir hastalın göstergesi değilse iyileştikten bir gün sonra kan bağışı
kabul edilebilir.
12
Burun Kanaması
Cerrahi İşlemler ve
Ameliyatlar
Cilt Enfeksiyonları
Ciltte Dövme
Çocukluk Çağı
Viral Enfeksiyon
Hastalıkları
Delici Takılar
Diabetes Mellitus
Diare
Diş Tedavisi
Endemik Bölgelere
Seyahat
Ekzama
Emboli
Endoskopik
muayene
Epilepsi
Esrar (Cannabis)
Kullanımı
Flebit
Fobiler
Fungal Enfeksiyon
Gastrit
Genital Siğiller
Gingivit
Gonore
Göğüs Ağrısı
Graves Hastalığı
Guillain-Barre
Sendromu
Gut
Altta yatan neden kanama diatezi değilse kan bağışı kabul edilir.
12 ay kan bağışı kabul edilmez
Sekonder enfeksiyon yoksa enfeksiyon flebotomi alanında değilse bağış kabul edilir.
Ağır cilt enfeksiyonları, yaygın pürülan yaralar varsa kan bağışı kabul edilmez.
12 ay süre ile geçici olarak red edilir.
Etkenle karşılaştıktan (Suçiçeği, ,kızamıkçık, kızamık, kabakulak, beşinci hastalık) 21
gün sonrasına kadar kan bağışı kabul edilmez. Hastalığı geçirmişse veya aşılıysa kan
bağışı kabul edilebilir
12 ay süre ile geçici olarak red edilir.
İnsülin kullanmıyorsa ve diabete dair herhangi bir komplikasyon gelişmemişse kan
bağışçısı olabilir. Oral antidiyabetik kullanımı kan bağışına engel değildir.
Tam iyileşme ve semptomların bitimini takiben 3 gün beklenir.
Ağız ve diş sağlığı ile ilgili çalışma ruhsatı olmayan yerlerde ve/veya tıbbi diş tedavisi
yetkisi olmayan kişilere her türlü diş müdahalesi yaptıran kişiler 12 ay boyunca kan
bağışı yapamaz. Ruhsatlı yerlerde ve yetkin kişilere yaptırılan kanal tedavisi, kaplama
tedavisi, diş çekimi veya yapılan her türlü diş müdahaleleri sırasında kanama olmuşsa
en az 7 gün kan bağışı ertelenir. Ruhsatlı yerlerde ve yetkili kişilere yaptırılan dolgu
tedavisi ya da diş taşı temizliği gibi yüzeysel müdahelelerde kanama yoksa bir gün süre
ile kan bağışı ertelenir.
Sıtma açısından coğrafi risk bölgelerine seyahat durumunda kan bağışı yapılmaz.
Flebotomi alanında lezyon yoksa kan verebilir.
Eğer sebep derin ven trombozu ya da pulmoner emboli ise ve sadece bir kez olmuşsa,
asemptomatikse,antikoagülan tedavinin üstünden 1 ay sonrasında kan bağışı kabul
edilebilir.Serebral emboli öyküsü varsa kan bağışçısı olamaz.
12 ay süre ile geçici olarak red edilir
İlaçla tedavi gerektirmiyorsa ve son üç yıl içinde konvülziyon geçirmemişse kan bağışı
kabul edilebilir.
Kan bağışçısı esrarın etkisinde olmamalıdır. Bu kişilerin risk gruplarına dahil olup
olmadığı dikkatle sorgulanmalıdır.
Son 12 ay içinde başka flebit görülmemişse tedavi ve semptomlar kaybolduktan 7 gün
sonra kan bağışı kabul edilir
Özellikle kan görme, iğne olma gibi fobileri olanlar tedavi olana dek beklenir
Eğer sistemikse ve derin dokular tutulmuşsa tedavi tamamlandıktan ve tam iyileşme
sağlandıktan 1 ay sonrasına kadar beklenir. Yüzeyelse ve flebotomi alanına uzaksa kabul
edilir.
İyileştikten ve tedavi tamamlandıktan ve semptomlar kaybolduktan sonra kan bağışı
kabul edilebilir.
Tedavi tamamlandıktan ve asemptomatik olduktan 12 ay sonra kan bağışı kabul
edilebilir.
Asemptomatikse kan bağışı kabul edilir
Tedavi tamamlandıktan 12 ay sonra kan bağışı kabul edilir.
Bir doktor tarafından değerlendirilmişse ve kalp hastalığına bağlı değilse kabul edilir.
Tiroid fonksiyonları normal ise ve tiroid ilaçları kullanmıyorsa kan bağışı kabul edilir.
Bağışçı iyileşmişse ve en az 2 yıl asemptomatikse kan bağışı kabul edilir.
Akut gut atağı söz konusu ise semptomlar yatışıncaya kadar geçici red edilir. Hastalık
kontrol altında ise veya ilaç kullanıyorsa ilaç uygunsa kan bağışı alınabilir. Kolsişin
13
Hamilelik
Hashimoto
Tiroiditi
Hayvan Isırıkları
Hematüri
Hemoroid
Hepatit (Nedeni
bilinmeyen/tespit
edilmeyen)
Hepatit A ve
Hepatit E virus
enfeksiyonu
kullanımı tek başına engel değildir.
Hamilelik boyunca ve doğumdan 9 ay sonrasına kadar kan bağışı kabul edilmez.
Akut dönem geçtikten sonra kan bağışı kabul edilebilir.
Evcil ve kuduz şüphesi olmayan hayvanlarda iyileşene kadar beklenir. Diğer
hayvanlarda ısırığın üzerinden 12 ay geçene kadar beklenir. Kan bağışı sırasında
yaranın iyileşmiş olması gereklidir. Kuduz aşısı olmuşsa 12 ay kan bağışçısı olamaz.
Kuduz immünglobluni kullanılmışsa 12 ay kan bağışçısı olamaz.
Doktoru tarafından tanı konulana kadar kan bağışı kabul edilmez. Tanı konulduktan
sonra altta yatan nedene göre karar verilir.
Hemoglobin düzeyi kabul edilebilir sınırlardaysa kan bağışı kabul edilir.
Tam şifayı takiben 24 ay kan bağışında bulunamaz. Hasta kişinin tam şifasını takip
eden 12 ay boyunca kişinin cinsel eşi veya aynı evi paylaşan kişiler de kan bağışında
bulunamaz.
Tam şifayı takiben 12 ay kan bağışında bulunamaz.
Oral ve genital herpes etkin lezyonları tamamen iyileştikten 1 hafta sonra kan bağışı
kabul edilebilir. İmmün sistem hastalıkları yönünden sorgulama yapılmalıdır.
Hiperparatiroidizm/ Asemptomatikse kan bağışı kabul edilebilir
Hipoparatiroidizm
Kan basıncı ilaçlı ya da ilaçsız kabul edilir sınırlar içerisindeyse, hipertansiyona ait
Hipertansiyon
komplikasyonlar yoksa kan bağışı kabul edilebilir.
Hipertiroidizm/
Tiroid fonksiyonu normal ise kan bağışı kabul edilebilir.
Hipotiroidizm
Hipoglisemi
Asemptomatikse kabul edilir.
öyküsü
Hipotansiyon
Kan bağışı kabul edilir sınırlar içindeyse kan bağışı kabul edilebilir
Öyküsü
İdiopatik
Semptomsuz tam şifayı takiben 5 yıl boyunca kan bağışında bulunamaz
Trombositopenik
Purpura
İnsan Isırığı
12 ay beklenir
Kan Transfüzyonu Son transfüzyondan 12 ay sonrasına kadar kan bağışçısı olamaz. Otolog transfüzyon
yapılmışsa kabul edilir.
Kemik İliği
12 ay süre ile kan bağışı kabul edilmez
Bağışçısı
Kendine Zarar
Son olaydan itibaren 12 ay süre ile kan bağışı kabul edilmez.
Verenler Jiletçiler
vb)
Kızıl
Hastalıkla karşılaşmışsa ancak semptomsuz ise 3 gün sonra kan bağışı alınabilir.
Kistik Fibrozis
Asemptomatikse ve mevcut enfeksiyonu yoksa kan bağışı kabul edilebilir.
Klinik Deneylere
Eğer deneylerde herhangi bir ilaç kullanımı söz konusu ise 1 yıl boyunca kan bağışında
Katılan Gönüllüler bulunamaz.
Son kullanımdan itibaren 12 ay boyunca kan bağışı kabul edilmez. Bu kişilerin risk
Kokain Kullanımı
gruplarına dahil olup olmadığı titizlikle sorgulanmalıdır.
Öncelikle kan bağışçısının ilaç kullanma nedeni değerlendirilmelidir. Topikal olarak
Kortikosteroidler
kullanılan kortikosteroidler eğer kan alınacak bölgeye uygulanmıyorsa kan bağışı için
engel oluşturmazlar. Oral, iv veya im kullanım sözkonusu ise, tam şifayı takiben ve
Herpes
14
son dozu izleyen 7 günden sonra, kan bağışı kabul edilir. Ancak son 12 ay içinde 6 ay
veya daha uzun süre oral, iv veya im kortikosteroid kullanılmış ise tam şifayı takiben
ve son dozu izleyen 12 aydan sonra kan bağışı kabul edilebilir.
Kozmetik Maksatlı
Uygulamalar
Malarya (Sıtma)
Meniere Hastalığı
Menstrüasyon
Osteomyelit
Over Kisti
Paraziter
Hastalıklar
Kozmetik maksatlı yapılan botoks, yağ ve silikon dolgu gibi uygulamalarda 1 yıl
beklenir.
Malaryanın endemik olduğu yerlerde 6 aydan daha az süre ile bulunmuş kan bağışçısı
bölgeden dönüşünü takip eden 6 ay boyunca kan bağışında bulunamaz. Malaryanın
endemik olduğu yerlerde 6 ay ya da daha fazla bir süre ile bulunmuş kan bağışçısı
bölgeden dönüşünü takip eden 3 yıl boyunca kan bağışında bulunamaz. Malaryanın
endemik olduğu bölgeleri ziyareti sırasında ya da ziyaret sonrası 6 ay içinde ateşli
hastalık geçmişi olan kişiler semptomların nedeni malarya dışında bir sebep olarak
teşhis edilmişse ve tedavi görüp iyileşmişse tedavinin bitimini takip eden 6 ay boyunca
kan bağışında bulunamaz. Nedeni bilinmeyen ve tekrar eden titreme ve yüksek ateşle
giden hastalığının nedeni araştırılmamış ya da araştırmaya rağmen tanı konamamış ise
semptomlar›n bitimini takip eden 3 yıl boyunca kan bağışında bulunamaz..Malarya
hastalığına yakalanmış kişiler Tedavinin bitimi ve tüm semptomların kaybolduğu tam
iyileşmeyi takiben 3 yıl boyunca kan bağışında bulunamaz.
Asemptomatikse kan bağışı alınabilir.
Tek başına kan bağışı için bir engel oluşturmaz.
Tedavi edildiğinin teyit edilmesinden sonraki 2 yıl boyunca kan bağışı kabul edilmez.
Kendini iyi hissediyorsa ve doktor takibinde değilse kan bağışı kabul edilir.
Tedavi bitene ve iyileşene kadar kan bağışı kabul edilmez.
Sekonder enfeksiyon yoksa, flebotomi alanında lezyon yoksa ve etretinat (tegison) vb
tedavisi almıyorsa kan bağışı kabul edilir.
Saç Ekimi
12 ay boyunca kan bağışı kabul edilmez.
Sifiliz
Tedavi tamamlandıktan 12 ay sonra kan bağışçısı olabilir.
Siğiller
Flebotomi sahasında değilse kan bağışçısı kabul edilir.
Ateşle gitmeyen soğuk algınlığı ve boğaz ağrısında tüm semptomlar geçtikten 3 gün
Soğuk Algınlığı
sonra kan bağışı kabul edilebilir. Bkz. Ateş, grip benzeri tablo.
Talasemi Taşıyıcısı Hemoglobin seviyesi normalse kan bağışı kabul olabilir.
Toksoplasmoz
Tedavi ve klinik iyileşmeden 6 ay sonra kan bağışçısı olabilir.
Trombosit sayısı 500 x 109/L üstünde ise altta yatan neden belli olana ve trombosit
Trombositoz
sayısı500 x 109/L altına düşene kadar kanbağışı kabul edilmez.
Tutukluluk, Gözaltı 3 günden fazla süre ile gözaltı, tutuklu ya da hapis kalanlar 12 ay süre ile kan bağışçısı
ve Hapis
olamazlar. Bu süre içinde bu kişilerin cinsel eşleri de kan bağışında bulunamazlar.
Tüberküloz
Etkin enfeksiyonda tedavi bittikten 2 yıl sonrasına kadar kan bağışı kabul edilmez.
CJD (Creutzfeldt–Jakob Hastalığı) Yönünden Riskli Ülkeler: 1.1.1980 ile 31.12.1996 yılları
arasında toplam olarak 6 ay Birleşik Krallıkta (İngiltere, Kuzey İrlanda, Galler, İskoçya) yaşamış
kişiler vCJD (variant CJD) riski taşıdıklarından kan bağışında bulunamazlar.
Psoriasis
6.2.2.4.Ġlaç Kullanımı ve Geçici Red Süreleri:
Bağışçının kullandığı ilaçların kendisi genel olarak bağış için engel oluşturmaz. Bununla birlikte
ilaç kullanım sebebinin bağışçı reddini gerektiren bir hastalığın habercisi olabileceği göz önünde
15
bulundurulmalıdır. Teratojenik etkisi kanıtlanmış ilaçları kullanan bağışçılar, ilacın farmakokinetik
özelliklerine uygun süre boyunca red edilmelidir. Bağış açısından risk içeren ilaçlar ve red süreleri
tabloda verilmiştir.
Tablo: BağıĢ Açısından Risk Ġçeren Ġlaçlar ve Red Süreleri
İLAÇ
AÇIKLAMA
Antibiyotikler
Hastalığın tipine göre değişen sürelerde bağış için engel
oluştururlar. Genel olarak tedavinin son dozundan 48 saat
sonra kan bağışı alınabilir. Cinsel yolla bulaşan hastalıkların
tedavisi için antibiyotik kullanılmışsa 12 ay kan bağışı
ertelenir.
Etretinat türevidir. (tegison vb)
Psoriasis tedavisinde kullan›lan A vitamini Çok kuvvetli bir
teratojen olduğu için bu ilacı kullananlardan son dozun
kullanımını takiben en az 3 y›l süreyle kan bağışı alınmaz.
İsotretinoin (accutane v.b.)
Sentetik vitamin A türevi olan bu ilaç, spesifik olarak akne
tedavisi için kullanılan bir ilaçtır. Oldukça kuvvetli
teratojenik etkisi vardır. Bu ilacı kullanan bağışçılar son
dozun alımından 1 ay sonra kan verebilirler.
Tretinoin
Topikal kullanımı kan bağışı için engel değildir. Sistemik
kullanımısöz konusu ise son dozun alımından itibaren 1 ay
kan bağışı ertelenir.
Kortikosteroidler
Metimazol
Finasterid (propecia, proscar)
Trombosit fonksiyonlarını etkileyen
ilaçlar
Dutasteride (Avodart v.b.)
Öncelikle kan bağışçısının ilacı kullanma nedeni
değerlendirilmelidir. Topikal olarak kullanılan
kortikosteroidler, eğer kan alınacak bölgeye uygulanmıyorsa
kan bağışı için engel oluşturmazlar. Oral, iv veya
imkullan›m söz konusu ise tam şifayı takiben ve son dozu
izleyen 7 günden sonra kan bağışı kabul edilir. Ancak son 12
ay içinde 6 ay veya daha uzun süre oral, iv veya im
kortikosteroid kullanılmış ise tam şifayı takiben ve son dozu
izleyen 12 aydan sonra kan bağışı kabul edilebilir.
Antitiroid ajandır. Tedavi süresince kan bağışı ertelenir.
Benign prostat hipertrofisi ve saç çıkartıcı olarak kullanılan
bir ilaçtır. Erkek fetusün dış genital organlarında
anomalilere yol açan kuvvetli teratojen bir ilaçtır.İlacı
kullanan bağışçılardan son dozun kullanımından 1 ay sonra
kan alınabilir.
Aspirin (5 gün), Piroksikam (5 gün)
Benign prostat hipertrofisinde kullanılır. Son dozun
kullanımından 6 ay sonra kan alınabilir.
Alınan kandan trombosit süspansiyonu hazırlanacaksa veya trombosit aferezi yapılacak ise kan
bağışçısı değerlendirilirken bu ilaçların kullanımı iyi sorgulanmalıdır. Bağıştan önceki 5 gün
içinde asetil salisilik asit içeren ilaç içilmemiş olmalıdır.
Trombositlerin İşlevlerini Etkileyen İlaçlar (etken madde) ve Ret Süreleri
Aspirin
5 gün
Piroksikam
5 gün
16
AĢılanma ve Temas Durumunda Geçici Ret Süreleri
AŞILAR
RET SÜRELERİ
4 hafta
1.Atenue bakteri ve virüs aĢıları
BCG, sarı humma, kızamıkçık, kızamık ,poliomyelit
(oral),kabakulak,canlı atenue tifo aşısı, canlı atenue
kolera Aşısı
2. Ölü bakteri aĢıları:
Kolera, tifo, kapsüler polisakkarid tifo aşısı
3. Ġnaktif virüs aĢıları: Kişi iyi ise kabul edilir
Poliomyelit (enjektabl), influenza
4.Toksoid aĢılar: Difteri, tetanoz
5. Diğer aĢılar
Hepatit A aşısı
Hepatit B aşısı
Kuduz, kene ensefaliti
Kişi iyi ise kabul edilir
Kişi iyi ise kabul edilir
Kişi iyi ise kabul edilir
Kişi iyi ise ve temas yok ise kabul edilir
Aşıya bağlı HBsAg yalancı pozitifliğinden
Sakınmak için 1 hafta
Kişi iyi ise kabul edilir. Temas varsa 1 yıl
sonra
7.3 BağıĢçıdan Kan Alma:
 Donör kan merkezine başvurduktan sonra kendisine seri numarası verilir. Bu
seri numarası bundan sonra donörle ilgili her türlü belge, tüp ve kan torbalarının
üzerine yazılır.
 Donörden hemogram ve Seroloji bakılmak bakılmak üzere kan alınır. Tüpler seri
numarası ile numaralandırılır.
 Donör Sorgulama formu doldurulup imzalatıldıktan; hemogram testi ve fizik
muayenesi tamamlandıktan sonra kan bağışı için uygun olan donör kan alma
odasına sevk edilir.
 Kan alma koltuğuna yatırılır.
 Kan alma koltuğu veya sedye pozizyon verilebilir nitelikte olmalıdır.
 Donörün kimliği yatak başında tekrar kontrol edilmelidir.
 Her iki kol kontrol edilip uygun görülen kol seçilir. Kan alınacak ven seçilirken
her iki kola ayrı ayrı turnike bağlanmalı ya da tansiyon aletinin manşonu 40-60
mmHg’ya kadar sıkılarak venler iyice görülmelidir. Kan mutlaka geniş bir
venden alınmalıdır. Kan aldığımız bölgede cilt lezyonu bulunmamalıdır.
 Kan torbaları standartlara uygun hacimde olmalı ve yeterli Antikoagülan içermelidir.
Torbada yırtık, delik olup olmadığına bakılmalıdır.
 İğne yeterince kalın olmalıdır ve kan alınırken pıhtılaşmaya izin vermemelidir.
 Donöre bağlanan torbanın (ikili, üçlü, SAG-Mannitollü torbalarda) tüm torbaların
üzerine donöre ait seri numarasının doğru olarak yazıldığı kontrol edilmelidir.
 Torbalar steril olmalıdır. Bir kişiye herhangi bir nedenden dolayı ikinci kez uygulama
yapılacak ise yeni set açılmalıdır.
17
 Cilt temizliği yapılmadan önce turnike gevşetilmelidir.
 Kan alınacak cilt bölgesinin temizliği 7 cm çapında yapılmalıdır.
 Cilt temizliği yapılırken uygulama merkezden dışa doğru daireler çizerek yapılmalı ve
önerilen bekleme sürelerine uyulmalıdır.
 Damara cilt temizliğinden hemen sonra girilmeyecek ise bölge steril gazlı bezle
kapatılmalıdır.
 Kan alma işlemi sırasında steril eldiven giyilmelidir.
 Daha sonra bölge antiseptik solusyonu ile silinir, kuruması için bir dakika
beklendikten sonra damara girilebilir.
 Cilt steril hale getirildikten sonra damar yeniden palpe edilmez. Ancak steril eldivenle
palpe edilebilir.
 Sterilizasyon işlemlerinde kurutma amacıyla bölgeye üflenmez.
 Kan akımı canlı olmalıdır. Ortalama kan alma süresi 8-10 dakika kadardır. Bu süreler
aşıldığında elde edilen tam kandan trombosit, faktör,
taze
donmuş
plazma,
kriyopresipitat elde edilemeyebilir.
 Torbanın üzerine kaç dakikada alındığı ve kaç ml olduğu yazılmalıdır.
 Kan alınırken donör koluna turnike bağlanır. Torba donör seviyesinin
altında
olmalıdır. Kan alma süresince donör 10-12 saniyede bir avucunu açıp kapatarak akışa
yardımcı olur.
 Kan torbası kan alımı sırasında ortalama 45 saniyede bir çalkalanmalı antikoagülanla
kan karışmalıdır. Bu işlemi kolaylaştıran özel cihazlar kullanılabilr.
 Alınacak kan miktarı 405- 460 ml’dir. İçinde 63 ml antikoagülan içerir.
 Donörden iğne çıkarıldıktan sonra iğneye en yakın uç kapatılır. Sıyırma penseti ile
birkaç kez kan torbaya yollanır. Böylece tüp içindeki kanın antikoagülanla karışması
sağlanır.
Donöre iyi olup olmadığını sorulur. Pamuk ile iğne çıkarılan bölgeye basınç yapılır ve
kolunu bükmeden yüksekte tutması istenir. En az 10 dakika bağışçı koltuğunda bekletilir
ve reaksiyon semptomları açısından gözlenir.
Donörün kolunda hematom oluşup oluşmadığı kontrol edilir , kanama varsa tekrar
basınç uygulanır.
 Kan torbası hortumu uygun olarak bölümler halinde kapatılır.
 Bölümler transfüzyon öncesi testler ve kan grubu tayinleri, Rh tayinleri için
gereğinde torba içine girmeye gerek bırakmadan kullanmak içindir.
 Kan
ve
kan
ürünleri
kendilerine
Trombositler 20-24 C’de özel ajitatör
uygun
olan
koşullara
saklanmalıdır.
cihazlarında saklanırlar. Plazma derin
18
dondurucuya ( - 3 0 / - 4 0 C’de) konulmalıdır. Eritrositler ve tam kan +4 C’de özel
kan dolablarında saklanırlar.
Donöre Ģu uyarılarda bulunulur :
 48 saat boyunca aldığı su miktarını arttırması,
 Donasyondan sonra en az 4 saat sigara içmemesi,
 O kolla ağır yük kaldırmaması söylenir.
 Bağıştan sonraki 14 gün içinde herhangi bir rahatsızlığı olursa bildirmesi istenir.
Reaksiyon gözlenmeyen donörün gitmesine izin verilir.
Kan aldıktan sonra hortum kesilir, çıkan iğne sarı tıbbi atık kutusuna atılır ve kesilmiş hortumdan
kan grubuna bakılır, sonucu torbanın üstüne yazılır. Alınmış seroloji/ELISA tüpü doktorun istemi
doğrultusunda HIV, Hepatit B, Hepatit C ve sifiliz testleri biyokimya laboratuarında çalışılır.
Donör ile ilgili testlerinin sonuçları hem hastane otomasyon sisteminde de kayıt altına alınır hem de
bağışçı kayıt ve sorgulama formlarıyla birlikte ilgili dosyaya kaldırılarak saklanır.
Donörden kan alma işleminin hangi aşamasında olursa olsun kan bağışıyla ilişkili tüm
istenmeyen ciddi etki ve olayların tedavi ve sonuçları tam olarak kaydedilmesi gerektiği için
bağışçıda gelişen bir reaksiyon olursa bu durumda istenmeyen etki bildirim formu doldurularak
kayıt altına alınır ve BKM ve Sağlık Bakanlığı’na bildirimi yapılır.
Donör Reaksiyonları
Hafif
Göz kararması
Orta
Bilinç Kaybı
Şiddetli
Konvülsiyon
Ciltte solukluk, soğukluk
Hipotansiyon
Terleme
Titreme
Güçsüzlük
Bulantı
Kusma
Hiperventilasyon
Donör Reaksiyonlarının Tedavisi
1. Hafif reaksiyonlarda flebotomiyi sonlandırmaya gerek olmadığından donör kendini iyi
hissedince flebotomiye devam edilir.
2. Orta ve şiddetli reaksiyonlarda flebotomi sonlandırılır.
3. Donör reaksiyonlarında donör şok pozisyonuna (donörün ayakları yukarı başı aşağı gelecek
şekilde) getirilir.
4. Kan basıncını ölçülür.
5. Mide bulantısı geçince donöre şekerli sıvı içecek verilir. Donörün şikayeti geçmedi ise doktor
19
kontrolüne göre gerekli IV sıvı takılır.
Diğer Donör Reaksiyonları
a) Hematomlar: Cilt altına kan sızması ile oluşur.
b) Allerjik cilt reaksiyonları
Nadir Rastlanan Donör Reaksiyonları
a) Artere girilmesi
b) Pseudo anevrizma
Torba ve kan setindeki delik ya da iğne çıkarıldıktan sonra iğnenin açık kalması durumunda
havanın girdiğini düşündüren durumlarda kontaminasyon olasılığı akla gelmeli ve bu kan
transfüzyonda kullanılmamalıdır.
Not: Donasyonda alınan kandan volümüne ve donasyon süresine göre hazırlanacak ürünler
farklıdır. Ürün ayrımında aşağıdaki parametrelere dikkat edilmesi gerekir.
405- 460 ml : Tam kan
 Donör kan bankasından ayrılmadan kendisine işlem ve sonrası hakkında bilgiler
verilir.
 Kan bankası personeli kan vermenin neden olabileceği yan etkiler ve kardiyopulmoner
canlandırma (ilkyardım) konusunda bilgili olmalıdır.
8. BAĞIġÇI KANININ TEST EDĠLMESĠ:
BağıĢçıya uygulanacak temel laboratuvar testleri;
1) ABO, Rh D kan grubu
2) HBsAg
3) Anti-HCV
4) Anti-HIV 1/2
5) Sifiliz tarama testi
Zorunlu mikrobiyolojik tarama testleri:
Sağlık Bakanlığı tarafından onaylanmış test kitleri kullanılmalıdır. Mikrobiyolojik tarama testleri,
miyar ve kit üreten firma talimatlarına uygun olarak çalışılmalıdır. Tarama testleri 9 Ocak 2007
tarih, 26398 sayılı resmi gazetede yayımlanmış olan in vitro (vücut dışında kullanılan) tıbbi tanı
cihazları yönetmeliği’ne uygun olarak üretilmiş olmalıdır Üretici bu Yönetmeliğe uygun şekilde,
yetkili makam tarafından verilmiş eksiksiz bir Kalite Sistem sertifikasına ve bu kapsamda yer alan
her miyar için tüm kontrol sonuçlarını içeren bir belgeye sahip olmalıdır. Bağış kanlarının
taranmasında kullanılan testler, ilgili antijen ve/veya antikorun gösterilmesi esasına dayanır.
Testler, her çalışma için negatif ve pozitif kontrolleri içeren kitler halinde temin edilir. Bu testlerin
asgari ve mutlak çalışma koşulu, üretici firma talimatlarına uygun olarak kontrollerin doğru sonuç
vermesidir. Bunun yanı sıra bu testlerin, zayıf pozitif bir dış kontrolü de içermeleri önerilmektedir.
İlk çalışmada reaktif olarak belirlenen bağışlara ait örnekler, üretici firma talimatında aksi
belirtilmedikçe aynı testle yeniden iki kez çalışılmalıdır. Tekrar edilen testlerin herhangi biri reaktif
bulunursa bu kan, “tekrarlayan reaktif” olarak kabul edilmeli; bağışlanan kan transfüzyonda
kullanılmamalı ve örnekler HCV ve HIV için doğrulama laboratuarına gönderilmelidir. HBV için
tekrarlayan reaktiflik durumunda bağışçı bilgilendirilir. HCV ve HIV için “tekrarlayan reaktif”
örneklerin pozitifliği doğrulandığı takdirde, bağışçı ile görüşülmeli ve bağışçı sonuç bağlantısını
20
doğrulamak maksadıyla yeni bir serum örneği alınmalıdır. İdeal doğrulama testleri, tarama testleri
kadar duyarlı ve tarama testlerinden çok daha özgül olmalıdır. Yine de bazı tarama testleri,
doğrulama testlerinden daha duyarlıdır. Uyumsuz veya doğrulanmamış sonuçlara bağlı sorunlarda
kalıcı bir çözüm için aşağıdaki algoritma uygulanmalıdır. Bağışçıya uygulanan mikrobiyolojik
tarama testleri herhangi bir süre gözetmeksizin her bağışta tekrarlanır.
Mikrobiyolojik Doğrulama Testleri Ġçin Algoritma
Tekrarlayan reaktif
Tarama testi
Doğrulama testsonuçları
Kan örneklerini doğrulama
laboratuvarına gönder
Pozitif
Negatif
Belirsiz
(indetermine)
Önceden tekrarlayan reaktif
sonucu olan bağışçıda
tekrarlayan reaktif sonucu olan
bağışçıda,tekrarlayan reaktif
tarama testi
Doğrulama test sonuçları
Önceden tekrarlayan reaktif
kaydı var mı kontrol et.
Bağışçıya ait ürünleri bloke et
Bağışçıyla görüşerek kan bağışını
reddet.Yeni bir örnekle bağışçı
ve sonuç bağlantısını doğrula
İstenirse bağışçıyı
bilgilendir.Bağışçıyı aktif hale
getir.Ancak bağışçı kaydında
tekrarlayan reaktif olarak not düş.
Bağışçıyla görüşerek kan bağışını
reddet.En uzun pencere dönemi
sonunda tekrarla.
Kan örneklerini doğrulama
laboratuarına gönder
Pozitif
Negatif
Belirsiz
(indetermine)
Bağışçıylaaitgörüşerek
kan bağışını
Bağışçıya
ürünleri bloke
et
reddet.Yeni bir örnekle bağışçı ve
sonuç bağlantısını doğrula
Bağışçıyı bilgilendir ve kan bağışını
reddet.
Bağışçıyla görüşerek kan bağışını
reddet.Konfirmasyon lab. Gerekli
görürse en uzun pencere dönemi
sonunda tekrarla
21
Özel durumlar: HIV doğrulama test sonuçlarının sorumluluğu, Sağlık Bakanlığı tarafından
onaylanmış referans laboratuvarındadır. Doğrulama laboratuvarına, tarama testi hakkında bilgi
verilmeli; doğrulamada tarama testleri kadar duyarlı, farklı bir test kullanılmalıdır.Hizmet
birimi,sonuçlar için tarama testi pozitif, doğrulama testi pozitif, negatif veya belirsiz şeklinde kayıt
tutmalıdır.Doğrulama test sonuçları ile bağışçının tarama test sonuçları birlikte
gösterilmelidir.Doğrulama testi pozitif tespit edilen bağışçı, Kan Hizmet Birimi tarafından yazılı
olarak bilgilendirilir. Yönlendirme; kan hizmet biriminin bulunduğu ilin Sağlık Müdürlüğü
tarafından belirlenen, konu ile ilgili eğitim almış uzman hekimlerin bulunduğu, bağışçının takip ve
tedavisinin yürütülebileceği bir Sağlık Kurumu’na yapılır. Kan Hizmet Birimi, doğrulanmış HIV,
HBV veya HCV enfeksiyonu olan bir bağışçının(düzenli) pencere döneminde iken bağış yapmış
olması durumunda, bu kandan üretilen ve potansiyel olarak enfeksiyöz olan kan bileşenlerini alan
hastanın/hastaların belirlenip izlenmesi ve kendilerini tedavi eden doktorun konuyla ilgili
bilgilendirilmesi işlemini başlatır. Bu bağışlar, son bir yıllık zaman diliminde yapılmış olan
bağışlardır. Enfeksiyon göstergelerine ilişkin tarama testlerindeki tekrarlayan reaktif sonuçlar ile
doğrulanmış pozitif sonuçların hemovijilans sisteminin bir parçası olarak Sağlık Bakanlığı’na
bildirimi yapılmalı ve izlenmelidir.
Zorunlu Mikrobiyolojik Tarama Testleri:
Anti-HIV Testi
Alınan tüm kan ve kan bileşenleri, HIV-1 tip O gibi nadir çeşitleri de içerecek şekilde HIV-1 ve
HIV-2’ye yönelik antijen ve/veya antikorları (anti-HIV-1 ve anti- HIV-2) güvenilir biçimde
saptayacak, onaylanmış bir testle taranmak zorundadır. HIV enfeksiyonunu doğrulamak için
western blot , rekombinan/line immünoblot testleri kullanılır.
HBsAg Testi
Tüm kan ve kan bileşenleri, Hepatit B yüzey antijenini (HBsAg) en az 0.5 IU/ mL düzeyinde
saptayabilecek, onaylanmış bir testle taranmak zorundadır.
Anti-HCV Testi
Tüm kan ve kan bileşenleri, Hepatit C virus antijeni ve/veya antikorunu (anti-HCV) güvenilir
biçimde saptayacak, onaylanmış bir testle taranmak zorundadır. HCV enfeksiyonunu doğrulamak
için immünoblot testleri kullanılır.
Sifilis Tarama Testi
Sifilis taramasında manuel veya otomatize bir sistemde, lesitin bazlı bir antijen içeren kardiyolipin
testi veya Treponema pallidum hemaglütinasyon (TPHA) yöntemine dayalı bir test kullanılmalıdır.
Bu maksatla, ELISA testi de kullanılabilir. Pozitif sifilis tarama sonuçlarının TPHA, Floresan
Treponema Antikor Testi (FTA) veya immünoblot testleri ile doğrulanması gerekir.
 Bağışçıdan alınan kanlardan; kan grubu, hemolojik (Hemogram), serolojik (VDRL)
ve eliza (Anti HIV, HbsAg, Anti HCV) testlerinin çalışılması için uygun numune
tüplerine kan alınıp, otomosyan girişi yapılarak ilgili laboratuara gönderilir.
 Anti HIV, HbsAg, Anti HCV testlerinde mikro eliza yöntemi kullanılmaktadır.
 Anti HIV,
HbsAg,
Anti
HCV, VDRL testleri biyokimya laboratuarında
çalışılmaktadır.
 Mikrobiyolojik testlerin pozitif çıkması durumunda doğrulama testi çalışılmaktadır.
 Testleri çalışılan donör otomasyondan takip edilir, bilgisayar ortamında testleri pozitif
çıkan kanların sesli olarak ikazı alınanlardan hangi testin pozitif olduğuna bakılır.
Pozitif olan donör kanı ilgili ortamlardan alınarak imha edilir. Kan imha defterine kayıt
edilerek dosya saklanır.
22
 Testler negatif çıktıysa kan torbasına yazılır. Gelen hasta kanı ile Cross-Macthing
uygunluk testi; jel santrifügasyon yöntemi ile veya o dönemde ihale hangi yöntemde
kalmış ise o yönteme göre yapılır.
8.1 ĠMMÜNO - HEMATOLOJĠK TESTLER:
Zorunlu testler
ABO ve Rh (D) kan gruplaması
• Transfüzyon amacı ile hazırlanan her ünite kana ABO ve RhD tiplendirmesi
yapılmaktadır. ABO ve RhD tiplendirmesi mümkünse iki farklı kişi tarafından, mümkün
değilse aynı kişi tarafından iki kez çalışılır. Sonuçlar uyumlu ise kayıt altına alınır. Herhangi bir
uygunsuzluk halinde yeni bir örnek ile çalışma tekrar edilir.
• ABO ve RhD gruplaması manuel olarak jel santrfügasyon yöntemi ile yapılmaktadır. Üretici
firmanın talimatları doğrultusunda test çalışılır ve değerlendirilir. Daha önce bakılan
gruplama sonuçlarıyla karşılaştırılarak doğrulaması yapılır. Transfüzyondan önce tüm
uyumsuzluklar giderilir.
Sonuç hastane otomasyon sistemine nöbetçi teknisyen tarafından kaydedilir ve onaylanır
• Ünitenin üzerinde bulunan etikete ABO ve RhD tiplendirmesine ait bilgi açık olarak
yazılır.
• Reagen ve ekipman üreticilerinin tavsiye ettiği kalite kontrol prosedürleri takip
edilmektedir.
8.2 UYGUNLUK TESTLERĠ:
Transfüzyon öncesi yapılması gereken uygunluk testleri ;
• Hastaya ait eski kayıtların gözden geçirilir
• Alıcı ve vericinin ABO ve RhD gruplaması yapılır.

Çapraz karşılaştırma yapılır
Kullanılan alıcı ve vericiye ait örnekler transfüzyon merkezi laboratuarına ulaştığı
tarihten itibaren 7 gün süre ile +4C’de saklanır. Alıcıya ait örnek transfüzyon için
planlanan tarihten en fazla 2 gün öncesine ait olabilir. Daha eski örnekler kabul edilmez.
Çapraz karşılaştırma testi iki amaca eşlik edecek şekilde gerçekleştirilmelidir.

Alıcı ile verici arasında son bir kez daha ABO kan grubu kontrolü yapılmalıdır.

Alıcının serumunda vericinin eritrositlerine karşı reaksiyon verebilecek bir
antikorun var olup olmadığı araştırmalıdır.
Çapraz karşılaştırma jel santrfügasyon yöntemi ile AHG ve enzimli ortamda üretici firmanın
talimatları doğrultusunda çalışılır ve değerlendirilir.
*** Acil durumlarda uygunluk testleri tamamlanmadan verilmiş kan ünitesi üzerinde bu durum
açık olarak belirtilir.
23
 Mikrobiyolojik tarama testleri pozitif olan donörler Kan BağıĢçısı Mikrobiyolojik
Test Pozitifliği Bildirim Formu ile haberdar edilir.
9. BAĞIġÇININ BAĞIġ SONRASI TAKĠBĠ:
 Kan alma bölgesinde bir süre hafif basınç uygulaması, bir şeyler yemesi, 4 saat
süresince bol sıvı alması, aç karnına alkol almaması, 4
saat
kadar
sigara
içmemesi, kan alma noktasından kanama olursa kolunu yukarı kaldırması ve kanama
yerine basınç uygulaması, bulantı baygınlık hissi gelirse yere uzanması ya da başını iki
dizinin arasına alarak oturması, kendini iyi hissetmediği her türlü durumda kan
bankasına geri dönmesi, ağır bir işte çalışmıyor ise yarım saat sonra normal
aktivitelerini yapabileceği, 72 saat içinde kan volümünün normal seviyeye geleceği
donöre söylenmelidir.
 Kan alma veya sonrasında gelişen problemler kan bankası kayıtlarına geçirilmelidir.
 Donöre kan bağışlamasının çok yararlı bir iş olduğu söylenerek tekrar kan bağışlaması
için cesaretlendirilmelidir.
 Donöre 8 hafta sonra tekrar tam kan bağışlayabileceği hatırlatılmalı eğer gönüllü
donör olmayı sürdürecek ise kan bankası kayıtlarında belirtilmelidir.
 Kan bağışı ile ilgili tüm bağışçılara özel önem verilmelidir.
 Ciddi reaksiyon görüldüğünde mümkün olan en kısa sürede, görevli hekime
bildirilmelidir.
 Personel, istenmeyen ciddi etki ve olayları hemen saptayabilecek ve gerekeni hızla
yapabilecek şekilde eğitim almalıdır.
 Bağışçı,
tamamen iyileşene kadar gözlenmelidir; stabil hale gelene kadar kan
merkezi, bağışçı ile bağlantıda kalmalıdır.
10. TARAMA TESTĠ POZĠTĠF ÇIKAN BAĞIġÇININ BĠLGĠLENDĠRĠLMESĠ:
 Mikrobiyolojik tarama testleri pozitif olan donörler Kan BağıĢçısı
Mikrobiyolojik Test Pozitifliği Bildirim Formu ile haberdar edilir.
*Kan bağışçısı mikrobiyolojik test pozitifliğinin bildiriminde bu formun kullanımı
zorunludur.
Seropozitif sonuçlar; mutlaka kişinin kendisine gizlilik ilkesi ile doktor tarafından
bildirilmelidir.
24
KAN BAĞIġCISI MĠKROBĠYOLOJĠK TEST POZĠTĠFLĠĞĠ BĠLDĠRĠM FORMU
Sayın…………….
Bağışçılarımızdan sağlanan kanlar, yapılan tarama testleri sonucu enfeksiyon etkenlerinin
bulunmadığı tespit edildiğinde, kullanıma sunulmaktadır. Tarama testlerinde pozitiflik saptandığı
takdirde ise, söz konusu kan imha edilmekte ve hastaya kullanılmamakta, ilgili bağışçımız
bilgilendirilmektedir.
.…/……/………. tarihinde bağışladığınız …………………………… numaralı kandan alınan
numune ile yapılan testlerde pozitiflik saptanmıştır. Size, konu ile ilgili ayrıntılı bilgi verebilmemiz
için en yakın zamanda Kızıltepe Devlet Hastanesi Kan Merkezi’ne müracaat etmenizi rica ederiz.
Konu hakkında bilgilendirilecek, gerekli ise test tekrarınız ve/veya doğrulama testleriniz için ileri
tetkiklerinizin yapılabileceği sağlık kuruluşlarına yönlendirileceksiniz.
Kan bağışına gösterdiğiniz ilgi ve duyarlılık için teşekkür eder, sağlıklı günler dileriz.
11. ÜRÜN ETĠKETLEME, SAKLAMA VE DEPOLAMA:
11.1 Tam Kan:
 Tanım
Transfüzyon için hazırlanan tam kan, uygun bir bağışçıdan, steril ve apirojen antikoagülan
ve torba kullanılarak alınan kandır. Temelde kan bileşenlerinin hazırlanması için kaynak
olarak kullanılır.
 Özellikler
Taze alınmış tam kan tüm özelliklerini ancak kısa bir süre koruyabilir. Tam kandaki
Faktör VIII, lökosit ve trombositler 24 saatten uzun süre saklandığında hızla
bozulacağından hemostaz bozukluklarında tam kan kullanımı uygun değildir.
 Hazırlama yöntemleri
Transfüzyon için hazırlanan tam kan, ek işlem gerektirmeden 450 gr. olarak kullanılır.
 Etiketleme
Etiket, aşağıdaki bilgileri içermelidir;
 Hazırlayan hizmet biriminin adı ve/veya kodu,
 İzlenebilirlik kriterlerini karşılayan kod (ısbt), bağışçının sayısal veya alfabetik tanımı
 ABO ve Rh (D) grubu,
 Bağış tarihi,
 Antikoagülan solüsyonun adı,
 Kan bileşeninin adı,
 Ek işlem bilgileri: ışınlanmış vs (gerekli ise),
25
 Son kullanma tarihi,
 Bileşenin hacmi veya ağırlığı,
 Saklama sıcaklığı,
 ABO ve Rh(D) dışındaki kan grubu fenotipleri (isteğe bağlı)
 Saklama ve Depolama
Transfüzyon amacıyla alınan tam kan +2°C ile +6°C aralığında saklanmalıdır. Saklama
süresi kullanılan antikoagülan/koruyucu sıvıya bağlıdır. CPD-A1 için saklama süresi 35
gündür.
Eritrosit Süspansiyonu:
 Tanım
Tam kandan plazmanın uzaklaştırılması dışında herhangi bir işlem yapılmaksızın
hazırlanan bileşendir.
 Özellikler
Bileşenin hematokriti 0.65-0.75 arasındadır. Her bir ünite, işlem sonunda minimum 45
gram hemoglobin içermelidir. Ünite orjinalindeki eritrositlerin tümünü içerir. Özel bir
işlem uygulanmadıysa, lökositlerin büyük bir kısmı ve kullanılan santrifügasyon
metoduna bağlı olarak değişen miktarda trombosit üründe kalır.
 Saklama ve Depolama
Tam kandaki gibidir.
Merkezimizde
eritrosit
süspansiyonu
hazırlanmamaktadır.
süspansiyonları Bölge Kan Merkezinden temin edilmektedir.
Eritrosit
Bölge Kan merkezinden Kan ve Kan Ürünü Temini
1. Transfüzyon merkezi (TM) haftalık kan ihtiyacını kritik sotok seviyesine göre
düzenler.
2. TM Günlük sayımını yapar. Eksiğini BKM nin resmi sitesinden taleb eder.
3. BKM den istemler Pazartesi, Çarşamba ve Cuma günleri saat: 08:00-09:30 arasında
yapılır.
4. Acil istemler 7/24 yapılabir.
5. BKM system üzerinden talebi karşılar. Karşıladığı sayı ve gurubu sisteme aktarır.
6. BKM karşılayamadığı kanlar için TM ne alınabilir yetkisi verir.
7. BKM, TM nin talebini soğuk zincir ile merkezimize ulaştırır.
8. TM gelen kan ve kan ürünlerinin kontrolünü yaptıktan sonra imza karşılığında teslim
alır.
9. TM teslim tutanağının bir nüshasını saklar.
10. TM gelen kanları ISBT numaralarına göre tek tek HBYS ne ve kan defterine kayıt eder.
11. TM gelen kanları gurublar ve son kullanma tarihine göre kan saklama dolabına
yerleştirir.
12. Cross-match işlemi için; rezerv edilmiş değilse her zaman son kullanma tarihi en yakın
olan kan kullanılır.
13. Çocuklarda, talesemi hastalarında ve hekimin istediği özel durumlarda tercihen taze
kan kullanılır.
26
11.2 Taza DonmuĢ Plazma:
 Tanım
Labil pıhtılaşma faktörlerinin fonksiyonlarının yeterince korunabileceği bir sürede ve
uygun bir sıcaklıkta dondurularak, gerek tam kan gerekse aferezle toplanan plazmadan
transfüzyon veya fraksinasyon amacıyla hazırlanan bileşendir.
 Özellikler
Bu bileşen stabil koagülasyon faktörleri, albümin ve immunoglobülinleri normal plazma
düzeyleri de içerir. Taze donmuş plazma klinik önemi olan beklenmedik antikorları
içermemelidir.
 Saklama ve Depolama
Saklama sırasındaki stabilite ortamın saklama sıcaklığına bağlıdır. Optimal saklama
sıcaklığı -25ºC veya altıdır. Saklama sıcaklığına göre izin verilen saklama süreleri
aşağıdaki gibidir:




-40ºC ve altında iki yıl
-30ºC / 40 ºC nin arasında 12 ay,
-25ºC/30 ºC nin arasında 6 ay,
-18ºC ile –25ºC arasında 3 ay.
 TaĢıma
Taşıma sırasında saklama sıcaklığı korunmalıdır. Hemen kullanılmayacaksa torbalar,
önerilen sıcaklıkta hemen depolanmalıdır. Erirtildikten sonra +2/+8 de 24 saat
depolanabilir.
 Kullanım Uyarıları
Taze donmuş plazma, koagülasyon eksikliğinin olmadığı durumlarda, basitçe volüm
açığını kapatmak amacıyla veya immunglobulin kaynağı olarak kullanılmamalıdır. Viral
inaktivasyonu yapılmış, uygun bir pıhtılaşma faktör konsantresi var ise taze donmuş
plazma kullanılmamalıdır. Taze donmuş plazma, plazma proteinlerine intoleransın olduğu
hastalarda kullanılmamalıdır. ABO kan grubu uyumlu plazma kullanılmalıdır. Labil
faktörleri korumak amacıyla plazma eritildikten hemen sonra kullanılmalıdır. Tekrar
dondurulmamalıdır. Zorunlu durumlarda 2-6°C’da da en çok 24 saat bekletilebilir.
Kullanımdan önce ürün, uygun koşullarda kontrollü olarak eritilmeli ve torbanın
sağlamlığı, herhangi bir defekt veya sızıntı içerip içermemesi yönünden kontrol
edilmelidir. Eritme işleminin sonunda çözünmemiş kriyopresipitat gözlenmemelidir.
Merkezimizde Taze DonmuĢ Plazma hazırlanmamaktadır. Taze DonmuĢ Plazma
Bölge Kan Merkezinden temin edilmektedir
11.3 Trombosit Süspansiyonu (Tam Kandan):
 Tanım
27
Taze tam kandan hazırlanan, tam kanın trombosit içeriğini yüksek oranda ve etkin
formda içeren bileşendir.
 Özellikler
Hazırlama yöntemine bağlı olarak bir ünitedeki trombosit içeriği süspansiyonda 50-60 ml
arasında değişecektir. Ek bir işlem yapılmadığı sürece benzer şekilde bir ünitedeki
lökosit içeriği 0.05-1x109, eritrositler ise 0,2-1x109 arasında olacaktır.
 Saklama ve Depolama
Trombositler canlılıklarını ve hemostatik aktivitelerini optimal olarak garantileyen
koşullar altında saklanmalıdır. Trombositler, plazma veya bir “plazma+besleyici
solüsyon” kombinasyonu içinde saklanabilir. Trombosit saklanması için kullanılan plastik
torbalar, trombositlere gereken oksijeni sağlayabilecek gaz geçirgenliğine sahip olmalıdır.
Gerekli oksijen miktarı üründeki trombosit sayısına bağlıdır. Genellikle en uygun
saklama; trombosit yoğunluğu 1,5x109/ml’den az olduğunda ve ürünün pH’sı kullanılan
saklama periyodu sırasında sürekli olarak 6,4’ün üzerinde olduğunda mümkündür.
Saklama sırasında trombositlerin ajitasyonu yeterli oksijen geçişini garanti edecek kadar
etkin fakat olabildiğince yumuşak olmalıdır. Saklama sıcaklığı +20°C ile +24°C arasında
olmalıdır. Hazırlanan trombositler için maksimum saklama süresi 5 gündür, ancak
bakteriyel kontaminasyonun saptanması veya azaltılmasına yönelik ek bir yöntemin
kullanılması durumunda 7 gün saklanabilir.
Merkezimizde Trombosit süspansiyonu hazırlanmamaktadır. Trombosit
süspansiyonu kızılay kan merkezinden temin edilmektedir.
12.KAN VE KAN ÜRÜNLERĠNĠN ĠSTEMLERĠ:
12.1 Kliniklerden Ġstem:
 Hastanın kan ihtiyacının klinik gerekliliği ve zamanı değerlendirilir.
 Hasta ve/veya yakınları planlanan kan transfüzyonu hakkında bilgilendirilir ve
bilgilendirmenin yapıldığına dair kayıtlar hasta dosyasına işlenir.
 Hastaya transfüzyon yapılmasını gerektiren endikasyonlar hasta dosyasına kayıt edilir.
 Gerekecek kan miktarı ve kan ürünü belirlenir. Hastane otomasyon sisteminden taleb
yapılır.
 Kan istem formu kurallara uygun ve tam olarak doldurulur. Kan bankasının hasta için
en uygun kan ürününü seçebilmesi için transfüzyon yapma nedeni yazılı olarak
belirtilir.
 Acil kan temini gerektiğinde, kan bankası ile telefon yoluyla hemen irtibata geçilir.
 Uygunluk testleri için hastadan kan örneği alınır ve hasta kimlik bilgilerini
28
içerecek şekilde etiketlenir.
 Kan istek formu ve kan örneği kan bankasına gönderilir.
 Kan bankası laboratuvarında transfüzyon öncesi uygunluk testleri yapılarak hasta için
en uygun kan seçilir.
 Uygun olan kanlar Kan İstem Formuna kayıt edilir. Servis kan ve kan ürünlerinin hazır
olduğundan haberdar edilir.
 Kan ürünlerinin ilgili hastaya ulaşması servise ait personel tarafından sağlanır.
 Taze Donmuş Plazma hazırlanma süresi 20-30 dk olduğundan istemi durumunda bu
sure hesaplanıp 20-30 dk önceden istemi yapılmalıdır.
 Işınlanmış Eritrosit Süspansiyonları Diyarbakır BKM den temin edilmekte olup istem
üzerine geldiğinden merkezimizin istem günü olan Pazartesi, Carşamba ve Cuma
günleri sabah 08:00-10:00 arasında servis tarafından istemi yapılmalıdır. Kan ve Kan
ürününün Diyarbakırdan geliş saati 14:00-17:00 dır. Acil durumlar için 7/24 istem
yapılabilir.
 Trombosit Süspansiyonlarının istemi genelde Acil olduğundan Acil formu ile istemi
yapılır. Trombosit Süspansiyonları Diyarbakır BKM den temin edildiğinden sure bir
aracın Diyarbakırdan merkezimize en kısa zamanda gelebileceği sure olarak
belirlenmiştir. BKM den gelen trombositler ajitatöre alınarak depolanır.
12.2 Acil Durumlarda Ġstem: Acil olarak kan temin etmek için acil kan istem formu
kullanılır. Bu formun kullanılması durumun aciliyetini gösteren ilk uyarıdır. Bu nedenle formun
eksiksiz doldurulması çok önemlidir. Acil formda hastanın adı soyadı, hangi kan ürününden kaç tane
istendiği mutlaka belirtilmeli ve form istemi yapan hekim tarafından imzalanıp kaşelenmedir.
Acil transfüzyona karar veren doktor veya ekibinden birisi hemen kan bankası ile temas kurarak
durumu bildirmelidir.
Üç farklı bölümde yapılır.
12.2.1 Eritrosit Süspansiyonu
Hemen
: o (-) negatif
Çok Acil (15 dk): kan gurubu biliniyor. Cross çalıĢmadan. Acil croos çalışılarak. Gurup spesifik kan
Acil (30 dk ): kan gurubu bilinmiyor. Cross çalıĢmadan. Acil croos çalışılarak. Gurup spesifik kan
Acil transfüzyon, transfüzyon öncesi yapılan standart testler yapılmadan kanın transfüzyon için
verilmesidir. Acil transfüzyon kanın gecikmesi durumunda hastanın yaşamının tehlikeye gireceği
durumlarda yapılır.
Mutlak gereklilik yoksa acil istem yapılmamalıdır.
Acil
(45 dk): kan gurubu biliniyor. Cross çalışılarak.
Öncelikli (75dk): kan gurubu bilinmiyor. Cross çalışılarak.
12.2.2 Tam Kan
Çok Acil: kan gurubu uygunluğu ile transfüzyonu kabul ediyorum.
Çok Acil: cross match testi çalıĢılmadan transfüzyonu kabul ediyorum.
Çok Acil: HBsAg, Anti HCV, Anti HIV, VDRL testleri tamamlanmadan transfüzyonu
29
Kabul ediyorum.
Acil transfüzyon transfüzyon öncesi yapılan standart testler yapılmadan kanın transfüzyon
için verilmesidir. Acil transfüzyon kanın gecikmesi durumunda hastanın yaşamının
tehlikeye gireceği durumlarda yapılır.
Mutlak gereklilik yoksa acil istem yapılmamalıdır.
Acil: Cross mathc testinin çalışılmasını istiyorum.
Acil: HBsAg, Anti HCV, Anti HIV, VDRL testlerinin çalışılmasını istiyorum.
12.2.3 Diğer
…… gurubu plazma istiyorum.
…… gurubu trombosit istiyorum.
AB gurubu plazmayı kabul ediyorum.
Farklı gurubtan trombosit verilmesini kabul ediyorum.
Mutlak gereklilik yoksa acil istem yapılmamalıdır.
12.3 Hastanın Kan Grubu Belli Değilse Yapılacak ĠĢlem:
 Acil Kan ve Kan BileĢenleri Ġstem Formu ilgili hekim tarafından imzalanır. Kan
merkezine gönderilir.
 Hayati tehlike durumlarında kan merkezinde bulunan O Rh(-) eritrosit süspansiyonu
ve/veya AB grubu taze donmuş plazma verilir.
12.4 Hastanın Kan Grubu Belli Olarak Yapılacak ĠĢlem:
 Acil Kan ve Kan BileĢenleri Ġstem Formu ilgili hekim tarafından imzalanır. Kan
merkezine gönderilir.
 Hayati tehlike durumlarında hasta ile aynı ABO ve Rh (D) grubu eritrosit
süspansiyonu seçilir. Acil duruma göre doktorun onayıyla cross çalışılmadan veya
zaman varsa cross çalışılarak.
Aynı
Eritrosit
Süspansiyonu
bulunamıyorsa,
plazması uzaklaştırılmış O grubu eritrosit tercih edilerek verilir.
 Hasta için ACĠL Taleb edilen kan stoklarda yoksa veya yeterli değilse:
1. BKM aranır. Hasta için servisten istenilen kan talebi BKM den istenir.
2. BKM de istenilen kan varsa sistem üzerinden acil istem yapılır.
3. BKM de de istenilen kan yoksa kan alma yetkisi alınır ve uygun donör bulmaya
çalışılır. Aynı zamanda çevre hastahaneler aranarak acil kan talebi yapılır.
4. Kan, donör veya çevre hastanelerden temin edilmeye çalışılır.
5. Hastanın durumu acil ve kan bulunamıyorsa hekimin isteği ile O Rh (-) verilebir.
 Tam kan ve eritrosit süspansiyonlarında ABO ve Rh uygunluğu yanı sıra hasta ve
bağışçı arasında çapraz karşılaştırma aranmalıdır. TDP de ABO uyumu yeterlidir. RH
uyumu aranmaz. Trombosit süspansiyonlarında
ABO-Rh
uyumu
gereklidir.
30
Trombosit içinde eritrosit miktarı 5 ml altında ise çapraz karşılaştırma yapılmasına
gerek yoktur.
 Tam kan sadece acil durumlarda hazırlanır.
13 YAPILAN ĠġLEMLERE DAĠR KAYITLARIN TUTULMASI:
Kan hizmet birimlerinde tutulan kayıtlar 2 kategoriye ayrılır:
A. Kalite Kontrol Kayıtları:
a. Acil olarak düzeltme gerektiren kayıtlar
b. İstatistiksel olarak izlenmesi gereken sonuç kayıtları
B. Yönetim ve Organizasyon Maksatlı Kayıtlar: Kalite kontrol kayıtları dışında kalan ve
hizmet birimlerinde kalite kontrolle ilgili olmayan kayıtlardır. Belirtilen sürelerde saklanır
(Bknz.: Kan ve Kan Ürünleri Yönetmeliği). Bunlar:
a. Rutin çalışma kayıtları: 30 yıl
• Mikrobiyolojik tarama testi kayıtları: 30 yıl
• Giren ve çıkan kan kayıtları: 30 yıl
• İmha kan kayıtları: 30 yıl
b. Bağışçıların kan grubu kayıtları: 30 yıl
c. Hastaların kan grubu kayıtları: 30 yıl
d. Çapraz karşılaştırma kayıtları (C/T oranlar›): 15 yıl
e. Çıkış yapılan kan ve kan bileşenleri istatistikleri: 15 yıl
f. Geri çağrılan kan-kan bileşenleri istatistikleri: 15 yıl
Her iki tür kayıtların nelerden oluşacağı kanunda belirtilen hizmet birimlerinde yapılan
uygulamalar kapsamında değerlendirilir.
 Kayıtların Genel Özellikleri: Bütün kayıtların yönetmelik hükümlerinde belirlenen süreler
kadar saklanması zorunludur. Kayıtların içerdiği verilerin güvenliği hususunda Sağlık Bakanlığının
“Veri Güvenliği”ne ait ilgili mevzuatında belirlenen hükümler çerçevesinde gerekli önlemler alınır.
(Bkz Kan ve Kan Ürünleri Yönetmeliği 6. Madde 8. Fıkra) Kayıt sistemi kan bağışçısından alıcıya
kadar bütün süreçleri kesintisiz olarak kapsamalıdır (hazırlanan her kan ve kan bileşeninin
izlenebilirliği ilkesi esastır). Kalite kontrol kayıtları, işlemi veya testleri yapan kişi veya kişilerin
kimliğini içermelidir. Yapılan her düzeltici faaliyet kaydedilmeli, kayıtlarda düzeltme yapma
ihtiyacı ortaya çıktığında orijinal kayıt silinmemeli, okunaklı biçimde korunmalıdır. Laboratuvar
test sonuçları gibi önemli verilerin elle girişi yetkili ikinci bir kişinin bağımsız onayını gerektirir.
Kalite kontrol kayıtları bir üst denetleyici tarafından imzalanmalıdır. Bazı kayıtlar önemine binaen
geriye dönük hızlı tespiti sağlayacak şekilde itina ile tutulmalıdır. Bunlar:
• Her hastanın transfüzyon öyküsü (transfüzyon endikasyonu, kullanılan kan bileşeninin
kaydı dahil)
• Bağışçı kimliği
• Her bağışçının kan bağış geçmişi
• Bağışçıdan elde edilen tüm bileşenlerin son hali (Alıcıların kimliği dahil)
Acil Olarak Düzeltme Gerektiren Kalite Kontrol Kayıtları:
Kalite kontrola ait süreçlerde hemen veya acil olarak düzeltilmesi gerekli olan kayıtlardır. Bunlar
kanın toplanması, kan bileşenlerinin hazırlanması, mikrobiyolojik tarama testlerinin yapılması, kan
grubu serolojisine ait laboratuvar tetkikleri aşamalarında kalite kontrol uygulamaları sırasında
ortaya çıkan ve acil olarak düzeltme gerektiren kayıtlardır. Bu kayıtların tutulmasında farklı bir
prosedür uygulanmalıdır.
İstatistiksel Olarak İzlenmesi Gereken Sonuç Kayıtları:
Bu kayıtlar aylık, 3 aylık ve 12 aylık dönemler halinde tutulmalıdır:
• Kan bağışçılarının reddi/iptali (sayı, neden)
• Bağışçı reaksiyonları (sayı, cinsiyet, yaşı, reaksiyon türü)
• Yarıda kalan bağışlar (sayı, türü)
• Mikrobiyolojik tarama testlerindeki pozitiflikler (sayı, türü, nedenleri)
• İmha edilen kan ve kan bileşenleri (sayı, türü, nedenleri)
• Son kullanma tarihi geçen kan ve kan bileşenleri (her biri için son kullanma tarihi geçenlerin
31
kullanılabilir olanlara oranı)
• Transfüzyon komplikasyonları (transfüzyonla bulaşan enfeksiyonlar dahil) (sayı, türü)
• Şikayetler (sayı, kaynak, tür)
• Kayıt hataları (sayı, tür)
Bağışçıya ait şahit numune bir yıl saklanır.
BKM den gelen eritrosit süspansiyonları segmenti ve hastanın primer tüpü 7 gün saklanır.
Cross match çalışma diyagramı fotokopisi Kan İstem Formuna iliştirilerek saklanır.
14 ÜRÜNLERĠN ĠLGĠLĠ BĠRĠME TRANSFERĠ:
 Kan ve kan bileşenleri transfüzyona kadar kan merkezinde saklanır.
 Servis tarafından yetkilendirilmiş personel kan merkezinden istenilen kan veya kan
ürününü servise transferini sağlar. Kan merkezinden kan veya kan ürününü teslim
aldığına dair isim ve imzasını kan istem formuna yazar ve imzalar.
 Yetkilendirilmiş personel tarafından yapılan nakil sırasında,
Eritrosit süspansiyonları ve Tam kan 2–8 ºC’de korunmalıdır. Eritrosit ünitelerinin
ısısı 1ºC’nin altına inmemeli ve 10 ºC’nin üzerinde olmamalıdır. Bu nedenle de kan
merkezi dolabından çıktıktan sonra kullanılmayan kan 30 dakika içinde kan merkezine
geri dönmüş olmalıdır. Bu saatten sonra gelen kanlar kan merkezinde imha edilir.
Trombositler, 22–24 ºC’de ve trombosit ajitatöründe korunur. Servise gönderilen
trombosit süspansiyonları da 30 dakika içinde takılmayacaksa imha için kan
merkezine gönderilmelidir.
TDP, 37 ºc su banyosunda poşet veya kılıf içerisinde eritilerek kullanılır. Labil
faktörler için plazma eritildiğinde hemen kullanılmalı, buzdolabında saklanmamalıdır.
Eritildikten sonra buzdolabı rafında (2-6 ºC) 24 saat stabildir. Eritildikten sonra
buzdolabında 24 saat beklediği halde takılmayan TDP imha olunur. Ancak asla tekrar
dondurulmamalıdır.
15
ĠADE EDĠLEN ÜRÜNLERĠN ĠADE KABUL ġARTLARI VE ĠMHA
EDĠLMESĠNE KARAR VERĠLEN ÜRÜNLERĠN ĠMHA USUL VE ESASLARI:
15.4 BağıĢçı Kanlarının Ġmhası:
 Donörden alınma esnasında kan veren bağışçının
 Kan alım süresi 12 dakikayı geçmiş ise ve
 Kan alma esnasında donör reaksiyon geçirmiş veya kan vermeye devam etmek
istemiyorsa bu durumlarda kan alımına devam edilemez, direkt imha edilir.
 Bu kişilere başka işlem (test çalışmaları) yapılmamaktadır.
 Donörden
kan
alındıktan
sonra
alınan
kan
tam
kan
olarak
depolanır.
İmmünohemolitik testler çalışılır. ABO ve Rh (D) tiplendirmesi yapılır.
 Tam Kan testleri çıkmamış halde saklanır. Ve bu esnada mikrobiyolojik tarama
testleri çalışılır.
 Mikrobiyolojik tarama testlerinde, test sonucu (+) pozitif olan tam kan otomasyon
32
sisteminden imha edilir. İmhası yapılan kan ve kan ürünleri tıbbi atık torbalarına atılır.
 İmha edilen bu kan ve kan ürünlerinin kan bağışçıları Kan BağıĢçısı
Mikrobiyolojik Test Pozitifliği Bildirim Formu ile haberdar edilir.
 Miadı dolan kan ve kan ürünleri otomasyon sisteminden imha edilir. İlgili dolaptan
alınarak tıbbi atık torbalarına atılır.
 Torbası patlayan, hemoliz olan ve pıhtılı kanlar, yapılan inceleme sonucunda
otomasyon sisteminden imha edilir. İmhası yapılan kan ve kan ürünleri tıbbi atık
torbalarına atılır.
15.5 Kliniklerden Gelen Kanların Ġmhası:
 Transfüzyon başladıktan sonra reaksiyon görülürse veya herhangi bir nedenle
transfüzyon kesilirse, kan torbası ile hastanın diğer kolundan alınan numune kan örneği
ve Kan Transfüzyonu Ġzlem Formu’nun bir nüshası ile birlikte Kan Merkezine iade
edilir.
 Kan Merkezine gönderilen numune ve torbadan gerekli testler çalışılır. Uygun olmayan
kriterler incelenir, sonuca göre imha edilip edilmeyeceğine karar verilir.
 İmha edilmesi gerekirse Kan Merkezinde gerekçe yazılarak imha edilir.
 Uygunsuzluk tespit edilmezse klinik haberdar edilir, kullanılıp kullanılmayacağına
klinik hekiminin kararı beklenir. Setin takılmasından itibaren 3 saat içinde bu işlemin
yapılması gerekir.
 Farklı nedenlerden dolayı Kan Merkezinden alındığı halde takılmayan Kan ve Kan
Ürünlerinin imhası her ürüne göre değişmektedir.
 İmhası yapılan kan ve kan ürünleri tıbbi atık torbalarına atılır.
15.5.1 Tam Kan ve Eritrosit Süspansiyonları:
 Kan Merkezinden çıktıktan sonra 30 dk. içinde Kan Merkezine gönderilirse imha
edilmez. 30 dk. dan fazla dışarıda beklerse Kan Merkezinde imha edilir.
 Set takılıp belirli bir süre geçen kanlar kullanılmayacaksa, yine Kan merkezinde imha
edilir.
 Transfüzyon başlayıp daha sonra reaksiyon oluşan hastalarda, hasta kan numunesi ile
torba numunesinin tahlilleri yapılmak üzere Kan Merkezine gönderilir.
 Uygunsuzluk varsa imha edilir.
 Uygunsuzluk yoksa ilgili klinik karar verir.
 Imha edilecek kan ve kan ürünlerine 20ml sodyum hipoklorit solüsyonu enjekte edilerek
tıbbi atık çöp torbasına atılır. Tıbbi atık çöp torbalarının imhası belediyelere aittir.
15.5.2 Taze DonmuĢ Plazmalar:
 Kan Merkezinde eritildikten sonra kliniğe gönderilir, hemen takılır. Takılmaz ise izlem
formu üzerinde çıkış saati yazılı olduğundan, bu saatten itibaren 24 saat içinde kan
33
merkezinde saklanmak kaydıyla kullanılabilir.
 24 saati aşarsa imha edilir. Kesinlikle tekrar dondurulmaz.
15.5.3 Aferez Trombosit veya Trombosit Süspansiyonları:
 Kan Merkezindeki ajitatör cihazından çıktıktan sonra hemen kullanılmalıdır. 15
dk. içinde Kan Merkezine gönderilirse ajitatör cihazında miadı dolana kadar
saklanır.
 15 dk. dan fazla klinikte kullanılmadan bekleyen trombositler Kan Merkezinde
imha edilir.
Bölge Kan Merkezinden gelen kan ve kan ürünlerinde hemoliz, pıhtı ya
da kan torbasında yırtık varsa iade formu ve tutanakla iade edilir.
16 TRANFÜZYON MERKEZĠNDE ÇALIġILAN TESTLER ve ÇALIġMA PROSEDÜRÜ:
16.1 CROSS MATHC TESTİ ÇALIŞMA PROSEDÜRÜ:
1. NUMUNENĠN HAZIRLANMASI
INVITROLISS ile %0,8'lik hasta eritrosit
süspansiyonu hazırlanır. (0,5 ml INVITROLISS
"bir basım" + 20 µL tam kan ya da 10 µL
sediment)
INVITROLISS ile %0,8'lik donör eritrosit
süspansiyonu hazırlanır. (0,5 ml INVITROLISS
"bir basım" + 20 µL tam kan ya da 10 µL
sediment)
2. NUMUNENĠN DAĞITILMASI




1-2-3-6 mikrotüplere hasta eritrosit
süspansiyonu 25 µL pipetlenir.
1-2-3-4-5 mikrotüplere donör eritrosit
süspansiyonu 25 µL pipetlenir.
4-5-6 mikrotüplere hastanın plazma veya
serumundan 50 µL pipetlenir.
4 mikrotüpe 25 µL enzim pipetlenir.
3. INVITROTHERM’DE
37oC 'DE 15 DAKĠKA ĠNKÜBE EDĠLĠR
34
4. INVITROCENT’DE
10 DAKĠKA SANTRĠFÜJ EDĠLĠR.
5. DEĞERLENDĠRME
4-5 mikrotüpte pozitiflik görülüyorsa, cross
match uygun değildir.
NOT :
Hemoliz olmuş veya kontamine olmuş veya pıhtı içeren kan numunelerini kullanmayın.
Hemen test edilemeyecek olan numuneler +20C ve +80C arasında muhafaza edilmeli ve 48 saat içinde
test edilmelidir.
16.2 AB0 REVERSE KAN GURUBU ÇALIġMA PROSEDÜRÜ:
1. TEST HÜCRELERĠNĠN KULLANIMA
HAZIRLANMASI
INVITROCELL A1+B test hücreleri, oda ısısına
getirildikten sonra, resüspanse edilir.
2. NUMUNENĠN HAZIRLANMASI
INVITROLISS ile %0,8'lik eritrosit
süspansiyonu
hazırlanır. (0,5 ml INVITROLISS "bir basım" +
20 µL
tam kan ya da 10 µL sediment)
3. NUMUNENĠN DAĞITILMASI




Ġlk dört mikrotüpe 25 µL %0,8'lik eritrosit
süspansiyonu pipetlenir.
INVITROCELL A1 test hücresinden 5.
mikrotüpe 50 µL pipetlenir.
INVITROCELL B test hücresinden 6.
mikrotüpe 50 µL pipetlenir.
5. ve 6. mikrotüplere 50 µL serum pipetlenir.
35
4. INVITROCENT’DE
10 DAKĠKA SANTRĠFÜJ EDĠLĠR.
5. DEĞERLENDĠRME
NOT :
Hemoliz olmuş veya kontamine olmuş veya pıhtı içeren kan numunelerini kullanmayın.
Hemen test edilemeyecek olan numuneler +20C ve +80C arasında muhafaza edilmeli ve 48 saat içinde
test edilmelidir.
16.3 BEBEK KAN GURUBU ÇALIŞMA PROSEDÜRÜ:
1. NUMUNENĠN HAZIRLANMASI
INVITROLISS ile %0,8'lik eritrosit
süspansiyonu
hazırlanır. (0,5 ml INVITROLISS "bir basım" +
20 µL
tam kan ya da 10 µL sediment)
2. NUMUNENĠN DAĞITILMASI

Mikrotüplerin hepsine 25 µL %0,8'lik eritrosit
süspansiyonu pipetlenir.
36
3. INVITROCENT’DE
10 DAKĠKA SANTRĠFÜJ EDĠLĠR.
4. DEĞERLENDĠRME
NOT :
1. Hemoliz olmuş veya kontamine olmuş veya pıhtı içeren kan numunelerini kullanmayın.
2. Hemen test edilemeyecek olan numuneler +20C ve +80C arasında muhafaza edilmeli ve 48 saat
içinde test edilmelidir.
16.4 İNDİREKT COOMBS TESTİ ÇALIŞMA PROSEDÜRÜ:
1. TEST HÜCRELERĠNĠN KULLANIMA
HAZIRLANMASI
INVITROCELL P1-P2-P3 test hücreleri, oda
ısısına getirildikten sonra, resüspanse edilir.
2. NUMUNENĠN DAĞITILMASI



1-2-3 mikrotüplere INVITROCELL P1P2-P3 50 µL pipetlenir.
1-2-3 mikrotüplere hastanın plazma
veya serumundan 25 µL pipetlenir.
Üçlü hücre ile 1 kart 2 hasta içindir.
37
3. INVITROTHERM’DE
37oC 'DE 15 DAKĠKA ĠNKÜBE EDĠLĠR
4. INVITROCENT’DE
10 DAKĠKA SANTRĠFÜJ EDĠLĠR.
5. DEĞERLENDĠRME
NOT :
Hemoliz olmuş veya kontamine olmuş veya pıhtı içeren kan numunelerini kullanmayın.
Hemen test edilemeyecek olan numuneler +20C ve +80C arasında muhafaza edilmeli ve 48 saat içinde
test edilmelidir.
16.5 DİREKT COOMBS TESTİ ÇALIŞMA PROSEDÜRÜ:
1. NUMUNENĠN HAZIRLANMASI
INVITROLISS ile %0,8'lik eritrosit
süspansiyonu
hazırlanır. (0,5 ml INVITROLISS "bir basım" +
20 µL
tam kan ya da 10 µL sediment)
38
2. NUMUNENĠN DAĞITILMASI


Mikrotüplerin ilk üç veya son üçüne 25 µL
%0,8'lik eritrosit süspansiyonu pipetlenir.
Bir kart 2 hasta içindir. Bir hasta için sadece
ilk üç veya son üç mikrotüp kullanılır.
3. INVITROCENT’DE
10 DAKĠKA SANTRĠFÜJ EDĠLĠR.
4. DEĞERLENDĠRME
NOT :
Hemoliz olmuş veya kontamine olmuş veya pıhtı içeren kan numunelerini kullanmayın.
Hemen test edilemeyecek olan numuneler +20C ve +80C arasında muhafaza edilmeli ve 48 saat içinde
test edilmelidir.
16.6 GİZLİ D TESTİ ÇALIŞMA ÇALIŞMA PROSEDÜRÜ:
39
1. NUMUNENĠN HAZIRLANMASI
INVITROLISS ile %0,8'lik eritrosit
süspansiyonu
hazırlanır. (0,5 ml INVITROLISS "bir
basım" +
20µL tam kan ya da 10 µL sediment)
2. NUMUNENĠN DAĞITILMASI



Mikrotüplerin birine ANTĠ- D (IgM+IgG)
50 µL pipetlenir.
Mikrotüplerin birine 25 µL %0,8'lik
eritrosit süspansiyonu pipetlenir.
Bir kart 6 hasta içindir.
3. INVITROTHERM’DE
37 C 'DE 15 DAKĠKA ĠNKÜBE EDĠLĠR
o
4. INVITROCENT’DE
10 DAKĠKA SANTRĠFÜJ EDĠLĠR
5. DEĞERLENDĠRME
NOT :
Hemoliz olmuş veya kontamine olmuş veya pıhtı içeren kan numunelerini kullanmayın.
Hemen test edilemeyecek olan numuneler +20C ve +80C arasında muhafaza edilmeli ve 48 saat içinde
test edilmelidir.
40
ACİL CROSS MATCH ÇALIŞMA YÖNTEMİ:
Alıcının serumunda daha once tanımlanmış bir ntikor mevcut değil ise ABO uygunluğunu
gösterecek serolojik testler yeterlidir.
Bu durumda alıcını serumu ile verici eritrositlerinin karşılaştırılması ve hızla santrüuj edilmesi
sonrası hemoliz ya da agglutinin varlığının gösterilmesi ile ortaya konulur.
Yöntem:
1. Hasta serumu ile verici eritrositleri için bir test tüpü hazırlanır.
2. Tüpe 2 damla hasta serumu eklenir.
3. Verici eritrosit süspansiyonondan 1 damla olarak tüpe eklenir.
4. Tüp karıştırılır, 1 dk sntrüfüj edilir.
5. Hemoliz ve kümeleşim açısından değerlendirilir, sonuçlar kayıt altına alı
41