uygulamalı çevre deneyleri rehberi

UYGULAMALI ÇEVRE DENEYLERİ REHBERİ
1
Uygulamalı Çevre Deneyleri
Amaç:
Bütün canlı varlıkların, doğada yeri ve görevi olduğunu uygulamalı olarak
öğrenmelerini sağlamak. Çevreye karşı saygılı olma ve bilimin değerini takdir etme
bilincini kazandırmak. İnsan ve deniz arasındaki ilişkiyi açıklayarak, doğal
kaynaklarımızın korunması gerektiğine dikkat çekmek.
Kazanımlar:




Öğrencileri; çeşitli etkinlikleri gerçekleştirme, tartışma, rol oynama ve karar
alma konularına yönlendirir.
Analitik düşünme becerisinin geliştirilmesine katkıda bulunur.
Denizlerin korunması ile ilgili belirli alanlarda bilgi birikiminin ötesinde, yeni
değerler oluşturma ve denizlerin korunması bilincini verir.
Denizlerin temizliği ile ilgili neler yapabileceği konusunda öneriler geliştirir.
Deneyler
Su Altı Dürbünü
Malzemeler: Plastik şişe, şeffaf folyo veya streç film, maket bıçağı, paket lastiği
veya bant.
Deneyin Yapılışı:



Plastik şişenizin iki tarafını maket bıçağı ile kesin.
Şişenin bir tarafına şeffaf folyo veya streç filmi gergin bir şekilde
tutarak paket lastiği veya bantla sabitleyin.
Şişenin kapalı ucunu su içerisine daldırarak su dibini
görebilirsiniz.
2
Sesin Suda Yayılma Deneyi
Malzemeler: Su, Plastik küvet, İki adet kaşık, Lastik hortum, Plastik huni
( 2 adet ),Balon.
Deneyin Yapılışı:
 Plastik küvete su doldurulur.
 Lastik hortumun ucuna huniler takılır.
 Huninin birine balon gererek geçirilir.
 Balon geçirilen huni suyun içine bırakılır.
 Diğer huni kulağa yaklaştırılır.
 Bir arkadaşın yardımıyla kaşıklar suyun içine sokularak çok hafif
bir şekilde bir birine vurulur.
 Aynı şekilde dışarıda da kaşıklar bir birine vurulur.
 İki ses karşılaştırılır. Sonuç tartışılarak değerlendirilir.
Karşılıklı soru ve cevap olarak değerlendirilmeler yapılır.
Hazırlık soruları: Su içinde ses işitebiliriz, peki neden ve nasıl duyarız?
Ses kaynağından çıkan ses dalgaları, yayıldığı ortamdaki maddelerin taneciklerini
titreştirir. Titreşen tanecikler etrafındaki diğer tanecikleri titreştirir ve bu nedenle
ses bir tanecikten diğerine yayılır. Ses tanecikten taneciğe yayıldığı için tanecikler
arasındaki boşluk ne kadar az ise sesin yayılma hızı o kadar fazla olur.
Sonuç: Ses dalgası havada 340 m/s,Suda 1455 m/s.Sonuç olarak ses havaya
oranla suyun içinde yayılma hızı daha fazladır. Bu yüzden kolaylıkla su da yaşayan
canlılar birbiriyle iletişim kurabilirler.
3
Besin Zinciri Deneyi
Malzemeler: Makas, Kalem, renkli elişi kâğıdı ve saydam bant.
Deneyin Yapılışı:
 Elişi kâğıdı 4 cm kalınlığında şeritler halinde kesilir.
 Besin zincirine üreticilerden başlayarak, her bir şerit üzerine
isimler yazılır.
 İlk besinle beslenen canlı, bir sonraki şeride yazılarak, tüm
şeritler bitene kadar devam edilir.
 Her bir şerit daire haline getirilerek, zincir halinde bir birine
eklenir.
 En baştaki zincir üretici, en sondaki ise tüketicidir.
Hazırlık soruları: Bu doğal çevrede fareler ve yırtıcı kuşlar ortadan kalksaydı ne
gibi değişiklikler olabilirdi?
Besin zincirinin bozulmasına kısacası türlerden
çoğalmasına neden olur. Ekolojik sistem bozulur.
birinin
azalmasına
diğerinin
Sonuç: Canlı varlıklar, canlı ve cansız çevreyle çeşitli karmaşık ilişkiler kurarak
yaşamlarını sürdürürler ve böylece ekolojik sistem dediğimiz ekosistemi
oluştururlar.
Denizlerde Birikim Deneyi
Malzemeler: Kapaklı cam şişe, bir miktar toprak, su ve kum.
Deneyin Yapılışı:
 Kapaklı bir cam şişenin içerisine bir miktar toprak ve kumu
koyun.
 Daha sonra üzerine su ekleyerek şişeyi iyice çalkalayın.
 Şişenin dibine zamanla kum taneleri ve diğer maddelerin
çökeldiğini gözlemleyeceksiniz.
4
Denizlerde Akıntılar
Malzemeler: Plastik şişe, Kırmızı mürekkep, soğuk su, sıcak su ve cam kâse.
Deneyin Yapılışı:
 Bir plastik şişe içerisinde su ve kırmızı mürekkebi karıştırınız ve
soğutunuz.
 Daha sonra cam bir kâsenin içerisine sıcak su koyarak
soğutulmuş kırmızı mürekkepli suyu kâsenin kenarından
yavaşça dökünüz.
 Kırmızı mürekkepli suyun kâsedeki suya karışmadan kâsenin
dibine doğru çöktüğünü göreceksiniz.
Sucul Canlılarda Çeşitlilik Deneyi
Malzemeler: Cam kâse, Tatlı su, sucul örnekler (yosun, kum, çamur, yosunlu taş,
su içinde yetişen bitkiler gibi), kavanoz ve şeffaf naylon torba.
Deneyin Yapılışı:



Göl, gölcük gibi küçük su birikintilerinden alınan yosun taş gibi
örnekleri büyük bir kâse içerisinde zarar vermeden temizleyiniz.
Bir kavanozun içerisine tatlı su ve çamur kum gibi malzemeleri
koyduktan sonra kâse içerisinde temizlediğiniz taş, yosun,
bitkileri koyarak kendinize küçük bir sucul ortam yaratabilirsiniz.
Bu ortamları daha sonra da izleyebilmek için kavanozun ağzını
şeffaf naylonla çevirerek naylona küçük delikler açınız ve cam
kenarında bekletiniz.
PH Deneyi
Malzemeler: Deniz suyu, tatlı su, soda ve pH parametresi.
Deneyin Yapılışı:

Elinizde bulunan çeşitli su örneklerine pH çubuklarına
değdirerek çubuklardaki değişimleri gözlemleyiniz.
5
Laboratuar Ortamında Yapılabilecek Deneyler
Su Çevrimi Deneyi
Malzemeler: Büyük cam kâse, sıcağa dayanıklı naylon, küçük kap, kaynar su,
ağırlık, bant veya lastik.
Deneyin Yapılışı:
 Büyük cam kâsenin orta yerine küçük kâseyi yerleştirin.
 Küçük kâsenin etrafını sıcak su ile doldurun.
 Büyük kâsenin üstünü naylon ile kapatıp lastik bantla sabitleyin
ve naylonun orta yerine küçük ağırlığı yerleştirin.
 Zamanla küçük kâsenin içerisine su damlalarının toplandığını
göreceksiniz.
“Deniz Suyu Heterojen Bir Karışımdır.” Deneyi
Malzemeler: Beher, bek alevi, huni ve filter kâğıdı, 250 ml deniz suyu.
Deneyin Yapılışı:
 Bir behere deniz suyu koyunuz ve 60-70ml deniz suyu kalıncaya
kadar karıştırınız.
 Katı gözlenince ısıtmayı durdurunuz ve kalıntıların çökmesini
bekleyiniz.
 Şeffaf sıvı kısmı tekrar ısıtarak tekrar katı maddeler görünceye
kadar devam ediniz.
 Sıvı kısmı başka kaba aktarınız ve sıvı kısımda hiçbir kalıntı
olmayıncaya kadar bu işleme devam ediniz.
6
Denizlerdeki Minik Canlılar Deneyi
Malzemeler: Su, Mikroskop, Lam ve lamel, yosun veya denizel bitkiler veya
seyreltilmiş deniz dibi çamuru.
Deneyin Yapılışı:
 Denizel ortamdan topladığınız canlıları mikroskop altında küçük
parçalar haline getirerek inceleyiniz.
Mikro fosil Arama Deneyi
Malzemeler: Kil, çamur, hidrojen peroksit veya sirke, eldiven, kavanoz, lam ve
lamel, mikroskop, pipet ve su.
Deneyin Yapılışı:
 Bir kavanoz içerisine kil veya çamur parçalarını koyun ve
üzerine hidrojen peroksit veya sirke ekleyerek birkaç saat
beklemeye bırakın.
 Bekleyen çamur veya kil parçacıkları üzerindeki sıvıyı
sarsmadan dökünüz ve üzerine su ekleyiniz.
 Üzerine su ekleme işini birkaç kere tekrarlayınız ve son olarak
kalan örnekten bir iki damla lam üzerine koyarak mikroskopta
inceleyiniz.
7
DenizTemiz Derneği/TURMEPA
Kuzguncuk Mah.
Aziz Bey Sok. No:26
34674 Üsküdar / İstanbul
T: 0 216 310 93 01
F: 0 216 343 21 77
www.turmepa.org.tr
[email protected]
[email protected]
8