Hakan İLASLAN1, Ahmet ASLAN1, Ömer Nadir KOÇ1, Türker

J.Neurol.Sci.[Turk]
Journal of Neurological Sciences [Turkish] 27:(1)# 22; 104-110, 2010
http://www.jns.dergisi.org/text.php3?id=347
Derleme
Lomber Disk Hernilerinde Transforaminal Endoskopik Diskektomi
Hakan İLASLAN1, Ahmet ASLAN1, Ömer Nadir KOÇ1, Türker DALKILIÇ1, Sait NADERİ2
1
Medipol Hastanesi, Omurga Sağlığı Merkezi, İstanbul 2Ümraniye Eğitim ve Araştırma
Hastanesi, Nöroşirürji Kliniği, İstanbul
Özet
Özet Endoskopik disk cerrahisi son yıllarda belirgin gelişme göstermiş, günümüzde
transforaminal yolla, seçilmiş olgularda diskektomi yapılabilmektedir. Bu çalışmanın amacı
lomber disk hernisi nedeni ile transforaminal endoskopik diskektomi geçiren hastalar elde
edilen ilk sonuçları gözden geçirmektir.
Yöntem 2008 - 2009 tarihleri arasında transforaminal endoskopik diskektomi geçiren
hastaların dosyaları geriye dönük olarak taranmıştır. Olgularda demografik verilerin yanı sıra,
preoperatif ve postoperatif ağrı şiddetleri VAS skoruna göre, erken ve 6 aylık memnuniyet
durumları ise Macnab kriterlerine göre incelenmiştir.
Bulgular Opere edilen 21 hastanın 13'ü erkek, 8'i kadındı. Olguların temel yakınması siyatalji
idi. Olguların üçünde ağrının yanı sıra kuvvet kaybı vardı. Preoperatif ortalama VAS değeri
8.47 idi. Olguların dördünde disk hernisi L3-4, 15'i L4-5, ikisi L5-S1 seviyesinde idi.
Olguların 17'sinde disk hernisi foraminal veya foraminal + paramedian, dördünde uzak lateral
yerleşimli idi. Erken postoperatif dönemde olguların 18'i işlemden memnun kalmış (%85),
VAS değerleri 2.11'e düşmüştür. On sekiz olgunun altı aylık izlemlerinde, üç olgunun
ağrılarının tekrarlamış, bu nedenle bu üç olguya selektif kök blokajı yapılmıştr. Buna göre 6
aylık izlemde memnuniyet oranı %71'e düşmüş, 18 olgunun VAS değeri 2.4 olarak
belirlenmiştir.
Tartışma Transforaminal endoskopik diskektomi seçilmiş olgularda iyi sonuç vermekte ve
güvenilir bulunmuştur. Bununla beraber hastanın işlem sırasında kooperasyonu ile cerrahın
deneyimi, diskin yüksekliği ve yerleşim yeri, işlemin başarısını doğrudan etkilemektedir.
Anahtar Kelimeler: Endoskopik diskektomi, lomber disk hernisi, transforaminal
Transforaminal Endoscopic Discectomy in Lumbar Disc Herniations
Summary
Objective Endoscopic lumbar discectomy has been popular in recent years. Currently
transforaminal endoscopic discectomy is performed successfully in selected cases. The aim of
this study is to review the preliminary results of transforaminal endoscopic discectomy
procedure.
Methods The charts of cases who underwent transforaminal endoscopic discectomy in 20082009 were reviewed retrospectively. The demographic data, the preoperative and
postoperative pain severity (based on VAS scores), and postoperative 1 and 6th month
satisfaction rates (based on Macnab classification) were analysed.
Results There were 21 cases (13 male, and 8 female). The main symptom was sciatica. There
was motor deficit in three cases. The preoperative mean VAS score was 8.47. The disc
herniation was located in L3-4 in four cases, in L4-5 in 15 cases, and in L5-S1 in two cases.
104
J.Neurol.Sci.[Turk]
The lumbar disc herniation was foraminal or foraminal + paramedian in 17 cases, and
extraforaminal (far lateral) in 4 cases. Eighteen cases (85%) was satisfied from the procedure
in early postoperative period, and the mean VAS score reduced to 2.1. Three out of 18 cases
who were well in early postoperative period reported light sciatica and suffered
transforaminal selective nevre root block. The satisfaction rate reduced to 71% in 6th month
postoperatively. The VAS sacore was reported to be 2.4 at 6th month.
Conclusion Transforaminal endoscopic discectomy was found to be successful and safe in
selected cases. However, cooperation with patient during the surgery, the height of disc, the
location of disc, and the experience of the surgeon affect the success rate after the surgery.
Key words: Endoscopic discectomy, lumbar disc herniation, transforaminal
komponenti olan paramedian, foraminal ve
uzak lateral yerleşimli disk hernisi olan
olgular seçilmiştir. Disk yüksekliğinin 7-8
mm'den dar olmaması ve işlem sırasında
cerrah-hasta kooperasyonunun iyi olması
diğer kriterleri oluşturmaktadır. Olguların
tamamında işlemin sedoanaljezi ile
yapılacağı, işlemden memnun kalınmadığı
takdirde mikrocerrahiye geçilebileceği
belirtilmiştir.
Olguların
demografik
verilerinin yanı sıra, ağrı ve memnuniyet
durumlarındaki
değişim
araştırıldı.
Hastaların ağrı durumları preoperatif ve
postoperatif VAS skorları ile incelenmiş,
erken ve 10 aylık memnuniyet durumları
ise
Macnab
sınıflamasına
göre
(6)
değerlendirilmiştir . Buna göre:
GİRİŞ
Günümüzde tüm cerrahi alanlarda olduğu
gibi, spinal cerrahide de minimal invaziv
cerrahi yaklaşım giderek yaygınlık
kazanmaktadır.
Mikrodiskektominin
1990'lı yıllardan bugüne giderek daha çok
kullanılması ve disk cerrahisinde altın
standart
olmasından
sonra,
belirli
merkezlerde
endoskopik
diskektomi
teknikleri
kullanılmaya
başlanmıştır(7,8,15,16). Mevcut endoskopik
diskektomi
tekniklerinden
biri
transforaminal endoskopik diskektomi
(TFED) tekniğidir. Bu tekniğe ilişkin
konsept ilk kez Kambin ve Gellman
tarafından tanımlanmış, Yeung tarafından
İlk
çalışmalarda
geliştirilmiştir(15).
artroskopik diskektomi ile foraminal ve
ekstraforaminal herniasyonlarda %88.2
başarı
oranı
bildirmişlerdir(8,14,15).
Endoskopik transforaminal cerrahinin
gelişmesi 1990 sonlarından itibaren hız
kazanmış, bunun sonucunda günümüzde
transforaminal yolla, seçilmiş olgularda
diskektomi yapılabilmekte ve iyi sonuçlar
bildirilmektedir(11). Bu çalışmanın amacı
TFED uyguladığımız hastalarda elde
edilen ilk sonuçları gözden geçirmektir.
Mükemmel: Ağrı yok, çalışma kısıtlaması
yok
İyi: Nadiren bel veya bacak ağrısı,
çalışmaya engel yok
Orta: Ara ara ağrı, ancak eski işine devam
edemiyor
Kötü: Ağrı var, ikinci bir cerrahi girişime
gereksinim var.
Ameliyat Tekniği
Endoskopik diskektomi birçok aşamadan
oluşur. Bu aşamalardan her hangi birinin
dikkatsizce
yapılması,
işlemin
başarısızlığına
yol
açabildiği
gibi,
komplikasyonlara da yol açabilir. Bu
aşamalar; (1) Sedasyon ve pozisyon
aşaması, (2) İşaretleme aşaması, (3)
Diskografi ve Kirschner teli yerleştirilme
GEREÇ VE YÖNTEM
2008-2009 yıllarında TFED uygulanan 21
olgunun klinik ve radyolojik verileri
retrospektif olarak irdelendi. Olguların
hepsinde tanı MR incelemesine dayanarak
konmuştur. Genel olarak foraminal
105
J.Neurol.Sci.[Turk]
aşaması, (4) Foraminoplasti aşaması, (5)
Çalışma kanülünün yerleştirilme aşaması,
(6) Endoskopik diskektomi aşaması ve (7)
Postoperatif aşama şeklinde tanımlanabilir.
1. Sedasyon ve Pozisyon
Operasyonlar
lateral
pozisyonda,
sedoanaljezi ve lokal anestezi altında
radyolusent
operasyon
masasında
yapılmıştır. Hastanın girişim sırasında
kooperasyonunun kaybolmaması için derin
sedasyondan
kaçınılmıştır.
Girişim
yapılacak taraf üstte olmalıdır. Hastanın
belinin altına bir yastık yerleştirilerek
fleksiyon verilir. Böylece foramenin
genişletilmesi kolaylaştırılır (Resim 1).
Resim 3: Diskektomi aşaması. A: Çalışma kanülünden
fragmanın alınması, B: Alınan fragmanın görünüm ve
boyutu
Resim 4: Paramedian ve foraminal yerleşimli bir
hastanın işlem öncesi (A) ve sonrası (B) aksiyal MR
görüntüsü
2. İşaretleme Aşaması
Gerekli saha temizliği ve örtmeyi
izleyerek; orta hat ve krista iliak markerle
çizilir. Daha sonra L5-S1 ve L4-5 mesafesi
için orta hattın 12-14 cm lateralinde, daha
yukarı mesafeler için ise 10-12 cm
lateralinde, orta hatta paralel bir başka
çizgi çizilir (Resim 1). Obez hastalarda ve
foramen darlığı veya faset hipertrofisi
olanlarda bu mesafe artabilir. Bu işlemden
sonra Kirschner teli ile iğnenin yönelimi
tayin edilmelidir. Bu işlem, belki de
TFED'in en önemli aşaması olup, yanlış
iğne yönelimi ile hatalar zinciri başlar. Bu
amaçla lumbosakral lateral skopik
görüntüleme altında, lateral lumbosakral
aksa 55 derece açı ile Kirschner telinin ucu
işlem yapılacak mesafenin foramenine
yönlendirilir. Kirschner telinin ucu
foramende, alt end platoya değecekmiş
gibi konumlandırılır ve bu trase ciltte
markerle çizilir. Bu çizgi ile lateraldeki
orta hatta paralel çizginin birleştiği
noktadan 22 numaralı Schiba iğnesi ile
giriş yapılır.
Resim 1: Pozisyon ve işaretleme işlemi
Resim 2: Girişimin aşamaları: A: Diskografi
aşaması, B ve C: foraminoplasti işlemi, D: çalışma
kanülünün yerleştirilmesi
106
J.Neurol.Sci.[Turk]
aşamada kanülün doğru yerde olduğundan
şüphelenilirse skopi ile kontrol edilmelidir.
Ayrıca biopsi forsepsi ve huk kullanılırken
derinlik hissinin kaybolmaması için
mutlaka alet içeride iken skopi kontrolü
yapılmalıdır. Öncelikle ekstrüde disk
fragmanı araştırılır. Ekstrüde fragman
çıkarıldıktan sonra disk mesafesine
girilerek diskektomi yapılır (Resim 3).
Bazı otörler önce diskektomi sonra ise
fragmentektomi yapmayı tercih ederler.
İşlemin sonunda antibiyotikli solusyonla
disk yıkanıp endoskop ve kanül çekildikten
sonra cilt bir veya iki sütürle kapatılır.
İğnenin yönelimi, lateral görünümde yere
55-60 derecelik açıya karşılık, AP
düzlemde inter kristal çizgiye kraniokaudal
yönde 25 derece olmalıdır.
3. Diskografi ve Kirschner Teli
Yerleştirilme Aşaması
İşaretleme aşamasından sonra disk
mesafesine girilerek diskografi yapılır.
Diskografi için 22 no Schiba ile belirtilen
koordinatlardan diskin içine girilerek
mesafeye 1 cc Omnipaque + 2 CC İndigo
Carmin (veya Rifocin) verilir (Resim 2A).
Bu işlem hem diskografiyi sağlar. Hem de
diski boyayarak tanınmasını kolaylaştırır.
Diskografiden sonra, Schiba iğnesinin
içinden Kirschner teli geçirilerek mesafeye
yerleştirilir ve Schiba iğnesi çıkarılır.
7. Postoperatif Dönem
Hastalar postoperatif 2. saatte mobilize
edilir. İlk 2-3 günde ev içinde kısa
yürüyüşler yapılır. Ancak kısa aralıklarla
oturmaya müsaade edilir. Bir hafta sonra
işbaşı yapabilir. Postoperatif 3. ayda
kontrol MR çekilir. Resim 4'te bir olgunun
preoperatif ve postoperatif MR görüntüsü
yer almaktadır.
4. Foraminoplasti Aşaması
Bu aşamada dilatasyon ve törpü (reamer)
ile foraminaplasti yapılır. Kirschner teli
endoskop yerleştirilinceye kadar yerinde
kalmalıdır. Dilatasyon işlemine başlarken
Kirschner teli etrafında 6-7 mm lik cilt
kesisi yapılır. Önce klavuz yerleştirlir ve
ince, orta ve büyük törpülerle sıra ile
foramen
törpülenerek
foraminoplasti
yapılır. Foraminoplasti işleminin her
aşamasında aletlerin konumu skopi ile teyit
edilmelidir (Resim 2B ve C).
BULGULAR
Olguların 13'ü erkek, 8'i kadındı. Olguların
yaş ortalaması 46.2 (33-76) idi. Olguların
tamamı radiküler bacak ağrısı ile
başvurmuşken, üç olguda aynı zamanda
kuvvet
kaybı
saptandı.
Olguların
preoperatif VAS skorları 8.47 olarak
belirlendi.
5. Çalışma Kanülünün Yerleştirilmesi
Foraminoplasti yapıldıktan sonra, foramen
genişlemiş olur ve çalışma kanülü
yerleştirilerek Kirschner teli dahil tüm
diğer aparatlar çıkartılır (Resim 2D). AP ve
lateral skopi kontrolu ile kanülün durumu
tespit edildikten ve eğer açılı kanül
kullanılacaksa açıklığı aşağıya bakar
şekilde yerleştirildikten sonra, çekiçle
hafifçe yeri sağlamlaştırılır. Kanül AP
pozisyonda
medial
pediküler
hattı
geçmemiş olmalıdır.
Disk hernisi dört olguda L3-4, 15 olguda
L4-5 ve iki olguda L5-S1 seviyesinde idi.
Disk hernisi 17 olguda foraminal veya
foraminal + paramedian, dört olguda uzak
lateral yerleşimli idi. Olguların tamamında
endoskopik işlem başarıyla yapılmış, 18
olgu postop 2-4. saatlerde taburcu
edilmişken, üç olgu postoperatif 1. günde
taburcu edilmiştir.
Serimizde sadece bir olguda, işlemin
sonuna doğru dura yaralanması gözlenmiş,
herhangi
bir
postoperatif
defisit
gözlenmemiştir.
6. Endoskopik Diskektomi Aşaması
Çalışma kanülünün içinden endoskop
geçirilerek yerleştirilir. Video aparatı ve
sıvı bağlantısı yapılır. Kullanılacak sıvı
izotonik olmalı ve vücut ısısında olmalıdır.
Sol el ile çalışma kanülü ve endoskop
tutulur, sağ el ile de diskektomi
yapılmalıdır. Diskektomi dahil her
Erken memnuniyet olguların %85'inde
belirlenmiştir. Memnun olmayan üç olguya
bir
hafta
içinde
mikrodiskektomi
uygulanmıştır.
107
J.Neurol.Sci.[Turk]
Transforaminal endoskopik diskektomi
(TFED) yöntemi standart mikrodiskektomi
yönteminden
daha
az
invaziftir.
Ligamentum flavum ve kanal içi yapıların
alınmaması skar dokusunun az olmasına
neden olmaktadır(3,4,9). Yeung ve Tsou
çalışmalarında TFED'de dura yaralanması
riskini %0,3 olarak bildirmişlerdir(14,15).
Bizim çalışmada sadece bir olgu, işlemin
sonuna doğru dura yaralanması gözlenmiş,
herhangi bir postop defisit gözlenmemiştir.
TFED ile ekstrüde veya sekestre disk
fragmanına doğrudan yaklaşılabilmektedir.
Sedoanaljezi altında yapılan bu işlem
sırasında hastanın uyanık olması nöral
yapıların güvenliğini sağlar. Hastalar aynı
gün ya da ertesi günü taburcu
edilebilmektedir. Kısa operasyon süresi
nedeniyle hızlı rehabilitasyon olmakta,
anatomik travmanın az olması hem ağrının
az olmasını sağlamakta hem de instabilite
riskini azaltmaktadır. Erken mobilizasyon,
erken taburculuk, işe erken başlama ve bel
ağrısının az olması başlıca avantajları
oluşturmaktadır(1,3,8,9,11,13,14).
TFED'de
revizyon operasyonları klasik cerrahi ile
karşılaştırıldığında çok daha kolay
olmaktadır. Yeung ve Hoogland'ın
çalışmalarında TFED sonrası rekürrens
oranı %5 olarak belirtilmiştir(3,4,15).
Postoperatif 6-8. aydaki izlemlerde üç
olgunun zaman zaman kalça ağrıları
olduğu belirlenmiş, bu olgulara selektif
transforaminal kök bloğu yapılmıştır.
Böylece tam memnuniyet oranı 6-8 aylık
dönemde 15 hastada belirlenmiştir (%71).
Benzer şekilde postoperatif ortalama VAS
skorları erken dönemde 2.4, 6. ayda ise 2.1
olarak saptanmıştır.
TARTIŞMA
Bu çalışma TFED'nin seçilmiş olgularda
kısa ve orta dönemde etkin olduğunu
ortaya
koymaktadır.
Her
lomber
diskektomi olgusunda olduğu gibi,
endoskopik diskektomide de postoperatif
başarı birçok etkene bağlıdır. İyi seçilmiş
hasta grubu ve cerrahın deneyimi en
önemli faktörleri oluşturmaktadır.
TFED'nin gerek mikrodiskektomi, gerekse
diğer endoskopik yöntemler göre avantaj
ve dezavantajları bulunmaktadır. Lomber
disk
hernisi
(LDH)
tedavisinde
mikrocerrahi sırasında paraspinal kas
sıyrılması, lamina, faset eklemi ve
ligamentum flavum kısmi eksizyonu
uygulanır(1,14). Geleneksel cerrahinin iyi
sonuçları olmakla birlikte; epidural alanda
operasyon sonrası gelişen skar dokusu
nedeniyle %10 hastada klinik bulgular
gelişmekte
ve
cerrahiye
ihtiyaç
(11)
duyulmaktadır . Revizyon cerrahisi daha
zor olmakta ve komplikasyon riski
yükselmektedir. Bazı çalışmalarda da
spinal kanaldaki yapıların rezeksiyonuna
bağlı olarak spinal instabilite riski
artmaktadır. Postop dekompresyon sonrası
spondilolistezis insidansı çalışmalarda %210 olarak bildirilmiştir. Ayrıca preop
dejeneratif spondilolistezisli hastalarda
postop
progresif
kayma
insidansı
yüksektir. Mikrodiskektomi operasyonu
sırasında sinir yaralanması olabilmekte,
psödomeningosel, BOS fistülü, menenjit
ve yara problemleri görülebilmektedir.
Çalışmalar dura yaralanması riskini %4
olarak belirtmekte ve sonraki operasyonda
%17,6 olarak bildirmektedir(11,14).
TFED'de
operasyon
teknikleri
ve
endikasyon kriterleri ile çeşitli görüşler
mevcut olup belirli endikasyonlarda iyi
klinik sonuçlar bildirilmiştir. TFED'de
standart endikasyon kalsifiye olmamış,
diskojenik bacak ağrısına neden olan disk
hernileridir(14). En iyi yerleşim foraminal
ve
ekstraforaminal
disklerdir(2,5,10).
TFED'de
santral
lokalizasyonlu
herniasyonlarda eksplorasyon zordur.
Hastada spinal stenoz veya lateral reses
stenozu
olması
başarı
oranını
düşürmektedir(9,14). Subligamentöz disk
hernilerinde TFED'de endikasyon limiti
mevcuttur.
Bazı
hastalarda
L5-S1
seviyesine transforaminal yaklaşım ile
ulaşmak iliak kanatlar yüzünden mümkün
olamamaktadır(16). Hastada ileri parezi
veya kauda sendromu gibi ciddi nörolojik
defisit olması, segmental instabilitenin
108
J.Neurol.Sci.[Turk]
değerlendirilmiştir(11). Cerrahi sonrası %82
hastada bacak ağrısı yoktu, %14 ünde ise
ara sıra olan ağrı mevcuttu. Oswestry
skoruna göre preop 75 olan değer 12. ayda
19, 24. ayda ise 20 olarak bulunmuştur.
Hoogland ve arkadaşlarının yaptığı bir
diğer çalışmada 1994-2002 yılları arasında
rekürrens LDH için 238 hastaya TFED
uygulanmış. 2 yıllık izlem sonunda
hastaların %85,71 inde mükemmel ya da
iyi sonuç elde edilmiştir. %9,66 sında orta
derecede sonuç, %4,62 sinde ise tatmin
edici sonuç alınamamıştır. Bacak ağrısı
için VAS skoru preop 8,46 dan 2,61'e
düşmüştür.
bulunması
TFED
için
Bizim
kontrendikasyondur(1,7,11,12).
serimizdeki olgulardaki endikasyon ve
komplikasyonlar
literatürle
uyumlu
olmakla birlikte cerrahi tecrübe açısında
orta hat diskleri göreceli olarak
kontrendike kabul edilmiştir.
TFED
sonrası
gelişebilecek
komplikasyonlar;
enfeksiyon,
tromboflebitis, dizestezi, dura ve vasküler
yaralanmalardır. Komplikasyon oranı
TFED'de %2,7-3,5 arasındadır. Geleneksel
cerrahide ise bu oran %6 olarak
Bizim
21
olguluk
verilmiştir(11,14).
serimizde 1 hastada postoperatif defisit
oluşturmayan
dura
yaralanması
görülmüştür (%4,7).
Bizim çalışmamızda erken dönemde
iyileşen olguların üçünde sonraki aylarda
yakınmaların baş göstermesi nedeni ile
algolojik
yaklaşım
uygulanarak,
yakınmaların giderildiği belirlenmişti.
TFED sonrası sonuçların mikrocerrahi ile
eşdeğer olduğu literatürde bildirilmektedir.
Wen-Ching
Tzaan'ın
çalışmasında
transforaminal endoskopik diskektomi
uygulanan 134 hasta modifiye Macnab
kriterlerine göre değerlendirilmiştir(14).
Cerrahi sonrası %89 oranında hastalar
mükemmel
ya
da
iyi
sonuçlar
bildirmişlerdir (%28 mükemmel 38 hasta,
%61 iyi 82 hasta). %7 hastada orta
derecede sonuç alınmış, sadece %4 hastada
ise sonuç kötü olmuştur. Sonuçları kötü
olan bu 6 hastaya (%4) tekrar cerrahi
uygulanmıştır. Operasyon sonrası 8
hastada (%5,9) bacağın aşağısında geçici
dizestezi oluşmuş ve bu da 3 ay içinde
iyileşmiştir. Bizim çalışmamızda da üç
hastaya erken dönemde mikrodiskektomi
yapılması gerekmiştir.
Sonuç olarak, TFED yönteminin seçilmiş
olgularda iyi sonuç verdiği ve güvenilir
olduğu belirlenmiştir. Bununla beraber
hastanın işlem sırasında kooperasyonu,
diskin yüksekliği ve yerleşim yeri, keza
cerrahın deneyimi de işlemin başarısını
doğrudan etkilemektedir.
İletişim:
Ömer Nadir Koç
E-mail: [email protected]
Gönderilme Tarihi: 23 Eylül 2009
Revizyon Tarihi: 29 Aralık 2009
Kabul Tarihi: 12 Ocak 2010
Hoogland ve arkadaşlarının çalışmasında
142 hastaya TFED uygulanmıştır(3).
Hastalar VAS ve Macnab kriterlerine göre
1 yıl sonra değerlendirilmişlerdir. Bacak
ağrısı preop VAS değeri 8,2 olurken,
postop VAS değeri bir yıl sonunda 2,6
olmuştur. Macnab skoruna göre iki yıl
sonunda %50,8 mükemmel sonuç, %33,8
iyi sonuç alınmıştır. %14,4 orta derecede
memnuniyet mevcutken %0,9 (1 hasta)
kötü sonuç elde edilmiştir.
The Online Journal of Neurological
Sciences (Turkish) 1984-2010
This e-journal is run by Ege University
Faculty of Medicine,
Dept. of Neurological Surgery, Bornova,
Izmir-35100TR
as part of the Ege Neurological Surgery
Reutten ve arkadaşlarının çalışmasında
TFED
uygulanan
178
hasta
109
J.Neurol.Sci.[Turk]
World Wide Web service.
Comments and feedback:
E-mail: [email protected]
URL: http://www.jns.dergisi.org
Journal of Neurological Sciences (Turkish)
Abbr: J. Neurol. Sci.[Turk]
ISSNe 1302-1664
12.
13.
KAYNAKLAR
14.
1.
Chiu JC: Endoscopic lumbar foraminoplasty.
Ed's, Kim DH, Fessler RG, Regan JJ,
Endoscopic spine surgery and instrumentation:
percutaneous procedures. Thieme Medical Pub.
New York 2005, pp:212-29
2. Choi G, Lee SH, Bhanot A, Raiturker PP, Chae
YS: Percutaneous endoscopic discectomy for
extraforaminal lumbar disc herniations:
extraforaminal
targeted
fragmentectomy
technique using working channel endoscope.
Spine 2007; 32: E93-E99
3. Hoogland T, Schubert M, Miklitz B, Ramirez A:
Transforaminal posterolateral endoscopic
discectomy with or without the combination of
a low-dose chymopapain: a prospective
randomized study in 280 consecutive cases.
Spine 2006; 31: E890-E97
4. Hoogland T, van den Brekel-Dijkstra K,
Schubert
M,
Miklitz
B:
Endoscopic
transforaminal discectomy for recurrent
lumbar disc herniation: a prospective, cohort
evaluation of 262 consecutive cases. Spine
2008; 33: 973-78
5. Jang JS, An SH, Lee SH: Transforaminal
percutaneous endoscopic discectomy in the
treatment of foraminal and extraforaminal
lumbar disc herniations. J Spinal Disord Tech
2006; 19: 338-43
6. Macnab I : Negative disc exploration.JBJS
(Am) 1971; 53A:891–903
7. Mayer HM, Brock M, Berlien HP, Weber B:
Percutaneous endoskopic laser discectomy
(PELD). A new surgical technique for nonsequestrated
lumbar
discs.
Acta
Neurochirurgica Suppl 1992; 54: 53-8
8. Mayer HM, Brock M: Percutaneous endoscopic
lumbar discectomy (PELD). Neurosurg Rev
1993; 16: 115-20
9. Ramsbacher J, Kern BC, Kombos T, Brock M:
Transforaminal endoscopic sequestrectomy:
indications, operative technique and first
clinical experience. Neurosurgery Quarterly
2000; 10: 224-27
10. Ruetten S, Komp M, Godolias G: An extreme
lateral acces for the surgery of lumbar disc
herniations inside the spinal canal using the
full-endoscopic
uniportal
transforaminal
approach-technique and prospective result of
463 patients. Spine 2005; 30: 2570-78
11. Ruetten S, Komp M, Merk H, Godolias G: Fullendoscopic interlaminar and transforaminal
15.
16.
110
lumbar discectomy versus conventional
microsurgical technique: a prospective,
randomized, controlled study. Spine 2008; 33:
931-39
Schubert M, Hoogland T: Endoscopic
transforaminal nucleotomy with foraminoplasty
for lumbar disk herniation. Oper Orthop
Traumatol 2005; 17: 641-61
Tsou PM, Alan Yeung C, Yeung AT:
Posterolateral
transforaminal
selective
endoscopic discectomy and thermal annulplasty
for chronic lumbar discogenic pain: a minimal
access
visualized
intradiscal
surgical
procedure. Spine J 2004; 4: 564-73
Tzaan WC: Transforaminal percutaneous
endoscopic lumbar discectomy. Chang Gung
Med J 2007; 30:226-34
Yeung AT, Tsou PM: Posterolateral endoscopic
excision for lumbar disc herniation: surgical
technique, outcome and complications in 307
censecutive cases. Spine 2002; 27: 722-31
Yeung AT, Yeung CA: Posterolateral selective
endoscopic discectomy: the YESS technique.
Ed's, Kim DH, Fessler RG, Regan JJ,
Endoscopic
Spine
Surgery
and
Instrumentation: Percutaneous Procedures.
Thieme Medical Pub. New York 2005, pp:20111