Çocuk Beslenmesi ve Gelişiminde ve Gelişiminde Zeytinyağın y y ğ

Çocuk Beslenmesi ve Gelişiminde
ve Gelişiminde Zeytinyağın y y ğ
Yeri
Dr. Yahya Laleli
Düzen Laboratuvarlar Grubu
6 Kasım 2008, Kırıkkale
Dünya Sağlık Örgütüne göre
bulaşıcı olmayan hastalıklarda risk
faktörleri:
9 Sağlıksız diyet,
diyet
9 Fiziksel inaktivite,
G d kaynaklı
Gıda
k
kl diğer
diğ alan
l
9 Yenidoğan ve genç çocukta
yetersiz besin,
9 Mikronutrient eksiklikleri’ dir.
World Health Organization
Beslenme, Çevre ve
Sosyal Faktörlerin
Hayat
y Gelişimine
ş
Etkisi
Bozulmuş zihinsel gelişme
Artmış
A
t
ölüm
hızı
Uygunsuz/vakitsiz emzirme
Azalmış kollama
kapasitesi
Yetişkin
Beslenme
Bozukluğu
Yetersiz
Fetal
Beslenme
Fetüs ve
yenidoğan
Beslenme
B
Bozukluğu
kl ğ
Sık görülen enfeksiyon
Dengesiz
g
beslenme,
sağlık ve korunma
Hızlı
Büyüme
Çocuk
Beslenme
Bozukluğu
Visseral
Obezite
Hipertansiyon
Diyabet
Dengesiz
beslenme,
Sağlık ve
korunma
Yetişkin
Beslenme
Bozukluğu
Gebelik
Düşük
Kilo
kazanımı
Artmış anne ölümü
Düşük
Entelektüel
Potansiyel
Adolesan
Beslenme
Bozukluğu
Dengesiz
beslenme
sağlık ve
korunma
Dengesiz beslenme,
Sağlık ve korunma
Düşük
Entelektüel
Potansiyel
Fig.1. Lifecourse:theproposedcausallinks.Source:adaptedfromACC/SCN,2000
PublicHealthNutrition:7(1A),101–121
Nesiller
es e Arası
as Etkiler
t e
1. Zayıf büyüyen genç kızlar, çelimsiz kadınlar olarak
yetişmekte ve düşük kilolu bebek doğumlarına ve
onlarında çelimsiz olmaları nedeniyle bir döngü
başlamasına sebep olmaktadır.
2. Doğum öncesi annenin beden olcusu çocuk
bedeninin önemli bir belirleyicisidir,
3. Obesite, bel çevresi, gebelik diyabeti ve doğum kilosu
gibi faktörler nesillere taşınır,
4. Sağlıksız
ğ
hayat tarzı, bir sonraki jenerasyonun
sağlığına direkt etkide bulunabilir,
(hamilelik döneminde sigara kullanımı gibi.)
gibi )
Joint WHO/FAO Expert Consultation on Diet, Nutrition and the Prevention of Chronic Diseases
Geneva, 28 January--1 February 2002
Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre, dünyada
400 milyonun üzerinde obez ve yaklaşık 1.6
milyar fazla kilolu birey bulunuyor. 2015 yılında
ise, obez sayısının 700 milyona, fazla kilolu
birey sayısının ise 2.3 milyara ulaşacağı tahmin
ediliyor.
Türkiye’de
Tü
ki ’d de
d büyük
bü ük bir
bi hızla
h l yayılıyor.
l
S ğl k
Sağlık
Bakanlığı bilgilerine göre, obezite günümüzde
Tü ki ’d
Türkiye’de,
ö llikl çocukluk
özellikle
kl k çağının
ğ
en sık
k
görülen kronik hastalıklarından biri olarak kabul
ediliyor.
dili
E k kl d obezite
Erkeklerde
b it sıklığı
kl ğ yüzde
ü d 21.2
21 2
iken, bu oran kadınlarda yüzde 41.5’e kadar
çıkıyor.
k
Ob it başlama
Obezite
b l
yaşı 6‘ya
6‘ kadar
k d düştü.
dü tü
3.3.Türkiye’de Obezite ile Mevcut Durum
3 3 1 Çocuklarda ve Adolesanda Obezite Prevelansı
3.3.1. Çocuklarda ve Adolesanda Obezite Prevelansı
İl
N
Yaş
Zayıf
Kayseri
3703
6‐10
11 – 17
İstanbul, ,
Ankara, İzmir
1044
12‐13
İstanbul, İstanbul
Ankara, İzmir
1014
Yeditepe Yeditepe
Üniv.
1669
12‐13
12
13
Yuva
10‐12
Muğla
4260
6‐15
12
Kilolu
Obez
10.6
1.6
12
2
Kız
13 3
13.3
Erk
15.1
Kız
16 7
16.7
Erk
25
Kız
Erk
34.4
Kız
7.6
Erk
9.1
Çocukluk obezitesi 20 yılda %6.7’den %15‐16’ya çıktı.
Kardiyovasküler hastalıklar kanser osteoporoz ve
yaşlanma üzerine besin etkileri ile ilgili yeni araştırmalar
zeytınyağının bu durumlara karşı koruyucu olarak etkin
olduğunu göstermiştir.
Hamilelikte Anne;
Günde ilave 300 kaloriye ihtiyacı vardır.
Zeytinyağ iyi bir enerji kaynağıdır.
• Sadece 25 ml virgin zeytinyağı bu
ihtiyacın 225 kalorisini karşılar.
• Ayrıca esansiyel yağ asitleri , E
vitamini ve antioksidanları, minör
y , demir,,
nutrientleri ((Kalsiyum,
magnezyum gibi) sağlaması yanında
eksokrin sindirim salgılarını uyarır ve
hafif laksatif etkisi vardır.
Hamilelik/Uterus İçi Büyüme, II
Plasenta
l
yağ
ğ asitleri
i l i
sentezleyemez,
Annenin linoleic (W-6) ve linolenic
(W3) asitlere ihtiyacı vardır. Balık
yağı W-3 ve W-6 için iyi bir
k
kaynaktır
k fakat
f k aşırı miktarı
ik
plasentada aşırı büyümeye sebep
y y ğ
w-3/w-6
/
olabilir. Zeytinyağındaki
oranı anne sütüne çok yakındır.
Hamilelik/Uterus İçi Büyüme, I
Tarihsel kayıtlar ve geriye
dönük çalışmalardan
bililiyoruzki:
IUGR (Geri kalmış fetal
büyüme) artmış koroner
k l hastalığı,
kalp
h t l ğ iinme
e ve
e
diyabet riski ile
ili kil di il i ti
ilişkilendirilmiştir.
Hamilelik/Uterus
Hamilelik
/Uterus içi Büyüme
üyüme,, II
Doğum
ğ
Sonrası Gelişme
li
;
Hamilelik döneminde
zeytinyağı kullanan annelerin
bebekleri,
bebekleri
doğum sonrası daha iyi
gelişim ve motor hareket
refleksleri göstermektedir.
Emzirme, anne yönünden
25 ml Natürel Zeytiyağ
• Annenin enerji ihtiyacı >500
k l i/ ü ihtiyacının
kalori/gün
ih i
yarısını
karşılarken;
• Yenidoğanın gelişimi için gerekli
esansiyel yağ asitlerini anne sütüne
benzer oranda linoleic/linolenic asit
içerir ve yeterli miktarda karşılar.
• Natürel Zeytinyağ küçük ama etkin
antioksidan (polifenol),
antienflamatuvar ve Vit.E kaynağıdır.
y ğ
• Oleik asidin büyüme ve kemik
mineralizasyonu üzerinde olumlu
etkisi vardır.
• Barak hareketlerinde ve mineraller
dahil besinlerin emilmesinde etkinlik
sağlar.
sağlar
• Emzirme çocuklukta gözlenen düşük kan basıncı düzeyleri ile ilişkilendirilmiştir.
Singhal et al. anne sütü yerine folmula tüketiminn ileri yaşlarda diastolik ve ortalama atreal kan basıncını
arttırdığını göstermistir.
Emzirme, bebek yönünden
Annenin tükettiği Natürel Zeytiyağın
anne sütüne
ütü
etkisi,
tki i
• Fetüs ile olan fonksiyonel
y
ilişkide
ş
annede gerçekleşen metabolik
adaptasyona yardımcı olur.
• Sütteki yağ asitleri içinde:
küçük,orta uzunluktaki yağ asitlerin
(C10:0-C16:0) oranı azalır, C18:0
ve cis
cis-9C18:1)
9C18:1) oranı artar, Linoleik
asit isomerlerinin (GLA) oranı
azalır.
• Fetüsün beyin ve kemik gelişimini
destekler.
• Aşırı kilo alınımı görülmez.
Aşırı kilo bulaşıcı olmayan kronik
hastalıklar için ana risk faktörüdür
• Ateroskleroz çocuk yaş grubunda
başlar ve ileri yaşlarda bulgu
verir
• Çocukluk çağı obezitesi,
metabolik sendrom ve koroner
arter hastalığına zemin
hazırlamaktadır
Erişkin obezlerin çoğu çocukken
de obezdir.
obezdir
“obezitenin sağlık bakımı ve üretken olamama durumu gibi indirekt
etkilerle topluma yüklediği finansal yük oldukça belirgindir”
belirgindir.
World Health Organization
Sınıfa göre çocuklarda VKI g
ç
durumları 75.2
74.3
80
70
69.2
60
%
50
hazırlık
S1
S2
40
30
20
10
8 5.8
9.7
10.4
8.7
11.8
10.3
8
8.6
0
zayıf
Dr.S.Yalçın verilerinden
normal
riskli
fazla kilolu
ADOLESCENCE ÇAĞDA OBEZİTE
•
•
•
Çocukluk ve adolesanlık gibi erken
dö
dönemlerinde
l i d bile
bil bozulmuş
b
l
glukoz
l k
toleransı ve aykırı lipid profili
gözlenmektedir.
Yük k kan
Yüksek
k
basıncı,
b
b
bozulmuş
l
glukoz
l k
toleransı ve dilipidemi (metabolik
sendrom) daha çok sağlıksız yaşam tarzı
ve diyeti olan çocuk ve adolesan
kümelerinde görülmektedir.
Riski arttıran faktorler çok fazla satüre
yağ,
ğ k
kolesterol
l t
l ve tuz
t alımı
l
il yetersiz
ile
t
i
lifli gıda alımı egzersiz eksikliği ve
hareketsizlik (uzun süre televizyon
seyretme) dir.
seyretme)’dir
Joint WHO/FAO Expert Consultation on Diet, Nutrition and the Prevention of Chronic Diseases
Geneva, 28 January--1 February 2002
Okullara göre çocuklarda VKI g
ç
durumları 75.6
80
65 1
65.1
70
60
%
50
SİOO
TKİOO
40
30
20
10
91
9.1
83
8.3
5.1
14.9
14.9
71
7.1
0
y
zayıf
Dr.S.Yalçın verilerinden
normal
riskli
fazla kilolu
Diyet Yağ Tipleri
Çok
k plak
l k oluşturan
l
Az plak oluşturan
Diyet Yağlar
Doymuş Yağ Asitleri
Domuz, Dana,
K
Koyun,
K
Kuzu
Hidrojenize
bitki l yağlar
bitkisel
ğl
Trans yağ asitleri,
Margarin
Doymamış Yağ Asitleri
Kakoa yağı,
Hindistan cevizi yağı,
Palmiye yağı
Çoklu doymamış
yağ
ğ asitleri
itl i
Tekli doymamış
yağ
ğ asitleri
itl i
Omega-6
Omega-3
Mısır, Safran,
Ayçiçek yağı
Soya fasulyesi
Balık, Keten tohumu
Soya fasulyesi,
Deniz yosunu
http://www.feinberg.northwestern.edu/nutrition/tools-resources/sbm-files/SBM-BloodLipidsPressure.ppt
Zeytinyağı,
Kanola yağı,
Fındık, Avokado
The g
greatest exponent
p
of olive
oil is monounsaturated fat.
fat.
Olive oil is the only vegetable
oil that can be consumed as it
is – freshly
freshl pressed from the
fruit.
Olive oil is a natural juice which
preserves the taste, aroma,
vitamins and properties of the
olive fruit.
Primary component of the
Mediterranean Diet.
• Asetate Æ Stearik asit Æ Oleik asit dönüşümü
ş
Zeytinyağın Biyoaktif Komponentleri
A Vitamini
E Vitamin
Alfa Olivoferol
Beta-Sitosterol
5A
5-Anemosterol
t l
Kampesterol
Stigmasterol
Beta Karotenler
Tekli doymamış yağ
asitleri ve esansiyel
yağ asitleri
Tokoferoller
Skualene
Steroller
Oleik Asit
Linoleik Asit
Linolenik Asit
Palmitik Asit
Hekzanal
3 Metil Butanal
1-Pentan-3-En
3H k
3-Hekzanal
l
Oktan-3-en
3 Hekzanil Asetat
Nonanal Vanilin
Aromatik Maddeler
Fosfolipidler
P lif
Polifenoller
ll
Fosfotidil-Colin
FosfotidilEtanolamin
Fosfotidil-Serin
Fosfotidil-Inozitol
Terpenik Asit
Orto-difenol
Vanilik Asit
Para Hidroksbenzoik Asit
Siringik Asit
Safeic Asit
Para-Kumarik Asit
Sinopik Asit
Sinamik Asit
Types of Dietary Fat and Risk of Coronary
Heart Disease: A Critical Review
Fig. 2. Effects of lauric (12:0), myristic (14:0), palmitic (16:0), elaidic (trans-18:1), stearic (18:0), oleic (cis18:1) and linoleic (18:2n
18:1),
(18:2n-6)
6) acids on total cholesterol (TC)
(TC), LDL cholesterol (LDL
(LDL-C)
C) and HDL cholesterol
(HDL-C). (Reproduced from [15] with permission of the American Society for Clinical Nutrition.)
Journal of the American College of Nutrition, Vol. 20, No. 1, 5-19 (2001)
Olive Oil Evidence
http://www.crmef.org/lipids/LipidsTx%20Lifestyles.ppt
High–monounsaturated fatty acid diets lower both plasma
cholesterol
h l t
l and
d triacylglycerol
t i
l l
l concentrations
t ti
•Step I or Step II diets are
for lowering blood
cholesterol concentrations.
The primary objective of
these diets is to lower
saturated fat (8–10% and
<7% of energy,
respectively), cholesterol
(300 or 200 mg/d), and total
fat (<30% of energy).
•Step
St
I di
diett lowers
l
total
t t l
cholesterol and LDL
cholesterol by 5–7%
•Step II diet can lower total
cholesterol and LDL
cholesterol an additional 3–
7%
•In these diets, saturated fat
energy is replaced by
carbohydrate, resulting in a
low-fat, high-carbohydrate
diet.
FIGURE
G
3. Effects
ff
off LDL-cholesterol, HDL-cholesterol, and triacylglycerol (TG)
( G) concentrations on cardiovascular disease (CVD)
(C ) risk reduction in response to Step
S
II, olive oil
(OO), peanut oil (PO), and peanut and peanut butter (PPB) diets (n = 22). *Significantly different from the other 3 diets, P = 0.005. Values are least-squares means ± SEs.
American Journal of Clinical Nutrition, Vol. 70, No. 6, 1009-1015, December 1999 © 1999 American Society for Clinical Nutrition
Effect of replacing mixed fat in the average American diet
with carbohydrate or various fat sources at 10% of total
energy
Source: Mensink et. al. Am. J. Clin. Nutr. 77:1146 (2003)
http://academic.brooklyn.cuny.edu/health/rschnoll/HNS251/
PowerPoint/phytonutrients_files/frame.htm#slide0068.htm
Olive Oils High in Phenolic Compounds Modulate
Oxidative/Antioxidative Status in
/
Men FIGURE 1 The percentage change in plasma oxidized LDL (A), 8-oxo-dG in mitDNA (B), and urine (C),
a o d a de yde in u
urine
e ((D),
), plasma
p as a GSH-Px
GS
activity
act
ty (E),
( ), and
a d serum
se u HDL-C
C ((F)) in men
e a
after
te 4 d o
of susta
sustained
ed
malondialdehyde
consumption of olive oil with low (LPC), moderate (MPC), and high (HPC) phenolic content. Values are means ±
SEM, n = 12.
Weinbrenner et al, J. Nutr. 134:2314-2321, September
2004
www.nature.com
Phytochemistry:
ytoc e
st y Ibuprofen-like
bup o e
e act
activity
ty in e
extra-virgin
t a
g
o
olive
e o
oil
Gary K. Beauchamp, Russell S. J. Keast, Diane Morel, Jianming Lin, Jana Pika, Qiang Han, Chi-Ho Lee, Amos
B. Smith and Paul A. S. Breslin
Nature 437,
437 45
45-46
46 (September 2005)
Extra-virgin olive oil has similar activity to ibuprofen
.
A recent study has shown that oleocanthal,
oleocanthal a component of extra
extra-virgin
virgin olive oil
oil, has an anti
anti-inflammatory
inflammatory profile
and potency 'strikingly' similar to the nonsteroidal anti-inflammatory drug ibuprofen. Although the two molecules
are structurally dissimilar, they both produce a strong stinging sensation in the throat, and inhibit the same cyclooxygenase (COX) enzymes in the prostaglandin biosynthesis pathway.
Phenol compounds in newly pressed olive oils contribute to a unique balance of flavours. One, an aldehyde
derivative of deacetoxy-ligstroside aglycone (oleocanthal), may do rather more than that. Its pungency induces a
stinging in the throat similar to that caused by the non-steroidal anti-inflammatory drug (NSAID) ibuprofen. Now it
seems that this similar perception also indicates a shared pharmacological activity
activity. Oleocanthal acts as a natural
anti-inflammatory compound with a potency and profile very like that of ibuprofen. Is it coincidence that some of
the health benefits claimed for a Mediterranean diet, rich in olive oil, overlap with those attributed to NSAIDs?
How they underpin the similar throat-irritating and pharmacological properties of the two compounds is unclear
as yet..
Under normal conditions
in a yeast cell, the
longevity protein Sir2
uses NAD as a cofactor
to produce
nicotinamide which
nicotinamide,
then inhibits Sir2 in a
negative feedback loop.
But when the cell is
exposed to
environmental stresses
like calorie restriction,
heat shock, or osmotic
stress (top), PNC1 gets
switched on. The Pnc1
protein converts
nicotinamide to nicotinic
acid, a molecule that has
no effect on Sir2. No
longer inhibited by
nicotinamide, Sir2
http://www.hms.harvard.edu/news/releases/0503sinclair.html
becomes more active
and yeast live longer.
HYDROXYBENZOIC ACIDS
R2
R3
R1
COOH
R4
R1=R2=R4=H ,
R3=OH
OH
p Hydroxybenzoic acid
p-Hydroxybenzoic
R2=R3=R4=H ,
R1=OH
R1=H, R2=R3=R4=OH
R1=R4=H,
=H R2=R3=OH
Salicylic acid
Gallic acid
Gentisic acid
British Naturopathic Journal, Vol. 23, No. 1, 2006
Yüksek oranda mısır diyeti, DMBA grade Yüksek
oranda mısır diyeti DMBA grade
sıçanlarda dimetilbenz(A)anthracene bağlı adeno karsinomaya neden olurken diyete, aynı d
k i
d
l k di t
oranda ilave edilen zeytinyağı promotor inhibitörü olarak davranmaktadır. Breast Cancer Research and Treatment 2004; 86. 225‐236.
Zeytinyağı(MUFA): Her‐2/neu
Zeytinyağı(MUFA):
Her 2/neu ifadesini baskılar. ifadesini baskılar
Herceptin Tm nin büyüme kısıtlatıcı etkisine sinerjistir. sinerjistir
Annals of Oncology 2005 ; 16. 359‐371.