ERGENLİK DÖNEMİ

Anlamak mı istiyorsunuz ergeni, bahara sorun.
Yoksa sokağınızın köĢesinde bir bodur erik ağacı,
Bakın ergenin buğulu gözlerine.
Bahar hep oradadır, bahar kokar ergen
Bahara uyanır her sabah
Toprak bir gayret, bir telaĢ içerisindedir baharda,
Tıpkı ergenin içine sığmazlığı,
Yerinde durmazlığı gibi kıpır kıpır.
Tohumu yarıp güneĢe doğru baĢkaldıran filizler de
Onun kadar isyankardır.
Bahar yorgunudur o,
Durmaksızın eskiyi deĢip
parçalayıp kendini kurma çabasında bir kardelendir.
Bu yüzden öfkesi burnundadır ve
Bahar yağmurları kadar hüzünlüdür.
Doğa kendini baĢtan baĢa tazelemektedir baharda,
AĢk dolar loĢ odalara, telefon tellerine, sayfa aralarına.
Nevruz kadar Ģen gönüllü ergenler,
Bir kelebek öpüĢü kısalığındaki sevdaların tutuklarıdır.
Anlamak istiyorsanız onları,
Bahara erteleyin aĢklarınızı.
Sümbül koyun ergenlerin adını,
Ballıbaba koyun, erguvan, sardunya, mimoza, papatya koyun.
Onlar bahar çiçekleridir.
Bahardaysa ergen bambaĢkadır.
Kırmızı, beyaz, mavi, yeĢil, mor, turuncu.
Bahara sorun o size anlatsın.
ERGENLĠK DÖNEMĠ
SORUNLAR VE ÖNERĠLER
Ergenlik dönemi, 11-12 yaĢlarında baĢlayıp, 20‟li yaĢların baĢlangıcına kadar süren, hızlı
bedensel, ruhsal, sosyal değiĢiklikleri içeren dönemin genel adıdır.
Ergenlik dönemindeki çocuğumu nasıl davranmalıyım? ĠĢte tüm ırk, din veya kültür
sınırlarını aĢan, dünyadaki tüm anne babaların kafalarında yer eden bir soru. Dünyada ergen
olmaktan daha zor bir Ģey varsa o da ergenlik çağındaki bir gencin anne-babası olmaktır.
Gençlik her yerde, her zaman coĢkulu, atılgan ve çalkantılı bir çağ olarak görülmüĢtür.
Kabına sığmayan bir beden gücünün, yürekliliğin, kaynayan kanın ve uyanan cinsel isteklerin
davranıĢa egemen olduğu çağdır.
Ergenlik dönemi fırtınalı bin dönemdir. Genç kendisi ve çevresi ile sürekli savaĢ halinde
görülür. Ancak kimi geçte bu dönem gürültülü geçer, kimisinde daha az çalkantı ile atlatılır.
Çocuk ergenlik döneminde ikinci defa dünyaya gelir. Ne var ki; ilk doğuĢunda ana
kucağına verilen çocuk bu ikincisinde toplumun kucağına doğar. Ġlk doğumda bebeğin baĢında
birleĢen aile ile çevre bu ikinci doğumda kaçınılmaz Ģekilde karĢı karĢıya gelecektir.
O ARTIK SĠZĠN KÜÇÜK ÇOCUĞUNUZ DEĞĠL!
Bir anne babaya her Ģeyi söyleyebilirsiniz. Yeter ki onlara çocuklarının artık
büyüdüğünden bahsetmeyin. Hemen kaygılanırlar. Sanki söylenen “o artık sizin çocuğunuz
değilmiĢ” gibi. Oysa anlatılmak istenen, çocuğunuz büyüyor ve gençliğe doğru adım atıyor
mesajıdır. Neden anne babalar çocukları genç olmaya baĢladıklarında büyük panikler yaĢarlar :
Çünkü alıĢtığımız Ģeylerin dıĢına çıkmayı pek sevmeyiz, farklılıklara nasıl yaklaĢacağımız
konusunda kararsızlıklarımız vardır. Çocuğumuz küçükken ona istediğimiz yemekleri yedirir,
onu istediğimiz saatte uyutur, kendi zevkimize göre saçını kestirir, giysilerini seçer, oyun
saatlerini ayarlar, arkadaĢlarını seçer, ona istediğimiz oyuncakları alır, istediğimiz okula gönderir,
ders çalıĢma saatlerini ayarlarız. Sonra yavaĢ yavaĢ bir Ģeyler değiĢmeye baĢlar. O artık kendi
seçimlerini yapar, kendi düĢüncelerini söyler. Onun adına verdiğimiz kararlar geçersiz olmaya
baĢlar. Yani kontrolü kaybetmeye baĢladığımızı anlarız. Bu değiĢiklik neden : Çünkü o artık sizin
küçük çocuğunuz değil.
Çocuk daha önce kendisine verilenleri duygu ve davranıĢlar halinde, olumlu veya
olumsuz Ģekillerde bize gösterecektir. Sevgiden mahrum büyümüĢse, artık silgi toplamak için
etrafına taĢacaktır. Ailesinden öfke anında kırıp dökmeyi görmüĢse, ergenlikte zincirden
kurtulmuĢ gibi davranır. ġımartılmıĢsa, hayata hazırlıksızdır ve çocukluğuna geri dönmek
isteyebilir.
ERGENLĠK DÖNEMĠ ÖZELLĠKLERĠ
Ġnsanoğlu o kadar hızlı değiĢiyor ki ona diğer insanlar yetiĢemiyor.
 Dengeli ve uyumlu ilköğretim çocuğunun yerini oldukça tedirgin, kuruntulu, güç beğenen ve
çabuk tepki gösteren ergen alır.
 Duygular çabuk iniĢ-çıkıĢ gösterir. Çabuk sinirlenir, üzülür, olur olmaz her Ģeyi sorun yapar.
Sabah kendisini dünyayı yerinden oynatacak güçte hissederken akĢam kendisini geleceği
olmayan birisi gibi görebilir. Gencin aynı olaya bir gün önceki tepkisi ile bir gün sonraki tepkisi
farklı olur.
 Ġlgi alanları geniĢler ve çeĢitlilik kazanır.
 Kendini kanıtlamak çabasındadır.
 Toplumsal olaylara ilgi artar.
 Kendini ve baĢkalarını gözlem yeteneği artmıĢtır.
 CoĢkulu, hayalcidir.
 Derslere ilgi azalır. Dikkat ve bellek problemleri vardır.
 Kendine verdiği değer artar. Zayıflık-ĢiĢmanlık, uzun boy-kısa boy, yüz çizgilerini düzgün olup
olmadığı sorun olmaya baĢlar.
 Dağınık ve savruk olur. Sık sık bir Ģeyler devirip kırar. Bunun iki nedeni vardır:
- Ergenin hızlı büyümesiyle kasların çalıĢması aksar. Daha önceki yıllarda kazandığı denge
yeni kazandığı boyutlara uymaz. Yeni denge ve beceri geliĢtirme hızı, büyüme hızına ayak
uyduramaz.
- Ergenin utangaçlığı: Ergen yeni girmeye baĢladığı topluluklarda ve iliĢkilerde sıkılgan
davranır. Herkesin kendisini gözlediğini sanır. Deneyimsiz olduğunun farkındadır. Bu da
yanlıĢlar yapmasına, önüne ardına bakmadan bir Ģeyler devirmesine yol açar. Ayrıca boyu
birden uzayan ergenden yaĢına değil, boyuna bakarak olgun davranması beklenir ki ergen de
daha o ustalığı kazanmamıĢtır.
 Sürekli yeme ihtiyacı hisseder.
 Ġlgileri artmıĢ, gel-geç hevesleri çoğalmıĢtır.
 Gürültülü müziğe bayılırlar.
 Yalnız kalmak isterler.
 Uzun uzun düĢler kurarlar, günlük tutmaya baĢlarlar.
 ġiir ve öykü yazmaya özenirler.
 Telefon tutkuları baĢlar, arkadaĢlarıyla uzun uzun, gizli gizli konuĢurlar.
 BencilleĢir, istekleri artar, konan yasakları saçma, kendisine tanınan hakları yetersiz bulur.
 Evdeki kuralların çokluğundan ve sıklığından yakınır.
 Anne babaların uyarılarına birden tepki gösterir. KabalaĢır, ters yanıtlar verir. “Bana
karıĢamazsınız, ben çocuk değilim” derler.
 Kabına sığmaz gibidir.
 Evde durmak istemez, dönüĢ saatlerine aldırmaz, yemeğe geç gelir, gece sokağa çıkmak ister.
 Büyümek için sabırsızlanır ancak çocuksu davranıĢlarından da birden sıyrılamaz.
 Hayranlıklarının ve tutkunluklarının yoğun olduğu bir dönem yaĢar. Gençler bir yandan ana
baba etkisinden sıyrılırken kendilerine yeni örnekler seçerler. Bir öğretmen, bir sporcu, bir
sinema oyuncusu, vs. onların benzemek istedikleri kiĢiler olur. Onun her Ģeyini beğenir. Bir
süre sonra kendine yeni bir örnek seçer.
Bir toplumda hangi kiĢiler ve gruplar yüceltilmiĢse ergenin öncelikle onları model
olarak seçmesi tabidir. KiĢiliğine değer katmak isteyen ergen toplumun değer verdiği kiĢi ve
gruplarla özdeĢleĢecektir.
 Gençlik çağı bağımsızlık çağıdır. Genç evden kopar, çevreye yönelir.
 YetiĢkin otoritesine ve otorite simgesi olarak gördüğü anne babasına ve öğretmenine karĢı
direnme gösterebilir ve toplumda hakim kesimle zıtlaĢabilir. YetiĢkin otoritesine karĢı olmanın
yanında tamamen baĢına buyruk ve denetimsiz olmak da istemez. Gençler için otoritenin
ortadan kalkması en az otoritenin baskısı kadar rahatsız edicidir. Gençler otoriteyle çekiĢmeyi
sever, buna ihtiyaç duyarlar ama otoriteyi yok etmek istemezler.
 Gençler yapay ve soğuk ciddiyet anlayıĢını hemen karikatürize edebilirler.
 Spora ilgi artar. GeliĢen kaslarını çalıĢtırmak, içten taĢan gücünü boĢaltmak için en uygun
uğraĢtır spor. Sporun bir dalında kazanacağı baĢarı kendine güvenini arttırır.
 YaĢıtlarının davranıĢlarını ve giyim kuĢamlarını benimser. Çoğu zaman arkadaĢlarının
düĢüncelerini ailesinin görüĢlerinden üstün tutar. Onlar gibi argo konuĢabilir. Kendine dert
ortağı ve sırdaĢ seçer. Kendisiyle aynı durumda olan yaĢıtları ona duygu ve düĢüncelerini
paylaĢma, kimliğini sınama aile otoritesinden kaçarak ilgi ve değerlerini ailesinin ötesine
geniĢletme imkanı verir. ArkadaĢ grupları ilgi, yetenek, beceri, ideal ve heyecanların
paylaĢılmasını, yeni bilgiler edinilmesini sağlar.Kendi kimliği ile farklılaĢmaya çalıĢan genç bu
farklılaĢmayı destekleyen, kuvvetlendiren, vurgulayan her sembole ilgi duyar. Bunlar arasında
sadece ideolojik düĢünce ve davranıĢlar değil, bazen bunları bütünleyen giysiler, saç Ģekilleri,
takılar, konuĢma tarzları da vardır.
 Ergenlerin açıklamaktan çekindiği sorunları, sormaya utandığı soruları, tahlil edemediği
duyguları, benliğine iliĢkin Ģüpheleri vardır. Bütün bunlar onu grup etkilerine, telkinlere açık
hale getirir.
 KarĢı cinsten hoĢlanır ve onların beğenisini kazanmak ister.
 Ġdealizm kazanır. Ahlak, din gibi konularla ilgili gerçekten kendilerine ait bir değerler takımı
elde ederler. Ergene güzel idealar verildiğinde bu idealler için her Ģeyi yapmaya hazırdır.
 Kendisini ikna edecek bir teĢvikten mahrumsa ve kendine güveni pekiĢtirilmiyorsa
baĢarılarından haz almaz.
 Bir çok kimsenin inandığının tersine öğrenmekten gerçekten zevk alırlar. Yeter ki onların özel
ihtiyaçlarını kabul edelim ve ayak uyduralım.
NE ÇOCUK NE YETĠġKĠNDĠR ERGEN,
BU ARADA KALMIġLIK,
BU YERSĠZ YURTSUZLUK,
BU ZORLU YALNIZLIK,
ONUN TÜM DÜġÜNCE VE HAREKETLERĠNĠ YÖNETĠR,
ONU BĠR ÇEKER, BĠR ĠTER.
DOĞA, TOPLUM, ANA-BABA
HATTA KENDĠ VÜCUDU
ARTIK YETĠġKĠN OLMASINI TALEP EDER ONDAN.
AMA ERGENĠN DERDĠ BAMBAġKADIR,
KENDĠNĠ YENĠDEN YARATMAKTIR,
ESKĠ BAĞLARINI KOPARMANIN
VE
YENĠ BAĞLAR OLUġTURMANIN
GÜÇLÜĞÜ ĠÇĠNDE
AġKLARI, BEĞENĠLERĠ,
ĠDEALLERĠ, ÜZÜNTÜLERĠ, KAYGIYARI
GÜNDEN GÜNE DEĞĠġĠR DE DEĞĠġĠR.
ANNE- BABALARA ÖNERĠLER
Gençlerle ilgilenmek, gençlerle boğuĢmaktan çok, sorunları önlemektir.
1- Ergenlik, geliĢim ve değiĢim dönemidir. Bu değiĢimin doğal ve kaçınılmaz olduğunu
kabul edin. Gençlik bir süreçtir, eğer izin verirseniz, yaĢamınızın sonuna kadar onunla
yaĢabilirsiniz. Lütfen onu öldürmeyin. Yoksa asla evinizde yetiĢmekte olan genci
anlayamazsınız, frekanslarınız tutmaz.
2- Ergenlikte yaĢanan fiziksel ve duygusal değiĢimler konusunda gence bilgi verilmelidir.
Ergenlik döneminde kiĢilik araması içinde olan çocuklar bu hızlı bedensel büyümeye ve
değiĢimlere uymada zorluk çeker ve bocalarlar. Bu değiĢiklikler kendisine anlatılıp, bunların
normal geliĢmeler olduğu anlatılan bir çocuk bu sıkıntıları daha kolay atlatacaktır. Ergenlik
dönemine girme yaĢı, bireyden bireye değiĢir. GeliĢme ve değiĢmenin herkeste değiĢik
düzeylerde olacağını bilmek gencin kaygılarını azaltır.
Ġlgili anne baba, gencin yaĢadığı sıkıntıların geçici olduğunu, sorunların çözülebileceğini,
gerekli olan gücün kendi içinde bulunduğunu hissettirir. Kendileriyle ilgilenilmeyen,
yaĢadıkları psikolojik karmaĢa ve genel gençlik sorunları karĢısında yalnız bırakılan gençler,
sorunlarına daha büyük anlamlar verir, bu sorunların kendilerini mahvedeceği düĢüncesine
kapılır.
Kimlik bunalımında kendilerine uzanan her el onlar için önemlidir. Kendisiyle
ilgilenilmeyen genç, yalnızlık ve terk edilmiĢlik duygularıyla kendisine uzanan her ele
yapıĢır.
3- Ergenlik dönemi konusunda bilgi edinin. Çocuğunuzun değiĢimini ilgi ve sabırla takip
edin, bu değiĢikliklerin normal bir geliĢim olduğunu anlamaya çalıĢın.
4- Ergenler beğenilmeyecekleri kaygısını yaĢarlar, kilolarından endiĢe eder, saçlarının
fazla döküldüğünü düĢünebilirler. Bu kaygıların tam tersine onu rahatlatıcı konuĢmalar
yapmalısınız.
5- Ergenlere sevginizi belli edin. Sonuçta yediden yetmiĢe sevgi hepimizin ihtiyacı. Gerçek
sevgi her zaman yaĢamımızdaki olumlu Ģeyleri yaratır, hiçbir zaman olumsuzluklarla bizi
yıkmaz. Sevildiği hissettirilmeyen, örselenen, sevgi duygusundan ve sözcüklerinden mahrum
kalan genç ailede yaĢadığı toplumsal çöküntüyü toplumla özdeĢleĢtirerek zararlı alıĢkanlıklara
baĢvurur. Sevgi koşulsuz olmalıdır. Sevginiz çocuğunuzun kiĢiliğine ya da davranıĢına bağlı
olarak değiĢmemelidir. Ergeni disipline etmek amacıyla sevgiden mahrum bırakılmamalıdır.
“Beni seviyorlar” inancı asla sarsılmamalıdır.
Eğer yeni çıkan bir ilaç “sevgi” nin etkisini gösterseydi neredeyse bütün doktorlar hastalarına
o ilacı tavsiye ederlerdi.
6- Gençlerle iletiĢim kurun.
Gün İçinde Herkesi Dinliyoruz. Peki Ya Çocuklarımızı?










Gençlerle kurulan iletiĢimsizliğin baĢında onları can kulağıyla dinlememek ve sen de benim
gibi düĢünmelisin tarzındaki yaklaĢımlar yatar. Anne babaların onu eleĢtirmeden,
yargılamadan dinlemesi ve kendisini anlatmasına fırsat tanıması genci rahatlatacaktır.
KarĢısında olmak yerine, yanında olduğunuz mesajını erin.
KonuĢurken göz kontağı kurun.
Uygun bir ses tonu ile konuĢun.
Çocuklarınızla onların diğer insanlarla konuĢmalarını istediğiniz Ģekilde konuĢun.
ĠletiĢimde gencin kendine güveninin geliĢtirilmesi esas alınmalıdır.
Gençlerle konuĢurken yanlıĢlarını iĢaretlemekten çok doğruları anlatmak gerekir.
Gence karĢı “sana güvenmekle hata etmiĢiz, artık sana güvenmeyiz” gibi ifadeler
kullanılmamalıdır. Ailenin, okulun, çevrenin ilan edilmiĢ güvensizliği onun özsaygısını
yıpratacağı gibi, güvensizliğe yol açan hareketin tekrar edilme ihtimalini de artırır.
Boynumuzda “güvenilmez adam” levhası ile dolaĢırken güvenilir iĢler yapamayız. Genç
“madem bana güvenmiyorlar onların güvenini kazanmalıyım” demek yerine “madem bana
güvenmiyorlar ben de bildiğimi yaparım.” Diyecektir.
Hatasız gençlik olabilir mi? Mümkün değil. Genç insan, hatalarıyla doğrulara varır. Ama
hatalı olan, genç insanın yaptığı hatalar değil, onun hatalarını Ģiddetle yüzüne vurmak, onu
utandırmak, aĢağılamak, ondan hep kusursuz bir insan olmasını beklemek, bunun için
zorlamaktır. Önemli olan onun hatalarını aĢağılayarak yüzüne vurmak değil, onun hata
yaptığı konudaki duyguları paylaĢmaktır. Gençler idealisttirler. Ne var ki güzel
duygularını her zaman doğru kelimelerle ifade edemezler. Onlara yanlıĢ düĢünüyorsun
demeden önce çok güzel hissediyorsun demek zor değildir.
Genci eleĢtirirken olumlu bir gözleminizle baĢlayın.
EleĢtiriler gencin kiĢiliğine değil, beğenilmeyen söz ve davranıĢına yöneltilmelidir.
Yaptığı saçma bir davranıĢ karĢısında “sen aptalın birisin, ne zaman akıllanacaksın” demek
yerine “bu yaptığın aptalca bir iĢ” demek
gencin duygularını daha az yaralayacaktır.
Birincisinde kiĢiliğe yöneltilmiĢ bir suçlama, ikincisi davranıĢı eleĢtiren bir sözdür.
Hatalarını anne babalarıyla konuĢabilen gençler daha az hata yaparlar.
Gençler genellikle diğer insanların durumlarının kendisinden iyi olduğunu düĢünür.
KiĢiliği inĢa halinde olduğundan kendisini yeterli görmez, baĢaramayacağından korkar. Önemli
bir kaynaktan gelecek “sen iĢe yaramazsın” hücumu onun kendine güvensizliğini mantıklı
hale getirir. “Ben de böyle düĢünüyordum, demek doğruymuĢ” diye düĢünmeye baĢlar.
Çoğu ebeveyn yıllarca çocuklarını „sen bunu yapamazsın, sen bu sınavı kazanamazsın,
boĢ yere çalıĢma üniversiteyi kazanamazsın, bu kafayla adam olmazsın Ģeklinde olumsuz
programlamıĢlardır. Oysa gencin kaybolmaya başlayan umutlarına küçük de olsa ışıklar yakmak,
bunu da başaramadın demek yerine sana güveniyorum, senin yanındayım demek daha önemlidir.















Genci baĢkalarıyla kıyaslamayın. Kıyaslamak reddetmektir.
“Ben olsaydım ne hissederdim?” Basit gibi görünen ama çözüm gücü mükemmel bir
cümledir.
Gencin sıkıntılı olduğu dönemde üzerine fazla gidilmemelidir. Sakin olduğu ortamda
gerekli mesajlar verilebilir. Aksi takdirde o anda kendi tepkilerinize hakim olamayarak,
aranızdaki iletiĢimi zedeleyebilirsiniz.
Ergene kızmıĢ olabilirsiniz; ancak kızgınlıklarınız dolayısıyla iletiĢimi kesmeyin.
Kullandığınız kelimelerde takdir ifadesi ve onu olumlu etkileyen mesajlar fazla miktarda
olmalıdır. Ancak övgüde ölçüyü kaçırmamak, eleĢtiride ölçüyü kaçırmamak kadar önemlidir.
“Aslan oğlum, senden iyisi yok” gibi ifadeler yerine kiĢinin yaptığı iĢin beğenilmesi daha
gerçekçidir.
Bir genç sorunlarını konuĢarak çözemediği zaman mesajlarını farklı yollardan iletir. Surat
asma, ağlama, bağırma, evden kaçma, uyuĢturucu…
Anne baba nasihat ve öğüt verme konusunda dozu kaçırmamalıdır. Hatta vermesi gereken
mesajları ergen bireyi karĢısına alıp anlatmak yerine ortak geçirilen zamanlarda
verilmesi uygun olacaktır. Çünkü ortak geçirilen mutlu zamanlarda ergen birey bütün
kapıları size açık tutacaktır.
Genç kendisinden bir Ģeyler öğrenilmesinden, anlattıklarına değer verilmesinden, ilgi çekici
bulunmaktan hoĢlanır. GörüĢlerine hak verin, fıkralarına gülün.
“Yapmalısın” gibi sözler direnci artırır. Bunun yerine “benim faydalandığım, benim iĢime
yarayan…” türünde sözler seçmelisiniz.
YaĢadıkları sorunlar karĢısında gençler anlaĢılmayı bekler. Anne baba çoğunlukla gencin
kendisiyle değil çatıĢmalarıyla tartıĢır. AnlaĢılma ihtiyacının küçümsenmesi ona zarar verir.
“Ona seni anlamam gerekiyor, bunun öneminin farkındayım” iletisini verebildiğimizde
iletiĢimde büyük bir engeli aĢmıĢ oluruz. Ergenlik dönemindeki genç yaĢadığı karmaĢanın
çözüleceğine iliĢkin ümitlendirilmeyi bekler. Gence sorunu yokmuĢ gibi davranmak, danası
ona “senen ne sorunun olabilir” gibi sözler söylemek yalnızlık duygusunu ve kızgınlığını
yoğunlaĢtırır. O bizim onu anlamamızı beklerken, biz onun bizi anlamsına daha çok önem
veririz.
Yeni nöron devreleri normal konuĢma tarzını yavaĢlatabilir, çocuğun konuĢmasını
zorlaĢtırabilir. Ona konuĢma sırasında cevap vermesi için zaman tanıyın.
Hem anne hem baba ile iletiĢim kurmasını sağlamalısınız. Geleneksel aile yapımızda
çocuklar isteklerini annelerine aktarır, annelerde eĢlerine ifade ederler. Gençlerin sorunlarıyla
uğraĢan annelerdir. Babalar daha çok sen bildiğini yap, söyle oğluna\kızına kendine çeki
düzen versin gibi ifadeler kullanırlar. Bu durum gencin baba ile olan iletiĢim ve etkileĢimini
sıkıntıya sokar. Gencin babaya yaklaĢma ve konuĢma isteğinin kaçırılmaması gerekir.
Çocuğunuzun kitap okumasının sağlayarak kelime hazinesini arttırın.
Gençler duygusal yapıları itibariyle sert ve kırıcı eleĢtirilerde bulunabilirler. Amaçları
eleĢtirileriyle kendilerini korumaktır. EleĢtirilerine akılcı ve nazik cevaplar alan gençler
beklentilerini hiç olmazsa duygusal planda ve kısmen de olsa tatmin eder.
Anne baba olarak kendi aranızda da iletiĢimi sağlayın, çocuğunuz hakkında kararları
konuĢun.
7- Sınırlar ve özgürlükler hakkında bilgi vererek, disiplin anlayıĢı kazandırın.
Gençler hoĢlarına gitse de gitmese de neye, niçin karĢı çıktıklarını açıklayan
anne babaya ihtiyaç duyarlar.
Evdeki kurallar demokratik bir Ģekilde, anne-baba ve genç arasında bir uzlaĢmaya
varılarak konmalıdır. Kendi düĢüncelerinin de önemsendiğini anlayan genç özgürlük
savaĢına gerek duymaz. Aileleri tarafından baskılanan gençlerde, özgürlük arayıĢı çok yanlıĢ
yerlerde son bulabilir.
Ergen bireyle anlaşmalar yapın, kurallar konusunda doğabilecek zararları anlatın,
ama tehditte bulunmayın. Ergen bireyin başından geçen konuları ve olayları öğrenmek
istiyorsanız onunla bir anlaşma ve iletişim modeli oluşturmalısınız.
Çocuğunuzun davranıĢları konusunda aĢırı tepkiden kaçının. Olabilecek problemli
davranıĢın olumsuz yönlerini nasihat olmadan çocuğunuza aktarmalısınız. Muhtemel olumsuz
davranıĢları onaylamadığınızı ve bu olumsuzluğun oluĢması durumunda doğabilecek zararları
konuĢmalısınız. Bu olumsuzlukların konuĢulması çocuğunuzun bu probleme karĢı
bilinçlenmesini ve önceden aĢılanmasını sağlar. “Sigara içmek zararlıdır” demek yerine sigara
içildiğinde doğabilecek bedensel zararları, bağımlılık riskini ve bu alıĢkanlığın kötü
sonuçlarını ayrıntıları ile anlatmalısınız.
Nelere tepki gösteririz? Bize her müdahale edildiğinde biz, yerli yersiz etkiye tepki
gösteririz. Çocuğunuzu fazla takip etmek veya onun her yaptığı Ģeyin farkında olmak
gibi bir düĢünceye kapılmayın. Gençlik çağında özgürlükleri arttırmak, gence daha geniĢ bir
serbestlik tanımak yerinde olur. Aileler evdeki çocuksu, Ģımarık davranıĢlarına bakarak
çevrede de öyle davrandığını sanırlar. Oysa gençler baĢkalarının yanında daha olgun ve
sorumlu davranabilirler.
8- Gençlere yaĢına ve kapasitesine özgü sorumluluklar verin. Ergene altından kalkacağı
görevler verilerek, aile içinde daha yaralı olduğu hissi uyandırılarak olumlu kiĢilik geliĢimi
sağlanabilir. Çevrede üretken ve olumlu rol almıĢ ergen bireyin evdeki stresi az olacaktır.
Gencin mantıklı isteklerinin kabul edilmesi özgüveninin pekiĢmesinde etkili rol oynar.
GörüĢ ve teklifleriyle ailede bir Ģeyleri değiĢtirebiliyor olmak onu rahatlatır.
“Hayır”larımızın etkinliği, “evet”lerimizin varlığına ve kalitesine bağlıdır.
Hiçbir sorumluluk verilmemiĢ, kendi iĢlerini bile görmesine imkan tanınmamıĢ, hiç
kendisiyle yüzyüze gelmemiĢ gençler çevre karĢısında çok kaygılı olacaklar, bu kaygı ile
tutarsız davranabileceklerdir.
Ergenin sorumluluklarının arttırılması onun çocuk olmadığını gösterme ihtiyacını azaltır.
Gençler okulda kendilerini evden daha çok “birey” olarak görüyor. Bunun nedeni, okulda
gence verilen sorumluluk, kendi hatalarının sonuçlarını yaĢama, kendini ifade etme Ģansının
olması, yetiĢkinlerle iletiĢim kurma deneyimi, düĢüncelerinin dinlenmesidir.
Çok fazla boĢ kalan ve kendini ispat edemeyen genç bireyler otorite figürüne
daha çok karĢı gelirler. Okullarda çeteler oluĢturan ve okul idaresine karĢı gelen çocukların
baĢarısız alanları oldukça fazladır. Bu çocuklara el atıldığı zaman ve onların baĢarı alanları
arttırıldığında çocukların daha uysal, daha az agresif ve otorite figürüne daha az karĢı gelen
bireyler olduğunu görmekteyiz.
9- Çocuğunuzun farklı ve ayrılan yönlerini zararlı olmadığı müddetçe saygı ile
karĢılamalısınız. Saçının biçimi, giyim-kuĢam, oturuĢu-kalkıĢı, sakarlığı gibi konularda
üzerinde çok durmak hiçbir yarar sağlamaz. Her konuyu sorun yapmak yerine önemli
konular üzerinde durmak daha doğru olur. Eğer çocuğunuzun farklılaĢan yönleri onun için
zararlı ise, uygun iletiĢim ve etkileĢim ortamında bunu ona anlatmalısınız.
10- Gençlerin boĢ zamanları planlanmalı, üretkenlikleri belli bir yere kanalize edilmelidir.
Sanat faaliyetleri, farklı hobiler, anne-babaya yardımcı olma… Örn. Bir mahalleye dikilecek
iki pota geçleri aylaklıktan ve haylazlıktan kurtarabilir ya da duygularının artması ile genç
hatıra defteri tutarak, Ģiir yazarak kendini ifade edebilir.
11- Ergenlerin arkadaĢlarını doğrudan eleĢtirmeyin, arkadaĢlık iliĢkilerini dolaylı yollardan
takip edin. Eğer evde arkadaĢları varsa genç her zamankinden daha büyük bir dikkati ve
özeni hak ediyor demektir. En iyisi sürekli arkadaĢlarını eleĢtirmek yerine arkadaĢlarını daha
iyi tanımasını sağlamaktır. Güçlü çevre etkileri karĢısında gencin kanatlarını kırmak da, ona
“nereye uçarsan uç” demek de yanlıĢtır. Ergenlik döneminde aile gencin hayatında daha güçlü
yer almalı, ancak daha az hissettirmelidir. her Ģeyden önce aile gencin çevreyle olan
iliĢkilerini desteklemelidir. Çünkü desteklemediğimiz iliĢkileri denetleyemeyiz.
12- Ergenin özel eĢyalarını izinsiz karıĢtırmayın. Ergenin “eĢyalarımı karıĢtırmayın” itirazı
kimliğimi karıĢtırmayın anlamına gelir.
13- Ergenlerle keyifli ve eğlenceli zamanlar geçirin. Çocuklarınızla ortak zaman geçirmeli,
ortak sosyal ve duygusal yönlerinizi bulmalısınız. Ergenin yalnız zaman geçirdiği dönemlerde
bunu normal karĢılamanın, ama bu dönemler çok uzadığında iyi gitmeyen bir Ģeyler olduğunu
düĢünmenin yararı vardır.
14- Ergenin duygularını küçümseme, kısıtlama ya da yasaklama yoluna gitmeyin.
Yasaklama ve kısıtlamalar merak uyandırır. Duygusal yasaklar genç insanı boğan, yaĢam
enerjisini gerçek anlamda baskı altına alan, gencin kendisini kötü hissettiren
duygulanımlardır.
Gencin karĢı cinse yönelik duyguları da küçümsenmemeli, yanındaki kim, neyin nesi,
aman sakın aĢık olma gibi ifadelerle genci bunaltmak yerine olumlu iletiĢim kurulmalıdır.
15- Ergenlere cinsel eğitim verilmelidir. Kız çocuğun annesi, erkek çocuğun babası tarafından
daha cinsel geliĢim baĢlamadan bu devreye hazırlanmaları Ģarttır. Kendilerine yeterli cinsel
bilgi verilmemiĢ, cinsellik etrafındaki duygu ve düĢünceleriyle hiç ilgilenilmemiĢ çocuklar,
ergenlik döneminde ailelerinden yalıtılmıĢ, kimsenin haberdar olmadığı iliĢkiler ağının içine
düĢebilirler. Cinselliği tek baĢına keĢfetmek, anlamlandırmak zorunda olan bir çocuk,
hayatına girecek olan kiĢilere müdahale etmede çaresiz kalabilir. YetiĢkinlerin çocukları ile
cinsel konularda konuĢmaktaki tedirginlikleri ve bu konudaki yasakları, çocukların sağlıklı
olmayan kanallardan bilgileri almasına yol açar.
ÖĞRENCĠLERĠN DERS BAġARISINI ARTTIRMAK ĠÇĠNÖNERĠLER


























Her gün düzenli ders çalıĢmasını sağlayın. Ders için yeterli vakit ayırmasında ona yardımcı
olun. Anne babaların ergenlere ders çalıĢmasını sadece hatırlatmaları uygun olacaktır. Sürekli
tekrarlamak ergenle anne baba arasındaki diyalog ve iliĢkilerinin bozulmasına neden
olacaktır. Anne babaların bu sorumluluğu onunla uygun bir iletiĢim zemininde konuĢarak
ifade etmeleri gerekir.
Çocuğunuzla iletiĢimi artırmaya ve ondaki değiĢiklikler konusunda ona destek olmaya
çalıĢın.
Onun okul baĢarılarını küçük de olsa uygun Ģekilde ödüllendirin. Öğrenciler kendilerini
ikna edecek bir teĢvikten mahrumsa ve kendine güveni pekiĢtirilmiyorsa baĢarabildiklerinden
haz almaz.
BaĢarısızlıkları için konuĢup onu motive edin. Gençlerle konuĢurken yanlıĢlarını
iĢaretlemekten çok doğruları anlatmak gerekir. Gence tartıĢmalarda kendini ifade edebilmesi
ve huzur bulma imkanı verilmelidir.
Öğretmenleri ile sık sık iletiĢime girin. Derslerin takibi, olumlu davranıĢların kazanılması,
olumlu arkadaĢlıkların kazanılması açısından anne-baba ve okul irtibatı önemlidir.
Eğitimcilerle olan diyalog ve bilgi alışverişi öğrenciler hakkında yararlı sonuçlar
getirecektir.
Onun stres faktörlerini hesaba katıp psikolojik durumuna dikkat edin.
Ders çalıĢma harici zamanlarda dinlenmesini sağlayın.
Onu okumaya teĢvik edip okuma alıĢkanlığı kazanmasına yardımcı olun.
Dikkatini devam ettirme konusunda eksikliği olup olmadığını kontrol edin.
Okulu sıradan bahanelerle aksatmasına izin vermeyip bu durumu denetleyin.
Onu ders ve sınavlar konusunda paniğe sevk etmeyin.
Düzenli öğünler, gıda alımı ve çeĢitliliğini sağlamaya çalıĢın.
Uyku düzeninin bozulmamasını sağlayın.
Hafta sonları ve yaz tatillerinde yeterince dinlenmesini sağlayıh.
Okulda yolunda gitmeyen Ģeylere karĢı uyanık olun.
Onunla okul ve dersler hakkında belli aralarda durum değerlendirmesi yapın.
Onu arkadaĢlarıyla rekabete sürüklemeyin.
Çok aĢırı ders çalıĢmasını sınırlamaya çalıĢın. Onun hobilerini artırmaya ders dıĢında
hobileriyle ilgilenmesini sağlayın.
Ders çalıĢırken belli aralarla ders çalıĢmasını sağlayın.
Kitap ve defterlerini düzenli kullanmasını teĢvik edin.
Bazı derslerde birlikte çalıĢarak ona destek olun.
Çocuğunuzun görme, iĢitme problemi olup olmadığını değerlendirin.
Okul içinde mevcut sosyal kulüp etkinliklerini destekleyin.
Aileyi etkileyen stres etkenlerinin okul baĢarısını düĢüreceği unutulmamalıdır.
Anne babanın yalnız birinin okul konusunda desteğinin tam olarak yeterli gelmeyeceğini, her
iki ebeveynin birlikte gereken önemi vermesi gerektiğini unutmamalısınız.
Onun zihinsel yeteneğinin ezber ve taklide göre değil mantık ve üretkenliğe dayalı olması
konusunda yüreklendirin.










YETENEKLERĠNĠ GELĠġTĠRMEK ĠÇĠN ÖNERĠLER
Çocuğunuzu tanıyarak onun desteklenecek yönlerini fark etmeye çalıĢın.
Kitap okumasını teĢvik edebilirsiniz.
BaĢkaları ile iletiĢime gireceği ortamlar oluĢturmalısınız.
ArkadaĢlarıyla olan uygun aktiviteleri desteklemelisiniz.
Okul içinde mevcut sosyal kulüp etkinliklerini destekleyin.
Yeni yerler görmesini ve yeni insanlar tanımasını sağlamalısınız.
Okul içinde farklı program ve yarıĢmalara katılmasını sağlamalısınız.
Akraba ziyaretlerinde bulunarak sosyal iliĢkileri arttırabilirsiniz.
Önemli günlere ait törensel aktivitelere katılarak çevre ile etkileĢimini arttırabilirsiniz.
Günlük olayları sohbet tarzında birlikte konuĢabilirsiniz.
TELEVĠZYON VE ERGENLER
o Televizyon izleyen gençler özdeĢim modellerini televizyondan seçebilirler. Seçilen modeller
olumlu olduğu gibi olumsuz da olabilir.
o Televizyon karĢısında bireylerin pasif konumda olmaları ve bedensel hareketten uzak
kalmaları ile sonuçlanmaktadır. Bu hareket kısıtlılığı çocuklarımızda stresi arttırmaktadır.
o Televizyondaki Ģiddet sahneleri çocuklarımızı olumsuz etkilemektedir.
o Televizyon gençleri tüketime sevk eder. Televizyonlardaki marka ve reklam yönlendirmeleri
gençleri etkiler.
o Televizyon karĢısında bütün ailenin vakti gider.
o Anne babalar birlikte televizyon izleyebilir ancak bu durumda o oda içindeki kiĢilerin
karĢılıklı etkileĢime girmeleri uygundur.
o Ġzlenen programların kazandırdıkları üzerinde ailece tartıĢmalar yapılabilir.
ERGENLERĠN YAPTIĞI HATALAR KARġISINDA :
-
-
Çocukların ilk yaptığı hata eğer çok büyük sonuç doğurmayacak Ģekildi ise uyarı Ģeklinde
anne babanın müdahalede bulunması gerekir.
Yapılan hatanın Ģiddeti artmıĢ ise veya tekrarlayan hatalar ise çocuk ile yaĢına uygun bir
Ģekilde konuĢulmalıdır.KonuĢma esnasında bu durumun hatalı olduğu ve doğrusunun ne
olduğu, davranıĢın tekrarı halinde zararının ve yaptırımının ne olacağı konuĢulmalıdır.
KonuĢma ve söylenen cezalandırılma uyarılarına rağmen devam eden yanlıĢlarda anne
babanın ısrarla bahsettiği ceza uygulanmalıdır.
Önerilen cezalandırma gencin sevdiği Ģeylerden mahrum edilmesi Ģeklindedir. Fiziksel
cezaların uygulanması anne baba iliĢkisini zedeleyerek ortamı daha da gergin hale getirir.
Alınan tüm önlemlere rağmen önüne geçilemeyen sıkıntılar için bir uzmana baĢvurulması
gerekir.
ERGENLİK DÖNEMİ
SORUNLAR VE ÖNERĠLER
AYLĠN BĠROL
PSĠKOLOJĠK DANIġMAN
KASIM, 2005