Beş Yaşindan

Beş Yaşindan
küçük çocuklar için ana öğün arasi atiştirmalar
working in partnership
Konu sağlıklı beslenme olduğu zaman, çocukların sadece
küçük yetişkinler olmadığını unutmamakta yarar vardır. Beş
yaşından küçük çocukların, çok çabuk büyüyüp geliştikleri
için yedikleri yiyeceklerden bol miktarda besleyici madde ve
enerji almaları gerekir. Ne var ki, küçük çocukların minik
mideleri vardır ve genellikle büyük öğünler yiyemezler.
Yedikleri yiyecekler bu nedenle çok besleyici olmalıdır.
Küçük çocukların düzenli aralıklarla
yemek yemeleri ve gün boyunca ana
öğünler ve ara atıştırmalar arasında
düzenli aralıklar olması önemlidir.
Eğer bu aralıklar çok büyük olursa,
çocuğunuz acıkır ve huysuzlaşır ama
eğer ara atıştırma yiyecekleri bir
sonraki ana öğünden hemen önce
verilirse,
çocuğunuz
öğününü
yiyemeyecek kadar tok olabilir.
Çocuğa meyve, sebze, yoğurt,
bandırma sosları, diğer iştah açıcı
gıdalarla sandviç dahil herhangi tür bir
ekmek gibi çeşitli atıştırma yiyecekleri
verilmelidir. Bir yaşının altındaki
çocuklar için anne sütü de sağlıklı bir
atıştırma sayılır. Tatlılar, tatlı bisküviler,
kek, çikolata veya şekerli ve sodalı
içecekler vermekten kaçınmak gerekir.
Çünkü bunlar çocukların dişlerine
zararlıdır ve diğer birçok besin
maddesini
içermezler.
Eğer
kurutulmuş meyveler ve meyve suları
verecekseniz (bir ölçü meyve suyuna
10 ölçü su katın) , bunları tek başlarına
değil bir atıştırma/ara öğününün veya
ana öğünün bir parçası olarak vermek
daha iyidir. Bu diş çürümelerini
önlemeye yardımcı olur.
Küçük
çocukların
yemeklerini
kendilerinin yemesine izin vermenizde
yarar vardır. Meyve dilimleri veya çiğ
ya da (pişmiş) sebzeler ya da ekmek
parçaları gibi elleriyle tutabilecekleri
yiyecekler verin. Büyük yiyecek
parçalarını lokmalara ayırın.
Besleyici atıştırma yiyecekleri için öneriler:
; Peynir parçaları gibi mandıra
ürünleri ve krakerler ya da meyve
ile sade yoğurt.
; Mandalina, muz, çekirdeksiz
üzüm, kivi, erik (çekirdeği
çıkarılmış); elma, şeftali, kavun,
mango veya ananas dilimleri ya da
çilek, böğürtlen veya ahududu gibi
taze meyveler. Mevsimlik
meyveleri ve mümkünse, yerel
olarak yetiştirilen meyveleri seçin.
; Suyuyla birlikte konserve edilmiş
meyve parçaları da, örneğin,
meyve salatası veya yoğurta ya da
taze peynir ezmesine (fromage
frais) eklenerek kullanılabilir.
; Avokado, humus sosları veya
cacıkla birlikte soyulmuş, çiğ veya
pişmiş havuç, tatlı biber, küçük
domates, salatalık, çiğ veya pişmiş
taze fasulye ya da kereviz gibi
sebzeler.
; Gevrek ekmek (crispbreads), yulaf
kurabiyesi, çubuk kraker, krem
kraker, mayasız ekmek (matzo),
pirinç gevreği, tost melba gibi
lezzetli bisküviler. Bunların bazıları
çok tuzlu olabilir, bu nedenle tuzu
azaltılmış olanları seçin*.
; Herhangi bir tür ekmek (tost dâhil
beyaz, esmer, “wholemeal” (tam
buğday), “granary” (tahıl taneli)
veya “crusty” (kalın kabuklu)
ekmek çeşitlerini kullanın); “English
muffin” (küçük çöreğe benzer),
“bagel” (simit gibi), “scone”
(kurabiye benzeri ekmek),
“crumpet” (gözenekli yassı çörek)
veya “pancake” (gözlemeye
benzer), “pitta” (küçük yuvarlak
pide) veya sandviç. Bulabildiğiniz
yerlerde tuzu azaltılmış* ekmekleri
arayın. Sandviçlerin içine koymak
için uygun malzemelerden bazıları
şunlar olabilir: Et (örneğin soğuk
rosto et, tavuk, jambon, konserve
sığır eti, et ezmesi), yumuşak
çedar peyniri, çökelek gibi
yumuşak pastörize peynirler, balık
ezmesi, ateş balığı (pilchard) veya
sardalya ezmesi, ton balığı, katı
pişmiş, omlet veya çılbır şeklinde
pişirilmiş yumurta, yer fıstığı
ezmesi (eğer çocuğunuzun yer
fıstığına alerjisi yoksa) ya da tahin,
humus, fırınlanmış/kavrulmuş
sebzeler, kuru fasulye konservesi
(baked beans), fasulye ezmesi,
muz, salata veya bunların karışımı.
; Sebzeli bir pizza dilimi
; Evde hazırlanmış sade patlamış
mısır
; Sütle karıştırılmış küçük bir kâse
kahvaltılık tahıl gevreği (100
gramında en 15 gramdan az şeker
1,5 gramdan az tuz bulunan
çeşitleri seçin*)
Boğazlarına takılabileceği için beş
yaşından küçük çocuklara kuru
yemişleri bütün olarak vermeyin.
Beş Yaşindan - Haziran 2008
Ara ve ana öğünlerin sunumu
; Yiyeceklerin görünümü özellikle de küçük çocuklar için çok önemlidir.
Bu nedenle yiyecekleri çekici, çocukların seveceği bir biçimde
sunmaya çalışın. İlginç ve renkli görünmelerini sağlayın. Tabağa
hiçbir zaman çok fazla yiyecek koymayın gerekirse sonradan biraz
daha koyarsınız.
; Öğünü aceleyle yedirmeye çalışmayın. Çünkü çocuğunuzun yemek
yeme tarzı yavaş olabilir. Yine de yemek yemenin aşırı uzun sürmesine
de izin vermemeye çalışın. Yaklaşık yarım saat en uygun süredir.
; Televizyon kapalıyken, sakin, rahat bir yerde yemek yedirmeye
çalışın. Çocukların dikkati kolaylıkla başka tarafa kayabilir.
; Yemek zamanlarının bir mücadele alanı değil, keyifli bir zaman
olmasını sağlamak önemlidir. Sakin olmaya çalışın.
; Birlikte yemeye çalışın. Çocuğunuzla birlikte masaya oturup, sadece
bir parça meyve bile olsa, onunla birlikte bir şey yiyin. Çocuklar
etrafındakilerden öğrenirler.
; Çocuğunuzun yiyeceklerle
ilgilenmesini sağlayın. Küçük
çocuğunuza parmak şeklinde
dilimlenmiş yiyecekler veya
kendi kaşığını vererek,
onun kendi kendini
beslemesine izin verin.
Biraz daha büyük çocuklar
basit yemek hazırlama
veya masaya yerleştirme
işlerine yardımcı olabilirler.
Beş Yaşindan - Haziran 2008
; Bebekler ve yeni
yürümeye başlayanlar
yemeklerini çok
pasaklı şekilde
yiyebilirler. Eğer
çocuğunuz mutlu ama
pasaklı şekilde yemek yiyorsa,
en önemli hedefe, yemek yedirme hedefine
ulaşmışsınız demektir. Çocuğunuzun yemek
yeme, bıçak ve çatal kullanma alışkanlığı
arttıkça, masa terbiyesi gelişecektir. Plastik
masa örtüsü ve zemine serilecek plastik bir
örtü temizliği daha da kolaylaştıracaktır.
Çocuğun elleri ve yüzü yemek sonrasında
kolaylıkla silinebilir.
Beş Yaşindan - Haziran 2008
Yemek seçen çocuklar
Yeni yürümeye başlayan çocukların ne yiyecekleri konusunda mızmız
davrandıkları aşamalardan geçmeleri çok sık görülen bir durumdur.
Bazen çok az yerler, bazı yiyecekleri (daha önce hoşlandıklarını bile)
yemeyi tamamen reddederler veya aynı yiyeceği her gün yemeyi
isterler. Bu çok stresli bir durum olabilmesine karşın, nadiren
zararlıdır. Aslında, yemek seçme, büyümekte olan ve bağımsızlığını
ilân eden çocukların normal bir davranışıdır.
Eğer çocuğunuzun büyümesi ve kilo alması konusunda endişeleriniz
varsa, daha fazla bilgi ve tavsiye almak için sizi evinizde ziyaret eden
sağlık görevliniz, aile hekiminiz veya bulunduğunuz yerdeki çocuk
sağlığı merkeziyle irtibat kurun.
Yapmanız gerekenler:
; Çocuğunuza düzenli aralıklarla ana ve ara öğünler verin.
Çünkü bu çocuğunuzun gün boyunca kendi kendine “rasgele”
atıştırmasına izin vermekten daha iyidir. Ancak, ara öğünleri
ana öğünlere yakın bir zamanda veya bu atıştırma öğünlerinde
çok fazla yiyecek vermeyin. Çünkü asıl yemek saatinde
çocuğunuzun karnı tok olabilir.
; Çocuğunuz bir yiyeceği bir gün
istemeyebilir ama ertesi gün onu
yemekten mutlu olabilir, dolayısıyla
farklı yiyecekler vermeyi sürdürün.
Bazı çocuklar bir yiyeceğin tadına
alışmaları için onu on kez veya daha
fazla tatmaya ihtiyaç duyarlar.
Beş Yaşindan - Haziran 2008
; Verilen bir yiyeceğin
şeklini değiştirmek onu
daha çekici hale
getirebilir. Örneğin, bir
çocuk pişmiş havuç yemeyi reddedebilir ama
çiğ havuç yemekten hoşlanabilir.
; Küçük çocuklar çoğu kez ıslatılmış
yiyeceklerden hoşlanırlar, bu nedenle
yemekleri bir sosla veya suyuyla birlikte
vermeye çalışın.
; İstemediği bir şeyi yemesi için ona rüşvet
teklif etmeyin. Örneğin, eğer sebzeleri yerse
ona puding verme vaadinde bulunmayın.
; Diğer yiyecekler yenilinceye kadar tatlıları
gözden uzak tutun.
; Çocuğunuzun yemek yemesini teşvik
etmek için iyi yemek yiyen çocukları
yemeğe dâvet edin.
Beş Yaşindan - Haziran 2008
Cambridge
Education
@Islington
Kaynak: Caroline Walker Trust, Eating Well for Under-5s in child care –
Practical and nutritional guidelines, 2nd Edition (www.cwt.org.uk)
Photographs in this leaflet were taken at Rosedale Early Years Centre by Tessa
Hallman and at Kate Greenaway Nursery School and Children's Centre by
Lottie Davies.
If you would like more copies of this leaflet, or copies in another language
or large font please contact:
Children’s Information Service
Telephone: 020 7527 5959
Email: [email protected]
For further information please contact your local children's centre or
health visitor
This leaflet is also available in English, Somali, Bengali, Arabic, Spanish,
French and Albanian.