İkinci Kök Türk (İkinci Gök Türk Devleti) Kutluk Video Flash

İkinci Kök Türk (İkinci Gök Türk Devleti) Kutluk Video Flash Anlatımı
Pazar, 03 Ocak 2010 21:39 - Son Güncelleme Cuma, 27 Kasım 2015 18:24
İkinci Kök Türk (Göktürk - Kutluk) Devleti Video Flash Anlatımı
İkinci Kök Türk (Göktürk - Kutluk) Devleti:(682-744)Video Flash Anlatımı
I. Kök Türk Devleti'nin yıkılışından sonra 50 yılı aşkın bir süre Çin esaretinde yaşamak zorunda
kalmış, bu süre içerisinde tekrar bağımsızlıklarını kazanmak için birçok kez ayaklanmışlardır. Bu
ayaklanmalar, Çinliler tarafından kanlı bir biçimde bastırılmıştır. Bu ayaklanmaların biri de Çin
sarayını basarak imparatoru ele geçirmek amacıyla yapılan Kürşad Ayaklanması'dır.
BAĞIMSIZLIK YOLUNDA BİR AVUÇ TÜRK: KÜRŞAD VE ARKADAŞLARI
Türkler, 630'da Çinlilerle yaptıkları savaşta yenilince Doğu Kök Türk Devleti yıkıldı. Binlerce,
Çinlilere esir düşerek Çin'e götürüldü ve orada kendilerine tahsis edilen bölgede yaşamaya
mecbur edildi. Çinliler, Türkleri asimile etmek amacıyla Kök Türk soylularını Çin ordusunda
subay olarak görevlendirdi. Doğu Kök Türk Kağanı Çuluk'un küçük oğlu olan Kürşad da bu
subaylardan biriydi.
Esaretin onuncu yılında, Kürşad, 39 arkadaşıyla birlikte ihtilal yapmaya karar verdi. Geceleri
kılık değiştirerek halk arasında tek başına dolaşan Çin hükümdarı Tay-tsung'u rehin almayı;
İmparatorun hayatına karşılık Çin sarayında bulunan yeğeni Urku Tigin'i kurtarmayı planladı.
Diğer taraftan da toplayabildikleri kadar Türk ile birlikte Ötüken'e giderek bir devlet kurmayı ve
Urku Tigin'i de kağan ilan etmeyi düşündü.
İhtilal için kararlaştırılan gecede sağanak yağmur yüzünden Çin hükümdarı sarayından dışarı
1/4
İkinci Kök Türk (İkinci Gök Türk Devleti) Kutluk Video Flash Anlatımı
Pazar, 03 Ocak 2010 21:39 - Son Güncelleme Cuma, 27 Kasım 2015 18:24
çıkmadı. İhtilali ertelemenin sakıncalı olacağını düşünen Kürşad, arkadaşlarıyla birlikte
imparatoru esir almak üzere Çin sarayını bastı. Kanlı bir vuruşma oldu. Sarayın içinde meydana
gelen mücadelede adamlarının bir kısmı hayatını kaybetti. Çinli muhafızlarla baş
edilemeyeceğini ve imparatorun ele geçirilemeyeceğini anlayan Kürşad, adamlarına sarayı terk
etmelerini söyledi. Kürşad, adamlarıyla birlikte sarayda bulunan atlara atlayarak buradan ayrıldı.
Ancak Çin ordusu Kürşad ve arkadaşlarını takip etti. Vey Irmağı kıyısına gelince duraklayan
Kürşad ve arkadaşları, Çin askerlerine karşı koymaya çalıştılarsa da başarılı olmadılar. Vey
Irmağı'nı geçip Ötüken'e ulaşamadılar. Büyük bir ordu karşısında daha fazla dayanamayıp
hayatlarını kaybettiler. Kürşad ve arkadaşlarının girişimi her ne kadar başarıya ulaşamasa da
Çin boyunduruğundaki Türkleri öç alma düşüncesiyle harekete geçirdi. Bu girişim sonrasında
korkuya kapılan Çinliler, bütün esir Kök Türkleri serbest bırakmak zorunda kaldılar. Kürşad ve
arkadaşlarının yaptığı ihtilal, diğer Türk boylarına Çinlilere karşı cesaret ve mücadele hırsı verdi.
Millî benliklerine daha çok sahip çıkan Türkler, bağımsızlıklarını elde edecekleri fırsatı
beklediler.
Refik Özdek, Türklerin Altın Kitabı, s. 175'ten özetlenmiştir.
Kutluk (İlteriş) Kağan Dönemi:
Kök Türkler, Kutluk liderliğinde birleşerek bağımsızlıklarını elde ettiler (682). Bu bağımsızlık
hareketi içinde büyük bir devlet adamı olan Tonyukuk da vardı Ötüken ve çevresini ele
geçirerek II. Kök Türk Devleti'ni kuran Kutluk, İlteriş unvanı ile Kağan ilan edildi. İlteriş, devleti
derleyen, toparlayan demektir. Türkler, Kutluk Kağan zamanında Çin'e 46 başarılı sefer
yapmışlardır.Kutluk İlteriş Kağan devletin merkezini Karakurum'a taşımıştır.
Kapgan Kağan Dönemi:
Kutluk Kağan öldüğünde çocukları, Bilge ve Kültigin küçük oldukları için yerine kardeşi Bilge
Kağan zamanında II. Kök Türk Devleti en parlak dönemini yaşamıştır. Onun zamanında
Basmiller, Karluklar, Kırgızlar ve Türgişler yeniden Kök Türk hâkimiyetine alınmıştır. Düşmanca
tavırlarından dolayı Çin üzerine seferler yapılmıştır. Fakat Bilge Kağan barış siyaseti gütmek
istediğinden Çin'le savaşmanın toplumuna bir yarar sağlamayacağı düşünmüştür. Bu yüzden
onlarla barış yapmıştır. ' Kapgan Kağan (692-716) geçti. Kendisine tecrübeli bir devlet adamı
olan Tonyukuk yardımcı olmuştur. Kapgan iktidarda bulunduğu süre içinde Çin'i baskı altında
tutarak bütün Türk boylarını Kök Türk egemenliğinde toplamayı amaçlamıştır. Bunları
gerçekleştirmek için Maveraünnehir bölgesini ele geçirmek istemiştir. Kapgan Kağan
2/4
İkinci Kök Türk (İkinci Gök Türk Devleti) Kutluk Video Flash Anlatımı
Pazar, 03 Ocak 2010 21:39 - Son Güncelleme Cuma, 27 Kasım 2015 18:24
döneminde Türk boylarının çoğu Kök Türk hâkimiyetine girmiş, Türk birliği büyük ölçüde
sağlanmıştır. Bir taraftan da Çin ile yapılan savaşlar devam etmiştir. Döneminde yapılan 25
savaştan 13'ünü Kapgan'ın kendisi yönetmiştir. Kapgan Kağan, bir ayaklanmanın bastırılması
sırasında hayatını kaybetmiştir (716). Onun yerine oğlu İnal geçmiştir. Ancak Bilge ve Kül Tigin,
kardeşler İnal'ın yönetimine karşı çıkmıştır. Tonyukuk'un da yardımıyla İnal ortadan
kaldırılmıştır. İnal'ın yerine Bilge, kağan olmuştur. KülTigin, orduların başkomutanlığına,
getirilmiştir.
Bilge Kağan Dönemi:
Kutluk Kağan öldüğünde çocukları, Bilge ve Kültigin küçük oldukları için yerine kardeşi Bilge
Kağan zamanında II. Kök Türk Devleti en parlak dönemini yaşamıştır. Onun zamanında
Basmiller, Karluklar, Kırgızlar ve Türgişler yeniden Kök Türk hâkimiyetine alınmıştır. Düşmanca
tavırlarından dolayı Çin üzerine seferler yapılmıştır. Fakat Bilge Kağan barış siyaseti gütmek
istediğinden Çin'le savaşmanın toplumuna bir yarar sağlamayacağı düşünmüştür. Bu yüzden
onlarla barış yapmıştır.
II. Kök Türk Devleti'nin kuruluşunda ve gelişmesinde önemli çalışmaları olan Tonyukuk 727,
cesareti ve savaşçılığıyla ünlü Kül Tigin 731, Bilge Kağan ise 734 yılında ölmüştür. Bilge Kağan
ın ölümünden sonra yönetime gelenler başarılı olamamışlardır. Hanedan üyeleri arasında
anlaşmazlıklar başlamıştır. Karluklar, Uygurlar ve Basmiller birleşerek II. Kök Türk Devleti'nin
yönetimini ele geçirmişlerdir (744). Kök Türkler Döneminden günümüze ulaşan temel kaynak
Orhun Yazıtları'dır. Bu yazıtlar Türk tarihinin ve edebiyatının ilk yazılı örnekleridir. Türk devlet
adamlarının millete hesap vermesi, devletin ve halkın karşılıklı olarak görevlerinin belirtilmesi,
Türklerde devlet anlayışının kavranması açısından önemlidir.
TÜRKLERDE KADININ TOPLUMDAKİ ROLÜ:
İslamiyet'ten önceki Türklere ait bilgiler MÖ 4000 yıllarına kadar gitmektedir. Bu bilgilere göre
kadın ata binme, silah kullanma, savaşabilme özelliklerine sahiptir. Türkler tarihleri boyunca
kadına değer vermişler ve onu yüceltmişlerdir. Dede Korkut Hikâyelerinde ve Kutadgu-Bilig'de
Türk kadınından saygıyla bahsedilir. Ziya Gökalp'in “Türkçülüğün Esasları” adlı eserinde
İslamiyetin kabulünden önceki dönemde Türk kadınının konumu ayrıntılı bir biçimde verilir. Bu
eserde yer alan bilgilere göre eski Türklerde ana ve baba soyu değerce birbirine eşit tutulur.
Ailede mal ve mülk tümüyle ortaktır. Çocukların velayetinde anne ve baba ortak hakka sahiptir.
Türk toplumlarında devlet yönetiminde hakan ve hatunun sorumlulukları ortaktır. Hatta yasa
3/4
İkinci Kök Türk (İkinci Gök Türk Devleti) Kutluk Video Flash Anlatımı
Pazar, 03 Ocak 2010 21:39 - Son Güncelleme Cuma, 27 Kasım 2015 18:24
mahiyetindeki emirnameler hatun ve hakanın imzası olmazsa yürürlüğe konulmaz. Ayrıca elçi
kabulünde, şölenlerde, kengeşlerde, kurultaylarda, ibadetlerde ve ayinlerde, harp ve sulh
meclislerinde hatun da mutlaka hakanla beraber bulunur. Türk devletlerinde kadın yalnız ev
içinde değil, tarlada, pazarda ve hatta devlet işlerinde eşinin yardımcısı olup, özellikle sosyal
etkinliklerde ön planda yer almaktadır.
Vahap SAĞ, “Tarihsel Süreç İçerisinde Türk Kadını veAtatürk”, s. 11-13'ten özetlenmiştir.
4/4