Kod ad› Yarrow

İNCELEME Fedora Core 1
LINUX DÜNYASININ YEN‹ YILDIZI: FEDORA
Kod ad› Yarrow
Son zamanlarda Linux dünyas›nda bir
Fedora rüzgar›d›r esiyor. Tüm forumlarda
Fedora konufluluyor... Biz de bu
sayfalarda Fedora ile geçirdi¤imiz bir
haftal›k deneyimi sizlere aktar›yoruz.
Y
eni fleyler hep heyecan
yarat›r. Bir grup gönüllü
taraf›ndan oluflturulan
Fedora projesi de bir anda
Linux dünyas›n›n en önemli
olaylar›ndan biri oluverdi.
Fedora
hakk›nda
Fedora, asl›nda Red Hat için
yüksek kalitede RPM
paketleri üretme amac›yla
bir araya gelen insanlar›n
oluflturdu¤u bir proje. Bu
grubu oluflturan
“arkadafllar” (ki aralar›nda
efsane Linux adam› Alan Cox
da var) yapt›klar› iflin gayet
baflar›l› oldu¤unu anlay›nca
projelerini Red Hat ile
birlefltirmeye karar verdiler.
ve bu olay Fedora Project
ad› alt›nda duyuruldu. Fedora
için ‘ürün’ yerine ‘proje’
ad›n›n kullan›lmas›n›n nedeni
de sürekli gelifltirilmeye
aç›k, internet üzerinden
eriflilebilen günlük bilgiler
do¤rultusunda de¤iflen ve de
geliflen bir çal›flma olmas›.
Bu proje Red Hat’in kanatlar›
alt›nda gelifltirilmifl olsa da
Red Hat firmas›, Fedora
kullananlara teknik destek
vermiyor. Bu konuda veya
Fedora ile ilgili daha fazla
bilgi almak için projenin web
sitesini (fedora.redhat.com)
ziyaret edebilirsiniz.
36 LINUXnet 2004
‹ndirme
Biz, ISO (CD'lere yazabilmek
için) dosyalar›n›
www.linuxiso.org adresindeki
yans›lardan h›zl› bir tanesini
kullanarak indirdik. Ne olur ne
olmaz diye de md5sum
kontrollerini yapt›k. *N*X
türevlerini kullananlar bilirler,
bu kontrolleri yaparak
elinizdeki dosyan›n gerçe¤inin
bir kopyas› olup olmad›¤›n›
Bilgi:
kolayca anlayabilirsiniz. (B
Kontrol için orijinal md5sum
ç›kt›lar›n›, Fedora'n›n kendi
sitesinden (ffedora.redhat.com)
alman›z› öneririz).
‹ndirebilece¤iniz alt› tane ISO
dosyas› bulunmakta:
Bunlardan üçü as›l kurulum
CD'leri, di¤er üçü ise SRPM
(Source RPM) CD'leri. Kurulum
s›ras›nda ihtiyaç duyaca¤›m›z
CD'ler yarrow-i386disc{1,2,3}.iso adl› olanlar.
Di¤erlerini ise (isteye ba¤l›
olarak) daha sonra kendi
sisteminizde RPM derleme için
kullanabilirsiniz. Ama normal
kurulum için SRPM CD'lerine
ihtiyac›n›z yok.
Merak edenler için hemen
belirtelim; e¤er tam kurulum
yapmayacaksan›z 2. ve 3.
CD'leri indirmeyebilirsiniz.
Ama Fedora’yla tam olarak
tan›flabilmek için tüm CD'leri
indirmenizi fliddetle tavsiye
ederiz. Bahsetti¤imiz ISO
dosyalar›n› indirdikten sonra,
(K3B, CDRecord veya Nero
gibi) herhangi bir CD yazma
program› ile CD'lere
yazd›rabilirsiniz. Asl›nda
anlams›z bir uyar› ama
kurulum iflleminde bir
problemle karfl›laflmak
istemiyorsan›z, kulland›¤›n›z
CD'lerin düzgün (çiziksiz,
kaliteli, ~700 MB) olmas›na
dikkat edin.
Kurulum
‹lk CD'yi tak›p kurulum için
bafllatt›¤›m›zda, karfl›m›za
di¤er kurulumlardan da
al›flt›¤›m›z boot: sat›r› geldi. Bu
ekran›n hemen üstündeki
(‹ngilizce) aç›klamalarla ne
yapman›z gerekti¤ini kolayl›kla
anlayabiliyorsunuz. Tabii
bunun için ‹ngilizce de flart
de¤il, çünkü insan›n içgüdüsel
olarak Enter tufluna basas›
geliyor.
K›sa bir süre ifllem yapt›ktan
sonra kurulum sihirbaz›
elimizdeki CD'leri kontrol
etmek isteyip istemedi¤imizi
soruyor. Bu özelli¤in çok
hoflumuza gitti¤ini belirtmek
isteriz. Çünkü en az›ndan
kurulum s›ras›nda sinir bozucu
donmalar veya okuyamama
gibi problemler için önceden
tedbir al›nm›fl oluyor. Testler
baflar›yla sonuçland›ktan
sonra Red Hat Linux'lerden
al›flt›¤›m›z, kullan›c› dostu
Anaconda kurulum sihirbaz›
aç›l›yor. Bu sihirbazda göze
batan önemli bir de¤ifliklik yok
ama dil olarak Tükçe'yi
seçtikten sonra neredeyse %
95 Türkçe olan kurulum
mesajlar› ve sol taraftaki
yard›m metinleri ile hiç sorun
yaflam›yorsunuz. Eminiz ki
Linux'la ilk temas›n›z olsa bile
bu yard›mlar sayesinde nerede
ne yapman›z gerekti¤ini
rahatça anlayabileceksiniz.
Kurulum s›ras›nda bizi en çok
korkutan k›s›m donan›mlar
oluyor. Mesela daha önceki
Linux kurulumlar›nda markas›z
www.LINUXnet.com.tr
(standart) monitörler bafl›m›z›
oldukça a¤r›tm›flt›. Fakat
Fedora, monitörle ilgili
özelliklerin tamam›n›
(tazeleme oranlar› bile) do¤ru
bir flekilde ve otomatik olarak
alg›lad›. Seri (PS/2) fare ve flu
her yerde görebilece¤iniz
türden klavye ile ilgili de hiçbir
sorun ç›kmad›.
Genel ayarlamalardan sonra
her kurulumda sab›rs›zl›kla
bekledi¤imiz Paket Seçimi
bölümüne geçtik. Buradaki
öntan›ml› paket listelerinden
(Sunucu, Dizüstü...) Özel
seçene¤ini iflaretledik ve
güzelce grupland›r›lm›fl,
kullan›m› kolay bir Paket
Seçici’de neler varm›fl göz
att›k. Öntan›ml› olarak en
alttaki boyut sayac›nda 1 GB
gösteriliyordu. Listenin en
alt›ndan minimum (asgari)
seçene¤ini iflaretledik ve sayaç
500 MB civarlar›na indi. Bu tür
bir kurulumda sadece temel
paketler yükleniyor ve bununla
bile az çok sunucu ihtiyaçlar›
karfl›lanabiliyor ama grafiksel
arayüz konusunda tatmin
olaca¤›n›z› sanm›yoruz.
Bundan sonra Tüm Paketler
seçene¤ini iflaretledik ve sayaç
yaklafl›k 5.5 GB göstermeye
bafllad›. ‹lk defa kurulum
yapanlar için bu büyük bir
rakam olabilir ama tüm
paketleri kurarsan›z uzun bir
süre program konusunda
problem çekmezsiniz. Bu
seçene¤i iflaretleyerek ‹leri
tuflu ile kuruluma devam ettik.
www.LINUXnet.com.tr
Hangi CD'lerin bu paketler için
gerekli oldu¤unu önemle
belirtmesinden sonra
paketlerin yüklenmesi bafllad›.
Afla¤›daki Kalan Süre 105
dakikay› gösteriyordu. Ama
kurulum 40X h›zl› CD-ROM'da
yaklafl›k bir buçuk saat sürdü.
Bir ö¤ün yemek ve bir
kahveden sonra kurulum bitti
ve sistemi yeniden bafllatt›k.
‹lk aç›l›fl
Aç›l›fl yöneticisi olarak Grub
(kurulumda seçilebiliyor)
yüklendi ve çok hofl mavi bir
ekran arac›l›¤›yla listeden
yüklenmesini istedi¤imiz
programlar› seçmemizi
sa¤lad›.
Rutin çekirdek mesajlar›ndan
sonra (init süreci bafllad›ktan
sonra), sevgili Yarrow, grafik
ekrana geçifl yapt› ve fl›k siyah
bir arkaplanla süslenmifl aç›l›fl
sürecini gösteren bir durum
çubu¤u ile ifllemlere devam
etti. Bu ekranda hiçbir “xxxx
bafllat›l›yor [ TAMAM ]” mesaj›,
siz istemedikçe (Show Details
seçene¤i) gösterilmiyor. Son
kullan›c› için belki de göz
korkutucu olan bu mesajlar›n
yerini böyle güzel bir
arayüzün almas› gayet hofl bir
yenilik. Gerekti¤i zaman bu
mesajlar› inceleyebilme
özelli¤i ise hatalar› tespit etme
aflamas›nda epey yararl› bir
özellik olarak karfl›m›za ç›k›yor.
Tam kurulum s›ras›nda baz›
küçük ayarlar›n unutuldu¤unu
düflünürken, sürpriz bir
ayarlay›c› aç›larak bize
sisteme eklenecek kullan›c›lar,
ses kart› ve benzeri birkaç
ayar yapt›rd›. Her fley
tamamland›ktan sonra GDM ile
girifl ekran›nda beklemeye
bafllad›.
Kullan›m
Bu etkileyici giriflten sonra
karfl›laflt›¤›m›z, favori girifl
yöneticimiz GDM’nin
kullan›ld›¤›, çok güzel
tasarlanm›fl temayla içimiz
aç›ld›. fiunu da belirtmek
isteriz ki o ona kadar
gördü¤ümüz tüm grafiklerde
sadelik ön plandayd›
(Bluecurve???).
Öntan›ml› masaüstü yöneticisi
olarak da tahmin edebildi¤iniz
gibi GNOME (2.4.0) ve tema
olarak da Bluecurve
kullan›yorsunuz. GNOME
aç›l›fl›ndaki bilgilendiricide ise
Fedora amblemi tafl›yan
normalden farkl› bir tema var.
AA (Anti-Alias) yaz› tipleri,
arkaplan resmi, k›rm›z› flapkal›
menü butonu, uyumlu
renklerle masaüstü bir harika
görünüyor.
Yönetici olarak sadece
GNOME'a ba¤l› kalmay›p,
KDE'yi de açt›k. ‹kisi
aras›ndaki öyle çok büyük bir
fark yok. Temalar›n ayn›
olmas› nedeniyle ikisi de
birbirlerinin kopyas› gibiler.
Böyle olmas› asl›nda bir
bak›ma iyi. Çünkü bu sayede
Red Hat / Fedora özgün bir
masaüstü sunmaya devam
fieffaf menü ve haz›rda
bulunan arkaplan resimleri
ile masaüstünüzü
flenlendirebilirsiniz.
Birkaç detay
Yaz›da da övdü¤ümüz ayar
araçlar›n›n baz›lar›nda
grafiksel, baz›lar›n›n da
metin tabanl› arayüzler var.
Bu araçlar›n gelifltirilmesi
s›ras›nda, temel olarak
Python2.2, grafiksel
arayüzler için PyGtk2, metin
tabanl› arayüzler için Newt
ve donan›mlar›n belirlenmesi
için Kudzu kullan›m›fl. Birçok
ayar yapabilmenizi sa¤layan
araçlara daha sonra Disk
Bölümlendirme, Cron, DHCP
ve NIS ile ilgili olanlar da
eklenecek. Ayr›ca Fedora
Projesi Gelifltiricileri, yard›m
isteyenlere , projenin
anasayfas›ndaki
“PParticipate" ba¤lant›s›
alt›nda yeterli bilgi
sunuyorlar. Gelifltiriciler için
olan doküman, bizce Linux
konusunda bilgilenmek
isteyenler için ideal.
doküman haz›rlama
konusundaki yaz› ile de
DocBook dokümanlar›n›n
nas›l haz›rland›¤›n›
ö¤renebilirsiniz. Yine ayn›
bölümdeki "SSchedule"den
ekibin yak›n bir zamanda
neler yapmay› planlad›¤›n› da
görebilirsiniz.
LINUXnet 2004
37
İNCELEME Fedora Core 1
Yarrow
gelifltiricileri,
öntan›ml›
taray›c›
olarak
Mozilla'y›
seçmifller.
ediyor. KDE ve GNOME
aras›daki uçurumlar›
daraltarak ço¤u kifliyi zor
durumda kalmaktan kurtar›yor.
Menülerde de büyük farklar
yok; birinin menüsünü
kullanarak di¤eri ile ilgili
programlara bile rahatl›kla
eriflebiliyorsunuz. Fakat e¤er
KDE kullanmak isterseniz aç›l›fl
yöneticisinin GDM olmas›
nedeniyle kapatma
seçeneklerinde sadece Ç›k›fl’›
görebiliyorsunuz.
GNOME'daysa sistemle ilgili
olan Yeniden Bafllat, Kapat
Oyun deste¤i
Can s›k›nt›s› yaflad›¤›n›z ya
da çal›flmaya k›sa aralar
verece¤iniz durumlar için de
Fedora, birçok oyun sunuyor.
KDE ve GNOME'a özel
oyunlar›n d›fl›nda Tuxracer,
Chromium ve FreeCiv
bafl›ndan kalkamayaca¤›n›z
bafll›klar. Tuxracer ve
Chromium, grafik kart›n›z da
elveriflliyse OpenGL destekli
efektleri sayesinde size
güzel dakikalar yaflatabilir.
seçenekleri de bulunuyor.
Bizim için önemli bir konu olan
Türkçe problemleri tamamen
çözülmüfl gibi. Menülerde ve
ço¤u temel uygulamada
yerellefltirme baflar› ile
yap›lm›fl. Baz› yerlerde yar›
çevrilmifl mesajlarla
karfl›laflsan›z da ‹ngilizce
bilmeyenler veya kullanmak
istemeyenler için güzel bir
geliflme.
Alttaki k›sayollardan h›zl›
eriflim sa¤layabilece¤iniz
OpenOffice'de (1.1.0) de ne
yazma ne de okuma ifllemleri
s›ras›nda Türkçe problemi yok.
OpenOffice kullanmayanlar
için alternatif olarak GNOME
ve KDE'ye ait ofis araçlar› da
(Gnumeric, Kpresenter gibi)
bulunmakta.
‹nternet (di¤er ad› ile Örütba¤)
uygulamalar› konusunda
Yarrow oldukça zengin. Mozilla
(1.4.1) öntan›ml› taray›c›. Bunun
yan›nda Konqueror, Epiphany
ve Nautilus da hali haz›rda
bulunan di¤er taray›c›lar.
Neden yap›ld›¤›n› bilmiyoruz
(ama tahminen bafl a¤r›s›ndan
kurtulmak için) Mozilla için
eklentiler (plugin) kurulu halde
gelmiyor. Bugünlerde Java,
Flash ve canl› yay›n içeren
siteleri düflündü¤ümüzde
bunlar›n gereklili¤ini
görebiliyoruz. Bu eklentilerin
yüklenmesi için yaz›n›n
sonundaki linklere göz
atabilirsiniz.
An›nda mesajlaflma araçlar›
olaraksa Gaim (AOL), Licq
(ICQ), GnomeMeeting
(Görüntülü Konferans), KSirc
(IRC) ve XChat (IRC)
neredeyse her türlü
mesajlaflma hizmetini sunuyor.
E-posta istemcileri Evolution,
Kmail, Sylpheed, Mozilla Mail,
haber listeleri için Knode ve
Pan aras›ndan hoflunuza en
çok gideni serbestçe
seçebilirsiniz. Zaten Linux'un
en büyük avantajlar›ndan biri
de bu de¤il mi? Ço¤u yerde
size alternatifler sunmas›...
Gelifltirilmifl Bluetooth deste¤i
öntan›ml› olarak verilen
özelliklerden sadece bir tanesi.
Fakat bu tür bir araçla deneme
flans›m›z olmad›¤› için çal›fl›p
çal›flmad›¤› hakk›nda pek bir
fley söyleyemiyoruz.
Menülerde gözümüze en çok
batan programlardan biri de
gtKam (dijital kamera arac›).
Seçeneklerinde gördü¤ümüz
kadar›yla gayet genifl bir
kamera listesine sahip ama
yine üzülerek belirtmek isteriz,
bu özeli¤i de deneme flans›m›z
olmad›. Bunlar›n yan›nda
Fedora’da zengin eklenti arflivi
ile GIMP (1.2.5) bulundu¤unu
özellikle belirtmemiz
gerekiyor.
Size Yarrow’la ilgili en çok
anlatmak istedi¤imiz fleyse
ayarlar için haz›rlanm›fl grafik
arayüzler. Konsoldan ve metin
dosyalar›ndan korkan kiflilere
müjde: Yarrow'da ayarlar›n
büyük bir bölümünü, bu grafik
araçlar› kullanarak sadece
birkaç küçük t›klama ile
yap›labiliyor. K›rm›z› flapka
simgeli menüye t›klay›p,
Sistem Ayarlar› bafll›¤›
alt›ndaki bu araçlar›n hangi
ayarlamalardan sorumlu
olduklar›n› görebilirsiniz. (A¤,
Tam kurulumla beraber neredeyse her türlü amaca yönelik programlar elinizin alt›nda oluyor.
38 LINUXnet 2004
www.LINUXnet.com.tr
Ekstaralar
Sistem ayarlamalar›n› yaparken iflinizi kolaylaflt›rmak için grafik arayüzlü araçlar› kullanabilirsiniz.
Ekran, Program Ekle/Kald›r,
Güvenlik Seviyesi, Alan Ad›
Sistemi, HTTP, Network
Booting Service, NFS, Samba,
Servisler... Evet, bütün bu
ayarlar için bir arayüz
mevcut).
Ekran ad›ndaki ayar arac›
sayesinde art›k X sunucusunu
yeniden bafllatmadan renk ve
çözünürlük ayarlar›n› çal›flma
s›ras›nda yapabiliyorsunuz.
Uzun zamand›r kullan›c›lar›n
bu özelli¤i bekledi¤inden
eminiz. Ama oldukça baflar›l›
çal›flan bu arac›, neden
görmek istedi¤imiz yere (sa¤
tufl menüsüne) koymay›p, bu
flekilde alt menülere
saklad›klar›n› gelifltiricilere
sormak laz›m :)
Bu ayar arac›n›n bir baflka
ilginç yan› ise Dual Head yani
çift monitör ayarlar›n›n
buradan yap›labilmesi. E¤er
ekran kart›n›zda bu destek
varsa yine birkaç t›klama ile
istediklerinizi yapt›rabilirsiniz.
Çözünürlük için bir yeniden
bafllatma gerekmezken, Dual
Head ayarlar›ndan sonra X
sunucusunu yeniden
bafllatman›z gerekmekte.
‹nternette okudu¤umuz bir
incelemedeyse bu ayarlar›n
gerekti¤i gibi çal›flmad›¤›
söyleniyordu, bilginize...
Bu menüde yer alan Ses Kart›
Alg›lamas› adl› araç bizim
kurulum s›ras›nda
kulland›¤›m›z Creative Vibra
16x PnP ses kart›n›
bulamazken, eski dost metin
tabanl› setup arac› alt›ndan
eriflebilece¤iniz sndconfig
baflar› ile ses kart›n› tan›d› ve
www.LINUXnet.com.tr
çal›flt›rd›. Bu araçlarda bir
bütünlemeye gidilmesi flart
gibi görünüyor.
Güvenlik Seviyesi ile güvenlik
duvar›n›z›n ayarlar›n› yapabilir,
istedi¤iniz servislere, portlara
yasak kopup, kald›rabilirsiniz.
Böylece istemeyenler, iptables
arac› ile u¤raflmak zorunda
kalmazlar.
LG marka 40x12x40 CD
yaz›c›m›z ek bir ayara gerek
kalmadan Fedora alt›nda
sorunsuzca çal›flt›. Fakat CD
yazma program› olarak
yaln›zca X-CD-Roast'›n
(0.98a14) bulunmas› (her ne
kadar program iyi de olsa)
kullan›c›y› seçeneksiz b›rak›yor.
Yine, de¤ifliklik isteyenler RPM
depolar›ndan di¤er CD yazma
programlar›n› edinebilirler
(yaz›n›n sonundaki
ba¤lant›lara bak›n›z).
Add/Remove Applications
(Uygulama Kald›r/Ekle) daha
önceki Linux deneyimlerinde
görmeye al›fl›k olmad›¤›m›z bir
araç. Bu araç ile CD'ler içinde
bulunan uygulamalar›n bir
listesini görerek uygulamalar›
kald›r›p, ekleyebiliyorsunuz.
Yine grupland›rman›n baflar›l›
yap›lmas› nedeniyle oldukça
yararl› ama bir de çal›flsa!
Evet, kald›rma ifllemlerini
kusursuz yap›yor, fakat
yükleme yapmak istedi¤imizde
detayl› olmayan bir hata
mesaj› ile sonlan›yor.
Buradaki bir uygulamay›
gözümüze kestirdik ve önce
kald›rd›k, dedi¤imiz gibi hiçbir
sorun ç›kmad›. Ayn›
uygulamay› listeden yeniden
seçip kurmas›n›
istedi¤imizdeyse kurulum
CD'lerinden gerekli olan›n›n
numaras›n› verdi. CD'yi takt›k
fakat araç hata vererek
kapand›. Acaba pakette mi bir
sorun var diyerek konsoldan
ilgili klasöre girdik ve bu RPM
paketini elle kurduk. Hiçbir
sorun ç›kmad›. ‹nternette
küçük bir araflt›rma yap›nca
di¤er deneyenlerin de ayn›
sorunla karfl›laflt›¤›n› gördük.
Yani bu sorun maalesef
sadece bize özel de¤il.
Yarrow'un en çok bahsedilen
araçlar›ndan birinin görevini
Yaz›l›m gelifltirme ile
u¤raflanlar için Menü >
Yaz›l›m Gelifltirme alt›nda
grafik arayüzlü flu araçlar
mevcut: Glade, QtDesigner,
Xemacs, Kdevelop, Bug
Buddy ve yerellefltirme için
Kbabel. Ayr›ca sunucu olarak
Apache (2.0.47 + PHP 4.3.3),
MySQL (3.23.58),
PostgreSQL (7.3.4), Sendmail
(8.12.10), OpenSSH Server
(3.6.1p2) size tan›d›k gelecek
servislerden baz›lar›.
yerine getirememesi oldukça
üzücü. Kpackage ve GnoRPM
araçlar› da Yarrow'da
bulunmuyor. Bu yüzden
yükleme ifllemlerini elle
yapmak zorunda kalabilirsiniz.
Bu paket yükleme iflinde
Yarrow'da övünülen bir baflka
araç da güncelleme opsiyonu.
Up2date'e grafik bir arayüz
yap›larak kolay kullan›m
hedeflenmifl. Menülerde
araman›za gerek kalmadan, ilk
açt›¤›n›zda sa¤ altta (saatin
yan›nda) k›rm›z›, yeflil, mavi
renklerde bulunabilen bir
simge olarak yerini al›yor. E¤er
üzerine t›klarsan›z, aç›lan
Çift monitör kullan›m› ve Program Ekle/Kald›r arac› Yarrow'da göze ilk çarpanlardan.
LINUXnet 2004
39